8 ﻣﺎﺭﺱ، ﺯﻧﺎﻥ ﺑﺪﻭﻥ ﻣﺮﺩﺍﻥ! ﮔﻨﺎﻩ ﻧﻔﺖ ﻭ ﻧﺴﺨﻪ ﻫﺎﻯ ﻧﻮﻟﻴﺒﺮ - مجله مهرگان

-به هر ترتيب شكل گيرى مجموعه شهرى و تغييرجهت سرمايه.‏ انباشت آن به سوى شهرها-‏ هرچندبا هدف سوداندوزى-‏ ليكن به دليل ايجاد محيطمصنوع،‏ شبكه هاى حمل و نقل،‏ مسكن مناسب ونسبتاً‏ ارزان،‏ دسترسى به خدمات و زير ساخت هاىشهرى به سود حاشيه نشينان بوده است.‏ البته همانندكشورهاى پيشرفته ى صنعتى و به ويژه آمريكا،‏حومه نشينى در ايران نيز به تقاضا براى خريداتومبيل شخصى،‏ مصرف بنزين،‏ نياز به جاده ها وبزرگ راه ها را كه مجراى جديدى براى سرمايه ىشهرى است افزايش مى دهد.‏ در پايان نيز نگارندهبا توجه به افزايش لگام گسيخته ى قيمت زمين وساختمان در تهران،‏ و با فاصله نسبتاً‏ زيادى دركلان شهرها و شهرها و شهرك هاى كشور،‏ توجهخوانندگان را به چند موضوع مهم جلب مى كنم:‏در شهرسازى پديده اى به نام ” سايه شهر“‏وجود دارد كه آن بخشى از زمين هاى كشاورزى،‏باغى و باير و...)‏ را كه داراى مزيت هاى نسبى مثلنزديكى به مادر شهر،‏ شهرك هاى مجموعه شهرى،‏كارخانه هاى جديد،‏ شبكه هاى بزرگ راهى ...،براى تبديل به ‏”محيط مصنوع – شهر"‏ هستندتوسط دلالان زمين و مسكن شناسايى و در عملبه سرمايه گذاران شهرى معرفى مى شوند.‏تغيير كاربرى باغ ها – در واقع تخريبآن ها و ساختمان سازى در محل باغ-‏ به دليلبرخوردارى از ‏"رانت بسيار بالا"‏ يكى از مهم ترينو سودآورترين زمينه ها براى سرمايه گذران شهرىاست.‏زمين تجديد ناپذير بودن،‏ همواره از نظرضوابط تراكمى و تعداد طبقه مورد تجديد نظر قرارمى گيرد.‏ شهردارى در عمل سهمى از درآمد خودرا از اين تغيير ضوابط كسب مى كند،‏ گروه هاىبا نفوذ نيز از طريق كميسيون ماده 5 مصوبه هاىپيشين را تغيير مى دهند.‏ به همين دليل در زمين هاىباغى،‏ پارك هاى شهرى،‏ حاشيه رود – دره ها،‏ مسيرجريان آب هاى سطحى و قنات ها،‏ حاشيه اتوبان ها،‏محل گسل ها برخلاف مصوبه هاى طرح جامع وتفصيلى يك باره ساختمان هاى چند طبقه ‏"سبز"‏مى شود.‏به همين دليل كمربند سبز تهران،‏ دامنه هاى البرزمركزى-‏ شمال تهران و باغ هاى قديمى دره اوين– دركه،‏ و مناطق حفاظت شده مثل خجير و سرخهحصار كه قرن ها ‏"قرق"‏ و يا ‏"شكارگاه سلطنتى"‏بوده و حفظ شده مورد هجوم سرمايه هاى شهرىقرار مى برد.‏اين وضعيت در محدوده قانونى شهر كه تحتنظارت شديد شهردارى و كميسيون هاى مربوط ازجمله كميسيون ماده 100 است صورت مى گيرد.‏بديهى است در زمين هاى كشاورزى و بيروناز محدوده قانونى كه نظارت ها كم تر و ساختو سازها گسترده تر است،‏ اين روند با شدتبيش ترى انجام مى شود.‏ نرخ رشد جمعيتى بالاىمراكز جمعيتى در مجموعه ى شهرى از جمله دركرج،‏ نظرآباد،‏ كمال آباد،‏ ورامين،‏ هشتگرد،‏ قلعهحسن خان،‏ شهريار ... كه با بيش از ده برابر نرخرشد جمعيتى تهران منطقه هاى 22 گانه)‏ استبيانگر شدت تخريب باغ ها و مزارع و اشغال منابععمومى توسط سرمايه شهرى است.‏مجموعه شهرى نيز برخلاف گذشته كه بهعنوان شهرها و روستا-‏ شهرهاى اقمارى مادر شهربه شمار مى آمدند،‏ هم اينك ‏"هويت مستقلى"‏ پيداكرده است.‏ در واقع مجموعه شهرى " محدودهجغرافيايى واحد پيوسته اى است كه در آن يكيا دو مادر شهر،‏ ده ها شهر و روستا-‏ شهر،‏ انبوهباغ ها و مزرعه ها،‏ كارخانه ها و انبارها،‏ شبكه هاىدر هم تنيده ارتباطى،‏ مراكز ادارى-‏ سياسى،‏ مراكزدرمانى-‏ بهداشتى،‏ نواحى فراغتى و تفرج در يكتقسيم كار دقيق در كنش واكنش مداوم قرار دارندتوليد،‏ توزيع،‏ فروش-‏ تحصيل،‏ درمان،‏ خدمات،‏فراغت،‏ تفرج،‏ ورزش).‏اين شرايط نيروى محركه توسعه مداوم مجموعهشهرى و ‏”ارتقاء“‏ سازمان فضايى و گسترش فضاىمصنوع و پيچيدگى و درهم تنيدگى ‏”فضا-‏ زمان“‏و سلطه ى بلامنازع سرمايه ى شهرى بر كليه ىروندهاى اقتصادى،‏ فضايى،‏ اجتماعى،‏ زيستمحيطى،‏ فرهنگى،‏ ساختار خانواده و هويت فردىشده است كه به نوبه ى خود باعث تغيير انديشه هاو نگرش شهروندان و تأثير اين نگرش ها بر فرايندعينى ‏”توسعه“‏ مى گردد.‏ماهنامه اقتصادي،‏ اجتماعي،‏ فرهنگي و هنري40