organizuje się obozy, w trakcie których chłopcy opiekują się zwierzętami, a dziewczęta budujązagrody i paśniki. Od 2001 r. niemieckie władze, przedsiębiorcy, pracownicy nauki, związkowcyi działaczki organizacji kobiecych organizują Dzień Dziewcząt. Dziewczęta, odwiedzając zakładyprodukcyjne, instytuty badawcze, redakcje czasopism i stacji telewizyjnych, biura posłów ministrówi kanclerza mają szansę budować śmiałe scenariusze życiowe, wolne od ograniczeń tradycji.W Irlandii ukazują się zestawy edukacyjne „Kobiety w historii” i „Dziewczęta w świecie naukii technologii”. Francuscy nauczyciele chętnie korzystają ze zbeletryzowanych biografii wybitnychkobiet. W Hiszpanii podręczniki promujące równy status ukazują się przy finansowym wsparciuwładz. We Francji organizacja kobieca prowadzi „czarny rejestr” podręczników, książek, komiksów,gier i filmów, które role kobiet i mężczyzn przedstawiają w skrajnie stereotypowy sposób.Włoscy wydawcy książek szkolnych dobrowolnie przyjęli swoisty kodeks zasad <strong>równości</strong>owych,których będą przestrzegać.W Polsce również mamy kilka dobrych przykładów działań na rzecz zasad gender mainstreaming,niestety znacznie mniej niż w Unii Europejskiej i nie na taką skalę.Konkurs Diversity – Motorola <strong>Polska</strong>Od 2000 r. krakowskie Centrum Oprogramowania Motoroli organizuje konkurs Diversity(Różnorodność) dla uczniów szkół średnich na stworzenie strony internetowej – w <strong>2007</strong> r. po razpierwszy włączone zostało do konkursu opracowanie również angielskiej wersji strony.Pomysł konkursu był też połączony z decyzją (także 2000 r.) o zwiększeniu liczby kobiet pracującychna stanowisku inżyniera oprogramowania we wszystkich ośrodkach oprogramowaniaMotoroli na całym świecie. Widać tu zatem przemyślane działania – bowiem bez dodatkowej zachętyskierowanej wobec dziewcząt trudno sobie wyobrazić, by częściej wybierały one kierunkitechniczne po ukończeniu szkół średnich. Motorola przez swój projekt ma szansę, by wpłynąć naedukację także na poziomie licealnym, ponieważ jedną z niepisanych zasad w wielu szkołach jestinne podejście do dziewcząt, a inne do chłopców – chodzi tu o podwójne standardy, które stosujesię wobec obu <strong>płci</strong> nie tylko na poziomie zachowania, ale także nauki. W konsekwencji mamydużą liczbę dziewcząt w tzw. klasach o profilu humanistycznym, a za to znikomą w ścisłych. Oczywiściejest to następstwem wcześniejszej edukacji i ukrytego przekazu kierowanego do dziewcząti chłopców powodującego wzmocnienie zainteresowań „technicznych” i ścisłych wśród chłopcówa humanistycznych wśród dziewcząt. Najbardziej dotkliwym następstwem takiego modelowaniajest nieobecność kobiet na rynku pracy w zawodach związanych z IT (Technologią informacyjną),z reguły bardzo dobrze płatnych i nie będących w sferze ryzyka, jeśli chodzi o bezrobocie.Obecnie (<strong>2007</strong>) odbywa się już szósta edycja konkursu, w której wzięła udział rekordowa liczbamłodych ludzi z całej Polski – 2012 osób. Ponad połowę uczestników stanowiły dziewczęta z 250szkół. Warunkiem udziału w konkursie jest obecność przynajmniej 50% kobiet w zespole projektowym.Celem Diversity jest dążenie do przełamania stereotypowo postrzeganego wizerunku osobyna stanowisku inżyniera oprogramowania i pokazania, że zawód ten łączy się z fascynacją pracąoraz możliwością rozwoju zawodowego niezależnie od <strong>płci</strong>. Projekt Motoroli jest więc niejakopołączeniem dwóch ważnych modeli w zarządzaniu ludźmi: włączaniem perspektywy <strong>płci</strong> (gendermainstreaming) oraz zarządzaniem różnorodnością (diversity management). Co jeszcze bardziejistotne, oba te modele są postrzegane w Polsce jako przynależne wyłącznie do świata biznesui ekonomii, tymczasem Motorola pokazuje, że można wykorzystać również w edukacji.Podręczniki z serii „Świat człowieka”– edukacja humanistycznana poziomie gimnazjalnym56Na tle omawianych podręczników zdecydowanie wyróżniają się podręczniki gimnazjalne z serii„Świat człowieka” (6 tomów – po dwa do każdej klasy gimnazjum) napisane przez nauczycielki i nauczycielizespołu szkół Bednarska w Warszawie pod redakcją dr Krystyny Starczewskiej, a wydaneprzez Wydawnictwo Szkolne PWN. Publikacja została pomyślana tak, by przeciwdziałać stereotypomna wielu poziomach i uwrażliwiać młodych ludzi tak na życie we wspólnocie, jak i na inność.Nawet gdy autorom i autorkom nie udało się znaleźć kobiet w danym okresie historycznym, proponowalićwiczenia intelektualne pokazujące młodzieży, dlaczego tak się stało. W tomie omawiającymśredniowiecze uczniowie i uczennice znajdą tekst poświęcony życiu kobiet i polecenie, by poszukaćodpowiedzi na pytanie, dlaczego nie należą one do sfery publicznej i dlaczego kobiety nie mogływ owym czasie pełnić funkcji przypisywanych mężczyznom. To zadanie wywołuje najczęściej dyskusjęnad rolami społecznymi nie tylko w średniowieczu, ale także współcześnie.Najwięcej informacji na temat kobiet, ich historii i działań, także tych emancypacyjnych, młodziludzie znajdą w dwóch ostatnich tomach przeznaczonych do klasy trzeciej gimnazjum (Światnowoczesny. Od połowy XIX wieku do II wojny światowej i Świat współczesny. Od wybuchu II wojnyświatowej). W pierwszym z nich znajdziemy cały rozdział poświęcony idei równouprawnienia ko-Rozdział 4
iet, gdzie cytowane są obszernie źródła historyczne (fakty, prawodawstwo, obyczaje), literackie(Virginia Wolf i Eliza Orzeszkowa) oraz filozoficzne (John Stuart Mill). Młodzież może poznaćdystynkcję natura – kultura, dowiedzieć się, jakie zmiany w obyczajach i prawie musiały zajść,by kobiety mogły zacząć się uczyć, pracować czy uzyskać prawa wyborcze. Osobny podrozdziałstanowi historia sufrażystek, jest też sporo ciekawostek na marginesie tego rozdziału dotyczącychkobiet w sporcie, seksualności człowieka i edukacji.W ostatnim tomie z serii „Świat Człowieka” pojawia się aż pięć istotnych wątków antydyskryminacyjnych– idea praw człowieka, idea buntu (m.in. rok 1968 i ruch hipisowski), idea walkiz dyskryminacją (obejmująca dyskryminację ze względu na płeć, rasę, orientację seksualną orazwskazująca na inne rodzaje dyskryminacji), idea globalizacji i idee ekologiczne. Ten tom wydajesię też najbardziej „odważny”, jeśli chodzi o ujęcie problematyki <strong>równości</strong>owej, zachęca on bowiemnie tylko młodzież, ale również nauczycieli i nauczycielki do dalszych poszukiwań i pogłębianiawiedzy z tej dziedziny. To zresztą niejako wartość dodana tej publikacji – osoby uczące młodzieżmogą, często po raz pierwszy w życiu, dowiedzieć się więcej o (nie)obecności kobiet w sferzepublicznej, o rozłamie na płeć społeczno-kulturową i biologiczną, a także o towarzyszących temurozłamowi relacjach władzy między <strong>płci</strong>ami.Punkty odniesieniaPoniżej przedstawiamy kilka organizacji, których statutowym celem jest promowanie zasadgender mainstreaming i szeroko rozumianej <strong>równości</strong>.Stowarzyszenie w Stronę DziewczątStowarzyszenie prowadzi warsztaty dla nauczycielek z zakresu edukacji <strong>równości</strong>owej. Jego założycielkii członkinie stworzyły pakiet edukacyjny „Dziewczęta i chłopcy – bez lęku, bez uprzedzeń, bezprzemocy. Jak sobie radzić z trudnymi uczuciami, dyskryminacją, szykanowaniem i napastliwościąw relacjach z rówieśnikami i rówieśniczkami” dostępny on-line. Scenariusze lekcji zawierają wybórtekstów źródłowych i zestawy ćwiczeń dla uczennic i uczniów ze szkół ponadpodstawowych.www.wstronedziewczat.org.plŚląska Strefa Gender„Równość od przedszkola” to projekt edukacyjny adresowany do nauczycielek i nauczycieliprzedszkolnych, realizowany przez koalicję organizacji pod przewodnictwem Stowarzyszenia„Silesia Nostra” oraz nieformalnej grupy „Śląska Strefa Gender”. Partnerami przedsięwzięcia sąCentrum Rozwoju Inicjatyw Społecznych CRIS, Centrum Odpowiedzialności Społecznej i NieformalnaGrupa Młodych Kobiet. Projekt jest realizowany w województwie śląskim. W jego ramachprowadzone są warsztaty poświęcone problematyce równouprawnienia kobiet i mężczyzn w kontekściekształtowania ról społecznych, mechanizmów powstawania stereotypów i uprzedzeńoraz istnienia zachowań, cech charakteru uważanych za odpowiednie dla dziewczynek/kobieti chłopców/ mężczyzn. Oprócz tego organizatorki i organizatorzy otworzyli wystawę fotografiinadesłanych na konkurs „Równość od przedszkola”. Wystawiane prace ukazują sytuacje dotyczącerzeczywistości przedszkolnej oraz zachowań dziewczynek i chłopców w wieku przedszkolnym(w domu, na placu zabaw itp.).www.gender.plGrupa Edukatorów Seksualnych „Ponton”Nieformalna grupa wolontariuszy/wolontariuszek działających przy Federacji na Rzecz Kobieti Planowania Rodziny. Podstawowe działania grupy „Ponton” to edukacja seksualna orazporadnictwo dla młodzieży w sprawach dojrzewania, antykoncepcji i zdrowia reprodukcyjnego.Główne cele grupy: propagowanie rzetelnej wiedzy na temat antykoncepcji i zdrowia reprodukcyjnego;obalanie stereotypów panujących wśród młodzieży dotyczących sfery życia seksualnego;pomoc młodzieży w dotarciu do ludzi i miejsc, w których uzyskają fachową pomoc w nurtującychją problemach.www.ponton.org.pl57Edukacja