STRUČNI BILTEN – IPI

STATISTIČKA ANALIZA PODATAKA O OBAVLJENIM TEHNIČKIM PREGLEDIMA U2012. GODINI I STRUČNE TEMEStručni bilten broj 21________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________10. TRANSPORTNO-SAOBRAĆAJNA POLITIKA EVROPE - IZAZOV BUDUĆNOSTIAutor: Akif Smailhodžić, dipl. ing. saobraćaja/prometaMinistarstvo za obrazovanje, nauku, kulturu i sport Zeničko - dobojskog kantona1. UVODEuropska Unija danas broji 27+1 država članica. Prostire se na 4.325.675 km², a broji oko 502miliona stanovnika, a van evropske Unije u Evropi živi oko 80.000000 stanovnika, ne računajućiRusiju (143 000 000 stanovnika).Stanovnici Evropske Unije svaki dan koriste neki od vidova prevoza kako bi otišli na posao, uškolu, u kupovinu i sl., pri čemu svaki stanovnik putuje u prosjeku 36 km svaki dan, a od toga 27km pređe automobilom. Da bi se zadovoljile potrebe stanovnika EU u pogledu snabdijevanjarobom, hranom i drugim teretom, 1 t tereta prelazi dnevno u prosjeku 23 km za svakog stanovnikaEU, a od toga 10 km se preveze drumom.Stepen motorizacije u EU dostigao je vrijednost oko 500 PA/1000 stanovnka, tj. 1 automobil nasvaka 2 stanovnika. U skladu sa porastom prevoza tereta u drumskom saobraćaju raste i brojteretnih vozila koji je u iznosi oko 32 miliona vozila.Raspodjela prema vidovima prevoza u zemljama Evropske Unije u transportu putnikaje sljedeća: 73,5% kretanja obavlja se automobilom, 2,4% biciklom, 8,3% autobusom, 1,2%tramvajem i metroom, 5,8% željeznicom, 8% avionom i 0,8% brodom. Ova vidovna raspodelapredstavlja prosjek za zemlje Evropske Unije i prisutna su znatna odstupanja po pojedinimzemljama.U teretnom saobraćaju, najviše transporta robe obavlja se u drumskom saobraćaju.Evropska Unija raspolaže sa 4,5 miliona km puteva, 212 500 km pruga i 41 000 km unutrašnjihplovnih puteva. Transportna infrastruktura novih članica EU je u dosta skromnom stanju, pa supredviđena ulaganja u infrastrukturu do 2030. godine oko 1,5 milijardi eura. Investicije koje se tičuulaganja u vozila i opremu kako bi se postiglo smanjenje emisije štetnih gasova iznosi dodatnihmilijardu eura.U ukupnoj potrošnji energije drumski saobraćaj učestvuje sa 83%. U odnosu na sve vidoveprevoza najveća emisija štetnih gasova od 93% potiče od drumskog saobraćaja. Saobraćajučestvuje u ukupnom zagađenju životne sredine: CO sa 62%, NO 2 sa 50%, hidrocarbon sa 35% isa 17% CO 2 . Oko 20% građana Evrope snosi posljedice visokog aerozagađenja (oko 9%stanovnika EU živi na 200 m od puteva na kojima se ostvari protok od 3 mil. vozila godišnje, a čak25% građana živi na 500 m od puta).Transport je odgovoran za oko 25% EU emisije gasova koji izazivaju efekat staklene bašte, pričemu do 71,3% emisije dolazi kroz drumski prevoz robe i putnika. Uz to privatni automobili iakonisu energetski efikasan vid transporta kreiraju 72% putničkih kilometara u EU.Kvalitet i troškovi transportnih usluga imaju značajan uticaj na konkurentnost kompanija,ekonomski razvoj i kvalitet života. Transportni sektor EU direktno zapošljava oko 10 miliona ljudi,što predstavlja 4,5% ukupnog broja zaposlenih i ostvaruje 4,6% BDP. Proizvođači transportneopreme obezbjeđuju dodatnih 1,7% BDP i 1,5 miliona radnih mjesta.Oko 100 miliona ljudi je starije od 55 godina, a oko 5 miliona je hendikepirano.U najvećim urbanim zonama PGDS na mreži (Prosečni Godišnji Dnevni Saobraćaj)je preko 50 000 vozila.Širenjem EU na istok, doći ce do porasta prevoza na relaciji Istok-Zapad naročito kada je u pitanjuprevoz teških i jeftinih roba na dužim relacijama (teške materije, industrijska neupakovana roba,proizvodi građevinske industrije, otpad i dr.). U odnosu na raspoloživu infrastrukturu i sredstvaprevoza, ovaj dio transportnog sistema EU (i šire) nedovoljno se koristi. Razlog tome leži uneadekvatnoj unutrašnjoj politici u odnosu na investicije: davana je prednost drugim vidovimaprevoza, bez održavanja mreže unutrašnjih plovnih puteva i otklanjanja uskih grla. Naprotiv, možese očekivati da će drumski saobraćaj, u prostoru proširene EU, zauzeti monopolni položaj uprevozu roba ukoliko se ne pribjegne mjerama regulisane konkurencije: uspostavljanje nadzoranad rastom drumskog prevoza, pružanje mogućnosti željeznici i drugim ekološki prihvatljivimnačinima prevoza da postanu konkurentniji izbor prevoza.- 86 -