BÆREKRAFTIG LOKAL OG REGIONAL UTVIKLING

42Norsk regionalpolitikk er per definisjon territorialt orientert, og har tradisjonelt fått eidistriktspolitisk innretning, ved at dei perifere, ikkje-sentrale regionane har blitt deiregionalpolitiske målområda, dels ut frå at desse er oppfatta som dei mest tilbakeliggjandei den meining at dei treng statlege politiske stimuli for å kunna utvikla seg i taktmed meir sentrale område, dels ut frå eit mål om å stabilisera hovudtrekka i busetjingsmønsteret. Hovudmålsetjinga for regional- og distriktspolitikken har med mindrevariasjonar i ordvalet vore og er framleis å “opprettholde hovedtrekkene i bosettingsmønsteretog ha likeverdige levekår i hele landet” (St.meld. nr. 34 (2000-2001)).Både i denne og tidligare regionalmeldingar, og i dei årlege distriktspolitiske utgreiinganei Stortinget, blir det presisert at hovudmålet ligg fast, trass i at alle regjeringanesamstundes prøver å signalisera endringar i tilpassingane for å profilera politikken. Detsom kan variera er verkemidlar, budsjettressursar og tolkinga av ”hovudtrekka”, det vilseia kva regionalt nivå busetjingsmønsteret skal oppretthaldast på. Vidare kan det verapolitiske variasjonar med omsyn til korleis måla skal nåast, ved bedriftsretta støtte ellerved regionale infrastrukturtiltak og tilrettelegging.Dei siste åra har medført heller omfattande endringar når det gjeld ansvar for utøving avregionalpolitikken, med utviklingsprogram som eit viktig element, og med fylkeskommunensom ein viktig aktør i gjennomføringa av utviklingspolitikken. Overføringa avansvaret for regional utvikling frå staten til fylkeskommunane, eller regionalisering avregionalpolitikken, opnar for heller store endringar, både mellom nivåa, og for fylkeskommunensom politikkutformer og ansvarleg for politiske prioriteringar innanforfylkeskommunens eigne grenser. Eit viktig spørsmål vil vera korleis regionalpolitikkenblir utforma regionalt, kva følgjer dette vil få, ikkje minst for det distriktspolitiskeinnhaldet som norsk regionalpolitikk tradisjonelt har omfatta. Noko anna er korleisfylkeskommunane vil utforma og maktar å utforma rolla som utviklingsaktør, kva kravdette set og kva utfordringar det inneber. Dette kapitelet er tenkt som eit utgangspunkt forå formulera nokre aktuelle tema og problemstillingar for slike studiar.5.2 Berekraftig regional utviklingNoreg og andre nordiske land blir oppfatta som land som tek stort ansvar for miljø ogberekraftig utvikling, og som ser dette som viktig for framtida. I følgje Clement ogHansen (2001) så har likevel ikkje dette resultert i at berekrafts-omgrepet har vorte klartintegrert når det gjeld regional utvikling. Fokus har først og fremst vore på nasjonalt oglokalt nivå, med desse som ansvarlege for å iverksetja ei berekraftig utvikling. Sjølv omdet regionale nivået kan høva godt som iverksetjar for ei berekraftig regional utvikling, såhar ikkje dette skjedd. Og det er ikkje vanleg å snakka om ei berekraftig regionalutvikling når temaet er regional- og distriktspolitikken, i alle fall om me ser bort fråplanlegging. Planlegginga har fått drahjelp frå EU i så måte, gjennom EUs planinitiativEuropean Spatial Development Perspective (ESDP), som også stiller krav til berekraft.(EU 1999).Målsetjinga for politikken blir langt oftare konkretisert gjennom det å ein heilskapleg oggod samfunnsutvikling, oppretthalda hovuddraga i busetjingsmønsteret og utvikla goderegionale samfunn, eller det som ofte blir kalla ”robuste regionar” . 11I Stortingsmelding 19 (2001-2002) 12 blir formålet med regional utvikling omtalt slik:11 Omgrepet ”robuste regioner” blei særleg framheva i St. meld 31 (1996-97), der det blei sagt atmålet for distrikts- og regionalpolitikken var å ”halde oppe hovuddraga i busetjingsmøsteret og åutvikle robuste regionar i alle delar av landet”.NIBR-notat 2004:106