Schrijver Karl Ove Knausgård ‘Ik haat vrijwel elke pagina’
Schrijver Karl Ove Knausgård: 'Ik haat vrijwel elke ... - Gier•O•Scope Schrijver Karl Ove Knausgård: 'Ik haat vrijwel elke ... - Gier•O•Scope
i n t e r v i e wLiteraire rocksterMet zijn autobiografische romans – een zesdelige reeks onder decontroversiële titel Min kamp – verwierf hij in eigen land eenheldenstatus. Nu is de rest van de wereld aan de beurt. Gesprekmet de getormenteerde Noorse schrijver Karl Ove Knausgård.door vivian de gier, foto’s marc bresterEen tiental huizen aan een doorgaandeweg, een winkel, eencafé. Glemmingebro is een gehuchtin Zuid-Zweden, vlak bijde kust, en telt maar een paar honderd inwoners.Hier woont het grootste literairefenomeen van Noorwegen: schrijver KarlOve Knausgård (42). Voor zijn debuutromanontving hij als eerste debutant ooit dePrijs van de Noorse Critici. Met zijn tweederoman Engelen vallen langzaam – ookin Nederland lovend besproken – sleeptehij een nominatie in de wacht voor deprestigieuze Literatuurprijs van de NoorseRaad en de International IMPAC DublinLiterary Award. Knausgårds derde boekVader, deel één van een zesdelige reeks, bezorgdehem de populariteit van een rockster.Zijn beeltenis – een gegroefd gezicht,wilde haren en een intense blik – sierdemaandenlang de covers van alle krantenen tijdschriften. De Noorse krant Dagbladetwijdde zelfs een speciale zaterdagbijlageaan hem: Knausgård for dummies.De vijf verschenen delen van zijn zesdeligeautobiografische romanreeks Min kamp(Mijn strijd) stonden vorig jaar allemaal inde toptien van bestverkochte boeken.In Noorwegen verschijnt in novemberhet zesde en laatste deel. De gemoederenwaren al bij voorbaat opnieuw enormverhit omdat Knausgård onder meer overHitlers Mein Kampf schrijft. In Zweden,‘Mijn doel was om zosnel te schrijven als ikmaar kon, zodat ik erniet te lang overkon nadenken.’waar hij in de grootste krant een nazi werdgenoemd, zijn ze toe aan het derde deel.De rest van de wereld begint pas aande serie: in vertaling verschijnt Vader inzeventien landen, waaronder Nederland.Het is een prachtig geschreven, ontroerenden ontwapenend eerlijk boek overeen vader en zoon: Karl Ove Knausgård enzijn slechtgehumeurde, tirannieke vader.Hij begon eraan in 2008, tien jaar na zijnvaders dood. In een uitgewoond, smerigen stinkend huis had hij zich doodgedronken.Tien jaar later gistte in zoon Karl Oveeen explosief mengsel van verdriet, woede,frustratie en onvrede. Hij had geen anderekeuze: hij móest schrijven over zijn vader,onderzoeken waarom hij zoveel verdriethad over de dood van een man die hij altijdhad doodgewenst. Het resulteerde in eenongekend literair project: een drieënhalfduizendpagina’s tellende autobiografischeromanreeks.Ruim 3500 pagina’s in drie jaar tijd, dat ismeer dan de meeste schrijvers in tien jaarproduceren.“Het was oorspronkelijk zelfs het planom alle zes boeken in één jaar uit te brengen.Dat is net niet gelukt. Mijn doel wasom zo snel te schrijven als ik maar kon, zodatik er niet te lang over kon nadenken. Ikwilde loskomen van het beeld dat ik vanmezelf had. Ik ben ontzettend kritisch opmezelf, alles moet altijd mooi en perfectzijn. Dat wilde ik afbreken. Nu had ik geentijd om de boel te evalueren; als het slechtwas, was het slecht – klaar. Ik haat vrijwelelke pagina die ik heb geschreven. Maarhet is volbracht.”U haat vrijwel elke pagina?“Ja. Dat meen ik echt. Eén: omdat hetover mij gaat, en ik ben niet bepaald blijmet mezelf. Het gaat bovendien overheel kleine, alledaagse onderwerpen, datis geen hogere literatuur. En twee: het isheel ongepolijst. Maar als ik op die manierschrijf, ben ik verbonden met iets groters,en dat is waar het om gaat. Er zit vrijheidin, en kracht. Ik wilde zo eerlijk mogelijkschrijven, dingen gewoon benoemen zoalsze zijn en zoals ik ze ervaar.”Als het u niet bevalt, waarom publiceert u hetdan?“Toen mijn vader stierf, heb ik drie jaar ΩHP | de tijd 39
Ω lang geprobeerd dat in fictie om te zetten,maar dat lukte niet. Toen probeerde ik diten dat werkte wel. Ik kwam in contact metiets wat... écht was. Ik heb literatuur altijdgebruikt als een vlucht uit de werkelijkheid,om aan mijn eigen leven te ontsnappen.Nu wilde ik schrijven over hoe het isom gewoon hier en nu te zijn, en daarvoorheb ik mijzelf en mijn heel alledaagse levengebruikt als materiaal. Ik beschouwde hetzelf vooral als een experiment in realistischeliteratuur. Eerlijk gezegd verwachtteik niet eens dat mijn uitgever erin geïnteresseerdzou zijn. Maar dat pakte totaalanders uit: de belangstelling was overweldigend.”En ineens was uw alledaagse leven voorbij...“Ik wist op een gegeven moment natuurlijkdat het gepubliceerd ging wordenen dat mensen het zouden gaan lezen, entijdens het schrijfproces heb ik daar mijnhoofd welbewust voor in het zand gestoken.Het was een gevaarlijk experimentomdat ik niet kon voorzien welke reactieshet zou losmaken. Maar dat de serie zogroot zou worden, had ik echt niet kunnenbedenken. Toen het eerste deel uitkwamen ik in Oslo ging signeren, stond hetLitteraturhuset vol met tv-camera’s enradiomicrofoons. De zaal was uitverkochten buiten waren videoschermen opgehangen.De dag erna stond het evenementbreeduit op de voorpagina van de krant.Iedereen uit mijn leven werd geïnterviewd.Mensen die mijn vriendje waren geweesttoen ik tien was, stonden met twee pagina’sin de lokale krant. Mijn ex-vrouw werdplatgebeld, journalisten postten bij de voor-deur van mijn schoonmoeder. Ze beldenhaar ex-man om te vragen wat hij van mijvond. Alle details uit mijn leven waren ineensvan groot belang. Het was bizar.”Wat is de enorme aantrekkingskracht van deserie?“Dat heb ik in het zesde deel geprobeerdte ontrafelen. Blijkbaar bevatten deboeken iets waarin anderen zich herkennen.Het zit ’m, denk ik, niet in de beschrijvingvan een leven of de gebeurtenissenof relaties, maar misschien in het gevoelvan “zelf ”. Als je diep in jezelf duikt, raakje diep aan ieders gedachten en gevoelens.Dat is de enige verklaring die ik kan verzinnen.Ik ken een prachtig verhaal overRembrandt. Op reis zit hij tegenover eenongelooflijk vieze, stinkende man. Hij kijktnaar hem en vraagt zich af: is hij gelijk aanmij? Zijn wij hetzelfde? Hun ogen ontmoetenelkaar, en diep vanbinnen weet hij: ja,dat zijn we. Een schokkende gedachte alsje werkelijk nadenkt over wat dat betekent.“Er zijn dingen waarover we niet praten,maar die we wel ervaren. Mijn vaderwerd op latere leeftijd alcoholist enkwam op een gruwelijke manier aan zijneinde. Het is een familiegeheim, waaroverniet wordt gesproken. Mijn vadersfamilie wil mij en mijn broer nu niet meerzien, volgens hen is wat ik heb geschreveneen leugen en was er niets met hemaan de hand. Het is verboden terrein.Zoiets speelt in vrijwel elke familie. Maarík praat erover. Dat is, denk ik, ook eenreden waarom dit verhaal mensen raakt.Een ander taboe dat ik aansnijd is hoehet is om vader te zijn, misschien zelfseen slechte vader. Veel mannen herkennenzich daarin. Maar over zulke dingendenk ik niet na tijdens het schrijven, dieontstaan gewoon. Ik maak me wel zorgenom mijn kinderen. Iedereen kent nu hunvader. Ik weet niet hoe dat voor hen zalzijn. Moeilijk, denk ik zo.”En voor uw vrouw?“Het tweede deel gaat over ons; overliefde, en over haat, de donkere kant vande liefde. Ze wist dat ik over ons levenschreef, dat vond ze prima. Twee wekenvoor het naar de drukker ging, heb ik hethaar laten lezen. Ze was geschokt en gekwetst.Het leidde tot een grote crisis,die ons dwong echt eerlijk tegen elkaarte zijn. Niet over het boek, maar over onsleven.”Kwam wat u schreef voor haar als een verrassing?40 HP | de tijd
- Page 1: Schrijver Karl Ove Knausgård: ‘I
- Page 5: Ωík was degene die stond te schre
i n t e r v i e wLiteraire rocksterMet zijn autobiografische romans – een zesdelige reeks onder decontroversiële titel Min kamp – verwierf hij in eigen land eenheldenstatus. Nu is de rest van de wereld aan de beurt. Gesprekmet de getormenteerde Noorse schrijver <strong>Karl</strong> <strong>Ove</strong> <strong>Knausgård</strong>.door vivian de gier, foto’s marc bresterEen tiental huizen aan een doorgaandeweg, een winkel, eencafé. Glemmingebro is een gehuchtin Zuid-Zweden, vlak bijde kust, en telt maar een paar honderd inwoners.Hier woont het grootste literairefenomeen van Noorwegen: schrijver <strong>Karl</strong><strong>Ove</strong> <strong>Knausgård</strong> (42). Voor zijn debuutromanontving hij als eerste debutant ooit dePrijs van de Noorse Critici. Met zijn tweederoman Engelen vallen langzaam – ookin Nederland lovend besproken – sleeptehij een nominatie in de wacht voor deprestigieuze Literatuurprijs van de NoorseRaad en de International IMPAC DublinLiterary Award. <strong>Knausgård</strong>s derde boekVader, deel één van een zesdelige reeks, bezorgdehem de populariteit van een rockster.Zijn beeltenis – een gegroefd gezicht,wilde haren en een intense blik – sierdemaandenlang de covers van alle krantenen tijdschriften. De Noorse krant Dagbladetwijdde zelfs een speciale zaterdagbijlageaan hem: <strong>Knausgård</strong> for dummies.De vijf verschenen delen van zijn zesdeligeautobiografische romanreeks Min kamp(Mijn strijd) stonden vorig jaar allemaal inde toptien van bestverkochte boeken.In Noorwegen verschijnt in novemberhet zesde en laatste deel. De gemoederenwaren al bij voorbaat opnieuw enormverhit omdat <strong>Knausgård</strong> onder meer overHitlers Mein Kampf schrijft. In Zweden,‘Mijn doel was om zosnel te schrijven als ikmaar kon, zodat ik erniet te lang overkon nadenken.’waar hij in de grootste krant een nazi werdgenoemd, zijn ze toe aan het derde deel.De rest van de wereld begint pas aande serie: in vertaling verschijnt Vader inzeventien landen, waaronder Nederland.Het is een prachtig geschreven, ontroerenden ontwapenend eerlijk boek overeen vader en zoon: <strong>Karl</strong> <strong>Ove</strong> <strong>Knausgård</strong> enzijn slechtgehumeurde, tirannieke vader.Hij begon eraan in 2008, tien jaar na zijnvaders dood. In een uitgewoond, smerigen stinkend huis had hij zich doodgedronken.Tien jaar later gistte in zoon <strong>Karl</strong> <strong>Ove</strong>een explosief mengsel van verdriet, woede,frustratie en onvrede. Hij had geen anderekeuze: hij móest schrijven over zijn vader,onderzoeken waarom hij zoveel verdriethad over de dood van een man die hij altijdhad doodgewenst. Het resulteerde in eenongekend literair project: een drieënhalfduizend<strong>pagina’</strong>s tellende autobiografischeromanreeks.Ruim 3500 <strong>pagina’</strong>s in drie jaar tijd, dat ismeer dan de meeste schrijvers in tien jaarproduceren.“Het was oorspronkelijk zelfs het planom alle zes boeken in één jaar uit te brengen.Dat is net niet gelukt. Mijn doel wasom zo snel te schrijven als ik maar kon, zodatik er niet te lang over kon nadenken. Ikwilde loskomen van het beeld dat ik vanmezelf had. Ik ben ontzettend kritisch opmezelf, alles moet altijd mooi en perfectzijn. Dat wilde ik afbreken. Nu had ik geentijd om de boel te evalueren; als het slechtwas, was het slecht – klaar. Ik <strong>haat</strong> <strong>vrijwel</strong><strong>elke</strong> pagina die ik heb geschreven. Maarhet is volbracht.”U <strong>haat</strong> <strong>vrijwel</strong> <strong>elke</strong> pagina?“Ja. Dat meen ik echt. Eén: omdat hetover mij gaat, en ik ben niet bepaald blijmet mezelf. Het gaat bovendien overheel kleine, alledaagse onderwerpen, datis geen hogere literatuur. En twee: het isheel ongepolijst. Maar als ik op die manierschrijf, ben ik verbonden met iets groters,en dat is waar het om gaat. Er zit vrijheidin, en kracht. Ik wilde zo eerlijk mogelijkschrijven, dingen gewoon benoemen zoalsze zijn en zoals ik ze ervaar.”Als het u niet bevalt, waarom publiceert u hetdan?“Toen mijn vader stierf, heb ik drie jaar ΩHP | de tijd 39
Change language