د اکتوبر ۳۰ ˛۲۰۰۹ کال د دري میاشتنۍ راپور کانګرس ته

د اکتوبر ۳۰ ˛۲۰۰۹ کال د دري میاشتنۍ راپور کانګرس ته د اکتوبر ۳۰ ˛۲۰۰۹ کال د دري میاشتنۍ راپور کانګرس ته

12.07.2015 Views

دولتدارياو د ټاکنیزو شکایتونو کمیسیون خپله پلټنه او د رايي ورکولو تر پوښتني الندې ۳۴۹۸ بکسونو د رایو دوباره195شمیرل پیل کړل.‏د ټاکنو خپلواک کمیسیون د پلټنو لپاره د کتني یو لست جوړ کړ چې د هر بکس د کتني کار آسانه کړي.‏ 196 دپلټني ټیم اړ وه چې د پارټۍ د اعتباري استازیو او د ټاکنیزو کتونکو په موجودیت کې د رایو هر بکس د فزیکيبی تنظیمو د تصدیق په موخه په خپلو سترګو معاینه کړي.‏ تر هري معایني وروسته،‏ د بکسونو محتوي بیرته پههغوی کې ځای په ځای کړی شوه،‏ بکسونه بنډ کړای شول،‏ او د سیریل نوي شمیره ورته اختصاص ورکړی شوهاو ثبت کړی شوه.‏ 197 د ټاکنو خپلواک کمیسیون د پلټني پروسه د ۲۰۰۹ کال د اکتوبر په ۸ مه نیټه بشپړه کړه او198ترالسه شوي معلومات یي د اکتوبر په ‎۱۹‎مه نیټه اعالن کړل.‏د درغلیو په اړه نړیوالې کتنيد نړیوالې ټولني استازي د ټاکنو د پروسي د شفافیت د کتونکو په توګه حاضر وو.‏ د کتونکو په ډله کې نړیوالسازمانونه لکه نړیواله ډیموکراسي،‏ ملي دیموکراتیک انستیتیوت،‏ د اروپایي ټولني د ټاکنو د کتونکو مشن،‏ پهاروپا کې د امنیت او همکارۍ لپاره سازمان ،)OSCE( د ټاکنو د مالتړ ټیم،‏ او د افغانستان د آزاد او منصفانه199ټاکنو موسسه )FEFA( شامل دي.‏ارل ډبلیو ایکینبري،‏ د افغانستان لپاره د متحده ایاالتوسفیر،‏ ښي خوا ته،‏ له ریچارډ سي هالبورک،‏ د افغانستان اوپاکستان لپاره د متحده ایاالتو ځانګړی استازی،‏ په منځ کې،‏په کابل کې د ټاکنو د خپلواک کمیسیون له دفتر څخه د خپلېکتني په جریان کې د رایې ورکوونکو لیست ته ګوري.‏ ‏)دAP انځور(‏د ټاکنو خپلواک کمیسیون د ټاکنو د پایلو د راغونډولو لپاره،‏ د شمیرني ملي مرکز په کابل کې تاسیس کړ.‏ دټاکنو تر ورځ مخکي،‏ د ټاکنو خپلواک کمیسیون د دي مرکز دوره وکړه او لیدونکو ته یي لنډ معلومات ورکړل.‏UNDP/ELECT اټکل کوي چې د ټاکنو تر ورځ مخکي څو اوونیو کې،‏ هره ورځ نیژدي ۴۰ برخه لرونکو-اوهمدا رنګه له ۵ تر ۱۰ کسه د ټاکنو د کتونکي یا د کاندیدانو استازي چې د رایو د شمیرلو د پروسي د کتلو اوڅارني لپاره به حاضر وی-‏ له دي مرکز څخه لیدنه کوله.‏ 200 د ټاکنو د خپلواک کمیسیون لخوا د کتونکو په اړهورکړ شوي راپور کې د کورنیو کتونکو ۲۱ ډلي،‏ د نړیوالو کتونکو ۳۰ ارګانونه،‏ د ملي رسنیو ۵۱ ارګانونه،‏۱۴۹ د رسنیو نړیوالي اداري،‏ او ۳۱ سیاسي ډلي شامل دي.‏ 201 د OSCE د ټاکنو د مالتړ ټیم استازي،‏ او د202ولسمشرۍ څلور مخکښ کاندیدان هم اکثر وختونه له مرکز څخه لیدنې کولي.‏په کابل کې د متحده ایاالتو سفارت،‏ چې د یوه کتونکي په توګه یي د ټاکنو پروسه له نیژدي څخه څارله،‏ داخبره درک کړه چې ‏"ډیر شمیر د درغلیو په خالف میکانیزمونه چې د ټاکنو د خپلواک کمیسیون له لوري اوUNDP په مالتړ تر کار الندې نیول شوي وه،‏ له نړیوالو معیارونو سره سم غښتلي او قوي وه،"‏ خو دا هم واضحشوه چې د دي میکانیزمونو ډیر یي د ټاکنو په ورځ په شدیده توګه محدود کړي شوي وه.‏ د دي محدودیتونو څخه203ځیني یي په الندې توګه دي:‏• کمزوری امنیت• د ښځینه کارکوونکو لږوالی• پراخه بی سوادي• د رایه ورکوونکو تهدیدولد متحده ایاالتو د بهرنیو چارو محکمه )DoS( د ټاکنیزو شکایتونو د کمیسیون لخوا د هغوی د درغلیو د تحقیقاتوپه وړتیا باندې خپل اعتماد او باور څرګند کړ او دا چې هغوی به د رایو له وروستي شمیرني څخه د درغلیو پاتي204شوي لري کړي.‏د ښځو ګډون205د ولسمشرۍ لپاره د ۴۱ کاندیدانو له ډلې څخه،‏ یوازي دوه ښځې وي.‏ ډاکټر فنا فروزان او ښاغلې شهال عطا.‏یوې هم انتخابي مقام نه درلود او نه هم له کومې ډلې سره تړلې وي؛ دواړه خپلواکې کاندیدانې وي.‏ ډاکټر فروزان،‏د افغانستان د هورانوردي د پخوانې وزیر عبدالرحمان کونډه،‏ د بلخ والیت څخه ده او جراحه ده.‏ 206 شهال عطا د76 ځانګړى عمومي پلټونکى I د افغانستان بيا رغونه

دولتداري207کندهار ده او د مشرانو په جرګه کې څوکۍ لري.‏د UNDP/ELECT د څرګندونو مطابق،‏ ښځینه کاندیدانو راپور وکړ چې هغوی په کافي اندازه د رسنیوپاملرنه له ځانه سره نه درلوده او د مهمو کاندیدانو په توګه نه شمیرل کیدلي.‏ 208 د ملګرو ملتونو د جنسیت څانګېاو د عامه خلکو ته د پیغام رسولو ریاست ‏)د جنسیت څانګې(‏ هم راپور ورکړ چې ښځینه ژورنالیستاني د راييورکولو له مرکزونو څخه منع شوي وي،‏ په داسي حال کې چې نارینه ژونالیستانو ته همدي مرکزونو ته د ننوتلو209اجازه ورکړ شوي وه.‏که څه هم د ټاکنو د خپلواک کمیسیون د جنسیت څانګې د ښځو لپاره د رایې ورکوونکو د زده کړي سیمینارونهجوړ کړي وه،‏ د ښځینه رایي ورکوونکو ګډون کمزوری وه.‏ د جنسیت د څانګې د څرګندونو په اساس،‏ ډیر شمیرښځو رایې ورکوونکو له خپلو کورنیو او یا هغو خلکو څخه چې د رایې ورکولو په مرکزونو کې حاضر وو210الرښوونې ترالسه کړي چې څه ډول خپلې رایې واچوي.‏هیڅ ښځینه کاندیدې هم تر ۱ فیصد ډیري اعتباريرایې ترالسه نه کړي-‏ ډاکټر فروزان فنا نیژدي۲۱۵۱۲ رایي ترالسه کړي )۰.۵ فیصده(،‏ او آغلېشهال عطا نیژدي ۱۰۶۸۷ رايي ترالسه کړي )۰.۲فیصده(‏سرچینه:‏ د ټاکنو خپلواک کمیسیون"د افغانستان د ۲۰۰۹ کال ټاکني،‏ د ولسمشرۍ اووالیتي شوراګانو ټاکني،"‏ www.iec.org.af/results/leadingCandidate.html وکتل شو ۱۰\۱۴\۲۰۰۹.د جوالی په میاشت کې،‏ د UNDP/ELECT مطابق،‏ د جنسیت څانګې او د ټاکنو خپلواک کمیسیونکمیشنران د یوې جلسې کوربه ول چې داسي ستراتیژې جوړه کړي چې ښځي د بدنې تالشي کوونکو په توګهاو یا د رایې ورکولو د کارکوونکو په نورو موقتي ځایو کې د ټاکنو لپاره کار وکړي.‏ په برخه اخیستونکو کېد ښځو چارو د وزارت،‏ د کلیو د پراختیا وزارت او د کورنیو چارو د وزرات استازي،‏ د ملګرو ملتونو لخوا دښځو د پرمختګ پانګه،‏ د متحده ایاالتو د نړیوالې پراختیا اداره ،)USAID( د ښځو سیمییزي ډلې،‏ او نړیوالې211اداري شاملي وي.‏د ملګرو ملتونو د جنسیت څانګې هغه ننګونې په ګوته کړي چې باید په هغوې بریالي شي تر څو په راتلونکو212ټاکنو کې د ښځینه ګډون کوونکو ونډه ښه کړای شي:‏• ښځي د سیاسي پروسي په اړه ال پراخ پوهاوي ته اړتیا لري.‏ ډیرو نالوستو ښځو د نارینه وو په نظریو او درایې ورکولو په مرکزونو کې د نورو په مشوره باور کاوه.‏• د ښځینه کاندیدانو د امنیت لپاره د ال بشپړ پالن جوړولو اړتیا لیدل کیږي.‏ پالن جوړونه باید تر مخکې ترسرهشي،‏ نوره زده کړه باید ورکړی شي،‏ او نور ساتونکي باید وټاکل شي.‏• د ټاکنو د خپلواک کمیسیون او د رایې اچونې د ښځینه کارکوونکو غړیو لپاره د امنیت اړوند د وخت لهمخکې خطر سیستم د جوړولو اړتیا لیدل کیږي.‏• د رایې ورکوونکو د ثبت کولو کارتونه باید د ښځو انځورونه ولري،‏ تر څو د ټګي مخنیوی وشي.‏• د رایې ورکوونکو د تفصیالتو په اساس د معلوماتو ټولونه نور ښه کولو ته اړتیا لري،‏ او دا کیدای شي ديخبرې ته اړ باسي چې دا معلومات څنګه کیدای شي په ال بشپړه توګه راغونډ کړی شي.‏• له مهمو وزارتونو سره چې ښځي مقرروي ‏)د ښځو چاري،‏ روغتیا،‏ او ښوونې او روزنې وزارتونه(‏ د تړوند یوه برخه باید ولیکل شي چې د هغوی ښځینه کارکوونکو ته دا الره اسانه کړي چې د رایې ورکولو پهورځ د رایې ورکولو په مرکزونو کې کار وکړي.‏نه پاک کیدونکي رنګ د یوې افغاني ښځې ګوته رنګ کړيده،‏ وروسته له هغه چې هغې خپله رایه د رایې اچونې پهمرکې کې واچوله.‏ ‏)د یوناما انځور،‏ جواد جاللي(‏د ټاکنو امنیتد ټاکنو خپلواک کمیسیون په ټاکنو کې د امنیت نشتوالي د یوي مهمې اندیښنې په توګه پیژني.‏ 213 د دفاع محکمېراپور ورکړ چې د طالبانو لخوا چې د ټاکنو پروسه د افغان رایه ورکونکو د ویرولو او تهدیدولو له الري ګډوډهکړي،‏ د رایې ورکوونکو په شمیر باندې ډیره ناوړه اغیزه کړي وه.‏ 214 د امنیت ستونزمن چاپیریال ټاکنې له څواړخونو اغیزمنې کړي:‏• د ټاکنو خپلواک کمیسیون یي اړ کړ چې د رایې ورکولو د ځایونو هغه شمیر چې کوالی شوای پرانیستل شي،‏215را کم کړي.‏216• رايه ورکوونکي یي په کورونو کې ایسار کړل.‏77د متحده ایاالتو د ګانګرس لپاره راپور I اکتوبر ۲۰۰۹ ۳۰،

<strong>د</strong>ولت<strong>د</strong>اري207کن<strong>د</strong>هار <strong>د</strong>ه او <strong>د</strong> مشرانو په جرګه کې څوکۍ لري.‏<strong>د</strong> UNDP/ELECT <strong>د</strong> څرګن<strong>د</strong>ونو مطابق،‏ ښځینه کان<strong>د</strong>ی<strong>د</strong>انو <strong>راپور</strong> وکړ چې هغوی په کافي ان<strong>د</strong>ازه <strong>د</strong> رسنیوپاملرنه له ځانه سره نه <strong>د</strong>رلو<strong>د</strong>ه او <strong>د</strong> مهمو کان<strong>د</strong>ی<strong>د</strong>انو په توګه نه شمیرل کی<strong>د</strong>لي.‏ 208 <strong>د</strong> ملګرو ملتونو <strong>د</strong> جنسیت څانګېاو <strong>د</strong> عامه خلکو <strong>ته</strong> <strong>د</strong> پیغام رسولو ریاست ‏)<strong>د</strong> جنسیت څانګې(‏ هم <strong>راپور</strong> ورکړ چې ښځینه ژورنالیستاني <strong>د</strong> راييورکولو له مرکزونو څخه منع شوي وي،‏ په <strong>د</strong>اسي حال کې چې نارینه ژونالیستانو <strong>ته</strong> هم<strong>د</strong>ي مرکزونو <strong>ته</strong> <strong>د</strong> ننوتلو209اجازه ورکړ شوي وه.‏که څه هم <strong>د</strong> ټاکنو <strong>د</strong> خپلواک کمیسیون <strong>د</strong> جنسیت څانګې <strong>د</strong> ښځو لپاره <strong>د</strong> رایې ورکوونکو <strong>د</strong> ز<strong>د</strong>ه کړي سیمینارونهجوړ کړي وه،‏ <strong>د</strong> ښځینه رایي ورکوونکو ګډون کمزوری وه.‏ <strong>د</strong> جنسیت <strong>د</strong> څانګې <strong>د</strong> څرګن<strong>د</strong>ونو په اساس،‏ ډیر شمیرښځو رایې ورکوونکو له خپلو کورنیو او یا هغو خلکو څخه چې <strong>د</strong> رایې ورکولو په مرکزونو کې حاضر وو210الرښوونې ترالسه کړي چې څه ډول خپلې رایې واچوي.‏هیڅ ښځینه کان<strong>د</strong>ی<strong>د</strong>ې هم تر ۱ فیص<strong>د</strong> ډیري اعتباريرایې ترالسه نه کړي-‏ ډاکټر فروزان فنا نیژ<strong>د</strong>ي۲۱۵۱۲ رایي ترالسه کړي )۰.۵ فیص<strong>د</strong>ه(،‏ او آغلېشهال عطا نیژ<strong>د</strong>ي ۱۰۶۸۷ رايي ترالسه کړي )۰.۲فیص<strong>د</strong>ه(‏سرچینه:‏ <strong>د</strong> ټاکنو خپلواک کمیسیون"<strong>د</strong> افغانستان <strong>د</strong> ۲۰۰۹ <strong>کال</strong> ټاکني،‏ <strong>د</strong> ولسمشرۍ اووالیتي شوراګانو ټاکني،"‏ www.iec.org.af/results/leadingCandidate.html وکتل شو ۱۰\۱۴\۲۰۰۹.<strong>د</strong> جوالی په میاشت کې،‏ <strong>د</strong> UNDP/ELECT مطابق،‏ <strong>د</strong> جنسیت څانګې او <strong>د</strong> ټاکنو خپلواک کمیسیونکمیشنران <strong>د</strong> یوې جلسې کوربه ول چې <strong>د</strong>اسي ستراتیژې جوړه کړي چې ښځي <strong>د</strong> ب<strong>د</strong>نې تالشي کوونکو په توګهاو یا <strong>د</strong> رایې ورکولو <strong>د</strong> کارکوونکو په نورو موقتي ځایو کې <strong>د</strong> ټاکنو لپاره کار وکړي.‏ په برخه اخیستونکو کې<strong>د</strong> ښځو چارو <strong>د</strong> وزارت،‏ <strong>د</strong> کلیو <strong>د</strong> پراختیا وزارت او <strong>د</strong> کورنیو چارو <strong>د</strong> وزرات استازي،‏ <strong>د</strong> ملګرو ملتونو لخوا <strong>د</strong>ښځو <strong>د</strong> پرمختګ پانګه،‏ <strong>د</strong> متح<strong>د</strong>ه ایاالتو <strong>د</strong> نړیوالې پراختیا ا<strong>د</strong>اره ،)USAID( <strong>د</strong> ښځو سیمییزي ډلې،‏ او نړیوالې211ا<strong>د</strong>اري شاملي وي.‏<strong>د</strong> ملګرو ملتونو <strong>د</strong> جنسیت څانګې هغه ننګونې په ګو<strong>ته</strong> کړي چې بای<strong>د</strong> په هغوې بریالي شي تر څو په راتلونکو212ټاکنو کې <strong>د</strong> ښځینه ګډون کوونکو ونډه ښه کړای شي:‏• ښځي <strong>د</strong> سیاسي پروسي په اړه ال پراخ پوهاوي <strong>ته</strong> اړتیا لري.‏ ډیرو نالوستو ښځو <strong>د</strong> نارینه وو په نظریو او <strong>د</strong>رایې ورکولو په مرکزونو کې <strong>د</strong> نورو په مشوره باور کاوه.‏• <strong>د</strong> ښځینه کان<strong>د</strong>ی<strong>د</strong>انو <strong>د</strong> امنیت لپاره <strong>د</strong> ال بشپړ پالن جوړولو اړتیا لی<strong>د</strong>ل کیږي.‏ پالن جوړونه بای<strong>د</strong> تر مخکې ترسرهشي،‏ نوره ز<strong>د</strong>ه کړه بای<strong>د</strong> ورکړی شي،‏ او نور ساتونکي بای<strong>د</strong> وټاکل شي.‏• <strong>د</strong> ټاکنو <strong>د</strong> خپلواک کمیسیون او <strong>د</strong> رایې اچونې <strong>د</strong> ښځینه کارکوونکو غړیو لپاره <strong>د</strong> امنیت اړون<strong>د</strong> <strong>د</strong> وخت لهمخکې خطر سیستم <strong>د</strong> جوړولو اړتیا لی<strong>د</strong>ل کیږي.‏• <strong>د</strong> رایې ورکوونکو <strong>د</strong> ثبت کولو کارتونه بای<strong>د</strong> <strong>د</strong> ښځو انځورونه ولري،‏ تر څو <strong>د</strong> ټګي مخنیوی وشي.‏• <strong>د</strong> رایې ورکوونکو <strong>د</strong> تفصیالتو په اساس <strong>د</strong> معلوماتو ټولونه نور ښه کولو <strong>ته</strong> اړتیا لري،‏ او <strong>د</strong>ا کی<strong>د</strong>ای شي <strong>د</strong>يخبرې <strong>ته</strong> اړ باسي چې <strong>د</strong>ا معلومات څنګه کی<strong>د</strong>ای شي په ال بشپړه توګه راغونډ کړی شي.‏• له مهمو وزارتونو سره چې ښځي مقرروي ‏)<strong>د</strong> ښځو چاري،‏ روغتیا،‏ او ښوونې او روزنې وزارتونه(‏ <strong>د</strong> تړون<strong>د</strong> یوه برخه بای<strong>د</strong> ولیکل شي چې <strong>د</strong> هغوی ښځینه کارکوونکو <strong>ته</strong> <strong>د</strong>ا الره اسانه کړي چې <strong>د</strong> رایې ورکولو پهورځ <strong>د</strong> رایې ورکولو په مرکزونو کې کار وکړي.‏نه پاک کی<strong>د</strong>ونکي رنګ <strong>د</strong> یوې افغاني ښځې ګو<strong>ته</strong> رنګ کړي<strong>د</strong>ه،‏ وروس<strong>ته</strong> له هغه چې هغې خپله رایه <strong>د</strong> رایې اچونې پهمرکې کې واچوله.‏ ‏)<strong>د</strong> یوناما انځور،‏ جوا<strong>د</strong> جاللي(‏<strong>د</strong> ټاکنو امنیت<strong>د</strong> ټاکنو خپلواک کمیسیون په ټاکنو کې <strong>د</strong> امنیت نشتوالي <strong>د</strong> یوي مهمې ان<strong>د</strong>یښنې په توګه پیژني.‏ 213 <strong>د</strong> <strong>د</strong>فاع محکمې<strong>راپور</strong> ورکړ چې <strong>د</strong> طالبانو لخوا چې <strong>د</strong> ټاکنو پروسه <strong>د</strong> افغان رایه ورکونکو <strong>د</strong> ویرولو او <strong>ته</strong><strong>د</strong>ی<strong>د</strong>ولو له الري ګډوډهکړي،‏ <strong>د</strong> رایې ورکوونکو په شمیر بان<strong>د</strong>ې ډیره ناوړه اغیزه کړي وه.‏ 214 <strong>د</strong> امنیت ستونزمن چاپیریال ټاکنې له څواړخونو اغیزمنې کړي:‏• <strong>د</strong> ټاکنو خپلواک کمیسیون یي اړ کړ چې <strong>د</strong> رایې ورکولو <strong>د</strong> ځایونو هغه شمیر چې کوالی شوای پرانیستل شي،‏215را کم کړي.‏216• رايه ورکوونکي یي په کورونو کې ایسار کړل.‏77<strong>د</strong> متح<strong>د</strong>ه ایاالتو <strong>د</strong> ګانګرس لپاره <strong>راپور</strong> I <strong>اکتوبر</strong> ۲۰۰۹ <strong>۳۰</strong>،

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!