8 ﻣﺎﺭﺱ، ﺯﻧﺎﻥ ﺑﺪﻭﻥ ﻣﺮﺩﺍﻥ! ﮔﻨﺎﻩ ﻧﻔﺖ ﻭ ﻧﺴﺨﻪ ﻫﺎﻯ ﻧﻮﻟﻴﺒﺮ - مجله مهرگان

ن ماهمورد تاييد آمريكايى ها نبود ‏.در واقع نوعى رقابتبين آمريكا و انگلستان در زمينه بهره بردارى از52نفت ايران وجود داشت.‏اين موضوع خط بطلانى است بر همه ادعاهاىواهى در باره كودتا كه اگر مصدق با انگليسراه مى آمد كودتا اتفاق نمى افتاد ‏.ضمن اين كهنظريه كودتا به خاطر جلوگيرى از خطر گسترشكمونيسم را نيز رد مى كند ‏.در واقع دولت آمريكاتا حدودى در سال هاى نخستين ملى شدن نفت ‏،ازايران در برابر انگليس حمايت مى كرد تا انگليس رابجنباند ‏.پس از آن كه انگليس كاملا در برابر ايرانمستاصل شد و چرچيل با پاى خود به نزد ترومنرفت و سرورى و سيادت آمريكا را بر جريان نفتبه رسميت شناخت ‏،آن گاه دولت جمهورى خواهآمريكا به رياست جمهورى آيزنهاور در جايگاهبرادر بزرگ تر رهبرى عمليات را در دست گرفتهو انگليس را به شريك درجه دو تبديل كرد ‏.اوجبحران ملى كردن نفت همزمان بود با تغيير رياستجمهورى آمريكا از ترومن دمكرات به آيزنهاورجمهورى خواه ‏.او تيم سوداگرى را بر سر كار آوردكه نفت را خوب مى شناختند 62 و تبليغ كمونيسمهراسى را به حربه اى براى تسلط بر جهان تبديلكرده بودند ‏.چرچيل به ديدن آيزنهاور رفت ‏.اوپذيرفت كه آقايى جهان را به آمريكا بسپارد تامنافع استعمارى خود را در كشورهاى پيرامونى72يك سره از دست بدهد.‏گناه مصدق چه بود!‏همان گونه كه ديده شد پيشنهادهاى آيزنهاور وچرچيل به مصدق كاملا در قراردادى كه پس ازكودتا با دولت ايران در كنسرسيوم نفتى تازهتشكيل شده منعكس شد ‏.يعنى ملى شدن نفت ايراناز سوى قدرت هاى بزرگ پذيرفته شد تا ترتيباتجديد با مشاركت انگليس و چندين شركت نفتىآمريكايى و هلندى و غيره در اين كنسرسيومغارت شركت داشته باشند ‏.نفت ايران سرانجامملى شد اما نه در كنترل يك دولت دمكراتيك،‏بلكه دولتى خودكامه و غير پاسخگو؛ اين الگويىبود كه توسط آمريكا جايگزين الگوى نفت ملىشده در چهارچوب يك دولت دمكراتيك گرديد.‏گناه مصدق اين بود كه اسير بازى هاى حكومتآمريكا شده و آن را كشورى دمكرات فرضمى كرد ‏،زيرا قادر به درك منطق سرمايه نبود ‏.گناهاو اين بود كه مى خواست نفت را در چارچوبيك دولت دمكراتيك ملى كند تا در چارچوبقانون براى مردم هزينه شود و صرف يك اقتصاددرونزا بشود ‏.او برخلاف دشمنانش عميقا يكسوسياليست چپ بود ‏.سرنگونى مصدق توسطايالات متحده آمريكا و بريتانيا نشان داد كهغرب تحمل حاكمان دمكرات را در هيچ كجاىجهان ندارد ‏.آمريكا پس از يورش به جنبش ملىايران سياست ملى كردن نفت را در چارچوبحكومت هاى خودكامه دست نشانده در خاورميانهاجرا كرد ‏.با اين وسيله هم توانست به سرورىرقيب خود بريتانيا پايان دهد و هم جريان نفترا براى سال ها طبق منطق و نياز خود بيمه كند.‏سياستى كه هم چنان ادامه دارد!‏پى نوشت ها:‏1- دكتر محمد مصدق2- نطق ها و مكتوبات دكتر مصدق در دوره هاىپنجم و ششم مجلس شوراى ملى ‏/ص‎89‎‎3‎‏-ايران بين دوانقلاب ‏،يرواند آبراهاميان ‏،ترجمهاحمد گل محمدى ‏،محمد ابراهيم فتاحى.تهراننشر نى 1377 ‏،ص‎128‎4- منوچهر فرمانفرما در كتاب خون و نفت مىنويسد ‏:اقدامات انگليس در آبادان به يك نظاممستعمراتى خشن و جدى انجاميده بود....‏فرمانفرماييان ‏،منوچهر ‏،رخسان فرمانفرماييان ‏،خونو نفت ‏،ققنوس ،1383 ‏،چاپ هشتم ‏،ص‎114‎5- براى اطلاعات بيشتر برويد به كتاب اقتصادسياسى ايران ‏،محمد على همايون كاتوزيان ‏،صص‎227‎و 228 جدول هاى‎1‎ - ‎9‎و‎2‎‏-‏ ‎9‎چاپ نهم‎1382‎نشر مركز6- در جريان انتخابات دوره هفدهم مجلس درسال 1330 كنسولگرى هاى انگليس در شهرهاىبزرگ كانون مبارزه ضد دولتى بدل شده بودند.‏محمد على همايون كاتوزيان ‏،همان ‏،ص‎219‎‎7‎‏-راى اطلاعات بيشتر برويد به كتاب نفت،‏قدرت و اصول ‏،مصطفى علم ‏،ترجمه غلامحسينصالحيار ‏،تهران ‏،اطلاعات ‏،چاپ اول‎1371‎ ،8- بنگريد به پانويس‎5‎9- مذاكرات مجلس شوراى ملى 30 امرداد‎1330‎نشست 182 منبع:‏http://mashruteh.org/wiki/index.php10- همايون كاتوزيان ‏،محمد على ‏،اقتصاد سياسىايران ‏،تهران ‏،نشر مركز ،1382 ‏،چاپ نهم ‏،ص‎220‎11- ذوقى ‏،ايرج ‏،مسايل اقتصادى و سياسى نفتايران ‏،پاژنگ ،1381 ‏،چاپ ششم ‏،ص.‏‎273‎12- تقى زاده انصارى ‏،محمد ‏،سياست خارجىو توسعه صادرات مواد معدنى ‏،در ايران ‏،تهران،‏دفتر مطالعات سياسى و بين المللى ،1379 ‏،چاپاول ‏،ص.‏‎667‎13- ميرترابى ‏،سعيد ‏،مسايل نفت ايران ‏،تهران،‏قومس ،1368 ‏،چاپ سوم ‏،ص‎74‎14- ذوقى ‏،ايرج ‏،پيشين ‏،ص.‏‎285‎15- امينى ‏،على رضا ‏،تحولات سياسى و اجتماعىايران در دوران پهلوى ‏،ص‎324‎-16http://www.zibakalam.com/news/82917- خاطرات مصدق18- خون و نفت ، همان ‏،ص 343 هم چنين براىاطلاعات بيش تر به پانويس 21 بنگريد.‏19- خون و نفت ‏،همان ‏،ص‎311‎20- خون و نفت ‏،همان ‏،ص‎330‎21- طبق بند 17 قانون اساسى مكزيك كه درسال 1917 به تصويب رسيد حق استخراج وبهره بردارى از منابع زير زمينى اين كشور بهصورت دائمى و غير قابل انتقال به غير به دولتواگذار شده است ‏.البته در مكزيك نيز دولت براىاستخراج و فروش نفت خود با مشكل هاى زيادىاز سوى شركت هاى آمريكايى رو به رو شد و تازمانى كه شركت هاى آمريكايى به عنوان شركتهاى ملى پذيرفته نشدند امكان استخراج و فروشنفت از مكزيك گرفته شده بود ‏.پس از انقلابمكزيك رئيس جمهور مكزيك در سال 1938 حقاكتشاف ‏،توليد ‏،پالايش ، ‏،توزيع نفت و گاز وتوليد و فروش فراورده هاى اصلى پتروشيمى را بهصورت انحصارى به دولت اين كشور واگذار كرد.‏22- منوچهر فرمانفرماييان در كتاب خون ونفت تعريف مى كند كه عكس هاى دكترمصدقبه ديوارها ديده مى شد كه ناشى از حس دوستانهنسبت به اقدام هاى دكتر مصدق براى ايستادگى دربرابر استعمار بود.‏23- براى اطلاعات بيشتر برويد به فوران ‏،جان:‏مقاومت شكننده؛ تاريخ تحولات اجتماعي ايران ازصفويه تا سال هاي پس از انقلاب اسلامى ترجمهاحمد تدين و كاتوزيان ‏،محمدعلي ‏:اقتصاد سياسيايران ‏،ترجمه محمدرضا نفيسي و كامبيز عزيزيهمچنين فاتح ‏،مصطفي 50 ‏:سال نفت ايران24- براى اطلاع بيشتر برويد به مقاله آمريكا وپدرخواندگى انرژى به قلم همين نويسنده بهنشانىhttp://vazeh.com/n-2079789.htmlبه نقل از روزنا25- هرميداس باوند ‏.منبع:‏http://www.zibakalam.com/news/82926- خون و نفت ‏،همان ‏،ص‎342‎27- خون و نفت ‏،همان ‏،ص‎342‎15شماره چهاردهم اسفند ماه 91