R - Comhaltas Archive

Gaeltachtai Q fuair bassachead sea· ••. :....':=;I liIiII. ~ :..Se6n Ua Cearnaighs uafasach go deo an meath atatagtha ar na limisteir Gaeltachta~ taobh istigh de cheithre sca rbliain . I lathair na hau ire is ar eigean gobhfeadfai nios mo na 30,000 a aireamhmar fhiorchai nteo iri Gaeilge a dhLichas.lad siLid scaptha thar seacht gcontae(no ocht, b'fheidir, ma chuirtea r - agusis coi r go gcuirfi - Gaeltacht Bhea lFei rste san aireamh).Ochto eigin bliain a shin, Mach, nuaira bhi na sasa naigh fos i reim sa tir gohiomlan, bh i teacht ar suas le 200, 000arbh fheidir cai nteoiri a dhLichas athabhai rt orthu.Bhi ca inteoi ri a dhLicas i se cinn deagde na 32 Chontae - is e sin le ra, gachuile chontae i gConnachta, gach uilechontae i gCLiige Mumhan ce is moite. de Luimneach, Tir Chonaill, LLi, ArdM hacha, Tir Eoghain agus M uineachana thuaidh. Go deimhin, nilim rochinntenach bhfeadfai Co. Aontroma a chur ar .an liosta sea freisin, air is cinnte goraibh corrchainteo ir a dhLi chas beD agan am ar O ilean Reachlainne, gantracht ar na Gleannta.Mas fe idir le lucht na polaitiochtacreidi Li int airithe a ghl acad h chu cu feincionn is gur bhunaiodh Gaeltachturnua i gCo. na Mi sna 1930ai, ni thiglea a sheanad h ach oiread go bhfuairan Ghaeilge bas mar ghnaththeangalabharth a i ndeich gcinn de nacontaetha in a mbiodh si a labhairt, abheag no a mhor, i dtLisbhlianta ancheid sea agus gur thit an tubaist sinamach i nd iaidh 1920. Ta cuimhne agcuid mhaith aga inn no ag ar gcairde noa gcairde siLid ar na laethanta orga Lidnuair a bhi teacht ar chainteo iri adhLichas i gCo. an Chlair, i dTi obraidArann, i gCo. LLi.Raidi6 na Caeltachta ag an bhFleadh Cheoil in Inis Ch6rthaidhD'a inneoin dhea-thoil Dev donGhaeilge is i gCo. an Chl air a th arl a anmeath is mo. Ce ithre scar bliain a shinbhi thart faoi 4,000 ca inteo iri adhLichas sa chontae sin agus an teangaa bhi a cleachtad h 'acu ar na ca nLi intiba shaibhre a labhraiodh ri am h.Ni ga ac h dha imleabhar an Atharseoirse M ac CILiin, 'Caint an Chlair' noan saothar brea Lid 'Leabhar stiofain UiEalao ire' a leamh chun e sin adhei mhniLi .sna 1940ai, fiLi, bhi teacht ar chainteoiria dhLi chas i mbeagnach gach uilepharoiste in iarthuaiscea rt an chontaeagus i gcorrait sa n iardheisceart. Achconas mar ata an sceal anois? Taco ilineacht bheag amhain fagtha inGleann Eidhneach i dtuaisceart anchontae (nach bhfuil gradamGae ltachta aici le fada) ina bhfuil,b'fheidir, nios ILi na leathscor a bhfuilan teanga ar a toil acu ach nachlabhraionn i ach anois is aris.Nil oiread agus ca inteoir amhain adhLichas fagtha san iardheisceart a d'eagAnrai de Bl aca, seanchai Chill Bheatha, i1974. Is mo idir e sea agus na sluaite ara ibh an Ghaeilge mar cheadthea ngaacu ochto eigin bli ain a shin.Maidir le Co. Thiobraid Arann iscuimhin liom fe in (agus ni duine roaostaar fad me) nuair a bhi teac ht archai nteo iri a dhLicas sa Chaislea n Nua,aitin bheag alainn faoi bhun na gCnocM haol Donn thart faoi leathscor milesia r a dheas a Chluain M ea la. Bhiteanga na dLii che sea ar na canLi inti babhinne dar chuala me ri amh . Ta teachtar chuid eigin di i leabhar alainnsheamais Ui Maolchathaigh, 'AnGleann agus a raibh ann .'Bimis faireachD'eag Seam as in 1968 agus aois mhorair. Ach is mo na Seam as ata imithe,faraoi r. D'eag an Ghaei lge fein, diaidhar ndiaidh, sa Chaislean Nua agus nfdhearna aon pholaiteo ir no aon duineei le fa ic na fride chun an tragoid achose.11