Wolność kobiet – w oczach autorów większości podręczników – nieuchronnie oznacza rozpadrodziny i dezintegrację społeczeństwa. Jedynie w jednym na wiele podręczników (autorstwaE. Paczoskiej do języka polskiego dla II klasy liceum) znajdujemy takie objaśnienie: „Terminemfeminizm określa się dziś bardzo wiele zjawisk o zróżnicowanym charakterze. Po pierwsze – ruchdążący do równouprawnienia kobiet w dziedzinie życia społecznego i politycznego. Po drugie– nowy sposób widzenia miejsca kobiet w dawnej i współczesnej kulturze. Feminizm traktowanypoważnie to opcja polityczna albo wyrazista propozycja artystyczna. W polemikach prasowychczęsto jednak przywołuje się tę nazwę tylko jako etykietkę, która może oznaczać np. «babskie gadanie»czy «babskie wariactwo». Wynika z tego, że feministki wciąż mają wiele do roboty”.Ramy prawne i instytucjonalneJakkolwiek <strong>Polska</strong> w momencie akcesji unijnej zobowiązała się do włączania strategii gendermainstreaming do wszystkich obszarów życia społecznego i politycznego, nie ma działań w tymkierunku. Jest to konsekwencja faktu, że gender mainstreaming jest narzędziem miękkim, a przezto „nieobowiązkowym”. Jeśli chodzi o sferę edukacji, to prawo wspólnotowe nie zawiera rozwiązańdotyczących ujednolicenia systemów edukacji i oświaty w krajach członkowskich. Podkreślasię tylko wagę i znaczenie edukacji, jej powszechności i dostępności w celu osiągnięcia <strong>równości</strong>kobiet i mężczyzn we wszystkich obszarach życia.Preambuła do Ustawy o systemie oświaty w Polsce natomiast w otwarty sposób umacnia stereotypyzwiązane z <strong>płci</strong>ą i prowadzi do wzmocnienia dyskryminacyjnych postaw i zachowań wobeckobiet: „kształcenie i wychowanie powinny respektować chrześcijański system wartości”. To jedynyw całej Unii zapis ustawowy o tak jednoznacznym charakterze (Górnikowska-Zwolak, 2004).Dla porządku przypomnijmy tylko dwa dokumenty ratyfikowane przez Polskę. Wybrane fragmentywprost odnoszą się do edukacji i dziewcząt, a także do wychowania akceptującego różnorodnośći różnicę.Deklaracja Pekińska ONZ (1995), w której czytamy, że Państwa-Strony mają obowiązek zapewnićkobietom i dziewczętom pełną możliwość korzystania ze wszystkich praw człowiekai podstawowych wolności oraz skutecznie przeciwdziałać łamaniu tych praw i wolności. Majątakże obowiązek podjąć wszelkie niezbędne kroki w celu likwidacji wszelkich form dyskryminacjikobiet i dziewcząt, jak również usunąć wszelkie przeszkody stojące na drodze do osiągnięcia <strong>równości</strong>kobiet i mężczyzn z perspektywy kulturowej tożsamości <strong>płci</strong> (gender equality) oraz awansui uwłasnowolnienia (empowerment) kobiet.W Platformie Działania (także przyjętej w Pekinie) czytamy zaś: „Dziewczęta często traktuje sięjako istoty gorsze i społeczeństwo wychowuje je tak, by same siebie stawiały na ostatnim miejscu,co podważa ich poczucie własnej wartości. Dyskryminacja dziewcząt i ich zaniedbywanie w okresiedzieciństwa może zapoczątkować trwającą całe życie eskalację nędzy i wyłączania z zasadniczegonurtu (mainstream) życia społecznego. Należy więc podjąć działania w celu przygotowaniadziewcząt do aktywnego, skutecznego i równego z chłopcami przewodzenia w życiu społecznym,politycznym oraz kulturalnym na wszystkich szczeblach. Tendencyjne w podejściu do kulturowejtożsamości <strong>płci</strong> (gender-biased) procesy edukacyjne, w tym programy nauczania, materiały i praktykidydaktyczne, postawy nauczycieli i stosunki wewnątrz klasy między uczennicami a uczniamiwzmacniają istniejącą nierówność związaną z kulturową tożsamością <strong>płci</strong> (gender). Dziewczynkii dziewczęta mogą odbierać od rodziców, nauczycieli, rówieśników i ze środków masowego przekazurozmaite sprzeczne i zbijające z tropu sygnały dotyczące ich ról związanych z kulturowątożsamością <strong>płci</strong>. Kobiety i mężczyźni powinni wspólnie z dziećmi oraz młodzieżą pracować nadprzełamaniem istniejących stereotypów związanych z kulturową tożsamością <strong>płci</strong>, uwzględniającprawa dziecka oraz odpowiedzialność, prawa i obowiązki rodziców”.<strong>Polityka</strong> równych szansPolski resort oświaty nie przyjął do tej pory żadnej polityki równych szans poza zamieszczeniem nastronie internetowej informacji o wymogu uwzględniania <strong>równości</strong> <strong>płci</strong> w ocenianych podręcznikach.Cele polityki <strong>równości</strong> <strong>płci</strong> w sektorze edukacji52<strong>Polityka</strong> <strong>równości</strong>owa powinna zmierzać do „wyrównania szans edukacyjnych dla karieryi rozwoju zawodowego kobiet i mężczyzn”, dostępu do studiów wyższych i studiów podyplomowych,dostępu do tych samych programów nauczania i egzaminów, wyeliminowania stereotypowychtradycyjnych ról kobiet i mężczyzn na wszystkich poziomach nauczania i we wszystkich for-Rozdział 4
mach edukacji, równego dostępu do zaawansowanych technologii, równych szans w korzystaniuze stypendiów i grantów wspomagających uczenie się i podwyższanie kwalifikacji zawodowych”(ibidem). Poza tym <strong>równości</strong>owe cele w edukacji powinny obejmować włączanie do głównego nurtuwszystkich grup marginalizowanych: gejów i lesbijki, mniejszości etniczne, narodowe, osobyniepełnosprawne itd.Ponadto powinno się zwrócić większą uwagę na treści zawarte w podręcznikach szkolnychi podjąć środki mające na celu eliminację stereotypowego obrazu męskich i kobiecych ról społecznych,patriarchalnej wizji rodziny czy homogenicznego wizerunku polskiego społeczeństwa.W polityce <strong>równości</strong>owej należy także zwrócić uwagę na fakt, że programy nauczania (i sposóbich realizacji) uzależnione są od <strong>płci</strong>. Tutaj potrzebna jest świadomość istnienia tzw. ukrytychprogramów nauczania zarówno ze strony kadry pracującej z młodzieżą, jak i ministerialnychdecydentów. Ważną kwestią stać się tu powinny postawy nauczycieli i nauczycielek – one bowiembezpośrednio wpływają na postawy (<strong>równości</strong>owe bądź nie młodzieży). Stąd konieczność dodatkowychszkoleń, kursów i warsztatów <strong>równości</strong>owych dla kadry edukacyjnej.Kolejnym aspektem polityki <strong>równości</strong>owej winno być tworzenie niezależnych instytutów badawczychi ośrodków Gender Studies. Jednocześnie państwo musi przyjąć na siebie obowiązek(przyjęty wcześniej de facto wraz z momentem akcesji) promowania udziału kobiet w nauce i sukcesywnegozwiększania ich reprezentacji w środowisku akademickim.Ostatni aspekt to udział kobiet w zarządzaniu oświatą. <strong>Polityka</strong> <strong>równości</strong>owa z konieczności(znowu obligacje traktatu akcesyjnego) powinna zmierzać do wyrównania liczby kobiet i mężczyznw oświacie na szczeblach kierowniczych. Mamy tu niestety do czynienia z klasyczną piramidą– na najwyższym szczeblu oświaty (szkolnictwo wyższe) kobiet jest najmniej, w początkowychetapach edukacyjnych (przedszkola, szkoły podstawowe) zaś bardzo dużo. Jest to także związaneze zjawiskiem feminizacji zawodu nauczycielskiego; jego podtrzymywanie i brak polityki, któramogłaby zmienić stan faktyczny, prowadzą do powielania stereotypowych ról <strong>płci</strong>owych i potwierdzeniatezy, że tam, gdzie jest władza, są tylko mężczyźni.Osobny problem to całkowita nieobecność osób homoseksualnych w całym obszarze edukacji,ze szczególnym uwzględnieniem władz oświatowych.Decydenci i główni aktorzy• Najważniejszą instytucją jest Ministerstwo Edukacji Narodowej, później zaś kolejno: kuratoria,samorządy i szkoły, kadra nauczycielska i samorządy uczniowskie.• Ważną grupą są ministerialni rzeczoznawcy/ministerialne rzeczoznawczynie, którzy/któredopuszczają programy i podręczniki do szkolnego obiegu.• W pracach nad przygotowywaniem i wdrażaniem strategii gender mainstreaming powinnybrać udział związki zawodowe nauczycieli/nauczycielek, a także organizacje pozarządowe– zarówno edukacyjne, jak i feministyczne oraz takie, które posiadają ekspertów/ ekspertkiz zakresu gender mainstreaming.• Istotna rola uniwersyteckich studiów z zakresu gender, gdzie powinny zostać zorganizowaneszkolenia antydyskryminacyjne dla nauczycieli/nauczycielek i administratorów/administratorek nauczania.• Ważną rolę odgrywają wydawcy/wydawczynie książek edukacyjnych, którzy/które, dbająco ich poziom, powinni respektować unijne standardy antydyskryminacyjne i <strong>równości</strong>owe.• Istotnym elementem implementacji gender mainstreaming będzie korzystanie z dobrychpraktyk, tzw. starych krajów unijnych.Wskaźniki polityki <strong>równości</strong> <strong>płci</strong> w obszarze edukacjiMłodzieżStatystyki:• proporcja dziewcząt i chłopców we wszystkich szczeblach i typach edukacji (przyjęcia doszkół i ukończenie szkół) z uwzględnieniem podziału administracyjnego (młodzież z regionówwiejskich i z miast);• proporcja przyjęć i na wszystkie kierunki, i specjalizacje, proporcja ich ukończenia.53Edukacja
- Page 1:
Politykarówności płciPolska 2007
- Page 4 and 5: Wydawca:Fundacja „Fundusz Współ
- Page 6 and 7: Rozdział 3. Praca 35Danuta Duch-Kr
- Page 8 and 9: Wnioski i rekomendacje ............
- Page 10 and 11: 8Spis treści
- Page 12 and 13: PrzedmowaBożena Chołuj, Marta Raw
- Page 14 and 15: Równość płci do dzisiaj nie jes
- Page 16 and 17: W tym rozdziale szczególna uwaga z
- Page 18 and 19: Ważnym czynnikiem determinującym
- Page 20 and 21: za powiązań między wydatkami bud
- Page 22 and 23: zawodową emerytek - chodzi tu o in
- Page 24 and 25: Punkty odniesieniaStowarzyszenie Ws
- Page 26 and 27: Rozdział 2.Rządy i uczestnictwoMa
- Page 28 and 29: nieuzyskania przez nie wystarczają
- Page 30 and 31: • Ogólnopolskie Porozumienie Zwi
- Page 32 and 33: sceny politycznej oznacza w praktyc
- Page 34 and 35: Opis dobrych praktykSystem kwotowy
- Page 36 and 37: W roku 1997 Parlamentarna Grupa Kob
- Page 38 and 39: Opis sektora pracy z perspektywy r
- Page 40 and 41: Tabela 3.1. Wybrane mierniki aktywn
- Page 42 and 43: wynagrodzenie kobiet stanowi zaledw
- Page 44 and 45: Stosowanie prawa pracyKontrolę nad
- Page 46 and 47: • czas nieodpłatnej pracy wykony
- Page 48 and 49: Rodziny i Praw Kobiet - w obszarze
- Page 50 and 51: Rozdział 4.EdukacjaMagdalena Środ
- Page 52 and 53: że należą oni do pokolenia, któ
- Page 56 and 57: Dodatkowo:• ankiety pozwalające
- Page 58 and 59: organizuje się obozy, w trakcie kt
- Page 60 and 61: Fundacja FeminotekaWenDo to metoda
- Page 62 and 63: 60nie z rokiem 1970, w którym ten
- Page 64 and 65: Kolejnym znaczącym czynnikiem ryzy
- Page 66 and 67: • artykułów 12(1) i 16(1) oraz
- Page 68 and 69: W Polsce nie prowadzi się badań i
- Page 70 and 71: gów już 75%, farmaceutki stanowi
- Page 72 and 73: Raport na temat zdrowia kobiet w wi
- Page 74 and 75: Rozdział 6.UbóstwoIza Desperak, M
- Page 76 and 77: • wymiar czasowy - bieda może st
- Page 78 and 79: • obserwuje się zjawisko „szkl
- Page 80 and 81: tycznego przesunięcia do kategorii
- Page 82 and 83: • uruchomienie mechanizmów opiek
- Page 84 and 85: Międzynarodowa Fundacja Kobiet - o
- Page 86 and 87: wadzone przepisy sprzyjają ochroni
- Page 88 and 89: Mimo że rola biegłych psychiatró
- Page 90 and 91: Z badań przeprowadzonych pod konie
- Page 92 and 93: prawnej trwają od 2004 r. i wydaj
- Page 94: • liczba programów edukacyjnych
- Page 97 and 98: Prawo do życia prywatnego i rodzin
- Page 99 and 100: Rozdział 8. Nauka, badania i nowe
- Page 101 and 102: odzaju i roku studiów, według wie
- Page 103 and 104: W dotychczasowych dokumentach zwią
- Page 105 and 106:
• liczba i/lub proporcja kobiet i
- Page 107 and 108:
Komisja złożona z wybitnych autor
- Page 109 and 110:
Przydatne strony wwwhttp://equal.ws
- Page 111 and 112:
Współpraca mediów i organizacji
- Page 113 and 114:
Gender meanstreaming a ideologiczne
- Page 115 and 116:
ez względu na tematykę, są to m
- Page 117 and 118:
Wskaźniki polityki równości płc
- Page 119 and 120:
organizacja ta przeprowadziła akcj
- Page 121 and 122:
Warsztaty „Redakcja Równości”
- Page 123 and 124:
Trzeciej Ministerialnej Konferencji
- Page 125 and 126:
Na studiach doktoranckich w dziedzi
- Page 127 and 128:
Jako niepowodzenie należy potrakto
- Page 129 and 130:
Wskaźniki polityki równości płc
- Page 131 and 132:
Winnica, Pokrzywnica i Zatory reali
- Page 133 and 134:
Opis obszaru polityki obronnej w od
- Page 135 and 136:
Realizowany w resorcie Program prze
- Page 137 and 138:
Przegląd obowiązującego ustawoda
- Page 139 and 140:
umożliwiających zawodowym żołni
- Page 141 and 142:
• promowanie dobrych wzorców rel
- Page 144:
Fundacja „Fundusz Współpracy”