Cały numer 20 w jednym pliku PDF - Pro Libris - Wojewódzka i ...

Anna Maria Szewczuk, Kryszta³owe myœli, Zwi¹zek Literatów Polskich, Zielona Góra2007, 28 s.Zielonogórska poetka wydaniem kolejnego, pi¹tego zbiorku, chyba swoich czytelników niecozaskoczy³a. Spodziewa³em siê, ¿e bêd¹ to po prostu wiersze, jak do tej pory, a tu okaza³o siê, i¿ s¹to krótkie, dwu lub trzyzdaniowe generalnie tekœciki opatrzone bardzo wymownym tytu³em:„Kryszta³owe myœli”. I s¹ to myœli w formie literackiej przypominaj¹ce w przewa¿aj¹cym stopniuaforyzmy. A wiêc najnowsza ksi¹¿eczka Szewczuk nacechowana jest filozoficznoœci¹, to dobrze, bonie tylko rzecz w tym, by prze¿ywaæ, ale te¿ wnosiæ do ¿ycia literackiego nowe formy wyrazu.Trzeba zauwa¿yæ, ¿e do tej pory w lubuskim œrodowisku literackim nikt nie próbowa³ tego gatunkuuprawiaæ. No wiêc mamy jakieœ novum. Ksi¹¿eczka nie jest du¿a objêtoœciowo jak w³aœnie na zbióraforyzmów przysta³o. Zaledwie dwudziestoszeœciostronicowa, a trzeba pamiêtaæ, ¿e spor¹ jejczêœæ, dok³adnie osiem stron zajmuje „Pos³owie” dr Roberta Rudiaka, napisane w tonie podnios³ym,z którym mo¿na dyskutowaæ, zastanawiaj¹c siê nad s³usznoœci¹ jego podejœcia. No powiedzmyuczciwie, stawianie tych „myœli, które od innej strony mówi¹ o mi³oœci przede wszystkim, pasji tejoddaje siê poetycko Szewczyk od dawna, wiêc jeszcze raz potwierdza, i¿ to jej g³ówny temat, wiêcstawianie ich na pu³apie uniwersalizmu intelektualnego nie jest uprawnione, bo nie w tym kierunkuosobowoœæ poetki idzie. Na pewno nie s¹ to aforyzmy w klasycznym znaczeniu, choæby z tegowzglêdu, ¿e prawdziwie intelektualny aforyzm lub sentencja obejmuje ca³¹ kondycje cz³owieka,kontempluje j¹ i rozwa¿a w odniesieniu do wszystkich mo¿liwych doœwiadczeñ, st¹d tak chêtniebierzemy do rêki tego rodzaju utwory wielkich myœlicieli jak np. Elzenberga czy Erazma. A myœliSzewczyk, co naznacza je swoistoœci¹, có¿, maj¹ jedn¹ tezê. Jest ni¹ mi³oœæ jako jedyna wielkoœæ.Ca³a retoryka tego zbiorku jest podporz¹dkowana s³usznoœci tej kategorii duchowej. Mi³oœæ jestuzasadniana i egzemplifikowana. Mo¿na wiêc potraktowaæ te krótkie zdania jak rodzajfilozoficznego wsparcia obranej drogi w poezji. Mo¿e te¿ stanowi¹ swoiste remedium na problemyegzystencjalne. Co trzeba doceniaæ. Nic ponadto. Tym bardziej, ¿e wiele z nich brzmi doœæ typowo,¿eby nie powiedzieæ stereotypowo: „W Mi³oœci chêæ czynienia dobra drugiej osobie jestniewyczerpana”. Na pewno nie mamy do czynienia ze stworzeniem w³asnego systemu myœlowego,ale z prawdami bêd¹cymi w u¿yciu spo³ecznym. Ujêtymi doœæ zgrabnie. To, co jest w nichinteresuj¹cego, to to, ¿e umia³a Szewczyk dodaæ pewn¹ szczyptê poetyckoœci, stworzy³a klimat,zaznaczy³a te¿ tu i ówdzie swoje emocjonalne ja. S³uszniej jest wiêc traktowaæ „Kryszta³owe myœli”jak rodzaj dziennika duchowego, jako zapis osobistych przekonañ w danym momencie ¿yciowymczy sytuacji. A nie absolutne pewniki, których nie da siê podwa¿yæ. Ten rys osobisty ci¹gle zreszt¹o sobie daje znaæ. Choæby kwestia ju¿ obecna w wierszach, totalne wrêcz traktowanie kategoriimi³oœci jako warunku ¿ycia. Gra siê toczy bowiem o sam podmiot -„Kto nie kocha ten nie istnieje”,o to wszystko, co dawa³oby gwarancje przezwyciê¿ania bie¿¹cego relatywizmu. St¹d takieprzywi¹zanie do wszechogarniaj¹cej mi³oœci, bowiem: „Mi³oœæ nie podlega wzglêdnoœci”. Poetkachce, by mi³oœæ sprawia³a, jako nadrzêdna treœæ duchowa, i¿ pozosta³e wartoœci, takie jak prawda,wiara nie by³y ju¿ abstraktami, ale ¿ywymi treœciami. Aby mi³oœæ traktowaæ siê da³o jako byt. Czy¿nie tak? Zastanawiam siê, czy kategorycznoœæ postawienia akcentu tylko na „Mi³oœæ prawdziw¹i absolutn¹” jest tu zalet¹ czy wad¹. Propozycja boskiej pe³ni czy podporz¹dkowania. Oczywiœcieautorka wygrywa jedn¹ wa¿n¹ rzecz, zmusza odbiorcê do zastanowienia siê, mo¿e nawetdo kontemplacji, treœci zawartej w zdaniu. Odbiorca musi zweryfikowaæ w sobie, czy jest abys³uszne to wszystko, co czyta. Nie wy³¹cznie efekt estetyczny, ale podmiotowe myœlenie jest wiêcskutkiem lektury. Dobrze, ¿e ta ksi¹¿eczka nie jest zbyt obszerna, bo jednak problemy, zaprezentowanew jeszcze wiêkszej dawce, mog³yby w pewnym momencie okazaæ siê nu¿¹ce. Podobno têksi¹¿kê wyda³ oddzia³ ZLP w Zielonej Górze, ale czy to na pewno prawda?Czes³aw Sobkowiak108