Polityka równości płci Polska 2007

spędzają przy pracy więcej czasu niż mężczyźni, więcej czasu poświęcają na pracę nieodpłatnąoraz że mają mniej niż mężczyźni czasu wolnego.Drugą konsekwencją niekorzystnego dla kobiet społecznego podziału pracy w małżeństwachsą posiadane dochody. W Polsce 22% mężatek w wieku 18–65 lat nie posiada żadnych dochodówwłasnych (takich mężów jest 4,8%). Dochody 41% kobiet stanowią niewielką część budżetów domowychi tylko 24,0% kobiet ma dochody bliskie swoim mężom. Jest to wyraźne zagrożenie dlasamodzielności finansowej kobiet, szczególnie w przypadku rozstania lub śmierci utrzymującegogospodarstwo domowe partnera. Jednocześnie w społeczeństwie wyraźnie rośnie akceptacja dlapracy zawodowej kobiet.Przyczyny nierówności płciGłówną przyczyną nierówności w tym obszarze są stereotypy płci, czyli przyjmowane za prawdziwe,kulturowo zdefiniowane przekonania dotyczące:• predyspozycji: kobiety są „z natury” predysponowane do prac o charakterze opiekuńczym,mężczyźni zaś do prac technicznych i wymagających siły fizycznej;• cech charakteru: kobiety są „z natury” uległe, współpracujące, skrupulatne, natomiast mężczyźni– dominujący, łatwo podejmujący decyzje, nastawieni na sukces i rywalizujący. Takieprzekonania wyznaczają mężczyźnie rolę zarządzającego (w domu sprawującego pieczęnad całością, w pracy – szefa), a kobiecie – wykonawczyni („strażniczki ogniska domowego”,zajmującej stanowiska poboczne w pracy zawodowej);• priorytetów i powinności: obszar pracy domowej jest ważniejszy dla kobiet, praca zawodowadla mężczyzn;• wartości pracy: mężczyźni są twórczy, kobiety zaś odtwórcze. Takie przekonanie nakazujeniżej cenić pracę kobiet, a wyżej mężczyzn i w gospodarstwie domowym, i w zatrudnieniu(często praca kobiet w domu jest wręcz niepostrzegana jako praca).Ramy prawne i instytucjonalneKonstytucjaOgólnie sformułowana zasada równości praw kobiet i mężczyzn zapisana w Konstytucji RPw art. 33 ust. 2 gwarantuje równość kobiet i mężczyzn w zatrudnieniu, dostępie do awansów,wynagrodzeniach za pracę jednakowej wartości.Kodeks pracyWskutek przystąpienia Polski do Unii Europejskiej w polskim prawie pracy znalazły się zapisywszystkich 8 dyrektyw dotyczących równości płci w zatrudnieniu. Zasada równości w pracy i zakazdyskryminacji są wyrażone w podstawowych zasadach prawa pracy (art. 112 i art. 113), skonkretyzowanew rozdziale IIa „Równe traktowanie w zatrudnieniu” (art. 18 3a –art. 18 3e ). Określająone m.in. kategorie osób szczególnie narażonych na nierówne traktowanie – nakazują równośćtraktowania pracowników (art. 18 1a §1), definiują pojęcie równego traktowania w zatrudnieniu(art. 18 3a §2), dyskryminacji bezpośredniej (art. 18 3a §3), pośredniej (art. 18 3a §4), zezwalają pracodawcomna stosowanie praktyk dyskryminacji pozytywnej (art. 18 3b §3), wskazują konkretneobszary obowiązywania zasady równości (art. 18 3a §1), formułują zasadę jednakowego wynagrodzeniaza taką samą pracę lub za pracę o jednakowej wartości (art. 18 3c §1), definiują pojęciepracy o jednakowej wartości (art. 18 3c §3) i pojęcie jednakowego wynagrodzenia (art. 18 3c §2),przesuwają na pracodawcę ciężar dowodowy w sprawach o dyskryminację (art. 18 3b §1), zaliczajądo dyskryminacji molestowanie (art. 18 3a §5) i molestowanie seksualne (art. 18 3a §6).Dział ósmy Kodeksu pracy „Uprawnienia pracowników związane z rodzicielstwem” przedstawianie tylko wiele uprawnień kobiet będących w ciąży i posiadających małe dzieci, ale takżeuprawnienia obojga rodziców w zakresie urlopu macierzyńskiego i wychowawczego – co jestszczególnie ważne dla praktyki równości płci w Polsce (art. 180 §5, art. 183, art. 186, art. 180 §3,art. 1891).Ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracyUstawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. z 1 maja 2004 r.) zawierazapisy zakazujące dyskryminacji m.in. ze względu na płeć i orientację seksualną w pośrednictwiepracy (art. 19.6, art. 36.4), zapewnia też równość w korzystaniu z poradnictwa zawodowego (art.38.2) i kierowaniu na szkolenia (art. 40.6) oraz zakazuje pracodawcom formułowania wymagańdyskryminujących kandydatów do zatrudnienia lub przygotowania zawodowego (art. 36.5). Ustawaustala kary grzywny dla pracodawców (min. 3 tys. zł) za odmowę zatrudnienia lub objęciaprzygotowaniem zawodowym ze względu na ww. przesłanki (art. 123) oraz dla osób prowadzącychagencje zatrudnienia, stosujących dyskryminację (art. 121).41Praca