8 ﻣﺎﺭﺱ، ﺯﻧﺎﻥ ﺑﺪﻭﻥ ﻣﺮﺩﺍﻥ! ﮔﻨﺎﻩ ﻧﻔﺖ ﻭ ﻧﺴﺨﻪ ﻫﺎﻯ ﻧﻮﻟﻴﺒﺮ - مجله مهرگان

ث ی---براى توسعه سرمايه گذارى مى باشد.‏پراكنده كردن كارگران نه تنها در دنياىصنعتى پيشرفته كه در جوامع در حال توسعه ازجمله ايران هم به اجرا گذاشته شد.‏ در سال 1348،همزمان با تصويب اولين طرح جامع تهران،‏ هيئتدولت وقت دو مصوبه همزمان را به تصويبرساند؛ ممنوعيت استقرار صنايع در شعاع 120كيلومترى تهران-‏ به عنوان مهم ترين قطب صنعتىكشور-‏ و ممنوعيت ساخت مسكن توسط كارگرانو حومه نشينان در محدوده 25 ساله مندرج درطرح تفصيلى.‏پراكنده كردن ‏”طبقات خطرناك“‏ هر چندنبارزات كارگرى در محل كار كارخانه)‏ را مدتى بهتعويق انداخت ولى به سرعت شهرك هاى حومهاى را مراكز مبارزاتى تبديل كرد.‏ نمونه معروفجهانى آن ” شهرك هايسياه پوست نشين سووتو“‏در نظام آپارتايد آفريقاى جنوبى،‏ شهرك هاىكارگرى در فرانسه،‏ انگليس،‏ آمريكا و آنچه كهبعدها و در دهه پنجاه در مبارزات ” حاشيه نشين“‏هاى تهران-‏ خارج از محدوده – آغاز و به سيلىبنيان كن در انقلاب معروف 1357 منجر گرديد.‏شكل گيرى هسته هاى مجموعه شهرى تهراندر اواخر دهه چهل شمسى،‏ توسط سرمايه دارانخرد و مالكان روستاها و اراضى بيرون از محدوده25 ساله تهران صورت گرفت.‏ چون شهرك سازىچه به صورت عام يا خاص مثل بيكاران شهرو شهرك كارگران كيهان و اطلاعات و استاداندانشگاهى در محدوده 25 ساله و شهرك هاى تهرانپارس،‏ يوسف آباد،‏ نازى آباد،‏ چهارصد دستگاه،‏اكباتان،‏ شهرك غرب و...‏ توسط پيمانكاران بزرگو بيش تر با مشاركت شركت هاى بزرگ خارجى-‏البته زير چتر مشاركتى-‏ حمايتى والاحضرت ها و... مجاز بود.‏ با اين حال احداث اين شهرك ها درنهايت براى كارگران و اقشار متوسط متوسط بود.‏‏(در اين زمينه به دليل گستردگى موضوعى به فصلنامه جستارهاى شهرسازى،‏ جواد مهدى زاده،‏ سال1382 مراجعه كنيد.)‏نتيجه ى روى آورى سرمايه به اين مجرا و بسترشهرى شدن سرمايه)،‏ با توجه به گسترش صنايعجديد – هر چند عمدتا مونتاژ-‏ از يك سو ومهاجرت هاى گسترده نيروى كار ارزان روستايىبه شهرها و مجموعه هاى صنعتى از دگر سو،‏دگرگونى عميقى بود كه در نظام كالبدى-‏ فضايىشهرها،‏ نظام اجتماعى و فرهنگى و در نهايتسياسى كشور پديد آورد.‏ هر چند در اين فرايندسودهاى كلانى نصيب سرمايه داران-‏ و نه در بازاررقابتى كه انحصارى-‏ و با بهره گيرى از ذخايرپولى مردم در نزد بانك ها،‏ شد ولى بايد به تحول هاو پيامدهاى مثبت و منفى آن با دقت پرداخته شود:‏در دوره ى 40 ساله ى 1345-85، جمعيت42 روستا و روستا-‏ شهر مجموعه شهر تهران ازحدود 700 هزار نفر به حدود 4 ميليون و 500هزار نفر رسيد.‏اين تحول ها در پيرامون محدوده هاى عمدهمنتهى به تهران مثل محور تهران-‏ پرند،‏ واوان،‏ساوه.‏ محور تهران – كرج،‏ قزوين،‏ شهريار-‏ محورتهران-‏ ورامين،‏ قرچك،‏ پيشوا.‏ محور تهران –دماوند ... رخ داد.‏ در سال 1355 با پيوستن تجريش و رى‏(سمبل اتحاد سه بازار)‏ به تهران،‏ كلان شهر تهرانپديد آمد.‏مساحت مجموعه شهر تهران،‏ با نابودىهزاران هكتار باغ و اراضى وسيع زراعى به بيش از500 كيلومتر مربع رسيده است.‏در دوره سال هاى 1345 تا 1365 تعداد 128روستاى شهرستان هاى تهران،‏ رى و شميرانات درشهر تهران ادغام شده است.‏39شماره چهاردهم اسفند ماه 91