08.08.2015 Views

&@--=---

1 - Federación Galega de Montañismo

1 - Federación Galega de Montañismo

SHOW MORE
SHOW LESS
  • No tags were found...

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

KRutuj-por Alta L,dafaña. ,OS novok refüx-- F-. 1.para o &&e-- nrogwkh*3-&-- - --A --?-u -&@--=---


6CSUMARIOCUMES BOLET~NINFORMATIVOne FGMEditorialEa Federacion Galega de Montaiia informaAdolfo PuchLos ochomiles gollegos.Cuondo el esfueno se ve recompensado.Nova Guía de Sendeiros de Galicia 99. Un novo xeito de colaboracióni5G.M. e Xunto de Galicio.Os refuxios da Federación, diseños e servicios modernos o serviciodos montaheiros federados.IV Encontro e Ceo Anual do Montañismo Golego.Licencios Deportivas 1.998.As actividades da F.G.M. en imuxes.ExpedicionesXose Antonio y Xesús Martínez NouasGalicio Desafio 8000. Crónica de un éxito gallego. Las 5 cumbres.(1 a porte).Montaiias de GaliciaConstoncio VeigaO PCiramo {88l m.)-Serra do Póromo.Esqui de MontañaBegoña Landesa, Felipe Mortínez y Marcos RodríguezUna faceta apasionante dentro del Montuiismo.Sierra de GredosAdolfo PuchRutas por Alta Montaña. Un itinerario por el Macizo Central.Noticias de la F. E. D. M. E.VocaIia de la Juventud EE.D.M.E.X Encuentro Internacional de Jóvenes Escalodores.Novas dos ClubesR. C.Actividades deportivas e sociais do Montafiismo Galego.Un novo xeito de comunicación. As páxinas dernontafiismo na rede Internet.Xosé Antonio Martínez NouasPaxinas Web: Alpes Photos e Desafío 8000.Libros e Audiovisuais de MontañaR. C.Viaje a Fa Moraaa ae los Liioses.Caminando por la Sierra del Caurel.Edi. , ta:ri lMonta;(:eIso Emilic1Of, 1 - 36~u;i viyue - rnail: fgm 9 jet.eswww: http:llweb.jet.eslfgr;ilinrlim htmlctor:I Pi ir&,ción e.,LolaDoracion:Alberto CanjeBegoña LandesaConstancio VeigaDeportes TerraFelipe MartínezMarcos RodríguezPedro SeoaneXosé Antonio SornosoXosé Antonio MartinezXesús Ma rtínezRealizuciOi n GráficPope IáriaDepósitc Legal:VG- 4'6Portiinorámica invernal d~irineo ( Fol ;o: A. FuchCumes no wrnpane, necesariamente,las opiniones Ótrabajos que en ella se editen.Permitida la reproducción totaló parcial de los artículos, queen este boletín aparecen,mencionando su procedenciay autor.


editorialn los ~timtw meses m seserle de acontecimientos han eclipsada otrw temas que encondiciones namies hubieran mpdo nuestros tituiam. Aún no se habían apagadoIos ecos de los Wrds aicanzados por los hermanos Martinez Novas en el Himalayacuando a punto de salir este ejemplar de iiCumesw nos encontramos con otra extraerdi proeza al ascender k viguesa Chus Lago el kPerest y wr si fuela poco lo consiguesin la utilimcion de oxigeno, lo que la catapulta hacia un puesto en 3a Historia delMontañismo donde muy pocw logm eircontmrse, al ser una de las primeras mujemen el mundo en hacerlo de este moda Desde ~Curnesii queremos exppesar nuestrosentimiento de mpeb y admiración hacia estas personas que están poniendo el ldndel montaiiismo gallego muy alta 10s referimos sin duda a los últirntis ochomilistasgallegos a Kamón Blanco de la población lucense de Vweiro denominado aEl abuelodel EYemtn que a sus 64 añw sigue haciendo proezas con alguna nueva ascensión aochomiles no teniendo rhal a nivel mundial entre los montaiieros de su edad, JoséAntonio y J& MartHiez Nwas de Eorriño (EMitedm) igualando el b r d mundkal deascensiones a ochomiIes en un solo ano con su Galicia Desafio 8000 donde hicierongala de una mistencia psíquica y Gica hia de lo mmh; la vi- Marh Jesús Lagotras su ascensión al Cho-Oyu, manifestando un W n exhaordinario se ha convertidoen la primera española que asciende al Everest sin oxígeno: tampoco queremos olvidamosde Julián Rodriguez de 0 Bam de Valdeorras que ascendib al Dhaulagiri conlos henaarim Mdnez Rovas. Dedicaremos parte de nuesha seccibn "La FederaciónGalega informa" a comentar los ochomiles gallegos, &te mismo tema sek el protagonistade un articulo sobre Expediciones wntmdo en Galicia I)esafio 8000.En &u den de asas pmntarernrrs la 2a edición de la ciGuh de Sendem de Gaiickbdenominada en esta ocasión nGalicia o paw~ fruto de la colahración de la MeracihGalega de Montañismo con llsrgalicia donde se dejan los itinerarios homologadoshasta 1.999 por esta TenitorEal. La novedad mn respecto a la edición anterior está enSU mayor tirada y mejor distribución, ya que puede solicitarse en La lied de Oficinas deInfomcion lbrktica de la Xunta, editada en galego, castellano e; ingles.Contaremos en este númem con unas paqueñas colaboraciones técnicas sobrede Montaña y EsEalada cedidas wr colaboradores de nuestra publicación, mlizaremoswrhs mnas gráficas centradas en Actividades, Refugios fedetativos y EscaladaDeporuvaChu está no falhán las Wones habitmies de Piontaiías de Galicia y Rutas por Altamontaña centradas mpectCtivamente en O Wamo y GredaNos haremos igualmente eco del N Encontro e Cea Anual do Piontaiiismo Galego yfinalmente presentaremas un gran trabajo realizado porAntonio Reira Con el libroaCamimndo por la Sierra del Caureln.CUMES


1.'. -- . - --- - - ~ -i f o 1 c i O- . . Ah l?EDEMCION BRMGRDE I~EO~MILSMO INFORMAPor Adolfo Puch (Vicepresidente de la E G. M.)LOS OCHOMILES GALLEGOS. CUANDO EL ESFUERZO SE VE RECOMPENSADOHace no muchos años, se veía con cier- gros casi parale!os en este campo, seguidos oto escepticismo lo posibilidad de al- gran distancia por Aragoneses y Madrileños. Enconzar grandes cotas en el mundo los anos 90 se ha dado un fenbmeno de prolifedelHimalayismo español por ración de Expediciones Gallegas que han intenmontofierosoriundos de Golicia, donde decta- fado alcanzar las cumbres de distintos ochomilescaban los alpinistas Catalanes y Vascos con lo- y ha sido aproximándose al final de siglo cuandolA D~A DE 'HOY EL CUADRO DE LOS OCHOMILES GALLEGOS SE ENCUENTRA DEL SIGUIENTE MODO:-Orden Escaladoirigen1 O Xesús b Aortinez N ovasontevediEverest ' 96Dhaula; yiri 97Cho-O\ fU 97Goshert lrum 11 98Hidden Peak 98Broad PI ~nk 982O Xosé Antonio MnlPorriñoi [ PontevediDhaula~Cho-O,Gashert. .. . .HiddenBroad 93O Jerónir no Ló pez h Aartinez4 Coruña)Manasli1 1' -1 -1. .nlaaen Peak 83Everest I 384" Blanco Xerdiz-Viveiro (Lu!Broad R eak 91Fw-rnc4 4LIGl bal 93Gasheri5"


en estos últimos años, el esfueno de algunos denuestros alpinistas se ha visto recompensado deuna manera más manifiesta.Resumiendo los gestos de todos los citados dedicaremosen esta ocasión atención especial a tresde ellos que por las circunstancias muy distintaspueden resumir las caracieristicas de este pequeñapuñado de elegidos, nos hemos parado areflexionar sobre algunos dafos de sus historialesy personalidades:Este Lucense que en la octuolidad tiene 65 años,consiguió fama mundial el 7/10/1993 al coronarla cumbre del Everest con una edad de 60años y 160 dlas batiendo el récord hasta oquelentonces conseguido por Richard Bass un norteamericanocon 55 años y 130 días. Todo un hitoen la Historia del Montoñismo, para un hombresencillo, de carbcter muy afable al que tuvimosocasión de saludar en varias ocasiones y para elque constituye una costumbre volver o empezaren varios campos de la vida, y que nunca ha consideradoimportante la edad para realizar grandesempresas. Ramón empezó en el rnontañismopor casualidad haciendo una excursi6n con unosamigos con el fin de disfrutar de la naturaleza,sin 9nirno de llegar a la cumbre empezó a subiry sus compañeros se fueron quedando poco apoco en las laderas del Popocatepetl, vio una cruzy pensó que recordaba o algún fallecido en lazona, sin saber que a sus 32 años había llegadoa la cumbre y se emocionó, su afición porelmontañismo fue tardía. Tras varios años de practicarnuestro deporte por Sudamérica, en 1991surge la posibilidad de visitar los gigantes en formode una expedición al Broad Peak. Tras díasde espera por el mal tiempo, pronfo se da cuentade que su cuerpo responde a la perfecciiin noteniendo noda que envidiar a compofieros conmás experiencia en este Tipo de empresas; Ra-món supo esperar su oportunidad y faltando pocosdías para iniciar el regreso a casa, aprovechandouna noche despejada y en compañía dedos ingleses lleg6 a la cumbre el 16 de Julio alas 14,30 horas con una edad de 58 años y 77dias se convertía en uno de los cweteranosii delos 8000 metros. Pero los hazafias de este lucenseno habían hecho más que empezar, ya que en1 993 asciende al Everest momenfo en que se conviertea nivel mundial en {(El abuelo del Everesh)o «El abuelo del Samarkandaii. Guarda un recuerdoimborrable de Juanito Oianabal (estevasco es el único español que ho ascendido los14 ochomilec) con el que se abrazó en la cumbrey realizó el camino de descenso no exento dedificultades. Relatan los hermanos Marfínez Novasque el año pasado coincidieron con Ramón en elcampo base del Gasherbrum II dejando a todoslos presentes boquiabiertos; llegando a lo cumbrecon 65 años, con lo que pulveriza todos losrécords de edad de la historia del Hirnalayisrno.Quien escribe estas líneas debe reconocer queguarda como oro en pario en su casa una fotoampliada de Ramón en la cima del Everest enarbolandola bandera de Galicio.Seguro que hace siete u ocho años leioc estabade pensar este escalador de Porriño formado enlas paredes graníticas del cercano Faro de Budiño,siguiendo la estela de su hermano Xose Antonio,que en 1999 se encontraría entre la Clite delhimalayismo español y mundial teniendo en suhaber seis cumbres de ochomil metros y un proyectopara atacar próximamente otro de 'los catorceochomiles el Lhofse (8.5 l 6 m.). Con un historialenvidiable compartido casi en su totalidadcon su hermano {Andes 83iicon varias ascensionesal Aconcagiua (6.959 m.), ruta glaciar dePolacos en ocho horas, Pared Sur en treinta y ochohoras (rkord mundial),~Hoggar 83)) Travesia por


el desierto del Sahara, paro escalaren Assekemm, {(Korakorvrn 84iiconascensión al Biarchedi, 6.759 m.apertura de una ruta de alta dificultadmonte virgen(1 mundial},ciAnnapurna 85ii, cdndes 85iicon ascensioneso Nevado Pisco (5752 m.),Nevado Chopikalki (6.354 m.), NevadoKitaraiu (6040 m.) y NevadoAlpamayo (5947 rn.)pvlverizando literalmente10s horarios empleadosen conseguir las cimas, {{Andes87iiAscensiones al Aconcagua entiempos récord y la primera gallegaal Fitt Roy, ((Dhaulagiri 91ii, tambiéndestacan en su historial vías europeas de grandificultad como Pared Oeste del Naranjo por lavía Leiva, uno de las primeras repeticiones yprimera gallega, Midi D'Ossau PilarL'Embarradese:Rabier, Midi D'Ossau PuntaJean Sante:Flip Matinal, Aguja del Midi; espolónNorte o Seugnier, Aguja de Blaitiere; caraoeste, vía originul, Petit Dru Di recta Americana,Petit Dru cara norte, Grandes Jorases espolónWalker, Grandes Jorassec: Lincevl en muchosde estos itinerarios pulverizando los tiemposemp teados habitualmente en las escaladas. Susúltimas vivencias en el gran macizo Asiático conla consecución de 6 cumbres de 8000 metros,con una larga permanencia en el Himalop leha hecho reflexionar profundamente sobre elsentido de la vida, ahondando en la espiritualidadque invade a las gentes que pueblan losvalles que limitan los colosos del Himalaya, personasque viven en sociedades ccpoco desarro-Iladasii pero que disfrutan de una vida más cmtenticoi)que en muchos aspectos entra en pugnacon nuestra sociedad moderna, rica y cómodawpero que también en mrichos casos desembocaen c(frustraciÓn, depresión y stressri.Observando el historial de dusiii como lo denominansus allegados, llegamos a la conclusiónaunque a él no le guste mucho que se lomencionen, que estamos ante un auténtico fue-Lc ts hermanos Martinez Novas en la cumbre del Dhaulagiri (8167 m.)ra de serie, que es de carne y hueso y vive entrenosotros en Galicia. Es sin duda en este momentoel alpinista gallego con mayor proyecciónde futuro, que consiguiendo los ayudas yapoyos necesarios no sabemos donde puedeestar su techo.MAR^ XESUS LAGO REI - (34 ar'(Es socia ¿e Club Monfañeros CerruslEsta montañera viguesa se ha puesto a la cabezadel alpinismo femenino español al conseguirascender al Everest (8.848 m.) sin oxígeno el 27de mayo pasado a las 0,30 h., siendo la primeraespanola en realizar esta proeza, es la únicaescaladora gallega que cuenta en su haber concumbres de 8000 metros. La afición de Chus porlas grandes montañas no nació ayer, ya habíaparticipado en proyedos de la envergadura de({Cordillera Blanca Perú 87~, aKenya 89n, ((AndesBolivianos ?O)), dnnapurna 91 ii, ({Everest 922,citenin 93ii,iiCho-Oyu 95" y ccCho-Oyw 97)). Trasparticipor en dos expediciones pesados organizadosen Golicio, sin conseguir cumbre, comienzosu odisea en solitario planificando sus proyectosal Himalaya aprovechando la infraestrudurade expediciones comercia les internacionales enpos de un objetivo claro conseguir los primerosochomiles femeninos gallegos de toda la histo-


'ria. Creemos que gracias a un tesón fuera de locomúnl no regafeando esfuerzos y dedicación haconseguido una meta que ni los mós optimistasse hubieron imaginado el rtEverest sin oxígeno»;cuando hace unos meses Araceli Segarra consiguiOla cumbre del Everest, siendo la primera espoñolaque ascendía con la ayuda de oxígenoconstituyó todo un acontecimiento cr nivel estatal.Pues nuestra amiga Chus Lago se ha salido deórbita al ser la cuarta muier ci nivel mundialque asciende el Everest sin oxigeno. Tras elfallecimiento de Alison Garareaves en el año97, es la única mujer en el planeta que puededecir que hizo el Everest sin ayuda del oxigeno.Nuestra más cordial felicitación a esta gran alpinista.NOVA GU~A DE SENDE4tmvbs de 82 páxinas CQ ,n cuidodosomaquetado pre sentaseante nós


OS NOVOS REFUXIOS DA FEDERACIONFotos e Textos: A. Puchinais acolledores no inverno.(Ponte) I ESewicio de duchas.:,.g1' :, qDetalle ,.i:jil;i.:.drservicio


IV ENCONTRO E CEA ANUAL DO MONTAR ISMO GALEGOn año más la Cena Encuentro de nuestra Federación el pasado día 13 de febrera siruióde marco pura los homenajes que realizamos cada año y van cuatro a una serie depersonas que se han destacado por su labor y dedicación al montañisrno en el úrnbitogallego, tanto en labores de promoción del montañisrno en Clubes o Federación, cornoen el terreno puramente deportivo consiguiendo metas que representan un hito y un camino aseguir porfuturas generaciones de rnontañeros federados, en esta ocasión los homenajeados querecibieron sus galardones de manos del presidente de la Federación GaIega de Montañismo XosdLois Freixeiro, han sido los siguientes:PREMIO A L4TRAYECTORlA DEPORTIVAXosé Antonio y Xesús Martinez Novas de ClubPeña Treuinca Montafieros de GaiiciawCon motivo de las ascensiones dentro del proyectoGalicia Desafio 8000 de los cumbres: Dhaulagiri(8.172 m.), Chc-Oyu (8.201 m.), Gasherbrum II(8.035 m.), Hidden Peak (8.068 m.) y Broad Peak(8.047 m.)ii.Poco se puede afiadir a lo comentado sobre estosdos hermanos en múltiples ocasiones. Hace dos añosa Po largo del II Encontro e Ceo da EG.M ya habíanrecibido otro galardón similar por su ascensión alcrEverest sin oxígenoii cuando estaban dando formaa su proyecto Galicia Desafío 8000. En esto ocasi6nigualan el récord mundial de ascensiones a picosde 8000 metros en un ano que se hallaba en poderde Anatoli Boukreev incluso lo superan, ya que elruso realizó su proeza en doce meses mientras quelos gallegos consiguieron igual objetivo en oncemeses atacando un total de ocho colosos de los quehicieron cumbre en cinco. Otro doto a destacar enesta expedición es la cobertura técnica informativtrque realizaron del evento con muchos metros depelículu documental en gran parte comprada porNational Gecigraphic, un archivo fotográfico de músde 7000 diapositivas y unas conexiones ría satéliteque permitieron a varias cadenas de televisión españolasseguir en directo algunos momentos de suepopeya. La avalancha que sufrieron en elAnnapurna sabiamente filmada por el cámara corutíésAlejandro Rocho dio la vuelta al mundo, alretransmitirse las irnagenes en los principales informativos¿e las cadenas de televisión del planeta.'PREMIO A LA PROMOCI~N Y DIQCJLGACI~N DELMONTA~~ISMO INFANTIL-JUVENILCampaña de promoción irOpemci6n Benjamínide Club Montafieros CelfasnQue una campaña de divulgación del montafiismo,se venga desarrollando ininferrumpidarnente durantecerca de 30 años, por el esfuerzo y dedicación deuna entidad de rnontuña como rcleltasii, es sin dudatodo un hito y si la misma ho servido para hacercantera mayor méritoir.Acudieron a recoger este merecido galardón enausencia del presidenfe del Club que se enconfrabade viole, los dos vicepresidentes de ClubMontañeros Celtas Enrique Fernández Soto y JoséLuis Vázquez Almuiña acompaiiados de otros sociosartífices de la nOperaciOn Benjaminii y que alo largo de todos estos años han organizado laCampaña de promoción infantil-juvenil. El Presidentede la Federación Galega de Montañismo tuvopalabras de reconocimiento pura algunos de susprimeros directores entre los que figuraban los exdirectivosde la Federación Roxelio Pereira Muiñas(ya fallecido que fue presidente de la EG.M.) yAntonio Alvarer Ferreiro.- CUMES nT? 8-I


PREMIO A LA TRAYECTORIACOMO DIRIGENTE DE CLUB DEMONTANAAntón Gaveta Gesto (Ex-Psesidentede Club Alpino Manzanedade Ourense)((Por la excelente dirección durantemuchos años de su Entidad Deportiva,colmbndola en lugar punteroen Galicia y por su colabracionde siempre con laCuando hace unos afios se produjoun relevo generacional enla dirección del Club ourensuno,recuerdo que en Fe FederaciónConstancia Veiga (Ex-presidente de la F.G M tras recoger el galardon)nos preguntábamos, icorno funcionará este vete- Y escalados por todo el mundo, homenajeado enrano Club con las nuevas coros?.varios ocasiones por la EE.D.M.E., en esta ocasiónEsta pregunta tuvo pronto una excelente respuesto altomar las riendas de la Entidad un joven flornado Antónqueremos destacar una de sus facetas mas reconocidas,como es la de escritor sobre temas de monto-Gmla Gesto quien monteniende el habitual empuiedel que siempre gozó Alpino Manzanedaii en esqui,Ea. Desde que salió a la luz el Boletín Informativo((Cumesii allá por enero del año 1.987 en los 32poknció las secciones de escalado y tmranqvismo,convirtiendo la entidad en un referente en Galicia en lapromoción de estus facetcis del montoñismo. De su firónse benefició toda la provincia de Ourence al aumentarespectacularmente el número de licencias deportivasde montañismo. Es de justicia agradecer losesfuerzos mlizados por estos directivos ejemplares yde los que por desgracio muchos de los Clubes gallegosno están muy cobrados. Como reconocimiento ala labor desarrollada recientemente, Antón Govela fuenombrado Delegado Provincial de la Federaci6nGalega de Monfatiismo en Ourense.PREMIO A L4 TRAYECTORIA DE COLABORACIONCON L4 FEDERACION GALEGA DE MONTANISMOCanstancio Vefga Gonzdlez (Ex-Presidente de laEG.M.1cciiablar de este montañero vigués es referirse atoda una institución, primer Presidente de Iu FG.M.,profesor de la E.E.A.M., muchas son sus ascencionesnúmeros editados hasta la fecho, no ha faltado nuncala ~olaboración de nuestro amigo ((Chiton.'Lcn verdad es que al glosar la figura de Veiga, simple yllanamente uno se encuentra con el problema de queno sabe por donde empezar, no sabe que destacarprimero si su Historial deportivo, su labor como dirigentede Club Montañeroc Celtas durante muchos años,su trabajo al frente de lo Federación Galega deMontohicmo en los primeros años, sus boletines informativosen iCeltasii , en loc Cursos de Montañismo denuestra E.GA.M. con sus ensefianzas, charlas y proyecciones,su íruyectoria de alpinista pionero en mocizosde todo el mundo donde nunca había picado unrnontahero gallego. En d&nitiia nocencontramos anteuna persona que ha dedicado toda su vida a la prhcfimy d'iulgación del montañisrno por toda Galicia, ypensamos seguir contando con su colaboración hobitualen c(Cumesil a través de su nhiontañas de Galiciaiique es un punto de referencia de todos los que leennuestra publicación, i Gracias por todo cd3iton!.- CUMES n032 9-


LICENCIAS DEPORTlVAS 1.998CLUB MONTANA FERROLS.M. GRUPO EMPRESA ASTANO S.ARTABROSSOCIEDAD MONTA~ANAS.M.TAMNIS MONTAREROS DE CANTO DOAAGRUPACION MONTAÑEROS IND'EPENDIENCLUBE DE MONTANA PICO DO CASTROS.M. ANIMACION DEPORTIVA EN EL ESPACICCENTRO EXCURSIONISTA GALEGOS.M.CLUBE DEPORTIVO FONTINASAGRUP ;DE MONTANA E ESCANDA I SESTARRI JZAS.M.CLU B ANCARESCLUB DE MONTANEROC Y ESCAUCLUBE DE MONTANA BRlOCLUB MONTA~~ISMO CHANTADACLUB ALPINO MANLAN EDA32CLUB PENA TREVINCA-E EARCO60CLUB MONTAÑISMO K3 RLO21--CLUB DE MOTANISMO FONTE DE TRABE 16S.M. CLUB SVIARISTAS ORENSE 1 01CLUB MONTANA A CORREDOIRA CASA DA XUVENT. 26CLUBE DE MONTANA RlBElR.4 SACM 24-CELTA5CLUI PENA TREVINCA-MONTAÑEROS DE GACLUB DE MONTANA MONTECEIBECLUB DE MONTANA SERRA DO SU1"^CLUB DE MONTANA ARUMECLUB MONTANEIROS DE PONTEVECLUBE DE MONJANA XISTMCLUBE DE ESCAMQAAZIMUTCLUB MONTANEROSCLUB DE MONTANA NINO DO CCCLUBE DE MONTAÑISMO A PENIDCLUB ALPINO DA CrNlVERSlDADE DE VIGO FAC


1 n f o r m a c i 6 nRESUMEN DEL CAMPAMENTO DE ALTA MONTA~A EN MARRUECOS .26/3/99 - 4/4/99-MACIZOS DETOUBKAL - OUANOUKRIMALTO ATLAS MARROQLJ~i-Lisboa-S evilla?n autobúr I.en ferry.Tanger-1 Kenitra-RaMarraki xh-Asni-li3.200 m.)S Kas wuanouKrlm iuorreAiesguida (4 $.O89 m.)MARZO. .. .ensión J bt :I ToubkolBRlL.,ogida delnnllDKILta a la ciu dad de Marrakech.ARRIIiso a Vigc?niti-a-En!


AS ACTIVIDADES DA EG.M. EN FMAXESFotos e Textos: A. PuchClausura do Campamento e Marcha Territorial no AloiaAlto AtlasMarroquí.Ascensión oRas OuanoukrimMarcha Terriiori;con VivaIIMarchaTerritorial dehA.intaiieirosVeteranosno Farode AviónA cultura presente niactividades da EG.M.Interior dun muino na rotade sendeirismo enPontevedraAlpes Escandinavos.No cumio do Gliíterind.Copa Galega de Escalada.Probade Pontevedra- CUMES n"3? 12-1


GALlClA DESAFIO 8000. CRONICA DE UN ÉXITO GALEGO (1 O Pode)Por Xosé Antonio y Xesús Mortinez NovasLas vivencius que pretendemos;relataros, se desarrollan en la cordi-llera del Himalaya, lugar donde estánlas montañas mas altos de la Tierra,y tres son los paises donde seencuentran estas montañas, Nepat,Tibet y Pakistán.La idea toma vida, unos años antes,cuando .......José Antonio regresa de Nepal; haintentodo el Dhaulo. El frío le hacebajar, un oficial de enloce le retieneen el campo base por falta de pesmiso.Con la noche como aliadapone tierra por medio, sin detenersehasta Totopani a 90 kilómetros dedistancia.Desde siempre, me he negado aque sea necesario pagar para subiruno montaña. Me resisto a ello, peroel ego se rebela y finalmente sucumboelaborando una formula que nolastime esos principios: Eso idea acariciala mente, toma fuerza y en formade una tamaño mentira explota.¡escalar los catorce ochomiles en unaño! Se lo comenfo a Jesús.Ni por asomo nadie se ha propuesfoalgo por el estilo, pero tenemos la firme conviccionde que es un proyedo abordable si es posibleconseguir todos los permisos y el presupuestonecesario.......... Corre noviembre del año 94.Con dificultades comenzamos los primeroscontcrcios; iuff! qué dificil es Csto de buscar dinero.La Sur del Aconcagua y el Sagarmata, serhnnuestro pasaporte para el proyedo. Si somoscapaces de subir al Everest sin oxigeno, iporqueno a los demás? En nuestros mentes nocabe la duda....... Corre la primavera del 96.La idea que teníamos de continuar en el otoñocon e! proyedo, se tiene que posponer porque no tenernos un duro.- CUMES n0332 .-13-


Los organismos oficiales de Galicia nos echanuna mano, y la firma de un papel en el despachode corredores, Sa otra. Para que nos entendamos:un préstamo. A pesar de ello, tendremosque comenzar con menos medios de losque hobiamos previsto en un principio........ lrrumpimos en el mundo de los Dioses,esperando que un poco de esa espiritualidaddespierte en nosofros: por algo el Himalaya essu morada.Katrnandu: Occidente está calando en la farmade vivir y de pensar de estas gentes demasiodorápido, pero sus rostros aun irradian alegría.Alex nos acornpañarCi, como cámara, a lo largode todo el año, y para ello ha pedido excedenciaen la TelevisiCin de Galicia.En el Dhaulagiri también nos acompañaránQuino y Jufian.En Pokara comenzamos la aproximación, recorriendoel valle del Kali-gandaki hasta alcanzarMarpha, y desde ahí subimos al campobase.Nuesfra vieja amiga, el Dhaula, la montañade los vientos, cinco mil metros por encima denuestras cabezas, se oculta tras las nubes. Nubesbaias, que en muchos momentos, nos privande su belleza.A mi hermano y a Julian, que suben mañanaal campo uno para continuar hasta la cumbre,les digo que yo subir6 un día mas tarde. Hoyhemos visto un asno perdido en el glaciar. Iré obuscarlo. Lakpa, el regordete cocinero, nos diceque lo ha visto bajar cuatro días antes: demasiadosdías sin comer. Le llevaremos algo decomida. ..... No hay rastro del animal, le buscamossin resultado. Una voz me tranquiliza: elburro se encuentra bien.Somos las únicas personas que nos encontramosen la ruta; la otra expedición que se encuentraen el campo base pretende abrir unanueva vía.DespuCs de un intento fo!lido a cumbre desdelos 6.800 metros , regresamos al campo base,...q uizas en el prbximo intento el Yeti nos ayudea abrir huella.Pos dias más tarde, sin su ayuda, buscamosel camino de la cumbre; pero antes una inferminablearista colgada en el vocío intentaminar nuestra moral; envueltos por jirones denubes nos infroducimos en un mundo onírico,donde tfrnidos copos de nieve soludan nuestrallegada al punto mas alto.La pregunta que esto en la mente de todo elmundo. iQue sientes ahí arriba?. Soledad, frío,cansancio y ganas de volver a bajar, pero algo,.... algo imposible de describir llena el espíritu,.....q uiz6c la poesia, la música del silencio. Medoy cuenta que no es necesario subir a la cumbrepara que ecos sentimientos afloren en mi,pero cuanto mas subo, regueros de humildadabordan mi ser.Jesús desde la cumbre, con la bandera en lamano, grita, ¡POR L4 PAZ Y ELMEDIO AMBIEN-TE!, susurros que el viento se lleva. Diez metrospor debajo de ellos observo a Julian enorbolandosu primer ochomil, y a Jes6c el segundo;yo ......... tan solo contemplo.Miguel cumple diez anos hoy, 24 de Septiembre.Ahora, algo tan dificil como subir: el regresoa la solitaria tienda a 7.500 m.En el campo base, el humo de las ramas deciprks se pierde en los confines de las montahas,suplicando suerte a los Dioses. A lo vez


que despiden a Juiian, Alex y Quino.porque tendremos que cocinar con leña.El camino hecia el Annapurna acompañadospor los porteadores, es un cúmulo de despropósitos:.... un bidón que al amparo de la nocherueda montaha abajo, el apretado vivac enThulo Bugin; después el hnico bidón de querosenose rompe tras rodar 300 metros penden-Los gatos de los nieves realizan correrías nocturnasa nuestro campamento.zPor donde va la ruta? No tenemos reseñaalguna, y al igual que los primeros expedicianarioc,buscamos el lugar mós lógico. Tampoteabaio; gatos de los nieves que nos comen co hay otras expediciones que nos señalen loporte de la comida de altura ..... Pero a pesar ruta; despuks de algún "enguerte", encontramosde todo, nuestra ilusión se mantiene en pie, y la el camino correcto.admiración par estasgentes crece. Me doycuento de que estamoseternamente lelos del espíritude sacrificio quedemuestran losporteadores, gentes delas que casi nunca se hablay que calladamenterealizan el trabajo durode las expediciones. En m%-1& ---1el pequeño grupo deL. psquince porteadores, algunosson excepcionalmentefuertes. Si real--mente tuviesen nuestrasXosC: Antonio abriéndose paso en lo nieve del Annapurnaansias por subir a unacumbre, quedaríamos sorprendidos. Para estoshombres que viven al día, las montañas son Campo uno, campo dos, iuf!, la gran canti-un desierto de nieves perpetuas, donde impe- dad de nieve acumulada requiere mucho esrael frío, y no se les pierde nado.fuerzo y nos hace progresar muy lentamente,los aludes que se desprenden por la pared Nor-Cuando nuestras mentes olvidan el cansancio te del Annapurna, nos obligan a esperar unosy las nubes lo permiten, nos recreamos en la días.belleza que depara esta aproximación. A nuestrasespaldas, testigo impasible el Dhaulagiri Alex regresa de Katrnandu con el permiso, ynos saluda con un callado adiós bajando al ¡untos reanudamos la ascensión. Con la huellaMiristhi khola.abierta progresamos mucho mas rápido, subimosdirectos al campo dos.Cinco días después llegamos al campo basedel Annapurna: arbustos, agua, algo anormal Al amanecer del siguiente día, Jesús y yo nosen los campos de los ocho miles. Menos mal, encaminamos hacia el campo 111.


Horas después Alex, dentro de lo tienda, escuchaun fuerte estruendo. Se asoma precipitadomentey ve como una enorme nube se desprendede la hoz. Forzando lo garganta gritarepetidas veces intentando avisarnos. Su voz esun susurro que se pierde en la inmensidad.En la pored, a unos cien metros por encimadel plató, Jesús que va delante, me avisa paraque me protejo, ha visto una nube de nieve enpolvo por encima nuestro. Con lo moyoí celeridad,imitando a Jesús, busco refugio en 10sceracs que tenemos a nuestra izquierda. A mitadde camino el piolet demasiado incrustadoen el hielo me retiene. Forcejeo.De golpe, somos azotados por una masa denieve que intenta arrastrarnos; mis pies cedenunte el empuje; la nieve ahoga la respiración.Silencio. Colma. Nos observamos un rato, cornodos figuras que retornan de un sueño. La Diosade la Plenitud nos ha dodo el último aviso.OM M NI PHATME HOM, OM MANI PHATMEHOM, repiten caliadameñite los tibetanos, dandovueltas al molinillo de oraciones que giranconstantemente en lo mano.Días después Lukla.El camino al Nangpa-La, paso de 5800 m.que forma lo frontera Tibet-Nepal, normalmente,es transitodo por caravanas de yaks de loscomerciantes tibejanos que se dirigen o NancheBazar. En esta ocasión multitud de peregrinosbudistas también transitan estos parnies para iro visitar al Dalai Lama, exiliado en la India. Sonmuchas las penolidades que sufren antes dellegar: hambre, ceguera y congelaciones sonhabituales. En algunas ocasiones su destino concluyeen estas montañas.Iniciamos el ascenso. En esta ocasión les Dio-sec están con nosotros. La estela de las cercade doscientas personas que un mes atrus asediaronla montaña, focilita la ascensión.Alex observa desde el glociar nuestro rápidoascenso.Sentimos tristeza contemplando cómo han dejadoel campo dos convertido en un basurero,y aunque las nieves borraran este rastro tarde otemprano, .... ino hay derecho!.Nos queda un mes antes de regresar a cosaparo las fiestas Navidehac, intentamos conseguirel permiso para el Shisapogma, pero losTibetanos ROS dicen que es imposible el ir allíen época invernal, decidimos intentarlo desdeNepal.A través del glaciaren lo zonade Lantang, intentamos llegar al campo basede lo pared Sur del Shisapangma. El mal tiempoy las intensas nevadas nos impiden alcanzarlo.Cada región que visitamos se presenta diferente.Gentes, costumbres distintas y a Ia vezsimilares. En la aproximación al Manaslu disfrutamosde un Nepal outéntico, donde se puedeapreciar la sencilla y a la vez dura vida deestas gentes, gentes que se contentan con lomínimo, incluso quizás ..... con nada. Gentesque no saben lo que es un rnedico o un colegioa menos que caminen durante siete o diez días;gentes que en una misma estancia cocinan,duermen y hacen lo vida diaria. A medido que. Isubimos, la vida se torna mas dura, ...... quizasla cercanía al cielo les ayude a soportarlo.Echo de menos el no poder hablar fluidamentecon estas gentes. Gracias a Yelu, el joven Sherpaque nos acompaña, podemos enterarnos de algunascosus.


Sarnogaón se encuentra a 3400 m., es el ultimopueblo camina del Manaslu. En los largosinviernos de estos paraies, en estos gélidos mesesla nieve les hace la vida aun mas difícil. ElManaslu se eleva cerca de los cinco mil metrospor encima de sus tejados.f l campo base, a 4.800 m., está o un día deSamagaón. Mas de dos metros de nieve separanlas tiendas del suelo firme.Por primera vez compariimos la ruta con otraexpedición; aquí se encuentran los hermanoslñurriategui y Josu que han venido quince díasantes que nosotros.Llevamos cerca de dos meses sin estar en altura, por lo que tenemos que aclimatamos denuevo.A pesar de que el tiempo es bueno, fuertesvientos, que hacen bajar las temperaturas a -40 grados, nos impiden pasar del campo dos.Lakpa, el cocinero, y Yelu, ayudante, shirdar yporteador: Dos excelentes compañeros que estuvieroncon nosotros en casi todas las montañas.Despues de treinta días soportando fuertesvientos, el mal tiempo empeora y por dos vecesconsecutivas nos sorprende en el campo dos.La ultima vez descendimos en condiciones peligrosas,y to que habitualmente nos llevaba treshoras, ahora nos cuesta diez.Decimos adiós al Manaslu, y por primera vezdejamos olgo en la ruta, la tienda del campodos. Tol como está la pared, es bastante peligrososubir a buscarla.El poso obligodo por Katmandu, donde Alex,desesperado nos espero tras un mes en la ca-pital del reino Nepali.Unos días después nos encaminarnos hacia elEste, donde mora la diosa de los cinco tesoros.El Khanchen nos espera.El presupuesto de que disponiamos se nos haagotado. Como si en un mercado estuviésemos,discutirnos el salario con los porteadores una yotra vez, lo que nos demora dos días mas de loprevisto. Finalmen~e, llegamos a un punto intermedioen el precio y numero de días a pagar.Esta es la vez que llevamos masporteadores: en total, veintisiete.La aproximaci6n al campo base delKanchenjvnga desde Gopetar carece de alojamientos,al igual que la del Manaslu.Es Luna nueva. En estos fechas para el hinduismo(la mayoría de estas gentes profesan estareligión), se celebra el Shivaratri, pero ol contrariode los Budistas ectas gentes no parecentan aferradas a la religión. Supongo que !asgentes budistas, encuentran en la fe que profesonla fuerza para soportar una vida tan duro.Normalmente, en los pueblos bajos se siguela religi6n hindc, mientras que el Budismo es ladoctrina de las gentes de las montañas. ¡SE! esalgo que he podido apreciar en estos meses.En algunos deuralis se profesan los dos cultos,y es que por muchos nombres que le querramosdar, solo existe un Dios.En esta regidn, a poco mas de un día de lafrontera de Simkim, conviven un crisol de castas;Rai, Gurun, Sherpo, Chetris .....Y corno siempre, cuando caminamos, la mentese maravilla con los gentes, los paisajes y lainmensidad, mientras nuestros cuerpos desfallecenpor momentos.- CUMES n032 17-


En Ramfe, a las puertas del glaciar delKanchenjunga y a dos días del campo base, losporteadores deciden no continuar a menos quele paguemos 2500 rupias, más ropo de abrigo.No comprendemos nada, pues el glaciarse encuentra sin nieve alguna, en unas condicionesinmejorables. Algunos porteadores queríancontinuar, pero los piquetes del sindicatotambién actúan aquí. Engañados por la convicciónde que realmente nos encontrábamoscerca del campo base, decidimos montar elcampamento aquí. Unos días mas tarde nosdesengañaríamos.La primera vez, con unas mochilas bien pesodascn cuestas, nos Ilevó dos dias alcanzar elcampo base original, para nosotros el baseavanzado. Pero ahora iya estobo! y nado nosiba a echar para atrás, nada que estuviese ennuestras manos.Un mes mas tarde con la pared en peores condicionesy el tiempo sin apenas mejorar, logramosvolver a subir a 7.300 m. lugar donde habíamosdejado nuestra tienda. Sorpresa: allí nohay nada. Dentro se encontraba nuestra ropode altura. Dos días antes otra tienda que noshabia dejado Fausto De Stefani, se la Ilevó unalud con todo lo que teníamos dentro.La marcha al Korakorum esta próxima. Antestenemos que regresar a Gaficia para buscar"pelas". Comenzamos a estar un poco agobisdosy casi deseamos no haber empezado nuncaésto, pero como ahora estarnos en ello, aunquesolo seo por respeto a la gente que puso sufe en nosotros, debemos continuar.Marchamos satisfechos, tan satisfechos comosi hu biesemos alcanzado la cumbre; ahora masque nunca creo que lo cumbre no es lo masimportante, ...... tan solo un paso mas.Cerca de un mes y aún no hemos pasado delcampo base avanzado. El uno de ~bril, parece Pakict6n, pruebas nucleares, permisos que noque el tiempo quiere darnos una oportunidad. sabemos si tendremos. La incertidumbre acom-Nos encamincrmos hacia' la pared y a pesar de paha nuestra salida de Galicia, para entrrrr enque todas las tardes las nubes nos envuelven y un mundo multicolor completamente diferentenieva un poco, no estamos dispuestos a dejar a Nepal.pasar la ocasión.Son necesarios seis días de permanencia enLas condiciones de la pared son id6neas. Cam- Rawalpindi para solucionar los complicados trapouno, campo dos, campo tres, ataque a cum- mites burocráticos. Finalmente conseguimos losbre ..... Nuestros cuerpos no están aclimatados. permisos para cuatro montañas de ocho mil me-Subimos muy lenlamenfe el dia del ataque Je- tros: es la primera vez que esto ocurre segúnsús se esfuerza y do casi todo de sí, y a 8.300 los responsables del gobierno Pakistaní. Por conm.decide regresar; bajamos para el campo tra, tendremos que cargar con dos oficioles debase convencfdos de que en pocos días, y aho- enlace.ro ya aclimatados, podremos repetir el intento.Ángel, Julian, Fernando, Llopis, Fausto y FelixDías despuhs llegan otras expediciones; la ma- se unen a nosotros paro ir al Gasherbrum II.yoría tienen la misma sueiie que nosotros, y nopueden llegar al campo base original. El tiem- iEhi!, vamonos ya están todos los papeles, mopoempeora y los intentos no van mas allá del ñona salimos; Ángel anda con la moro1 bajacampo uno.porque su equipaje no ha llegado: Suponemos


que arrinconado en algfin aeropuerto.Skardu. Sus calles, otrora polvorientas,con dominadas por el asfalto.Por delante aun tenemos un día en jeep,por caminos que cuelgan cientos de metrospor encima el río Braldo. Este río,que nace a los pies del K2 será nuestrocornpanero de viaje en toda la aproximación.I, -IAlcansamos Askole que es el último lugarhabitado en el comino a los montahas;aquí multitud de porfeaderes esperan lallegada de las expediciones; algunos esperandurante días al amparo de las hogueras queles permiten sobrellevar las noches.Askole queda atrás, y nos adentramos en lasoledad de estas tierras, invadida todos los añospor gentes que, como nosotros, buscan refugioen estos lugares.Un afluente del Braldo se interpone en estecamino; queremos evitarnos el rodeo de cincohoras que supone el ir al garari, para lo cualno nos queda otro remedio que badearlo. Algunospofleadores se caen pero con ayuda desus compaheros logran ponerse de nuevo enpie, sin soltar en ningún momento la cuerda.Paiju es el ultimo lugar con vegetación a laspuertas del glaciar del Baltoro; aquí nos tomamosun dio de descanso, que los porteadoresaprovechan para preparar chopatis, un buencargamento de chapatis con que afrontar loscinco días que les quedan por delante hastaalccnzar el campo base.Quien llega por primera vez o este lugar notiene palabras para describirlo: enormes paredesde roca, torres del Trarrgo, las Catedrales,ha en el Anna ipurna. La irni [gen que dio la vuelta al mundoUli Bhiao, Torre sin Nombre .... encierran las nievesperpetuas del Baltoro, uno de los glaciaresmas grandes del mundo.Las distancias pierden sentido en estos Iugares,y uno se siente poca cosa ....y a la vez alegre.Y en mi mente el sonido del silencio hace ecoen la inmensidad, los pensamientos se diluyensin llegar a tomar forma, hasta que me cruzacon uno o varios porteadores sudorosos, quesonríen o mi poso. Regresan los pensomientos,y recuerdo lo que alguien me dijo una vez: "Jaenergía en su estado puro, esta aquí".A medida que los dEas pasan y nos acercamosal campo base, la desazbn, el cansancio,se reflejan en el rostro de nuestros amigos. Elinhóspito lugar que escarba en lo mas hondode nuestro ser, de vez en cuando nos abre lospueflas de lo inexpreso ble.Calor y nieve se juntan para torturarnos: subiral compo uno, por el caótico glaciar de losGasherbrum, es realmente sofocante.Del campo uno en adelante, tenemos que abrirruta. El tiempo no ayuda nado. Ángel, Fernon-- CUMES n032 19-


do y Clopis, regresan a sus casas. El poco tiem- .....y como sube el tío.po con que han venido y la climatología adversales ha jugado una mufa pasada.Los seis días de buen tiempo continuado, queLa nieve se encuentra en muy mal estado, así hemos disfrutado se esfuman, ol igual que elque instalamos cuerdas fijas que nos ceden otras dio se convierte en noche. De nuevo Jesús y yoexpediciones hasta el campo dos, a unos 6.400 nos quedamos solos. Nuestros compañerosm. emprenden el comino de regreso a casa.Hacia la medio noche del día siguiente, lulion,Svsi y yo emprendemos la ascensión. ..... Algo iln-Shala! es la respuesta que nos dan,cansados alcanzamos el lugar donde se instala cuando preguntamos por la venida del buenel ultimo campamento a 7.400 metros. Parece tiempo. Repetidas veces intentamos subir elque el tiempo quiere sonreírnos. Apretujados Hidden Peak, que siempre nos echa paracorno en una lata de sardinas intentamos pa- abajo. Al quinto intento aprovechando un insarla noche lo mejor posible en la pequeña ciso en las tormentas, subimos directos destiendavivac. Hasta estos parajes llega el hosti- de el campo base a! campo tres a 7200 megamientoIndio-Pakistani, Al amparo de lo no- tros. Nuevamente el tiempo nos retiene, peroche Jesús ve el fuego clrusado. como si de es- estamos dispuestos a aguantar unos días. Yatrellas fugaces se tratase.han pasado veintitrés días desde que hicimoscumbre en el Gasherbrum II. AprovechandoCon el albo emprendemos el comino a la cum- una noche estrellada, emprendemos una rábre,Julian falto de ac!imatación da la vuelta, pida ascensión. Con las primeras luces delJesús y yo decidimos continuar hasta lo mas alba comienzan a llegar las nubes; el vientoalto. los vientos furiosos limpian la cumbre del toma fuerzas, pero aun es temprano y espe-Gasherbrum II.ramos tener el tiempo suficiente para llegara lo cima. Son cerca de la nueve cuando Je-Esos mismos vientos castigan nuestros cuer- sús pisa la cumbre de su quinto ochomil. .... Yopos en el descenso, hasta que alcanzamos lo le espero unos metros mas abaio, en respetotravesía, allí respiramos mas tranquilamente, y o tributo a mi mismo.a media tarde regresamos de nuevo a la tiendadonde Julian se encuentra esperándonos. Las nubes se cierran alrededor nuestra. El vientoazota con mucha mas fuerza. Nos cuesta en-Al día siguiente de regreso al campo uno, nos contrar la tienda. Damos con ella y sin mas lacruzarnos con nuestros compañeros que, jun- desmontamos y continuamos el descenso. Lastamente con otras expediciones intentaran su- nubes son tan densos que nos cuesta orientarbirmañana la cumbre. nos poro localizar el campo dos. Quedar .....Seguir. ..... Finalmente optamos por continuarRamOn Blonco, que sube con ellos, es un Ga- al campo uno, donde tenemos una tienda.llego que demuestra que la edad no es impedimentopara ascender a una montaña de ochomil Al día siguiente, la llegada al campo base esmetros. A sus 65 años, con la ascensión al obsequiada con guirnaldas de flores. Tanto elGosherbrum 11, se ha convertido en la persona cocinero, como el oficial de enlace están condemayor edad que corona un ochomil, ha- tentos porque saben que les quedan pocos diosbiendo ascendido cinco anos atrás el Everest para marcharse.CUMES n"? 20 -


Con dos mochilas y comida para cinco; dias,nos desplazamos al campo base del Broad Peak.Si no estamos equivocados deberian llegar unosdías de buen tiempo. Tan solo necesitamos dosdías más para subir a la cumbre.La ruta se encuentra equipada, lo que nos permitesuperar en pocas horas el desnivel que separael campo base del campo tres....... Demasiado bonito para ser verdad: nuevamentela llegada del mal tiempo nos echapara abajo.Despuks de cuatro días de mor tiempo, emprendemosel ascenso. Seis horas mas tarde Ilegamosal campo tres, donde descansamos unoshoras, para continuar a media noche.Con las primeras luces alcanzamos e! colladoa 7900 metros. Hace muchísima frío y apenasse ve. El viento azota nuestros insensibles cuerposy nuevamente las nubes se encargan dehacernos la puñeta. Con resignación, regresamosa la tienda del campo tres...... Dudamos si continuar bajando al campobase o esperar aquí ..... Decidimos esperar. ¡Hemosacertado!. Toda la noche ha estado despejaday amanece sin nubes. Volvemos a recorrerel camino de ayer, disfrutondo de un dbasombroso, en que Surya es dueño y senor delfirmamento.Unas horas mas tarde ¡cumbre!. Es la primeravez que disfrutamos de tan buen tiempo enuna cima de ochomil metros; nos recreamos enel horizonte sin limite que desde squi contempla.Tibet, Cachemira y los sinuosos glaciorecque parten de Concordia. Finalmente nos daríamoscuento que tan coto habiomos holladola cima secundaria.Emprendemos el camino de regreso a Skardu,en compañia de un treking de españoles que nosencontramos en Concordia. De nuwo el mal tiempohace acto de presencia y una pregunta rondanuestras cabezas. iPodremos ir al Nanga?.Skardu, con las noticias de unos y oliros, en elcampo base de los Gasherbrum ya no quedanadie, tampoco en el Broad, en el K2 se retiratodo (-1 mundo. Mas de la mitad de los expedicionesque ha visitado este ano el Karakorumhan marchado sin cumbre. Y muchos trekingsrecorren Concordia sin poder ver el K2 que seencuentra secuestrado por losvienfos torbellinos.Es tarde para ir al Nanga Parbat. Pero marchamoscon la convicci6n que a la montañahay que quererla, respetarla y comprenderla.También dismitificarla de falsos temores: si hemoslogrado algo de ésto, nos damos por satisfechos.En nosotros queda una profunda hve-Ila, tanto de la montaña, como de sus gentes,gentes que irradian felicidad, !SE¡ lo sé, es muydura el vivir ahí, pero la felicidad es un tesoroque nadie les puede arrebatar.Marcho, quizás decepcionado. Creí que nosserian dados a conocer los secretos de la existencia.El tiempo ha transcurrido y pienso queno ha sido así. ...... Quizás no he sabido ..... Perode una cosa estoy seguro: que la cueva dondelos vientos torbellinos se ocultan después deque el Sol se ha escondido, esta en uno mismo.Finalmente son cinco las montañas que hemosascendido: desde tiempo inmemorial estobaescrito en el Sia Kangri. Cinco cumbresdonde el símbolo por la paz y la conservaci6nde la naturaleza, se hará escuchar, eternamente,por el viento. Viento que forjara nuestro espíritupara siempre.Nos ayudaba pencar cada día con la certezade que se nos esperaba. Ha sido la fuena quenos ha permitido superar tantos momentos desoledad, tonta dureza hasta el desaliento.


I- .. -IGALlClA DESAFIO 8.000. DIARIO DE UNAGRAN AVENTURA301Agostol97. Viajan en autobús deKatmandu a Pokhora311Agosto. Comienza la aproximacióndormimos en Birethanti (1.100)m.IlSeptiembre. Recorremos el caminoque sube a Ghoropani (2874) m.hs nubes nos impiden disfrutar de lavista del Annapurna y Dhaulagiri.2lSeptiembm. Bajamos o Totopani--(aguas calientes en nepali) (1 300 m.)A orillas del río Koli Gondoki, disfrutamosde las aguas termoles.3lSepffembne. Continuamos par la orilla del río KoliGandaki, hasta llegar a Kolopani (2.300 m). Cercade 6000 metros por encima de nosofros, se yergueel Annopurno a la derecha, y el Dhoulagiri o loizquierda.4jSeptiembre. Alconzarnos Marpha (2.600 m) ultimopueblo en la aproximaci6n al Dhaulagiri.SlSeptiembre. Comenzamos la aclimotocfón; subimosa dormir a Yakharka (4.200 m) una cabañade pastores de yoks, en la aproximación alDhaulagii.6ISepfiembre. Con mucha niebla, que nos lleva aperder el camino un tiempo, llegarnos a Kalopani(4.900 m.) Pasamos aquf la noche.7lSeptfembre. Acornpafiados al igual que ayer porlas nubes alcanzamos el Dhampus pass (5200 rnI1donde después de montar las tiendas nos dirigimosal monte Dhompus o Thapa (601 2 m), la nubes nosAleiandro Rocha en la zona del Cho-Oyuimpiden disfrutar de la belleza de estos parajes,!?/Septiembre. Bajamos a Marpha, en Yokharka,nos cruzamos con cocinero, oficial de enlace yporteadores que suben para el campo base.9lSeptiembre. Día de descanso en Marpho.10ISeptlernbre. Nuestro compañero Quino, regresaa Katmandu, continúan Alex como chrnara, Julianmon3añero invitado al Dhaula, Toni y Jesús. Dormimoscerca del poso de los franceses (5300 m).llffeptfembre. Llegamos al campo base (4800m)que aún se encuentra sin montar, el cocinero conlos podeadores llegaron ayer.121Septiembre. Juliun, Jesús y Toni, comienzan laascensión al Dhaulogiri, comienza o nevar y tienenque polrarse a 5.700 m. Cerca de donde se suelemontar el campo uno.SSISeptiembre. Ante la insistencia del mal tiempose regresa la campo base.- CUMES n03? 22 -


Edká un mponsable d ahrla mesponciente e un gnipo de colaboradom que este estime oportunaDependendo da importancia e estructura que de acordo o seu cometido adquiran as hesorías,estas poderán adquirir, por acordo da Xunta Directiva, rango de Comitd Técnico se que por e10supofia a modificación de Estatutos.ORGANIZACIÓN TERRITORIALArtigo 50°.- A EG.M. esta estruciurada en Clubes e Asociacións de Montafia.~imira, VI1INTEGRACI~N DOS CLUBES E ASOCIACI~NSArtigo 51°.- h a que os membroc dos Clubles e Asociacións podan participar en competicións eactividades deportivas de ámbito territorial, estatal ou internacional e podan acceder a calqueraoutro dereito recoñecido 6s federados neste deporte, deberán, ditos Clubes e Asociacións integrarseno seo da EG.M.Artigo 52O.- A integración dos clubes e asociacións solicitarase da EG.M., IiberZindose para esto, porpersoa con facultades suficientes, certificacihn do acordo polo que se expresa a vontade inequívocado club que se trate, de integrarse libre e espontáneamente no seo da EG.M.Artigo 53O.- A integración suporá a aceptaciiin incondicional por parte dos dubes e asociacidnsdas normas contidas nos presentes Estatutos e será necesaria a adaptacion dos seus propios Estatutos6 presente norma e demais conmrdantes. Tbdolos rnernbros das Xuntas Directivas dos Clubesadscritos, deberán estar en posesión da licencia federativa anual, ou como minimo cincodeles.Artigo 5Q0.- Os Clubes integrados na EG.M. conservaran a súa personalidade xuridica, o seupatrimonio propio e diferenciado e o seu presuposto e réxime xurídico particular.Artigo 55O,- A slia representaciiin ante a EG.M. virá asegurada a bavés do Residente de cadaClub.Artigo 56O.- A hora de determina-los representantes que haberán de formar parte da AsembleaXeml da EG.M., por cada estamento, aplicarase o disposto no arügo 19' dos presentes Estatutos.Artigo 57O.- En competicións oficiais de ámbito territorial, a potestade disciplinaria deportivasobre os federados, con independencia do Club 6 que estean adscritos, exercerase de acordo coque diipoña o Regulamento Disciplinario da EG.M.Artigo 5B0.- A EG.M.. poderá establecer delegacións territodais naquelas comarcas que estimeoportuno.


DEREITOS E DEBERES DOS MEMBROS DA FEDERACIÓNCa~ítulo PrimeiroDereitos e deberes dos membros dos órganos de goberno,Artigo 5g0.- Os membros dos órganos federativos terán dereito a :a).- Pdrticipar nas deliberacidns, expresando as das opini6ns.b).- Exerce-lo seu dereito de votar, razoando o seu voto en caso de que emitan voto particularnalgunha cuesti6n.c).- Desempeña-las súas funcións en canto membros do órgano 6 que pertencen.ArtJgo 60°.- Os deberes destes mesmos membros serán:a).- Acudir ás sesións dos órganos 6s que pertenzan.b).- Participar co seu voto nas cuestións debatidas.c).- Dedicarse con dilixencia 6s labores que les foran encomendadas.d).- Gardar segredo naqueles asuntos que así o requiran.e).- Os demais que se establezan legal ou regulamentariamente.Ca~ítulo Saund~-S e deberes dos federadosAttlgo 61°.- T6dolos membros da EG.M., en canto federados, teran os dereitos e obrigas que ospresentes Ectatutos e ordenamento xurídico lles recoiieza ou impoña.Artigo 6Z0.- A EG.M. non establecerá nin promover6 ningún tipo de discriminación enire os seusmembros por razón de nacemento, raza, sexo, opinión ou calquera outra circunstancia persoal ousocial.Arügo 63O.- Con carácter xeral, tódolos federados teñen o dereito a recibi-ia tutela da mesmarespecto 6s seus intereses deportivos lexítimos, así como o de participar nas actividades e no seuFuncionamento, a través dos medios e canles establecidas.Igualmente poderfin participar na súa xestion, sendo electores e elixibles para os seus órganos degoberno, con arranxo ó disposto nas normas electorais vixentes en cada momento.Arügo 64O.- Polo que se refire ás obrigas dos federados, como primeira dela e requisito indispensablepara selo, será necesario estar en posesibn da licencia deportiva, e por tanto, 6 corrente depago das cotas establecidas, así como ter en vigor o seguro obrigatorio que se refire o artigo 59 2"da Lei do Deporte.Serán tamdn obrigas dos federados a aceptación e cumprimento dos Estatutos da EG.M. e osometemento 8 autoridade dos brganos federativm, en relación coas mateiras da súa competencia,sen prexuizo do dereito a impugnar ou recorre-las das decisións ante as instancias federativascorrespondentes, acudindo incluso ante a Xurisdicción competente.


9. AA AcT TU LO IXPESPONSABILIDADE DOS TITULARES E MEMBROS DOS ORGANOSFEDERATIVOSArtigo 65O.- Independenternente das responsabilidades penais, civís e adminishativas que, deforma xeral, consagra o ordenamento xurídico, os membros dos diferentes brganos da EG.M. sonresponsables, especificamente, dos actos, resolución, ou acordos adoptados por aquel do queformen parte.Son asi mesmo responsables, nos termos previstos na lexislación deportiva xeral, nos presentesEstatutos e disposicións de desenvolvemento, polo incumprimento dos acordos de calquera órganofederativo, mormas xerais, ou comisión das faltas previstas no rexime disciplinario federativo.Artigo 66O.- Estarán exentos de responsabilidade por adopción de acordos dos órganos colexiadosda EG.M. quen salvaran expresamente o seu voto ou se abstivesen motivadamente.Artigo 67O.- Sen prexuizo do anterior, a responsabilidade poderá ser esixida, por quen entendaque os seus dereitos foron lesionados ou se Ue causou dano indernnizable, ante os 6rganos deportivoscompetentes, ou ben ante a Xurisdición que corresponda, por aqueles actos ou omisións quesexan susceptibles desto.T~TUU) x~CC~ÓN E CESE DOS TITULARFSDOS ORGANOS FEDERATIVOS DEGOBERNO E REPRESENTACI~NCavitulo PrimeiroElección e ceseArtigo 6S0.- Os membros da Asemblea Xeral serán elixidos cada catro anos, mincidindo cosanos nos que se celebren os xogos olímpicos de invernq mediante sufraxio libre e secreto, igual edereito entre e polos compoiientes de cada estamento federativo.lIArtigo 6P.- O proceso da elección da Asemblea Xeral, o seu número, composición, requisitospara ser electores e elixibles, e demais circunstancias, rexiranse polas normas vixentes, e en particular,polo diiosto no Regulamento Electoral desta Federaci6n.Artigo 70°.- Os membros da Asemblea Xeral cesaran por:11.- hamento2) .- Demisión3).- Anulación do proceso electoral por resoluciiin xudicial ou administrativa firme.- CUMES n92 Estatutos 15-


- CüMES nD32 Estatutos 16Presidente da F.G.M.:ArtIgo71°.- O Presidente da EG-M. é elixido cada catro anos, coincidindo cos xogos olímpicosde inverno, polos membros da Asemblea Xeral, que ter& carácter actraordinario, mediante sufraxiolibre, directo, igual e secreto.Artigo 72O.- A elección do Presidente axustarase 6 establecido nas normas vixentes e, en particular6 disposto polo Regulamento Electoral desta Federación.Para a s6a elección non será válido o voto por correo.ArtIgo 73O.- O Presidente da EG.M. cesará por calquera dos motivos seguintes:11.- Pasamento2), - Transcurso do período polo que foi elixido.31.- Demisión.4).- Aprobación dunha moción de censura pola Asernblea Xeral9.- Incorrer nalgunha causa de incompatibilidade establecida na lexislación vixente ou nos presentesEstatutos, sempre que non renuncie á actividade ou cargo incompatible.6) .- Por atoparse incluso nalgun ha causa de inelixibilidade .7).- Anulacióti do proceso electoral por resolución xudicial ou administrativa firme.Artigo 74O.- Vacante a presidencia da EG.M. por calquera das causas previstas, a Xunta Directivaproceder&, de inmediato, a constituírse en Comisión.Xestora, presidida por un dos Vicepresiden- ;tes, a cal convocari 6 Asemblea Xeral para celebrar eleccións, con arranxo ó previsto noRegulamento de Eleccións, nun prazo m6ximo de tres meses, coa fin de cubrir difa vacante.Xunta Directiva:Artigo 75*.- Os membros da Xunta Directiva serán designados e revocados libremente polo 1Presidente da %.M.Artigb 76O.- Os membros da Xunta Directiva cesaran en todo caso por:1).- Pasamento.2) .- Demisibn.31.- Revocación do nomeamento.41.- Incorrer nalgunha causa de incompatibilidade establecida na lexislación vixente ou nos prezsentes Estatutos, sempre que non renuncien á actividade ou cargo incompatibles.3.- Anulación do proceso electoral por resolución xudicial ou administrativa firme.O Secretario Xeral:Artigo ??O.-O Secretario Xeral sera de libre designación e revocaci6n polo Presidente da EG.MArtigo 7S0.- O seu cese axustarase ó establecido con carácter xeral para os membros da XunDirectiva.


IIBlSeptiembre. Día de descanso en el campo base15iSeptiembre. Julián y Jesús suben al campo I(5900), Toni busco un burro extraviado en el glaciar.16ISeptiembre. Alex y Toni suben al campo 1, JuliOny Jesús suben al campo II (6200 m).17lSeptiembre. Ton¡ sube de noche al compo IFyjuntamente con Julián y Jesús conlinúon abriendoruta hasta 6.800 m. Donde pasan la noche. Alex sequeda filmando en el campo l.18lSeptiembre. Julihn, Jesús y Toni salen con intenciónde subir o la cumbre, pero o 7.500 metrosse don cuento de que van muy despacio para podersubir con garantícfs, se vuelven o la tienda que tienena 6.800 m.191Septiembre. Regresan al collado donde estaAlex, y juntamente con el bajan para el campohose.20 y 21 Septiernbw. Descanso en el campo base.22 Septiembre. Suben al campo uno (5900).23lSeptiembre. Julibn, Jesús y Toni suben a1 compocvafro (7.500 m) Julián espera en el campouno.esperando a los porteadores.28lSepfiernbre. Subimos hosta Kagbeni, Alex se vaa Katmandu para gestionar el permiso delAnnapurna, Julián le acompaña para regresor acasa.3OISeptiembre. Subirnoso Muktinath, o donde acudenmultitud de peregrinos hinduistas, y desandanel camino a Marpha.1 y 2 Octubre. Descanso en Marpha.3lOctubre. Jesús y Toni bajan a Lete (2300) últimopueblo paro comenzar la oproximacion alAnnapurno. Saludos a Pablo y Susana dos modrileñosque se encuentran allí.41 Octubre. Mientras se buscan los porteadores parasubir al campo base del Annapurna. Jesús y Tonisuben a cerca de thulo Bugin 14200 m) y regresana Lete.51 Octubre. Acompañados por 15 porteadoresLakpa el cocinero, Jesús y Toni comienzan la aproximacitin,en la tarde llueve.6 Octubre. Cuatro porteodores se han retrasadoy tienen que esperar medio día por ellos, continuael mal fiempo en lo tarde, por la que hay que hacernoche en el paso de Thuto Bugin (4200 m).24JSeptlembre. A las tres de Fa tarde olconzamosla cumbre del Dkaulagiri, casi de noche regresa-- mos a la tiendo a 7.500 m.25lSeptlembre. Baiamos directos a1 compo basecon todo el equipo.261Segtiernbre. Recogemos el compo base.271Septiembre. Alex, Julión, Jesús y Toni bajan aMorpho, el cocinero se queda en el cclmpo base7/Octubre. A lo lorgo de fodo el día se camina sobrenieve, sorprende la forfaleza de los porteodores,noche en el campo base de los Nilgiri.81 Octubre. Bajando la empinodos pendientes queconducen al río Miristhi Kholo (3.2001, un porteadorresbala y pierde la carga de keroseno que Ilevanpara cocinar.91 Octubre. Llegan al campo base del Annapurna(4300 m) ninguna expedición se encuentra alli.- CUMES n032 23 -


101 Octubre. Se dedica el día a montar el campo 2OlOctubre. Toni en Katamandu prepara los trabase.mites del permiso. Alex y Jesús suben a Jomson.Ill Oc~ubre. Jesús y Toni suben al campo I (5200m)y duermen allí.121 Octubre. Con mucho esfuerzo, hundien-dasehasta la cintura en muchas partes, alcanzan el campotl(6200 m) donde duermen.131 Octubre. 'La gran cantidad de nieve acumuladaen la pared, así como los aludes que caen por laruta, les llevan a decidir el esperar unos días, regresonal campo base, donde se encuentron con Alexque ha regresado de Katmandu.141 Octubre. Día de descanso.2llOctubre. Toni continua en Katmandu, Alex y Sesúsvuelan a Pokara, en el noche toman el bus deKatamandu.22lOctubre. Llegan Alex y Suso a Katamandu.23lOctubre. Realizamos los preparativos para queJesús y Alex salgan por delante con los porteadores.241 Ocfubre. Katamandu.2510ctubre. Alex y Jesús vuelan a Lukla. Toni espemla llegada el dinero de GaTicia.151 Octubre, Alex, Jesús y Toni suben directos al 26lOctubre. Alex y Jesús con los porteadores sucampoTI.ben a Namche Bazar (3.500 m).161 Octubre. Toni y Jesús salen de madrugada paracontinuar la ascensión, Alex se queda en la tienda.Al comienzo de lo pared de seracs les sorprende unenorme alud, que les lleva a desistir en el intentodel Annapurna. La pared se encuentra en muy malascondiciones.17/Octubre. Con todo el equipo regresamos alcampo base. Hemos acertado; unos días despuésnevaría con tanta intensidad que mantuvo cerradoel aer6dromo de Jomsom, y retuvo durantemucho tiempo a las expediciones que se enconfrabanen el Dhoulagiri, sin poder regresar aMarpha.181 Octubre. Lhakpa se queda esperando a losporteadores en el campo base, Toni baja o Marphaen el día, para ir o tramitar el permiso de Cho-OyuI9lOdubre. Toni vuela de Jomson a Pokora, y enla noche viaja a Katmandu.Alex y Jesús bajan a Lete.27lOctubre. La falta de dinero les retiene enNamche Bazar.28lOctubre. Jesús regresa a Lukla para coger eldinero que le envío Toni desde Katamandu. Con losyaks suben a Thome (4.100), con ellos sube un vasco,Ma rcos.29JOctubre. Jesús y Alex juntamente con la carovanade ~aks, suben a Chola. Ultimo lugar habitadoen el camino al Cho-Oyu.3010ctubre. kni vuela a Lukla con el resto del dineroy el permiso, ese mismo día sube a Thamo porel camino se encuentra con el Argentino DanielEisenberg.3llOctubre. Alex, Jesús, Marcos y la caravana deyoks llegan al campo base (5500 m) Toni tambiénllega al final del dío.11 Noviembre. Montamos el campo base, un sin-- CUMES n03Z 24-I


- CUMES n931 25 -- -Inúmero de refugiadostibetanos cruzan por aquí parair junto al Dalai lama, tambfen1 cruzan contidad de caravanosde mercaderes tibetanos conyaks. Morcos regreso aNamche.ZINoriiembre. Alex, Suso yToni, con unas mochilas de 25J30 Kg. Emprenden la oproximocióna la pored del Cho-Oyu, duermen en el colladodel Nomga-La (5.900 m)como los días anteriores secruzan con rnuhikid de camvacde yaks, que cruzon el pasopara dirigirse a Namche.n la cumbre d el Cho-Oyu (,31 Noviembre. Desde el colladose dirigen a la base delCho-Oyv, hacen noche en elglaciar a 6100 m. Donde sequedoro Alex.41Noviembre. Toni y Jesúsemprenden la ascensión, y a6700 m se tienen que detenero causo del viento. Alex filmola escalado desde la iienda.SINouiembre. Toni y JesVsreemprenden las ascensión y llegan al campo 111{JbOO m) dande montan la tienda para pasar lanoche.El puel 310 de Jhame, camina de loc colosos delles está esperando Aléx.8INouiembre. Regresan al campo base61Novfembre. Salen para lo cumbre con las prime- 9INoviembre. Jeslis se adelanta y marcha para* : ras luces del día, Toni al poco tiempo siente mucho Namche. Alex y Toni desmontan el campo base.frío en pies y manos y decide darse la vueha, Jesúscontinúa solo y a las cinco de la tarde regresa des- SOINodembre. Jesús baja a Luklo, Alex y Toni bopuesde haber ollado la cumbre.jan hasta Thame.7iNovlembt.e. Toni y Jesíls, bajan al glaciar donde(Confinuara en "Cumes 33')


O PARAMO (881 M.) - SERRA DO PARAMOBNO LA MILENARIA AUREOLA DEL CAMINO DE SANTIAGO" Cando abro a fiestra de mañá e chegaun ar limpo de outono dende O PARAMOe uexo a terra ;berta en surcos,como pechar entbn os 0110s . . . ?"Arcodio López Casanova("pommo, si relernbrolyPor Constancia VeigaEscola Galega de Alta Montañaeiidos ya en pleno Año SantoCompostelano 1.999, creo IOgicodedicar esta SecciOn deMONTAÑAS DE GALlClA a algunade las sierras ligadas directamenteal camino de Santiago. Ennumeros anteriores publicamos adiculos referidosal Pico Sac~o, Sierras de Bocelo,Oribio, Xurés, Penas Libres y Muradol, porcuyas laderas se exfiende el citado Camino,o mejor dicho los Caminos, e/ clásico Francés,10s de Podugal y el antiguo Norteño, siendotodo5 estos cierras hitos importantes parael peregrino que una vez superado el obstáculodel Cebreiro se adentro en nuestra complicadaorografía. Vamos a visitar en estaocasión la SERRA DO PARAMO, que destacandosolitaria con sus casi novecientos metrosde altura en el aftiplono lucense es inconfundiblepunto de referencia para los quesiguen ef Camino trazado por las laderas meridionalesde esta Sierra, en procura del ¡mportanteenclave de Portomarin.Formando divisoria entre 10s conceiioslucenses de 0 Páramo, Sarria y Paradelo, laSERRA DO PARAMO orienta su maciza estrudurade NE. a SO., dominando 10s altasEl camino de Santia~o ha deiado su huella en las laderas de OPáramo. El ctwceiro-de San Miguel de Paradela es considendauno de los mejores de toda la rutajacobea.fierros que se exlienden desde los Montes delOribio y O lncio hasta el Río Mifio. Tierra deprados y culfivos, salpicada por grandesmocos de vegetacibn cirbóreo, de ,-lima se-


vero y azotada portodos los vientos delcuadrante, es tarnbienzona regada porríos que rodean casicompletamente lamontaha, descatandoel Mirio, que formaaquí el gran embalsede Belesar!con sus tributariosNeira, Sarrio y loio,cada uno de ellos ciSU vez, con buenored de afluentes,dando vida a lagran cantidad de aldeas y pueblos que extiendensus caserios por todas laderas deO PARAMO.La Ruta Jacobea, el camino mQs fomosodel mundo, ha marcado con su milenariohuella todos estos lugares. Pocas comarcaspueden ofrecer en área tan reducida tal concentrociónde iglesias romCinicas. Cualquieraque seo lo vio elegida para ascender a la montañadesde las carreteras circundontes pasaremosal menos por dos pueblos con templosde orquiteciura medieval. Pero la historia vienede mucho más lejos. En la propia cima delPARAMO alzan sus túmulos funerarios unosocho rnlimoos, y decenas de castros silueteanpueblos y lugares del entorno, entre los quemerece una visita, cerca de San Miguel deParadela, célebre adem6s por su cruceiro, elCastro do Monte O Toural, uno de los másaltos, provisfo de bien marcados muros. Ya entiempo de los suevos, en el Concilio de Lugodel año 569, es mencionada esta comarca,Sepulcros antropomoríos. excavados en las rocas cimeras de O Pararnobajo el nombre de Condado Paramiensis, ypueblos con nombres como Gondrome,Grallas, Goián, Fafián y Rainúndez, indicanun cloro origen suevo o visigótico.En el medievo las Ordenes Militaresde los Caballeros de Santiago y losSanjuanistas, se establecieron en estos parajes,protejiendo a los peregrinos en su cominarpor las laderas del PARAMO, y actualmentedos lugares con el nombre de Hospitalrecuerdan todavia los establecidos paraauxilio del viajero. Es como sumergirse en lahistoria caminar por esta zona, y la realidades que se hace difícil determinar, en los veintekilómetros de trazado del Camino entreSarrio y Portomarin, que cruza 0 PARAMO,por donde discurre exactamente el mismo,ya que cada pueblo se atribuye el verdaderoy te dan información a su gusto, indicandoque el señalado oficialmente en la actualidadno es el real. Por lo tanto no eran raros,en otro tiempo, los despistes entre tanta


corredoira, y se cuentan historias de peregrinoscaminando ex-traviados durante días entiempo de nieblas, abundantes en estas altaszonas, y de los cuales te previenen los paisanos.Como tambikn me recomendaron, subiendool PARAMO en un día realmente demal tiempo, que llevara sobre lo mochila unaramita de estripeiro (espino albar), comobuen protector contra la tormenta.Clusicas son también las tradicionaleshistorias sobre hallazgos de tesouros en losnumerosos castros. Y no parece que se trotesolumente de leyendas, yo que se mencionaa vecinos de Ortoú, como afortunados en sushallazgos. Se habla de una simo en el Costrode Rosende, tambien en Ortoó, de buenaprofundidad, que fue atascada con piedraspor los paisanos, y del Castro de Baron, enla estribación meridional del PARAMO, en elque de noche se veían luces y con historiasde encantomientos y cuevas con galerías, porlas que era fócil extraviarse.HACIA LA CUMBRE DEL PARAMOCon tal baraje de historia, arte y leyenda,caminaremos por estas antiguas !¡erras,eligiendo cualquiera de las bien marcadassendas y caminos que conducen a los881 metros de altitud de O PARAMO. Noimporta la estación bien sea cuando las nievescubren la monfaña, o cuando el verdorde los prados alfombra sus laderas; de día,contemplando las increibles tonalidades decolorido en el altiplano, o de noche, cuandoel Camino de Santiago o YFa Láctea extiendeen el firmamento su reguero de estrellas. Nohay dificultad. Quedan leioc aquellos tiem-pos en que la solitaria montaña tenía famade dura, enorme y poderoso, e incluso se leatribuyó una altitud de 1.100 metros. Todassus laderas son de fácil subida, y para mayorcomodidad desde Goián una pisto osfaltadaconduce a las instalaciones de RTV que selevantan en la cima. Añadamos que losvigueses se encontrarbn con la novedad segúnlas rutas elegidas, de pasaí por dos pequeñasaldeos con el nombre de Vigo, lo queno deja de tener cierto interés.Como más completa escogería la vertientemeridional, por la que discurre la sendajacobea, abandonando la misma enBelante o Biville, con sus iglesias románicas,o en Ferseiros o Francos, con sus castros.Desde aquí coronemos primero el MONTEPATE~~O, de 792 metros, prosiguiendo haciala ermita de San Marcos, solitaria y expuestaa todos los vientos en lo alto del PA-RAMO. Tres sepulcros antropomorfos hansido excavados en la gran roca que le sirvede base. Dos de ellos casi unidos y el terceroalgo separado, muestra de antiguosenterromientos, tal vez de la épocavisigótica. Se dice que el agua de la lluviaallí contenida tiene propiedades curativospara la piel.Las laderas hacia el norte son bien accesiblesdesde Goián, con su Castro deEscarlan, o mejor, unos kilómetros mQs adelante,desde Trebolle, tombién con castro,restos de antiguo torreón y su lugar ¿e Vigo.Desde aquí invertiremos una hora, por zonade bosque, en olconzar la cima. Superadoslos ochocientos metros y ya en la amplia planiciecimera tenemos tres rnámoas dos deellas afectadas por las obras de la recienfe


Ipista, y más adelante, hacia la cota sur, dondese alza la ermita de San Marcos, otro grupode cuatro mámoas ofrece sus túmulos bienvisibles en la ondulada planicie.Si preferimos la subida desde oriente,partiendo de Ortoá, cercano al Camino y consus leyendas de tesovros, sigamos hacia e!lugar de Outeiro, también con su castro, yen Vilalence procede preguntar donde estánlas fosas de Espital, restos de excavacionesen la ladera de O PARAMO en busca del oro.Y otro itinerario más duro, pero con bonitasubido por el bosque, la tenemos por la vertienteoccidental, cara a Poriomarin, pasandopor Gondrame, Vileiriz y Friolfe, todascon templos románicos y el último con su lugarde Vigo.Como vemos hay alicientes sobrodospor cualquier ruta y la soberbia visión que seofrece desde las alturas será nuestra m+rrecompensa. Hoy una especie de sensibilidadreligiosa al contemplar el amplio y hermosopanoroma del altiplano lucense, y si escierto que cada paisaje tiene su voz y mUsicü,es indudable que aquí es el milenariosonido del canto de peregrinos el que esparcesu murmullo, y si ponemos atención esposible escuchar como una especie de eco,que rebotando desde las inmediatas y durasmontañas del Oribio, lncio o Cebreiro, extiendesu rumor hacia el Occidente, hasta perderseen la alineaciones del Bocelo,indicadoras ya de la proximidad del PicoSacro y Santiago.Ermita de San Marcos, solitaria y expuesta a todos los vientos en lo alto de O PARAMO


UNA 'FACETA APASIONANTE DENTRO DEL MONTANISMOPor Begoña Landeso y Felipe Martinez /Fotos:: Begoña Landesa y Marcos Rodriguez1 o primera pregunta que se hace m1 un montafiero cuando empiezo), a practicar esta modalidad esiEn que consiste?.Es una combinación de alpinismo y de esquí;que nos permite realizoi recorridos por 1zonas montañosas nevadas facilitQndonosel desplazamiento sobre nieves profundassin hundirnos: alternando ascensiones ytravesías con descensos eor nieve virsen.zQUE MATERIAL SE UTILIZ4S.Unas tablas similares a las utilizadas en esquialpino pero más anchos, cortas y ligeros queaquellas y con la espatula más levantado, estascaraderisticas nos facilifan los giros en nieveprofunda y ligereza en las ascensiones.Para ovanzar y ascender, colocaremos en lasEI esfuerzo en ia ascensron se vera recompensado con descensosvenigjnosos"Ascendiendo a media ladera hacia Pico hiisente-. -suelas las conocidas pieles de foca (en la ac-tualidad sinMtfcas), con un pelaje que nos per-mitirá desplazar el esquí hacia adelante y evi-tar el deslizamiento hacia atrás incluso en pen-dientes, cuando éstas tienen gran inclinación yla nieve esta helada colocaremos más cuchillasde hielo que nos reforzarán la sujeción de lapiel de foca, sin olvidarnos que en fuertespendientes muy heladas tendremos quesacar los esquis y avanzar provistos decrampones y piolet, material imprescindibleen nuestras trovesíos invernales.Las botas nos facilitaran la flexión para elascenso y nos ofrecen asimismo sujecióne inc!inacion para el descenso; por lo quecuentan con unos dispositivos que facilitanel movimiento al ondar y foquear yproporcionan en IO posible la seguridaden el descenso, estas botas cuentan con


ESQUI DE MONTAÑA1un bofin independiente de la corcosa y lasuela de goma como cualquier bota demontaña, y se sujetan a los esquis me-diante unas fijaciones que utilizaremoscomo atadura en los descensos y que nosliberarán de los mismos en caso de cai-> da; debemos ufilizar siempre olgijn tipode freno para no perder en estos casos elesqui. Liberando la bota de lo taloneronos permite avanzar y ascender utilizan-do paro ello y según la pendiente las dis-tintas alzas de las que dispone la fijación:Con esto y un par de bastones que se recomiendanregulables en altura para fa-cilitar tanto el desplazamiento según lapendiente como su transporte, con todoesto tendremos lo necesario paro empe-zar a foquear, eso si, te encontrarás en elmercado distintos modelos de bota y fija-ción que te harán elegir entre ligereza enlos ascensiones ci mayor sujeción y por lofanto mayor seguridad en el descenso: esoconseja ble salir en grupo y portar todosun detedor de víctimas de avalancha yalguna pala, ya que los aludes son nues-tro peor enemigo; y como se debería ha-cer siempre que salimos a la montañaoltimetro, brújula y mapas de Iu zona.i !N !, -I/ C.& .!iia por Trevinal arroyo de 1** " "Cima del Pico Aus ente-M T~NICA.Alguno se preguntará si para practicarEsqui de Montaña es nececario ser un buenesquiador-alpinis+a, la respuesta es queno es algo imprescindible, ya que comoen oimc modalidades, se deberá adaptar-Grupo en la cumbre del F qco Torres


ESQUI DE MOHTANAla envergadura de la actividad a realizar a losconocimientos que se poseen; se pueden real¡-sor travesías por cumbres suaves sin gran difi-cultad y que por ello no dejan de ser parajesdecidimos por esta forma de gozar de las blañi-cas laderas, iugondo a hacer trazas sobre lanieve virgen, en nuestro caso en el Club PeñaTrevinca tratamos de organizar salidas los finesmuy bellos y de semana en la tem-gratificantes.La progresibn se reali-za deslizando haciaporada invernal, sin importarnosel nijmero dekilómetros que muchasadelante los esquis y sin , veces debemos realizarlevantarlos del suelo;según la pendiente lorealizaremos de cara apara topar con el blancoelemento.Este año contamos conRCI misma o en zigzag,una buena temporadaporo lo que no se requieremás que unaaceptable preparacibncon travesias de Esquipor Picos de Europa yPirineos, en el Cam-física.Lo tecnica de descensovaria según el tipo denieve, debido a que enmontofia no nos encon-traremos pista prepa-rada, con lo que debe-remos adecuar nuestrodescenso a las característicasde lo misma, 10que si sería aconsejable es un cierto nivel enesqui alpino, para disfrutar más de la nieve vir-gen con plena seguridad.En este pequeño artículo muy resumido lejosUn alto en el camino Travesia por San Id,? pretender hacer del mismo ccun cursillo in-~ensivon; para ello hay buenas publicaciones enel mercado y profesorado en las federacionesde Esqui y Mentañismo, lo que trotamos es deacercar esta modalidad deportivo a todos losfederados, somos pocos los que en Galicia nospeonato de Costilla yLeón conseguimos unPrimer Premio en pare-ja mixta, participarnosen la XV Ruta Cántabraen marzo, realizamosprácticas en Alto AtlasMarroqui, queremosdesde estas páginasdeciros que os espera-mos para poder llevar uno bueno participo-ción gallega en la próxima temporada a diferentes~ruebas, con la representación deesquiadores de varios clubes de Galicia, quecontribuyan a realzar la importancia de lospruebas que organicen los diferentes Clubes yFederaciones.iX tú a que esperas?. 2Que no sabes esquiar?.Seguro que puedes, intentalo y ¡Contamos contigo!.


iRUTAS PQR ALTA MONTAÑA.UN ITINERARIO POR EL MACIZO CENTRALRecuerdo con gran agrado un mesPor A.Puchde Julio concretamente del año 785cuando me acerqué por primera veza este impresionante núcleo montañosoel mas interesante sin duda, de losubicados en tierras castellanas. La verdad esque me sorprendió y enganchó desde el primerdía al superar los Barrerones me quedéimpresionado por la belleza del contraste delpaisaje que a lo largo de una hora escasa seiba presentando ante mi retina, un mar debloques de granito que configuran sus cumbresformando un impresionante circo que seprecipita hocia un espejo en el que se reflejanlos picos y no es otro que la hermosa LagunaGrande, al situarse o su borde uno se quedoextasiado al observar este gran caos de piedraque parece amenazar con venirse abajoen e! momento mas insospechado.Este macizo si no es más visitada por losmontafieros de las Comunidades de la mitad €1 Almanzor (2.592 m.) desde el Cuchillarnorte de España, es porque al igual que lasierra de Guodarramcr, se haya sometido a Guadarramo, el Parque de Ordesa y algunauna presi6n humana muy importante, al ser zona de los Picos de Europa como Fuente Déestos dos zonas el "escape" para turistas y son parajes de 'Espafio que soportan wna predominguerosde las grandes ciudades de la sión humana excesiva que pone en gran pelizonacentro, lo que convierte la Sierra de gro los ecosistemas de estas zonas.Gredos en un zoncr constantemente agredida De todos modos pese a la reflexión expuestapor bandas incontroradas de "horno sopiens" anteriormente es un zona de indudable bellequedisfrutan convirtiendo la zona de la Lagu- za que debemos de tratar de conservar parana y aledaños en un gran basurero, 10 que generaciones venideros y que recomendamosdenota una falta de conciencia ecológica "muy visitar Q c~~alquier montañero con la unicapreocupante", no tengo datos suficientes para salvedad de que siendo representante de uncorroborarlo pero me atrevo a decir que el colectivo comprometido desde su creacibn conla defensa del medioambiente respete y froteCirco de redo os, lo fotolidod de la Sierra deP2


.. *-ek:,;3:; 7.-e;; G,,.,:;


pendiente se va haciendo importante una vezen el punto donde se unen las pendientes delas Portillas Bermeja y del Crampón tomarhacia por la derecha hasta Portilla del Crapónalpasar a la cara suroesfe bordeando pordetras el Pico ascenderemos hacia la izquierda,ha de tenene mucho precaución en plenoinvierno porque lo zona esto muy helada yuna caida puede ser muy peligrosa- los Últimosmetros se realiza una pequeno trepadaque nos coloco en lo cumbre del alrnanzar(2.592 m.) maxima altura de Gredas (2'30horas). Esto ascensión por la denominada Vdel Almanzor requiere en invierno ir bienpertrechsdos con crampones y piolet paraascender el corredor que nos pone en la cumbre.Descenso hacia el refugio ( duración totalascenso y descenso 4 horas).3.- Excursión a Cinco lagunas. Podemos reemplazaresta jornada de relotivo descansovisitando este hermoso circo situado pródicamenteal norte del Almanzor. Descendiendodel refugio en dirección norte por terrenobalizado por hitos bordearemos lasestribaciones del Risco Negro y tras pasar ElGargantón ascenderemos de forma pronunciadapor la Dehesa hacia la Portillo del Reypaso obligado hacia el muy hermoso Circode las Cinco Lagunas (3,30 horas).4.- Ascensión a la Galana (2.568 m.). Desdeel Refugio de la Laguna Grande /2.000 m.)por recorrido marcado con hitos en direcciónoeste remontando hacio la zona de la Canalde los Geógrafos bajo el Ameal de Pablo ro-


deando este podemos alcanzar el Collado delVenteadero (2.51 8 m.) - seguir la cresteria endirecciún norte hasta unos bloques superpuestosdestreparemos un poco hacio la vertientede El Gargantón- alcanzada la Horcada sesupera un resalte vertical por un fisura, en lasrocas superiores tomar a la izquierda paraalcanzar la cima de la Galana (2'30 horasdesde el refugio).5.- Recogeremos nuestro equipe descenso porLos Barrerones -Prado de la Pozas- remontarel Río Barbelfido (1.750 m.) -por el cominoempedrado hasta 1.850m.- seguir senda cr laizquierda del rio recorriendo prados hacia elSur pero antes de llegar al Puerto deCandeleda (1 .?O0 m.)- seguiremos por itinerariomarcado con hitos oscendfendo al Esteserecorre todo el cordal Los Campanarios(2.1 66 m.)- Risco Pelluca (2.208 m.)- posteriormentese sortean formaciones graniticlsshasta acceder a Moloderas (2.241 m.) de aquíseguiremos itinerarios alternativos balizadosque nos dirigen al vértice geodésico de la Mira(2.342 m.).6.- Descendemos por la cresta NNO- canalpedregosa próxima al Gran Golayo- por sendaal refugio de los Golayos 11.950 m.)- hermosasestampas del Gulayar- comienzo de laGarganta de la apeitura (1.700 m.)- direcciónSSE por buen camino hacia Río Pelayos-Nogal del barranco-Guisando (760 m.)A lo lorgo del itinerario descrito estaremos encontacto con una Geoilogía, Fauna, Historia,toponimia, Vegetación y Geografía que noscautivarán. -Gredos es un nucleo gronitico (cuarzo,feldespato y mica) con rocas procedentes dela concolidación de magrnas. El granito de estazona tiene una calidad excelente para la practicade la escalada. En la Era Cuaternaria laelevada Sierra de Gredos sufrió los efectos delos glaciares. Se llegaron a contabilizar un totalde 40 entre los de ladera, circo y valle.Algunas zonas de hielo alcnzoron decenas demetros de espesor llegando algunas lenguashasta los 5 o 6 Kmc. de longuitud.La vegetación está constituida segUn las diferentesalturas del macizo por pastizoles,$piorno, Roble, pino Albar, Pino Resinero, Encina,Alcornoque, Fresno, Aliso, etc ....Por lo que se refiere a la Fauna, Gredos constituyeuna destacada zona zoolbgica existenunas 30 especies de mamíferos, 1 30 variedadesde aves, 23 especies de reptiles y 12 anfibios.Algunas de ellas son endemismos de estosierra como !a salamandra del almanzor(salamamdra salamandra almazoris), sapo deGredos (Bufo gredosicola), !a lagartija serrcino(Loceda menticol cyreni).la especie mQs caracierística de Gredos es Taconocida como cabra montes de Gredos(Capra pyrenaica victoriae) de las que se colculaexisten topónimos que se dan en otrassierras, y cuenta con determinadas singularidades:Galayo, de etimología árabe: Roca aislada enuna llanura o prominencia de roca pelada quese destaca en algun monte.Galayor: Grupo de Galayos.Por las más variadas razones cuanta más vicftauno esta Sierra mas prendado se queda desus carocteristicas de sus impresionantes bloquesgraniticos que pueden hacer los deliciasde cualquier escafodor. Su interesante Flora yFauna, sus picos configuran uno de los Circosglaciores mas interesantes de Europa.


uNOTICIASDE LA FEDERACIÓN ESPAÑOLA DEDEPORTES DE MONTARA Y ESCALADAX ENCUENTRO INTERNACIONAL DE JOVENES ESCALADORES AMITGES, 18-24 DEJULIO DE 1.999E(EE.D.M.E.)stir FORMACION PERSONALIZADA, en donde,a petición de los interesados, se trabajarán temasrelacionados con la técnica y seguridad enla escalada.abierto la inscripción paro poderparticipar en un nuevo Encuentro dirigidoa jóvenes al pinistas y escaladoresfederados, en edades comprendidasentre los 16 y 22 anos, que deseenconocer un rincón del Pirineo muy interesantepara ampliar sus conocimientos técnicos en unbuen ambiente montafiero en donde conocer aotros jóvenes, tanto extronieros como de otrasComunidades.* Entre las odfvidades programadas, destacamos:ESCALADAS, por iniciativa individual, en la zonade influencia del Refugio de Arnitges, Vías clósicas,deportivas i aperiura de nuevos iliinerarios.DEBATES-COLOQUIOS sobre temas de interésde los pc~rticipantes.JUEGOS X COMPETliClONES AMISTOSAS,en donde se podrán a prueba las actitudes delos participantes para orientarse y moverse enterreno dificil.AWDIOVISUALES con proyecciones dediaposifiias sobre escaladas en zonas de Espiia.IMONTAUISMO=SENDERISMO, paro conoverlos picos de la regi6n por víus normales (Enmntais,Sci boredo, Bassiero, Ratera, etc.)En esfe Encuentro porticipon cinco instructores dela Escuela Española dedlta Montaña para asesorary ayudar en el desarrollo de las actividades.31 Parque b lacional deo (Pirineo Catalán}nayo al 10.,+A, m,, C.I refugio. Eid refugio. Irestá incluidJuventud1 ir '-3FEDME, Fir A1 .Región de Murcia. SI- CUMM n"32 37-


:AMPAM~WÁN 98ORDESA - MONTE PERDIDOActividade desenrolada os días 11 6 21 de Xullo (18 Parte)P05 Z JSaimos de Fene 6 dio 11 as10:30 horas do maña. TO~OSrnembros do expedición afopámonosmoi ilusionados, pois onoso destino é moi prometedore levarnostempo planeando intensamenteesfa adividade.O noso punto de destino B opobo de Torla, na provincia deHuesco, parta de entrada ó Valde Ordesa no Pirineo Aragonés.A viaxe ata olí fixernolo en dúosxornadas, trotando de disfrutardo longo percorrido de máfs demil quilometros que tihornos por diante. en coche por unha pida sen asfaltar quediscorrePercorremos a Península de oesie a leste polo por un impresionante canon con abondosameseta; Castilla, Cantcibria, Navarra, Lo Rioio, vexetación a beira esquerda do rio Ara o prin-Aragón, poderíose dicir que fixemos o camiño cipio, e que case que na metade do percorrido,de Santiago en coche e no dirección oposta. e tras cruzar unha ponte, continúa pola beiraO día 12 ó solpor, despois da desértica paisaxe dereita ata San Nicolás de Bujoruelo. Aquíque nos ocompoñov case que na totalidade da deixamos os coches e moi ilusionados, colgonosavioxe, por fin ábrese diante dos nosos ollos, mos as mochilas sensiblemente e de condo eno lonxe, a maxestuosidode das montañas que ver as raiolas de sol animan o nosa marcha.nos agordan, o emblema dos Pirineos, o Par- Tras atravesar a ponte de Bufarelo, tomomosque de Ordeco e Monte Perdido. Cemtemplar un camiño ascendente entre pifieiros e abetos,estes montes, ainda que sexa de lonxe e dende teixos e buxos e unho fermosisima e ricao cocheen marcha, é unha imoxe único e sor- voriedode de flores silvestres. Este camiñoprendente para moitos de nós que os vemos Ihnos subinde cara o barranco de Candaruelo,por vez primeira.onde un regato de augas inquedas proporcio-Chegamos ó camping Rio Am xa coa noite na un magnífico lugar para adividades de desenriba.Este camping sitúose o car6n do rio do censo de barrancos. Despois de duus horas deque toma O nomeexunto o pobo deTorla. Unha lento caminar, con frecuentes parados para obvezxa instaladas as tendas, tornamos unho cm servara magnifica panorámica que, o irfoman-Ifxeircr e logo reunímonos+odos poro comentaro do altura, a cada paso se nos descubre maísqueda nwa pn'meiraachidode pormes: fermosa e sorprendente, chegamos a cubanaPuerto de Buiaruelo e a Brecha de Rolondo. denominada Refuxio de la Plana de Sandaruelo.Luns, 13 de XulloAs nosas espaldas contemplamos o verdor doErguémonos cedo cun dio algo nuboso, o que val de Otal e a brancura dos neveiros dos picosnos fai desexor que o tempo non empeore e de Asnerillo. Unha hora múis tarde chegomosvofe ó traste os nosos proxectos de adividode o Refuxio de Puerto. No camiño quedbronsetrespara hoxe. A nosa intencion é o de ochegarnos compafieiros por mor de problemas de saude,no coche a San Rolando onde doremos volto pequenos molestias provocadas posiblementecara o punto de partida. Percorrémo-lo comiño pola folto de aclimatación que, as xentes de- CUMES nq? 38-I


O Canon de Ordesa.mar coma nos, sufrimos cando estamos en alturasprefas os dous mil metros.Tras seguir camiño polo barranco del Puerto,chegomos o Puerto de Buiaruelo a 2258 m.,limite fronterizo entre Espofia e Francia. Comoson algo máis das duos da tarde, decidimosbuscar un sitio cbrigado do vento do leste quesopla eiqui arriba e meter nos nococ bandullosalgo de alimento merecido tras catro horas detranquilo mmiñar.Logo dun apacible xantar, perturbado tan SOpolo indesexado avance da nebm, que ascendeda vertente francesa, decidimos dar volta. Oselementos xóganos unha mala pasada.Bulideiro, o impenetrable neboo botouse enribanoca e frustrounos as intencións de chegar oBrecha de Rolando. Dous dos membros da expediciónavanzuron un pouco polo camiño queleva 6 Refuxio de Sarradets, pero axiña tiveronque dar volta cara a n6s. Así pois, todos xuntoc,os sete membros desta adividade, emprendemoso retorno polo mismo camiño que nostrouxo ata eiqui.A baixada faise nun bule-bule por mor daneh que nos cegue implocoble. Un fotfevedodo oeste, decencadeado pola inversión térmicaque a entrada da neboa no val provoca,axúdonos empurrbndonos val abaixo. Pese atodo, ainda podemos observar no noso camiñovarios exemplares de mormotos e contemplaro va das choiac piquiamarelas e os pardaisalibrancos.Logo de duas horas boixada chegomos a SonNicolas de Buiarelo, onde nos agardan os trescompcñeiros indispostos no camiño e cos que,xa recuperados, tomamos unhas cewexas edepartimos sobre o noca primeira incursión namagnífico Pirineo.Ponte de Can Nicofis de Buiaruelo - Porto deBujaruelo: 6 h. 25 min.Martes, 14 de XulloO día de hoxe omaeceu cun sol radiante eque nos transmitiu unhu euforia maior si cabexa que nos vindefros dous días parte de nosintentaremos focer algo co que levamos díassoñando: a ascensión ó Monte Perdido que,cunha cota de 3355 m., e a terceira cota máisalta dos Pirineos e o Montaña de rocha colizamáis alta de Europa. O nome deste monte -como cita Agustin Fous no seu libro "Mis PrimerasMontañasM- non xurdiu do capricho dunxeógrafo máis ou menos fantasioso. Xa o designarondeste xeito cando aínda ninguén ocoñecia: os científicos franceses de finois doseculo XVIII supoñian a existencia dunha montuhamisteriosa agachada en territorio tra-loscumes dos Monts Marborés (montañas demarmol).Os montañeses do Alto Aragón sí coñecíancousos das suas montañas. Vistas dende avertente sur, os Monts Morborés tiñan forma detres ames moi altos, as chamaban Las TresSorores. A cume central era o Monte Perdido eas irmás que a franqueaban sin nome propioaínda naquela época, co tempo serían bauttzadas polos franceses como Cilindro deMarboré e Soum de Ramond.A adividade comeza tomando no pobo deTorla o autobús das 10: 1 5 que conducenos anoso punto de portida, a Pradero de Ordesa.Antes podiose chegar o este punto no cocheparticular pero por motivos de conservacióndo entorno, no actualidode so se permite opaso dos autobuses que dende as 8 da rnaiiCie ata os 10 da noite, cada cuarto de hora,transportan os visitantes dende Torla ato eiqui.Nesta adividade participamos sete membrosda sección, dous dos cales acornpañáronnosata o circo de Soaso e olívolteron a Pradera deOrdesa e o camping. Iniciamos o camiñar porunha pista que avanza no profundo do val deOrdeso a carón da rio Arozas. A beleza dobosque polo que camiñamos e soberbia: abetose faios centenarias nos rodean quedos e silenciososcomo gardas que vixian os nososmovimentos. Podemos admirar exemplares defaios de posiblemente preto de carenta metrosde altura e que, si talaran, pcderíon contornosanec-dotas de varios xeración de visitantes


chegodos a estes lores.o todas as lditudes de Europa.Logo de camiñar preto4 Merecidamenfe, refrescadunhohora, chegamos oMOS OS nosos corpos noslugar ideal para, a que nonxélidas ougas do rio e tomaofixero XO, iniciar O soforiMOS O necesario xontarfotográfico do xornado, arecupemdor. Tras un brevecnscada de Arripias.pero intenso desconso inicia-Fermoso salto do río quemos a subida o refvxio debaixo feroz polo fondo doGóiriz onde fcirémolo vivac, xaval. Continuando a subidaque o aloxamento no refuxiopolo corazón do bosque deser6 irnprovable por estarbias chagamos á Cascadaprevisiblemente ocupado.de lo Cueva e un poucoAntes de subir folamosmáis arñiba, o Cascada delcuns montaiieiros francesesEstrecho, saltos impresio-que nos informan que onantes obsewamos dendepaso polas Clavijas deo mismo beira do rio ondeSoaso é un pouco dificuhoosreporteiros da expedición ~ ~ do corredor ~ cara ~ o cumiP ~ de ~SO xa que i faltan b algunhas ~achegbmonos a bcer un hasclavixos e resulta complicatomasmagníficas delos, e non polo pericia dos do asirse o elas. Así pois decidimos subir polafotógrafos senón pola singularidade do mode- ruta alternativo da dereita, un caminolo. Seguindo o ccmiíio con suave pendente, zigzagueante que evita as clavixas.deixomos o bosque de bias e podemos enton- Despedímonos de dous dos nosos wmpañeirosces observar o que ternos o redor, a mcircibilloso que regresan o campamento non sen antesva! de Ordesa encaixonado nun ancho canón desexarnos sorte na nosa empresa.franqueado por barrancos vert icais de A ascensión o refuxio de Góriz faise en poucoseiscentos ou setecentos metros de desnivel que mcíis dun ha hora e percorre porte do corniíiosobrecol ten o contemplalos. Atravesamos que pedence o sendeiro de grande percorridobosqueciios de piñeiros e abetos e chegamos GR- 11 , que voi dende o Ca ntá brico ocase sen darnos contu as cascados cofiecidas Mediterraneo atravesando todo Matizo Pirenaicomoas Gradas de Soaso. Coscadas en for- ca. De cando en vez poirámonos o contemplarma de escoda de dimensidns considerables e o Meza que dende ecta altiiwde podernos aprefermosurasingular.ciar do Val de Ordesa. E a percpeciiva oposta aO describir estes lugares a palabro ferrnosuro que tivemos oto eiqui: chegomos polo fondoe os seus sinónimos fonse redundontes pero é do vol e agora vémolo dende arriba.inexcusable o seu emprego e por maitas ve- Chegados o refuxio confirmamos a falta deces repetida, non é posible describir os senso- prazas, pero xa prevenidos, nos nosas mochiciónqueafloron coa súo contemplación. los co rga rnos eses apreciados chaleciñes por-Maís arriba, chegamos o cha e inmenso Circo tátiles que chamamos tendas de campaña.de Soaso, pegado milenario dos ancestrois Atopar un lugar oxeitado onde instalar o nosotempos en que as linguas glaciaisoradaron estes c haleciño non e doado xo que outrosvales, O percorrido polo chaeira de Soaso oinda rnontañeiros madñugado~es xa montaron anquecurto antómsenos inacabable xo que o ca- tes copando os mellores sitios. Somos cinco elor de medio día xuntoco peso dos mcrchilas cas- temos que montar duas tendos, así quetiganos de cheo. Por fin ocodamos outro paraxe tom6monos un tempo paro inspeccionar oúnico, a Cascada de Cola de Caballo, que deixcr terreo e intentar atopar o lugar axeitado. Logocaer os ougasdo río Amras dende varios metros de dar moitos voltcs otopomos sitio para osde altura. Chegamos eiqui logo de catro horas duas tendas, non 6 precisamente vnha eira lisade camiñor amodiño. Neste lugar xúntose un e chá tapizado de doce herba pero vuleranosgrande número de visitantes e montañeiros deporo posar a noite. CONTINUA^)- CUMES n03240 -I


2uedon atrás dous actos cheos de contido,:onclusións e entrañable lembranza: aIsemblea Xeral e a Ceo Anual de


ACTIVIDADES DE UN D ~A1. MCENSIÓM A TORRE BERMEJA (2,400 m.]Rsde Voldewn (930 m,), subimos hosta lo Mojodo de Porhlles(1.200 m.), 1 h., wnfinúo Ia ascensión pw hrerie pendiente hostalhor a la Conal de Pombuches, detrós del spolón -quevemw en dirección N0,seguima por el canal hasta el Colladode Pombuches 11885 m.), en lo qw invertiremos otros? h.Poro llegar o lo cumbre, hayque tmsposor el collado, ascenderhosto el Hoyo y Canal del Bufón. Hay una oquedad en su inicioque 'bufo: después seguir recia o In cima que conseguiremosen otm 1,5 h. En el descenso, por el mismo ihnemrio, necesitoremosunos 3 h. hosto Posado deVold&n.NIVEL DE DIFICULTAD: ALTOIIEMPO INWRTIDO: YA 10 H. TIEMPO INVERTiDO: 5A b H.2, G M A DEL WESSolimos de Valdeón en direccibn o Caín, por lo wrretera viejohosto el Mirador del Tombo y Cordiñanes, despubs descensohocto Coromi donde podremosvififor Mojado y Emito, así wmoel Chorcode los Lobos, una restaurado reliquia del posado.Por ongocto gorgonio accederemos o Coin, o los 2 h de morchooproximodomente. A portir de aquí, empieza lo pnrte masespectacular de lo "Gorgorito Divino", proponernos invertir 1.5h. en descender por la zona de túneles y puentes colgados sobreel abismo, hosto alcanzar lo Conol deTreo, poro despuksregresar por el mismo ifinemrio.Desde Panderruedas, emplearemos unm 2 h. ara llegara Peñade Dobres (1795 m.), quizás algo mh, yo que esie suave recorrido,lo podemos considerar como un mirador coniinvo sobrelos valles de Coiambre y Voldeón, así como del MAcizo de loBermeja y Peñas de Ciientes.Durante lo marcha serbn puntos de parado obligado el Miradorde Piedroshi, el Collado Viejo, la Cerra del Centeno1 y elPico Guodoñ.En el descenso por Puerto de Dobres, podemos ernpl~r oiras 2h., dependienta del tiempo que empleemos en admirar el hermosoy cerrado bosque de hayos y robles que ntravesaremosen el descensoentre el puerto y Coldevillo.NIVEL DE DIFICULTAD: MEDIOTRAVES~A DE CUATRO DIASRECORRIDO: CAMPING - COLLADO DE PMBUCMES -YEGABANO - 1" NOCHE - PUERTO DE DOBREC- PUERTO DEPANDERRUEDAS - GILDAR - CHOZO DE ANZO - VIVAC - PENACABANCEDA - PUERTO DE PANDETRAVE - SANTA MARINA -ALBERGUE - POSADA DEVALDEON - CAMPING.JUWES:Iniciamos lo marcho bojando a Valedor y siguiendo el itinemriode Torre Bermejo hosto el Collado de Pornbuche (1885 m.),en unosires horosde duro subido, wntinuoremos hosta el Co-IladoVerde (2087 m.) y por LoTrovesono descenderemos o LoNIVEL DE DIFICULTAD MEDIO Horcodo del Frode (1760 m.) y el Rehgio de Vegoboño (1300TIEMPO INVERTIDO: 8A9 H.m.) en otros 3 h. oproximodornente.Si queremos efeduar la ascensión o Torre Eerrneio (2400 m.)3. PANDFRRUEDAS-GSDAR-YMDE~U hoy que incrementar los riernpos ol menos en 3 h. más.lmiaremos lo os~ensión desde el Collado de Pondermado (1450m.), en dirección S. hosto el Collado de IoVielo y por lo cuerdohosta la Horcoda de Freñono (1750 m.). Poro llegor al Gildar,hoy que seguir lo divisoria de oguos en direccihn E., witondo loarista de Pena Cebollda, donde existen algunos posos mmprometidos,progresando por su coro N,, desde el collado entreamhc nimbres, s sube foicilmenk al Gildar (2078 m.],empleando unos 3 h. desde Pondernredac.El descenso lo efeckitrmos en direccibn N,, hosta lo horcadaentre el Gildary el Corolla (1925 m.) pra bajar despubs haciael O., hosto lo Molodo Frefiono, desde oquí, un sendero vusfgviendo el cauce del río, o consideroble ohra cobre él, porVIERNES:Empezamos la jornudo con suove subido o! Collodo de Dobres(1550 m.) en 1.5 h., d~puCs, ascenso o kfo de Qobm (1795m.) y dexenso al Puerto de Ponderruedos 11450 m.) en otms 2 h.Dade Ponderniedas, occensibn al Gildor (2078 m.) por Collodola Nejo y Horcado Freiiana, desde el Gildar, descensodel Crrble,a bumr el Chozode Amo pro pernocbr, 7 O 8 h. desdeVegadeno.SIIBADO:Travesía hasta Peño Coboncedo (2046 m.), siguiendo lo lineode cumbres, sin senda morwdo, buscando lo mejor formo deprogresar, posteriormente, descenso hasta el Puerto decu ribera derecho, nw llevó hosto lo pisto de hnderruedos a Pondetrave (1562 m.), en unas 3 h. desde el vivac.Voldeón, o lo olturo de un puente de honnigbn, iroc 2 h. de El descenso hosto Valdeón por el río Serenal y llegado ol wmdescenso.Bajamos [derecho) poresta pista hasta crilzorel Anoyo pina nos flevOentre3 y4 h., como alternativo nos proponemosdel Cable por otro puente, al poco, una bifurcacibn o lo iz- pawr lo noche en el albergue de hnto Marino y finalizar elquierdo nos baiam hasta la carretera cr umis 2 Km. de Caldevilla. recorrido el domingo con suove poseo hasta el mmping.NlML DE DIFICULTAD: MEDIO-ALTONIVEL DE DIFICULTAD: ALTOTIEMPO INVERTIDO: 8A9 H. TIEMPO EFECTIVO: 22 o 24 H.- CUMES n032 42 -I


Un novo xeito de comunicación. Apáxinas de montaiíismo na rede ~nteinet.~wPÁXINAS WEB: ALPES PHOTOS E DESAF~O 8000.Por Xosé Antonio Mat-iinez Novas-lw-O Copyright 1999, Desafio - Web: del proyecto Desafio 8000, desde donde se8.000 Team. pueden descargar 9 excelentes tapices de montaña.All rights reserved.Site designed by Can - Relata las vivencias de un año de permanencia en elMimalaya del equipo Desafio 8000, intentandohttp://www.desafioX000.comascender las 14 cumbres de 81300 m.Bienvenue sur ce site dfidik i la photo de montnpne.Les phntns snnt au fnrmst JPEG, cn 16 millinns de couleun, d'un poidsde 30 ji 150 Kn.Ellw annt clawées par massirs. Cont Egalement prtsentks quclquesneum alpines.La rubrique Pannramñ pmpnse la photo d'un site aIpEn arec indicationdes noms de sornmets et reperes géngraphiques.Elle est rennuvelie chaque mois.Actuellement : panorama Est depuis la Grande Ruine mrins).hur ioutes remarque.q, questions, ou khangcs d'idks sur Ea montagne,contactez ~ O E . Web: con excelentes fotograñas delmacizo del Mont Blanc, si te gusta la-1 fotografía échale un vistazo.CUMES n032 43 -


CAMlNAADO POR LA SIERRA DEL CAURELAutor: Antonio Neira RodríglrezEdita: Promocións Culturais Galegas, S.A.A lo largo de sus 263 páginas el autor hace un completo recorrido por unastierras, que constituyeron un privilegiado marco natural y cultural en la vidade sus antepasados. Este comfies afincado en Vigo demuestra unos conocimientossobre esta hermosa Sierra Lircense extraordinarias, que va desgranandocapítulo a capítulo dejando al lector impregnado de lo que es y significael "Caurel".Nada escapa a su estudio y reflexión desde datos geogrAficos pasando por elmedio físico, flora, fauna, historia, formas de vida, costumbres, arquitectura popular, folklore, leyendas,medio ambiente, lugares significadvos (cabañas, cascadas, castros, cumbres significativas, cuevas, fuentes...),montañisrno, barranquisrno, turismo rural, rutas de senderismo, alojamientos, etc., incluso enalgún pasaje se sugieren soluciones paTa e1 desenvoivirniento de la zona.Antonio Neira es un veterano montafiero y espeleólogo, que en cuanto realizó el proyecto de su libro, nodudó en dirigirse a la Federación Galega de montañismo para recabar nuestra opinión sobre la obra ycoEaboraci6n en algún capítulo, ambas cosas hicimos con satisfacción al entender que se trataba de unaobra de gran interés pral1 colectivo montañero, y que venía a cubrir un vacio existente de publicacionessobre estas tan interesantes rnontaíias galegas.MAJE A M MORADA DE 1iOS DIOSESEsta proyección y diaporarna, relata un año de permanencia enlas montañas del Himalaya, de la mano de los hermanosMarti'nez Novas. En unas condiciones extremas y en un estilode escalada lo más ligero posibIe, sin ayuda de porteadores dealtura ni oxígeno embotellado, han visitado ocho montañas demás de ocho mil metros (una de ellas en época invernal). Hanconseguido llegar a la cumbre de cinco.Además de la visión deportiva, se ha ido más allá, incidiendo en aspectosculturales y antropológicos, así corno dejar una bandera por Ia Paz en e1mundo y la protección del Medio Ambiente.La duraci6n es de 50 minutos. Dirección de contacto:TLR Apartado 25.3ó400 Porriño (Pontevedra) . Teléfono 986 335960Página Web: www.desafio 8000.com

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!