Polityka równości płci Polska 2007

jący wydaje się także poziom bezrobocia w grupie młodych kobiet i mężczyzn (odpowiednio 43%i 39% w 2004 r.). Te pierwsze mają większe trudności ze znalezieniem pierwszej pracy. Odsetekkobiet żyjących w „bezrobotnych” gospodarstwach domowych 5 w latach 2001–2006 był w Polsceo około 2 punkty procentowe wyższy niż odsetek mężczyzn żyjących w takich gospodarstwach.Przedstawione dane stanowią informację niepokojącą, ponieważ wraz z każdą bezrobotną osobąw gospodarstwie domowym wzrasta zagrożenie ubóstwem.W okresie transformacji w Polsce bieda jest postrzegana jako przeciwieństwo pożądanegospołecznie sukcesu, świadectwo niepowodzenia lub niezaradności. Pojawia się też wartościującypodział na biedę zawinioną i niezawinioną, przy czym tylko tej drugiej formie przyznaje się prawodo wsparcia czy przeciwdziałania. Na przykład samotne matki są postrzegane jako ofiary biedyprzez nie same zawinionej – przez urodzenie nieślubnego dziecka lub rozstanie się z partnerem.Dość powszechne jest utożsamianie pomocy dla nich z rozdawnictwem pomocy materialnej, cooznacza nie tylko ich powtórną stygmatyzację, ale także ignorowanie przyczyn feminizacji biedy.Bieda w Polsce ma zatem płeć, kobiety są bardziej narażone na znalezienie się w grupie ubogich– w 2000 r. szacowano, że prawdopodobieństwo popadnięcia w biedę jest dla kobiet o 2,27razy większe niż dla mężczyzn. Jeśli chodzi o czas pozostawania w ubóstwie, to, jak wynika z badańJolanty Grotowskiej-Leder (2002) nad wielkomiejską biedą, płeć i typ gospodarstwa domowegosą czynnikami istotnymi z punktu widzenia utrwalania się biedy. Podczas gdy gospodarstwasfeminizowane stanowiły 15% gospodarstw czasowo biednych, ich odsetek wśród gospodarstwpermanentnie biednych był trzykrotnie wyższy. Utrwaloną biedą zagrożone są również rodziny,które rozpadły się wskutek rozwodu (zarówno rodziny rozwiedzionych mężczyzn, jak i kobiet).Część badaczy mówi wręcz o feminizacji biedy w Polsce. Termin ten określa zarówno większyudział kobiet w populacji biednych, jak i konsekwencje biedy dotkliwsze dla kobiet, odmiennośćbiedy kobiet od biedy mężczyzn, większą głębokość ubóstwa gospodarstw domowych, w którychkobieta jest główną żywicielką. Feminizację biedy uznaje się za zjawisko ważne, gdyż skutki biedykobiet są poważniejsze dla całego społeczeństwa, to one najczęściej „dzielą” biedę z wychowywanymiprzez siebie dziećmi (co sprzyja reprodukcji ubóstwa). Bieda rodzin jest związana z ich sfeminizowaniem,narażone są na nią tak rodziny samotnych matek, jak i pełne rodziny wielodzietne,ale najgłębsza bieda dotyka samotne matki wielodzietne. Bieda w przypadku kobiet skutkujedodatkowo zjawiskiem deprywacji w sferze czasu, określanym jako time poverty – drastycznymograniczeniem czasu wolnego ze względu na obciążenie czasochłonnymi, ale pozwalającymi nazaoszczędzenie pieniędzy czynnościami, zwłaszcza w gospodarstwie domowym.Istnieje także specyfika ubóstwa mężczyzn, wiążącego się odmiennymi definicjami ról społecznychoraz odmiennymi strategiami mężczyzn w odniesieniu do biedy. Mężczyźni odpowiedzialniza opiekę nad dziećmi mogą napotkać, podobne jak kobiety, bariery zatrudnienia, stereotypy męskichprac i zawodów, które mogą i ich wykluczać z rynku pracy (np. w opiece zdrowotnej czywychowaniu przedszkolnym). Pewnych informacji na temat zagrożenia ubóstwem (zwłaszcza nastarość, w wyniku braku uprawnień emerytalnych lub bardzo niskiej emerytury) mogą dostarczyćdane na temat pracy w szarej strefie. Tu większość stanowią mężczyźni (według danych GUS zarok 2004 stanowili oni 63% osób pracujących w szarej strefie).Można wymienić rozmaite przyczyny zróżnicowania biedy ze względu na płeć.W sferze rynku pracy:• w Polsce istnieje podział branż i zawodów na „męskie” i „kobiece”, znaczenie tych drugichdla gospodarki jest mniejsze, a pracownicy są gorzej opłacani; ponadto, upadkowi branżsfeminizowanych (np. przemysłu włókienniczego) w trakcie transformacji ekonomicznejnie towarzyszyły równie rozbudowane programy osłon socjalnych, jak w przypadku np.zatrudniającego głównie mężczyzn górnictwa;• wskaźnik aktywności zawodowej kobiet jest niższy niż w przypadku mężczyzn, co mazwiązek z preferowaniem przez gospodarkę rynkową mężczyzn, uważanych za bardziejdyspozycyjnych pracowników;• obserwuje się koncentrację kobiet w gorzej płatnych zawodach i branżach, zwłaszcza w sferzebudżetowej, co jest pewnego rodzaju „spadkiem” po systemie peerelowskim;• bezrobocie w większym stopniu dotyczy kobiet i jest w ich przypadku bardziej długotrwałe;• dyskryminacja ze względu na wiek w większym stopniu dotyka kobiety, np. prasowe ofertypracy bardzo wyraźnie ograniczają wiek poszukiwanych kandydatek, co sprzyja utrwalaniusię bezrobocia w tej grupie;• kobiety podlegają dyskryminacji płacowej są gorzej wynagradzane niż mężczyźni na podobnychstanowiskach;5Wskaźnik, którym posługuje się Eurostat, oznaczający odsetek osób (kobiet/mężczyzn) w wieku 18–59 lat żyjącychw gospodarstwach domowych, w których nikt nie pracuje; http://epp.eurostat.ec.europa.eu75Ubóstwo