Polityka równości płci Polska 2007

ZatrudnienieWskaźnik zatrudnienia informuje o odsetku faktycznie pracujących członków danej grupy.W przypadku kobiet w wieku produkcyjnym (18–59 lat) wynosił on w 2006 r. 54,9%, dla mężczyznw wieku produkcyjnym (18–64 lata) – 66%. Potwierdza to mniejszy udział kobiet w wykonywaniupracy płatnej.Segregacja poziomaSegregacja pozioma to zjawisko dominacji jednej z płci w określonych zawodach, czy działachgospodarki. Najbardziej sfeminizowane są sektory: ochrona zdrowia, opieka społeczna i edukacja,co jest związane z cechami społecznie przypisywanymi kobietom. Najbardziej zdominowaneprzez mężczyzn jest budownictwo. Zawody sfeminizowane są niżej opłacane w porównaniu z zawodamizdominowanymi przez mężczyzn.Segregacja pionowaIm wyższe stanowisko w hierarchii zatrudnienia, tym częściej zajmowane jest przez mężczyzn.Jest to tzw. efekt płci, który łączy się zjawiskami „szklanego sufitu” (niewidzialnej bariery utrudniającejkobietom zajmowanie najwyższych stanowisk, mimo doświadczenia i gotowości ich objęcia),„szklanych ścian” (kobiety częściej pracują na stanowiskach peryferyjnych, pomocniczych,np. sekretarskich, które nie wiążą się z nabywaniem doświadczenia niezbędnego do awansuna stanowiska kierownicze), „lepkiej podłogi” (kobiety pracują w zawodach o niskim prestiżu,niskich zarobkach i niewielkich możliwościach awansu, np. sprzątaczki) oraz „szklanych ruchomychschodów” (w zawodach sfeminizowanych, gdzie nie brak kobiet gotowych objąć wyższestanowiska, częściej awansowani są mężczyźni).Zarządzanie, podejmowanie decyzji i kontrola pozostają głównie w rękach mężczyzn. Na wyższychstanowiskach kierowniczych kobiety stanowią wyraźną mniejszość. W roku 2004 zajmowałyo około 40% mniej stanowisk określanych jako wyższe kierownicze 4 , na stanowiskach najwyższychjest ich zaledwie około 2%. Kobiety pracują średnio 3 lata i 8 miesięcy dłużej niż mężczyźniby awansować. Na niższych stanowiskach kierowniczych dysproporcje płci są mniejsze. Kobietystanowią tam około 1/3 zatrudnionych w sektorze publicznym, w sektorze prywatnym – o około5% więcej w porównaniu z mężczyznami.Niewielka liczba kobiet zajmujących stanowiska kierownicze wynika ze stereotypów i je utrwala.„Szklany sufit” jest wyrazem silnego zakorzenienia w społecznej świadomości tradycyjnychprzekonań dotyczących kobiet – pracownic jako nieefektywnych, mniej wydajnych i mniej dyspozycyjnych,trudniej podejmujących decyzje, „z natury” predysponowanych raczej do opieki naddomem niż zarządzania przedsiębiorstwami. Tymczasem sprawowanie wysokich stanowisk w hierarchiiprzedsiębiorstw wiąże się z prestiżem, wysokim poziomem zarobków, a także szerszymimożliwościami realizacji ambicji i rozwoju zawodowego. Działaniem na rzecz bardziej zrównoważonejreprezentacji kobiet i mężczyzn na stanowiskach zarządczych będzie można wywieraćwpływ na zmianę kultury organizacji i szybsze przeobrażenia stereotypu kobiety-pracownicy.PłaceSegmentacja rynku pracy sprawia, że wiele kobiet pracuje w nisko opłacanych zawodach sfeminizowanych.Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w edukacji wynosiło (I–III kwartał2006 r.) 99,4% średniej krajowej, w ochronie zdrowia i pomocy społecznej – 81,9% (Zatrudnienie...,2006). Znacznie wyżej lokowały się wynagrodzenia w działach gospodarki zdominowanychprzez mężczyzn: górnictwo – 170,3% średniej krajowej, wytwarzanie i zaopatrzenie w energięelektryczną, gaz, wodę – 137,2%, transport – 116,1%. Także wewnątrz poszczególnych działówgospodarki obserwujemy różnice w wysokości wynagrodzenia ze względu na płeć. W edukacjiprzeciętne wynagrodzenie brutto kobiet w październiku 2004 r. stanowiło 77,5% wynagrodzeniamężczyzn, w ochronie zdrowia i pomocy społecznej – 76,4% (Struktura wynagrodzeń..., 2004) 5 .Jedyne dwa działy gospodarki, w których kobiety zarabiały więcej niż mężczyźni to rybactwo (wynagrodzeniekobiet wynosiło 107,0% wynagrodzenia mężczyzn) i budownictwo (108,2%), a więcdziały bardzo mocno zmaskulinizowane.Problem nierówności w wynagrodzeniach między kobietami a mężczyznami jest najbardziejwidoczny na wyższych stanowiskach kierowniczych 6 . Z danych GUS wynika, że na takich stanowiskachwynagrodzenie kobiet w dużych i średnich organizacjach wynosiło tylko 63,9% analogicznegowynagrodzenia mężczyzn. Natomiast w małych firmach kobiety zarabiały 91,6% tego,co mężczyźni. Im większe przedsiębiorstwo, tym większe dysproporcje między wynagrodzeniemkobiet i mężczyzn (tzw. gender wage gap). W największych firmach (5 tys. i więcej pracujących)4Sprawozdanie Głównego Inspektora Pracy z działalności PIP w 2005 r.5W późniejszym opracowaniu GUS Zatrudnienie... (2007) dane o wynagrodzeniach nie uwzględniały kryterium płci.6Sprawozdanie Głównego Inspektora Pracy z działalności PIP w 2005 r.39Praca