Polityka równości płci Polska 2007

Opis sektora pracy z perspektywy równości płciNajważniejsze problemy w odniesieniu do równości płciNieodpłatna praca w sferze prywatnejGospodarstwa rodzinne stanowią 73,6% wszystkich gospodarstw domowych (93,8% to gospodarstwajednorodzinne) (Gospodarstwa..., 2003) 1 . Spośród nich 17,2% to rodziny niepełne,tworzone przez matkę z dzieckiem/dziećmi, a 2,2% – ojca z dzieckiem/dziećmi. Nie ma badań dotyczącychpracy i samotnego rodzicielstwa w zakresie korzystania z darmowej lub płatnej pomocyczłonków dalszej rodziny, sąsiadów, znajomych, instytucji opiekuńczych. Nie wiadomo, w jakimstopniu wszystkie prace wykonują rodzice sami lub z dziećmi.Podział prac domowych w gospodarstwach osób w związkachProwadzone od lat przez Główny Urząd Statystyczny (GUS) i Centrum Badania Opinii Publicznej(CBOS) badania sondażowe (początkowo obejmujące tylko kobiety, obecnie także mężczyzn)potwierdzają, że w rodzinach osób pozostających w związkach to głównie kobiety są obciążonepracami domowymi, np. przygotowywaniem posiłków, sprzątaniem, praniem, prasowaniem.„Męską sprawą” jest sprawność samochodu i sprzętu domowego oraz wykonywanie prac wymagającychdużej siły fizycznej.Nierówny podział prac w gospodarstwie domowym między kobietami a mężczyznami jestdobrze opisany. Spośród mężczyzn (18–65 lat) pozostających w związkach 21,2% przyznaje, żenie wykonuje żadnych prac w domu w żaden dzień tygodnia (analogicznie kobiety 0,2%) (Duch--Krzystoszek, Titkow, 2006). Według Europejskiego Sondażu Społecznego (dla 17 krajów Europy)wyższe wyniki osiągają w tym zakresie tylko Portugalczycy (56,1%), Grecy (53,5%) i Hiszpanie(34,2%). Największy udział w pracach domowych zgłaszają mężczyźni skandynawscy (3,3% Finówi 2,8% Szwedów nie bierze w nich w ogóle udziału).Aktywność zawodowa a prace domoweAktywność zawodowa kobiet nie zmienia sposobu podziału prac domowych. Zdaniem kobiet, toone zajmują się przygotowywaniem obiadów (86,9% aktywnych i 93,6% nieaktywnych zawodowo),zmywaniem (odpowiednio 77,0% i 81,9%), praniem (odpowiednio 94,9% i 94,8%). Nawet gdy mąż jestbezrobotny, jego pracująca w pełnym wymiarze czasu żona wykonuje większość prac domowych.Opieka nad dziećmiPonad 90% kobiet i mężczyzn uważa, że w rodzinie to żona odpowiada za pielęgnację i opiekęnad dzieckiem (Titkow, Duch-Krzystoszek, Budrowska, 2004). Niemal tak samo powszechne jestprzekonanie o odpowiedzialności kobiet za profilaktykę zdrowotną i opiekę nad chorym dzieckiem.Ojciec w większym stopniu odpowiada za organizowanie dziecku rozrywki. Opieka naddzieckiem nie jest wspierana przez rozbudowę sieci żłobków i przedszkoli. Dopiero w 2007 r. pojawiłasię idea tworzenia żłobków przy zakładach pracy; istnieje obawa, że tylko tam, gdzie wśródzatrudnionych większość stanowią kobiety. Tylko 5% gospodarstw z dziećmi do 12 roku życiakorzysta z opieki żłobka lub przedszkola (mniej rodzin korzysta z usług instytucji opiekuńczychtylko w Grecji – 2%, najwięcej w Szwecji – 49,8%). Opiekę nad najmłodszym pokoleniem w Polscerodzice dzielą z dziadkami lub starszymi dziećmi. Wycofanie się państwa z udziału w opiece naddziećmi nie sprzyja przy tej strukturze mentalnej obecności młodych kobiet na rynku pracy, aniich aktywności zawodowej w starszym wieku.Ocena prac domowych i prestiż ról kobiecychCzynności w gospodarstwie domowym, tradycyjnie określane jako „zajmowanie się domem”czy „prowadzenie domu”, w społecznym odczuciu będące domeną kobiet, zdecydowanie są pracątylko w rozumieniu 57,9% kobiet i 44,8% mężczyzn. Nie uważa ich za pracę prawie co piąty mężczyzna(19,3%) i co dziesiąta kobieta (10,0%), uzasadniając, że czynności domowe wykonywanesą dla siebie i bliskich, ponadto są obowiązkiem i nie wiążą się z dużym wysiłkiem fizycznym, aniznaczącym nakładem czasu i energii (uważa tak 50% mężczyzn i 25% kobiet). Powoduje to niskiszacunek dla osób wykonujących prace domowe.Tylko 3,7% kobiet i 4,8% mężczyzn jest zdania, że w naszym społeczeństwie gospodyni domowacieszy się większym szacunkiem niż kobieta pracująca zawodowo (Titkow, 2003). Natomiast59,6% kobiet uważa, że większy prestiż jest związany z pracą zawodową, a nie z pracą w domu.Większość zaś mężczyzn (53,7%) jest zdania, że prestiż gospodyni domowej jest taki sam jak1Gospodarstwa domowe nierodzinne to przede wszystkim gospodarstwa jednoosobowe (24,8%), wieloosobowe nierodzinnestanowią 1,6% wszystkich gospodarstw (NSP 2002).36Rozdział 3