De ontwikkeling van de Bijstandsorganisatie KMar

o pi n i eDe ontwikkelingvan deBijstandsorganisatieKMarDe KMar heeft binnen haar bijstandsorganisatie een uniekmiddel: de BE. De kennis over het bestaan en de mogelijkhedenvan de BE zijn echter nog niet wijd verspreid. Met ditartikel wordt beoogd te informeren over de geschiedenis,totstandkoming, mogelijkheden en het toekomst perspectiefvan de bijstandsorganisatie KMar.Maj L.G. KommerenBeleidsmedewerkerDirectie Operaties Staf C-KMarCarré 9/10 - 2009 pagina

Foto rechts:BE KMar terondersteuning van hetKorps MariniersFoto onder:BE KMar tijdens deondersteuning van eenAOE van politie of KMar.Noot:2) Ondanks de militairestatus van de KoninklijkeMarechaussee moeten depolitiële middelen van de KMar(waar ook de ME en BE ondervallen) worden gezien als civielemiddelen.Politiemissie. In beide gevallen kan de KMar deze taakuitvoeren. Ter verbetering van dergelijk optreden is deEuropean Gendarmerie Force opgericht. De EU en de EGFmaken gebruik van het IPU-concept. Binnen een IPU isde BE in staat als mobile element op te treden voor deuitvoering van alle politietaken, de openbare orde taak(CRC) inbegrepen, in een risicovol gebied.De kenmerken van de BEDe BE is een eenheid van de KMar die in staat is ookrobuust op te treden binnen een politie-operatie en,naast de reguliere middelen van een ME-peloton, extramiddelen heeft die haar in staat stelt om ook onderzware en moeilijke omstandigheden haar taken uit tevoeren. Hiermee is de BE niet enkel een robuust enzwaar inzetmiddel maar is de BE inzetbaar op alle niveausbinnen het politiële geweldsspectrum. Dit is nodig omvanuit regulier optreden niet alleen snel op te kunnenschalen maar waar mogelijk ook weer direct af te schalen.Hiermee wordt enerzijds voorkomen dat ME eenhedenen surveillanten uit de basispolitiezorg in een te hooggeweldspectrum moeten optreden en anderzijds dateen te zwaar middel een te grote inbreuk maakt op deNederlandse samenleving.In die gevallen dat de politie, vanwege de veiligheidssituatie,niet langer in staat is haar taken uit te voeren zullen degezagsdragers overwegen om de krijgsmacht in te zetten.In een democratische rechtstaat wordt dit gezien als eenongewenste situatie die zoveel mogelijk vermeden moetworden. Uitgangspunt voor het BE optreden in Nederlandis het politiële domein, gevormd door de regulierewetgeving en ambtsinstructie voor politie en KoninklijkeMarechaussee. Hiermee is het lokale bestuur in staatom het domein waarin met civiele middelen 2) wordtopgetreden op te rekken en kan het moment waarop eenberoep moet worden gedaan op de militaire middelen vande krijgsmacht worden uitgesteld. Uiteraard staat dit losvan de kwantitatieve en kwalitatieve bijstand van Defensiein het kader van ICMS (Intensivering Civiel-MilitaireSamenwerking) in die gevallen dat er specifieke Defensiemiddelen of aanvullende capaciteit benodigd is.Kenmerkend voor de BE is ook dat de eenheid geschiktis voor zowel ordehandhavingstaken als beveiligingstakenen dat de BE naast de inzet binnen de nationale contextook in internationaal verband ingezet moet kunnenworden. Bij inzet in Nederland kan de inzet plaatsvinden met diverse partners zoals regiokorpsen, KorpsLandelijke Politie Diensten (KLPD), DSI en Defensie, ininternationaal verband wordt opgetreden als onderdeelvan een civiele politiemissie. In dat geval worden lokalepolitieorganisaties vervangen of versterkt. Hiertoe kande KMar, onder andere, optreden samen met andereGendarmerie korpsen binnen het samenwerkingsverbandvan de European Gendarmerie Force (EGF).Doordat de BE als enkele eenheid geschikt is voorverschillende taken met verschillende inzetvormenmaar hierdoor ook organiek de beschikking heeft overeen breed scala aan middelen en trainingen maakt dit deBE tot een zeer efficiënt middel voor de Nederlandsesamenleving. Een zelfstandige inzet van de BE is uiteraardmogelijk maar de kracht van de BE zal voornamelijkliggen in het integrale optreden met andere diensten eneenheden. Naast de genoemde externe partners is deBE een uitstekend middel om met andere onderdelenvan de KMar zoals de BSB en/ of andere eenheden opte treden. Dit stelt de KMar in staat om als organisatiemet intelligente en brede concepten en gebruikmakingvan specifieke middelen een belangrijke rol te spelen inhet bewaken en beveiligen en ordehandhaving binnenhet Nederlandse stelsel. Vanwege de synergie in hettakenpakket en haar flexibiliteit is de BE opgezet als eentoolbox waar bestuurders gebruik van kunnen maken maartegelijk draagt de BE in belangrijke mate bij aan toolbox diede KMar als geheel vormt voor het bevoegde gezag.Position paper BENaast het opzetten van een nieuwe eenheid wenst deKMar ook het beheer en gezag (maar zeker ook departners en bestuurders op lokaal niveau) hierover naderte informeren. Hiertoe heeft de KMar de position paper BEgeschreven. In de position paper wordt de totstandkomingvan de BE beschreven maar ook de huidige inzetvormenen inzetmogelijkheden van de BE. Daarnaast is eenaantal ontwikkelmogelijkheden geschetst om samen metbevoegd gezag en het beheer verder te spreken oververvolg stappen die met de BE gezet kunnen worden.De position paper BE is aangeboden aan de leden van hettaakveldberaad samenwerking, bijstand en vredesmissies.Inmiddels heeft de Raad van Hoofdcommissarissen en deDirecteur Veiligheid van BZK zich positief uitgesprokenCarré 9/10 - 2009 pagina 12

waarbij de BE en haar inzetvormen worden erkend enherkend. In algemene zin werd gesteld dat de toegevoegdewaarde van de BE zeker wordt onderkend.Mogelijke ontwikkelingen1. Verbeterd voertuigconcept.Naast de ME-voertuigen zonder ballistische beschermingbeschikt de KMar voor de BE over gepantserderupsvoertuigen van het type YPR. Dit zijn terreinwaardige,gepantserde voertuigen met ballistische bescherming. Bij hetbewaken en beveiligen en het handhaven van de openbareorde in het hogere geweldspectrum hebben deze voertuigeneen zeer robuuste uitstraling en kunnen ze het personeeleen veilige dekking geven. Deze pantserrupsvoertuigenworden al jaren ingezet ter ondersteuning van het MEoptreden(dozerfunctie) en bijzondere interventie eenheden(DSI/UIM en BSB).Door ervaring en (internationale) ontwikkelingen is echtereen nieuwe behoefte ontstaan aan een aanvullend voertuigtussen het ME-voertuig en een pantserrupsvoertuig in.Een robuust maar civiel wielvoertuig met ballistischebescherming voor politietaken in groepsverband ontbreektvoor optreden in (inter-)nationaal verband. Een dergelijkvoertuig is ook essentieel vanwege de veiligheid, hetverbeteren van de inzetmogelijkheden van de BE en deacceptatie van de BE als inzetmiddel voor lokale bestuurdersin een Nederlandse gemeente. De Italiaanse Carabinieri en deoverige Gendarmerie landen beschikken al over dergelijkevoertuigen. De volgende voordelen worden onderkend:• Meer civiele uitstraling waardoor meer acceptatie bijgezag en publiek.• Meer zicht voor bestuurder en inzittenden waardoorhet voertuig veel veiliger is voor omstanders en eigenpersoneel en operationeel beter geschikt voor bewakenen beveiligen.• Klimatologisch, logistiek en operationeel beter geschiktvoor internationaal politie optreden en sluit beter aanbij het voertuigconcept en het operationele concept vaninternationale partners.Door het verbreden van het voertuigconcept is de KMar,gelet op de onderkende voordelen, beter in staat flexibelen modulair de inzetvormen van de BE uit te voeren ende overgang van ME naar BE optreden gelijkmatig plaatste laten vinden.2. De KMar als toolbox voor Bewaken en Beveiligen.Met de BE complementair aan haar overigeinzetmogelijkheden in het kader van bewaken enbeveiligen beschikt de KMar over een brede toolboxen expertise op dit gebied. Zonder afbreuk te doenaan de activiteiten van de regiopolitie die normalitervanuit de lokale verantwoordelijkheid deze taak uitvoertzou de KMar zich kunnen richten op het bewaken enbeveiligen in het Rijksdomein. Het Rijksdomein kanbestaan uit objecten met een strategisch belang voorde Staat der Nederlanden zoals het Koninklijk Huis,De Nederlandsche Bank, luchthavens, kerncentrales,regeringsgebouwen en parlement. Ook andere objectenkunnen vanwege een hoge en acute dreiging het lokaleniveau ontstijgen en (tijdelijk) tot het Rijksdomein gaanbehoren. Hoewel de regiopolitie niet de voorkeur heeftde gehele taak over te hevelen zou de KMar als centraalgeleide en landelijke politieorganisatie met specifiekeeenheden hier prima toe in staat zijn.3. Scenario-ontwikkeling.De BE KMar kan ingezet worden ten behoeve van de eigentaken of als bijstand voor de politie of specialistische eenheden.Deze inzet is, met uitzondering van de zogenaamde sky-wave,niet nader beschreven. Om als overheid beter toegerust tezijn op mogelijke ontwikkelingen zou meer gekeken kunnenworden naar voorzienbare scenario’s op het gebied vaninterventie, bewaken en beveiligen en het handhaven vande openbare orde. Door scenario-analyse kan gekekenworden naar de taken en verantwoordelijkheden van debetrokken actoren, benodigde middelen, beschikbaarheid enbereikbaarheid en de interoperabiliteit tussen verschillendediensten. Zo beschikt de politie over 45 pelotons MEdie ingezet worden bij evenementen en situaties zoalsdemonstraties en voetbalwedstrijden waarbij een openbareorde problematiek zou kunnen ontstaan. Daar waargrootschalige ordeverstoringen al voorzien of gaande zijnen het risico van escalatie naar grootschalig geweld en/ ofvuurwapengebruik wordt onderkend kan de BE bij voorbaatworden toegevoegd aan de lokale politie-inzet. Afhankelijkvan de situatie kan de BE worden ingezet samen met deME, waarbij de BE in staat is bij escalatie op te schalen, ofde BE kan in reserve blijven om bij escalatie in te kunnengrijpen.Foto links:BE KMar bij het uitvoerenvan politietaken(ordehandhaving) ininternationaal verband.Foto onder:BE KMar in het kader vanbewaken en beveiligen.Carré 9/10 - 2009 pagina 13

Foto rechts:BE KMar, ordehandhavingin het hogegeweldspectrum.Foto’s onder:Italiaanse Carabinieri meteen robuust maar civielvoertuig voor politietaken(incl. ordehandhaving).10: BE KMar, YPR en deWerklust.4. Gereedheid en paraatheid.Het is echter onmogelijk om altijd de BE in de directenabijheid achter de hand te houden omdat de escalatienaar wapen- of grootschalig geweldgebruik niet altijdte voorzien is. Tot op heden zijn er nog geen normengesteld aan de beschikbaarheid en bereikbaarheid van deBE KMar. Indien hier vanwege specifieke inzetscenario’sof in algemene zin toch behoefte bestaat dient naderte worden bekeken hoe deze behoefte ingevuld kanworden.De personele vulling van de BE geschiedt nu vanuitnevenfunctie. Dat heeft tot gevolg dat bij veelvuldigeof langdurige inzet in nationaal verband of in het kadervan internationale politiemissies veel personeel wordtweggetrokken uit andere operationele taken. Voorde toekomst zou gedacht kunnen worden aan het(deels) omvormen van de BE in een staande organisatiewaarmee de KMar in staat is de geoefendheid envooral de interoperabiliteit met andere specialistischediensten zoals DSI en de ME-eenheden van de politie tevergroten, en ook om op de bij Defensie gebruikelijkewijze de eenheden als mobile element voor internationalepolitiemissies gereed te stellen.ToekomstMet de BE heeft Nederland de beschikking over eenefficiënt inzetmiddel om moeilijke situaties het hoofdte bieden waarin nog niet was voorzien. Deze potentievoor de BE moet nu verder benut worden door de BEenerzijds verder te ontwikkelen en anderzijds doorscenario-ontwikkeling en het zorgen voor bekendheiden acceptatie van de BE. Dit om de BE en daarmeede KMar nog meer een vaste plaats te geven in deveiligheidssector.Naast de ontwikkelingen op BE gebied is ook eenherinrichting van de ME gaande. Deze herinrichtingis geïnitieerd door het Ministerie van BinnenlandseZaken en wordt door een projectorganisatie van depolitie uitgevoerd. De KMar is betrokken bij de diversedeelprojecten. Er wordt gekeken naar de taken vande ME maar ook de kleding en uitrusting. Vooral deorganisatievorm van de ME is een belangrijk onderwerp.Er zijn regionale verschillen bij de uitvoering van MEtaken,waarbij veel politieregio’s nog gebruik maken vande traditionele inzetvormen maar sommige politieregio’s,in vooral de grote steden, gebruik maken van eenflexibelere ME inzet: Flex-ME.De Flex-ME wordt in kleinere verbanden en met kleinerevoertuigen ingezet en dit personeel wordt in afwachtingvan ME inzet ingezet voor de reguliere basispolitiezorg.Lokale bestuurders willen vaak vooraf instemmen de inzetvan ME-eenheden. Met de reguliere ME-inzet was ditnooit een probleem omdat in de tijd benodigd voor hetoproepen, gereedmaken en aanrijden deze toestemmingverkregen kon worden voordat de inzet kon plaatsvinden.In het geval van Flex-ME is het personeel vaak al terplaatse op de locaties met een dreigende ordeverstoringen is zij voor het publiek herkenbaar als ME. Op hetmoment dat er daadwerkelijk ordeverstoringen optredenzal de politie de Flex-ME willen inzetten waarbij hetmoeilijk zo niet onmogelijk is om tijdig de benodigdetoestemming te verkrijgen. Flex-ME vraagt dus niet enkelandere voertuigen en tactieken maar ook een andermandaat van het bestuur en vrijheid van handelen voorde operationele politiechef ter plaatse. Dit eventueelsamen met snelle C2-structuren om besluitvorming ophet juiste niveau goed te laten verlopen. Bij dat laatstekunnen de politie (en de KMar) wellicht ook kijken naarde kennis en ervaringen die Defensie heeft opgedaanmet het optreden in militaire operaties waarbij mandaat,operationeel leiderschap maar ook snelle besluitvormingop hogere niveaus onderdeel uitmaken van het optreden.Wellicht dat deze ervaringen ook in deze nationalecontext bruikbaar kunnen zijn.Carré 9/10 - 2009 pagina 14