Understanding the Genetic Basis of Inherited Bone Marrow Failure ...

146 ชาญชัย ไตรวารี และ ปยะ รุจกิจยานนทการ วินิจฉัย โรค FA ใน ปจจุบัน ประกอบ ไป ดวย4 ขั้นตอนดังนี้1. Induced chromosomal breakage test: เปน วิธีวินิจฉัย มาตรฐาน ของ FA โดย ใช diepoxybutane (DEB) /mitomycin C (MMC) ทําให เกิด chromosomal breakageของ lymphocytes ใน peripheral blood นอก จาก นี้การ ตรวจflow cytometry ของ FA lymphocytes ยัง อาจ จะ พบ วา มีการสะสม ของ เซลล ที่ หยุด อยู ที่ G2/M phases ของ cell cycleอยางไรก็ตาม ถา chromosomal breakage test ใน lymphocytes นั้น ปกติ แตลักษณะ ทาง คลินิก ของ ผูปวย นั้น นา สงสัย อยางชัดเจน ตอFA ควร นํา skin fibroblastของ ผูปวย มา ใชใน การวิเคราะห ตอไป เนื่อง จาก ผูปวย บาง คน มี hematopoietic somatic mosaicism ซึ่ง อาจ จะ ทํา ใหเกิดผลตรวจ ปกติ ได 142. การ ตรวจ หา Fancd2 โดย Western blot analysis:การ ขาด หาย ไป ของFancd2 บงชี้วา มีความ บกพรอง ของ โปรตีนตัว ใด ตัว หนึ่ง ใน nuclear core complex proteins (Fanca, b,c, e, f, g, i,l หรือ m) ใน ขณะ ที่ถา ยัง พบ Fancd2 อยู เปน การบงชี้วา มีการ กลาย พันธุใน Fancd1 (Brca2) หรือ Fancj/Bach1/Brip1 153. Complementation group analysis: สําหรับ การตรวจ นี้จะ ใช retroviral vectors ที่แสดง ออก FA proteinsทีละตัว เขา ไป ใน peripheral blood FA lymphocytes เพื่อ ดู วาโปรตีน ชนิด ใด สามารถ แกไข cytogenetic instability ซึ่ง ถูกประเมิน โดย chromosomal DEB/MMC breakage test หรือflow cytometry เพื่อ ตรวจ หา G2/M arrest 24. Mutation analysis: หลัง จาก complementationanalysis เสร็จ สิ้น ความ ผิด ปกติ ของ ยีน ก็ จะ ถูก ตรวจ เพื่อ หาตําแหนง การ กลาย พันธุDiamond-Blackfan anemiaอาการ ทาง คลินิกDiamond-Blackfan anemia (DBA) ไดถูก รายงาน ไวใน ปค.ศ. 1938 โดย ผูปวย สวน ใหญ จะ มี อาการ ซีด ตั้งแต เปน ทารกแบบ normochromic หรือ macrocytic anemia รวม กับ มีจํานวนreticulocyte ต่ํา โดย พบ วา มีเซลลตัว ออน ของ เม็ด เลือดแดง ลดลง โดย เซลลชนิด อื่น อยูใน เกณฑปกติและ มีการ เพิ่ม ขึ้น ของระดับ erythrocyte adenosine deaminase (eADA) ใน ระยะขวบ ป แรก ( อายุ เฉลี่ย ของ การ วินิจฉัย อยู ที่ 2 เดือน) โดย พบ วาประมาณ 1 ใน 3 ของ ผูปวย DBA พบ มี ความ ผิด ปกติ ของรางกาย รวม ดวย อัน ไดแก จมูก แบน คาง เล็ก ลิ้น โต ตัว เตี้ยเปนตน ทั้ง นี้พบ วา ผูปวย DBA รอยละ 15-20 ไมมีความ จําเปนตอง รักษา แตอยาง ใด อยางไร ก็ตาม อีก รอยละ 80 ของ ผูปวย เหลานี้ ยัง มี ความ จําเปน ตอง รักษา โดย ใช ยา prednisone โดย พบ วารอยละ 40 ตอบ สนอง ดีตอ prednisone ใน ขนาด 1-2มก./ กก./วัน สําหรับ ใน ผูปวย ที่ ไม ตอบ สนอง ตอ ยา prednisone อาจพิจารณา เพิ่ม ขนาด ยา เปน 4-6 มก./ กก./ วัน ทั้ง นี้ยัง มีผูปวย อีกจํานวน หนึ่ง ที่ อาจ จะ ตอง มี ความ จําเปน ใน การ ให เลือด ทั้ง นี้รอยละ 1.9 ของ ผูปวย DBA มีความ สัมพันธกับ ความ เสี่ยง ที่เพิ่มขึ้น ตอ การ เกิด โรค มะเร็ง โดย เฉพาะ อยาง ยิ่ง AML, MDS,Hodgkin lymphoma และ osteosarcoma 16สาเหตุ ของ การ เกิด โรค ใน ระดับ พันธุ กรรม (Genetic &Molecular pathogenesis)อุบัติการณของ DBA ประมาณ 5-10 ราย ตอ ทารก แรก เกิดหนึ่ง ลาน คน ใน ประเทศ กลุม ยุโรป สําหรับ การ ถาย ทอด ทาง พันธุกรรม รอยละ 80 ของ ผูปวย จะ เปน แบบ sporadic 17 สวน ที่เหลืออีก รอยละ 20 เปน แบบ autosomal dominant, autosomalrecessive หรือX-linkedrecessive ตาม ลําดับประมาณ รอยละ 20-25 ของ ผูปวย DBAพบ วา มี การ กลายพันธุ ที่ยีนRPS19 บน โครโมโซม19q13.2 โดย สัมพันธกับ การถาย ทอด ทาง พันธุกรรม แบบ autosomal dominant และ มีการรายงาน การ กลาย พันธุ ของ RPS19 มาก กวา 60 ชนิด ซึ่งประกอบ ดวย missense, nonsense, frameshift, splice sitedefects, insertions และ deletions18,19 ทั้ง นี้ ไม พบ ความสัมพันธระหวาง RPS19 genotype และ phenotypeRPS19 ทํา หนาที่สราง ribosomal protein 19 (Rps19) ซึ่งเปน สวน ประกอบ ของ 40S subunit ของ eukaryotic ribosomeและ โปรตีน นี้ จํากัด อยู ใน nucleolus ซึ่ง มี ความ สําคัญ กับ การสราง ribosomal RNA (rRNA) และ ribosome ใน ปจจุบันหนาที่ ของ Rps19 ใน ขบวน การ สราง เม็ด เลือด แดง ยัง ไม เปน ที่เขาใจ แน ชัด นัก อยางไร ก็ ตาม ดู เหมือน วา Rps19 จะ มี ความสําคัญ ตอ ขบวน การ สราง เม็ด เลือด แดง ใน ชวง แรก ดัง จะ เห็น ไดจากระดับ ของ Rps19 ที่สูง มาก ในการ สราง เม็ด เลือด แดง ชวง แรกและ มี แนว โนม ที่ ลดลง ใน ชวง หลัง 20 ทั้ง นี้ ยัง พบ วา เซลล จาก ไขกระดูก หรือ รก ที่ทําใหมีการ ลด การ สราง Rps19 โดย ใช siRNAใน หลอด ทดลอง 21 พบ การ สราง เซลล เม็ด เลือด แดง ลดลงปจจุบัน ไดมีการ ศึกษา ถึง ความ เปน ไป ไดที่นํา gene therapyมา ใชใน การ รักษา DBA โดย ไดมีการ ทดลอง ใช retroviral vectorใน การ ใส ยีน RPS19 เขา ไป ใน CD34 + cell จาก ไข กระดูก ของผูปวย DBA ที่ มี RPS19 mutation จาก การ ทดลอง นี้ พบ วาoverexpression ของ RPS19 ทําให เกิด การ เพิ่ม ขึ้น ของ เซลลJournal of Hematology and Transfusion Medicine Vol. 18 No. 2 April-June 2008