8 ﻣﺎﺭﺱ، ﺯﻧﺎﻥ ﺑﺪﻭﻥ ﻣﺮﺩﺍﻥ! ﮔﻨﺎﻩ ﻧﻔﺖ ﻭ ﻧﺴﺨﻪ ﻫﺎﻯ ﻧﻮﻟﻴﺒﺮ - مجله مهرگان

پيشينه و چون و چند توليد و اشغال فضاكيومرث مسعودى•نگاهى به زمينه ها و پيشينه ‏"توليد و اشغال فضا"‏پرداختن به موضوع ‏"شهر"،‏ ‏"فضا"،‏ ‏"زمينو مسكن"‏ و عرصه هاى ديگر فضا،‏ براى همه ىكسانى كه به انحاء مختلف،‏ آگاه و ناآگاه،‏ هستو نيست شان در معرض غارت و نابودى است،‏همواره دغدغه ى نگارنده بوده است.‏‏”بحث و فحص“‏ درباره موضوع هاى مذكور ودر مجله هاى تخصصى و حتى آكادميك هر چندضرورى است ليكن از نظر نگارنده وقتى كهجنگ خونين براى ‏”اشغال فضا“‏ مغلوبه مى شود وهستى مردم را در آشوبى دمادم و ويرانگر درگيرمى كند،‏ بايد به ‏”خيابان“‏ رفت،‏ با زبانى ستهيندهاز ‏”دشمن“‏ براى ‏”مردم“‏ گفت.‏ ديگر زبان ثقيلو مهجور آكادميك به كار نمى آيد.‏ ‏”گرگ به گلهزده“،‏ زنجموره و ميان مايگى روح مبارزه رافرسوده مى كند،‏ ضرورى آن است كه با گستاخى وجسارت به ميدان دويد،‏ ‏”اى آن كه دانى سزاوارى“،‏قلم و زبان بايد كه در بيان پديده ى ‏”هول سياسى-‏اقتصادى فضا“‏ و جنگ براى اشغال،‏ تخريب،‏ بازتوليد و ‏”سود اندوزى“‏ در اين گدار به سترگى بهكار گرفته شود،‏ ‏”كه اين نه كارى است خرد“،‏ روحسلحشورى بايد در خورد اين.‏ كه امروز روز چنانگسترده و همگانى و در آميخته با ‏”زندگى“‏ آدمياناز يك سو و دوام و بقاى سرمايه سالارى از دگرسو شده ‏”شهر“‏ و به غلط مصطلح ‏”شهرسازى“‏ كهپنهان و پيدا و پيچ و تاب هاى آن بر همگان آشكارشده،‏ پس اين ‏”دم“‏ را غنيمت شمريم تا ‏”شهر“،‏‏”فضا“‏ و چون و چرايى ‏”جنگ براى اشغال فضا“‏را به علم بدل و ‏”علم ‏”را از اسارت زبان و فضاىكپك زده و ‏”مجلات مجلل“‏ به محله ها و گوشه وكنار شهر و شهرنشينان و روستاييان،‏ بپرانيم.‏ ترديدنكنيم كه پرنده سپيد بال ” حكمت و ‏”دانش“،‏چونان هماى سعادت بر سر فرد فرد مردمان اينمرز و بوم تواند نشست،‏ وليك آگاه باشيم كه علمرا هم به كالاى پوپوليستى بدل نكنيم.‏ ‏(چه معبرباريكى!)‏جنبش هاى گسترده در اسپانيا و بسيارى ازكشورهاى آمريكاى لاتين با بيرق ‏”شهر“،‏‏”شهرنشين“،‏ ‏”حومه و حومه نشين“‏ و به سردمدارىفيلسوفان،‏ اقتصاددان ها،‏ شهر پژوهان و معماران وجامعه شناسان و محيط زيست شناسان آغازيد،‏ وبه سرعت گسترش يافت و جهانى شد.‏ انقلاب1357 و نقش ‏”خارج از محدوده“‏ نشينان بر كسىپوشيده نيست.‏ در اين جستار تلاش كرده ام – هرچند گسيخته و تكه تكه كه عدم تسلط نگارندهاز جهتى،‏ و البته تلاش براى استفاده از زبانىجديد،‏ گويا و بى استعاره و غمز و كنايه نيز به ايندشوارى افزود-‏ بارى تلاش كردم زمينه و پيشينه ى" فضا"،‏ ‏"ناگزيرى در آميختگى سرمايه و فضا"،‏‏"كنش مندى برنامه ريزان و مردم"،‏ و ‏"جنگ پنهانو آشكارتر هر روز بيش از ديروز"‏ را در پهناىجهان كنونى بيان كنم.‏اميد كه اين آغازى باشد بر فرايند تبديل موضوع هاىمذكور به ‏"گفتمانى"‏ همگانى،‏ و ‏"برنامه ريزان"-‏ بهمعناى عام آن-‏ و پژوهندگان شهرى و روستايىرا در پايگاه شايسته شان قرار دهد و ‏"علم"‏ را به•‏"كنش"‏ گسترده بدل سازد.‏ باشد كه اين ‏"دم گرم"‏آهن سود سياست پيشگان را و رانت خواران رابگدازد و بر وقاحت و درنده خويى سرمايه دارانمهار زند تا بعد و االله و اعلم.‏برنامه ريزان و برنامه ريزىدر ايران،‏ به دنباله روى از جهان شرق و غربپيشين و يكسره ‏"غرب"‏ معاصر،‏ ‏"برنامه ريزىو نقش بندى شهرى"‏ در كالبد ‏"مهندسان مشاورمعمارى و شهرسازى"‏ تنگ افتاده و به ‏"مهندسى"‏تقليل يافته است.‏ همكاران و ‏"مهندسان"‏ در اينچارچوب و پيشينه شان بى بهره گيرى از انديشهاقتصاددان ها و جامعه شناسان و پژوهندگان محيطزيست،‏ ‏"همه چيز دان"‏ مى پندارند خود را.‏همكار شفيقى كه ‏"معمارى"‏ خوانده بود،‏ در برابرپرسش من كه چرا ‏"معماران"‏ شهرسازى را تيولخود مى دانند،‏ جواب حيرت انگيزى داد:‏ ‏"شهرمجموعه اى از خانه ها است و خانه را هم معمارطراحى مى كند،‏ پس معمار شهر ساز هم هست".‏ ازلجم بى آن كه به ذات عالى تر پديده شهر و مباحثاين چنينى بپردازم،‏ كه مى دانستم بى فايده است،‏ماهنامه اقتصادي،‏ اجتماعي،‏ فرهنگي و هنري34