Polityka równości płci Polska 2007

Stosowanie prawa pracyKontrolę nad przestrzeganiem prawa pracy sprawuje Państwowa Inspekcja Pracy (PIP), podległabezpośrednio Sejmowi RP, a sprawy sporne między pracownikami a pracodawcami rozstrzygająsądy pracy. Sprawozdanie Głównego Inspektora Pracy z działalności PIP nie zawiera danychpozwalających stwierdzić, w jakim stopniu prawa pracownicze (inne niż rodzicielskie) są łamanew odniesieniu do kobiet, a w jakim do mężczyzn. Nie można też stwierdzić, czy i w jakim stopniuobie płcie korzystają z obrony swoich praw pracowniczych za pośrednictwem PIP, ponieważdane o wynikach kontroli, skargach i wnioskach, sprawach kierowanych do sądów czy poradachnie uwzględniają kryterium płci. Wiadomo jednak, że stale rosnąca liczba skarg o dyskryminacjęnadal pozostaje niewielka (w 2005 r. było to 747 skarg – niecałe 2,5% wszystkich). Dotyczyły onenajczęściej przesłanki wieku, stanu zdrowia i niepełnosprawności, wymiaru czasu pracy, przynależnościzwiązkowej, w mniejszym stopniu płci. Dyskryminacja nie była też zazwyczaj głównymmotywem skargi, występując obok zasadniczych problemów.W roku 2005 w Krakowie zapadł pierwszy w Polsce wyrok w sprawie o dyskryminację ze względuna płeć w zatrudnieniu, którego wymowa ma szczególne znaczenie dla praktyki równościowejw naszym kraju – skarżącym, któremu sąd przyznał rację, był mężczyzna. Dotychczas w odczuciuspołecznym dyskryminacja ze względu na płeć w zatrudnieniu była traktowana jako tzw. problemkobiet, z którym same powinny sobie poradzić. Tymczasem zarówno kobiety, jak i mężczyźni spotykająsię z dyskryminacją. Choć podane w tym rozdziale dane wskazują, że dyskryminacja ze względuna płeć w zatrudnieniu (szczególnie w odniesieniu do kobiet) ma wiele wymiarów i jest dość powszechna,liczba skarg pracowników i pracownic z tego powodu do PIP jest relatywnie niewielka.Wynika to z wciąż niewielkiej świadomości społeczeństwa polskiego w zakresie nierówności płci,niskiej znajomości prawa pracy i sposobów egzekwowania praw oraz obawy przed utratą pracy.Kodeks rodzinny i opiekuńczyKodeks rodzinny i opiekuńczy mówi expressis verbis o pracach domowych w rozdziale drugim„Prawa i obowiązki małżonków”, stwierdzając w art. 27, że oboje małżonkowie, zgodnie ze swymisiłami i możliwościami zarobkowymi, mają przyczyniać się do zaspokajania potrzeb rodziny.Obowiązek ten może także dotyczyć, częściowo lub w całości, podejmowania osobistych starańo wychowanie dzieci i na pracy we wspólnym gospodarstwie domowym. Z jednej strony artykułten stwierdza, że praca zarobkowa jest dla rodziny ważniejsza niż praca w gospodarstwie domowym,choć wykonywanie tej ostatniej może być alternatywą dla pracy zawodowej.Kodeks rodzinny nie ustanawia zasady, że prace w gospodarstwie domowym powinny byćdzielone między żonę i męża, nawet w sytuacji, gdy oboje zarabiają na utrzymanie rodziny. Z drugiejstrony Kodeks nie stwierdza, że istnieje obowiązek wykonywania pracy w gospodarstwiedomowym w odniesieniu do jednej, konkretnej płci. Nie ma więc przeszkód natury prawnej, bypodział obowiązków domowych został przeorganizowany tak, aby oboje małżonkowie byli w niewłączeni w zrównoważony sposób.Polityka równych szans42W obszarze pracy nie istnieje w Polsce żadna wyraźna polityka równości płci. Elementy takiej politykizawiera rządowy projekt polityki prorodzinnej przedstawiony w marcu 2007 r. Koncentruje się onjednak przede wszystkim na godzeniu życia zawodowego i rodzinnego przez kobiety, zawierając m.in.propozycje wprowadzenia telepracy, czyli pracy w domu oraz zwiększenia dostępności i liczebnościinstytucji sprawujących opiekę nad dzieckiem. Za próbę zabezpieczenia kobiet przed negatywnymiskutkami społecznego podziału pracy należy uznać np. propozycję traktowania kapitału gromadzonegona emeryturę jako majątku wspólnego małżonków, co wzmacnia tradycyjną rolę kobiety i nie niwelujedotychczasowych różnic między płciami w zaangażowaniu w życie rodzinne.Projekt polityki prorodzinnej nie zawiera natomiast propozycji rozwiązania różnicy, którapowstaje między kobietami niepracującymi zawodowo a tymi, które prowadzą działalność gospodarczą.Im bowiem w przypadku urodzenia dziecka nie przysługują żadne świadczenia z tytułurodzicielstwa, nie są też one zwolnione z odprowadzania comiesięcznych składek do ZakładuUbezpieczeń Społecznych (ZUS). Podobnie propozycja stopniowego wydłużania urlopów macierzyńskichz 18 do 26 tygodni jest kontrowersyjna w kontekście równych szans kobiet i mężczyznna rynku pracy. Projekt nie zawiera mianowicie propozycji obligatoryjnego podziału urlopu macierzyńskiego,ani wychowawczego na oboje rodziców, co znacząco wyrównałoby szanse obu płci,gdyż pracodawcy nie mogliby już robić dotychczasowego rozróżnienia, według którego zatrudnianiekobiety jest mniej opłacalne ze względu na ewentualny urlop macierzyński i wychowawczy.Dotychczasowe propozycje rządowe nie przyczynią się zatem do zmiany pozycji kobiet narynku pracy, a przede wszystkim do redystrybucji pracy płatnej i nieodpłatnej. Dopiero przyjęcieperspektywy równości płci, a nie perspektywy pomocy kobietom w odniesieniu do rodziny będziemiało wpływ na skuteczną realizację zasady równości.Rozdział 3