Zima 2012/13 - Agencja Wydawnicza Akwarela Plus

Urząd Miasta Kielce25-303, Rynek 1,www.um.kielce.pl, www.itv.kielce.euBiuro Obsługi Interesantatel. 48 41 36 76 009 (099), (509)Regionalne Centrum InformacjiTurystycznej25-007 Kielce, ul. Sienkiewicza 29tel. 48 41 348 00 60www.swietokrzyskie.travele-mail:informacja@swietokrzyskie.travelWydział Projektów Strukturalnychi Strategii MiastaUrząd Miasta Kielce25-659, ul. Strycharska 6tel. 48 41 36 76 553fax 48 41 36 76 552Centrum Obsługi InwestoraUrząd Miasta Kielce25-659, ul. Strycharska 6tel/fax. 48 41 36 76 557tel 48 41 36 76 356e-mail: coi@um.kielce.plwww.um.kielce.pl/businessKielce City Hall25-303, Rynek 1,www.um.kielce.pl, www.itv.kielce.euCustomer Servicesphone 48 41 36 76 009 (099), (509)Regional Centre for TouristInformation25-007 Kielce, ul. Sienkiewicza 29phone 48 41 348 00 60www.swietokrzyskie.travele-mail:informacja@swietokrzyskie.travelDepartment for Structural Projectsand City StrategyKielce City Hall25-659, ul. Strycharska 6phone 48 41 36 76 553fax 48 41 36 76 552Investor Assistance CentreKielce City Hall25-659, ul. Strycharska 6phone/fax 48 41 36 76 557phone 48 41 36 76 356e-mail: coi@um.kielce.plwww.um.kielce.pl/businessUrządMiastaKielceSzanowni Państwo,Kielce to nowoczesne, dynamicznie rozwijające się miasto, które wykorzystało skok cywilizacyjny,jaki niesie ze sobą członkostwo w Unii Europejskiej. W ciągu ostatnich lat dzięki środkom unijnym,inwestowaniu w placówki kultury, pomoc społeczną, infrastrukturę techniczną i sportową Kielce stałysię przyjazne dla swoich mieszkańców, turystów oraz biznesmenów. Dzięki dofinansowaniu z UniiEuropejskiej prowadzona jest także rozbudowa Targów Kielce - ośrodka najdynamiczniej rozwijającegosię w Polsce i Europie. Targi Kielce to od lat miejsce spotkań największych firm na rynku krajowym i zagranicznym,reprezentujących różne dziedziny gospodarki oraz miejsce zawierania wielomilionowychkontraktów.Nasze miasto to ekonomiczne, turystyczne i kulturalne centrum regionu świętokrzyskiego.Znakomita lokalizacja, przychylność władz, dobre warunki do pracy i wypoczynku stanowią poważnyatut pozwalający zakładać firmy oraz dynamicznie je rozwijać i cieszyć się sukcesami. Miasto oferujetakże ciekawe nieruchomości, interesujący system ulg dla tworzących nowe miejsca pracy, profesjonalnąobsługę przedsiębiorców oraz wysoki standard usług okołobiznesowych.Kielce to także miasto sportu i aktywnego wypoczynku. Rozwój sportu w naszym mieście ma szczególneznaczenie. Świadczy o tym nowoczesna infrastruktura sportowa, baza hotelowa oraz aktywnyudział kielczan w życiu sportowym miasta. Kielce mają naturalne i niepowtarzalne warunki do uprawianiawielu dyscyplin.Dążąc do nowoczesności, troskliwie pielęgnujemy bogate tradycje historyczne. Ich ślady możemyzobaczyć na każdym niemal kroku. Polecam Państwu zwiedzenie kieleckich muzeów i galerii, skorzystaniez ciekawej oferty placówek kultury.Zapraszam Państwa do Kielc. Wierzę, że czas spędzony w naszym mieście dostarczy wielu wrażeńi będzie bogaty w nowe doświadczenia.Ladies and Gentlemen,Wojciech LubawskiPrezydent KielcKielce is a modern, dynamically developing city which has made good use of the opportunityfor a civilisational leap offered by Poland’s membership in the European Union. In recent years, thanksto EU funds, and investing in institutions of culture, social welfare, as well as technical and sportsinfrastructure, Kielce has become friendlier to its inhabitants, tourists and businesspeople.For years, thanks to Poland’s most rapidly developing Trade Fair Centre (Targi Kielce), the city has beena meeting ground for major Polish and foreign companies representing various branches of economy,and the venue where multi-million contracts have been concluded.Our city is the Świętokrzyskie region’s centre of business, tourism and culture. A splendid location,sympathetic authorities, together with good conditions for work and leisure are major trump cards whichencourage company establishment, development, and ultimate success. The city has on offer interestingproperties, an attractive incentive system for those creating new workplaces, professional services forentrepreneurs, as well as high-standard business-related services.Kielce is also a city of sports and active leisure pursuits. The advancement of sports in our cityis especially important. This shows in the modern sports infrastructure, hotel facilities and activeparticipation of the locals in the city’s sports life. Kielce has unique natural conditions in which topractise several disciplines.Aspiring to modernity, we take great care of our rich historical tradition. Its traces may be seenat every step. Let me recommend a visit to Kielce museums and galleries, as well as the interestingoffer of our institutions of culture.We look forward to seeing you in Kielce. I believe that the time spent in our city will be an enjoyableand memorable experience.Wojciech LubawskiPresident of Kielce

Kielce> W numerze:Żeby w Kielcach chciało się żyćMaking the Most of Living in KielcePolitechnika wspiera gospodarkęKielce University of TechnologyHelps Advance the EconomyŚWIĘTOKRZYSKO-PODKARPACKIKLASTER ENERGETYCZNY wspiera rozwójczystej energii w regionach Polski Wschodniej68101112ŚWIĘTOKRZYSKIE AND PODKARPACKIEENERGY CLUSTER Supports Developmentof Renewable Energy in Eastern Poland Regions 13Wodociągi Kieleckie.Zaczęło się wielkie kopanieKielce Water and Sewerage CompanyBig Dig Under WayŚwiatowe standardy - czyli MANInternational Standards, or MANWielki rozwój fotowoltaiki w PolsceRapid Development of Photovoltaics in PolandŚCITT - lider Kręgu Innowacji„Efektywne Wykorzystanie Energii”RCITT - the leader of the “EfficientEnergy Use” Innovation Circle„Jesteśmy firmą rozwojową, pewnąi bezpieczną”“We are a Company with Growth Potential,Reliable and Trustworthy”UJK: dynamicznie w przyszłośćJan Kochanowski University:Dynamics of the FutureStoi na stacji lokomotywa…The Train Steams in …Kielce wśród najlepszychKielce among the BestMisje gospodarczeBusiness MissionZ miłości do historiiFor the Love of HistoryOkładka:Uniwersytet im. Jana Kochanowskiego w KielcachCover:Jan Kochanowski University in Kielcefot. Paweł Treger141516171819202122232425262728303134Szanowni Państwo,Mija dziesięć lat, odkąd Wojciech Lubawski został prezydentem Kielc. Fakt, że zostałwybrany na trzecią kadencję może świadczyć o wysokim zaufaniu mieszkańców do jegodziałań. Kielce stały się innym miastem: piękniejszym, ciekawszym. Nadal realizowane sąinwestycja dzięki którym będzie nam żyło się lepiej i wygodniej. Przyjazne miasto, dobrewarunki życia mogą być ważnym argumentem, by młodzi i ambitni tutaj wracali, by tuchcieli osiedlać się ci, którzy myślą o ulokowaniu swoich biznesów właśnie w Kielcach.Działający od roku Kielecki Park Technologiczny daje dobry przykład…Ladies and Gentlemen,Maria Malinowskaredaktor naczelnaIt’s been ten years since Wojciech Lubawski became President of Kielce. The fact thathe was elected for the third term of office shows that local inhabitants have a lot ofconfidence in his actions. Over this decade, Kielce has become quite a different city:more beautiful and more interesting. Capital projects due to which our lives will becomebetter and more comfortable are still being implemented. A friendly city and good livingconditions can be major arguments to make young high flyers come back here and toattract those considering doing business in Kielce. In operation for the past year, the KielcePark of Technology has set a good example.Maria MalinowskaEditor-in-ChiefWydawca:Agencja Wydawnicza Akwarela Plus Justyna ŻukowskaRedaktor naczelna:Maria Malinowska, tel. 601 466 408Redaguje zespółAdres redakcji: ul. Kościuszki 11, 25-310 Kielcetel./fax 41 344 18 06e-mail: mariamal@op.pl, zukowska.justyna@op.plakwarela.plus@neostrada.plwww.magazynkielce.plTłumaczenie:Magdalena OżarskaProjekt graficzny i skład:Studio Reklamy 300dpi - Rafał Urbańskiwww.300dpi.com.plDruk:Drukarnia Duet, Kielce, ul. Górna 11anakład: 15000 egz.Distributed free in Business Centres in Kielce(Kielce Trade Fairs); major hotels in Kielce(Świętokrzyski, Uroczysko, Łysogóry, Echo, Leśny Dwór,Pod Złotą Różą, Qubus, Kameralny, Kongresowy,Tęczowy Młyn, Ibis); Malinowy Zdrój at Solec Zdrój;Tourist Information Centres;Staropolska Chamber of Commerce & Industry,Świętokrzyskie Regional Development Agency;banks; Cultural Centres (National Museum in Kielce);Świętokrzyskie Voivodeship Office, Jan KochanowskiUniversity, Kielce University of Technology.Copyright by Agencja WydawniczaAkwarela Plus Justyna Żukowska.All rights reservedWydawca nie odpowiadaza treść zamieszczanych ogłoszeń.The Publisher takes no responsibilityfor the content of advertisements.4Magazyn „Kielce >wczoraj, dziś, jutro” >ZIMA 2012•2013

Szanowni Państwo,UrządMarszałkowskiWojewództwaŚwiętokrzyskiegoPolska od maja 2004 roku jest pełnoprawnym członkiem Unii Europejskiej i pozyskujeśrodki finansowe z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej. Od 2007 roku programyrozwojowe finansowane z funduszy unijnych wdrażane są w znacznym stopniuna poziomie regionalnym, w związku z czym każde z województw opracowało własnyprogram regionalny. W województwie świętokrzyskim jest to Regionalny ProgramOperacyjny Województwa Świętokrzyskiego na lata 2007-2013, wdrażany w całościprzez Urząd Marszałkowski Województwa Świętokrzyskiego w Kielcach. Wysokośćśrodków z Unii Europejskiej przeznaczonych na jego realizację wynosi 725,8 mln euro.Dzięki funduszom unijnym województwo świętokrzyskie pięknieje z każdym miesiącem,a realizowane w ciągu kilku ostatnich lat przedsięwzięcia doprowadziły do istotnychzmian w naszym regionie. Powstały nowe sieci wodociągowe i kanalizacyjne,dobrze wyposażone placówki kultury i obiekty oświatowe, rozbudowana zostałainfrastruktura sportowa.Pieniądze z Unii to niepowtarzalna szansa, którą skrzętnie wykorzystujemy przekształcającwojewództwo w region nowoczesny i przyjazny dla swoich mieszkańców i gości.Adam JarubasMarszałek Województwa ŚwiętokrzyskiegoLadies and Gentlemen,A fully fledged member of the European Union since May 2004, Poland has beenthe recipient of financial resources from the EU structural funds for seven years.Since 2007, development programmes financed from the EU funds have beenimplemented – to a large extent – at regional levels: hence each voivodeship’s ownregional programme.In the Świętokrzyskie Voivodeship, this is the Regional Operational Programmeof the Świętokrzyskie Voivodeship for the years 2007-2013, implemented entirelyby the Marshal’s Offices of the Świętokrzyskie Voivodeship in Kielce. The volumeof EU funds allocated to its implementation amounts to Euro 725.8 million.Thanks to EU funds, the Świętokrzyskie Voivodeship grows more attractive every month.The projects implemented over the past few years have brought considerable changeto our region. New pipeline and sewerage networks have appeared, alongside wellequippedcultural and educational facilities; the sports infrastructure has been expanded.The EU funds provide a unique opportunity which is used to the effect of transformationof the Voivodeship into a modern region, friendly to its inhabitants and visitors alike.>>>>>>>>KielceUrząd MarszałkowskiWojewództwa Świętokrzyskiego25-516 KielceAl. IX Wieków Kielc 3www.sejmik.kielce.plBiuro Obsługi Interesantówtel. 48 41 342 15 30Departament Polityki RegionalnejUrząd MarszałkowskiWojewództwa Świętokrzyskiegoul.Sienkiewicza 63(wejście główne od ul. Wspólna 4)25-002 Kielcetel. 48 41 365 81 70www.rpo-swietokrzyskie.plDepartament FunduszyStrukturalnychUrząd MarszałkowskiWojewództwa Świętokrzyskiegoul.Sienkiewicza 63(wejście główne od ul. Wspólna 4)25-002 Kielcetel. 48 41 365 81 00Marshal’s Officesof Świętokrzyskie Voivodeship25-516 KielceAl. IX Wieków Kielc 3www.sejmik.kielce.plCustomer Services Centrephone 48 41 342 15 30Department for Regional PolicyMarshal’s Officesof Świętokrzyskie Voivodeshipul.Sienkiewicza 6325-002 Kielcephone 48 41 365 81 70www.rpo-swietokrzyskie.plDepartment for Structural FundsMarshal’s Offices ofŚwiętokrzyskie Voivodeshipul.Sienkiewicza 6325-002 Kielcephone 48 41 365 81 00www.rpo-swietokrzyskie.plAdam JarubasMarshal of Świętokrzyskie Voivodeship”Kielce >yesterday, today, tomorrow” Magazine >WINTER 2012•2013 5

Kielcewizual. WBP Zabrzefot. KPTDobre drogi to ważny element przyjaznego miastaUroczystość przecięcia wstęgi z udziałem prezydenta Lubawskiego (w środku) w KPTŻeby w Kielcach chciało się żyćPrzyjazne miasto, dobre warunki życia mogą być ważnym argumentem, by młodzi i ambitni tutaj wracali,by zechcieli osiedlać się ci, którzy mają duży potencjał i poważnie myślą o ulokowaniu swoich biznesóww Kielcach – mówi prezydent WOJCIECH LUBAWSKI w rozmowie z Pawłem Tregerem.Panie Prezydencie, na jednym ze spotkańwyraził Pan opinię, że kryzys może byćdla nas szansą. Jak Pan widzi możliwościrozwoju Kielc w tym trudnym okresie?Przede wszystkim musimy wykorzystaćwszystkie pieniądze unijne, i pomimopewnych kłopotów finansowych, którezresztą dotyczą wszystkich samorządów,powinniśmy maksymalnie wykorzystaćperspektywę lat 2007- 2013,a zatem z unijnej kasy wziąć tak dużo,jak tylko to możliwe. Może zdarzyćsię tak, że w następnym okresie, tj.w latach 2014-2020 kolejne pieniądzemogą być dla nas niedostępne, bo niebędziemy spełniać twardych warunków,dotyczących posiadania wkładówwłasnych. Ale to czarny scenariusz, najgorszyz możliwych i mam nadzieję,że nie będzie nas dotyczył. Żeby jednaknie zaistniał – róbmy to, co do nasnależy.Czyli?Najważniejszą inwestycją, która rozpoczniesię w przyszłym roku, będzieprzebudowa wyjazdu z miasta na trasękrajową nr 73, wyceniana na 160milionów złotych. Zrewitalizowany będzieteren przy Wojewódzkim DomuKultury. Ta sama inwestycja obejmujepołączenie ulicy Wojska Polskiegoz ulicą Krakowską – przewidywanykoszt to 18 milionów złotych.Jest kilka inwestycji, które należyzrealizować po to, żeby za dwa lataw Kielcach ludziom chciało się żyć.Są miasta w Polsce, gdzie ich mieszkańcykończą pracę o godzinie 17,a do domu trafią na dwudziestą, bomają problem z przemieszczeniem się.Chciałbym, aby u nas było inaczej,lepiej. Przyjazne miasto, dobre warunkiżycia mogą być ważnym argumentem,by młodzi i ambitni tutaj wracali,by zechcieli osiedlać się ci, którzy mająduży potencjał i poważnie myśląo ulokowaniu swoich biznesóww Kielcach. Działamy w tym kierunku.Przykładem może być, funkcjonującyod roku, Kielecki Park Technologiczny,którego jednym z najważniejszychzadań jest tworzenie doskonałychwarunków dla inwestorów. Poza gotowąinfrastrukturą, taką jak InkubatorTechnologiczny i Centrum Technologiczne,Park dysponuje także terenamiinwestycyjnymi. Jedna z działekjuż została włączona do obszaru SpecjalnejStrefy Ekonomicznej w Starachowicach.Dziś funkcjonuje tu około80. firm, niektóre z nich poprzenosiłysię z Warszawy czy Krakowa. Ichwłaściciele uważają, że w Kielcach znaleźlidobre warunki do prowadzeniainteresów. Tutaj swój biznes postanowiliulokować przedsiębiorcy z Włoch,Belgii oraz Francji. Dzięki działalnościKieleckiego Parku Technologicznegopółnocno-zachodnia część miastazmienia swój charakter.Nie mamy terenów inwestycyjnych,dlatego musimy postawić na nowetechnologie, na rozwój intelektualny– na pożytki płynące z tego, że mamyuniwersytet i politechnikę. W tymwidzę ogromną szansę na rozwój Kielc.W mojej ocenie dynamika rozwojumiasta ustrzeże nas przed skutkamikryzysu, a przynajmniej znacznie je6Magazyn „Kielce >wczoraj, dziś, jutro” >ZIMA 2012•2013

KielceMaking the Mostof Living in Kielce“A friendly city and good living conditions may be important argumentsto persuade young high fliers to return here, and to attract those withlarge potential who may be considering bringing their businessesto Kielce”, President WOJCIECH LUBAWSKI tells Paweł Treger in ourinterview.fot. Andrzej MłynarczykPresident Lubawski visits a Kadzielnia cave.wizual. WBP ZabrzeGood roads are a major characteristic of a friendly city.Mr President, at one of the meetings, youexpressed an opinion that the crisis canbe a chance for us. What is your view onKielce’s opportunities for development atthis difficult time?First of all, we must use all theEU money. Despite some financialproblems, which – needless to say– concern all local authorities, weshould make the most of Perspective2007-2013. This means takingas much as we can from the EU. It ispossible that in the next period, i.e. inthe years 2014-2020, more money willnot be available because we may notbe able to fulfil the inflexible conditionsconcerning our own contribution.But this is a black scenario, the worstpossible, and I do hope that it will notconcern us. So let us do our job inorder not to let this happen.Which means?The most important capital project tobegin next year is the reconstruction ofthe exit into the No. 73 national road,estimated at PLN 160 m. The area infront of the Voivodeship Centre forCulture will also be revitalised. Thesame capital project provides for theconnection of Wojska Polskiego andKrakowska Streets, at an estimatedcost of PLN 18 m.There are several capital projectswhich ought to be implemented sothat the inhabitants of Kielce canmake the most of their living heretwo years from now. There are citiesin Poland where one finishes work at5 pm but does not get home until 8because of inefficient communications.I would like our city to be different –and better. A friendly city and goodliving conditions may be importantarguments to persuade young highfliers to return here, and to attractthose with large potential who may beconsidering bringing their businessesto Kielce. We are making effort toachieve this. A case in point can be theKielce Park of Technology, in operationfor a year, whose major task is tocreate excellent conditions for investors.Apart from a ready-made infrastructure,such as the Incubator andCentre of Technology, the Park alsohas at its disposal industrial estates.One of the plots has already beensubsumed into the Special EconomicZone in Starachowice. Today, ca.eighty companies are in operation,some of them having moved herefrom Warsaw or Krakow. Their ownersbelieve that Kielce offers favourableconditions in which to do business.Entrepreneurs from Italy, Belgiumand France have likewise decided tolocate their businesses here. Thanksto the operation of the Kielce Park ofTechnology, the north-western part ofthe city is visibly changing.We have no industrial estates of ourown, so we have to focus on newtechnologies and intellectual development– the benefits of having aclassical university and a universityof technology. This is where I see anenormous opportunity for Kielce’sadvancement. In my opinion, the8Magazyn „Kielce >wczoraj, dziś, jutro” >ZIMA 2012•2013

Kielcefot. Paweł TregerOur Lady's Squaredynamics of the city’s growth willprotect us against the consequencesof the crisis, or at least alleviate them.Naturally, we will need to economise.Cuts will mostly concern currentexpenditure. In terms of finances,the year 2013 will be the hardest inthe past decade for the local government.We will, however, implementcapital projects of significance to thecity, co-financed by the EU; there willprobably not be enough funding forothers. All in all, we intend to spendPLN 200 m on capital projects, andthis investment-oriented policy isbound to generate new workplaces.In future, I would like to see not only alocal airport near Kielce, but a modernair cargo terminal as well. Out of thethousands of trucks travelling fromFrankfurt to Poland, a large proportionserve German air cargo terminals.By building a modern air cargoterminal, Poland can become a distributioncentre of the world’s merchandisefor half of Europe. Near Kielce,at Obice, on 3,000 ha, this kind ofport – conforming to all internationalstandards – can be built in three years.Many companies will want to use thepremises in the airport’s vicinity.Is there a cure for the crisis, do youthink?As a state, we are facing the worldcrisis, and I do wish Poland was likeGreat Britain, Sweden, Germany,"We will be implementing capital projects which are important for the city", stresses the President.or even Austria. The financial andeconomic crisis, together with theresulting withdrawal of part of foreigncapital, previously invested in Poland,results in redundancies. At this time,what matters is our own capital, basedon local entrepreneurship. A competitiveand strong economy must befounded on this very basis.Today, given the optimistic view of themean growth of Poland’s GDP by 2%and developmental stagnation of otherEuropean countries, we will reach theireconomic standing in forty or fiftyyears. We can as well tell our childrenand grandchildren that they will alwaysbe second-rate European citizens.As for me, against all odds, I do thinkthat the economic crisis is our opportunity.In my opinion, one can fightto increase the GDP, but it takescourage and creative policy, whichseems to be lacking in today’s politics.We need actions geared at limitingthe unemployment through considerableincrease in capital projects. Howis that to be done? Firstly, corporateincome tax ought to be increased from19% to 40%. Secondly, all investmentought to be written off companies’operating costs. To eliminate the greyeconomy, it is first and foremost necessaryto introduce a 10% income tax;secondly, to increase personal incometax from 18% and 32% to a single rateof 40%, which would cover the differencebetween income and costs. Thecosts would then have to include alldocumented spending, such as groceries,rent, electricity, medicines or bustickets, etc. Fixed-term bank depositsought to be treated as costs, and onmaturity – as income.It seems to me that during the crisissome relief for the permanentlyunemployed ought to be guaranteed.Those who have remained jobless forover a year, when finally employed,should be exempt by the state frompaying all additional employmentrelatedcosts: old-age and health insurancepremiums, and the like. Whenout of job, they did not pay these;when employed, they should not pay,either, because it is not them but theiremployers who are under the obligationto do so.Thank you.wizual. WBP Zabrze”Kielce >yesterday, today, tomorrow” Magazine >WINTER 2012•2013 9

Kielce edukacjaPolitechnika wspiera gospodarkęPolitechnika Świętokrzyska ma kolejne powody do dumy: otwarto dwa nowoczesne laboratoria, dzięki którymmożliwe będzie uruchomienie nowego kierunku – wzornictwo przemysłowe. Rozpoczęła też współpracęz Akademią Górniczo-Hutniczą oraz dwiema świętokrzyskimi firmami: kielecką „Iskrą” i „Sefako” z Sędziszowa.Ta, największa w regionie, uczelnia techniczna kształci na pięciu wydziałach - w ramach 16. kierunkówi 50. specjalności – ponad 10 tys. studentów. Uczelnia ma prawo doktoryzowania w siedmiu dyscyplinachtechnicznych i habilitowania w trzech dyscyplinach. Zatrudnia około 430. nauczycieli akademickich.fot. Jakub KulpaSekretarz Stanu w Kancelarii Prezydenta RP Olgierd Dziekoński dokonuje odznaczeńpracowników uczelni podczas inauguracji roku akademickiego 2012/2013.W październiku podpisane zostałyumowy między Politechniką Świętokrzyskąi krakowską Akademią Górniczo-Hutnicząoraz Zakładami Precyzyjnymi„Iskra” w Kielcach i sędziszowskąFabryką Kotłów „Sefako” –powstało konsorcjum, które przez trzylata będzie realizować wspólny projekt„Technologie laserowego spawania dlaenergetyki i ochrony środowiska”.Rezultatem prac konsorcjum mają byćwytrzymalsze kotły grzewcze oraz świecezapłonowe do silników na biogaz.Badania będą realizowane na PolitechniceŚwiętokrzyskiej i AGH,w zakładach przemysłowych z koleiprowadzone będą prace o charakterzekonstrukcyjnym i eksploatacyjnym. Od56. lat w zakładach „Iskra” produkowanesą świece zapłonowe do samochodówosobowych, średnio 50 tysięcysztuk miesięcznie.– Cały czas pracujemy nad nowymirozwiązaniami, które sprawią, że naszeprodukty będą bardziej konkurencyjne.Współpraca w ramach konsorcjum napewno nam to ułatwi – mówi JolantaSzewczyk, prezes zarządu Iskry.– Aby utrzymać się na rynku fabrykamusi stosować rozwiązania innowacyjne,wytwarzać także świece specjalistyczne– mówi prof. Bogdan Antoszewskikierownik projektu.– Wyniki badań w naszych laboratoriachbędą od razu wdrażane w gospodarcea technologie, które stworzymy, mogąbyć wykorzystywane w przemyśle. Konsorcjumjest przykładem tego, w którąstronę powinny iść polskie uczelnie.To największe przedsięwzięcie badawczew historii uczelni: projekt został wyłonionyw konkursie Narodowego CentrumBadań i Rozwoju, potrwa 30 miesięcy,jego koszt to 3,5 mln zł. – dodaje prof.dr hab. inż. Stanisław Adamczak,rektor Politechniki Świętokrzyskiej.W dniu podpisania porozumieniao powołaniu konsorcjum otwartona Politechnice dwa nowoczesnelaboratoria.Laboratorium NiekonwencjonalnychTechnologii Wytwarzania w którymstudenci będą mogli wykonywaći od razu testować różnego rodzajuprototypy nowych urządzeń na podstawiewprowadzonych do systemudanych cyfrowych. Laboratorium zostałowyposażone w sprzęt o wartościprawie 3,4 mln zł, niezbędny dowytwarzania i precyzyjnych pomiarówprototypów. Laboratorium InżynieriiOdwrotnej umożliwi z kolei wirtualnąwizualizację modeli w naturalnej wielkości– będzie można zmierzyći zanalizować każdy wynalazek już naetapie jego dokumentacji technicznej.Trójwymiarowy skaner optyczny, systemwirtualnego projektowania orazmaszyna współrzędnościowa kosztowałyokoło 1,6 mln zł. To krok, byuruchomić na Politechnice Świętokrzyskiejnowy kierunek – wzornictwoprzemysłowe. Wyposażenie nowychlaboratoriów w najnowocześniejszetechnologie kosztowało blisko 5 milionówzłotych.– Pieniądze pochodziły z funduszyunijnych, to właśnie dzięki funduszomz programów operacyjnych RozwójPolski Wschodniej oraz InnowacyjnaGospodarka możliwe było stworzeniei wyposażenie tych laboratoriów.Laboratoria na Wydziale Mechatronikii Budowy Maszyn będą wykorzystanew pracach badawczych, a takżew realizacji projektów wspierającychgospodarkę – podkreśla prof. StanisławAdamczak.– Politechnika Świętokrzyska jest uczelnią,która realizuje ponad 20 projektówdofinansowanych przez UE, wartychłącznie blisko trzysta milinów złotych.Te inwestycje są ważne nie tylko dlarozwoju dydaktycznego uczelni. Cieszy to,że Politechnika Świętokrzyska podejmujedziałania, dzięki którym korzyści z takichinwestycji ma też nasza gospodarka– powiedziała Iwona Wendel, wiceministerrozwoju regionalnego goszczącaw październiku na uczelni.Justyna Żukowska10Magazyn „Kielce >wczoraj, dziś, jutro” >ZIMA 2012•2013

KielceFirma przyjazna pracownikomŚwiatowe standardy- czyli MANMAN Bus Oddział w Starachowicach należy do wiodącego światowegoproducenta pojazdów użytkowych – Grupy MAN Truck & Bus AG i działaw mieście od 13. lat.W zakładzie, w którym wcześniejprodukowano pojazdy marki STAR,obecnie – na terenie Specjalnej StrefyEkonomicznej „Starachowice” S.A. –produkowane są korpusy autobusówmiejskich i piętrowych MAN orazkorpusy luksusowych autobusówmarki Neoplan, w tym autobusówz napędem hybrydowym. MANw Starachowicach jest jednym z największychpracodawców w mieście –zatrudnia ponad 1500 osób.Nowoczesna technologiaAby zapewnić wysoką jakość swoichwyrobów i spełnić oczekiwania klientów,zakład musiał rozwinąć specjalistycznetechnologie produkcyjne. Posiadamybardzo dobrze wykwalifikowanązałogę w zakresie prac spawalniczych,własny ośrodek kształceniaspawaczy oraz doskonale wyposażonelaboratoria pomiarowe (maszyny pomiarowe,ramiona pomiarowe) orazchemiczne (komora solna). W celuspełnienia wymagań dotyczących ochronyantykorozyjnej zakład w Starachowicach,jako jedyny producentautobusów w Polsce, posiada automatycznąlinię do zanurzeniowegomalowania kataforetycznego korpusówautobusowych. Ponieważ w większościprzypadków sami wykonujemy częścidla naszych produktów, posiadamyrównież duży park maszynowy: laserydo blach, lasery do profili, prasykrawędziowe etc.Ochrona środowiskaZasadą bezwzględnie przestrzeganąw MAN Bus jest prowadzeniebiznesu w sposób jak najbardziejprzyjazny dla środowiska. Starachowickizakład posiada zintegrowanepozwolenie środowiskowe, co możliwebyło dzięki ogromnym nakładominwestycyjnym – uruchomieniu dopalaczatermicznego, mającego na celuredukcję emisji lotnych związkóworganicznych. W zakładzie funkcjonujerównież system środowiskowywedług normy ISO 14001:2004.Selektywna zbiórka odpadów, redukcjahałasu, podnoszenie jakości ściekóworaz ciągłe poszukiwanie rozwiązańna obniżenie poziomu emisji lotnychzwiązków organicznych to tylkokilka przykładów na funkcjonującąw starachowickiej fabryce politykęśrodowiskową.Stabilne warunki zatrudnienia, szerokiemożliwości rozwoju, indywidualneścieżki kariery oraz przyjazne środowiskoi atmosfera pracy zostały docenioneprzez instytut CRF (CorporateResearch Foundation), który przyznałfirmie MAN w Polsce prestiżowy tytułTop Employers Polska 2012.Firma zaangażowana społecznieOd ponad pięciu lat zakład działana rzecz wychowanków SpecjalnegoOśrodka Szkolno – Wychowawczegow Starachowicach. W ubiegłym rokupracownicy zebrali prawie 6000 zł,które przeznaczyli na spełnienie świątecznychżyczeń podopiecznych z internatuośrodka. W grudniu 2011 r. oczystarachowickich dzieciaków rozbłysnęłyna widok przepięknie oświetlonej świątecznejciężarówki MAN, z którejŚwięty Mikołaj rozdawał im drobneupominki. W tym roku firma ufundowałanagrodę główną na festynprofilaktyczno-społeczny w Starachowicachi zaprezentowała się wszystkimmieszkańcom na zorganizowanym przezsiebie stoisku. Do zdrowego stylu życiafirma MAN chce przekonać nie tylkoswoich pracowników, ale całą lokalnąspołeczność. We wrześniu 2012 r.odbyła się I edycja biegu ulicznegoMANia Biegania, na którym propagowanobieganie jako najprostszą i najbardziejnaturalną formę ruchu.W listopadzie, wspólnie z fundacjąDKMS Polska, zakład organizuje dlaswoich pracowników Dzień DawcySzpiku. MAN Bus współpracujez uczelniami w regionie – wspólniez Politechniką Świętokrzyską realizujemiędzy innymi program „Studiuj i Pracujz MAN”. Firma jest otwarta nanowe możliwości i zaprasza do aktywnejwspółpracy.Dane teleadresowe:MAN Bus Sp. z o.o.Oddział w Starachowicach27-200 Starachowice, ul. 1 Maja 12tel. +48 41 273 41 10fax: +48 41 273 41 11www.mantruckandbus.pl16Magazyn „Kielce >wczoraj, dziś, jutro” >ZIMA 2012•2013

KielceInternational Standards, or MANMAN Bus, the Starachowice Branch, belongs to one of the world’s leaders in utility vehicle manufacturing– MAN Truck & Bus AG Group and has been operating in the town of Starachowice for thirteen years.At the plant, formerly used for the manufacturingof STAR vehicles, currentlywithin the Starachowice Special EconomicZone, MAN city bus and doubledeckerbodies as well as Neoplanluxury bus bodies, including those forhybrid vehicles, are produced. In Starachowice,MAN is one of the largestemployers, with over 1,500 employees.State-of-the-art technologyIn order to provide high productquality and meet customer requirements,the plant has had to developspecialised production technologies.We have a highly qualified weldingstaff, our own centre for welder trainingand excellently equipped testinglaboratories (measurement machineryand sensing arms) as well as chemicallaboratories (a salt chamber). Inorder to meet anti-corrosion protectionrequirements, the Starachowice plant isPoland’s only bus manufacturer to havean automated cataphoretic immersionline for bus body painting. Because inmost cases we are the manufacturers ofparts for our products, at our disposalwe have large machinery stock: sheetmetal laser cutters, structural steel lasercutters, bending brakes, etc.Environmental protectionAs a matter of fundamental principle,MAN Bus aim to make their businessoperations as environmentally-friendlyas possible. The Starachowice plantholds an Integrated Pollution Preventionand Control permit, which hasbeen possible due to enormous capitaloutlay, including the installation of athermal oxidiser for the reduction ofvolatile organic compound emissions.At the plant, an ISO 14001:2004conformant environmental managementsystem is in operation. Selectivewaste collection, noise reduction,wastewater quality enhancement andongoing search for solutions with whichto limit the volume of volatile organiccompounds are but a few aspects ofthe Starachowice plant's environmentalmanagement policy.An employee-friendly companyStable employment conditions, a rangeof development opportunities, individualisedcareer paths as well as friendlywork environment and atmospherehave received recognition from theCorporate Research Foundation (CRF)Institute, who awarded MAN Companyin Poland the prestigious title ofPoland 2012 Top Employers.A socially-involved companyFor more than five years, the planthas been supporting Starachowice’sSpecial Training and Education Centrestudents. Last year, our employeescollected almost PLN 6,000, which wasused towards Christmas presents forthe Centre’s boarding school students.In December 2011, Starachowicechildren were excited to see a beautifullylit MAN Christmas truck, fromwhich Santa was distributing gifts.This year, the Company sponsoredthe main award for a prophylaxis andsocial welfare festival in Starachowice,presenting themselves to local residentsat their own stand. MAN wish topropagate a healthy lifestyle not onlyamong their own employees, but inthe entire local community. September2012 saw the first edition of a RunningMANia street run, the most naturalform of physical activity. In November,jointly with DKMS Poland Foundation,the plant organised the Bone MarrowDonors’ Day for its employees.MAN Bus co-operate with the region’sinstitutions of higher education:together with Kielce University ofTechnology, we implement the Studyand Work with MAN programme.We are open to new opportunities andinvite active co-operation.How to contact us:MAN Bus Sp. z o.o.Oddział w Starachowicach/ Starachowice Branch27-200 Starachowice, ul. 1 Maja 12tel. +48 41 273 41 10fax: +48 41 273 41 11www.mantruckandbus.pl”Kielce >yesterday, today, tomorrow” Magazine >WINTER 2012•2013 17

KielceWielki rozwójfotowoltaiki w PolsceW najbliższym czasie czeka nas boom w energetyce słonecznej. Systemyfotowoltaiczne będą dostarczać mnóstwo „zielonej” energii elektrycznej.Firmy oraz osoby prywatne będą mogły wykorzystać nieużywanepowierzchnie dachowe, pola oraz nieużytki rolne i stać się producentemenergii elektrycznej.W tym roku na terenie Kieleckiego ParkuTechnologicznego zaczął działać oddziałBelgijskiej firmy Upgrade Energy.„Jeśli chodzi o rynek Polski, szczególniew najbliższym czasie skupimyswoje działania na fotowoltaice. Bazującna naszym wieloletnim doświadczeniuw instalacjach tego typu w całej Europie,wiemy, że, po wejściu nowej ustawy,zacznie się ogromny rozwój tego typuźródeł” Piet De Roover- Upgrade EnergyUpgrade Energy to grupa inżynierska, którejpasją jest projektowanie, wdrażanie innowacyjnychprojektów i rozwiązań dotyczącychenergii odnawialnej. Powstała dzięki współpracyi doświadczeniu ekspertów z belgijskich firmw dziedzinie energii słonecznej, geotermalnej,biomasy i energii wiatrowej. Oferujemy naszymklientom fachowe doradztwo, zintegrowanerozwiązania i pomoc przy realizacji projektówna każdym etapie. Upgrade Energy pomożeci wybrać najkorzystniejszy model finansowania.W wybranych projektach uczestniczymykapitałowo. Wspólnie z naszymi ekspertamiw dziedzinie prawa i finansów wybieramynajkorzystniejszą formułę dla twojego projektui organizacji.Firma Upgrade Energy ma w swojej ofercieinnowacyjne rozwiązanie znajdujące zastosowanieprzy zagospodarowaniu źródeł ciepłao relatywnie niskich temperaturach do generacjienergii elektrycznej, gdzie dla systemówkonwencjonalnych parametry są zbyt niskie,czyli ORC (Organic Rankine Cycle). Nasze systemymogą efektywnie pracować w zakresietemperatur od 70° C do maksimum 300° C.Więcej informacji mogą Państwo uzyskaćkontaktując się z nami bezpośrednio lub poprzeznaszą stronę internetowąUpgrade Energy PolskaKPT ul. Olszewskiego 625-663 KielceTel. + 48 41 278 72 78kielce@upgrade-energy.comwww.upgrade-energy.comŹródła energiiSłońce jest trwałym, skutecznym i efektywnymźródłem energii, ma „wbudowanybezprzewodowy system dostaw”i jest dostępne na całym świecie.Ma jeszcze jedną niewątpliwą zaletę:znajduje się tam, gdzie elektrowniaatomowa powinna być: 150 mln kmstąd. Instalacje fotowoltaiczne są przyjazneludziom oraz środowisku i przyczyniająsię do redukcji gazów cieplarnianych.Charakteryzują się ponadtodużą prostotą działania, niezawodnościąi długą żywotnością.Zasada działaniaKlasyczne ogniwa fotowoltaiczne wykonanesą z półprzewodników na baziekrzemu – wykorzystując efekt fotowoltaicznyzamieniają energię słonecznąbezpośrednio w energię elektryczną.Wyprodukowana energia elektrycznajest zwana prądem stałym (DC).Urządzenie o nazwie inwerter zmieniaprąd stały wytworzony w panelachna prąd zmienny (AC), zgodny z prądemsieci elektroenergetycznej.Projekt ustawy o odnawialnychźródłach energii (OŻE)Rozwój fotowoltaiki wpisuje się idealniew strategię zwiększenia zużyciaenergii ze źródeł odnawialnych o 15procent do 2020 r. według wymoguUE. Przygotowany przez MinisterstwoGospodarki (MG) projekt ustawyz dnia 9.10.2012 o odnawialnychźródłach energii przewiduje znacznywzrost wsparcia dla tego typu przedsięwzięć.Ustawa, według zapewnieńMG, ma obowiązywać od początkuprzyszłego roku.Projekt ustawy wprowadza kilka nowychzasad, między innymi dofinansowaniaw postaci taryfy gwarantowanej(ang. feed-in tariffs). Będąprzysługiwały producentom energiido 100 kW mocy zainstalowanej.Według tego projektu ustawy, dofinansowaniefeed-in tariffs ma wynieśćod 1,1 zł za kWh do 1,3 zł za kWh,w zależności od miejsca montażu imocy zainstalowanej. Powyższe stawkibędą obowiązywały dla instalacjioddanych do użytku w 2013 rokui będą stałe w ciągu 15-letniego okresuwsparcia. Dopłaty w postaci taryfgwarantowanych mają obowiązywaćmaksymalnie do końca 2027 roku.Tak więc 2013 rok będzie najlepszymczasem dla firm i gospodarstw domowychna rozpoczęcie inwestycji w fotowoltaikę,pozwalający nam cieszyć się15-letnim wsparciem.Dla instalacji od 100kW do 10MW,będą przez 15 lat obowiązywały stałewspółczynniki korekcyjne. Według projektuustawy mają wynieść od 2,45 do2,85, w zależności od miejsca montażui mocy zainstalowanej. Obecnie są napoziomie 1. Tak więc przychody z tegorodzaju inwestycji wzrosną dwukrotnie.Inwestycja w fotowoltaike, dziękiwsparciu, będzie bardzo opłacalna,o wiele bardziej niż najlepsza lokata narynku.Źródło:Projekt ustawy z dnia 09.10.2012 r.Wersja 2.0.2.Przepisy wprowadzające ustawę-Prawo energetyczne, ustawę- Prawo gazoweoraz ustawę o odnawialnych źródłach energii.Projekt z dnia 9.10.2012.Wersja 0.1118Magazyn „Kielce >wczoraj, dziś, jutro” >ZIMA 2012•2013

KielceRapid Development ofPhotovoltaics in PolandPANS, Stadsbeemd 1041, Halen- 259kWpThis year, at the Kielce Park of Technology,a division of a Belgian company,Upgrade Energy, began operation.“In the Polish market, particularly inthe nearest future, we will focus onphotovoltaics. Basing on our years-longexperience with this type of installationsin the whole of Europe, we know thatwhen a new law is passed, enormousdevelopment of this kind of sources isbound to begin”, says Piet De Roover ofUpgrade Energy.Energy sourcesIn the nearest future, we can expect a boom in the solar energy sector.Photovoltaic systems will be delivering plenty of “green” electricity.Companies and individuals will be able to make use of available roofsurfaces, fields or non-arable land to produce electricity.come into force as from the beginningof next year.Upgrade EnergyTechnologyThe sun is a lasting, effective and economicalenergy source. It comes witha “built-in wireless delivery system”and is available worldwide. It has onemore undeniable advantage: it is locatedexactly where a nuclear power plantshould be, that is 150 million km away.Photovoltaic installations are humanandenvironment-friendly; they contributeto greenhouse gas reduction.Moreover, they offer extreme simplicityof operation, reliability and lastingdurability.Principle of operationClassic photovoltaic cells are made ofsilicon-based semiconductors and relyon the photovoltaic effect to transformsolar energy directly into electricity.The thus generated electricity is referredto as direct current (DC).A device called an inverter transformsdirect current, produced in solar panels,into alternating current (AC), concordantwith the electrical grid current.Draft law on renewableenergy sources (RES)The development of photovoltaics fitsin ideally with the strategy aimed ata 15% increase in renewable-sourceenergy use by the year 2020, in accordancewith EU requirements. Developedby the Ministry of Economy(ME), the October 9, 2012 draft lawon renewable energy sources anticipatesa considerable increase insupport for this kind of undertakings.The law, as the Ministry assures, is toThe draft law introduces several newprinciples, including those pertainingto feed-in tariff subsidies. Theywill be available to energy producerswith up to 100kW installed capacity.According to the draft law, feed-intariff subsidies will range fromPLN 1.1 per kWh to PLN 1.3 perkWh, depending on installation locationand installed capacity. The aboverates will be valid for installationscommissioned in the year 2013, andwill continue at fixed levels over thefifteen-year-long support period. Feedintariff subsidies will continue untilthe end of the year 2027 at the latest.Hence the year 2013 will be the besttime for companies and households toembark on investment into photovoltaics,which will enable making full use offifteen-year-long support.Upgrade Energy is an engineering groupwhose passion is design and implementationof innovative solutions concerningrenewable energy. It was established thanksto co-operation and experience of expertsfrom Belgian companies working in the fieldsof solar, geothermal energy, biomass and windenergy. To our customers, we offer professionalcounselling, integrated solutions and assistancewith project implementation at all stages.Upgrade Energy will help you decide on themost suitable financing model. We offercapital participation in selected projects.Together with our experts in the fields oflaw and finance, we will suggest the mostadvantageous formula for your project andorganisation.For 100kW-10MW installations, fixedcorrection coefficients will be validover fifteen years. According to thedraft law, they will range from 2.45 to2.85, depending on installation locationand installed capacity. Currently, theyare at level 1. In consequence, incomeon this kind of capital projects willdouble.Thanks to the support, investing inphotovoltaics will be very profitable,yielding more than the best bankdeposit available in the market.Source:Draft law of October 9, 2012.Version 2.0.2.Preliminary regulations for energy law,gas law and renewable energy sources law.Draft of October 9, 2012. Version 0.11Upgrade Energy are providers of innovativesolutions which can be used for managementof heat sources of relatively low temperaturesin electrical power generation, where theparameters are too low for conventionalsystems (ORC – Organic Rankine Cycle).Our systems can work effectively in temperaturesranging from 70°C to 300°C max.More information can be obtained directly fromour offices or website.Upgrade Energy PolskaKielce Park of Technologyul. Olszewskiego 6, 25-663 Kielcephone + 48 41 278 72 78kielce@upgrade-energy.comwww.upgrade-energy.com”Kielce >yesterday, today, tomorrow” Magazine >WINTER 2012•2013 19

KielceŚCITT - lider Kręgu Innowacji„Efektywne Wykorzystanie Energii”Świętokrzyskie Centrum Innowacji i Transferu Technologii (ŚCITT) - spółkao charakterze non profit, której udziałowcami są Samorząd WojewództwaŚwiętokrzyskiego, Miasto Kielce i Politechnika Świętokrzyska. Jednostkazostała utworzona w 2002 roku w celu wspierania lokalnej przedsiębiorczościoraz stymulowania rozwoju Regionu Świętokrzyskiego.Seminarium dyskusyjne 27.06.2012 „Krąg Innowacji Efektywne Wykorzystanie Energii - nowe formywsparcia na rzecz efektywnego wykorzystania energii w województwie świętokrzyskim”Jednym z celów, które jako spółkastawialiśmy sobie od początku naszejdziałalności, była budowa rynku odnawialnychźródeł energii. W ramach tychdziałań podejmowaliśmy liczne przedsięwzięciai projekty m.in. z inicjatywyŚCITT utworzono Świętokrzysko-PodkarpackiKlaster Odnawialnych ŹródełEnergii jako platformę współpracyponadregionalnej z zakresu szerokorozumianegoposzanowania energii.Od 2011 roku realizujemy projekt„Kręgi Innowacji – rozwój zintegrowanychnarzędzi wspierania innowacyjnościwojewództwa w obszarach o dużympotencjale wzrostu”, gdzie jako partnerprojektu jesteśmy odpowiedzialniza realizację zadań w ramach specjalizacji„Efektywne Wykorzystanie Energii”.W tym zakresie podejmujemyszereg inicjatyw na rzecz promowaniai upowszechniania EWE i OZE.Jednym z narzędzi są cykliczne spotkaniainformacyjno-konsultacyjne, naktórych dotychczas poruszaliśmy tematykęenergii wiatrowej, budownictwaenergooszczędnego, alternatyw energetycznychdla Polski, nowych formwsparcia na rzecz EWE w przedsiębiorstwachoraz jednostkach samo-„Kręgi Innowacji – rozwój zintegrowanych narzędzi wspierania innowacyjności województwaw obszarach o dużym potencjale wzrostu”Projekt jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu SpołecznegoPROJEKT „Kręgi Innowacji – rozwój zintegrowanych narzędzi wspierania innowacyjności województwaw obszarach o dużym potencjale wzrostu”Celem głównym projektu jest rozwój trwałych form współpracy w regionie, służących kreowaniu zintegrowanychnarzędzi transferu nowoczesnej wiedzy i technologii pomiędzy sektorem B+R a przedsiębiorstwami w kierunkachuznanych w Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Świętokrzyskiego za kluczowe dla dynamicznego rozwojuinnowacyjnego gospodarki województwa, tj.: efektywne wykorzystanie energii, turystyka medyczna,branża targowo/ kongresowa (wystawiennicza), transfer wiedzy oraz wzornictwoPartner ProjektuCentrum Kompetencji Efektywne Wykorzystanie EnergiiŚwiętokrzyskie Centrum Innowacji i Transferu Technologii Sp. z o.o.www.kregiewe.it.kielce.plul. Zagnańska 84, 25- 528 Kielcetel.: 041 34 32 910, fax: 041 34 32 912e-mail: biuro@it.kielce.pl, www.it.kielce.plLider Projekturządu terytorialnego. W dniach 6-8marca 2012 podczas Targów ENEXzorganizowaliśmy forum PartnerSearch z komponentem wystawienniczym,służące efektywnej promocjirozwiązań innowacyjnych i nawiązywaniuwspółpracy środowiska naukowegoi firm, poszukiwaniu partnerów.Korzystając z możliwości finansowaniaze środków publicznych opracowaliśmyprojekty na rzecz rozpowszechnianiawiedzy i podnoszenia kompetencjipracowników świętokrzyskichprzedsiębiorstw w zakresie EWE orazrealizacji wspólnych inicjatyw przezśrodowisko naukowe i przedsiębiorstwa.Od stycznia 2012 rokuprzedsiębiorcy mogą również korzystaćz bezpłatnych usług, funkcjonującegoprzy ŚCITT, Centrum KompetencjiEWE, którego oferta obejmujebezpłatne konsultacje, audyty technologiczne,strategie wdrażania innowacjiw firmach, świadectwa charakterystykienergetycznej.CZYM JEST KRĄG INNOWACJI„Efektywne Wykorzystanie Energii”?Krąg „Efektywne Wykorzystanie Energii”tworzy platformę współpracyprzedsiębiorstw, jednostek naukowych,instytucji otoczenia biznesu i jednosteksamorządu terytorialnego na rzeczefektywnego wykorzystania energiiw województwie świętokrzyskim. Stawiana zwiększenie konkurencyjnościprzedsiębiorstw Regionu poprzez optymalizacjęwykorzystania energii, a przezto zmniejszenie kosztów ich funkcjonowania.Świętokrzyskie Centrum Innowacjii Transferu Technologii jako lideri koordynator stoi przed wyzwaniem,aby zbudować silne relacje międzyprzedsiębiorstwami oraz między przedsiębiorstwamia jednostkami naukowymipoprzez zapewnienie rzetelnegoprzepływu informacji o działaniachpodmiotów zaangażowanych w działalnośćKręgu, organizowanie regularnychspotkań wymiany doświadczeń, dokonywaniecyklicznych ocen sytuacji narynku, które stanowić będą podstawędla opracowania nowych projektów,organizowanie programów informacyjnychi szkoleniowych, tworzeniewachlarza usług oferowanych w ramachCentrum Kompetencji EWE .Wszystkich zainteresowanych przystąpieniemdo Kręgu EWE zapraszamydo współpracy.20Magazyn „Kielce >wczoraj, dziś, jutro” >ZIMA 2012•2013

KielceThe Competition Jury of the QI2012 Highest Quality Programme,implemented under the auspices ofthe Ministry for Regional Development,the Polish Agency for EnterpriseDevelopment and the PolishISO 9000 Forum, has recognised andawarded the comprehensive operationsof Morawica Limestone Minerelated to quality implementation andpromotion. Morawica Limestone Minehas become the Laureate of the QI2012 Highest Quality Programme inthe QI Product Category – the CaOFertilizer-Lime Carbonate. The QI2012 Highest Quality ProgrammeAward Giving Ceremony was held onSeptember 28 in Poznań. The diplomaand medal were received by JózefDąbek, President of the ManagementBoard.“We are a Companywith Growth Potential,Reliable and Trustworthy”Morawica Limestone Mine is the Laureate of the QI 2012 HighestQuality Programme in the QI Product Category – CaO Fertilizer-LimeCarbonate.The verdict of the Competition Juryof the Green Way EnvironmentalProgramme was based on the datacollected by an independent R&Dunit, operating as part of the FoundationCentre for Quality Researchand Monitoring. In consideration ofhigh market standing of MorawicaLimestone Mine, its environmentalpolicy and strategies, and – consequently– pro-environment investmentprojects, the Jury awarded MorawicaLimestone depositMichał Grześkowiak - President of the Board for Foundation Centre for Quality Research and Monitoring,Ignacy Głuc - Member of the Board and Chief Accountant for Morawica Limestone Mine,Ewa Żudro - Head of the Green Way Programme Jury,Sławomir Hinc - Head of the Consumers Quality Certificate Programme Jury.Limestone Mine the prestigiousGREEN WAY certificate. The Presidentof the Company’s ManagementBoard, Mr Józef Dąbek, receivedpersonal distinction of MANAGEROF THE YEAR 2012. It was awardedfor creation of a modern organisationalmanagement model and preparationof development strategies. The 2012Quality Awards Ceremony was heldon November 7, 2012, in Poznań.On behalf of President Józef Dąbek,the award was received by Mr IgnacyGłuc, Member of the ManagementBoard and Chief Accountant.The Mine holds several awards andreferences. Which of them do youconsider the most important?"All the awards are prestigious andwork well for promotional purposes.They certainly help persuade customersto buy our products before theymake their final choices of productsand suppliers. This is also evidence ofour company’s growth potential, reliabilityand trustworthiness. Thanks tothe quality of our products, we enjoyrecognition abroad as well. All theawards we have received are importantbecause they offer regular proof of oursustained development over severalyears; they also confirm the fact thatwe are needed in the market:" this ishow President Józef Dąbek commentson his receipt of yet another distinction.”Kielce >yesterday, today, tomorrow” Magazine >WINTER 2012•2013 23

Kielce wczorajStoi na stacji lokomotywa…21 grudnia 1883r. Kielce stały się widownią niezwykłego wydarzenia. „Gazeta Kielecka” donosiła: W piątekna stacji Kielce zatrzymał się pierwszy parochód ubrany wieńcami. Tłumacząc słowa ówczesnego dziennikarzanależy powiedzieć, że do miasta wjechała pierwsza lokomotywa zapoczątkowując tym samym połączeniemiędzy Dęblinem (Iwangorodem) a Dąbrową Górniczą, na razie na odcinku z Dęblina do Kielc.stał się jednocześnie widownią ważnychwydarzeń.Dworzec w Kielcach przed II wojną światowąSprawozdawca pisał, że nadejście parowozudo Kielc opóźniło się, co byłospowodowane m.in. tym, że wśród dostawcówi przedsiębiorców zajmującychsię budową torów nie brakowało aferzystów,którzy „zapragnęli przy koleiłatwym sposobem i małym trudem naspekulacjach dobry zrobić interes”.W styczniu 1885 r. oficjalnie uruchomionoIwangorodzko-Dąbrowską LinięKolejową, co było połączone z otwarciemkieleckiego dworca kolejowego:(…) jednocześnie na krańcowych punktachnowej drogi i w siedlisku zarządu,w kościołach katolickich odprawionezostały dziękczynne modły z odśpiewaniem„Te Deum” i Veni Creator”,mianowicie w kościołach parafialnych wTomaszowie, Ostrowcu, w farze radomskieji katedrze kieleckiej, przy licznymnapływie ludności, pomiędzy którą wieśćo otwarciu kolei, jakby iskra elektrycznaniesiona, rozbiegła się szybko i wywołałażywe objawy zadowolenia.Nowa linia kolejowa była czynnikiemmiastotwórczym, jej powstanie przyczyniłosię do wzrostu potencjału ekonomicznegocałego Zagłębia Staropolskiego.Wprawdzie od chwili, gdy GeorgeStephenson wybudował pierwsząpubliczną linię kolejową ze Stocktondo Darlington w Anglii, minęło prawie60 lat, to jednak Kielce też w końcuzaczęły przeżywać swoją rewolucję przemysłową– oczywiście na skalę możliwościtego niezbyt wielkiego miasta,siedziby władz gubernialnych.Kielce zyskały połączenie ze światem.Koniec XIX wieku oznaczał dla miastarozwój różnego rodzaju inicjatyw gospodarczych.To za sprawą kolei powstawałynowe fabryki i fabryczki przemysłumetalowego, drzewnego i chemicznego.Ułatwiono przecież dostęp dorynku pracy, umożliwiono przesyłaniegotowych produktów na rynki zewnętrzne.Kielecki dworzec kolejowy w ciąguwielu dziesięcioleci swojego istnieniaJuż w sierpniu 1914 r. miała tu miejscepotyczka strzelców Józefa Piłsudskiegoz oddziałem rosyjskim. W listopadzieroku 1918 w obliczu powstającej niepodległejPolski młodzi kielczanie rozbrajaliżołnierzy austriackich. W maju1935 r. przez Kielce przejeżdżał żałobnypociąg z ciałem Marszałka JózefaPiłsudskiego. 30 czerwca 1937 r. kielczaniemieli możność zobaczyć(w czwartym oknie szóstego wagonu),podczas krótkiego postoju na kieleckiejstacji, króla Rumunii Karola IIi następcę tronu księcia Michała,w towarzystwie marszałka EdwardaRydza-Śmigłego i wojewody kieleckiegoWładysława Dziadosza.Przed wybuchem II wojny światowejstąd wyruszali żołnierze kieleckiegogarnizonu, aby bronić Westerplatte.Niestety, historia kieleckiej stacji kolejowejłączy się także z wydarzeniamitragicznymi. We wrześniu 1939 r. poniemieckim bombardowaniu w gruzachdworca zginęło wielu podróżnych,mieszkańców miasta i żołnierzy. StądNiemcy wywozili do obozów wziętychdo niewoli żołnierzy Wojska Polskiego.W sierpniu 1942 roku transportyżydowskich mieszkańców miasta odjeżdżałydo obozu zagłady w Treblince.W latach powojennych odbudowanyze zniszczeń gmach służył kielczanomi przyjezdnym jeszcze do lat 60XX wieku. Historyczna budowla zostałazastąpiona w 1971 r. nowoczesnymi funkcjonalnym, jak się wówczaswydawało, budynkiem ze szkła i betonu.dr Jan GłówkaMuzeum Historii Kielcwww.muzeumhistoriikielc.pl26Magazyn „Kielce >wczoraj, dziś, jutro” >ZIMA 2012•2013

KielceKielce among the BestAt the Smart City Expo World Congress, held in Barcelonabetween November 13 and 15, the Kielce Urban SpatialInformation System became one of the six finalists ofthe World Smart Cities Awards 2012 Competition in the“Project” category.W konkursie wzięło udział ponad 160 prezentacji z całego świata.More than 160 presentations from all over the world were submittedfor the competition.Kielce wśród najlepszychW dniach 13-15 listopada odbył się w Barcelonieświatowy kongres Smart City Expo. Miejski SystemInformacji Przestrzennej w Kielcach znalazł się w gronie6. finalistów konkursu World Smart Cities Awards 2012w kategorii „Project”.W konkursie wzięło udział ponad 160 prezentacji z całego świata,w trzech kategoriach: „Project”, „City”, „Innovative Iniciative”.Celem konkursu jest pokazanie miast, które najbardziej przyczyniłysię do rozwoju i upowszechnienia koncepcji Smart City – miastainteligentnego, które rozwija się, inwestuje, chroniąc jednocześniezasoby przyrodnicze, poprawia jakość życia mieszkańców,wykorzystując nowoczesne technologie zarządzania miastem– w sposób otwarty włączając obywateli w ten proces.Znalezienie się w gronie sześciu finalistów konkursu World SmartCities Awards 2012 w kategorii „Project” jest dla MiejskiegoSystemu Informacji Przestrzennej (GIS) w Kielcach światowymcertyfikatem jakości: Kielce mogą się porównywać z miastamitakimi jak Mannheim, Bilbao, Istambuł czy Amsterdam.– Inwestowanie w nowoczesne narzędzia GIS nie przynosibezpośrednich zysków finansowych, jednak budowa infrastrukturyspołeczeństwa informacyjnego dla zrównoważonego rozwojuoraz wdrożenie narzędzi e-administracji, zgodnie z obecnymistandardami europejskimi, podnosi jakość świadczonych przezMiasto usług. W przypadku miasta Kielce głównym powodem,dla którego zdecydowano się rozpocząć prace nad GIS byłapotrzeba wdrożenia narzędzi służących planowaniu i realizacjipolityki zrównoważonego rozwoju uwzględniającego możliwościi aspiracje inwestycyjne miasta, potrzeby lokalnej społecznościoraz bogactwo walorów przyrodniczych i krajobrazowych.Cieszymy się, że nasze rozwiązanie zostało docenionew Barcelonie – podkreśla Mieczysław Pastuszko, dyrektorWydziału Projektów Strukturalnych i Strategii Miasta Kielce.opr. ptOver 160 presentations from the whole world were submittedfor the Competition in three categories: “Project”, “City” and“Innovative Initiative”. The Competition’s objective has beento highlight those cities who have done the most to contributeto the development and popularisation of the concept of theSmart City – intelligent, growing, investing, at the same timeprotecting its natural resources, improving its residents’ livingstandards and using modern city management technologies,as well as openly inviting its inhabitants to participate in theprocess.Becoming one of the six finalists of the World Smart CitiesAwards 2012 in the “Project” category is a world qualitycertificate for Kielce’s Urban Spatial Information System (GIS).Now, Kielce can compare with cities such as Mannheim, Bilbao,Istanbul or Amsterdam.“Investing in modern GIS tools does not bring immediatefinancial profit, but the building of an information societyinfrastructure for sustainable development as well as implementationof e-administration tools, in accordance with currentEuropean standards, enhances the quality of city-provided services.In the case of Kielce, the main reason why works on GIS beganin the first place was the need to produce tools for planningand implementation of a sustainable development policy, whichwould take into account the city’s investment-related opportunitiesand aspirations, together with its variety of natural heritageand landscape. We are happy to see that our solution hasfound recognition in Barcelona”, stresses Mieczysław Pastuszko,Director of the Structural Project and Urban Strategy Departmentat the Kielce City Hall.ptKielce znalazły się w gronie sześciu finalistów.Kielce is among the six finalists.28Magazyn „Kielce >wczoraj, dziś, jutro” >ZIMA 2012•2013

KielceKoreańscy przedsiębiorcy uczestniczyli w rozmowach na temat atrakcyjności inwestycyjnej Kielc i regionuMisje gospodarczePAIiIZ, w okresie od 2002 r. do października2012 r. doprowadziła dozakończenia 31 projektów z udziałeminwestorów z Republiki Korei,którzy zainwestowali w Polsce1 285,76 mln euro, co czyni z Koreitrzeciego najważniejszego inwestoraobsłużonego przez PAIiIZ.Wśród 10 największych inwestycjizakończonych przy współudzialePAIiIZ w latach 2002-2012, pierwszemiejsce zajmuje koreańska firmaLG Philips LCD, która w 2005 r.zainwestowała w Polsce 429 mlneuro oraz stworzyła 3 149 nowychmiejsc pracy.W czerwcu przedstawiciele Centrum Obsługi Inwestora Urzędu MiastaKielce uczestniczyli w misji gospodarczej do Korei Południowej i Japonii,organizowanej przez Polską Agencję Informacji i Inwestycji Zagranicznych/PAIiIZ/ w ramach Programu Promocji Gospodarczej Polski Wschodniej.W październiku przedstawiciele firm koreańskich odwiedzili stolice PolskiWschodniej, w tym miasto Kielce.To część kampanii zachęcającejdo inwestowania w naszym kraju.Koreańscy przedsiębiorcy, reprezentującysektory: samochodowy, budowlany,nowoczesnych technologii, metalurgicznyi obróbki stali uczestniczyliw rozmowach na temat atrakcyjnościinwestycyjnej miasta Kielce i regionuŚwiętokrzyskiego oraz o sytuacji naświętokrzyskim rynku pracy. Gościeodwiedzili m.in. Kielecki Park Technologiczny,zapoznali się z działalnościąSpecjalnej Strefy Ekonomicznej„Starachowice”, gminy Morawica i Piekoszów.Spotkali się także z ChoongWon Lee, szefem firmy D&JTechnology Poland Sp. z o.o., z siedzibąw Kielcach, która od 10 latzajmuje się działalnością deweloperskąna terenie Kielc oraz całej Polski.Największą zrealizowaną inwestycją tejfirmy jest kompleks biurowo-usługowo-mieszkalnyD&J CitiPark o łącznejpowierzchni ok. 9000m² przy ul.Paderewskiego. – Ze swego doświadczeniawiem, że Kielce i województwoświętokrzyskie to dobre miejsce doinwestowania. 10 lat temu, w mojejfirmie pracowało 10 osób, dziś jest ichjuż 70, to znak, że nasza działalność idziew dobrym kierunku, że rozwijamy się –podkreśla Choong Won Lee.– Zachęcamy biznesmenów z Azji doinwestowania w Polsce Wschodniej.W misji uczestniczyli przedstawicieledziewięciu firm reprezentujących czteryważne sektory. Inwestorzy poszukująterenów inwestycyjnych oraz partnerówdo wspólnych interesów. Spotykają sięz przedsiębiorcami zainteresowanymiwspółpracą z koreańskim biznesem –mówi Arkadiusz Tarnowski, zastępcadyrektora Departamentu RozwojuRegionalnego Polskiej Agencji Informacjii Inwestycji Zagranicznych.To istotna wizyta dla naszego miasta,bo każdy pozyskany inwestor jestcenny tak dla rozwoju miasta, jaki regionu. – Chcemy zachęcić zagranicznychbiznesmenów do zainwestowaniaw Kielcach – powiedziałTadeusz Sayor, zastępca prezydenta.Wizyta odbyła się na zaproszeniePolskiej Agencji Informacji i InwestycjiZagranicznych w ramach projektuPromocja Gospodarcza PolskiWschodniej. Potencjalni inwestorzymieli możliwość spotkania się z władzamiposzczególnych regionówi miast Polski Wschodniej orazzapoznania się z ofertami inwestycyjnymizlokalizowanymi na terenachspecjalnych stref ekonomicznych,parków technologicznych oraz naobszarach przeznaczonych pod inwestycje.Wysoka atrakcyjność przedstawionychterenów oraz wieleudogodnień i zachęt sprawiło,że szanse na ulokowanie inwestycjikoreańskich w Polsce Wschodniejpo tej misji bardzo wzrosły.PKT30Magazyn „Kielce >wczoraj, dziś, jutro” >ZIMA 2012•2013

KielceBetween 2002 and October 2012,the Polish Information and ForeignInvestment Agency (PAIiIZ) successfullycompleted thirty-one projectswith the participation of investorsfrom the Republic of Korea, who haveinvested EUR 1,285.76 million inPoland. This makes Korea the thirdlargest investor assisted by theAgency. Out of the ten largest investmentprojects completed in the years2002-2012 with the assistance of theAgency, first comes the Korean companyLG Philips LCD, who investedEUR 429 million and created as manyas 3,149 new workplaces in 2005.Business MissionsIn June, representatives of the Investor Assistance Centre of the KielceCity Hall participated in a business mission to South Korea and Japan,organised by the Polish Information and Foreign Investment Agency(PAIiIZ) under the Economic Promotion of Eastern Poland Programme.In October, representatives of Korean companies came to visit capitalcities of Eastern Poland, including Kielce.This is part of a campaign designedto foster foreign investment in ourcountry. Korean entrepreneurs fromcar, construction, modern technology,metallurgy and steel processing sectorstook part in debates on investmentrelatedattractiveness of the city ofKielce and Świętokrzyskie regionas well as the situation in the locallabour market. The visitors saw theKielce Park of Technology; they alsolearnt about the operations of theStarachowice Economic Zone andthe municipalities of Morawica andPiekoszów. They met Choong WonLee, manager of the Kielce-based D&JTechnology Poland Ltd., providers ofland development services in Kielceand the rest of Poland for a decade.Their largest completed project isthe D&J CitiPark office, services andresidential complex, total area of 9,000m², situated in Kielce’s PaderewskiegoStreet. “My experience tells me thatKielce and Świętokrzyskie Voivodeshipare good places to invest. Ten yearsago, I had ten employees – as opposedto today’s seventy. This means thatour operations are headed in theright direction, and is a mark of ourgrowth”, stresses Choong Won Lee.“We wish to encourage Asianbusinesspeople to invest in EasternPoland. Participants in this missionare representatives of nine companiesfrom four major sectors. The investorsare looking for industrial estates aswell as business partners. They aremeeting with entrepreneurs interestedin co-operation with Korean business”,says Arkadiusz Tarnowski, DeputyDirector of the Department forRegional Development of the PolishInformation and Foreign InvestmentAgency.This visit has been important for ourcity because each investor that isacquired is valuable for the region’sdevelopment. “We wish to encourageforeign businesspeople to invest in ourcity. It is significant that as many newbusinesspeople as possible locate theirPotential investors met representatives of city authoritiesbusinesses in the region”, TadeuszSayor, Vice-President, has told us.The visit was organised at theinvitation of the Polish Informationand Foreign Investment Agencyunder the Economic Promotion ofEastern Poland Programme. Potentialinvestors had an opportunity to meetthe authorities of individual regionsand cities of Eastern Poland, as well asfinding out about investment-relatedopportunities, located in specialeconomic zones, parks of technologyand dedicated investment areas. Highattractiveness of the estates on offeras well as the many facilities andincentives have considerably increasedthe likelihood of attracting Koreaninvestment projects to Eastern Poland,following the mission.PKT”Kielce >yesterday, today, tomorrow” Magazine >WINTER 2012•2013 31

MUZEAMUSEUMSMuzeum Narodowe w KielcachPałac Biskupów Krakowskich(National Museum in Kielce- The Krakow Bishops’ Palace)25-010 Kielce, pl. Zamkowy 1tel. 48 41 344 40 14kasa biletowa: tel. 48 41 344 23 18www.mnki.ple-mail: poczta@mnki.plCzynne: wtorek-niedziela 10-18,Ceny biletów: normalny 10 zł, ulgowy 8 złDzień wolnego wstępu na stałe ekspozycje: niedziela.Galeria malarstwa polskiego i europejskiej sztukizdobniczej; Dawne uzbrojenie europejskiei wschodnie; Sanktuarium Marszałka JózefaPiłsudskiego, ogród włoski.Open: Tue-Sun 10-18.Admission: adults PLN 10, students PLN 8Sun - free entry to permanent exhibitions.Gallery of Polish painting and European decorative art;historic European and Eastern weaponry; Sanctuary ofMarshal Józef Piłsudski; Italian-style garden.Muzeum Historii Kielc(Kielce History Museum)25-303 KIELCE, ul. Św. Leonarda 4tel. 48 41 340 55 20www.muzeumhistoriikielc.plCzynne: wtorek, czwartek, sobota,niedziela i święta 9-16, środa i piątek 9-18.Ceny biletów: normalny 7 zł, ulgowy 4 zł,rodzinny (do 4 osób) 11 zł.W środę wstęp bezpłatny.Wystawa stała: Z dziejów KielcOpen: Tue, Thu, Sat, Sun 9-16, Wed, Fri 9-18.Admission: adults PLN 7, students PLN 4,family PLN 11, Sun - free.Pałacyk Henryka Sienkiewiczaw Oblęgorku(Novelist Henryk Sienkiewicz’s ManorHouse at Oblęgorek)26-067 Strawczyntel. 48 41 303 04 26www.mnki.pl/sienkiewiczwtorek-niedziela 8-16Ceny biletów: normalny-8 zł; ulgowy-4 złW niedzielę wstęp bezpłatnyOpen: Tue-Sun 8-16Admission: adults PLN 8, students PLN 4, Sun - free.Muzeum Lat SzkolnychStefana Żeromskiego(Novelist Stefan Żeromski’s Museum)25-013 Kielce, ul. Jana Pawła IItel. 48 41 344 57 92www.mnki.plCzynne: pon. - pt. 8 -16niedziela 8-16Ceny biletów: normalny 5 zł, ulgowy 3 zł.Dzień wstępu wolnego: niedziela.Ekspozycja stała: Wystawa materiałów biograficznychi literackich z młodzieńczych lat pisarza.Open: Mon-Fri 8-16, Sun. 8-16Admission: adults PLN 5, students PLN 3. Permanentexhibition: Biographical and literary documentsof the novelist’s youth.Galeria Współczesnej Sztuki Sakralnej„Dom Praczki”(“Dom Praczki” Gallery of ContemporaryEcclesiastical Art)25-009, Kielce ul. Zamkowa 5/7tel. 48 41 360 00 02e-mail: dompraczki@o2.pl; www.dompraczki.plCzynne: wtorek- piątek 11-18, sobota-niedziela 10-17.Ceny biletów: 2 zł.We wtorki wstęp bezpłatny.W zbiorach galerii znajdują się prace wybitnych polskichtwórców, takich jak m.in.: Tadeusz Kantor, WładysławHasior, Jerzy Nowosielski, Marian Czapla, Adam Myjak.Można tu oglądać rzeźby, obrazy, instalacje i fotografie.Open:Tue-Fri 11-18, Sat-Sun 10-17.Admission: PLN 2, Tue - free.Muzeum Zabawek i Zabawy(Museum of Toys and Games)25-367 Kielce, pl. Wolności 2tel.: 48 41 34 440 78tel./fax: 48 41 344 48 19www.muzeumzabawek.eue-mail: poczta@muzeumzabawek.euMuzeum czynne wtorek - niedziela w godz. 9-17Ceny biletów: normalny - 9 zł; ulgowy - 5 złRezerwacja dla grup zorganizowanych:tel./fax 48 41 344 40 78, 48 41 344 48 19Open: Tue-Sun 9-17.Admission: adults PLN 9, students PLN 5.Group visit reservation:tel.: 48 41 34 440 78; tel./fax: 48 41 344 48 19Dworek Laszczyków(The Laszczyk Family’s Manor House)Muzeum czynne wtorek-niedziela 9-17Ceny biletów: normalny - 5 zł; ulgowy - 2 złSobota - bezplatnieOpen: Tue-Sun 9-17Admission: adults PLN 5, students PLN 2.Sat - free entry to permanent exhibitions.Muzeum Wsi Kieleckieji Park Etnograficzny w Tokarni(Tokarnia Heritage Park)25-013 Kielce, ul. Jana Pawła II 6tel. 48 41 344 92 97, 48 41 344 50 06www.mwk.com.ple-mail: poczta@mwk.com.plPark Etnograficzny Muzeum Wsi KieleckiejTokarnia 303, 26-060 Chęcinytel. 48 41 315 41 71Czynne: od grudnia do marca czynne 9-156 zł. normalny, 3 zł. ulgowy;Zabytkowa zagroda Czernikiewiczów w Bodzentynie,ul. 3 Maja 13 stała ekspozycja etnograficzna-wnętrza mieszkalne od 1809 do 1920 r.Pomnik Mauzoleum w Michniowie(26-130 Suchedniów, tel. 48 41 254 51 62)czynne 8-16, zwiedzanie po uprzedniej rezerwacjitelefonicznej. Wstęp bezpłatny.The Heritage Park, located in the village of Tokarnia,contains monuments of 18th and 19th centuryarchitecture of the Świętokrzyskie Mountains region.Open: December-March 9-15Admission: adults PLN 6, students PLN 3Muzeum Misyjne Misjonarzy OblatówMaryi Niepokalanej na Świętym Krzyżu(Oblate Fathers’ Mission Museumat Święty Krzyż)26-004 Bieliny, gm. Nowa Słupiatel. 48 41 317 70 21www.swietykrzyz.plOtwarte:poniedziałek - sobota 9-17, niedziela 12.30-17(nieczynne w czasie nabożeństw).Opłata dobrowolna,bilet wstępu do krypty: normalny 2 zł, ulgowy 1 zł.Open: Mon-Sat 9-17, Sun 12.30-17(closed during church services), voluntary donation.Admission to vault: adults PLN 2, students PLN 1.Geopark Kielce- Centrum Geoedukacji25-202 Kielce, ul. Daleszycka 21tel. 41 242 14 96, 41 242 14 98www.centrum-geoedukacji.plCzynne: wtorek-piątek 10-15sobota-niedziela 11-16ostatnie wejście na godz. przed zamknięciem.Open: Tue-Fri 10-15Sat-Sun 11-16Last admission one hour befor closing time.

Muzeum Dialogu KulturKamienica pod Trzema Herbami25-303 Kielce, ul. Rynek 3tel. 48 41 344 60 96www.mnki.plczynne pn-środa 7.30 -15.30; czwartek i piątek 11-19niedziela 10-18, cena biletu 5 zł. ulgowy 3 zł.Open: Mon-Wed 7.30-15.30, Thu-Fri 11-19, Sun 10-18Admission: adults PLN 5, students PLN 3GALERIEART GALLERIESGaleria Biuro Wystaw Artystycznych(Art Exhibition Gallery)Galeria „Na Piętrze”(“Na Piętrze” Gallery)25-509 Kielce, ul. Leśna 7www.bwakielce.wici.infotel. 48 41 344 63 19Czynna: poniedziałek-piątek 11-18, niedziela 11-15.sobota nieczynne. Ceny biletów: normalny 3 zł,ulgowy 2 zł. Sprzedaż dzieł sztuki codziennie 9-17.Sale of works of arts daily 9-17. Open: Mon-Fri 11-18,Sun 11-15. Admission: adults PLN 3, students PLN 2.Galeria „Piwnice”(“Piwnice” Gallery)25-509 Kielce, ul. Leśna 7, tel. 48 41 344 49 42www.bwakielce.wici.infoe-mail: galeriabwakielce@pro.onet.plCzynna: poniedziałek-piątek 11-18, niedziela 11-15.Ceny biletów: normalny 3 zł, ulgowy 2 zł.Open: Mon-Fri 11-18, Sun 11-15.Admission: adults PLN 3, students PLN 2.Galeria Fotografii ZPAF-BWA(ZPAF-BWA Gallery of Photography)Kielce, ul. Planty 7tel. 48 41 344 76 36Czynna: wt. śr. czw. 11-17, pon. i pt. 10-16niedziela 11-15, sobota - nieczynne. Wstęp wolny.Open: Tue, Wed, Thu 11-17, Mon, Fri 10-16Sun 11-15, Sat - closed.Admission: freeGaleria Zielona(“Zielona” Gallery)28-100 Busko-Zdrój, al. Mickiewicza 7tel. 48 41 378 71 91e-mail: galeriazielona@busko.com.plGaleria czynna: wtorek-sobota 11-17, niedziela 11-15.Ceny biletów: normalny - 3 zt, ulgowy - 2 zł,grupowy - 5 zł. Środa - wstęp wolny.Open: Tue-Sat 11-17, Sun 11-15.Admission: adults PLN 3, students PLN 2,group tickets PLN 5, Wed - admission freeGaleria Sztuki Współczesnej WINDA(“Winda” Gallery of Modern Art)25-334 Kielce, pl. St. Moniuszki 2btel. 48 41 344 40 32 w. 262www.galeriawinda.plCzynne: poniedziałek-piątek 10-18,niedziela 12-16 - wstęp wolnyOpen: Mon-Fri 10-18, Sun 12-16Admission: freeMuzeum Narodowe, ŚwiętokrzyskaGaleria Sztuki Współczesnej „Zachęta”(National Museum, “Zachęta”Świętokrzyskie Gallery of Modern Art)25-514 Kielce, ul. Orla 3tel. 48 41 344 40 14 w. 238Czynna: wtorek-niedziela 10-18bilet 5 zł, ulgowy 3zł.Open: Tue-Sun 10-18admission: PLN 5, students PLN 3.TEATRTHEATRETeatr im. Stefana Żeromskiego(The Stefan Żeromski Theatre)25-507 Kielce, ul. Sienkiewicza 32Dyrektor Naczelny i Artystyczny Piotr Szczerskitel. 48 41 344 75 00, 48 41 344 47 6548 41 344 60 48 w. 31- impresariatwww.teatr-zeromskiego.com.ple-mail: biuro@teatr-zeromskiego.com.plFilharmonia Świętokrzyskaim. Oskara Kolberga(The Oscar KolbergŚwiętokrzyskie Music Hall)25-369 Kielce ul. Żeromskiego 12Dyrektor Jacek Rogalatel. 48 41 368 11 40kasa biletowa 41 365 54 83www.filharmonia.kielce.com.pl,e-mail: impresariat@filharmonia.kielce.com.plTeatr Lalki i Aktora Kubuś(The “Kubuś” Puppet and Actor Theatre)25-304 Kielce, ul. Duża 9tel. 48 41 344 58 36, 48 41 368 02 93www.teatr-kubus.ple-mail: sekretariat@teatr-kubus.plKasa czynna:wtorek-piątek 8-13 i na godzinę przed spektaklem,tel. 48 41 344 58 36, 48 41 368 02 93W podziemiach teatruczynna jest Kawiarnia Teatralna JAZZ.Dom Środowisk Twórczych- Pałac Tomasza Zielińskiego(The Artists’ House- Tomasz Zieliński’s Palace)25-009 Kielce, ul. Zamkowa 5tel./fax. 48 41 368 20 53, 48 41 368 20 54www.kielcedst.nete-mail: poczta@kielcedst.netKieleckie Centrum Kultury(The Kielce Culture Centre)25-334 Kielce, pl. St. Moniuszki 2btel. 48 41 344 40 32www.kck.com.pl, sekretariatkck@kck.com.plKielecki Teatr Tańca (Kielce Dance Theatre)25-334 Kielce, Plac Moniuszki 2 B, www.ktt.ple-mail: impresariat@ktt.pl; ktt@ktt.pltel./fax 48 41 361 27 46, 48 41 341 51 77TURYSTYKATOURISMJaskinia „Raj” (“Raj” Cave)26-060 Chęciny, tel./fax 48 41 346 55 18- Rezerwacja miejscwww.jaskiniaraj.plczynne od 15 stycznia 10-17 Poniedziałek: nieczynneCena biletu 12 zł.dzieci poniżej 4 lat bezpłatnieOpen from January 15, Tue-Sun 10-17Mon - closedAdmission PLN 12, children under 4 free.Ruiny zamku w Chęcinach(Ruins of the Chęciny castle)Czynne: codziennie od 9 do zmierzchu Ceny biletów:normalny 10 zł, ulgowy 6 zł. W cenie biletu zawarta jestobsługa przewodnika oraz wejście na wieżę widokową.Open: daily from 9 am until dusk.Admission: adults PLN 10, students PLN 6.A guide’s services and entry to the tower are includedin the ticket price.Kryte pływalnie(Indoor Swimming Pools)Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji25-018 Kielce ul. Żytnia 1,tel. 48 41 344 92 39, 344 05 04,fax 48 41 344 03 75www.mosir.kielce.plPływalnia “Delfin”25-029 Kielce, ul. Krakowska 2tel. 48 41 366 90 10/11/13, fax 48 41 366 90 20Pływalnia “Orka”25-344 Kielce, ul. Kujawska 18tel. 48 41 342 00 50/51/53, fax 48 41 342 00 60otwarte: poniedziałek - niedziela 7-22Pływalnia “Mors”, 25-549 Kielce,ul. Toporowskiego 96, tel. 48 41 362 74 71Open: Mon-Sun 7-22.Kryta pływalnia Uroczysko(“Uroczysko” Indoor Swimming Pool)25-900 Kielce, ul. Toporowskiego 96tel. 48 41 362 74 71W obiekcie znajduje się:basen o wymiarach 25x12,5 m, bufet, natryskiCzynne: codziennie 7-22.Open: Daily 7-22

WELCOME TO KIELCEKielce is a city with a nine-century-longhistory. Located in central Poland,the city covers 109 sq. km and hasabout 200,000 inhabitants.Kielce is the capitalof the Świętokrzyskie regionand a centre of administration,commerce, services and culture.It is also a vibrant universitytown with twelve institutionsof higher education and about11,000 yearly graduates ina variety of fields. Kielce also hasthirty-four language schools.Distance from Kielceto Poland’s major cities (km)Distance from Kielceto major border crossings (km)Kraków 114 Slovakia 195Łódź 140 Czech Republic 196Katowice 156 Ukraine 250Warszawa 181 Russia 440Wrocław 300 Germany 457Poznań 354