Polityka równości płci Polska 2007

• obserwuje się zjawisko „szklanego sufitu” w odniesieniu do pracy zawodowej kobiet – istniejąbariery awansu, które znacznie trudniej jest przekroczyć kobietom niż mężczyznom;• kobietom trudniej jest egzekwować swoje prawa w miejscu pracy, ponieważ trudniej imznaleźć zatrudnienie i są bardziej zagrożone utratą posady. Już na etapie rekrutacji dajesię im do zrozumienia, że są kandydatami drugiej kategorii przez zdawanie specyficznychpytań, których nie zadaje się mężczyznom (np. jakie są ich plany prokreacyjne). Zaakceptowaniepodwójnych reguł gry jako warunku zatrudnienia przyczynia się do akceptacjipodwójnych standardów w pracy;• ze względu na zróżnicowanie wysokości emerytur, będące konsekwencją nierównych zarobkówi różnego progu wieku emerytalnego mężczyzn i kobiet, te ostatnie są bardziejzagrożone niedostatkiem w wieku podeszłym;• kobiety częściej wykonują nieodpłatne prace domowe, nieobjęte zabezpieczeniem przed biedąna starość, dotyczy to zarówno kobiet pracujących zarobkowo poza domem, jak i „gospodyńdomowych”, czyli kobiet zajmujących się prowadzeniem domu i/lub opieką nad dziećmi.Na poziomie świadomości (stereotypy):• kobietom przypisuje się koncentrację przede wszystkim na rodzinie i dzieciach; stanowi tobarierę zatrudnienia i awansu oraz jeden ze zdroworozsądkowych mechanizmów usprawiedliwiającychniższe wynagrodzenia kobiet;• kobiety postrzega się jako niezdolne do koncentracji wyłącznie na pracy i karierze – obokwizerunku „gospodyni i matki” istnieje stereotyp „trzpiotki”, poświęcającej dużo czasui uwagi dbaniu o własny wygląd i niewysublimowanym rozrywkom;• oddziałuje przekonanie, że kobiety lepiej radzą sobie z bezrobociem, prowadzące do usprawiedliwianiazwalniania kobiet z pracy w pierwszej kolejności;• zachodzi zjawisko autostereotypizacji wśród kobiet, które niżej cenią siebie jako pracownicei formułują np. niższe oczekiwania płacowe lub dotyczące awansu;• kobietom przypisuje się mniejsze niż mężczyznom moralne prawo do pracy i zarobkóww sytuacji, gdy pracy nie wystarcza dla wszystkich;• kobiety robiące karierę postrzegane są jako lekceważące rodzinę.76Obowiązujący model rodziny jako czynnik sprzyjający feminizacji biedy:• mimo że kobiety pracują zarobkowo, przypisuje się im obowiązek wypełniania większościobowiązków rodzinnych;• kobiety wykonują większość prac domowych, zazwyczaj opiekują się dziećmi oraz starymii chorymi członkami rodziny, co znacznie ogranicza w ich przypadku możliwość podjęciapracy zarobkowej; a w przypadku zatrudnionych ogranicza to ich dyspozycyjność jako pracowników,jest także powodem mniejszej mobilności na rynku pracy; nawet w rodzinach,w których oboje małżonków jest bezrobotnych obserwuje się niesymetryczny podział pracy– bezrobotni mężowie nie podejmują prac domowych w szerszym zakresie niż pracujący,w biednych rodzinach odnotowuje się „brak partnerstwa w biedzie”;• praca i płaca kobiet postrzegane są jako dodatek do zarobków męża, co służy potocznemuuzasadnianiu niskich zarobków, np. nauczycielek, i prowadzi do zwalniania z pracyw pierwszej kolejności kobiet;• większość Polaków i Polek uważa, że jeśli oboje małżonkowie pracują, to kariera mężczyznyjest priorytetowa, co prowadzi do dalszej dysproporcji dochodów między „robiącymkarierę” mężem i rezygnującą z własnej kariery żoną;• ubóstwo kobiet bywa konsekwencją problemów rodzinnych, kobiety – ofiary przemocy domowej,uwalniając się od prześladowcy są często zmuszone do porzucenia domu i dorobkucałego życia oraz do odbudowywania go od podstaw także w kategoriach ekonomicznych;• jedną z form przemocy domowej jest przemoc ekonomiczna, której skutkiem jest katastrofalnasytuacja ekonomiczna ofiar; przemoc ekonomiczna polega na pozbawianiu niezależności,np. przez odbieranie zarobków, pozbawianie majątku, lub niełożenie na dom przezpracującego partnera;• do biedy wśród kobiet przyczynia się także powszechna akceptacja stylu życia „niebieskichptaków”, czyli niepracujących mężczyzn utrzymywanych przez kobiety – żony i matki, cooznacza, że pokrywają one nie tylko koszty ich codziennego utrzymania, ale także wydatkina papierosy i alkohol;• postrzeganie kobiet jako odpowiedzialnych za wszystko co się im i dzieciom przydarzai zwalanie z odpowiedzialności mężczyzn – to kobieta jest postrzegana jako odpowiedzialnaza molestowanie w pracy, przemoc seksualną czy domową (to ona prowokowała, spacerowałapo nocy, przesoliła zupę); ten sposób myślenia dominuje nie tylko w potocznej świa-Rozdział 6