8 ﻣﺎﺭﺱ، ﺯﻧﺎﻥ ﺑﺪﻭﻥ ﻣﺮﺩﺍﻥ! ﮔﻨﺎﻩ ﻧﻔﺖ ﻭ ﻧﺴﺨﻪ ﻫﺎﻯ ﻧﻮﻟﻴﺒﺮ - مجله مهرگان

وده وهدر مقام جمع بندي علاوه بر نكات پيش گفته همين قدراضافه كنيم كه فارغ از توافق فردي مولف با تاكيدبنيان گذاران جنبش هاي فمينيستي بر اهميت نقشجنسيت در مطالعات امنيتي،‏ مي توان گفت از يكمنظر،‏ تبعات ناامنى جنسى و از سوي ديگر انضمامنابرابري هاى اجتماعي ست كه فمينيسم را پديد مي آورد.‏براي جبران نقايص مكتب امنيتي مورد بحث بايد به دوموضوع توجه كرد:‏‏«نخست به نقش زنان به مثابه ي يك گروه كه درعرصه ي روابط بين الملل ظاهر شده است و درمعادلات امنيتي ايفاي نقش مي كنند.‏دوم،‏ لحاظ كردن جنسيت در مبناي نظري تئوريامنيت.‏فمينيست ها به دنبال آن هستند كه ‏“مرد سالاري”‏ دركلارا زتكين:‏‏«امروز دو خط مشى بر جنبش زنان تسلطدارد:‏ يكى سوسياليستى و ديگرى فمينيستى.‏خط مشى سوسياليستى مساله¬ى زنان را دررابطه¬ى مستقيم با تكامل اقتصادى و نقشتعيين كننده¬ى تعلقات طبقاتى مى¬داند،‏حال آن¬كه خط مشى فمينيستى معتقد استكه ستم¬ديد¬گى زنان به خودى خود وجودداشته و جدا از مبارزه¬ى طبقاتى است.»‏مطالعات امنيتي بازشناسي شود.‏ بنابراين آنان مي خواهندساختار جديدي ايجاد كنند كه مبتني بر آگاهي جنسيباشد.‏ بدين سان اين فرآيند به درك تازه يي از قدرتمنتهي مي شود.‏ براي اين منظور فمينيست ها همچونديگر گروه ها و مكاتب،‏ مجموعه يي خاص ازارزش ها و اصول را مطرح مي سازند كه به عنوان ابزارتحليل در بناي ساختار جديد معرفتي عمل مي كند.‏فمينيست ها معتقدند كه بي توجهي به مقوله ي جنسيتنظريه پردازي هاي امنيتي را نارسا كرده است.‏خلاصه اين كه بينش وسيع جديد،‏ حيات دولت ها راصرفاً‏ در عوامل نظامي يا اقتصادي و...‏ محدود نمي سازدو از حضور چشم گير ملاحظات تازه يي سخن مي گويدكه جنسيت در كنار ملاحظاتي همچون فقر،‏ جنايت وفشار سياسي مهم ترين آن هاست»‏‏(افتخاري،‏ پيشين،‏ ص 406).زماني گئورگ زيمل – بنيان گذار ممتاز جامعه شناسيپسامدرن – برخلاف جامعه شناسان مدرنيست با تاكيدبر تكه تكه هايي از واقعيت جامعه تحليل خود ازجامعه شناسي فرهنگ را،‏ بر مبناي اضمحلال و سقوطآشكار معنا در جهان صنعتي ارايه كرده و اين تحليل را“ افول مسيحيت”‏ ناميده بود.‏ زيمل به مطالعه ي نظام منددر اين مورد پرداخت كه چگونه تجربه ي مدرنيتهآگاهي ساكنان كنوني شهرها را درباره ي زمان و مكاندچار انشقاق كرده است.‏زيمل – و بودلر – به توصيف تعاملي ميان مادرشهرو ذهن پرداختند كه در آن هم بستگي جمعي جايخود را به احساس تنهايي مي دهد.‏ در اين وضعيتتجارت و وضع صنعتي خود را به زور به حوزه ي امورانساني تحميل مي كند.‏ زيمل اشاره دارد كه علقه هاياجتماعي ميان مردم اكنون به دست نهادهاي رسمي،‏سازمان هاي ديوان سالاري و پول رو به ويراني گذاشتهاست.‏ پول امروزه بيش از هر چيز به صورت نيروياجتماعي ناشناخته يي در آمده است كه روابط ميانمردم را ميانجي گري و عيني مي كند.‏ اين امر با از ميانبرداشتن حس هدف مندي ثبات و تعلق در ميان مردم،‏ممكن است نوعي از خودبيگانگي و انسانيت زدايي 18 بهبار آورد.‏با وجود اين،‏ پي آمد تمامي اين موارد از نظر زيمل بههيچ عنوان ياس و نااميدي مطلق نبود.‏ برعكس ويدريافت كه تاثيرات شديد شهر با افزايش حس فرديتدر ميان مردم مي تواند دامنه ي وسيع تري از آزاديخلاق را در اختيار آن ها بگذارد.‏ اگرچه مادرشهرمدرن باعث احساس ياس آور تنهايي مي شود،‏ اما بههمان سهولت مردم را از محدوديت هاي سنت رهاييمي بخشد.‏ زيمل مدعي است كه اگرچه ساكنان شهرمدرن در شيوه هاي زندگي خود بي تفاوت تر مي شوند،‏اما حساسيت جالب تر و شديدتري را در مقابل شرايطزندگي خود به دست مي آورند.‏ از نظر زيمل اين امردروازه يى به سمت آزادي شخصي بيش تر است.‏در واقع فرهنگ پست مدرنيستي بيش از آن كه جداييريشه يي از شرايط توصيف شده توسط زيمل و ديگرانباشد،‏ مي توان آن را برداشتي شدت يافته از آن شرايطقلمداد كرد...‏ ‏(وارد،‏ 1384 صص،‏ 205-206)زيمل جنبش هايي از قبيل سوسياليسم در سياست وامپرسيونيسم در هنر را به عنوان پاسخ به احساس نيازبه ‏“هدف نهايي”‏ زند گي – كه ‏“بالاتر از هر چيز نسبيو بالاتر از شخصيت شكسته و خرده شده ي انساني”‏است – مورد توجه قرار داده بود و در تشخيصبيماري مدرنيته كوشيده بود تصويري از زندگي باهمه ي گسست هاي اَش ترسم كند.‏آيا مي توان جنبش هاي فمينيستي را به عنوان پاسخبه احساس نياز به ‏“هدف نهايي”‏ زند گي تلقي كردو گسست و شكست امنيت جنسي را حتى بالاتر وبرتر از منافع طبقاتى اكثريت زنان جامعه ‏(كارگرانو زحمت كشان)‏ قرار داد؟ اگر همه ي گوهران زنانرا ‏(از امنيت جنسي تا زيبايي چهره)‏ در پرتو غرورعاشقانه يي كشف كنيم كه فقط در بستر “ عشق پاك”‏و ‏“جذبه ي كهربايي مرد جذاب”‏ و “ كاشف فروتنگوهران”‏ زيبايي هاي نهفته و كلام شيفته و آرام همنفسي،‏ همچون قويي بلند بالا - بر جلوخان منظرچهره ي آبي عشق - مي درخشد،‏ مي بالد و مي وزد ومي چمد،‏ آن گاه مي توان شكست امنيت جنسي زنان رانه فقط در شخصيت خرد شده ي انساني آنان نشاند،‏بلكه مي توان گوهراني را كه در اين شكست به يغمامي رود عين يا همان ‏“هدف نهايي زند گي”‏ تلقي كرد واز اين منظر براي خودكشي ده ها زن و دختري كه درمناقشات سياسي مورد تجاوز جنسي قرار گرفته اند بهفهم روشني دست يافت.‏ اما مثل هميشه يك واقعيتمادى كاملاً‏ ملموس،‏ حتى با ضرب شصت جهان نگرىآمپريك به ما نهيب مي زند كه جنگ،‏ مناقشه ى ملى وهويتى و به تبع آن ها تهديد امنيت جنسى زنان،‏ نه فقطادامه ى سياست است؛ بلكه جملگى در جامعه ى نابرابرطبقاتى عينيت مي يابد و به حيات خود استمرار مى دهد.‏نه به جنبش زنان ليبرال!‏يكمراست است كه معيار آزادى هر جامعه يى بر مبناىآزادى زنان سنجيدنى است.‏راست است كه آزادى هر جامعه يى در گرو آزادىزنان است.‏راست است كه بدون آزادى زنان سخن گفتن ازآزادى جامعه ياوه است.‏راست است كه زنان نيمى از جمعيت هر جامعه راشكل مي دهند و هر جنبش اجتماعى فقط با حضورنيمه ى خود ‏(زنان)‏ توانمند است.‏ راست است كهحتى در مدرن ترين جوامع و كشورهاى معاصر زناناز حقوق اجتماعى برابر با مردان برخوردار نيستند.‏راست است كه در كشورهاى فرعى،‏ زنان بيش ازكشورهاى سرمايه دارى اصلى از ستم هاى جنسى،‏حقوقى،‏ سياسى،اقتصادى،‏ فرهنگى و غيره رنج مى برند.‏راست است كه در كشورهاى فرعى سرمايه دارى- از جيبوتى و نيجريه و ليبى و كويت و بحرينو مصر و اردن و عراق و ايران گرفته تا پاكستانو افغانستان مبارزه براى آزادى پوشش و فرهنگو حق طلاق و حضانت و برابرى جنسى و ارثبرابر و غيره - اگرچه تلاشى تقليل گرايانه استاما هر اندازه پيش رفت در تحقق آزادى زن و احقاقمطالبات پيش گفته حركتى مثبت و رو به پيش است.‏دومهمه ى اين ها و موارد مشابه راست است ولى برمبناى اين نظريه كه ‏”تاريخ جوامع از گذشتهتاكنون،‏ تاريخ مبارزه ى طبقاتى بوده است.‏ ”‏(مانيفست 1848) مي توان گفت - و پذيرفت – كه:‏آن چه امروزه تحت عنوان ‏”جنبش زنان ليبرال“‏مشهور شده است و با آب وتاب و لعابى از نحله هاىمختلف فمينيستى،‏ مطالباتى معقول را پى مى گيرد،‏نه فقط حركتى ميني ماليستي ست كه در غالباوقات به منافع اكثريت زنان كارگر و زحمت-‏كش بى اعتنا مى ماند،‏ بلكه در مجموع به سببپايگاه طبقاتى ارتجاعى خود از ظرفيت هاى نهفتهو فعال ذهنى و مادى جنبش هاى اجتماعى فراگيرمبتنى بر استراتژى سوسياليستى نيز مى كاهد.‏جنبش زنان ليبرال به يك مفهوم جداسازى،‏ انتزاع51شماره چهاردهم اسفند ماه 91