Z badań przeprowadzonych pod koniec 2006 r. na grupie ponad tysiąca osób biseksualnychi homoseksualnych, opublikowanych w raporcie Sytuacja społeczna osób biseksualnych i homoseksualnychw Polsce, wynika, że prawie 17,6% gejów i lesbijek w ciągu ostatnich dwóch lat kilkakrotniedoświadczyło przemocy fizycznej. Ponad 67% spośród nich było potrącanych, szarpanych,uderzanych albo kopanych. Aż 70% badanych przyznało, że od 2005 r. kilkakrotnie doświadczyłoprzemocy psychicznej. Ponad 1/3 obawia się, że informacja o ich orientacji psychoseksualnejw miejscu pracy naraziłaby ich na utratę zatrudnienia (Sytuacja społeczna..., <strong>2007</strong>). Dyskryminacjaosób ze względu na orientację homoseksualną nie spotyka się z wystarczającą reakcją polskichorganów ścigania, o czym świadczą też próby niedopuszczenia do kolejnych parad <strong>równości</strong> podpretekstem niemożności zapewnienia bezpieczeństwa ich uczestnikom.Wpływ osobistych przekonań osób sprawujących wymiar sprawiedliwościna stosowanie prawaPrzyczyną dyskryminacji kobiet przez szeroko rozumiany wymiar sprawiedliwości mogą byćniedostatki sędziów w zakresie dystansowania się do stereotypów dotyczących <strong>płci</strong>. Problematykata nie jest uwzględniana w programie szkoleń zawodowych. Co więcej, w komentarzu do Kodeksukarnego zaleca się, by przy kwalifikacji czynu „znęcania się nad rodziną” za decydujące przyjąć„społecznie akceptowane wartości wyrażające się w normach etycznych i kulturowych”, któreszczególnie w odniesieniu do przemocy wobec kobiet są często oparte na stereotypach.Z badań Centrum Praw Kobiet (udział w nich wzięła reprezentatywna grupa 131 sędziów <strong>płci</strong>obojga, pracujących w wydziałach karnych sądów rejonowych województwa mazowieckiego)wynika, że 40% ankietowanych przyznaje, iż ich przekonania wpływają na ich stosunek do ofiari sprawców przemocy. Badani podzielali również takie stereotypy, że alkohol jest główną przyczynąprzemocy w rodzinie, wina często leży po obu stronach, a ofiary prowokują akty przemocy. Aż 73%badanych uważało, że ofiary przyczyniają się do doznawanej przemocy, a przemoc występuje najczęściejw rodzinach o niskim statusie społecznym, niskim wykształceniu czy niskich dochodach.Osoby badane miały ponadto za zadanie ewentualnie zakwalifikować dane zachowania jakoprzestępstwo znęcania się nad rodziną. Większość uznała za naruszenie art. 207 k.k. powtarzającesię przypadki pobicia bez poważnych skutków dla osoby poszkodowanej (82,4%), powtarzającesię przypadki uderzeń bez poważnych skutków dla zdrowia osoby poszkodowanej (73,3%), powtarzającesię przypadki agresji werbalnej przy użyciu słów wulgarnych (69,5%), powtarzające sięszyderstwa, złośliwości, deprecjonowanie zalet osobistych, pracy i umiejętności (67,9%), powtarzającesię przypadki pobicia wywołujące poważne skutki zdrowotne (58%). Jedna trzecia uważała,że agresja werbalna bez użycia słów wulgarnych oraz przemoc ekonomiczna nie stanowiąprzestępstwa w rozumieniu art. 207 k.k. Wedle 57% przestępstwo znęcania się nad rodziną winnobyć ścigane na wniosek osoby poszkodowanej, a nie z urzędu (Przemoc w..., 2005).Z badań Małgorzaty Fuszary dotyczących przebiegu spraw rozwodowych wynika, że częstostrony i przedstawiciele/przedstawicielki wymiaru sprawiedliwości odwołują się do stereotypowychprzekonań na temat małżeństwa oraz ról kobiet i mężczyzn. Kodeks rodzinny i opiekuńczywyraźnie stwierdza, że mąż i żona mają takie same prawa i obowiązki w małżeństwie, jednakżew toku spraw rozwodowych obraz „dobrego męża” dotyczy osoby nieburzącej wspólnoty (nie bije,nie pije), a „dobra żona” to osoba nie tyle nieburząca małżeństwa, ile potrafiąca udowodnić, żestale je budowała – dbała o dom, dzieci i męża, gotowała, prała, robiła zakupy itd.Dowodem dyskryminacji mężczyzn przez sądy rodzinne miałoby być przyznawanie po rozwodzieopieki nad dziećmi zazwyczaj kobietom. Tymczasem w 90% pozwów o rozwód, składanychtak przez kobiety, jak i mężczyzn, wnioskuje się o przyznanie codziennej opieki nad dzieckiemmatce.Analiza spraw nieletnich (zarówno dotyczących czynów karalnych, jak i stopnia demoralizacji)wskazuje na stereotypowe postrzeganie chłopców i dziewcząt. Tylko w stosunku do dziewcząt analizujesię aktywność seksualną, dopatrując się w niej przejawu demoralizacji.Dyskryminacja kobiet zatrudnionych w instytucjachwymiaru sprawiedliwościW instytucjach związanych z wymiarem sprawiedliwości na stanowiskach niższych dominująliczebnie kobiety – im wyżej w hierarchii, tym więcej mężczyzn. W VI Sprawozdaniu okresowymRządu Rzeczypospolitej Polskiej z wykonania postanowień Konwencji w Sprawie LikwidacjiWszelkich Form Dyskryminacji Kobiet obejmującym okres od 1 czerwca 1998 r. do 31 maja 2002 r.czytamy: „W sądownictwie – jak widać z poniższych danych – kobiety przeważają wśród sędziów,prezesów i wiceprezesów sądów, zwłaszcza w sądach niższego szczebla. Potwierdza się jednakzasada, że im wyższe stanowisko, tym kobietom trudniej je zajmować; kobiety stanowią bowiemzdecydowaną mniejszość wśród sędziów Trybunału Konstytucyjnego i Sądu Najwyższego”.88Rozdział 7
Z „Podsumowania Internetowego Badania Płac 2003” przeprowadzonego przez wynagrodzenia.pli onet.pl wynika, iż największe różnice w wynagrodzeniach w sektorze publicznym dotycząwymiaru sprawiedliwości (w 2003 r. zarobki kobiet w tym sektorze to 65% zarobków mężczyzn).Międzynarodowe zobowiązania Polski w zakresie praw człowiekaStan ratyfikacjiRzeczpospolita <strong>Polska</strong> ratyfikowała wszystkie ważniejsze dokumenty ONZ 22 i Rady Europy23 dotyczące ochrony praw człowieka, z wyjątkiem Konwencji ONZ dotyczącej OchronyPraw Migrujących Pracowników i ich Rodzin, protokołu antydyskryminacyjnego (nr 12) doKonwencji Rady Europy o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności oraz KonwencjiRady Europy w Sprawie Handlu Ludźmi oraz tzw. Konwencji Bioetycznej 24 . Pozytywnienależy ocenić wycofanie w 2003 r. zastrzeżeń do Konwencji w sprawie likwidacji wszelkichform dyskryminacji kobiet. Nie doszło jednak do wycofania deklaracji i zastrzeżeń do KonwencjiPraw Dziecka.Monitorowanie i sprawozdawczośćW styczniu <strong>2007</strong> r. rząd polski po raz pierwszy od 16 lat składał sprawozdanie z realizacjiKonwencji w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet przed właściwymKomitetem ONZ, tzw. CEDAW (sprawozdania powinny być składane regularnie co 4 lata).Przygotowane i zaprezentowane zostały połączone sprawozdania IV i V oraz sprawozdanie VIobejmujące łącznie okres od 1 czerwca 1990 r. do 31 maja 2002 r. Polskie organizacje działającena rzecz praw kobiet przygotowały raport alternatywny, który został przesłany do członkówKomitetu CEDAW.W rządowych sprawozdaniach z realizacji poszczególnych zobowiązań międzynarodowychz zakresu praw człowieka nie uwzględnia się niekiedy perspektywy <strong>płci</strong>, np. w sprawozdaniudotyczącym realizacji Konwencji o Prawach Dziecka za lata 1993–1998 oraz w sprawozdaniu realizacjiMiędzynarodowej Konwencji w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji rasowejza okres 1997–1999.Komitety stojące na straży wykonywania postanowień konwencji w swoich uwagach do sprawozdańpolskich dotyczących Konwencji w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet,Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych oraz Międzynarodowego PaktuPraw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych podkreślały konieczność podjęcia działańw takich obszarach, jak przeciwdziałanie przemocy wobec kobiet i łamaniu istniejącego prawadotyczącego aborcji. Postulowały liberalizację prawa dotyczącego aborcji, rozszerzenie dostępudo środków antykoncepcyjnych i rzetelnej edukacji seksualnej, uruchomienie/wzmocnienie jużistniejących instytucjonalnych i prawnych rozwiązań na rzecz awansu kobiet, wzrostu udziału kobietw gremiach decyzyjnych, skuteczniejsze przeciwdziałanie dyskryminacji w zatrudnieniu itd.Odpowiednie Komitety w zaleceniach adresowanych do Rządu RP zwykle także poruszały te kwestie.Wskazywano też na dyskryminację ze względu na orientację psychoseksualną, dyskryminacjęosób pochodzenia romskiego, naruszenia praw osób przebywających w aresztach i więzieniach,ograniczony dostęp do bezpłatnej pomocy prawnej.Bez danych przekazywanych w raportach alternatywnych przygotowywanych przez organizacjepozarządowe, ciała stojące na straży konwencji byłyby pozbawione wielu kluczowychinformacji.Z analizy działań podejmowanych przez kolejne polskie rządy w reakcji na zalecenia Komitetów,można wnioskować, że nie ma wystarczającej woli realizacji zaleceń. Nie istnieje mechanizmstałego monitorowania wykonania postanowień obowiązujących Polskę zobowiązań międzynarodowychw dziedzinie praw człowieka, a także gromadzenia danych z uwzględnieniem <strong>płci</strong>, pochodzenia,religii i innych, które pozwalają na pokazanie dyskryminacji krzyżowej.Ochrona prawna i mechanizmy wznoszenia skargNa niewystarczający dostęp do nieodpłatnej pomocy prawnej wskazywali Rzecznicy PrawObywatelskich IV i V kadencji oraz organizacje pozarządowe. Helsińska Fundacja Praw Człowiekaprzygotowała w 2003 r. raport Dostępność nieodpłatnej pomocy prawnej. Raport z monitoringu,którego autorem jest Łukasz Bojarski. Prace nad ustawą tworzącą system nieodpłatnej pomocy22Patrz: www.ms.gov.pl/prawa_czl_onz/prawa_czl_onz.shtml23Wykaz konwencji Rady Europy podpisanych lub ratyfikowanych przez Polskę znajduje się m.in. na stronie:www.coe.org.pl/24Obie ostatnie z wymienionych Konwencji zostały podpisane.89Sprawiedliwość i prawa człowieka
- Page 1:
Politykarówności płciPolska 2007
- Page 4 and 5:
Wydawca:Fundacja „Fundusz Współ
- Page 6 and 7:
Rozdział 3. Praca 35Danuta Duch-Kr
- Page 8 and 9:
Wnioski i rekomendacje ............
- Page 10 and 11:
8Spis treści
- Page 12 and 13:
PrzedmowaBożena Chołuj, Marta Raw
- Page 14 and 15:
Równość płci do dzisiaj nie jes
- Page 16 and 17:
W tym rozdziale szczególna uwaga z
- Page 18 and 19:
Ważnym czynnikiem determinującym
- Page 20 and 21:
za powiązań między wydatkami bud
- Page 22 and 23:
zawodową emerytek - chodzi tu o in
- Page 24 and 25:
Punkty odniesieniaStowarzyszenie Ws
- Page 26 and 27:
Rozdział 2.Rządy i uczestnictwoMa
- Page 28 and 29:
nieuzyskania przez nie wystarczają
- Page 30 and 31:
• Ogólnopolskie Porozumienie Zwi
- Page 32 and 33:
sceny politycznej oznacza w praktyc
- Page 34 and 35:
Opis dobrych praktykSystem kwotowy
- Page 36 and 37:
W roku 1997 Parlamentarna Grupa Kob
- Page 38 and 39:
Opis sektora pracy z perspektywy r
- Page 40 and 41: Tabela 3.1. Wybrane mierniki aktywn
- Page 42 and 43: wynagrodzenie kobiet stanowi zaledw
- Page 44 and 45: Stosowanie prawa pracyKontrolę nad
- Page 46 and 47: • czas nieodpłatnej pracy wykony
- Page 48 and 49: Rodziny i Praw Kobiet - w obszarze
- Page 50 and 51: Rozdział 4.EdukacjaMagdalena Środ
- Page 52 and 53: że należą oni do pokolenia, któ
- Page 54 and 55: Wolność kobiet - w oczach autoró
- Page 56 and 57: Dodatkowo:• ankiety pozwalające
- Page 58 and 59: organizuje się obozy, w trakcie kt
- Page 60 and 61: Fundacja FeminotekaWenDo to metoda
- Page 62 and 63: 60nie z rokiem 1970, w którym ten
- Page 64 and 65: Kolejnym znaczącym czynnikiem ryzy
- Page 66 and 67: • artykułów 12(1) i 16(1) oraz
- Page 68 and 69: W Polsce nie prowadzi się badań i
- Page 70 and 71: gów już 75%, farmaceutki stanowi
- Page 72 and 73: Raport na temat zdrowia kobiet w wi
- Page 74 and 75: Rozdział 6.UbóstwoIza Desperak, M
- Page 76 and 77: • wymiar czasowy - bieda może st
- Page 78 and 79: • obserwuje się zjawisko „szkl
- Page 80 and 81: tycznego przesunięcia do kategorii
- Page 82 and 83: • uruchomienie mechanizmów opiek
- Page 84 and 85: Międzynarodowa Fundacja Kobiet - o
- Page 86 and 87: wadzone przepisy sprzyjają ochroni
- Page 88 and 89: Mimo że rola biegłych psychiatró
- Page 92 and 93: prawnej trwają od 2004 r. i wydaj
- Page 94: • liczba programów edukacyjnych
- Page 97 and 98: Prawo do życia prywatnego i rodzin
- Page 99 and 100: Rozdział 8. Nauka, badania i nowe
- Page 101 and 102: odzaju i roku studiów, według wie
- Page 103 and 104: W dotychczasowych dokumentach zwią
- Page 105 and 106: • liczba i/lub proporcja kobiet i
- Page 107 and 108: Komisja złożona z wybitnych autor
- Page 109 and 110: Przydatne strony wwwhttp://equal.ws
- Page 111 and 112: Współpraca mediów i organizacji
- Page 113 and 114: Gender meanstreaming a ideologiczne
- Page 115 and 116: ez względu na tematykę, są to m
- Page 117 and 118: Wskaźniki polityki równości płc
- Page 119 and 120: organizacja ta przeprowadziła akcj
- Page 121 and 122: Warsztaty „Redakcja Równości”
- Page 123 and 124: Trzeciej Ministerialnej Konferencji
- Page 125 and 126: Na studiach doktoranckich w dziedzi
- Page 127 and 128: Jako niepowodzenie należy potrakto
- Page 129 and 130: Wskaźniki polityki równości płc
- Page 131 and 132: Winnica, Pokrzywnica i Zatory reali
- Page 133 and 134: Opis obszaru polityki obronnej w od
- Page 135 and 136: Realizowany w resorcie Program prze
- Page 137 and 138: Przegląd obowiązującego ustawoda
- Page 139 and 140: umożliwiających zawodowym żołni
- Page 141 and 142:
• promowanie dobrych wzorców rel
- Page 144:
Fundacja „Fundusz Współpracy”