You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
“nBjd X[Bh”, “nBjd Bkd”, “nBjd pkDh” Gh fJe' j' ;edh j?.fit/A ;{oi ftu'A ;dk jh ns[N, nfws, nBjd, brksko feoBK d/gqekÙ Bkb ;z;ko B{z ihtB gqdkB j[zdk j?. fJ;/ soQK fJ; nBjd X[Bh Bkb“pkDh” d[nkok ;z;ko B{z ;dk bJh fJbkjh gqekÙ ns/ “nksfwe ihtB”fwbdk j?.id fJj gqekÙ o{g “pkDh”, “;pd” nEtk “nBjd Bkd” ósK fJj nBjd pkDhó;hws BjhA j' ;edh.fJe j?nekb j?nd/; j?p/nzs j?nkfd i[rkdh j?;zg{oB j?nyoK ftup'bh ftud/Ù ftuekb ftuXow iK w˜jp ftufJ; pkDh d/ ;opZr s/ nBzs j'D dk fJj ;p{s j?, fe “r[o{ rqzE ;kfjpih” ftu f;Zy r[o{ ;kfjpkBK s'A fJbktk nB/eK ;wekbh ns/ eJhnK wsK,d/ÙK d/ tZy'FtZyo/ ;fwnK ftu j' r[˜o/ ;zsKFGrsKFwjKg[oyK dh pkDhth Ùkwb j?, fijVh fJe' “nBjd X[Bh” dh gqshe j? s/ fJ; d/ gqekÙ ftu'AT[BQK ;zsKFGrsK d/ fjofdnK okjhA fGzBFfGzB p'bhnK, d/ÙK ns/ ;fwnKftu gqrN j[zdh ojh j?.fi; soQK fJe' “BkBe i's” r[o{ ;kfjpK d/ d; ;o{gK ftu'A gqekÙs j[zdhojh T[;/ soQK “nBjd pkDh” nEtk “fJek pkDh” Gh ;hws p'bh ns/ ;hwsnyoK ftu gqekÙwkB j'Jh j?, fi; B{z n;hA r[opkDh nEtk “r[o{ rqzE ;kfjpih” d/ ;o{g ftu wzBd/ jK. fJ; dk wsbp fJj j?, fe fe;/ yk; nyo iK3
okr d/ gqrNkt/tkdFfttkdeoB bJh jh tofsnk j?. fJ; nDrfjbh bJh ;w{j f;yF;zrsK f˜zw/tkojB.“fJeFr[o{” ó “r[o{” nyo d/ noE jB, i' nfrnkB B{z BkÙ eodk j? ns/f;y B{z “ssFfrnkB” ;wMkT[Adk j?, T[j “r[o{” j?.d{i/ b¯˜K ftu nfrnkBsk :k Gow d/ jB/o/ B{z d{o eoB tkbh “o'ÙBh”B{z jh r[o{ fejk iKdk j?, fJ; bJh “r[o{” fJbkjh o'ÙBh iK gqekÙ o{g “i's”j?.fi; soQK fdq;NwkB d[BhnK ftu ;{oi fJe j? ns/ T[; dh fJe'gqekÙFwJh “X[Zg” ;koh d[BhnK dk nzX/ok d{o eodh j?. fJ;/ soQK fJbkjh X[gnEtk “;pd” ó ;kv/ wkfJnk d/ Gow d/ jB/o/ B{z d{o eodk j?. fJj fJbkjhgqekÙFo{g ;pd jh ;ko/ ftÙt dk ;ZukF;[Zuk fJe'FfJe “r[o{” j?. fJj nfs;{yw gqekÙFwJh “ihtBFo"A” j?, fi; B{z r[opkDh ftu óBkw;pdnzfwqsj[ewpkDhnkfd, nB/eK BkwK Bkb ;BwkfBnk frnk j?.r[o{ ;kfjpkB nkg “i'sF;o{g” ;B, “;pdF;o{g” ;B, go ;kv/ ebi[rhihtK s/ so; eoe/ so[Zm e/ T[BQK gziFG{se ;oho Xkfonk. fJ; bJh fe;kB{z fJBQK nZyK Bkb “doÙB” eoe/, fJBQK ezBK Bkb T[BQK d/ w[ykofpzd s'A“puBFpkDh” ;[D e/ ÙoXk T[gi/ ns/ T[BQK dh nksfwe nrtkJh dh o'ÙBhftu nkgD/ ihtB B{z Ykb e/, pqjw wzvb ftu g[iD bJh ;fs;zr d[nkokT[dw eo ;ehJ/.iB[ BkBe[ p'b? nzfwqs pkDh ..r[of;yK e? wfB fgnkoh GkDh ..5
T[gd/;[ eo/ r[o[ ;fsr[o[ g{ok r[o[ ;fsr[o[ goT[gekohnk ihT[..(gzBkF96)j[D r[o{ ;kfjpkBK dk gzi G{se ;oho sK BjhA, go T[BQK B/ nkgDknksfwe ógqekÙfrnkBdhfynkj[ewT[gd/Ùftukonkd/ÙpuBy˜kBknEtk “nkgk” r[opkDh d/ o{g ftu ;kvh nrtkJh bJh pyfÙnk j?.r[o{ ;kfjpkB dh “pkDhFo{g”, “;pdFo{g”, “nksfwe i's” ó;hws s/fpB;Bjko nyoK dh geV iK fJB;kBh p[ZXh dh ;wM s/ geV s'A goQ/ j?.go fJBQK nyoK iK ÙpdK d/ fgS/ T[jh fJbkjh i's S[gh j'Jh j?.r[opkDh ftu ns/ GkJh r[odk; ih dh pkDh ftu r[o{ dk ;o{g fJ;soQK fpnkB ehsk frnk j? ó;pd[ r[o ghok rfjo rzGhok fpB[ ;pd? ir[ pT[okBz ..nkg/ ;fsr[o[ ;pd[ j? nkg/ ..;pd[ r[o{ ;[ofs X[fB u/bk ..pkDh r[o{ r[o{ j? pkDh ftfu pkDh nzfwqs[ ;ko/ ..;uk ;fsr[o ;pd[ ngkok ..6(gzaF635)(gzBkF797)(gzBkF943)(gzBkF982)(gzBkF1055);fsr[o puB puB j? ;fsr[o gkXo[ w[efs iBkt?r' .. (gzaF1309)r[o w{ofs r[o ;pd[ j?;kX ;zrfs fwfb nzfwqs t/bk .. (tka Gka r[a 24$11);fsr[o wfj ;pd ;pd wfj ;fsr[o j?fBr[B ;r[B r:kB X:kB ;wMkt? ih .. (ea Gka r[a 608)
“pkDh” fJe j? s/ “;pd” Gh fJe j?, fJ; bJh “pkDhFo{g r[o{” s/ “;pdFo{gr[o{” fJe' jh jB ns/ i[rKFi[rKsoK s'A T[;/ fJe' ;dk ekfJwFdkfJw, ;dk;bkws ns/ nNZb r[o{ dk jh tosFtoskok ufbnk nk fojk j?.r[o[ gow/;o[ J/e[ j? ;G wfj ofjnk ;wkfJ ..;fsr[o[ w/ok ;dk ;dk Bk nkt? Bk ikfJ ..Uj[ nfpBk;h g[oy[ j? ;G wfj ofjnk ;wkfJ ..7(gzBkF53)(gzBkF759)nkfd nzfs J/e? ntskok ..;'Jh r[o{ ;wfM:j[ jwkok .. (u'gJh gkL 10)fJ; ftuko s'A f;ZX j[zdk j?, fe r[owfs nB[;ko nkfdFnzs, i[r'Fi[r“fJe' r[o{” j?, d', uko, d; BjhA j' ;ed/.jK ;w/AF;w/A, T[d'A dh ;fGnsk ns/ wB[Zyh o[uh nB[;ko fJj' “fJe'i'fs” jh, fGzBFfGzB G/yK ftu, ;oho Xko e/ b[ekJh B{z skoB nkJh s/ T[jfGzBFfGzB p'bhnK ftu nkgDh “pkDh” SZv rJ/, fi; s'A fGzBFfGzB w˜jpnEtk Xow ubd/ oj/.˜o{oh B[esk fJj j?, fe T[j ;ko/ ghoFg?rzpo, n"bhJ/, ntsko nkfd,nkgD/ ;/teK ns/ ÙoXkb{nK B{z nkgDh “Ùy;hns” nEtk “ftnesh g{ik”ftu jh c;k rJ/.go r[o{ ;kfjpkB B/ “f;yK” T[go ngko fwjoFpyfÙÙ ehsh s/ d{oFfdqÙNhd[nkok ;kB{z “ftneshrs Ùy;hns” (personality cult) s'A T[uk T[mk e/, jw/Ùk bJh fJbkjh gqekÙ o{g ó“pkDh”“;pd”“Bkw”“j[ew”d/ nNZb s/ fJe'FfJe ;u/ r[o{ d/ bV bk rJ/.r[o{ ;kfjpkB dh fJ; d{o nzd/Ùh ns/ nfsnzs feogk d[nkok ;kB{zd/jXkoh r[o{nK dh sbkÙ dh y/ub s/ fJBQK nkg{z pD/ r[o{nK d/ GzpbFG{f;nKns/ wBwsK s'A jw/Ùk bJh puk fbnk ns/ó
pyfÙnK j'fJnKwjKg[oyK;zsKGrsK;kX iBKf;woB tkfbnK;pdF;[os tkfbnKnBjd ;pd ftu bhB j'J/r[o{ fgnko ftu ozr/ j'J/“BkBe xo d/ r'b/” pD/ j'J/“p?yhd” ;/te pD/ j'J/gq/wF;t?gBk dh w;sh tkb/gq/wFo; ftu yht/ j'J/gq/wFfgnkb/ Bkb BÙJh j'J/u[gFgqhs ftu wstko/ j'J/r[ow[y fgnkfonK dh ;zrs eoB dk skehdh T[gd/Ù fdsk j?, fi; B{zr[opkDh ftu ó“;fs ;zrs”“;kX ;zrs”d?th ;zrsnksw ;zrs;u ;zrsr[o ;zrs“;zs wzvbh”“;kX ;Gk”“T[sw gzE”“;zs ;iB gqtko”nkfd nyoK d[nkok ;BwkfBnk frnk j?.;kX ;Gk ;zsK eh ;zrfs Bdfo gqG{ ;[y[ gkfJnk ..w[efs p?e[zm ;kX eh ;zrfs iB gkfJU jfo ek Xkw ..8(gzBkF437)(gzaF682)
;zs ;Gk i?eko[ efo r[ow[fy eow ewkT[ ..(gzBkF1411)r[o{ ;kfjpkB dh fJ; “nw'be d/D” nEtk “r[o gq;kfd” B{z n;hA p[ZfMnks/ wzfBnk Gh BjhA, Ù[eokBk sK eh eoBk ;h!!“fJe' ;pd[ thukfo” ó T[go df;nk ik u[fenk j?, fe “pkDh” nEtk“;pd” d/ d' ;o{g jB, fJe ;{yw s/ d{ik ;E{b, fJe nksfwe nB[Gth y/bs/ d{ik p[ZXh dh ;wM s/ geV r'uok, fJe ;opZr s/ d{ik d/ÙFekb ftu;hws, fJe nNZb s/ d{ik BkÙtzs.fJ;/ soQK “fJe' ;pd[ thukfo” d/ d' gfjb{ jB ófJe p[ZXh dk ftÙk, s/d{ik nB[Gth nksfwe frnkB dk.n;hA tZvh G[Zb eod/ jK, id nfsnzs ;{yw nksfwe ftfÙnK B{z ;hwsp[ZXh Bkb ;wM e/, frnkB s/ fcbk;chnK d[nkok tkdFfttkd eod/ jK.fJ; soQK nkgD/ nkg B{z ns/ ;zrsK B{z GowFG[b/fynK s/ GzpbFG{f;nKftu gk e/ r[opkDh d/ nkfÙnK s'A d[o/v/ ik oj/ jK.f;ob/y gzrsh ftu nkJ/ b¯˜ “fJe' ;pd[ thukfo” dk Gkt j? “nB[Gthftuko”, feT[Afe fJj ;{yw “fJek pkDh” nEtk “;pd” e/tb nB[Gth ftukoBkb jh p[ZfMnk, ;hfMnk, uhfBnk, gfjukfBnk, ikfDnk s/ wkfDnk ik;edk j?, fJj ;whs p[ZXh d/ ftuko r'uok BjhA j?.p[ZMDk s/ ;hMDk fe;/ r[ZM/ G/d B{z ikBD nEtk ;wMD B{z efjzd/ jB s/uhBDk s/ gfjukBDk fe;/ r[nkuh iK G[Zbh j'Jh rZb B{z :kd eoe/ gfjukDeoBk j?, fJ; ;w[Zuh feqnk B{z “nB[Gth ftuko[” fejk frnk j?.;kX ;zrs nEtk pyÙ/ j'J/ r[ow[y fgnkfonK d/ w/b ns/ ;zrs ftufXnkB Bkb pkDh dk gkm eofdnK ns/ BkwFnfGnk; ewkJh eofdnK;kv/ wB dh w?b ;fji/F;fji/ eZNh ikDh Ù[o{ j' iKdh j?. ;kvk wB jbekj' e/ wkfJeh wzvb ftu'A r[pko/ tKr T[sKj nksfwe wzvb ftu T[vkohnKbkT[Adk j'fJnk gqekÙ wzvb ftu j[bko/ b?Adk j'fJnk fe;/ nefj fJbkjhofj;FwJh gqekÙ dhnK fbÙeK wkDdk j?.fJ; soQK wkfJeh wzvb ftu'A fBeb e/, id ;kv/ wB T[s/ nksfwe9
gqekÙ dhnK MbeK g?AdhnK jB, sK ;kvk nB[Gt y[bdk j?.fJ;/ nB[Gth gqekÙ d[nkok jh ;kvk wB nksw gqekÙ Bkb fJe;[o j' e/ “pkDh” nEtk “nBjd ;pd” d/ gqekÙ wJh ss frnkB B{z;wMFikDFp[ZMF;hM ;edk j? ns/ r[opkDh d/ nzsqFnksw/ ss frnkBdk bkjk b? ;edk j?.r[ow[fy pkDh pqjw[ j? ;pfd fwbktk j'fJ ..;pd? ;kd[ ikDfj sk nkg[ gSkDfj ..fBowb pkDh ;pfd tykDfj ..;uk nkfg ;dk j? ;kuk pkDh ;pfd ;[DkJh ..nzfwqs pkDh ss[ tykDh frnkB fXnkB ftfu nkJh ..r[ow[fy nkyh r[ow[fy iksh ;[osh eofw fXnkJh ..10(gzBkF39)(gzBkF115)(gzBkF912)(gzBkF1243)d{i/ bc˜K ftu fJ; “nBjd pkDh” nEtk “nBjd ;pd” B{z ;wMD,p[ZMD ns/ fJ; s/ ss frnkB d/ gqekÙ nEtk “nB[Gth ftuko” dk ozrwkDB bJh óbk˜wh j?.brksko ;kX ;zrsÙpd ewkJhr[ogq;kfdr[o eh pkDh r[o s/ iksh fi ;pfd os/ ozr[ bkfJ ..(gzBkF1346)fJ; soQK r[otke “fJj pkDh i' ihnj[ ikD?, fs;[ nzsfo ot? jfo Bkwk”dh nkswFebk ;kv/ wB s/ tos ;edh j?.nksw wzvb dk “nB[Gth frnkB” fdwkrh y'i dh geV nEtk gj[zus'A go/ j?.id ;oho B{z fpibh d/ eozN dh “S'j” brdh j?, sK ;ko/ ;oho ftue'Jh EoFezpDh (vibration) fco iKdh j?, go fJj Eo ezpDh jkBhekoe(destructive) j?.
fJ; d/ T[bN id nB[Gth nksfwe “fbÙe” nEtk “;pd” :k “Bkw” d/gqekÙ dk Mbekok ;kv/ wB s/ g?Adk j?, sK sB, wB ns/ nzsqFnkswk ftue'Jh nB'yh ns/ nefj o[D M[D wfj;{; j[zdh j?, i' ógqdkB eodh j?.;[yÙKshmzYnBzdgqhsfgnkofgqw o;ukT[wjKo;go fJ; o[DM[D d/ ;[nkd ns/ o; B{z nyoK :k p'bh ftu fpnkfBnkBjhA ik ;edk.ijk p'b sj nSo nktk .. ij np'b sj wB[ B ojktk ..p'b np'b wfX j? ;'Jh ..i; Uj[ j? s; by? B e'Jh .. (gzBkF340)efjp/ eT[ ;'Gk Bjh d/yk jh gotkB[ ..11(gzBkF1370)fJ; nb"fee nksfwe “o[DM[D” B{z wfj;{; eoBk nEtk wkDBk jhnksfwe dks nEtk “Bkw” iK “;pd” dk p[ZMDk, ;hMDk, uhBDk ns/gfjukBDk nEtk “nB[Gth ftuko” fejk iKdk j?.fesBh j?okBh tkbh ns/ nc;'; dh rZb j? fe eJh iBwK s'A gowkoEdh pkps ógVQfdnKFgVQkT[AfdnK;[DfdnKF;[DkT[AfdnKeEkFtkosk eofdnKT[gd/Ù eofdnKtkdFfttkd eofdnK
eowFeKv eofdnKj'fJnK Gh r[opkDh ftu do;kJ/ “nksfwe frnkB” nEtk nB[Gth ftukodh ;ukJh B{z n;hA p[ZM, ;hM, uhB, ikD ns/ gfjukD BjhA ;e/ nEtk ihtBd/ fBih siop/ ftu wkD BjhA ;e/!!jT[w? tvk r[pko[ j? jT[w? ftfu p[fM B ;e? e'fJ ..12(gzBkF560)n;hA nkgDh shyD p[ZXh Bkb wkfJeh nEtk wkdh e[dos dh pkjow[yhy'i ftu fJsB/ y[ZG/ nEtk w;s j'J/ jK, fe nzsqw[yh nksfwe y'i dh ;kB{zb'V jh BjhA Gk;dh ns/ Bk jh c[o;s j?.nksfwe wzvb d/ “Mbeko/” nEtk S'j d/ n;o :k o; nEtk “nB[Gthftuko” B{z nyoK :k p'bh ftu fpnkB BjhA ehsk ik ;edk. go, r[opkDhftu fJ; nB'y/ nksfwe siop/ B{z fJT[A fpnkB ehsk frnk j? ónBjd' nBjd[ tki? o[D M[Deko/ okw ..w/ok wB' w/ok wB[ oksk bkb fgnko/ okw ..(gzBkF436)sj nBd fpB'd ;dk nBjd M[Deko' okw ..fwfb rktfj ;zs iBk gqG ek i?eko' okw ..fwfb ;zs rktfj y;w Gktfj jfo gq/w o; ozr fGzBhnk .. (gzaF545)w'oh o[M M[D bkfJnk G?D/ ;ktD[ nkfJnk ..s/o/ w[zX eNko/ i/tvk fsfB b'Gh b'G b[GkfJnk ..(gzaF557)o[D M[D' ;pd[ nBkjd[ fBs T[fm rkJhn? ;zsB e? ..febfty ;fG d'y fpBk;B[ jfo Bkw[ ighn? r[owzsB e? .. (gzaF925)wkJh oh g/fy ojh fp;wkd ..nBjd X[Bh w/ok wB[ w'fjU nuoi sk e/ ;…kd ..(gzaF1226)jK ih, ;kv/ wBFsB s/ i' nksfwe S'j dk ;'jDk, fwmk ns/ fp;wkdhn;o j[zdk j?, T[; B{z óo[M M[DEo ezpDhnBjd M[Deko
nBjd X[BhnBjd pkDhnBjd BkdnBjd ;pdfejk frnk j? ns/ fJ; d/ nzsqFnksw/ nB[Gth fBih siop/ B{z óp[ZMDk;hMDkuhBDkikDBkgfjukBDknEtk “nB[Gth ftuko” fejk iKdk j?.go fJj nzsqFnksw/ dh y/b ófBokbh j?ftbZyD j?nuoi j?nzsq w[yh j?u[g gqhs j?gq/wF;t?gBk j?fp;wkdh j?BkwFy[wkoh j?nksw wjK o; j?nksw ozr j?ns/ fJj “nuoi y/b” pkjow[yh, ;wM/ ns/ ikD/ j'J/ fynkbK ns/ fB;funKd/ fdwkrh frnkB s'A ftbZyD j?.“nksfwe siop/” nEtk “nB[Gth ftuko” s'A fpBK ;kok ;z;ko jh wkfJehnfrnkBsk nEtk Gow rVQ ftu jh ftuodk s/ rbskB ofjzdk j? óip br[ j[ew[ B p{Msk sp jh bT[ d[yhnk ..r[o fwfb j[ew[ gSkfDnk sp jh s/ ;[yhnk ..fJj irs[ Gofw G[bkfJnk ftobk p{M? e'fJ ..13(gzBkF400)(gzBkF558)
wkB[y[ fpB[ p{M/ fpoEk nkfJnk ..nfBe ;ki ;hrko pj[ eosk fiT[ fwose[ UYkfJnk ..j[D ;[nkb fJj j? fe nB[Gth ftuko fet/A gqkgs ehsh ikt/