Polityka równości płci Polska 2007

ski i potępiających socjalizm, nie wspomina się ani o zjawisku masowego wejścia kobiet na rynkipracy, ani o ogromnym wzroście poziomu ich wykształcenia, ani o socjalnej pomocy państwa– darmowe żłobki, przedszkola, służba zdrowia, zorganizowany czas wolny dzieci, które miałyfundamentalne znaczenie dla emancypacji kobiet. Hasło równouprawnienia kobiet jest traktowanejako jedno z propagandowych haseł socjalizmu, ma więc negatywną konotację.W roku 1993 wprowadzono religię do szkół i jako jej alternatywę – etykę. O ile jednak Kościółbez trudu znalazł tysiące katechetów/katechetek do jej nauczania (w samej Warszawie jest ich ponad1000), o tyle uniwersytety nie mogły „wyprodukować” odpowiedniej liczby etyków, którzy mogli byćrekrutowani tylko z absolwentów wydziałów filozofii, z kolei dyrekcje nie alarmowały władz, że lekcjeetyki praktycznie nie odbywają się. Wokół szkoły i jej reformy pojawiły się dyskusje nasączone nowym,religijnym duchem, np. w „Znaku” (nr 436), gdzie znajduje się zapis jednej z nich propagujący dośćabsolutystyczny typ wychowania, z całym jego specyficznym asortymentem problemów („Jak rozmawiaćz dziećmi o cierpieniu”, „o nauczycielskiej świętości” i „pokornym posłannictwie”, o absolutnychwartościach, które winny być przedmiotem wychowawczego trudu itd.).Rok 1999 to kolejna reforma organizacyjna i programowa polskiego szkolnictwa. MinisterstwoEdukacji Narodowej utworzyło naonczas zestaw podręczników i określiło zasady jego funkcjonowania.Do zestawu podręczników szkolnych mogły być wpisane książki, które spełniają wymógzgodności z podstawami programowymi kształcenia zawartymi w stosownych rozporządzeniach,z Konstytucją RP i konwencjami ratyfikowanymi przez Polskę: Konwencją Praw Człowieka i PodstawowychWolności, Konwencją Praw Dziecka oraz Konwencją w sprawie likwidacji wszelkichform dyskryminacji kobiet, której artykuł 5 głosi, że: „Państwa-Strony podejmą wszelkie odpowiednieśrodki, aby: zmienić społeczne i kulturowe wzorce zachowań mężczyzn i kobiet w celu likwidacjiprzesądów i zwyczajów oraz wszelkich innych praktyk, które opierają się na przekonaniuo niższości lub wyższości jednej z płci albo na stereotypach roli mężczyzn i kobiet”.Wspomniana reforma i nowe programy nie uwzględniają zasad gender mainstreaming i zasaddemokratyzacji.Opis obszaru edukacji z perspektywy równości płciNajważniejsze problemy w odniesieniu do równości płcina podstawie analizy podręcznikówDane związane z polskim systemem oświatowym w kontekście płci są bardzo nikłe. Mamy dodyspozycji te z 1997 r. (Główny Urząd Statystyczny, GUS), które dotyczą wyborów edukacyjnychchłopców i dziewcząt na poziomie edukacji licealnej/zawodowej, oraz te z obszaru szkolnictwawyższego, a także nakreśloną „piramidę” zatrudnienia w szkolnictwie – od żłobków do szkółwyższych. W rozdziale 3 GUS jest mowa o badaniach, które GUS przeprowadził na przełomielat 1999/2000 na ten temat. Trudno zdobyć informacje na temat ich wyników, bowiem większośćz nich nie jest dostępna ani na stronach internetowych GUS, ani na witrynie ministerstwa. Pewnaczęść danych znajduje się w raporcie sporządzonym przez Centrum Praw Kobiet Kobiety w Polsce2003 i wcześniejszym Kobiety w Polsce w latach 90. oraz w raporcie Banku Światowego Płeć a możliwościekonomiczne w Polsce. Czy kobiety straciły na transformację?Jednym z najbardziej kluczowych problemów w polskiej edukacji są materiały dydaktyczneskierowane tak do młodzieży, jak i do kadry. Na zlecenie Biura Pełnomocnika Rządu ds. RównegoStatusu Kobiet i Mężczyzn w 2005 r. przeanalizowano: 18 programów nauczania historii napoziomie szkoły podstawowej, 27 programów na poziomie gimnazjum i 17 na poziomie liceów,liceów profilowanych i techników 1 (ogólnie ministerialna oferta programów zamyka się w liczbie62, liczba podręczników przekracza 100).Na podstawie analizy można stwierdzić, że prócz nielicznych wyjątków, autorzy programównie przestrzegają zasad gender mainstreaming. Większość, czy w zasadzie wszystkie podręcznikiszkolne w Polsce w mniejszym lub większym stopniu powielają stereotypy dotyczące ról płciowych,zadań, czy obowiązków kobiet i mężczyzn. Dotyczy to każdego etapu nauczania, już bowiemw książkach polecanych dla grup przedszkolnych czy „zerówkowych” mamy do czynieniaz jasno określonymi miejscami obu płci w rodzinie i w społeczeństwie. Babcie o siwych włosach,siedzące w bujanych fotelach z reguły przedstawiane są jako osoby, których jedynymi funkcjamiżyciowymi są robótki ręczne czy gotowanie. Dziadkowie częściej zajmują się działaniami „na zewnątrzdomu”, przy czym ich aktywność również jest niejako pozazawodowa, gdyż przyjmuje się,1Na prośbę Biura Pełnomocnika Rządu ds. Równego Statusu Kobiet i Mężczyzn analiz dokonała Anna Wołosik (korzystamyw tej części z jej opracowań i publikacji).49Edukacja