8 ﻣﺎﺭﺱ، ﺯﻧﺎﻥ ﺑﺪﻭﻥ ﻣﺮﺩﺍﻥ! ﮔﻨﺎﻩ ﻧﻔﺖ ﻭ ﻧﺴﺨﻪ ﻫﺎﻯ ﻧﻮﻟﻴﺒﺮ - مجله مهرگان

باشد نشان دهنده ي شكاف و نابرابري بيشتر بينمردان و زنان است (1995:73 .(UNDP, مقدار اينشاخص همچون HDI بين صفر و يك است كه هرچه به يك نزديك تر باشد برابري بيشتر ميان زنو مرد در زمينه ي توسعه انساني را نشان مي دهد.‏مقدار شاخص GDI در برنامه ي اول توسعه دردسترس نبوده است،‏ اما بر پايه ي مقدار اين شاخصدر برنامه ي دوم،‏ در دو سال پاياني برنامه ي دوم‏(سال هاي 1377 و 1378)، هم مقدار و هم رتبه يجهاني اين شاخص نزول كرده است.‏ اين شاخصدر برنامه هاي سوم و 3 سال اول برنامه ي چهارم،‏به جز سال 1380، در بقيه ي سال ها به طور مداومپيشرفت مثبت داشته است.‏در سال 1386، علي رغم بهبود مقدار و رتبه ي،GDI اما رتبه ي آن از سال 1383 كم تر مي باشدو اختلاف رتبه ي HDI و (HDI rank – GDIrank) GDI كه براي اولين بار در سال 1383، صفرشده بود،‏ در سال 1386 مجدداً‏ منفي (2- ‏)گشتهاست كه نشان مي دهد در صورت لحاظ كردنجنسيت در شاخص توسعه ي انساني رتبه ي جهانيآن دو پله نزول خواهد كرد.‏ همچنين بر اساسآخرين آمارهاي موجود،‏ رتبه ي GDI براي ايراندر ميان 16 كشور خاورميانه و آسياي مركزي،‏ مقامنهم كشور است كه همچون ، HDI مقام مناسبينمي باشد.‏در آخرين گزارش توسعه انساني مقدار GDI برايايران 0/770 و رتبه ي جهاني آن در ميان 182كشور در مقام 76 مي باشد.‏ همچنين بر اساسهمين گزارش جدول شماره (1) به مقايسه ي اينمقدار در 18 كشور خاورميانه و آسياي مركزيمي پردازد.‏ در ميان 16 كشوري كه مقادير مريوطبه آن ها محاسبه شده است ايران در جايگاه دهمقرار دارد.‏ در اين سال كشورهاي ‏«نروژ»‏ و ‏«نيجر»‏داراي بيشترين و كم ترين مقدار شاخص توسعهمرتبط با جنسيت هستند.‏جدول (1) روند شاخص توسعه انساني مرتبط باجنسيت در ايران از سال 1371 تا 1386 و ميرانتغييرات اين شاخص در هر سال نسبت به سالگذشته ي خود را نشان مي دهد.‏جدول (2) ميزان تغييرات سالانه ي شاخصتوسعه انساني مرتبط با جنسيت در ايران بينسالهاى‎1371‎ تا 1386 را نشان مى دهدبر اساس اين جدول نتايج زير حاصل مي شود:‏- از سال 1372 تا 1375 علي رغم افزايش مقدار،GDI رتبه ي جهاني آن نزول كرده است و ازرتبه ي 66 ‏(در ميان 172 كشور)‏ در سال 1372به رتبه ي 92 ‏(در ميان 174 كشور)‏ در سال 1375رسيده است.‏- در ميان سال هاي مورد بررسي،‏ در سال 1375اختلاف رتبه ي HDI و GDI داراي بيشترين مقداربوده است و رتبه ي ، HDI 21 رتبه نسبت بهرتبه ي GDI بالاتر بوده است كه اين نشان دهنده ينابرابري جنسيتي بيشتر مي باشد.‏- بيشترين افت در رتبه ي جهاني اين شاخص درسال 1375 بوده است كه نسبت به سال 17 ، 1374رتبه نزول كرده است.‏- بيشترين افزايش در ارزش و رتبه ي جهانيشاخص توسعه ي مرتبط با جنسيت در سال 1376رخ داده است كه به ترتيب به ميزان ‎0/053‎و 9 رتبهافزايش يافته اند.‏- بيشترين افت در ارزش شاخص توسعه يمرتبط با جنسيت در سال 1378 رخ داده است كهنسبت به سال 1377، به ميزان 2/02 درصد كم ترشده است.‏- سال هاي 1378 1377، و 1380 سال هايي هستندكه ارزش شاخص توسعه ي مرتبط با جنسيتنسبت به سال هاي گذشته شان افت داشته است.‏- در سال هاي 1382 1381، و 1383 رتبه يجهاني GDI جمعاً‏ 12 رتبه بهبود يافته است،‏ امافقط در سال 1384 اين رتبه 10 پله نزول كردهاست و در سال 1386 مجداً‏ بهبود 8 پله اي را داشتهاست كه با اين همه رتبه ي آن در اين سال از رتبه يسال 1383 كم تر بوده است.‏- اختلاف ميان رتبه ي HDI و GDI در سال هاي1383 و 1384 همانند سال 1380 به صفر رسيدهاست كه كم شدن نابرابري جنسيتي را نشانماهنامه اقتصادي،‏ اجتماعي،‏ فرهنگي و هنري64