نولیبرالیسم در بوته ي نقد

نهادهاي مالی جهانی و دموکراسی 86ویژگیهاي این نوع دموکراسی مانع از بسط و عمق بخشیدن به دموکراسی میشود.‏ دموکراسی مبتنی برنمایندگی نوعی دموکراسی صوري و کمتراکم میباشد که در اکثر اوقات در قالب رقابت سیاسی احزابی کهموجودیتشان در ارتباط با مناسبات قدرت و ثروت تعریف میشود،‏ خودنمایی میکند.‏این سنخ از دموکراسی کم تراکم در مرزهاي ملی،‏ هنگامی که در سطح بالاترِ‏ جهانی مطرح میشود،‏ به واقعبیشتر از سویههاي دموکراتیک آن کاسته میشود و مناسبات قدرت و سرمایهي جهانی،‏ بیش از ارادهي همگانیمردم،‏ اثر بخش است.‏از این رو در دورهي جهانیسازي ‏«نهادهاي جهانی»‏ و کنترل و نظارت آنها بر تصمیمگیريهاي جهانی وتأثیري که بر روي سیاستهاي ملی کشورها داشتهاند،‏ همواره مورد مجادله و گفتگو بوده است.‏ چرا که ایننهادها هم از منظر مکانیرم درونیشان و هم از منظر اعمال سیاستهاي مورد تأیید چنین مکانیزمی در سرتاسرجهان،‏ مورد مناقشهي جنبشهاي مردمی و کنشگران سیاسی رادیکال و ترقیخواه بوده اند.‏به طوري که علیرغم ادعاهاي عجیب و دور از واقع برخی صاحبنظران لیبرال و محافظهکار مبنی بر دموکراتیکبودنِ‏ اقتصاد جهانی ‏(«فرید زکریا»‏ در کتاب ‏«آیندهي آزادي؛ اولویت لیبرالیسم بر دموکراسی»‏ مدعی است درحوزهي اقتصاد سرمایهداري آنچه امروز واقعاً‏ ممتاز و تازه است دموکراتیک بودن آن است که موجب شده استقدرت اقتصادي که طی قرنها در دست گروههاي کوچکی از تجار،‏ بانکداران و بوروکراتها بود به لایههايپایینتر منتقل شود ‏(زکریا،‏،((10:1384در سه دههي اخیر تقریباً‏ هر کسی که به شیوه ادارهي جهان اعتراضدارد،‏ تا حدي از مشکل انتقال قدرت به حوزهاي که در آن نظارت دموکراتیک اعمال نمیشود،‏ مطلع است‏(مونبیو،‏.(45 :1388در طی بیست سال گذشته نه تنها یک اشرافیت غیر دولتی جهانی پدیدار شده که در سطح جهان قدرتی بهمراتب بیشتر از قدرت دولتهاي ملی دارد،‏ بلکه دیوانسالاري بینالمللی قدرتمندي نیز به وجود آمده است.‏ اینمجموعه را مردم بر نگزیده اند،‏ با این حال قواعد بازي اقتصادي اکثر مردم دنیا را تعیین میکند.‏ امروز صندوقبینالمللی پول و بانک جهانی قدرتهاي ابرملی کسب کرده اند که سیاست اقتصادي تمام کشورهاي در حالتوسعه را دیکته و بر آن نظارت میکند و بر زندگی روزمرهي هر یک از شهروندان این کشورها تأثیر نیک یا بدمیگذارند بدون آن که در مقابل کسی پاسخگو باشند ‏(دریوِرو،‏.(58 :1383در برابر این قدرت ابرملی غیر دموکراتیک،‏ طرفداران جهانیسازي اغلب میگویند که صندوق بینالمللی پول یابانک جهانی چنان سیاستهایی را بر شهروندان تحمیل نمیکنند،‏ بلکه حکومتهاي آنان است که آن سیاستهارا میپذیرند.‏ شاید در نظر این طور باشد،‏ ولی در عمل حکومتها هیچ چارهي دیگري در مقابل سیاستهايسختگیرانهي صندوق بینالمللی پول و بانک جهانی ندارند.‏ اگر حکومتی آنها را نپذیرند،‏ به یک دنیاي مطرود