ﻧﮕﺮش ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﺎﺑﺎروري و راﺑﻄﻪ آن ﺑﺎ اﻓﺴﺮدﮔﻲ و اﺿﻄﺮاب در اﻓﺮاد ﻧﺎﺑﺎرور

نگرش نسبت به ناباروري و رابطه آن با افسردگي و اضطراب در افراد نابارورپريسا نيلفروشان4321. (M.D.) سيد مهدي احمدي ، (Ph.D.) محمد رضا عابدي ، (Ph.D.) سيد احمد احمدي ، (M.Sc.)1- كارشناس ارشد مشاوره خانواده،‏ گروه مشاوره،‏ دانشكده روانشناسي و علوم تربيتي،‏ دانشگاه اصفهان،‏ اصفهان،‏ ايران.‏2- دانشيار،‏ گروه مشاوره،‏ دانشكده روانشناسي و علوم تربيتي،‏ دانشگاه اصفهان،‏ اصفهان،‏ ايران.‏3- استاديار،‏ گروه مشاوره،‏ دانشكده روانشناسي و علوم تربيتي دانشگاه اصفهان،‏ اصفهان،‏ ايران.‏4- استاديار،‏ متخصص زنان و زايمان و نازايي،‏ مركز باروري و ناباروري اصفهان،‏ اصفهان،‏ ايران.‏زمينه و هدف:‏ جنبههاي مختلف روانشناختي ناباروري،‏ بارها مورد مطالعه واقع شده است.‏ هدف از اين پژوهش تعيينشايعترين ابعاد نگرش نسبت به ناباروري در زوجهاي نابارور بود و همچنين رابطه بين نگرش نسبت به ناباروري بامتغيرهاي سن،‏ طول مدت ازدواج،‏ تحصيلات و عامل ناباروري بررسي گرديد.‏ هدف ديگر،‏ تعيين رابطه نگرش نسبت بهناباروري با ميزان افسردگي و اضطراب تجربه شده است.‏روش بررسي:‏ بدين منظور از بين مراجعه كنندگان به مركز درمان ناباروري شهر اصفهان در پاييز سال‎55‎نفر 1383،با تشخيص ناباروري توسط پزشك ‏(‏‎25‎مرد و‎30‎ زن)،‏ بدون فرزند و فرزند خوانده و با حداقل تحصيلات سيكل،‏ به طورتصادفي انتخاب شدند و به آزمونهاي افسردگي و اضطراب بك و نگرش نسبت به ناباروري پاسخ دادند.‏ دادهها بااستفاده از نرم افزار SPSS مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت.‏ روشهاي آماري مورد استفاده،‏ آمار توصيفي،‏ همبستگي،‏تحليل واريانس يك راهه وتحليل رگرسيون چندگانه بود و سطح معنيداري 0/05 در نظر گرفته شد.‏نتايج:‏ براساس يافتههاي اين مطالعه،‏ نگرش نسبت به فرزند و نقش والديني با %69/1 و حيطه نگرش به پذيرش اجتماعيبا %54/5، شايعترين ابعاد نگرش به ناباروري هستند.‏ همچنين نگرش نسبت به ناباروري با سن رابطه معكوس ومعنيدار(p

بررسي نگرش افراد نابارور نسبت به ناباروريزمينه و هدفناباروري هم يك مسئله فردي و خصوصي و هممسئلهاي عمومي و اجتماعي استنيلفروشان و ….(1 )ناباروري تنهامشكلي پزشكي نيست؛ بلكه اغلب زندگي زوجهاينابارور را در همه ابعاد با بحران مواجه ميسازد.(2)همسراني كه در اين موقعيت بحراني قرار گرفته باشند،‏بيش از سايرين در معرض ابتلا به افسردگي،‏ اضطراب،‏اعتماد به نفس پايين و نارضايتي هستندتحقيقات (3).مختلف وجود افسردگي و اضطراب را در زوجهاينابارور نشان دادهاند.(4-6)مسئله ناباروري به ويژهدر فرهنگ ما كه تعداد زيادي از خانوادهها از نوعگسترده هستند و با توجه به نقش والدين و اطرافيان درزندگي زوجين،‏ بعد عميق تري به خود ميگيرد و باتأخير در حاملگي،‏ كنجكاويها و فشارهاي اطرافيانموجب نگراني زوجها ميشود.(7)اين نوع نگرش تنهامربوط به جامعه ايراني نيست و در جوامع ديگر نيزديده مي شود،‏ بطوريكه واكنش هاي مشابهي نسبت بهناباروري در جوامع مختلف وجود دارد.‏ ناصري(8)نشان داد كه ناباروري استرس زيادي را در زوجهاينابارور ايراني و غربي(انگليسي)‏ ايجاد مي كند واسترس و سازگاري هم براي زنان و هم براي مرداندر هر دو فرهنگ،‏ تحت تأثير احتمال حاملگي است.‏آنچه كه به عنوان سيستم باورها و نگرش زوجيننسبت به ناباروري مطرح است،‏ شامل ساختارهايشناختي،‏ جهان بيني،‏ فرضيات،‏ منطق،‏ ويژگيهاو تبيينهايي است كه به ابعاد مختلف ناباروري مربوطاست و از سه منبع عقايد و نگرشهاي همگاني،‏ عقايدخاص فردي و باورهاي مشترك زوجين سرچشمه(9). ميگيردDiamond و همكاران (9) نگرش نسبت به ناباروري رادر چهار حيطة مشكل ناباروري،‏ باورهاي مربوط بهجنسيت،‏ مفهوم و ارزش فرزند و نقش والديني وباورهاي مربوط به شيوه هاي درماندر نظر ميگيرند.‏ Pasch و همكاران(10)نيز معتقدندكه ديدگاه هر يك از همسران را ميتوان در موارد زيرتعريف كرد:‏ اهميت فرزند،‏ روند درمان ناباروري،‏ ابرازاحساسات در مورد ناباروري و تأثير ناباروري بر فرد.‏(5) Greilنيز در مطالعه فراتحليلي خود به اين نتيجهرسيد كه تجربه ناباروري در ابعاد بافت اجتماعي،‏تمركز بر نقش جنسي،‏ ساختار خانواده و رابطه زوج،‏تكنولوژي باروري،‏ كنترل بر زندگي،‏ نگرش نسبت بهآينده و روابط بين فردي قابل بررسي است.‏جنبههاي مختلف روان شناختي مربوط به ناباروريمانند اندوه،‏ استرس،‏ تضعيف روابط زناشويي ومشكلات جنسي در افراد نابارور به كرات مورد مطالعهقرار گرفته است.‏ به جاست كه باورها،‏ تصورات ونگرشهايي كه اين مسائل را همراهي كرده و شايد بهآنها قوت ميبخشند،‏ مورد مطالعه قرار گيرند.‏اين پژوهش بر آن است تا با توجه به منابع و تحقيقاتپيشين و نيز مصاحبههايي كه با افراد نابارور صورتگرفته،‏ نگرش نسبت به ناباروري را در حيطههايناباروري و درمان،‏ ارزش فرزند و نقش والديني،‏ روابطبين فردي،‏ روابط زناشويي و جنسي،‏ كنترل بر زندگي،‏نگرش به آينده،‏ نگرش به خود و همسر،‏ و پذيرشاجتماعي بررسي نمايد و رابطه نگرش نسبت بهناباروري را با متغيرهاي سن،‏ مدت ازدواج،‏ ميزانتحصيلات و عامل ناباروري مورد مطالعه قرار دهد ورابطه نگرش نسبت به ناباروري و ميزان اضطراب وافسردگي تجربه شده را مشخص نمايد.‏روش بررسيروش تحقيق از نوع توصيفي،‏ همبستگي است.‏ مطالعهايمقدماتي روي 20 نفر از افراد نابارور انجام شد وواريانس نگرش نسبت به ناباروري مشخص گرديد.‏سپس با استفاده از فرمول كوكران،‏ حجم نمونه‎55‎ نفرتعيين شد (11). از ميان زوجهاي نابارور مراجعه كنندهDownloaded from http://www.jri.ir547فصلنامه باروري و ناباروري/‏ زمستان 84

بررسي نگرش افراد نابارور نسبت به ناباروريبه مركز درمان ناباروري اصفهان در پاييزنيلفروشان و …،138355 نفر 25)مرد و‎30‎ زن كه زن و شوهر نبودند)‏به طور تصادفي و با توجه به ملاكهاي دارا بودنتشخيص پزشكي ناباروري،‏ داشتن تحصيلات سيكل ويا بالاتر،‏ نداشتن فرزندخوانده و يا فرزند از حاملگيهايقبلي انتخاب شدند.‏ افراد شركت كننده با آگاهي ورضايت در اين طرح شركت كردند.‏به منظور جمعآوري دادهها از پرسشنامه نگرش نسبتبه ناباروري و پرسشنامههاي افسردگي و اضطراب بكاستفاده شد.‏ پرسشنامه محقق ساخته نگرش نسبت بهناباروري حاوي51گزاره بود.‏ در اين مقياس از طيفپنج درجهاي ليكرت استفاده شد.‏ حداكثر نمره در اينآزمون،‏ 255 و حداقل 51 ميباشد و نمره فرد از جمعنمرات او در گزارهها محاسبه ميشود.‏ هرچه فرد نمرهبيشتري كسب كند نشان دهنده نگرش منفيتر او نسبتبه ناباروري است.‏ با توجه به منابع،‏ گزارههاي اينپرسشنامه در هشت حيطه تدوين شد.‏ نگرش ناباروراننسبت به ناباروري و علت آن،‏ اقدامات درماني وپيامدهاي مربوطه در حيطه ناباروري و درمان در قالب6 گزاره گنجانده شد.‏ حيطه فرزند و نقش والديني بهنگرش زوجها نسبت به اهميت فرزند و نقش آن دراستحكام،‏ گرمي و نشاط زندگي و برخورداري از نقشوالديني اشاره دارد و حاوي8 گزارهبود.‏ نگرشزوجهاي نابارور نسبت به تأثيرات ناباروري در روابطبا اقوام و دوستان در حيطه روابط بين فردي با5گزاره بررسي گرديد.‏ حيطه روابط زناشويي و جنسيبه نگرش نسبت به ادامه زندگي مشترك و روابطصميمانه و نقش رابطه جنسي در زندگي مشتركميپردازد و شامل10 گزارهبود.‏ حيطه كنترل زندگي،‏نگرش زوج نابارور نسبت به نقش ناباروري دراحساس عدم توانايي براي برنامهريزي و كنترل زندگيرا در 4 گزاره بررسي شد.‏ همچنين نگرش نسبت بهآيندة زندگي بدون فرزند در حيطه نگرش به آينده كهشامل 5 گزاره است مدنظر قرار گرفت.‏ به نگرش زوجنسبت به احساس ناقص بودن و بيكفايتي خود وهمسر و نقش آنها در ناباروري در حيطه نگرش نسبتبه خود و همسر پرداخته شد كه شاملبود.‏ 9 گزارهحيطه پذيرش اجتماعي با 4 گزاره،‏ به نگرش زوجهاينابارور در رابطه با ديدگاه اطرافيان نسبت به آنان وناباروري اشاره داشت.‏ روايي محتوايي و صوري اينپرسشنامه توسط متخصصان روانشناسي و مشاوره،‏ناباروري و آمار بررسي شد.‏ به منظور بررسي پايايياز آلفاي كرونباخ استفاده شد كه ضريب آلفادست آمد.‏0/96 به211پرسشنامه اضطراب بك (BAI) پرسشنامه خودسنجيگزارهاي است كه شدت كلي اضطراب را ميسنجد.‏آزمودني شدت هر يك از علائم را با استفاده از مقياسچهار درجه اي اصلاً،‏ خفيف ‏(زياد ناراحتم نكرده است)،‏متوسط ‏(خيلي ناخوشايندبود اما آنرا تحمل كردم)‏ وشديد ‏(نميتوانم آن را تحمل كنم)‏ درجهبندي مينمايد.‏ضريب آلفاي 0/92 براي اين پرسشنامه بر روي160 نفر بيمار سرپايي به دست آمدو همكاران.(12)(13)كاويانيدر بررسي شيوع اختلالات اضطرابيدر شهر تهران،‏ نمره برش براي اين آزمون رابه دست آوردند.‏152پرسشنامه افسردگي بك (BDI) ابزاري كوتاه و آسانبراي اندازهگيري افسردگي در پژوهشهاي باليني است.‏تقسيمبندي شدت افسردگي در اين مقياس به قرار زير(14): استبدون علامتمتوسط،0-9افسردگي خفيف،10-18،19-29افسردگي شديد‎30-63‎‏.‏افسردگياين پرسشنامه از هنگام تدوين تاكنون مورد ارزيابيروان سنجي گستردهاي قرار گرفته است.‏ تحقيقاتمختلف در زمينه تعيين همساني دروني اين آزمون،‏ضريب0/73 تا 0/92با ميانگين0/86 گزارشدادهاند1- Beck Anxiety Inventory2- Beck Depression InventoryDownloaded from http://www.jri.irفصلنامه باروري و ناباروري/‏ زمستان 84548

بررسي نگرش افراد نابارور نسبت به نابارورينيلفروشان و ….(15)اين آزمون از ثبات دروني بالايي در بيماران روانپزشكي و غير روان پزشكي برخوردار است.‏ در يكبررسي هنجاريابي در جامعه ايراني اين پرسشنامه برروي 375 نفر از افراد عادي جامعه اجرا شد و پايايياين آزمون با روش بازآزمايي چهار ماههشد0/49 گزارش.(16)دادهها با استفاده از نرم افزار SPSS مورد تجزيه وتحليل قرار گرفت.‏ از آمار توصيفي براي بررسي شيوعحيطه هاي نگرش نسبت به ناباروري استفاده شد.‏ضريب همبستگي پيرسون به منظور تعيين رابطه نگرشنسبت به ناباروري با سن و طول مدت ازدواج بكاربرده شد.‏ تفاوت نگرش ناباروران بر اساس متغيرهايميزان تحصيلات و عامل ناباروري با تحليل واريانسيك راهه مورد بررسي قرار گرفت.‏ رابطه بين ابعادنگرش نسبت به ناباروري و ميزان افسردگي واضطراب با تحليل رگرسيون چندگانه با روشBackward تحليل شدكه در آن نمرات افسردگي واضطراب به عنوان متغير ملاك و ابعاد نگرش نسبت بهناباروري،‏ متغير پيش بين در نظر گرفته شد.‏ سطحمعنيدارينتايج0/05در نظر گرفته شد.‏بررسي ويژگيهاي جمعيت شناختي آزمودنيها نشانداد كه %50/9 آزمودنيها بين20 تا 29 سال،‏ %34/5 بين30 تا39 سال و %5/5 بالاتر از 40 سال سن داشتند.‏ ازنظر طول مدت ازدواج،‏تا 10 سال و%38/2 زير 5 سال،‏ %32/7 بين 5%20 از10 سال به بالا بودند.‏ از نظروضعيت تحصيلي،‏ %21/8 زير ديپلم،‏ %41/8 ديپلم و%27/3 فوق ديپلم و بالاتر بودند.‏ از نظر عامل ناباروريدر %34/5 موارد،‏ ناباروري مربوط به مرد،‏%49/1مربوط به زن و در‎%16/4‎ موارد عامل ناباروري مربوطبه هر دو بود.‏نتايج مربوط به بررسي حيطههاي نگرش نسبتبه ناباروري بر اساس فراواني و درصد در جدولشماره 1 مشخص شده است.‏ همانطور كه ملاحظهميشود به لحاظ شيوع،‏ بيشترين فراواني نگرش منفي،‏مربوط به حيطه نگرش نسبت به فرزند و نقش والديني(%69/1)و نگرش به پذيرش اجتماعيو (%54/5)كمترين فراواني نگرش منفي،‏ مربوط به حيطه نگرشنسبت به روابط زناشويي و جنسياست.‏ (%7/3)همچنين در ابعاد نگرش نسبت به كنترل زندگي و روابطبين فردي درصد قابل ملاحظهاي از افراد نگرشمنفي دارند.‏نتايج مربوط به ضريب همبستگي پيرسون نشان داد كهنگرش منفي نسبت به ناباروري با سن رابطه معكوس ومعنيدار(p

و‎1‎بررسي نگرش افراد نابارور نسبت به ناباروريمعنيداري بين نگرش منفي نسبت به ناباروري و طولمدت ازدواج (0/18-=r) يافت نشد.‏در بررسي نگرش ناباروران با توجه به ميزانتحصيلات،‏ ميانگين نگرش افراد با تحصيلات زير ديپلم،‏ديپلم و فوق ديپلم و بالاتر به ترتيب،154/25(s=33/42)(s=33/90)‎156/04‎و137/46 (s=30/37)به دست آمد.‏نتايج تحليل واريانس يك راهه نشان ميدهد تفاوتمعنيداري بين نگرش نسبت به ناباروري بر حسبسطح تحصيلات،‏ وجود ندارد.‏در مقايسه نگرش نسبت به ناباروري بر اساس عاملناباروري،‏ ميانگين نگرش در ناباروراني كه عاملناباروري در آنها مربوط به خود،‏ همسر و هر دو بودبه ترتيب147/86 (s=26/60) ،158/43 (s=36/40)(30/61=s)140/11، بهودست آمد.‏ به منظور بررسيمعنيداري تفاوت بين ميانگين نگرش،‏ از تحليل واريانسيك راهه استفاده شد كه نتايج آن گوياي آن است كهاين تفاوت معنيدار نيست.‏با توجه به نتايج تحليل رگرسيون چندگانه ملاحظه شدكنترل زندگي و پذيرش اجتماعي به ترتيب با ضرايب/221/18 بر ميزان افسردگي،‏ و كنترل زندگي،‏پذيرش اجتماعي و فرزند و نقش والدينيبه ترتيب با ضرايباضطراب موثرند.‏بحث،1/23 ،1/260/49 بر ميزانناباروري بحراني است كه بر ابعاد مختلف زندگيزوجهاي نابارور تأثير ميگذارد.‏ در پاسخ به اين سؤالكه چرا تأثيرات ناباروري تا به اين حد گسترده استشايد بتوان به نقش نگرش نسبت به ناباروري اشارهكرد.‏ يافتههاي پژوهش نشان داد،‏ بيشترين فراوانينگرش منفي،‏ به ابعاد نگرش نسبت به فرزند و نقشوالديني و پذيرش اجتماعي مربوط بود و نگرش زوجهانسبت به روابط زناشويي و جنسي،‏ نگرش به آينده،‏نيلفروشان و …ناباروري و درمان،‏ و نگرش نسبت به خود و همسربيشتر به سمت مثبت گرايش داشت،‏ لذا چنين استنباطميشود كه بيشتر افراد نابارور به فرزند و نقش والدينيدر درجه اول،‏ اهميت زيادي ميدهند.‏ به طوريكه والدشدن را مهمترين نقش زن و مرد ميدانند و معتقدند كهفرزند نقش عمدهاي در حفظ بنيان خانواده و ايجادگرمي و نشاط ايفا ميكند.‏ بيشتر اين زوجها نسبت بهپذيرش اجتماعي و نگرش اطرافيان حساس هستند ومعتقدند با حذف ناباروري روابط با اطرافيان بهبودمييابد و احساس كنترل بيشتري بر زندگي خودخواهند داشت.‏تحقيق حاضر نشان داد كه بين نگرش منفي نسبت بهناباروري و سن رابطه معكوس معنيدار وجود دارد.‏به طوريكه با افزايش سن،‏ افراد نگرش منفي كمتريدارند.‏ احتمالاً‏ با افزايش سن،‏ فرد نگرش و ديدگاه جديدو كاملتري نسبت به مسائل پيرامون خود و از جملهناباروري پيدا ميكند،‏ از طرفي نتايج نيز، رابطهمعنيداري بين طول مدت ازدواج و نگرش نسبت بهناباروري نشان ندادند.‏ طول مدت ازدواج زوجهايي كهدر اين تحقيق شركت داشتند از1/5 تا11 سال بود و بهعلت عدم دسترسي به زوجهايي كه طول مدت ازدواجآنها طولانيتراست اين نتيجه جاي بحث دارد.‏نتايج نشان داد،‏ سطح تحصيلات مختلف ‏(با حداقلسيكل)،‏ با نگرش نسبت به ناباروري رابطه معنيدارندارد.‏ از طرفي تحقيقي كه در چين توسط Xuو همكاران انجام شد نشان داد كه پيشينه فرهنگي عاملمهمي در نگرش نسبت به ناباروري است به طوريكهافرادي كه در مناطق روستايي زندگي ميكنند و افراديكه تحصيلات پايينتري دارند،‏ تأثيرات شديدتري راتجربه ميكنند (17). شايد اين تفاوت اينگونه قابلتبيين باشد كه تحقيق حاضر در بافت فرهنگي تقريباً‏يكساني انجام شده است و يا از آنجا كه ميل به داشتنفرزند ميلي غريزي است كمتر تحت تأثير سطحDownloaded from http://www.jri.irفصلنامه باروري و ناباروري/‏ زمستان 84550

بررسي نگرش افراد نابارور نسبت به ناباروريتحصيلات ميباشد.‏يافتهها رابطه معنيداري بين نگرش افراد نسبت بهناباروري و اينكه عامل ناباروري مربوط به خود فرد،‏همسر يا هردو باشد نشان نداد.‏ با توجه به سهم نگرشنسبت به ناباروري در افسردگي و اضطراب كه از نتايجتحقيق حاضر بوده و به آن اشاره خواهد شد،‏ اين يافته،‏هم راستا با تحقيقاتي (18) است كه واكنشروانشناختي را تحت تأثير اينكه كدام يك از همسراناختلال باروري دارند،‏ نميداند.‏ حتي در مواردي كه يكياز آنها مشكل بيولوژيك دارد،‏ هر دو درگير درمانميشوند.‏ در واقع ناباروري مسئلهاي مربوط به زوجيناست كه هم زن و هم مرد صرف نظر از عاملناباروري،‏ اثرات آن را احساس ميكنند.‏يكي ديگر از يافتههاي اين تحقيق،‏ رابطه نگرش نسبت بهناباروري با افسردگي و اضطراب تجربه شده بود.‏ باآنكه بيشتر افراد به فرزند و نقش والديني اهميتميدهند،‏ اما،‏ افسردگي و اضطراب بيشتر متأثر ازنگرش نسبت به كنترل زندگي و پذيرش اجتماعي است.‏اين نتايج بيانگر آن بود كه هرچه احساس كنترل وميزان پذيرش اجتماعي زوجهاي نابارور كمتر باشد،‏آنان افسردگي و اضطراب بيشتري را تجربه ميكنند.‏ ازآنجا كه ناباروري موجب احساس از دست دادن كنترلبر زندگي و تلاش براي تسلط دوباره بر شرايطميگردد (5)، اضطراب زوجهاي نابارور را بالا برده ودر صورت عدم موفقيت در باروري،‏ افسرده نيزميشوند.‏ نگرش نسبت به كنترل زندگي كه در پژوهش(3) خسروي به صورت باور به كنترل زندگي توسطامور اتفاقي و مهم بودن شانس در دستيابي بهنيلفروشان و …خواستهها بررسي شده،‏ با نمره كلي اختلالات روانيرابطه داشته است.‏ نگراني در مورد نظر ديگران از جملهعوامل استرس زا در اين زوجها ميباشد (7). هرچه ايننگرش كه ناباروري موجب از دست دادن اعتباراجتماعي،‏ ابهام در جايگاه اجتماعي،‏ جدايي از دنيايآدمهاي بارور و احساس انگشت نما شدن در جامعه(5) ميشودبيشتر باشد،‏ واكنش هيجاني به نابارورينيز شديدتر خواهد بود.‏نتيجه گيريبر اساس نتايج،‏ نگرش نسبت به ناباروري،‏بخصوص ابعاد نگرش نسبت به كنترل زندگي وپذيرش اجتماعي در ايجاد افسردگي و اضطراب درافراد نابارور نقش دارد.‏ از آنجا كه نگرش نسبت بهناباروري ازعقايد خاص فردي و باورهاي مشتركزوج نابارور ناشي مي شود،‏ مشاوره زوجي وگروهي افراد نابارور با رويكرد شناختي رفتاريبا تأكيد بر تغيير جنبه هاي شناختي،‏ عاطفي ورفتاري نگرش نسبت به ناباروري پيشنهاد ميشود.‏ پژوهش هاي بعدي مي تواند در راستايبررسي تأثير اينگونه مداخلات بر پيامدهاي عاطفيناباروري صورت گيرد.‏تشكر و قدردانياز همكاران محترم مركز باروري و ناباروري اصفهانكه در اجراي پژوهش همكاري داشتند،‏ تشكر و قدردانيمي گردد.‏Downloaded from http://www.jri.irصفحات:‏ -26 .132- Shanner L. Men, women and infertility: Interventionand treatment Strategies. J Psychosomat Res.1997;42(1):103-104.منابع1- كرمي نوري رضا،‏ آخوندي محمدمهدي،‏ بهجتي اردكاني زهره.‏جنبههاي رواني-‏ اجتماعي ناباروري از ديدگاه پزشكان ايراني.‏فصلنامه باروري و ناباروري.‏ سال دوم (1380). شماره 7.551فصلنامه باروري و ناباروري/‏ زمستان 84

بررسي نگرش افراد نابارور نسبت به نابارورينيلفروشان و …tory with psychiatric inpatients. J pers Assess.1993;60(3):532-542.3- خسروي زهره.‏ عوامل پيش بيني كننده سلامت روان در زوجهاينابارور.‏ فصلنامه باروري و ناباروري.‏ سال سوم (1380). شماره.9 صفحات:‏ -64 .564- رجوعي مريم.‏ جنبههاي روانشناختي ناباروري.‏ پژوهشهايروانشناختي.‏ سال چهارم (1376). شماره ‎3‎و‎4‎‏،‏ صفحات:‏ 88- 72.5- Greil A. L. Infertility and psychological distress: A criticalreview of the literature. Soc Sci Med.1994;45(11):1670-1704.6- Andrews F., Abbey A., Halman J. Is fertility problemstress different?. Fertil Steril.1992;57:1247-1253.7- ملايي نژاد ميترا.‏ بررسي ارتباط سازگاري زناشويي و تنيدگيناشي از ناباروري در زنانناباروري شهر اصفهان در سالمراجعه كننده به مركز باروري و1378. پايان نامه كارشناسيارشد.‏ دانشگاه علوم پزشكي و خدمات بهداشتي درماني ايران.‏.(1379) صفحه .118- Nasseri M. Cultural similarities in psychological reactionsto infertility. Psychol Rep.2000;(86):375-378.9- Diamond R., Kezur D., Meyers M., Scharf C., WeinshelM. Couple therapy for infertility. New York, TheGuilford Press.1999;35-45.10- Pasch L., Dunkel-Schetter C., Christensen A. Differencesbetween husbands' and wives' approach toinfertility affect marital communication and adjustment.Fertil Steril.2002;77(6):1241-1704.11- سرمد زهره.‏ بازرگان عباس.‏ حجازي الهه.‏ روشهاي تحقيق درعلوم رفتاري.‏ تهران:‏ آگاه.‏ (1377)، صفحه 187.13- كاوياني حسين،‏ احمدي ابهري سيد علي،‏ دهقان محمد،‏ منصورنيامحمد علي،‏ خرمشاهي مازيار،‏ قديرزاده محمدرضا،‏ دادپي عليرضا،‏چهاردهي امير.‏ شيوع اختلالهاي اضطرابي در شهر تهران.‏فصلنامه انديشه و رفتار.‏ سال هشتم (1381). شماره سوم.‏صفحات : .4-1114- كاوياني حسين،‏ قاسمزاده حبيب اله.‏ بررسي همايندي مرضي وهمپوشي علائم اختلالهاي افسردگي و اضطراب در جامعه ايراني.‏مجله دانشكده پزشكي دانشگاه علوم پزشكي تهران.‏ (1382) شمارهسوم،‏ صفحات:‏ 171-177.15- مارنات گري گراث.‏ ترجمه شريفي حسن پاشا.‏ نيكخو محمدرضا.‏راهنماي سنجش رواني.‏ جلد اول.‏ تهران:‏ انتشارات رشد.‏ (1373)،صفحه‎226‎‏.‏16- يعقوبي نصرآبادي محمد،‏ عاطف وحيد محمد كاظم،‏ احمدزادهغلامحسين.‏ تأثير گروه درماني شناختي-‏ رفتاري بر كاهشافسردگي و اضطراب بيماران مبتلا به اختلال خلقي.‏ فصلنامهانديشه و رفتار.‏ سال نهم،‏ (1382). شماره دوم.‏ صفحات:‏ 64-56.17- Xu L., KE H.X., HE F.F. Psychological aspects of infertilecouples. Zhonghua Fu Chan Ke Za Zhi.1994;29(4):232-4.18- Wright J., Duchesne C., Saburina S., Bissonette F.,Benoit J., Girard J. Psychological distress and infertility:men, women respond differently. Fertil Steril.1991;55(1):100-108.19-Abbey A., Andrews F., Halman J. Gender's role in responseto infertility. Psychol Women.1991;15:295- 316.12- Steer R.A., Rissmiller D.J., Ranieri W.F., Beck A.T.Structure of the Computer-assisted Beck anxiety inven-Downloaded from http://www.jri.irفصلنامه باروري و ناباروري/‏ زمستان 84552