lkol b.d. P. Dekkers - Nederlandse Officieren Vereniging

opinieTekst: lkol b.d. P. DekkersIs er nog toekomst voor hetDeeltijd vliegers raken uit de tijdOnder de titel Zwitserleven introduceerde een van onze verzekeraars in de jaren negentig van de vorige eeuw een uitgekiendereclamecampagne voor pensioenverzekeringen. Met hagelwitte stranden, palmbomen en hangmatten gevuld metmin of meer bekende Nederlanders die overigens zelf nog tientallen jaren van de pensioengerechtigde leeftijd waren verwijderd,werd een beeld opgeroepen van een onbezorgde oude dag.Die zou voor ons allemaal binnenbereik liggen, mits men uiteraard dedaarvoor benodigde polissen bij Zwitserlevenzou afsluiten. De campagnesloeg in zoverre aan dat het zwitserlevengevoel min of meer een synoniemwerd voor wat men geacht wordt tevoelen tijdens een aangenaam en zorgeloosleven.Ook de Zwitserse luchtmacht, deSchweizer Luftwaffe (SAF), had eenimago met een hoog zwitserlevengehalte. Een krijgsmacht van eenwelvarend, mooi en schoon land zondervijanden, dat dankzij een strikteneutraliteitspolitiek al sinds mensenheugenisniet meer in een gewapendconflict verwikkeld was geweest: hetmoet lang zoeken zijn naar een armeeDe Nederlandse luchtmacht heeft tot in de jaren 70gebruik gemaakt van ‘maandvliegers’. Dat warenreservisten die na een vliegeropleiding (Klein MilitairVliegbrevet) op de Fokker S-11 en de Piper L-21BSuper Cub na een mobilisatie als vlieger kondenworden ingezet op deze lichte verkenningsvliegtuigen.Eerder waren ook op de Gloster Meteor nogreservisten actief als maandvlieger. Met het uitfaserenvan de Meteor in 1957 verdwenen de maandvliegersuit de jets.die zijn leden een nog zorgelozer bestaanbiedt. Het overgrote deel vande Zwitserse krijgsmacht bestaat uitreservisten, die na het vervullen vanhun dienstplicht, nog vele jaren opgeroepenworden voor periodieke herhalingsoefeningenen oproepbaar zijnom in geval van nood het vaderlandte kunnen verdedigen tegen agressievan buitenaf. Gekscherend wordt weleens gezegd dat Zwitserland geen legerheeft, neen, de Zwitsers zijn eenleger. In tegenstelling tot vele anderewesterse landen waar de dienstplichtof in zijn geheel is afgeschaft of nogmaar een klein deel van de in aanmerkingkomende kandidaten voor hetvervullen van de dienstplicht daadwerkelijkwordt opgeroepen, heeft vrijwelelke volwassen Zwitser zijn geweernaast zijn militaire PGU thuis in dekast staan. Dat geldt niet alleen voormannen met een algemene militairefunctie, maar ook voor degenen meteen meer specialistische functie, zoalsvliegers. Veel Nederlandse collega’slijkt dit een situatie die bijna te mooi isom waar te zijn: door de week werkenbij een luchtvaartmaatschappij op eenBoeing of Airbus en in de weekends jekunnen uitleven door te trainen in eenjachtvliegtuig als Militia Pilot.Maar net als in de laatste jaren depensioenen steeds meer onder drukkomen te staan, wordt er ook aan de(schiet-)stoelpoten van de deeltijdvliegersin Zwitserland geknaagd.Met een oppervlakte van 41.000 vierkantekilometers is de Zwitserse republiekongeveer even groot als Nederland,maar daar houdt elke gelijkenisook wel mee op. De SAF is eveneensqua omvang enigszins te vergelijkenmet onze KLu: het beschikt over eenluchtvloot bestaande uit 87 jachtvliegtuigenvan de types F-18C/D Horneten F-5E/F Tiger II en 47 helikopters(Cougar, Super Puma en EC-135). Deluchttransportcapaciteit is naast deKLu miniem en bestaat uit een allegaartjevan een aantal VIP vliegtuigenen 15 Pilatus Porter. Een air refuelingcapaciteit ontbreekt geheel, maar vergelekenmet Nederland beschikkende Zwitsers, omdat alle opleidingenin eigen beheer worden uitgevoerd,over een veelvoud aan lesvliegtuigen:PC-7, PC-9 en PC-21. Ook manifesterende Zwitsers zich nadrukkelijknaar buiten met het demoteam PatrouilleSuisse met 6 F-5 (PS) en nogeen PC-7 team (P7T). Tenslotte is ernog een Drohnenstaffel actief met 24Ranger UAV’s. Het grote verschil metde Nederlandse luchtmacht zit echterin het personeelsbestand: Nederlandheeft nog ongeveer 10.000 luchtmachtmilitairenonder de wapenenterwijl de Zwitsers om hun luchtvlootovereind te houden beschikken overniet meer dan 1650 man, aan te vullenmet een oproepbaar bestand van21.500 reservisten. Een klein deelhiervan, 170 man in totaal, bestaatuit vliegers. Het begint er echter op telijken dat de dagen van de categoriereservisten-vlieger geteld zijn. In hetverleden werden alle vliegers opgeleidaan de Piloten Schule, waarna gekozenkon worden uit een beroepscarrièreof een reservistencontract. Metde indiensttreding van de F-18 in dejaren negentig kwam er een einde aan6 | Carré 1 | 2013

Zwitserleven gevoel?deze situatie. Dit vliegtuig werd te gecompliceerdgevonden om ook doordeeltijd vliegers te worden gevlogen;het nieuwe lesvliegtuig PC-21 viel indezelfde categorie en zo bleven dewat eenvoudiger F-5, de helikoptersen de propellervliegtuigen over voorde reservisten. Maar ook voor de militiaop de Tiger zijn de dagen geteld.In november besloot de Bondsregeringtot de aanschaf van 22 ZweedseGripen E jachtvliegtuigen ter vervangingvan de 55 nog resterende Tigers.Ook de Gripens zullen in de toekomstuitsluitend worden gevlogen door beroepspersoneelzodat het eind in zichtis voor de deeltijd jetpiloten.De aanschaf van de Gripen, het projectTTE, was overigens geen onomstredenbeslissing in het meestentijdszo rustige Zwitserland en voor- entegenstanders vielen over elkaar heen.Enerzijds twijfelde men aan de noodzaakom de F-5 überhaupt te vervangen,in andere kringen werd de Gripenals onvoldoende gekwalificeerd beschouwdvoor de eisen waaraan eennieuwe jager zou moeten voldoen. Deonenigheid over de selectie van eennieuw vliegtuig houdt ongetwijfeldverband met de visie op de rol van deSchweizer Luftwaffe. De missie van deZwitserse luchtmacht is met het oogop de strikte neutraliteit van de republiekmaar een zeer beperkte. De taakvan de SAF bestaat uit air policingwat zonodig uitgebreid kan wordentot air defence, luchttransport en hetverzamelen van inlichtingen. Doortegenstanders van het project TTEwerd gesteld dat de 33 F-18’s ruimvoldoende waren voor het uitoefenenvan deze taken. Ook qua levensduur,bewapening en updates zouden deF-18’s nog vele jaren mee kunnen.Zo blijkt de grootste tegenstander vande F-5 vervanging het gebrek aaneen duidelijke missie te zijn. Vrienden vijand zijn het er over eens dat hetZwitserse grondgebied nu en in deafzienbare toekomst nauwelijks wordtbedreigd. Tot een van de grootsteuitdagingen van de Zwitserse luchtmachtbehoort de instandhouding vaneen no-fly zone boven het elk jaarin Davos gehouden World EconomicForum (WEF). Ter voorkoming vanterrorische aanslagen vanuit de luchtwordt in die periode met de F-18 continuecombat air patrols gevlogen. Denormale air policing opgaven wordenSterkte Zwitserse Luchtmacht (SAF)33 F-18C/D Payerne Meiringen54 F-5 E/F Payerne Meiringen33 Pilatus PC-7 Emmen11 Pilatus PC-9 Emmen6 Pilatus PC-21 Emmen20 EC-135 Payerne Dubendorf15 AS-332 Super Puma Payerne Dubendorf12 AS-532 Cougar Payerne Dubendorf15 PC-6 Turbo Porter Emmendan overgenomen door de reservistenin de F-5 squadrons die dan hun jaarlijkseherhalingscursus hebben.De reservist vlieger blijft actief tot zijn40 ste en tijdens zijn vliegcarrière moethij jaarlijks tenminste 60 vliegurenmaken. Hiervan worden tenminstetwee weken aaneengesloten besteedaan de herhalingscursus en de restte verdelen over het jaar. Tijdens detrainingsperioden wordt een intensiefprogramma afgewerkt bestaande uittot soms vier sorties per dag. Het helescala van trainingsopgaven wordtdaarbij afgewerkt, van air policing tot2 vs 4 dissimilar air combat training(DACT) tegen F-18’s. Air to groundtraining blijft beperkt tot strafing metde 20 mm kanonnen van de F-5 opde Axalp range. Activiteiten die nietveel verschillen met wat vliegers injachtsquadrons over de hele wereldtot hun bezigheid rekenen. Maar toch,activiteiten die binnen afzienbare tijd,althans voor reservisten, tot het verledenzullen behoren.7