Stadsontwikkeling in transitie

Organische ontwikkelingDe drie bovengenoemde voorbeelden laten ziendat stedenbouw ook ‘omgekeerd’ kan verlopen.Eerst een gemeenschap van mensen en ideeën,daarna pas een ruimtelijk plan. Op het gevaar af onbedoeldesemantische discussies op te roepen zoudenwe die voorbeelden ook een verlangen naarorganische ontwikkeling kunnen noemen. Organischeontwikkeling kan het angstbeeld oproepen vaneen soort ongecontroleerde wildgroei, zonder eenoverheid die er de ruimtelijke orde handhaaft. Wehoeven echter niet ver te reizen om te laten zien datorganische groei en een stevige overheid heel mooisamen kunnen gaan. De Amsterdamse grachtengordelmaakte door de eeuwen heen een organischegroei door, met een bonte mix van particulieren,organisaties en bedrijven die zelf op hun kavel lietenbouwen. Maar het werd geen chaos of ratjetoe. Destad zorgde voor een dwingende hoofdstructuurvan grachten, kades en radiale routes, waarbinneneen hoop vrijheid bestond om kavel voor kavel teontwikkelen. In moderne bewoordingen: een topdownstructuur met een bottom-up invulling.Dat zien we ook terug in de 19e eeuwse wijken, enzelfs nog een beetje in de Berlage buurten. Deze inmeer of minder mate ‘organisch’ ontwikkelde wijkenbehoren tot de meest geliefde plekken in de stad.Blijkbaar deden ze in die tijd toch iets goed. Het isuiteraard niet de bedoeling om domweg terug tegaan naar het verleden. Maar na de industriële wederopbouwvan de 20e eeuw lijkt het noodzakelijkgeworden om stedelijke ontwikkeling opnieuw uit tevinden. Het verleden kan daarbij wel degelijk eeninspiratiebron zijn.Tijdelijke studentenwoningen ‘Ravel’ aan de ZuidasRavel is een 10 hectare groot deelgebied van de waarbij aan inzenders hoge eisen (financieel, architectonischen geluidhinder van de A10) werden ge-Zuidas. Vanwege de slechte vastgoedmarkt werd in2010 besloten om Ravel voorlopig niet definitief te steld. Die tender mislukte, omdat geen van deontwikkelen. In plaats daarvan werd een marktpartij inzenders aan de eisen voldeed. Daarop greep hetgezocht die bereid was om hier voor een periode project in de zomer van 2012 naar de ‘pitch’ als instrument.Enkele maanden later kon een winnendevan 12 jaar studentenhuisvesting (max. 1.000 woningen)en een paar basisvoorzieningen te realiseren.In 2011 werd een tenderprocedure doorlopen, met departij worden aangewezen, die eind 2013 begintbouw.27