Polityka równości płci Polska 2007

• uruchomienie mechanizmów opieki nad kobietami i ich rodzinami – wychodzenie z biedy,tak w przypadku kobiet, jak i mężczyzn wymaga niekiedy przełamania ich bierności wynikającejz poczucia beznadziei i braku poczucia wpływu na własne życie (zwłaszcza w konsekwencjidługotrwałego pozostawania w ubóstwie);• wdrażanie instrumentów aktywizujących osoby biedne – ważne jest unikanie paternalistycznegostosunku do adresatów i adresatek pomocy; warto włączać ich w proces projektowaniakonkretnych programów, zakładając, że mają dostatecznie dobre rozeznanie wewłasnej sytuacji, by proponować adekwatne rozwiązania problemów z niej wynikających;• niwelowanie dystansu między przedstawicielami i przedstawicielkami instytucji a adresatamii adresatkami pomocy – nawet tak z pozoru nieistotne zachowania, jak wspólnezjedzenie posiłku z uczestniczkami/uczestnikami kursu są z tego punktu widzenia ważne;to, że pracujemy z osobami bezrobotnymi nie oznacza, że ludzie ci dysponują nieograniczonymczasem, dużo więcej godzin poświęcają na obowiązki; mogą też zarabiać w szarejstrefie, nie będą o tym mówić z obawy przed instytucjonalną kontrolą;• ułatwianie osobom biednym dostępu do usług społecznych;• szkolenia dla osób biednych w procedurach administracyjnych w celu poprawy ich sytuacji– planowanie działań z udziałem biednych powinno uwzględniać nie tylko problem upraszczaniabiurokratycznych procedur czy znoszenia utrudnień „technicznych” (np. w sytuacjikonieczności pokonania przez osoby korzystające ze wsparcia znacznej odległości – kupieniebiletów na przejazd), ale także minimalizowania barier psychologicznych związanychz ubieganiem się o wsparcie;• rekompensaty w postaci świadczeń rzeczowych lub finansowych, które pozwolą osobombiednym przerwać błędne koło poszukiwania wyjścia z „sytuacji bez wyjścia” – na rzecz aktywizacjinależy niwelować braki, stojące na przeszkodzie do aktywności w sferze publicznej;• informowanie biednych, gdzie i przy czyjej pomocy mogą sami zniwelować ciążące im braki;• walkę ze stygmatyzowaniem beneficjentów i beneficjentek pomocy, wsparcie teraupetyczneosób, które uległy stygmatyzacji.Należy systematycznie monitorować:• dane statystyczne na temat udziału w populacji biednych tych gospodarstw domowych,których jedynym żywicielem jest kobieta/mężczyzna;• proporcję kobiet i mężczyzn, którzy korzystają ze świadczeń skierowanych do osób biednychi zagrożonych biedą;• inkluzję mężczyzn i kobiet po określonych fazach biedy;• częstotliwość popadania w biedę mężczyzn i kobiet.Opis dobrych praktyk80Znalezienie w Polsce przykładu dobrej praktyki, uwzględniającej podejście gender mainstreamingw przeciwdziałaniu lub walce z ubóstwem, jest trudnym zadaniem. Można wskazaćkilka przyczyn tych trudności. Instrumenty wdrażane w ramach polityki socjalnej (np. przez instytucjepomocy społecznej) w Polsce są wciąż w dość dużej mierze pasywne (wypłacanie zasiłków,udzielanie pomocy rzeczowej itd.). Brakuje działań wielowymiarowych i dopasowanych do potrzebkonkretnych klientów i klientek.Efektywne narzędzia walki z ubóstwem i wykluczeniem społecznym muszą mieć charakterholistyczny, tzn. stanowić skoordynowany zestaw różnorodnych instrumentów skierowanychzarówno do osoby biednej, jak i członków jej rodziny. W ten sposób powinno się oddziaływać naprzyczyny ubóstwa (np. bezrobocie) i jego konsekwencje (np. zły stan zdrowia, niedożywieniedzieci) oraz na rozmaite zjawiska potencjalnie mu towarzyszące (problemy emocjonalne, złe stosunkiw rodzinie, uzależnienia).W Polsce można znaleźć nieliczne przykłady działań w sferze walki z ubóstwem i wykluczeniemspołecznym, spełniające wymienione wcześniej kryteria (przede wszystkim w działalnościorganizacji pozarządowych), natomiast nie są nam znane przykłady takich holistycznych instrumentów,w których logikę byłaby wpisana zasada gender mainstreaming.Należy jednak podkreślić, że „dobre praktyki” realizowane w „konkretnych”, „węższych”obszarach (prezentowanych w pozostałych rozdziałach tego raportu) mogą być w wielu przypadkachuznane za działania, których „skutkiem ubocznym” jest przeciwdziałanie ubóstwu (lubograniczanie jego skutków).Rozdział 6