نولیبرالیسم در بوته ي نقد

افسانهي بدرود با طبقهي کارگر 123در سه دههي اخیر با رونق گرفتن نولیبرالیسم جهانی و جهانیسازي تولید سرمایهداري،‏ هجوم سرمایه به کارمحدود به کشورهاي صنعتی غرب نبوده است و کشورهاي پیرامونی و مناطق کم توسعهي جهان را نیز در برگرفته است.‏در این دوره در واکنش به نظریات رادیکال و چپ،‏ سلسله نظریاتی در محافل آکادمیک و همچنین رسانههايعمومی جهان توسعه یافته منتشر و تبلیغ شد که تقربباً‏ غایت اندیشهي تمام آنها نادیده انگاشتن کار وطبقهي کارگر به عنوان منبع ارزش و مطرح کردن مفاهیم جدیدي متناسب با واقعیات موجود بود.‏نظریاتی چون ‏«جامعه ما بعد صنعتی»،‏ ‏«جامعه دانایی محور»،‏ ‏«جامعه انفورماتیک»،‏ ‏«جامعه مصرفی»‏ وهمچنین مفاهیمی چون خدماتی شدن جوامع و اولویت فرهنگ ‏(روبنا)‏ بر شیوه تولید و اقتصاد ‏(زیربنا)،‏ همگیباور داشتند که مقولاتی چون کار،‏ طبقهي کارگر و تضاد کار و سرمایه فاقد اعتبار گشته است و آنچه در جوامعکنونی ملاك ارزش میباشد،‏ مناسباتی است که در ارتباط مستقیم با فرهنگ و هویت و دانایی قرار دارد.‏در همین دوره است که کتابهایی چون ‏«جامعه ما بعد صنعتی»‏ از دانیل بل،‏ ‏«موج سوم»‏ از الوین تافلر،‏ و...همان شعاري را سر دادند که آندره گورز در کتاب معروفش تحت عنوان ‏«خداحافظ طبقهي کارگر»‏ سر می داد.‏آنچه از دل این نظریات و مفاهیم بیرون میآمد فرهنگگراییاي بود که عنصر تعیین کنندهي هویت افراد وجوامع را نه عرضهي تولید،‏ بلکه در نوع مصرف آنها میدانست.‏ در زمینهي فرهنگ،‏ نظریه ‏«پست مدرنیسم»‏ و‏«پسامدرنیسم»‏ نیز الگوي فرهنگی این سرمایهداري متأخر نو ظهور بود.‏اما در همان زمانی که این نظریات در محافل آکادمیک مطرح میشد و توسط دستگاههاي ارتباط جمعی درروندي یکسویه و غیر انتقادي به مردم کشورهاي جهان منتقل میگردید،‏ شواهد و واقعیات جهان دال بر افزاششکاف نابرابري و فقر و تنگدستی نیروي کار جهانی که در ارتباط مستقیم با مناسبات قدرت سیاسی و اقتصاديناشی از تضاد کار و سرمایه است،‏ بیش از پیش اعتبار علمی این نظریات را زیر سوال برد.‏براي نمونه در جهانی که آن را ما بعد صنعنی و دانایی محور و انفورماتیک اطلاق میکنند،‏ جهانیشدن سرمایه وانکشاف شیوهي تولید سرمایهداري در سراسر مناطق جهان،‏ نظام سرمایهداري را وا داشته است تا براي گریز ازبحرانهاي درون زاي خود به منظور دسترسی به کارگر ارزان قیمت و شرایط سهلتر قوانین محیط زیستبسیاري از صنایع و تولیدات خود را در قالب شرکتهاي چند ملیتی به کشورهاي جهان سوم منتقل کند.‏آنچه در نظریهي جهانیشدن تحت عنوان امحاء دولت-ملت و ایجاد جامعه جهانی تبلیغ میشود،‏ نتیجهيعملیاش نه تنها سرنوشت مشترك بشریت بر پایهي احترام و تعامل و همبستگی بشري براي اهداف انسانینبوده است بلکه بیش از پیش سرنوشت و زندگی مردم کشورهاي پیرامون را ذیل قوانین غیر دموکراتیک سرمایه