Nr.2 - ALPA - Albanian Papers
Nr.2 - ALPA - Albanian Papers Nr.2 - ALPA - Albanian Papers
Shehulitologjike. Për nga kualiteti termik klasifikohet nëkatër klasa: Klasa e parë me 12%hi , vlera klorikembi 9211 [KJ/kg] dhe klasa e katërt me mbi 21%hime vlerë klorike 5862 [KJ/kg], përmbajtja elagështisë sillet prej 45%, ku 18% e saj ështëlagështi hidroskopike.Procesi i përfitimit të qymyrit në basenin eKosovës zhvillohet përmes minieravesipërfaqësore. Secila fazë e procesit është eobliguar për respektimin e rregullave –standardeve të përcaktuara nga vetë prodhuesidhe standardeve dhe teknikave bashkëkohore tëvlerësimit të rrezikshmërisë dhe sistemit tëinvestigimit të sigurisë nga aksidentet dhe avarit.Rregullat e ekonomisë së tregut janë të pamëshirshme , qe quhet konkurrence, gjithashtukjo konkurrence është e nënshtruar nga kontrollicilësor i procesit të prodhimit në raport meobjektet gjeneruese, prandaj siguria në puneduhet të jetë sistem dhe çdo aksident në vendepune nënkupton hedhjen poshtë të produktitfinal të tij. Andaj faktorët e sigurisë në minierëjanë të domosdoshëm për të pasur stabilitet tëgjithmbarshëm nga aspekti gjeomekanik,përzgjedhja e faktorit të sigurisë është e munduredhe përmes avancimit të gërmimit të masave tëformacioneve argjilore dhe shpateve të palosjeve( stivimit), si dhe shpateve anësore për gjatefrontit punues. Sipas praktikave të gjer tanishmefaktorët më të ulët të sigurisë janë të mundshmenëse gjatë operimit minerar të avancuar dheshpatet e palosjes kanë kohë të shkurt jetësore.Në minierat ekzistuese është e njohur dukuria errëshqitjeve lokale që herë pas here lajmërohenedhe në shkallët punuese që paraqesin rrezik përpajisje por edhe për vete punëtoret. Këtorrëshqitje kanë pas shtrirje të konsiderueshme sidhe me pasoja fataliteti ( rasti v. 2004 Mirash) kuhumbin jetën dy punëtor. Zakonisht këtorrëshqitje paraqiten gjatë atakimit me rastin egërmimit nëpër zona me fortësi poligonale tëdobëta ( material me sipërfaqe të lëmuar). Faktortjetër i rëndësishëm për reduktim të stabilitetitështë edhe lidhja e argjilës tavanore. Këto lidhjeherë pas here veprojnë si sipërfaqe rrëshqitëseku, pa paralajmërim, shkëputen masat në formëtë blloqeve të vogla apo të mëdha.Duke u nisur nga përvojat si dhe hulumtimetgjeomekanike dhe gjeofizike të minieraveekzistuese si dhe njohurit e përvojave tëgjertanishme me rastin e rrëshqitjeve të masaveargjilore apo të serive të qymyrit është ma se erëndësishme të studiohet vlerësimi racional irrezikut gjatë hapjes së minierës të Sibocit Jug-Perëndim. Vlerësimi i shkalles së rrezikshmërisë ,për vendet e bashkimit Evropian është bërëdetyrim që nga viti 1989 sipas rregullores 89/391EEC, e cila pastaj në vitin 1996 plotësohet meudhëzimet për rregullativa ligjore dhe aplikim tëtyre.1.0. VLERËSIMI I SHKALLËS SË RREZIKSHMËRISËTeknika e Sigurisë në minierë është pjesë e pandare e organizimit të punës dhe e realizimit tënjë procesi të punës e cila realizohet meaplikimin e standardeve të shkruara, tëkontraktuara por të cilat janë kompatibile mevendet e BE. Vlerësimi i rrezikut nuk është as gjëtjetër pos analizim i përpiktë i asaj që gjatë punës– operimit në minierë dëmton punëtoret dhemundët të matet se sa janë marr masa të duhuratë sigurisë, apo të merren masa shtese,parandaluese për ti ikur rrezikut. Qëllimi duhet tëjete që ase kush mos të pësoi lëndim aposëmundje profesionale.Në baze të hulumtimeve të shumë institutevendërkombëtare për siguri kanë ardhur deri nëpërfundim se 15% të problemeve në minieramund të kontrollohen përmes ekspertëveindividual deri sa 85% mund të kontrollohenvetëm përmes sistemit të menaxhimit tësigurisë.Për vlerësimin e rrezikshmërisë është mase enevojshme të identifikohen faktorët në mënyreqë të sigurojmë të dhëna të besueshme qëpasqyrojnë relacionet në mesë të kërkesave përshëndetin e personelit, rregullave të sigurisë,mjedisit të punës, mbrojtjes karshi proceduravegjyqësore të cilat i shoqërojnë aksidentet mehumbje të mëdha dhe me fatalitete.Në vendet e zhvilluara ekonomikisht procesi ivlerësimit është i ndërtuar prej tre faktorëve tërëndësishëm të sigurisë:AKTET Vol. IV, Nr 2, 2011 317
Shehu1. për menaxhim të suksesshëm duke e ndierpërgjegjësin për sigurinë dhe shëndetin epersonelit si dhe mbrojtjen e mjedisit të punës(ambient i sigurt i punës).2. menaxhimi i mire i sigurisë, shëndetin dheambientin e punës që siguron mundësi të mëdhapër menaxhim të humbjeve për çdo nivelorganizativ.3. menaxhimin duhet kërkuar për mesëzvogëlimit të humbjeve si pasoj e aksidenteveapo incidenteve në punë për mesë strategjisë sëpërgjithshme të menaxhimit të minierës, profitit,kontrollimit të dëmeve të pronës, humbjet gjatëprocedurave të hulumtimit të aksidentit si;ndalesa e punesë, zëvendësimi me personeltjetër, trajnimi i tij si dhe kualitetin e punës.Duke u bazuar në ligjshmërinë e rregullave tëkësaj problematike në vendet e zhvilluara dhedemokratike, proceset e vlerësimit tërrezikshmërisë janë të ndërtuara në disa faza tëmenaxhimit:- identifikimi i punës dhe prioritetit,- standardet në punë,- llogaria e përformanses me standarde,- vlerësimi i rezultateve,- shpërblimet dhe përmirësimet kontakteve.I tërë ky proces duhet te mbështetet në veprimetpreventive të operimit minerar , në mënyrë qënumri i lëndimeve në punë të zvogëlohet, dhepërmes kësaj të zvogëlohen shpenzimet. Prapunë e sigurt – punë produktive. Proceset errezikshme duhet identifikuar dhe eliminuar, derinë masë të minimumit të rrezikshmërisë oseedhe të eliminohen tërësisht, përmes kësajkrijohen kushtet për punë të sigurt në minierë eme këtë arrihet ngritje e produktivitetit të punës.1.1. IDENTIFIKIMI I RREZIKUT NË PUNË SIPASPRIORITETITIdentifikimi i rrezikut është hapi i pare dhe ma irëndësishëm në menaxhimin e sigurisë nëminierë, me detyrim të identifikimit tëshkaktareve të mundshëm për aksidente tëpunëtorëve gjatë operimit minerar. Kjo ështërrugë e vetme e sigurt kur dihen dhe evidentohenshkaktarët e mundshëm të rrezikut që çojnë derinë humbje me përmasa të mëdha.Bazuar në përvojat e gjer tanishme në minieratekzistuese, si dhe të dhënat e hulumtimevegjeologjike, fusha e minierës J-P , gjendët nëzonën e përfshirjes me lëvizje tektonikedisjungtive pospliocenike e cila ndan masat eserisë qymyrore në makro dhe mikro blloqedenivelizuese. Këto lëvizje me reproduksion tëspostimit të trollit , dukshëm u paraqiten në fundte vitit ’80 .Është faze e pare në të cilën identifikohenshkaktarët e rrezikut për personelin dhe vetpajisjen . Ky është hapi i parë i menaxhimit tësigurisë, ku duhet vlerësuar si fazë obliguese përvlerësimin e shkallës së rrezikshmërisë. Kjo faze eidentifikimit të faktorëve dhe rreziqeve qëpërfshin një vlerësim kritikë të gjitha rreziqevepotenciale për personelin dhe pajisjet ështëpërgjegjësi e stafit menaxhues të minierës.Metodologjia e identifikimit të mundësive tërrezikshmërisë duhet mbështetur në identifikimine problemeve dhe radhitjen e tyre në grupepërkatëse sipas prioritetit:- aktivitetet e ndërmarra të operimit minerarsi pjesë e metodologjisë,- mirëmbajtja e rregullt e pajisjeve dhestabilimenteve dhe,- investimet (operative dhe kapitale).Njohurit themelore për punë të sigurt nga aspektii sigurisë për të gjithë personelin duke umbështetur në tri shtylla kryesore:a. trajnimi i të punësuarve për punë të sigurt,b. aftësimi i personelit për dhënie të ndihmëssë parë, dhec. aftësimi i personelit për mbrojtje kundërzjarrit.Faza e identifikimit të rreziqeve potenciale sibazament ka ligjet në fuqi, standardet eaprovuara për punë dhe teknologji të avancuardhe të sigurt që rregullojnë problemet eshëndetit dhe sigurisë të punëtoreve gjatë punëssi dhe kodet e aplikueshme të BE etj.1.2. VLERËSIMI I SHKALLËS SË RREZIKSHMËRISËVlerësimi shkallës së rrezikshmërisë ështëmetodologji me të cilën verifikohet shkalla e318AKTET Vol. IV, Nr 2, 2011
- Page 102 and 103: Kokalari & Haxhimatematikore, janë
- Page 104 and 105: Kokalari & HaxhiLagështia Hiri Fuq
- Page 106 and 107: Kokalari & HaxhildQ i(Kkal/kg)a α
- Page 108 and 109: AKTET ISSN 2073-2244Journal of Inst
- Page 110 and 111: Lajçi & Lajçi2.1.4. Koha e vdekje
- Page 112 and 113: Lajçi & Lajçi56°C 58°C 60°C 62
- Page 114 and 115: Lajçi & LajçiFigura 3.6. Grafiku
- Page 116 and 117: AKTET ISSN 2073-2244Journal of Inst
- Page 118 and 119: Gumeniet alkolonave të modifikuara
- Page 120 and 121: Gumeniet alDuke iu referuar rezulta
- Page 122 and 123: AKTET ISSN 2073-2244Journal of Inst
- Page 124 and 125: Lajçi & Metikos-HukovicProblemi i
- Page 126 and 127: Lajçi & Metikos-HukovicPbSO 4 /H 2
- Page 128 and 129: Lajçi & Metikos-HukovicPrania e ka
- Page 130 and 131: Pajaziti et al.Historikisht kontrol
- Page 132 and 133: Pajaziti et al.Për këto dy hapa t
- Page 134 and 135: Rama et aledhe shkalla e shfrytëzi
- Page 136 and 137: Rama et alformohen në temperatura
- Page 138 and 139: Rama et aldeformuarHVmureveHVmureve
- Page 140 and 141: AKTET ISSN 2073-2244Journal of Inst
- Page 142 and 143: Sadiku et al.vëllimit prej 2 deri
- Page 144 and 145: Sadiku et al.Figura 3. Sipërfaqe e
- Page 146 and 147: AKTET ISSN 2073-2244Journal of Inst
- Page 148 and 149: Shala & Karakashise ajrit në gryke
- Page 150 and 151: Shala & Karakashirezultate të para
- Page 154 and 155: Shehurrezikut, intensiteti (përmas
- Page 156 and 157: Shehukrijuar humbje kohe me rastin
- Page 158 and 159: AKTET ISSN 2073-2244Journal of Inst
- Page 160 and 161: Spahiu3.1.1. NGARKIMI I MINERALIT D
- Page 162 and 163: SpahiuKoha e ngarkimit të damperit
- Page 164 and 165: AKTET ISSN 2073-2244Journal of Inst
- Page 166 and 167: Hoxha et alefiçensa varion nga 37-
- Page 168 and 169: Hoxha et alrezultat i cilësisë s
- Page 170 and 171: Hoxha et aldo të rezultojë në re
- Page 172 and 173: Kabashi & KrasniqiFacilities that h
- Page 174 and 175: Kabashi & Krasniqi- Protecting the
- Page 176 and 177: Kabashi & KrasniqiThe content of ma
- Page 178 and 179: AKTET ISSN 2073-2244Journal of Inst
- Page 180 and 181: Lajçi & Lajçi3. REZULTATET3.1. P
- Page 182 and 183: Lajçi & Lajçimë e ulëta në lë
- Page 184 and 185: Osmani & BytyqiPër saldim nevojite
- Page 186 and 187: Osmani & Bytyqi35O C deri në 40O C
- Page 188 and 189: Osmani & BytyqiKampionët (mostrat)
- Page 190 and 191: Bytyqi et al.Regjenerim quhet mbush
- Page 192 and 193: Bytyqi et al.Figura 7. Vendosja, sh
- Page 194 and 195: AKTET ISSN 2073-2244Journal of Inst
- Page 196 and 197: Lajçi et al.furnizimit të rregull
- Page 198 and 199: Lajçi et al.21v Hlokale1 1... (16)
- Page 200: Lajçi et al.18 m 3 dhe vlera e pre
Shehu1. për menaxhim të suksesshëm duke e ndierpërgjegjësin për sigurinë dhe shëndetin epersonelit si dhe mbrojtjen e mjedisit të punës(ambient i sigurt i punës).2. menaxhimi i mire i sigurisë, shëndetin dheambientin e punës që siguron mundësi të mëdhapër menaxhim të humbjeve për çdo nivelorganizativ.3. menaxhimin duhet kërkuar për mesëzvogëlimit të humbjeve si pasoj e aksidenteveapo incidenteve në punë për mesë strategjisë sëpërgjithshme të menaxhimit të minierës, profitit,kontrollimit të dëmeve të pronës, humbjet gjatëprocedurave të hulumtimit të aksidentit si;ndalesa e punesë, zëvendësimi me personeltjetër, trajnimi i tij si dhe kualitetin e punës.Duke u bazuar në ligjshmërinë e rregullave tëkësaj problematike në vendet e zhvilluara dhedemokratike, proceset e vlerësimit tërrezikshmërisë janë të ndërtuara në disa faza tëmenaxhimit:- identifikimi i punës dhe prioritetit,- standardet në punë,- llogaria e përformanses me standarde,- vlerësimi i rezultateve,- shpërblimet dhe përmirësimet kontakteve.I tërë ky proces duhet te mbështetet në veprimetpreventive të operimit minerar , në mënyrë qënumri i lëndimeve në punë të zvogëlohet, dhepërmes kësaj të zvogëlohen shpenzimet. Prapunë e sigurt – punë produktive. Proceset errezikshme duhet identifikuar dhe eliminuar, derinë masë të minimumit të rrezikshmërisë oseedhe të eliminohen tërësisht, përmes kësajkrijohen kushtet për punë të sigurt në minierë eme këtë arrihet ngritje e produktivitetit të punës.1.1. IDENTIFIKIMI I RREZIKUT NË PUNË SIPASPRIORITETITIdentifikimi i rrezikut është hapi i pare dhe ma irëndësishëm në menaxhimin e sigurisë nëminierë, me detyrim të identifikimit tëshkaktareve të mundshëm për aksidente tëpunëtorëve gjatë operimit minerar. Kjo ështërrugë e vetme e sigurt kur dihen dhe evidentohenshkaktarët e mundshëm të rrezikut që çojnë derinë humbje me përmasa të mëdha.Bazuar në përvojat e gjer tanishme në minieratekzistuese, si dhe të dhënat e hulumtimevegjeologjike, fusha e minierës J-P , gjendët nëzonën e përfshirjes me lëvizje tektonikedisjungtive pospliocenike e cila ndan masat eserisë qymyrore në makro dhe mikro blloqedenivelizuese. Këto lëvizje me reproduksion tëspostimit të trollit , dukshëm u paraqiten në fundte vitit ’80 .Është faze e pare në të cilën identifikohenshkaktarët e rrezikut për personelin dhe vetpajisjen . Ky është hapi i parë i menaxhimit tësigurisë, ku duhet vlerësuar si fazë obliguese përvlerësimin e shkallës së rrezikshmërisë. Kjo faze eidentifikimit të faktorëve dhe rreziqeve qëpërfshin një vlerësim kritikë të gjitha rreziqevepotenciale për personelin dhe pajisjet ështëpërgjegjësi e stafit menaxhues të minierës.Metodologjia e identifikimit të mundësive tërrezikshmërisë duhet mbështetur në identifikimine problemeve dhe radhitjen e tyre në grupepërkatëse sipas prioritetit:- aktivitetet e ndërmarra të operimit minerarsi pjesë e metodologjisë,- mirëmbajtja e rregullt e pajisjeve dhestabilimenteve dhe,- investimet (operative dhe kapitale).Njohurit themelore për punë të sigurt nga aspektii sigurisë për të gjithë personelin duke umbështetur në tri shtylla kryesore:a. trajnimi i të punësuarve për punë të sigurt,b. aftësimi i personelit për dhënie të ndihmëssë parë, dhec. aftësimi i personelit për mbrojtje kundërzjarrit.Faza e identifikimit të rreziqeve potenciale sibazament ka ligjet në fuqi, standardet eaprovuara për punë dhe teknologji të avancuardhe të sigurt që rregullojnë problemet eshëndetit dhe sigurisë të punëtoreve gjatë punëssi dhe kodet e aplikueshme të BE etj.1.2. VLERËSIMI I SHKALLËS SË RREZIKSHMËRISËVlerësimi shkallës së rrezikshmërisë ështëmetodologji me të cilën verifikohet shkalla e318AKTET Vol. IV, Nr 2, 2011