Polityka równości płci Polska 2007

Opis sektora nauki z perspektywy równości płciDane ilościowe i jakościowe obrazujące kwestie równości płci98W celu opisu sektora naukowego z perspektywy równości płci (na podstawie danych ilościowych)można skorzystać z opracowania Ministerstwa Nauki i Informatyzacji (Nauka i technika...,2004). Jednak najbardziej aktualne informacje pochodzą głównie ze źródeł statystyki publicznejGłównego Urzędu Statystycznego (GUS), która w większości przypadków podaje dane z uwzględnieniempodziału na płeć. W swojej terminologii GUS nie stosuje jednak żeńskiej formy rzeczownikówodnoszących się do stopni i tytułów naukowych, statusu zatrudnionych czy określeń typu„naukowiec”, „pracownik” itp.Najbardziej wskazanym dla analizy sektora nauki w Polsce jest rocznik Nauka i technikaw 2005 r. (2006) (dane za 2006 r. nie zostały jeszcze opublikowane), który zawiera informacje m.in.na temat tytułów i stopni naukowych nadanych w latach 1995–2005 (z uwzględnieniem podziałuna płeć), stopni naukowych doktora oraz osobno doktora habilitowanego nadanych w latach1980–2005 (z uwzględnieniem podziału na płeć) oraz tytułów naukowych profesora nadanychw latach 1991–2005 według płci. Wynika z nich jednoznacznie, że na przestrzeni 15 lat zmniejszyłasię znacznie różnica między liczbą kobiet a liczbą mężczyzn otrzymujących stopień naukowydoktora (dla przykładu w 1991 r. wynosiła 42,8%, a w 2005 r. – 1,0%), nieco mniej wśród osóbotrzymujących stopień naukowy doktora habilitowanego (w 1991 r. – 54,4%, w 2005 r. – 28%),najmniej zmieniły się proporcje kobiet i mężczyzn w przypadku tytułów naukowych profesora(w 1991 r. – 55,2%, w 2005 r. – 46%).Jak informują w swojej ocenie stanu nauki i techniki w Polsce w 2005 r. autorzy rocznika,zwiększyła się liczba kobiet zarówno wśród ogółu osób uzyskujących w ciągu roku stopień naukowydoktora (w 2005 r. wyniosła ona 2931 i była wyższa w stosunku do roku poprzedniegoo ponad 8%), jak i wśród ogółu osób uzyskujących stopień naukowy doktora habilitowanego (w2005 r. – 344, tj. o 18% więcej niż w roku 2004). Fakt ten zasługuje na uwagę o tyle, że przy ogólnejtendencji wzrostowej w zakresie ogólnej liczby osób uzyskujących w ciągu roku doktoraty malejeliczba mężczyzn uzyskujących w ciągu roku stopień naukowy doktora (z 3018 w roku 2004 do2986 w roku 2005) oraz doktora habilitowanego (analogicznie z 642 do 611). W przypadku osób,którym nadano tytuł naukowy profesora, liczba ta nie wzrastała tak znacząco.Analiza danych statystycznych na temat stopni naukowych doktora habilitowanego oraz doktoranadanych w 2005 r. według płci oraz dziedzin nauk, a także tytułów naukowych profesoranadanych w 2005 r. według płci i dziedzin nauk pozwala na dodatkowe stwierdzenie, że w 2005 r.na poziomie stopnia naukowego doktora kobiety przeważały we wszystkich, poza technicznymi,dziedzinach nauk (GUS wymienia jeszcze nauki przyrodnicze, medyczne, rolnicze społeczne i humanistyczne).Stanowiły one od kilku do kilkunastu procent więcej osób w ramach danej dziedzinynauk przy prawie wyrównanych proporcjach kobiet i mężczyzn ze stopniem doktora.Dane na temat liczby członków Polskiej Akademii Nauk (PAN) w latach 1990–2005 wedługpłci oraz dziedzin nauki obrazują natomiast ogromną dysproporcję płci – średnio na 500 członkówPAN ogółem kobiet było w kolejnych latach po około kilkanaście. Mankamentem tego zestawieniajest to, że liczbę kobiet uwzględniono jedynie przy liczbie ogółem członków PAN, niema zaś podziału na płeć przy prezentowaniu danych według dziedzin nauk. Z tabeli dotyczącejuczestników studiów doktoranckich według rodzaju studiów, płci oraz rodzajów jednostekw 2005 r. oraz uczestników studiów doktoranckich według rodzaju studiów, płci oraz dziedzinnauk w 2005 r. wynika z kolei, że kobiety stanowiły 49,3% (16 131 w liczbie ogółem 32 725 osób),także około 1⁄2 w zależności od rodzaju jednostki i dziedziny nauk (poza naukami technicznymi,gdzie stanowiły 28%).Rocznik informuje również o liczbie kobiet i mężczyzn zatrudnionych w działalności B+R (Badaniai Rozwój) według grup stanowisk i rodzajów jednostek (stan na 31 grudnia 2005 r.), a takżeprzedstawia wykresy ilustrujące procentowy udział kobiet i mężczyzn zatrudnionych w działalnościB+R w latach 1995, 2000, 2005 (liczba ogółem oraz liczba pracowników naukowo-badawczych).Od 10 lat proporcje kobiet i mężczyzn utrzymują się raczej na stałym poziomie zarównowśród ogółu zatrudnionych w działalności B+R (w 2005 r. 57,3% stanowili mężczyźni, 42,7%– kobiety), jak i wśród pracowników naukowo-badawczych (w 2005 r. 60,7% stanowili mężczyźni,39,3% – kobiety).Z innych przydatnych publikacji GUS należy wskazać roczniki Szkoły wyższe i ich finansew 2005 r. (dane za 2006 r. nie zostały jeszcze opublikowane), w których udostępniono bardzoszczegółowe informacje o liczbie studiujących (w grudniu 2005 r. 56,5% stanowiły kobiety, 43,5%– mężczyźni) i kończących studia (w roku akademickim 2004/2005 kobiety stanowiły 65%, mężczyźni– 35%), w tym o cudzoziemcach i cudzoziemczyniach oraz osobach niepełnosprawnych(m.in. według typów szkół, według typów szkół i województw, według grup, podgrup kierunków,Rozdział 8