Untitled - Instytut Klimatyzacji i Ogrzewnictwa

Redakcja technicznaPiotr KowalskiPaweł SzałańskiBeata ŚniechowskaProjekt okładkiAnna LewickaŁukasz SzatanekInstytut Klimatyzacji i Ogrzewnictwa, Wydział Inżynierii Środowiska,Politechnika Wrocławska, ul. C. K. Norwida 4/6, 50-373 Wrocławwww.iko.pwr.wroc.plWszelkie prawa zastrzeżone.Żadna część niniejszej książki, zarówno w całości, jak i we fragmentach,nie może być reprodukowana w sposób elektroniczny, fotograficznyi inny bez zgody wydawcy i właścicieli praw autorskich.© Copyright by Instytut Klimatyzacji i Ogrzewnictwa, Wydział InżynieriiŚrodowiska Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 2010Oficyna Wydawnicza Politechniki WrocławskiejWybrzeże Wyspiańskiego 27, 50-370 Wrocławwww.oficyna.pwr.wroc.ploficwyd@pwr.wroc.pl.ISBN 978-83-7493-574-6Drukarnia Oficyny Wydawniczej Politechniki Wrocławskiej. Zam. nr 1257/2010.

SŁOWO WSTĘPNEW dzisiejszych czasach podwyższenie efektywności pracy instalacji grzewczych i klimatyzacyjnych powinno być rozpatrywanew kontekście ich wpływu na środowisko naturalne, co wymaga połączenia szerokiej wiedzy specjalistycznej, obejmującejwiele dyscyplin naukowych. W kolejnych rozdziałach książki staraliśmy się uwzględnić najbardziej aktualnezagadnienia oszczędnego wykorzystania energii i gospodarki cieplnej. Autorzy zaprezentowali tematy nawiązującem.in. do: oceny opłacalności zastosowania energetyki odnawialnej w połączeniu z budownictwem niskoenergetycznymi pasywnym; modernizacji konwencjonalnych systemów ciepłowniczych, grzewczych i klimatyzacyjnych; stosowania alternatywnych źródeł ciepła z wykorzystaniem pomp ciepła, słonecznych układów klimatyzacyjnychitp.; budynku energooszczędnego i praktyki sporządzania audytu; analizy procesów wymiany ciepła i masy w urządzeniach do odzysku energii cieplnej powietrza wywiewanego;systemów zagospodarowania wód opadowych w instalacjach sanitarnych;stworzenia nowoczesnego systemu czujnikowego do pomiarów lotnych związków organicznych, pomocnegow utrzymywaniu właściwej jakości powietrza w środowiskach pracy (metody oceny jakości powietrza wewnętrznego).Większość z przedstawionych zagadnień związanych jest z praktyczną potrzebą: realizacją w Instytucie Klimatyzacjii Ogrzewnictwa Wydziału Inżynierii Środowiska Politechniki Wrocławskiej projektu budowy zeroenergetycznego budynkuedukacyjnobadawczego 3E ENERGIA EKONOMIA EKOLOGIA.Wyrażam głębokie przekonanie, że przedstawiona w książce tematyka pozwoli, by każdy z czytelników znalazłw niej interesujące dla praktyki gospodarczej materiały. Równocześnie dziękuję wszystkim autorom za przygotowanie materiału,którego tematyka wynika z ich zainteresowań naukowych i bieżących prac badawczych.Sergey Anisimov3

SPIS TREŚCII. ZAGADNIENIA PODSTAWOWEMarek BADURASystem czujnikowy do pomiarów lotnych związków organicznych w przemysłowych środowiskach pracySensor system for measuring volatile organic compounds in industrial workplaces ......................................... 9Józef BEDNARSKI, Joanna PADUCHOWSKANapięcie powierzchniowe wodnego roztworu LiClSurface tension of aqueous LiCl ................................................................................................................................. 15Sebastian ENGLARTMembrany w technice klimatyzacyjnejMembranes in air conditioning techniques ............................................................................................................... 19Piotr JADWISZCZAK, Jan SYPOSZ, Paweł SZAŁAŃSKIWykorzystanie systemu BEMS C-6 w dydaktyce, badaniach i pracach doktorskich powstających w IKOBEMS C-6 in teaching, research and PhD thesis .................................................................................................... 23Andrzej JEDLIKOWSKIWpływ powierzchni ożebrowanych na przebieg procesów wymiany ciepła i masy w krzyżowychwymiennikach ciepła w systemach wentylacji i klimatyzacjiAn influence of surface cross-flow plate-fin heat exchangers on the heat and mass transfer in ventilationand air conditioning system ......................................................................................................................................... 29Maciej SKRZYCKI, Andrzej JEDLIKOWSKIRegeneracyjne wymienniki nieobrotowe, jako alternatywa dla innych wymienników do odzysku ciepłaz powietrza wywiewanegoFixed-bed regenerators as an alternative to other types of heat exchangers for heat recovery fromexhaust air ...................................................................................................................................................... 33II. WENTYLACJA I KLIMATYZACJAMaria KOSTKABudowa i działanie elementów nawiewnych pracujących w instalacjach ze zmiennymi strumieniamipowietrza wentylującegoAir diffusers in the variable air volume systems ....................................................................................................... 41Dariusz KWIECIEŃWnioski z badań słonecznego systemu klimatyzacyjnego SDECThe conclusions from solar air-conditioning system SDEC researches ............................................................... 47Marcin SOMPOLIŃSKI, Agnieszka ZAJĄC, Sylwia SZCZĘŚNIAKMikroklimat mieszkań a skuteczność działania wentylacji grawitacyjnej w budynku wielorodzinnymFlat microclimate as a function of the gravity ventilation efficiency in apartment blocks ............................... 57Sylwia SZCZĘŚNIAK, Andrzej KUCZAJ, Agnieszka ZAJĄC, Marcin SOMPOLIŃSKIGradient temperatury powietrza w pomieszczeniach wentylowanych mechanicznieAir temperature gradient in mechanically ventilated rooms .................................................................................. 63Agnieszka ZAJĄC, Marcin SOMPOLIŃSKI, Sylwia SZCZĘŚNIAKCałoroczne zapotrzebowanie energii do klimatyzacji pomieszczeń zaplecza technicznego elektrowniThe whole year energy demand for air-conditioning of the power plant’s technical facilities ......................... 67Agnieszka ZAJĄC, Marcin SOMPOLIŃSKI, Sylwia SZCZĘŚNIAKWybrane problemy przy eksploatacji urządzeń wentylacyjnych obsługujących pomieszczenia rozdzielnielektrycznych w zakładzie przemysłowymSelected operational problems of the ventilation units of the industrial plant’s switch-room .......................... 735

III. OGRZEWNICTWO I CIEPŁOWNICTWONatalia FIDORÓW, Jan DANIELEWICZOcena opłacalności modernizacji konwencjonalnych systemów grzewczych do systemów biwalentnychopartych na pompach ciepła powietrze-wodaAnalysis of the financial feasibility of the modernisation of some conventional heating systems to thebivalent systems based on the air-to-water heat pumps .......................................................................................... 79Piotr KĘSKIEWICZ, Piotr JADWISZCZAK, Wojciech CEPIŃSKIOpis etapów analiz energetycznych budynku 3EDescription of the 3E building energy analysis stages ............................................................................................ 83Bogdan NOWAK, Grzegorz BARTNICKI, Marcin KLIMCZAKZużycie ciepła w budownictwie mieszkaniowym na cele grzewczeThe heat consumption in residential buildings for heating purposes .................................................................... 89Beata ŚNIECHOWSKA, Grzegorz BARTNICKI, Jan DANIELEWICZStraty ciepła w aspekcie kilkuletniej pracy sieci ciepłowniczejHeat loss in the district heat distribution system in aspect of several years work .............................................. 93IV. INSTALACJE SANITARNEEdyta DUDKIEWICZ, Agnieszka LUDWIŃSKA, Natalia FIDORÓWWspółczynniki nierównomierności rozbioru wody w budynkach mieszkalnychInequality indices for flows of water in the habitable buildings ............................................................................ 103Sebastian ENGLART, Mateusz SŁUPIŃSKIWykorzystanie ścieków szarych w budynku użyteczności publicznejGraywater utilization in nonresidental building ...................................................................................................... 109Agnieszka LUDWIŃSKA, Joanna PADUCHOWSKASystemy zagospodarowania wody deszczowej w instalacjach sanitarnych budynkówManagement of precipitation waters in sanitary piping systems of buildings ..................................................... 115Agnieszka LUDWIŃSKA, Joanna PADUCHOWSKAWykorzystanie wód deszczowych w budownictwie jednorodzinnym dla Wrocławia i okolic – analizaopłacalnościUtilization of precipitation waters in single-family houses for Wroclaw and the surroundingarea-profitability analysis ............................................................................................................................................ 121Agnieszka LUDWIŃSKA, Joanna PADUCHOWSKA, Iwona POLARCZYKWykorzystanie wód deszczowych w budynku 3EStorm water management in 3E building .................................................................................................................. 127Autorzy .......................................................................................................................................................... 133

AUTORZYMarek BADURA, str. 9Instytut Klimatyzacji i Ogrzewnictwa, Wydział Inżynierii ŚrodowiskaPolitechnika Wrocławska, ul. C.K. Norwida 4/6, 50-373 Wrocławmarek.badura@pwr.wroc.pl, tel.: 71 320 26 02Grzegorz BARTNICKI, str. 89, 93Instytut Klimatyzacji i Ogrzewnictwa, Wydział Inżynierii ŚrodowiskaPolitechnika Wrocławska, ul. C.K. Norwida 4/6, 50-373 Wrocławgrzegorz.bartnicki@pwr.wroc.pl, tel.: 71 320 33 33Józef BEDNARSKI, str. 15Instytut Klimatyzacji i Ogrzewnictwa, Wydział Inżynierii ŚrodowiskaPolitechnika Wrocławska, ul. C.K. Norwida 4/6, 50-373 Wrocławjozef.bednarski@pwr.wroc.pl, tel.: 71 320 26 68Wojciech CEPIŃSKI, str. 83Instytut Klimatyzacji i Ogrzewnictwa, Wydział Inżynierii ŚrodowiskaPolitechnika Wrocławska, ul. C.K. Norwida 4/6, 50-373 Wrocławwojciech.cepinski@pwr.wroc.pl, tel.: 71 320 25 89Jan DANIELEWICZ, str. 79, 93Instytut Klimatyzacji i Ogrzewnictwa, Wydział Inżynierii ŚrodowiskaPolitechnika Wrocławska, ul. C.K. Norwida 4/6, 50-373 Wrocławjan.danielewicz@pwr.wroc.pl, tel.: 71 320 38 05Edyta DUDKIEWICZ, str. 103Instytut Klimatyzacji i Ogrzewnictwa, Wydział Inżynierii ŚrodowiskaPolitechnika Wrocławska, ul. C.K. Norwida 4/6, 50-373 Wrocławedyta.dudkiewicz@pwr.wroc.pl, tel.: 71 320 30 97Sebastian ENGLART, str. 19, 109Instytut Klimatyzacji i Ogrzewnictwa, Wydział Inżynierii ŚrodowiskaPolitechnika Wrocławska, ul. C.K. Norwida 4/6, 50-373 Wrocławsebastian.englart@pwr.wroc.pl, tel.: 71 320 25 89Natalia FIDORÓW, str. 79, 103Instytut Klimatyzacji i Ogrzewnictwa, Wydział Inżynierii ŚrodowiskaPolitechnika Wrocławska, ul. C.K. Norwida 4/6, 50-373 Wrocławnatalia.fidorow@pwr.wroc.pl, tel.: 71 320 31 09Piotr JADWISZCZAK, str. 23, 83Instytut Klimatyzacji i Ogrzewnictwa, Wydział Inżynierii ŚrodowiskaPolitechnika Wrocławska, ul. C.K. Norwida 4/6, 50-373 Wrocławpiotr.jadwiszczak@pwr.wroc.pl, tel.: 71 320 21 13Andrzej JEDLIKOWSKI, str. 29, 33Instytut Klimatyzacji i Ogrzewnictwa, Wydział Inżynierii ŚrodowiskaPolitechnika Wrocławska, ul. C.K. Norwida 4/6, 50-373 Wrocławandrzej.jedlikowski@pwr.wroc.pl, tel.: 71 320 20 38Piotr KĘSKIEWICZ, str. 83Instytut Klimatyzacji i Ogrzewnictwa, Wydział Inżynierii ŚrodowiskaPolitechnika Wrocławska, ul. C.K. Norwida 4/6, 50-373 Wrocławpiotr.keskiewicz@pwr.wroc.pl, tel.: 71 320 45 09Marcin KLIMCZAK, str. 89Instytut Klimatyzacji i Ogrzewnictwa, Wydział Inżynierii ŚrodowiskaPolitechnika Wrocławska, ul. C.K. Norwida 4/6, 50-373 Wrocławmarcin.klimczak@pwr.wroc.pl, tel.: 71 320 21 13133

Maria KOSTKA, str. 41Instytut Klimatyzacji i Ogrzewnictwa, Wydział Inżynierii ŚrodowiskaPolitechnika Wrocławska, ul. C.K. Norwida 4/6, 50-373 Wrocławmaria.kostka@pwr.wroc.pl, tel.: 71 320 45 09Andrzej KUCZAJ, str. 63Student Wydziału Inżynierii Środowiska Politechniki Wrocławskiej157231@student.pwr.wroc.plDariusz KWIECIEŃ, str. 47Instytut Klimatyzacji i Ogrzewnictwa, Wydział Inżynierii ŚrodowiskaPolitechnika Wrocławska, ul. C.K. Norwida 4/6, 50-373 Wrocławdariusz.kwiecien@pwr.wroc.pl, tel.: 71 320 36 88Agnieszka LUDWIŃSKA, str. 103, 115, 121, 127Instytut Klimatyzacji i Ogrzewnictwa, Wydział Inżynierii ŚrodowiskaPolitechnika Wrocławska, ul. C.K. Norwida 4/6, 50-373 Wrocławagnieszka.ludwinska@pwr.wroc.pl, tel.: 71 320 30 97Bogdan NOWAK, str. 89Instytut Klimatyzacji i Ogrzewnictwa, Wydział Inżynierii ŚrodowiskaPolitechnika Wrocławska, ul. C.K. Norwida 4/6, 50-373 Wrocławbogdan.nowak@pwr.wroc.pl, tel.: 71 320 43 86Joanna PADUCHOWSKA, str. 15, 115, 121, 127Instytut Klimatyzacji i Ogrzewnictwa, Wydział Inżynierii ŚrodowiskaPolitechnika Wrocławska, ul. C.K. Norwida 4/6, 50-373 Wrocławjoanna.paduchowska@pwr.wroc.pl, tel.: 71 320 30 97Iwona POLARCZYK, str. 127Instytut Klimatyzacji i Ogrzewnictwa, Wydział Inżynierii ŚrodowiskaPolitechnika Wrocławska, ul. C.K. Norwida 4/6, 50-373 Wrocławiwona.polarczyk@pwr.wroc.pl, tel.: 71 320 37 07Maciej SKRZYCKI, str. 33Instytut Klimatyzacji i Ogrzewnictwa, Wydział Inżynierii ŚrodowiskaPolitechnika Wrocławska, ul. C.K. Norwida 4/6, 50-373 Wrocławmaciej.skrzycki@pwr.wroc.pl, tel.: 71 320 20 38Mateusz SŁUPIŃSKI, str. 109Instytut Klimatyzacji i Ogrzewnictwa, Wydział Inżynierii ŚrodowiskaPolitechnika Wrocławska, ul. C.K. Norwida 4/6, 50-373 Wrocławmateusz.slupinski@pwr.wroc.pl, tel.: 71 320 25 89Marcin SOMPOLIŃSKI, str. 57, 63, 67, 73Instytut Klimatyzacji i Ogrzewnictwa, Wydział Inżynierii ŚrodowiskaPolitechnika Wrocławska, ul. C.K. Norwida 4/6, 50-373 Wrocławmarcin.sompolinski@pwr.wroc.pl, tel.: 71 320 32 64Jan SYPOSZ, str. 23Instytut Klimatyzacji i Ogrzewnictwa, Wydział Inżynierii ŚrodowiskaPolitechnika Wrocławska, ul. C.K. Norwida 4/6, 50-373 Wrocławjan.syposz@pwr.wroc.pl, tel.: 71 320 30 56Paweł SZAŁAŃSKI, str. 23Instytut Klimatyzacji i Ogrzewnictwa, Wydział Inżynierii ŚrodowiskaPolitechnika Wrocławska, ul. C.K. Norwida 4/6, 50-373 Wrocławpawel.szalanski@pwr.wroc.pl, tel.: 71 320 20 38Sylwia SZCZĘŚNIAK, str. 57, 63, 67, 73Instytut Klimatyzacji i Ogrzewnictwa, Wydział Inżynierii ŚrodowiskaPolitechnika Wrocławska, ul. C.K. Norwida 4/6, 50-373 Wrocławsylwia.szczesniak@pwr.wroc.pl, tel.: 71 320 37 44134

Beata ŚNIECHOWSKA, str. 93Instytut Klimatyzacji i Ogrzewnictwa, Wydział Inżynierii ŚrodowiskaPolitechnika Wrocławska, ul. C.K. Norwida 4/6, 50-373 Wrocławbeata.sniechowska@pwr.wroc.pl, tel.: 71 320 20 38Agnieszka ZAJĄC, str. 57, 63, 67, 73Instytut Klimatyzacji i Ogrzewnictwa, Wydział Inżynierii ŚrodowiskaPolitechnika Wrocławska, ul. C.K. Norwida 4/6, 50-373 Wrocławagnieszka.zajac@pwr.wroc.pl, tel.: 71 320 36 88135