نولیبرالیسم در بوته ي نقد
نولیبرالیسم در بوته ي نقد نولیبرالیسم در بوته ي نقد
تعدیل ساختاري و نولیبرالیسم در ایران 26کشورهاي اجراکنندهي طرح تعدیل ساختاري در موج اول، به علت افزایش غیرمتعارف بدهیهاي خارجی خود،با اجبار نهادهاي جهانی و گاهی با اکراه این دسته از برنامهها را اجرا کردند، اما ایران جزو معدود کشورهاییاست که زمانی اجراي این دسته از برنامهها را شروع کرد که بدهیهاي خارجیاش نزدیک به صفر بود (مؤمنی،.(9:1386تحلیل برنامههاي توسعهي اقتصادي و اجتماعی به ویژه اول و دوم توسعه کشور نشان میدهد که برنامه اول باتأثیر از رویکرد تعدیل تدوین شد. فرایند تثبیت اقتصادي که از اقدامات و عناصر اصلی تعدیل اقتصادي است،در برنامه دوم نهادینه شد. محتواي قانونی برنامه و اظهارات رسمی طراحان برنامه اول و دوم توسعه نشانمیدهد که رویکرد تعدیل، سهم بالایی درتدوین این برنامهها داشتهاست. بر این اساس مستندات قانونی برنامههانشان میدهد که در برنامه اول حداقلبیش از4تبصره به اصلاح نظام تجاري، حداقل812تبصره در برنامه اول و دوم به کاهش تصدي دولت و کسر بودجه، بیش از6تبصره به اصلاح نظام مالیاتی؛تبصره به اصلاح نظامبانکی و کنترل حجم نقدینگی و بیش از10 تبصره و ماده به اصلاح نظام قیمتها، حذف و کاهش یارانهها و4 حداقلشده است (احمدي،تبصره پیرامون اصلاح تراز مالی بنگاهها و بیش از6.(218:1384تبصره و ماده پیرامون سیاستهاي ارزي لحاظهر یک از عناصر فوق و سیاستهاي مدون درقالب آنها، در راستاي چارچوب سیاستهاي پیشنهادي تعدیل برمبناي توصیهها و تجویزهاي صندوق بینالمللی پول و بانک جهانی است. علاوه بر مواد قانونی و مستندات، اشارهشده مسئولان وقت نظام برنامهریزي کشور بهویژه سازمان مدیریت و برنامه ریزي الهام از تعدیل متعارف را موردتأکید قرار دادهاند. (همان)اما در سالهاي پس از جنگ و در دوران اجراي سیاستهاي تعدیل ساختاري درایران دو نقطهي عطفدرسالهاي1384 و 1374مشاهده میشود (مومنی،(19:1386هرکدام از دو مقطع تاریخیپایانبخش یک دورهي متمایز جنبش بازاريکردن جامعه بود. در دورهي اول که سال1384 و 13741374به پایان رسیداولین برنامه توسعهي اقتصادي بعد از جنگ با رویکردي بازارگرایانه به اجرا گذاشته شد و دومین برنامه توسعهنیز راهبرد بازارگرایانهي خود را خیلی سریع به تعلیق درآورد (مالجو،.(32:1386سیاستگذاريهاي اقتصادي در دورهي اول عمدتاً تحت تأثیر اندیشههاي بازارگرایان تندرو بود اما در دورهي دومعمدتاً متاثر از افکار بازارگرایان میانهرو. بازارگرایان تندرو معتقد بودندکه گسترش سازوکار بازار به قلمروهايهرچه بیشتري از زندگی اقتصادي هم به رشد اقتصادي میانجامد و هم در دراز مدت به توزیع بهتر درآمدها.اما بازارگرایان میانهرو معتقدند گسترش سازوکار بازار به قلمروهاي گوناگون فقط هنگامی به ثمر خواهد نشستکه پیشتر نهادهاي لازمهي نظام بازار فراهم آمده باشد. این دو دسته از اقتصاددانان که به ترتیب دردورهي اول و
تعدیل ساختاري و نولیبرالیسم در ایران 27دورهي دوم عمدتا ًدست بالا را داشتند هم به لحاظ ایدئولوژي با یکدیگر همسو هستند و هم به لحاظ متدولوژي.وجه افتراقشان عمدتاً در ابزارها است نه در هدفها. هر دو گروه به جنبش بازاريکردن جامعه متعهد بودند اماسیاستهاي متفاوتی را دنبال میکردند (مالجو،.(32:1386موج اول «جهانیسازي» در ایران که پس از پایان جنگ با عراق شروع شده بود، به علت مشکلاتی که در روابطایران و غرب وجود داشت فروکش کرد و با شروع دورهي اصلاحات موج دوم «جهانیسازي» شروع شد. موج دومبا تلاش براي اتمام طرحها نیمه تمام و حرکت جدي جهت پیوستن ایران به سازمان تجارت جهانی پیشبردتوصیههاي بانک جهانی و صندوق بینالمللی پول صورت گرفت (ثقفی،.(26:1386از این رو پس از اتمام برنامههاي اول و دوم توسعه، یکی از بارزترین نمادهاي برنامهي سوم، جهتگیري آن درقالب برنامههاي تعدیل ساختاري و آزادسازي بود (دادگر،.(56:1378در برنامهي سوم توسعهي کشور روندخصوصیسازي بسیار سریعتر، گستردهتر و فراگیرتر از حد انتظار پیشبینی شده بود (بهکیش،این دوره و در تاریخ.(124:138410روند اجراي این توصیهها در سال گذشتهدرمهر 1381 صندوق بینالمللی پول گزارش داد که توصیههایی را به ایران ارائه داده و از(1380)ابراز رضایت شده بود. در این گزارش آمده است:به مقامات ایران توصیه میشود که برنامهي اصلاح اقتصادي ایران را در چارچوب قانون پنج سالهي سومبا شدت ادامه دهند.صندوق واکنش مطلوب سرمایهگذاران را در خرید اوراق قرضهي یورو مشاهده کرد. (به همین خاطر)ایران را در مسیر اصلاح اقتصادي و بازارهاي مالی جهانی در نظر میگیرند.صندوق مشاهده کرد که نگهداري ثبات اقتصادي کلان براي موفقیت اصلاحات اقتصادي ضروري است(ثقفی،(26:1386-1-2-3بنابراین در دورهي دوم که سال1384به پایان رسید، ابتدا سومین برنامهي توسعه اقتصادي با تأسی ازدرسهاي دورهي قبلی به اجرا درآمد و سپس در سال پایانی دوره نیز جهتگیريهاي اقتصادي برنامه چهارم دردستورکار قرارگرفت اما سرانجام با شروع حاکمیت دولت نهم تا حد زیادي ازدستورکار خارج شد (مالجو،.(32:1386به نظر میرسد با شروع کار دولت نهم درسال1384دورهي جدیدي در تاریخ نظام جمهوري اسلامی شروعشده باشد. محمود احمدي نژاد در شرایطی به پیروزي در نهمین انتخابات ریاست جمهوري دست یافت کهسال از اتخاذ و اجراي سیاستهاي بازارگرایانه در اقتصاد ایران میگذشت.16
- Page 3: ___________________________________
- Page 12 and 13: شناخت نولیبرالیسم 8
- Page 15 and 16: شناخت نولیبرالیسم 1
- Page 19: دوتعدیل ساختاري و ن
- Page 23: تعدیل ساختاري و نول
- Page 28 and 29: تعدیل ساختاري و نول
- Page 32: تعدیل ساختاري و نول
- Page 35: تعدیل ساختاري و نول
- Page 39 and 40: سهطرح تحول اقتصادي
- Page 41 and 42: راه «توسعه» از م
- Page 43 and 44: راه «توسعه» از م
- Page 45 and 46: راه «توسعه» از م
- Page 47 and 48: راه «توسعه» از م
- Page 49 and 50: راه «توسعه» از م
- Page 51 and 52: راه «توسعه» از م
- Page 53 and 54: راه «توسعه» از م
- Page 55 and 56: چهارنولیبرالها درو
- Page 57 and 58: نولیبرالیسم و دموک
- Page 59 and 60: نولیبرالیسم و دموک
- Page 61 and 62: نولیبرالیسم و دموک
- Page 63 and 64: نولیبرالیسم و دموک
- Page 65 and 66: پنجنولیبرالیسم و خ
- Page 67 and 68: نولیبرالیسم و خانو
- Page 69 and 70: نولیبرالیسم و خانو
- Page 71 and 72: نولیبرالیسم و خانو
- Page 73 and 74: ششتحلیل یک گفتگو؛ع
- Page 75 and 76: تعجب وامیدارد که گو
- Page 77 and 78: سا(با فروپاشی نظا
- Page 79 and 80: سه قلوهاي نولیبرال
تعدیل ساختار<strong>ي</strong> و <strong>نولیبرالیسم</strong> <strong>در</strong> ایران 27دوره<strong>ي</strong> دوم عمدتا ًدست بالا را داشتند هم به لحاظ اید<strong>ي</strong>ٔولوژ<strong>ي</strong> با یکدیگر همسو هستند و هم به لحاظ متدولوژ<strong>ي</strong>.وجه افتراقشان عمدتاً <strong>در</strong> ابزارها است نه <strong>در</strong> هدفها. هر دو گروه به جنبش بازار<strong>ي</strong>کردن جامعه متعهد بودند اماسیاستها<strong>ي</strong> متفاوتی را دنبال میکردند (مالجو،.(32:1386موج اول «جهانیساز<strong>ي</strong>» <strong>در</strong> ایران که پس از پایان جنگ با عراق شروع شده بود، به علت مشکلاتی که <strong>در</strong> روابطایران و غرب وجود داشت فروکش کرد و با شروع دوره<strong>ي</strong> اصلاحات موج دوم «جهانیساز<strong>ي</strong>» شروع شد. موج دومبا تلاش برا<strong>ي</strong> اتمام طرحها نیمه تمام و حرکت جد<strong>ي</strong> جهت پیوستن ایران به سازمان تجارت جهانی پیشبردتوصیهها<strong>ي</strong> بانک جهانی و صندوق بینالمللی پول صورت گرفت (ثقفی،.(26:1386از این رو پس از اتمام برنامهها<strong>ي</strong> اول و دوم توسعه، یکی از بارزترین نمادها<strong>ي</strong> برنامه<strong>ي</strong> سوم، جهتگیر<strong>ي</strong> آن <strong>در</strong>قالب برنامهها<strong>ي</strong> تعدیل ساختار<strong>ي</strong> و آزادساز<strong>ي</strong> بود (دادگر،.(56:1378<strong>در</strong> برنامه<strong>ي</strong> سوم توسعه<strong>ي</strong> کشور روندخصوصیساز<strong>ي</strong> بسیار سریعتر، گستردهتر و فراگیرتر از حد انتظار پیشبینی شده بود (بهکیش،این دوره و <strong>در</strong> تاریخ.(124:138410روند اجرا<strong>ي</strong> این توصیهها <strong>در</strong> سال گذشته<strong>در</strong>مهر 1381 صندوق بینالمللی پول گزارش داد که توصیههایی را به ایران ارا<strong>ي</strong>ٔه داده و از(1380)ابراز رضایت شده بود. <strong>در</strong> این گزارش آمده است:به مقامات ایران توصیه میشود که برنامه<strong>ي</strong> اصلاح اقتصاد<strong>ي</strong> ایران را <strong>در</strong> چارچوب قانون پنج ساله<strong>ي</strong> سومبا شدت ادامه دهند.صندوق واکنش مطلوب سرمایهگذاران را <strong>در</strong> خرید اوراق قرضه<strong>ي</strong> یورو مشاهده کرد. (به همین خاطر)ایران را <strong>در</strong> مسیر اصلاح اقتصاد<strong>ي</strong> و بازارها<strong>ي</strong> مالی جهانی <strong>در</strong> نظر میگیرند.صندوق مشاهده کرد که نگهدار<strong>ي</strong> ثبات اقتصاد<strong>ي</strong> کلان برا<strong>ي</strong> موفقیت اصلاحات اقتصاد<strong>ي</strong> ضرور<strong>ي</strong> است(ثقفی،(26:1386-1-2-3بنابراین <strong>در</strong> دوره<strong>ي</strong> دوم که سال1384به پایان رسید، ابتدا سومین برنامه<strong>ي</strong> توسعه اقتصاد<strong>ي</strong> با تأسی از<strong>در</strong>سها<strong>ي</strong> دوره<strong>ي</strong> قبلی به اجرا <strong>در</strong>آمد و سپس <strong>در</strong> سال پایانی دوره نیز جهتگیر<strong>ي</strong>ها<strong>ي</strong> اقتصاد<strong>ي</strong> برنامه چهارم <strong>در</strong>دستورکار قرارگرفت اما سرانجام با شروع حاکمیت دولت نهم تا حد زیاد<strong>ي</strong> ازدستورکار خارج شد (مالجو،.(32:1386به نظر میرسد با شروع کار دولت نهم <strong>در</strong>سال1384دوره<strong>ي</strong> جدید<strong>ي</strong> <strong>در</strong> تاریخ نظام جمهور<strong>ي</strong> اسلامی شروعشده باشد. محمود احمد<strong>ي</strong> نژاد <strong>در</strong> شرایطی به پیروز<strong>ي</strong> <strong>در</strong> نهمین انتخابات ریاست جمهور<strong>ي</strong> دست یافت کهسال از اتخاذ و اجرا<strong>ي</strong> سیاستها<strong>ي</strong> بازارگرایانه <strong>در</strong> اقتصاد ایران میگذشت.16
Change language