8 ﻣﺎﺭﺱ، ﺯﻧﺎﻥ ﺑﺪﻭﻥ ﻣﺮﺩﺍﻥ! ﮔﻨﺎﻩ ﻧﻔﺖ ﻭ ﻧﺴﺨﻪ ﻫﺎﻯ ﻧﻮﻟﻴﺒﺮ - مجله مهرگان

-----منجر شده و زمينه غارتِ‏ ، به ويژه قشرهاى متوسطرا پديد آورده است؛ ‏”راه دمكراسى از توسعه وبديل انسانى آن از شهرها مى گذرد“.‏ ‏(هاروى)‏بخشى از برنامه ريزان كه در عمل از قدرتگروه هاى صاحب نفوذ با كنش هاى تبه كارانههراسيده اند آگاهانه تلاش مى كنند پديده ى پيچيدهو چندلايه ى شهر و جنگ سهمگين براى اشغالآن را به موضوع هاى فنى و تكنيكى كاهش دهندو نقش خود را در حد تكنيسين پايين آورند.‏اين گروه با تقليل موضوع ها و پديده هاى بغرنجشهرى،‏ كه با اقتصاد،‏ موضوع هاى اجتماعى و درنهايت ‏”سياست“‏ و گروه هاى قدر قدرت سياسىدرآميخته،‏ از آن برآمده و بر آن تاثير گذار است،‏ بهموضوع هاى تكنيكى و كالبدى تلاش دارند كه درقالب تكنوكرات هاى خنثا با فرمول ها و معادله هاىرياضى و كمى به حل پيامدهاى هول ناك شهرىشدن سرمايه نايل شوند.‏ بى شك هر دو گروه –دن كيشوت هاى اراده گرا و تكنوكرات هاى مقهور-‏عملا به دنباله روى از وضع موجود"‏ محكوم اند.‏به نظر نگارنده آن دسته از استادها و پژوهندگانشهرى نيز به ماهيت شهر اسير سرمايه پى برده ولىآن را محدود در محفل هاى آكادميك كپك زده و بازبانى پيچيده و غير قابل فهم مطرح مى كنند بايد بهدو گروه پيش گفته افزود.‏برنامه ريزان براى تغيير وضعيت و ياحداقل انتظام و تعادل بخشى به وضع موجود،‏ناگزير به تامل باريك بينانه و شناخت عميقمناسبات پشت پرده و تعيين كننده در شكل يابىنظام هاى كالبدى-‏ فضايى شهر هستند.‏پس درك چگونگى توليد فضا،‏ آرايش فضايى،‏تصاحب و تملك فضا در سير تاريخى – روندتاريخى تحول هاى اجتماعى،‏ اقتصادى،‏ زيستمحيطى و كالبدى شهر-‏ اهميت ويژه اى دارد؛‏"اگر روابط زمان-‏ فضا،‏ مولفه هاى اجتماعى باشند،‏بر اين پايه مسئله ى فضا واجد اهميت فوق العادهاى خواهد شد".‏ آنتونى گيدنز،‏ 1981).سنجش رشد شهرها در صورت نپرداختن بهتجارت،‏ جريان سرمايه،‏ بازارها،‏ مهاجرت و نيروىكار و كنشمندى فرهنگى و سياسى ميان آن ها،‏واجد هيچ معنايى نيست ديويد هاروى).‏در واقع شهرهاى كنونى بازتاب كالبدى-‏ فضايىمناسبات اجتماعى،‏ اقتصادى و فرهنگى نشاتگرفته از نظام سرمايه سالار است.‏توجه و يا به طور ديگر ديدن ‏”مشاهدات خيابانى،‏روزنامه هاى محلى و دريافت مقاصد مندرجدر همكارى هاى سياسى همگى ذيل تجاربى•-متعارض،‏ مغشوش و آشفته،‏ اين امكان را به تحليلگر مى دهند كه با نمونه گيرى از اين اطلاعات،‏كه الزاما همواره موضوع هايى آكادميك نيستند،‏ بهشناخت فضاى مصنوع و نيروهاى تاثير گذار برآن،‏ بپردازند“‏ كارل ماركس-‏ گرونديسه،‏ ص 74)به ساخت و سازهاى پايان ناپذير در محله و شهرخودمان،‏ به قيمت فروش و اجاره چسبانده شدهپشت شيشه معاملات ملكى ها،‏ به صفحه هاى آگهىفروش ملك و خودرو در روزنامه همشهرى،‏ باغسوزان ها،‏ احداث بيمارستان هاى مجهز و غارتگر،‏ مجتمع هاى عظيم تجارى،‏ اخبار درگيرى هاىسياسى و غير سياسى بر سر تصاحب اراضى ومنابع ملى،‏ آب و...‏ به دور بر خودتان نگاه كنيد.‏شهرى شدن سرمايهدر زمينه شناخت شهر با توجه به كنشمندىنيروهاى متضاد مردم،‏ كارگزان،‏ سرمايه داران،‏بانك ها،‏ ملاك ها و ...) و جدال خونين و بى پايانبراى تصاحب فضا،‏ قردريك انگلس پيشاهنگاست.‏ ” شرايط طبقه ى كارگر انگلستان در 1844“،‏”بازار مسكن بالتيمور“،‏ ‏”پاريس پس از 1848“ ‏[وشكل گيرى علم ميان رشته اى شهرشناسى و نقشسرمايه در شكل گيرى شهر]‏ راهگشا است.‏سرمايه ى شهرى يكى از چند مقياس فضايىاست.‏ واحد همسايگى،‏ مجتمع هاى مسكونى-‏محله،‏ ملت ‏-دولت ها،‏ بلوك هاى قدرت شرق وغرب)،‏ و اينك سرمايه ى يك پارچه شهرى شده ىجهانى،‏ در سرمايه ى شهرى مى توان به روشنىتوليد فضا و آگاهى سياسى را مورد بررسى قرارداد.‏سرمايه ى شهرى،‏ برخلاف تصور برخىپژوهشگران،‏ نه پديده اى جديد كه با پيدايشمحيط مصنوع urban و پيدايش سرمايه دارىصنعتى عجين است.‏فرايند شهرى سرمايه با خريد زمين توسطسرمايه داران براى احداث كارخانه،‏ راه آهن،‏خط آهن،‏ انبار،‏ تامين آب و برق،‏ منابع معدنىو مواد اوليه و ... و جهت بازتوليد نيروى كاراز جمله شهرك هاى كارگرى،‏ مراكز بهداشتى ودرمانى،‏ بازار خرده فروشى،‏ مراكز آموزشى تبديلقبايل بدوى و رعاياى بى سواد به كارگران ماهرو تكنوكرات هاى فكل كراواتى – به قول هگل)‏... و محله هاى اعيانى،‏ رستوران هاى مجلل،‏بيمارستان هاى گران قيمت،‏ پاساژها و بلوارها بهپاساژهاى پاريسى بنيامين و بلوارهاى پاريسىبودلر نگاه كنيد)‏ آغاز شد.‏در همين مرحله ى آغازين،‏ مقوله ى ‏”رانت زمينكه پيش از انقلاب صنعتى به زمين هاى كشاورزىمرغوب خاك خوب،‏ داراى آب،‏ دسترسى بهجاده و...)‏ اطلاق مى شد به يكى از مولفه هاىبنيادين سرمايه ى شهرى بدل گرديد رشد قيمتزمين يا ساختمان – اعيانى – به مثابه ى كالاىتجديد ناپذير،‏ بدون آن كه كار خاصى روى آنانجام شده باشد-‏ رانت اوليه-‏ و رشد بالاتر مثلانرخ رشد قيمت يك متر مربع زمين درنياوران ياشهرك غرب نسبت به يك متر مربع زمين مثلادر جواديه-‏ رانت تفاضلى-،‏ قيمت يك زمين ياساختمان كلنگى كه براى احداث بانك مناسباست در مقايسه با يك ساختمان در پلاك عقب ترزمين قبلى – رانت موقعيت-،‏ تا تبديل باغ بادرآمد ناچيز كشاورزى در مقايسه با همان باغ بهعنوان زمين شهرى – داراى مجوز تغيير كاربرى-،‏قيمت اراضى باير و موات وارد شده به محدودهقانونى شهر در مقايسه با اراضى مشابه در خارجاز محدوده قانونى،‏ زمينى كه يك شبه و با كشيدنماهنامه اقتصادي،‏ اجتماعي،‏ فرهنگي و هنري36