کودتا، حاکمیت و فروپاشی - Goftaman.com
12.07.2015 • Views
Share Embed Flag

کودتا، حاکمیت و فروپاشی - Goftaman.com

کودتا، حاکمیت و فروپاشی - Goftaman.com

کودتا، حاکمیت و فروپاشی - Goftaman.com

SHOW MORE
SHOW LESS
ePAPER READ
DOWNLOAD ePAPER
  • No tags were found...
goftaman.com

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

START NOW

www.goftaman.<strong>com</strong>متن کامل کتاب حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقافغانستان،‏ <strong>ک<strong>و</strong>دتا،</strong>‏ حاکميت <strong>و</strong> فر<strong>و</strong>پاشیشناسنامه:‏حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق افغانستان<strong>ک<strong>و</strong>دتا،</strong>‏ حاکميت <strong>و</strong> فر<strong>و</strong>پاشی ‏(‏‎1357‎تا‎1371‎‏)‏ن<strong>و</strong>یسنده:‏ محمداکرام اندیشمندناشر:‏ بنگاه انتشارات مي<strong>و</strong>ندسال چاپ:‏ ميزان 1388 خ<strong>و</strong>رشيدی برابر با اکت<strong>و</strong>بر‎2009‎تيراژ:‏ ‎1000‎جلد1www.goftaman.<strong>com</strong>فهرست مطالببه جای مقدمهفصل ا<strong>و</strong>لک<strong>و</strong>دتای ث<strong>و</strong>ر 1357ک<strong>و</strong>دتا یا انقلاب؟مارکسيزم <strong>و</strong> مدل ن<strong>و</strong>ین انقلاب پر<strong>و</strong>لتری در افغانستانقتل خيبر؛ پيش لرزه ک<strong>و</strong>دتاحفيظ االله امين <strong>و</strong> فرمان ک<strong>و</strong>دتاپير<strong>و</strong>زی خ<strong>و</strong>نين ک<strong>و</strong>دتاقتل محمد دا<strong>و</strong>ددیدگاه متفا<strong>و</strong>ت جناح های خلق <strong>و</strong> پرچم از ک<strong>و</strong>دتاک<strong>و</strong>دتای ث<strong>و</strong>ر <strong>و</strong> اتحادش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یک<strong>و</strong>دچيان ث<strong>و</strong>ر <strong>و</strong> ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یظه<strong>و</strong>ر <strong>و</strong> شکل گيری حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقبنيانگذاران <strong>و</strong> رهبران حزبن<strong>و</strong>رمحمدتره کیببرک کارملحفيظ االله امينمناسبات حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong>رهبران حزب باش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی<strong>و</strong>ابستگی <strong>و</strong> انقيادفرا دست <strong>و</strong> فر<strong>و</strong>دستمسک<strong>و</strong>؛ مرجع دست<strong>و</strong>رحزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong> کی.جی.‏ یبحزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق در ميدان مبارزهالف-‏ شرکت در انتخابات پارلمانیب-‏ فعاليت در عرصه ی مطب<strong>و</strong>عاتج-‏ حض<strong>و</strong>ر در خيابانهای پایتختاختلاف <strong>و</strong> انشعاب در حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقالف-‏ رقابت بر سر رهبریب-‏ تفا<strong>و</strong>ت در اهداف <strong>و</strong> اسل<strong>و</strong>ب مبارزات سياسیج-‏ افکار قبيل<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> تمایلات ق<strong>و</strong>مگرایانهد-‏ سياست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در اختلاف <strong>و</strong> انشعاباتحاد مجدد جناح های خلق <strong>و</strong> پرچمنقش ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در اتحاد جناح پرچم <strong>و</strong> خلقر<strong>و</strong>یکردهافصل د<strong>و</strong>محزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق در کرسی حاکميت2

www.goftaman.<strong>com</strong>حک<strong>و</strong>مت حزبیبحران در تأسيستشدید منازعه قدرت ميان جناح های خلق <strong>و</strong> پرچمطرد جناح پرچم از حاکميتخص<strong>و</strong>مت کينه ت<strong>و</strong>زانه ميان کارمل <strong>و</strong> امينسياست د<strong>و</strong>گانه ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در اختلافات خلق <strong>و</strong> پرچمجناح پرچم در صدد ک<strong>و</strong>دتاحزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong> بحران حاکميت از بير<strong>و</strong>نعملکرد حزب دمکراتيک خلق در اداره کش<strong>و</strong>رانقلاب <strong>و</strong> فرماننقش فرمانها در تح<strong>و</strong>لات اجتماعیحاکميت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong> تغير در مناسبات قدرتعب<strong>و</strong>ر غير قان<strong>و</strong>نی از حریم قدرتد<strong>و</strong>لتِ‏ مشا<strong>و</strong>ریند<strong>و</strong>لتِ‏ سرک<strong>و</strong>بگر <strong>و</strong> استخباراتیشي<strong>و</strong>ه های سرک<strong>و</strong>ب <strong>و</strong> کشتارچه کسی مسئ<strong>و</strong>ل کشتارها ب<strong>و</strong>د؟جزم اندیشی <strong>و</strong> مطلق گراییبلش<strong>و</strong>یک سازی حاکميتتقليد از ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> بيگانگی از جامعهمنازعه قدرت در جناح خلقحفيظ االله امين <strong>و</strong> سلطه فزاینده در حزب <strong>و</strong> حک<strong>و</strong>مت حزبیامين <strong>و</strong> تره کی؛ رفاقت پرستشگرانه <strong>و</strong> خص<strong>و</strong>مت مفتضحانهامين <strong>و</strong> ریشه های خص<strong>و</strong>مت باتره کیا<strong>و</strong>ج گيری خص<strong>و</strong>متقتل تره کیشخصيت <strong>و</strong> عملکرد تره کی در د<strong>و</strong>ران حاکميتر<strong>و</strong>یکرد هافصل س<strong>و</strong>محاکميت حفيظ االله امين <strong>و</strong> تجا<strong>و</strong>ز نظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یامين در اریکه قدرتمسک<strong>و</strong> <strong>و</strong> بررسی تجا<strong>و</strong>ز نظامی بر افغانستانانگيزه های تجا<strong>و</strong>زدسترسی به آبهای گرمملح<strong>و</strong>ظات آیدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژیکیمنازعه قدرت در در<strong>و</strong>ن حاکميت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> تجا<strong>و</strong>ز بر افغانستانحمایت از جناح پرچم <strong>و</strong> ببرک کارململح<strong>و</strong>ظات امنيتیتعبير متفا<strong>و</strong>ت از تجا<strong>و</strong>زتجا<strong>و</strong>ز نظامی <strong>و</strong> ت<strong>و</strong>جيهات حق<strong>و</strong>قیشکل گيری تجا<strong>و</strong>ز3www.goftaman.<strong>com</strong>نظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>د نخستين <strong>و</strong>احدهاینقش حفيظ االله امين در تجا<strong>و</strong>زامين؛ داعی <strong>و</strong> ميزبان ق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یحفيظ االله امين <strong>و</strong> سی.‏ یآامين؛ شخصيت مستقل <strong>و</strong> ناسي<strong>و</strong>ناليستحفيظ االله امين <strong>و</strong> مناسبات ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی<strong>و</strong>فاداری <strong>و</strong> اعتماد به ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یمبنای اعتماداعتماد صادقانههدایت به استقبال از <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>د نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یحمله نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یقتل امينر<strong>و</strong>یکرد ها. یا4-1-2-3-1-2-3-4-5-6-7-8-9-11فصل چهارممرحله استيلا <strong>و</strong> اشغال در تجا<strong>و</strong>زحاکميت ببرک کارملنقش جناح پرچم <strong>و</strong> طرفداران تره کی در سق<strong>و</strong>ط حک<strong>و</strong>مت اميننخستين بيانيه کارمل ازفرستنده رادی<strong>و</strong> در بير<strong>و</strong>ن مرزبازگشت ببرک کارملببرک کارمل در رهبری حزب <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لتش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها <strong>و</strong> گزینش کارمل در رهبری حزب <strong>و</strong> حاکميت حزبیفشار ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> تشکيل حک<strong>و</strong>مت مشترک جناح خلق <strong>و</strong> پرچمبرخ<strong>و</strong>رد با طرفداران امين در جناح خلقببرک کارمل؛ ميانه ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> مدارا در کرسی حاکميتدش<strong>و</strong>اریها <strong>و</strong> محددیت های کارملحک<strong>و</strong>مت در چتر حمایت نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یدش<strong>و</strong>اری دع<strong>و</strong>ت از نير<strong>و</strong>های نظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یس<strong>و</strong>تيزمابعاد منفی سخنرانيهانات<strong>و</strong>انی در ایجاد تعادل ميان آیدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژی حزبی <strong>و</strong> زمينه هایعملی آن در جامعهبازگشت به شي<strong>و</strong>ه پيشين سرک<strong>و</strong>ب <strong>و</strong> اختناق- تدا<strong>و</strong>م انحصار حاکميتخاد،‏ جانشين اگسا <strong>و</strong> کاممدیریت ناکام <strong>و</strong> بير<strong>و</strong>کراتيک د<strong>و</strong>لتی10- ضعف در رهبری حزب <strong>و</strong> تأمين <strong>و</strong>حدت جناح های خلق <strong>و</strong> پرچمدخالت خارجی در جنگ عليه حاکميت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق<strong>و</strong>اکنش ها <strong>و</strong> تأثيرات تجا<strong>و</strong>ز <strong>و</strong> اشغال نظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یالف:‏ <strong>و</strong>اکنش های خارجیب:‏ عکس العمل در داخل

www.goftaman.<strong>com</strong>جامعه ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یج:‏ <strong>و</strong>اکنش در در<strong>و</strong>نم<strong>و</strong>قعييت <strong>و</strong> عملکرد نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی‎1‎‏-اهداف <strong>و</strong> <strong>و</strong>ظایف2- پایگاه <strong>و</strong> کميت نير<strong>و</strong>ها3- تسليحات4- اکمالات5- مشارکت در جنگ6- برنامه <strong>و</strong> راهکار عمليات جنگی7- عملکرد نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در عمليات نظامی8- ر<strong>و</strong>ابط با ارتش افغانستانش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها <strong>و</strong> ببرک کارمل در سالهای اقتدارش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها <strong>و</strong> شکل گيری ذهنيت تغير زعامت در حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقآیاببرک کارمل مخالف خر<strong>و</strong>ج ق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ب<strong>و</strong>د؟گ<strong>و</strong>رباچف <strong>و</strong> ببرک کارملگ<strong>و</strong>رباچف؛"سياست های بد<strong>و</strong>ن کارمل"‏ببرک کارمل چگ<strong>و</strong>نه کنار رفت؟نقش ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در برکناری ببرک کارملببرک کارمل <strong>و</strong> سالهای تبعيد در ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یآخرین سالهای زندگی ببرک کارملفصل پنجمشکستِ‏ تجا<strong>و</strong>ز <strong>و</strong> برگشتِ"انقلاب"‏نجيب االله در رهبری حزب <strong>و</strong> حاکميتمراحل صع<strong>و</strong>د در رهبری حزب <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لتِ‏رهبری در سازمان امنيت یا استخبارات ‏(خاد)‏انگيزه های انتخاب نجيب االله در رهبری حزباحراز رهبری حزبگسترش نفاق در<strong>و</strong>نی حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقبرکناری ببرک کارمل از ریاست ش<strong>و</strong>رای انقلابی <strong>و</strong> تشدید خص<strong>و</strong>مت درجناح پرچمنجيب االله در مسير استحکام قدرتالف-‏ عزل <strong>و</strong> نصب در داخل حزب <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لتب-‏ تق<strong>و</strong>یت نير<strong>و</strong>های نظامی <strong>و</strong> استخباراتیج-‏ گسترش نير<strong>و</strong>های شبه نظامی یا ق<strong>و</strong>ای مليشهد-‏ مصالحه ملیدگرگ<strong>و</strong>نی های سياسی در پرت<strong>و</strong> مصالحه ملیتص<strong>و</strong>یر متفا<strong>و</strong>ت از مصالحه ملی در حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقبازتاب مصالحه ملی در اندیشه <strong>و</strong> عملکرد نجيب االلهچرا مصالحه ملی به شکست انجاميد؟الف – پير<strong>و</strong>زی یا شکست؟ب-‏ ه<strong>و</strong>یت <strong>و</strong> عملکرد پيشين حزب دم<strong>و</strong>کرایتک خلق5www.goftaman.<strong>com</strong>ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یج-‏ <strong>و</strong>ابستگی بهد-‏ صداقت <strong>و</strong> عدم صداقت در مصالحه ملیه-‏ مخالفت با مصالحه ملی در داخل حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقم-‏ مخالفت با سياست مصالحه در بير<strong>و</strong>ن حزب <strong>و</strong> حاکميتن-‏ ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> مصالحهم<strong>و</strong>افقت نامه ژن<strong>و</strong> <strong>و</strong> خر<strong>و</strong>ج ق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ینجيب االله <strong>و</strong> خر<strong>و</strong>ج نير<strong>و</strong> های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یخر<strong>و</strong>ج ق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی از افغانستان؛ پير<strong>و</strong>زی یا شکست؟نجيب االله پس از خر<strong>و</strong>ج نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یپایداری <strong>و</strong> پير<strong>و</strong>زی در جنگ جلال آباداشتعال آتش تفرقه <strong>و</strong> خص<strong>و</strong>مت در داخل حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقالف:‏ ک<strong>و</strong>دتای شهن<strong>و</strong>از تنیب:‏ چناح پرچم <strong>و</strong> دسته بندی های جدیدج-‏ بازگشت ببرک کارمل <strong>و</strong> تشدید خص<strong>و</strong>مت در داخل جناح پرچم3- شکست ک<strong>و</strong>دتا در مسک<strong>و</strong> <strong>و</strong> م<strong>و</strong>قعييت ر<strong>و</strong> به ز<strong>و</strong>ال نجيب االلهچرا ر<strong>و</strong>س ها به نجيب االله <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لت ا<strong>و</strong> پشت کردند؟حاکميت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong> نجيب االله در مسير فر<strong>و</strong>پاشیآمادگی نجيب االله به استعفاتلاش نافرجام در خر<strong>و</strong>ج از کش<strong>و</strong>رپناهندگی به دفتر سازمان مللسق<strong>و</strong>ط حاکميت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقع<strong>و</strong>امل سق<strong>و</strong>طپایانر<strong>و</strong>یکردها6-1-2

www.goftaman.<strong>com</strong>به جای مقدمه:‏برخی کش<strong>و</strong>رها در جهان از لحاظ طبيعی <strong>و</strong> اجتماعی در م<strong>و</strong>قعييتطلایی قرار دارند <strong>و</strong> از تمام زمينه های مساعد ت<strong>و</strong>سعه <strong>و</strong> پيشرفت <strong>و</strong>شرایط مناسب کش<strong>و</strong>ر شدن،‏ ملت شدن <strong>و</strong> حاکميت ملی داشتن بهرهمند هستند.‏ اما افغانستان حتی از نظر طبيعی <strong>و</strong> جغرافيایی م<strong>و</strong>انع<strong>و</strong> دش<strong>و</strong>اریهای زیادی را در مسير کش<strong>و</strong>ر شدن به معنی یک کش<strong>و</strong>ر باثبات <strong>و</strong> پيشرفته با د<strong>و</strong>لت مدرن <strong>و</strong> ملی دارد.‏ سرزمينی که بد<strong>و</strong>ندسترسی به راه بحری از ک<strong>و</strong>ه های دش<strong>و</strong>ار گذار <strong>و</strong> دشت های خشک<strong>و</strong> بی آب <strong>و</strong> علف تشکيل شده است،‏ سرزمينی که تنها‎12،3‎ درصدزمين آن استعداد زراعت دارد اما هن<strong>و</strong>ز ابزار <strong>و</strong> <strong>و</strong>سایل این آمادگیفراهم نشده است.‏ در حالی که افغانستان را کش<strong>و</strong>ر زراعتی میخ<strong>و</strong>انند <strong>و</strong>لی زمين های دارای آب به‎3،8‎در صد می رسد.‏م<strong>و</strong>قعييت ناگ<strong>و</strong>ار طبيعی کش<strong>و</strong>ر،‏ آدم ها <strong>و</strong> ج<strong>و</strong>امع انسانی آنرا در پشتک<strong>و</strong>ه ها <strong>و</strong> در ميان دره های جدا از هم با فرهنگ،‏ زبان،‏ کلت<strong>و</strong>ر،‏ لهجه،‏آداب <strong>و</strong> رس<strong>و</strong>م مختلف <strong>و</strong> متفا<strong>و</strong>ت بار آ<strong>و</strong>رده است.‏ در قرن که دنيا بهدهکده ی ک<strong>و</strong>چک تبدیل شده <strong>و</strong> فرهنگ مسلط جهانی از در<strong>و</strong>ازه <strong>و</strong>دریچه <strong>و</strong>ارد خانه های مردم در د<strong>و</strong>ر ترین نقطه ی جهان می ش<strong>و</strong>د،‏ امادر افغانستان هن<strong>و</strong>ز مردم بر سر زبان،‏ فرهنگ،‏ کلت<strong>و</strong>ر،‏ ر<strong>و</strong>اج ها<strong>و</strong> سنتهای متفا<strong>و</strong>تی در تعارض <strong>و</strong> تقابل به سر ميبرند.‏ افغانستان یک کش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>احد محس<strong>و</strong>ب می ش<strong>و</strong>د که در زبان <strong>و</strong> بيان رسمی د<strong>و</strong>لت از ملت<strong>و</strong>احد نيز سخن می ر<strong>و</strong>د اما باشندگان جن<strong>و</strong>ب آن زبان باشنده یشمال را نمی فهمند <strong>و</strong> ساکنان شرقی آن زبان ساکنان مرکزی <strong>و</strong>غربی آنرا.‏ حتی آنهایيکه با زبان <strong>و</strong>احد در این گ<strong>و</strong>شه <strong>و</strong> آن گ<strong>و</strong>شه یکش<strong>و</strong>ر سخن ميگ<strong>و</strong>یند دارای چنان تفا<strong>و</strong>ت لهجه هستند که به آسانیگپ همدیگر را درک نمی کنند.‏معضل اجتماعی در افغانستان فرا تر <strong>و</strong> گسترده تر از این هااست.‏ ت<strong>و</strong>افق <strong>و</strong> <strong>و</strong>حدت اجتماعی <strong>و</strong> سياسی در افغانستان یکپدیده ی ناقص <strong>و</strong> ضعيفی شمرده می ش<strong>و</strong>د که در ط<strong>و</strong>ل ساليانمتمادی به <strong>و</strong>یژه در تاریخ معاصر افغانستان کمتر تبل<strong>و</strong>ر داشتهاست.‏ افغانستان یک جامعه ی متشتتِ‏ قبایلی است که به ندرتمی ت<strong>و</strong>ان سنت های مدرن <strong>و</strong> دم<strong>و</strong>کراتيک را در ميان فرهنگ قبيلهیی مشاهده کرد <strong>و</strong> زمينه های پذیرش ذهنی <strong>و</strong> عينی تح<strong>و</strong>لاتمدرن را در آن سراغ داشت.‏ <strong>و</strong>قتی افغانستان را با این همهدش<strong>و</strong>اری ها <strong>و</strong> ناهم<strong>و</strong>اریهای طبيعی <strong>و</strong> اجتماعی مطالعه می کنيم <strong>و</strong>نگاه خ<strong>و</strong>د را به منازعه ی پایان ناپذیر سياسی <strong>و</strong> اجتماعی آن درط<strong>و</strong>ل سده های اخير <strong>و</strong> تا امر<strong>و</strong>ز می بریم،‏ این پرسش مطرحمی ش<strong>و</strong>د که آیا افغانستان از لحاظ اجتماعی،‏ اقتصادی،‏ فرهنگی،‏سياسی <strong>و</strong> حتی طبيعی <strong>و</strong> جغرافيایی ظرفيت آن را دارد تا به217www.goftaman.<strong>com</strong>پيشرفته،‏ دارای نظامیک کش<strong>و</strong>ر با ثبات،‏<strong>و</strong> حاکميت مت<strong>و</strong>ازن <strong>و</strong> عادلانه ی سياسی <strong>و</strong> جامعه ی مدرن <strong>و</strong> دارای<strong>و</strong>حدت ملی تبدیل ش<strong>و</strong>د؟د<strong>و</strong> تا سه نسل از مردم افغانستان شاهد جنگ <strong>و</strong> بی ثباتی سه دهه یاخير هستند؛ در حالی که جنگ در افغانستان به خص<strong>و</strong>ص جنگ برسرقدرت سياسی ریشه در چندین سه دهه های پيشين <strong>و</strong> ط<strong>و</strong>لانیدارد.‏ بخشی از ریشه های پيچيدگی جنگ <strong>و</strong> بی ثباتی سه دهه یاخير نيز از این گذشته ی ط<strong>و</strong>لانی آب می خ<strong>و</strong>رد.‏ مر<strong>و</strong>ر ک<strong>و</strong>تاه <strong>و</strong> شتابزده برسرخط منازعه ی خ<strong>و</strong>نين قدرت ميان سلاطين <strong>و</strong> اميران د<strong>و</strong>نيم سده یاخير می ت<strong>و</strong>اند تص<strong>و</strong>یری از گذشته ی خ<strong>و</strong>نبار سياست کش<strong>و</strong>ر را برای د<strong>و</strong><strong>و</strong>سه نسلی شاهد جنگ <strong>و</strong> بی ثباتی سه دهه ی اخير ترسيم کند.‏امپرات<strong>و</strong>ری درانی یاابدالی <strong>و</strong> یاسد<strong>و</strong>زایی آخرین امپرات<strong>و</strong>ری در کش<strong>و</strong>رخراسان است که افغانستان امر<strong>و</strong>ز بخشی از آن امپرات<strong>و</strong>ری ب<strong>و</strong>د.‏احمدشاه ابدالی در‎1747‎این امپرات<strong>و</strong>ری راپس از مرگ نادرشاه افشار درقندهار بنيان گذاشت.‏ هرچند <strong>و</strong>ی جنگ را بر سر ت<strong>و</strong>سعه قلمر<strong>و</strong>امپرات<strong>و</strong>ری خ<strong>و</strong>یش به بير<strong>و</strong>ن از پایتخت <strong>و</strong> خاصتاًبس<strong>و</strong>ی شبه قاره ی هندکشاند تا قبایل مختلف مدعی سلطنت را از منازعه <strong>و</strong> ت<strong>و</strong>طئه بر سرقدرتآرام <strong>و</strong> مشغ<strong>و</strong>ل سازد،‏ علی رغم آن شعله های جنگ قدرت در مرکزامپرات<strong>و</strong>ری زبانه می کشيد.‏ اما جنگ <strong>و</strong>اقعی بر سرقدرت پس از ف<strong>و</strong>تاحمدشاه ابدالی ميان پسران <strong>و</strong> بازماندگان ا<strong>و</strong> آغاز یافت.‏ آتش این جنگنه تنها تا حد<strong>و</strong>د یک قرن دیگر ميان شاه <strong>و</strong> شاهزادگان سد<strong>و</strong>زایی<strong>و</strong> تا آخرین <strong>و</strong>ارث این سلسله د<strong>و</strong>ام کرد،‏ بلکه سد<strong>و</strong>زایی ها با سلسله یجانشين خ<strong>و</strong>د محمدزایی ها <strong>و</strong> سرداران محمدزایی در ميان خ<strong>و</strong>یشمنازعه ی قدرت را تا آخرین فرد خان<strong>و</strong>اده ادامه دادند.‏ در این جنگ که در<strong>و</strong>اقع تا ک<strong>و</strong>دتای ث<strong>و</strong>ر‎1357‎ ادامه یافت برادر با برادر،‏ پسر عليه پدر <strong>و</strong> پدرعليه پسر،‏ خانم عليه ش<strong>و</strong>هر،‏ عم<strong>و</strong>زاده با عم<strong>و</strong>زاده جنگيدند.‏ چشم همراک<strong>و</strong>ر کردند،‏ اعضای بدن هم را بریدند <strong>و</strong> با ت<strong>و</strong>سل به بی رحمانه ترین <strong>و</strong>غير اخلاقی ترین شي<strong>و</strong>ه خ<strong>و</strong>ن هم را ریختاندند.‏ این جنگ ها در پایتخت <strong>و</strong>بسياری از <strong>و</strong>لایات زبانه می کشيد <strong>و</strong>تمام خ<strong>و</strong>انين،‏ شهزادگان،‏ سرانقبایل در آن دخيل ب<strong>و</strong>دند.‏ هزینه ی جنگ را مردم بد<strong>و</strong>ش داشتند <strong>و</strong>سربازان جنگی را نيز آنها در زیر فرمان سران قبایل شان تهيه ميکردند.‏پس ازف<strong>و</strong>ت احمدشاه ابدالی در ميلادی د<strong>و</strong>تن از پسران ا<strong>و</strong>،‏سليمان در قندهار <strong>و</strong> تيم<strong>و</strong>ر در هرات اعلان پادشاهی کردند.‏ تيم<strong>و</strong>ر باهج<strong>و</strong>م به قندهار،‏ شاه <strong>و</strong>لی خسر سليمان <strong>و</strong> <strong>و</strong>زیر قدرتمند د<strong>و</strong>رانپادشاهی احمدشاه درانی را با د<strong>و</strong> پسر <strong>و</strong> د<strong>و</strong> برادر زاده اش دستگير <strong>و</strong>اعدام کرد <strong>و</strong> با سلطه بر قندهار به جانشينی پدر رسيد.‏ سپس ا<strong>و</strong> هرچند پایتخت را با شماری از سران قبایل <strong>و</strong> شهزادگان مدعی تخت <strong>و</strong> تاجبه کابل انتقال داد تا از مخالفت <strong>و</strong> ش<strong>و</strong>رش آنها بر سرتصاحب سلطنت درامان بماند <strong>و</strong>لی ش<strong>و</strong>رش <strong>و</strong> مخالفت در م<strong>و</strong>اقع مختلف تاسال که ا<strong>و</strong>از جهان چشم بست،‏ ادامه یافت.‏ از تيم<strong>و</strong>رشاه ‎32‎پسر باقی ماند.‏ اینپسران <strong>و</strong> فرزندان <strong>و</strong> ن<strong>و</strong>اسگان آنها تا یک قرن دیگر بر سر پادشاهی باهم17931773(1834)8

www.goftaman.<strong>com</strong>قبل زمينه های اینجنگيدند.‏ تيم<strong>و</strong>رشاه ازجنگ قدرت را با ت<strong>و</strong>ظيف پسران در حک<strong>و</strong>مت <strong>و</strong>لایات مختلف آماده کرده ب<strong>و</strong>د.‏در زمان <strong>و</strong>فات تيم<strong>و</strong>رشاه،‏ پسران مشه<strong>و</strong>ر ا<strong>و</strong> هریک:‏ همای<strong>و</strong>ن <strong>و</strong>الیقندهار،‏ محم<strong>و</strong>د <strong>و</strong>الی هرات،‏ عباس <strong>و</strong>الی پشا<strong>و</strong>ر،‏ زمان <strong>و</strong>الی کابل <strong>و</strong>شجاع الملک <strong>و</strong>الی غزنی <strong>و</strong> زابلستان ب<strong>و</strong>دند.‏ نخستين جنگ برسرپادشاهی تيم<strong>و</strong>ر شاه ميان د<strong>و</strong>پسرش زمان شاه <strong>و</strong> همای<strong>و</strong>ن درميلادی رخ داد.‏ زمانشاه در این جنگ غلبه یافت <strong>و</strong> اعلان سلطنت کرد <strong>و</strong>به امر ا<strong>و</strong> چشم برادرش همای<strong>و</strong>ن ک<strong>و</strong>رشد.‏ سپس برادر دیگر ا<strong>و</strong> شهزادهمحم<strong>و</strong>د <strong>و</strong>الی هرات در بغا<strong>و</strong>ت کرد اما از س<strong>و</strong>ی شاه شکست خ<strong>و</strong>رد.‏درسال ‎1799‎ده نفر از سران قبایل را شاه به جرم مشارکت در ت<strong>و</strong>طئهبراندازی سلطنت سر برید که در ميان آنها رئيس قبيله بارکزایی یامحمدزایی سردار پاینده محمد قرار داشت.‏ سپس پسران ا<strong>و</strong> به رهبریفتح محمدخان در انتقام قتل پدر سربه ش<strong>و</strong>رش برداشتند <strong>و</strong> در اینش<strong>و</strong>رش شهزاده محم<strong>و</strong>د برادر شاه را پيش کشيدند تا به سلطنتبرسانند.‏ محم<strong>و</strong>د به کمک آنهاشاه زمان را از سلطنت خلع کرد <strong>و</strong> درانتقام برادر عينی اش همای<strong>و</strong>ن،‏ چشم شاه زمان را در سال‎1801‎ ک<strong>و</strong>رساخت <strong>و</strong> تا‎1804‎ پادشاهی نم<strong>و</strong>د.‏ سپس در جنگ با برادران <strong>و</strong> مخالفانسلطنت خ<strong>و</strong>یش د<strong>و</strong>ام نيا<strong>و</strong>رد <strong>و</strong> سلطنت را از ا<strong>و</strong> برادرش شجاع الملکگرفت.‏شجاع الملک یا شاه شجاع تا‎1809‎ به پادشاهی در ميان جنگ <strong>و</strong>کشمکش با برادران خ<strong>و</strong>د <strong>و</strong> پسران پاینده محمدخان ادامه داد.‏ امادر‎1809‎بار دیگرشاه محم<strong>و</strong>د در همدستی با پسران پاینده محمد خان بهسلطنت رسيد <strong>و</strong> تا‎1818‎در تخت سلطنت باقی ماند.‏ این بار شاه،‏ فتحمحمدخان را <strong>و</strong>زیر خ<strong>و</strong>د <strong>و</strong> به مفه<strong>و</strong>م امر<strong>و</strong>زی صدر اعظم تعيين کرد <strong>و</strong> <strong>و</strong>زیرکه در <strong>و</strong>اقع بيشتر از شاه اداره ام<strong>و</strong>ر را بدست گرفت برادرانش را بهحک<strong>و</strong>مت <strong>و</strong>لایات گذاشت.‏ سپس جنگ ميان شاه <strong>و</strong> <strong>و</strong>زیر در گرفت.‏ <strong>و</strong>زیرفتح خان ت<strong>و</strong>سط کامران پسرشاه درسال ‎1817‎ک<strong>و</strong>ر ساخته شد <strong>و</strong>محب<strong>و</strong>س گردید.‏ برادران <strong>و</strong>زیر که شمارشان به بيست تن می رسيد کمربه انتقام برادر بستند <strong>و</strong> پایتخت را از شاه تصرف کردند.‏ اما شاه <strong>و</strong>پسرش کامران باسران <strong>و</strong> خ<strong>و</strong>انين متحد قبایلی خ<strong>و</strong>د فتح محمد خان نابينارا به شکل فجيعی به قتل رساند.‏ نخست چشمانش را از حدقه کشيد<strong>و</strong> سپس اعضای بدنش را جدا ساخت.‏ برادران <strong>و</strong>زیر به <strong>و</strong>لایات مختلفمسلط شدند <strong>و</strong> هرکدام یک فردی را از خاندان سلطنتی سد<strong>و</strong>زایی بهنام شاه عن<strong>و</strong>ان کردند <strong>و</strong> خ<strong>و</strong>د در سایه ا<strong>و</strong> قدرت را بدست گرفتند.‏ اما آنهابر سر ت<strong>و</strong>سعه قلمر<strong>و</strong> <strong>و</strong> حاکميت خ<strong>و</strong>د <strong>و</strong> سلطه بر پایتخت از یکس<strong>و</strong> درجنگ ميان هم <strong>و</strong> از س<strong>و</strong>ی دیگر با خاندان سد<strong>و</strong>زایی به سربردند.‏ در ایند<strong>و</strong>ره بسياری از <strong>و</strong>لایات خراسان چ<strong>و</strong>ن کشمير،‏ ملتان،‏ دیره جات،‏ پشا<strong>و</strong>ر <strong>و</strong>ترکستان تجزیه گردید.‏ برادران سد<strong>و</strong>زایی نيز ميان خ<strong>و</strong>د در جنگ ب<strong>و</strong>دند.‏شاه محم<strong>و</strong>د <strong>و</strong>قتی از تخت سلطنت در کابل برافتيد به هرات رفت <strong>و</strong> باپسرش کامران حاکم هرات بر سرحک<strong>و</strong>مت هرات جنگيد.‏ پسر در اینجنگ بر پدر غلبه یافت.‏179391797www.goftaman.<strong>com</strong>شاهان ، شاهزادگان <strong>و</strong>نکته مهم در جنگسرداران این ب<strong>و</strong>د که آنها در جهت غلبه <strong>و</strong> دست یابی به سلطنتباخارجی ها به زد <strong>و</strong>بند پرداختند <strong>و</strong> با آنها به هرگ<strong>و</strong>نه معامله ای تندادند.‏ از پذیرش سلطه آنها در سياست داخلی <strong>و</strong> خارجی تا چشمپ<strong>و</strong>شی از بخش های قلمر<strong>و</strong> <strong>و</strong>سرزمين اداره <strong>و</strong> حاکميت شاهان خلفشان.‏ درچنين ر<strong>و</strong>ندی نخستين بارشاه شجاع پسر تيم<strong>و</strong>ر شاه <strong>و</strong>ارد زد<strong>و</strong>بند <strong>و</strong> معامله با انگليس ها <strong>و</strong> سيک ها در شبه قاره هند شد <strong>و</strong> دربه کمک لشکر انگليس به تخت کابل رسيد.‏ سردار د<strong>و</strong>ست محمد کهامير کابل ب<strong>و</strong>د به بخارا گریخت.‏ شاه شجاع تا‎1843‎ سلطنت کرد.‏ در ایند<strong>و</strong>ره در <strong>و</strong>اقع نام رسمی کش<strong>و</strong>ر از خراسان به افغانستان تغيریافت <strong>و</strong> درمکاتبات <strong>و</strong> معاهدات رسمی با د<strong>و</strong>لت های خارجی نامافغانستان بکار رفت.‏پادشاهی شاه شجاع در حض<strong>و</strong>ر ق<strong>و</strong>ای انگليس به مخالفت <strong>و</strong> مقا<strong>و</strong>متمردم ر<strong>و</strong> بر<strong>و</strong> شد.‏ د<strong>و</strong>ست محمد خان در ا<strong>و</strong>ج قيام مردم از بخارا به شمالکابل آمد اما در به انگليس ها تسليم شد <strong>و</strong> انگليس ها ا<strong>و</strong> را بههند فرستادند.‏ شاه شجاع در کشته شد <strong>و</strong> پس از ا<strong>و</strong> جنگ ميانسرداران محمد زایی <strong>و</strong> سران قبایل بر سر قدرت تشدید یافت.‏ فتح جنگپسر شاه شجاع که به جای پدر به تخت سلطنت نشست بعد از یکماه جنگ ت<strong>و</strong>سط محمد اکبرخان پسر د<strong>و</strong>ست محمدخان دستگير <strong>و</strong>محب<strong>و</strong>س گردید.‏ در این <strong>و</strong>قت د<strong>و</strong>ست محمد خان به ت<strong>و</strong>افق انگليسها بهسلطنت کابل جل<strong>و</strong>س کرد.‏ پسر دیگر شاه شجاع صفدر جنگ در قندهارکه اعلان سلطنت کرد از س<strong>و</strong>ی مهردل خان شکست خ<strong>و</strong>رد <strong>و</strong> به هندگریخت.‏ در سایر <strong>و</strong>لایات برادران د<strong>و</strong>ست محمدخان حک<strong>و</strong>مت می کردند کههر کدام در جنگ <strong>و</strong> دع<strong>و</strong>ا ب<strong>و</strong>دند.‏ د<strong>و</strong>ست محمدخان که در <strong>و</strong>فات کرداز همه برادران بيشتر فعال ب<strong>و</strong>د <strong>و</strong> کابل را در تصرف خ<strong>و</strong>د نگهداشت <strong>و</strong> درآخر هرات را نيز متصرف شد.‏از د<strong>و</strong>ست محمد خان پسران زیادی باقی ماند که از جمله ‎9‎تن آنها‏(محمدافضل خان،‏ محمد اعظم خان،‏ شيرعلی خان،‏ محمدامين خان،‏محمدشریف خان،‏ <strong>و</strong>لی محمدخان،‏ فيض محمدخان،‏ محمداسلم خان <strong>و</strong>محمدحسن خان)‏ هرکدام حک<strong>و</strong>مت <strong>و</strong>لایتی را در دست داشتند.‏ هرکداماین ها نيز دارای پسرانی ب<strong>و</strong>دند <strong>و</strong> سپس بر سرپادشاهی <strong>و</strong> حک<strong>و</strong>مت<strong>و</strong>لایات ميان هم به جنگ پرداختند.‏ نخست شيرعلی خان پادشاه شد <strong>و</strong>بعضی برادران ا<strong>و</strong> در صدد براندختن سلطنتش برآمدند.‏ ا<strong>و</strong> برادرشمحمداعظم را شکست داد.‏ سپس عبدالرحمن خان پسرمحمدافضلبرادر دیگرشاه که محب<strong>و</strong>س شده ب<strong>و</strong>د به طرف بخارا گریخت اما بعداً‏ کابلرا از شيرعلی خان گرفت <strong>و</strong> پدرش محمد افضل خان به امارت رسيد.‏افضل خان به ز<strong>و</strong>دی بمرد <strong>و</strong> برادرش محمداعظم خان امير شد اما بابرادرزاده اش عبدالرحمن خان اختلاف پيدا کرد.‏ در چنين <strong>و</strong>ضعييتشيرعلی خان به کمک انگليس ها که د<strong>و</strong>لک ر<strong>و</strong>پيه <strong>و</strong> سه هزار قبضهتفنگ از لاردلارنس <strong>و</strong>یسرای جدید هند بدست آ<strong>و</strong>رد عبدالرحمن <strong>و</strong>محمداعظم خان را شکست داد.‏ آنها د<strong>و</strong> باره به بخارا فرار کردند.‏ با این183318611843101840(1838)

www.goftaman.<strong>com</strong>ساله آرامش نسبیشکست یک <strong>و</strong>قفه دهبرای شيرعلی خان ایجاد شد اما سپس با پسرش یعق<strong>و</strong>ب خان بر سر<strong>و</strong>ليعهدی درافتاد.‏ یعق<strong>و</strong>ب خان هرات را از پدر گرفت <strong>و</strong> حاکم ا<strong>و</strong> را بکشت.‏اما سپس نزد پدر آمد <strong>و</strong> پدر ا<strong>و</strong> را محب<strong>و</strong>س کرد.‏ امير شيرعلی خان دربازی بزرگ ميان ر<strong>و</strong>سيه تزاری <strong>و</strong> بریتانيا در دسمبر از کابل بير<strong>و</strong>نشد <strong>و</strong> در جای ا<strong>و</strong> را یعق<strong>و</strong>ب خان پسرش که محب<strong>و</strong>س ب<strong>و</strong>د گرفت.‏انگليس ها که به افغانستان حمله کرده ب<strong>و</strong>دند با یعق<strong>و</strong>ب خان معاهدهگندمک را امضاء نم<strong>و</strong>دند.‏ یعق<strong>و</strong>ب خان در اکت<strong>و</strong>بر استعفا داد.‏ سپسدر نتيجه قيام مردم که انگليس ها <strong>و</strong>ادار به ترک افغانستان شدند بهپادشاهی عبدالرحمن خان ت<strong>و</strong>افق کردند.‏ عبدالرحمن خان درپادشاه شد <strong>و</strong> تا 1901 سلطنت استبدادی مطلقه خ<strong>و</strong>د را د<strong>و</strong>ام داد.‏ ا<strong>و</strong>نخست سردار محمد ای<strong>و</strong>ب پسر کاکای خ<strong>و</strong>د را که در مي<strong>و</strong>ند انگليس ها راشکست داده ب<strong>و</strong>د در یک جنگ خ<strong>و</strong>نين مغل<strong>و</strong>ب کرد.‏ سپس بهسرک<strong>و</strong>بی سایر مخالفت ها در سراسر افغانستان پرداخت.‏ در‎1881‎ قيامشين<strong>و</strong>اریها <strong>و</strong> غلجایی ها را سرک<strong>و</strong>ب کرد.‏ در‎1888‎ مخالفت سردار محمداسحاق عم<strong>و</strong>زاده خ<strong>و</strong>د را درهم ک<strong>و</strong>بيد.‏ در تا هزاره ها راسرک<strong>و</strong>ب نم<strong>و</strong>د.‏ بسياری از سرداران محمدزایی را به هند تبعيد کرد.‏<strong>و</strong>قتی آنها عریضه ای جهت اجازه بازگشت به عبدالرحمن ن<strong>و</strong>شتند،‏ <strong>و</strong>یدر پایان عرضه شان ن<strong>و</strong>شت:‏چ<strong>و</strong>ن گرسنه می ش<strong>و</strong>یدسگ می ش<strong>و</strong>یدچ<strong>و</strong>نکه گشتيد سير بدرک می ش<strong>و</strong>یدامير عبدالرحمن بعد از بيست سال پادشاهی استبدادی یک مملکتساکت <strong>و</strong> سرک<strong>و</strong>ب شده را برای پسرش حبيب االله در به ميراثگذاشت.‏ حبيب االله هر چند بيست سال دیگر به سلطنت آرام پرداختاما سر انجام در جنگ در<strong>و</strong>نی قدرت با خان<strong>و</strong>اده قربانی شد.‏ به با<strong>و</strong>ربسياری از م<strong>و</strong>ٔرخين <strong>و</strong> ن<strong>و</strong>یسندگان باپلان خانمش <strong>و</strong> پسرش شهزاده اماناالله در‎1919‎به قتل رسيد.‏ پس از قتل ا<strong>و</strong> پسرش امان االله خان در کابل <strong>و</strong>برادرش در جلال آباد اعلان سلطنت کرد اما امان االله برکاکایش غالبشد.‏ امان االله خان استقلال سياسی را از انگليس ها گرفت <strong>و</strong> درصددعصری سازی کش<strong>و</strong>ر برآمد.‏ ا<strong>و</strong> بنابر ع<strong>و</strong>امل مختلف به اهدافشنرسيد <strong>و</strong> قربانی دسایس مختلف شد.‏ درحالی که سردار محمد نادر <strong>و</strong>برادرانش جنگ را با حبيب االله کلکانی به نام اعاده سلطنت امان االلهخان براه اندختند،‏ اما <strong>و</strong>قتی حبيب االله را با مهر <strong>و</strong> امضاء درقران کریمدستگير <strong>و</strong> تير باران نم<strong>و</strong>دند،‏ بازگشت امان االله خان را به سلطنتنپذیرفتند.‏ نادرخان سپس با برادران به غارت <strong>و</strong> کشتار مردم شمالیپرداخت.‏ مخالفان داخلی خ<strong>و</strong>د را با بی رحمی سرک<strong>و</strong>ب کرد.‏ غلام نبیخان چرخی <strong>و</strong> خان<strong>و</strong>اده ا<strong>و</strong> را بکشت.‏ سرانجام ا<strong>و</strong> در از س<strong>و</strong>یعبدالخالق که در خان<strong>و</strong>اده چرخی کار ميکردبه قتل رسيد.‏ جانشينا<strong>و</strong>پسر ‎19‎ساله اش محمدظاهرشد.‏ محمدظاهر چهل سال پادشاهیکرد.‏ سی سال نخست را کاکاها <strong>و</strong> پسر کاکایش سردار محمد دا<strong>و</strong>د بهعن<strong>و</strong>ان صدراعظم حک<strong>و</strong>مت کردند <strong>و</strong> ده سال <strong>و</strong>اپسين را شاه خ<strong>و</strong>د ام<strong>و</strong>ر را188019011933187818931879(1881)1891111879www.goftaman.<strong>com</strong>دم<strong>و</strong>کراسی را گذاشت.‏بد<strong>و</strong>ش گرفت <strong>و</strong> بنياداما سلطنت ا<strong>و</strong> در منازعه در<strong>و</strong>نی خان<strong>و</strong>ادگی بر سر قدرت فر<strong>و</strong>پاشيد <strong>و</strong>سردار محمددا<strong>و</strong>د پسرکاکا <strong>و</strong> ش<strong>و</strong>هر همشيره اش در‎1973‎ک<strong>و</strong>دتا کرد.‏محمد دا<strong>و</strong>د پنج سال بعد با ک<strong>و</strong>دتای حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق کشته شد <strong>و</strong>افغانستان پس از د<strong>و</strong>نيم سده منازعه <strong>و</strong> بی ثباتی هر چند با د<strong>و</strong>ره هایک<strong>و</strong>تاه نسبی <strong>و</strong> آرام در مقاطع مختلف <strong>و</strong>ارد د<strong>و</strong>ر جدید <strong>و</strong> خ<strong>و</strong>نين بی ثباتیسه دهه اخير شد.‏ کتاب حاضر نيمه ا<strong>و</strong>ل این سه دهه بی ثباتی <strong>و</strong>جنگرا بررسی می کند.‏محمداکرام اندیشمندسرطان1388 ج<strong>و</strong>ن‎2009‎12

www.goftaman.<strong>com</strong>متفکرمارکسکارل در<strong>و</strong>فيلس<strong>و</strong>ف آلمانی حتی انقلاب پر<strong>و</strong>لتری را بهر<strong>و</strong>سيه پيشبينی نکرده ب<strong>و</strong>د؛ چه رسد جامعه عقب<strong>و</strong> افغانستان به حيث يک کش<strong>و</strong>ر آن حتیيی که طبقه کارگر مانده <strong>و</strong>قبيله ايناز <strong>و</strong> نميرسيد.‏ نفر هزار صد به چند ک<strong>و</strong>دتایهم هيچکسی در طبقه کارگر خ<strong>و</strong>اندهث<strong>و</strong>ر ث<strong>و</strong>رکه انقلاب پر<strong>و</strong>لتری <strong>و</strong>کبير مارکس ر<strong>و</strong>سيه راشد نقش <strong>و</strong>سهمی نداشت.‏ فاقدبه عن<strong>و</strong>ان يک کش<strong>و</strong>رعقب مانده <strong>و</strong> برعکسمی پنداشت <strong>و</strong> طبقه بزرگ کارگر در زادگاه <strong>و</strong> <strong>و</strong>طن خ<strong>و</strong>دشانقلاب پر<strong>و</strong>لتری را انگلستان بمثابه کش<strong>و</strong>رهایآلمان <strong>و</strong> کش<strong>و</strong>ر سرمايداری پيش بينیبزرگ صنعتی <strong>و</strong> ميکرد؛ پيش بينی که تحقق نيافت.‏انقلاب اکت<strong>و</strong>بر‎1917‎درچه حد اينکه تا ر<strong>و</strong>سيه به رهبری حزب بلش<strong>و</strong>يک که سپس بهنام يافتحزب کم<strong>و</strong>نيست ر<strong>و</strong>سيه تغير باانديشه های کارل مارکس همخ<strong>و</strong>انی داشتانقلابي<strong>و</strong>ن بلش<strong>و</strong>يک ر<strong>و</strong>سيه به رهبری<strong>و</strong> آيا ا<strong>و</strong> الهامافکار اين انقلاب،‏ از لنين در ميان انديشه پردازانميگرفتند حتی در احزاب کم<strong>و</strong>نيستی جهان مايهکم<strong>و</strong>نيست <strong>و</strong> راآنهاييکه خ<strong>و</strong>د اختلاف است.‏ بحث <strong>و</strong> مارکسيست راستين میکم<strong>و</strong>نيست <strong>و</strong>اقعی <strong>و</strong> انحراف بلش<strong>و</strong>يک های ر<strong>و</strong>سيه ازاز پندارند به ادعای آنهامارکسيزم سخن ميگ<strong>و</strong>يند.‏ نامر<strong>و</strong>سی <strong>و</strong>کم<strong>و</strong>نيستان ها بلش<strong>و</strong>يک اسم مارکسيزم کردندپس<strong>و</strong>ند لنينيزم را انديشه های مارکس<strong>و</strong> که افکار در حالی مکتب بلش<strong>و</strong>يزم <strong>و</strong>کم<strong>و</strong>نيزم ر<strong>و</strong>سی به مسخدر بسياری از انديشه<strong>و</strong> انحراف کشانيده شد.‏ صاحب نظران مارکسيست پس ازپردازان <strong>و</strong> 715www.goftaman.<strong>com</strong>ر<strong>و</strong>سيه بهدر انقلاب اکت<strong>و</strong>برافکارکه نظريات <strong>و</strong> رسيدند اين با<strong>و</strong>ر بهرا مارکسيزم استالين،‏ <strong>و</strong> لنين استراتيژی قبضه ی قدرت ت<strong>و</strong>سط احزاب<strong>و</strong>گر<strong>و</strong>ه های ک<strong>و</strong>چک انقلابی تبديل کرد.‏دانشمنداناز کائ<strong>و</strong>تسکی"‏ ‏"کارل انقلابلنين از مارکسيست آلمانی معاصر ميکردر<strong>و</strong>سيه به شدت انتقاد در اکت<strong>و</strong>بر تعارضانديشه های مارکس در با <strong>و</strong> آنرا داشت که قبضه یا<strong>و</strong> اظهار ميدانست.‏ قدرت ت<strong>و</strong>سط يک حزب ک<strong>و</strong>چک حرفه ای مغايربرابردر ا<strong>و</strong> اص<strong>و</strong>ل مارکسيزم است.‏ با به قبضه ی قدرتلنين که معتقد نظر ت<strong>و</strong>سط يک حزب انقلابی ب<strong>و</strong>د استدلال ميکرددم<strong>و</strong>کراتيککه يک سازمان مخفی نمی ت<strong>و</strong>اند ميانرابطه ‏"کائ<strong>و</strong>تسکی"‏ باشد.‏ يک رابطهدم<strong>و</strong>کراسی را س<strong>و</strong>سياليزم <strong>و</strong> ا<strong>و</strong>ديدگاه از پنداشت.‏ می ضر<strong>و</strong>ری به معنینمی ت<strong>و</strong>اند ديکتات<strong>و</strong>ری پر<strong>و</strong>لتاريا بهحک<strong>و</strong>مت پر<strong>و</strong>لتاريا جنگ طبقاتی باشد.‏ طريق رعايتاز عن<strong>و</strong>ان اکثريت جمعيت کش<strong>و</strong>ر اص<strong>و</strong>ل دم<strong>و</strong>کراتيک قابل تحقق<strong>و</strong> معيارها است.‏درستی اين بحثاز درستی <strong>و</strong> نا صرف نظر قابل انکارغير ر<strong>و</strong>شن <strong>و</strong> ها نقطه بسيار اين است که کم<strong>و</strong>نيستان حاکم در ر<strong>و</strong>سيهبه همان سياستانقلاب اکت<strong>و</strong>بر پس از ادامه دادند.‏ت<strong>و</strong>سعه طلبی حاکمان تزار – لنينيزم بمثابه ابزارمارکسيزم از <strong>و</strong> اين ت<strong>و</strong>سعهسياسی در آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژيکی <strong>و</strong> حتی مناطق تحتآنها طلبی استفاده کردند.‏ به امپرات<strong>و</strong>ریرا قيم<strong>و</strong>ميت حک<strong>و</strong>مت تزارها جهتبنام اتحادش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ملحق ساختند.‏ خ<strong>و</strong>د 16

www.goftaman.<strong>com</strong>ت<strong>و</strong>سعه طلبیاصلی اينبس<strong>و</strong>ی جن<strong>و</strong>ب ب<strong>و</strong>د که سراسر منطقه قفقاز <strong>و</strong>آسيای ميانه را در برگرفت <strong>و</strong> تا سال‎1979‎دامنه آن بدر<strong>و</strong>ازه ی خيبر رسيد.‏البته اين سياست <strong>و</strong> عملکرد با تحليل ها<strong>و</strong>تعبير های که بنام تشکيل کش<strong>و</strong>ر کبيرش<strong>و</strong>راها،‏ <strong>و</strong>ق<strong>و</strong>ع انقلاب پر<strong>و</strong>لتری <strong>و</strong>کارگری،‏همبستگی <strong>و</strong>کمک انتر ناسي<strong>و</strong>ناليستی <strong>و</strong>انجام ميافت همس<strong>و</strong>يی <strong>و</strong> مطابقت نداشت.‏ حتیآنچه که بنام ديکتات<strong>و</strong>ری پر<strong>و</strong>لتاريا بااستناد به انديشه <strong>و</strong> ديدگاه کارل مارکساز س<strong>و</strong>ی کم<strong>و</strong>نيزم ر<strong>و</strong>سی <strong>و</strong> بسياری ازکم<strong>و</strong>نيستان حاکم در اقصی نقاط جهانانجام يافت در تناقض با تحليل ها <strong>و</strong>برداشت های اين فيلس<strong>و</strong>ف منتقد نظامسرمايه داری ب<strong>و</strong>د که کارگران جهان رابرای انجام انقلاب کارگری به اتحادفراخ<strong>و</strong>اند.‏ هدف مارکس از ديکتات<strong>و</strong>ریپر<strong>و</strong>لتاريا،‏ حاکميت اکثريت مطلق جامعه<strong>و</strong> کش<strong>و</strong>ری متشکل از کارگران <strong>و</strong> زحمتکشان <strong>و</strong>سرک<strong>و</strong>بی يک اقليت ک<strong>و</strong>چک استثمارگر <strong>و</strong>مالک <strong>و</strong>سايل ت<strong>و</strong>ليد در دفاع از حک<strong>و</strong>متاکثريت ب<strong>و</strong>د.‏ اما برای کم<strong>و</strong>نيستان حاکمدر بسياری از کش<strong>و</strong>رهای که صاحب قدرتسياسی شدند انديشه های مارکس تنها بهعن<strong>و</strong>ان ابزار <strong>و</strong> <strong>و</strong>سيله دست د<strong>و</strong>لتمداران <strong>و</strong>قدرتمندان احزاب کم<strong>و</strong>نيستی م<strong>و</strong>رد استفادهقرار گرفت.‏ در حالی که نه شکل گيریحاکميت آنها که به عن<strong>و</strong>ان انقلاب مطرح <strong>و</strong>تجليل می شد،‏ <strong>و</strong> نه شي<strong>و</strong>ه ی زمامداری <strong>و</strong>د<strong>و</strong>لتمداری شان با آنچه که کارل مارکسدر م<strong>و</strong>رد انقلاب پر<strong>و</strong>لتری <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لتس<strong>و</strong>سياليستی پر<strong>و</strong>لتاريا می گ<strong>و</strong>يد همآهنگی...17www.goftaman.<strong>com</strong>بسياری ازداشت.‏ البتهانديشه ها <strong>و</strong> پيشبينی های کارل مارکساز يکطرف به <strong>و</strong>اقعيت نپي<strong>و</strong>ست <strong>و</strong> از جانبديگر برخی از تفکرات <strong>و</strong> با<strong>و</strong>رهای ا<strong>و</strong>چ<strong>و</strong>ن"‏ ديکتات<strong>و</strong>ری پر<strong>و</strong>لتاريا"‏ از زا<strong>و</strong>يهآزادی <strong>و</strong> دم<strong>و</strong>کراسی مدرن امر<strong>و</strong>ز م<strong>و</strong>ردترديد قرار می گيرد.‏پس از مارکس <strong>و</strong> لنين،‏ نظريه پردازان،‏سياستمداران <strong>و</strong> دانشمندان فلسفه <strong>و</strong> مکتبمارکسيزم باديدگاه ن<strong>و</strong>،‏ متفا<strong>و</strong>ت <strong>و</strong>انتقادی از مارکسيزم <strong>و</strong>ارد ميدان شدند.‏ديدگاه ها <strong>و</strong> مکتب های جديد در م<strong>و</strong>ردبينش <strong>و</strong> افکار فلسفی <strong>و</strong> اجتماعی مارکسشکل گرفت.‏ از مهمترين اين هامی ت<strong>و</strong>ان ازمکتب انتقادی فرانکف<strong>و</strong>رت <strong>و</strong>ني<strong>و</strong> مارکسيستهای اين مکتب نامبرد.‏ افرادی چ<strong>و</strong>ن:‏‏"ه<strong>و</strong>رکهايمر"،‏ ‏"آد<strong>و</strong>رن<strong>و</strong>"،‏ ‏"مارک<strong>و</strong>زه"‏ <strong>و</strong>‏"ي<strong>و</strong>رگن هابرماس"‏ از چهره های شاخص <strong>و</strong>از تي<strong>و</strong>ری پردازان اين مکتب اند.‏ برمبنای ديدگاه <strong>و</strong> تحليل آنها از مارکسيزم<strong>و</strong> انقلاب پر<strong>و</strong>لتری نيز حدس <strong>و</strong> حديثی ازمدل انقلاب پر<strong>و</strong>لتری حفيظ الله امين <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>دندارد.‏با ت<strong>و</strong>جه به افکار <strong>و</strong> تحليل های کارلمارکس از انقلاب پر<strong>و</strong>لتری <strong>و</strong> س<strong>و</strong>سياليستی،‏آنچی که در‎7‎ ث<strong>و</strong>ر‎1357‎ ازس<strong>و</strong>ی حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق،‏ حزب مارکسيستلنينيست طرفدار ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در افغانستانب<strong>و</strong>ق<strong>و</strong>ع پي<strong>و</strong>ست،‏ انقلاب نب<strong>و</strong>د.‏ اين حادثهيک ک<strong>و</strong>دتای خ<strong>و</strong>نين ب<strong>و</strong>د که ت<strong>و</strong>سط اعضایمخفی حزب مذک<strong>و</strong>ر در ارتش به <strong>و</strong>يژه ت<strong>و</strong>سطنظاميان جناح خلق اين حزب براهانداخته شد.‏ نه تنها اين ک<strong>و</strong>دتا را از-18

www.goftaman.<strong>com</strong>بينش<strong>و</strong> زا<strong>و</strong>يه ی ديدپر<strong>و</strong>لتریانقلاب نميت<strong>و</strong>ان مارکسيستی بلکه نگاه به ظرفيت بر<strong>و</strong>کارگری خ<strong>و</strong>اند بينش،‏<strong>و</strong> اين ديد داشت ک<strong>و</strong>دتاچيان از می بخشد.‏منطق بيشتر ق<strong>و</strong>ت <strong>و</strong> را اين ترديد که منابع علمی درک <strong>و</strong> فهمحالی در – لنييزم برایدانش مارکسيزم انديشه <strong>و</strong> اعضای حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقبسياری از علنی حزب ت<strong>و</strong>ده ايران بهنشريات غير اين پرسش مطرح ميگرددزبان فارسی ب<strong>و</strong>د افسران پائين رتبهضابطان <strong>و</strong> که خُرد ک<strong>و</strong>دتاچی جناح خلق تاچه حدی مارکسيزمکهلنينيزم را از آن نشريات آم<strong>و</strong>ختند <strong>و</strong> مارکسيستیدست به انقلاب پر<strong>و</strong>لتری زدند؟افراد <strong>و</strong>عناصرگر<strong>و</strong>ه های چپ <strong>و</strong>برخی از مارکسيست ايرانی که نگاشته ها <strong>و</strong> نشرياتآنها منبع تغذيه فکری حزب دمکراتيک خلقنيزک<strong>و</strong>دتای اين حزب را انقلاب نمیب<strong>و</strong>د چندکه آنهاديدگاه نقادانه <strong>و</strong>هر خ<strong>و</strong>انند.‏ فر<strong>و</strong>پاشیپس از را خ<strong>و</strong>د آميز ترديد ارد<strong>و</strong>گاه س<strong>و</strong>سياليزم ر<strong>و</strong>سی <strong>و</strong>ز<strong>و</strong>ال د<strong>و</strong>لِتمحسنمی کنند.‏ حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق ابراز ارشد حزب ت<strong>و</strong>ده ايران کهحيدريان عض<strong>و</strong> تن ازد<strong>و</strong>ران حک<strong>و</strong>مت نجيب االله با صدها در کابل بهفعالان گر<strong>و</strong>ه های چپ ايران در که تفسير حزب ت<strong>و</strong>دهمی گ<strong>و</strong>يد می برد سر که انقلاب ث<strong>و</strong>راين ب<strong>و</strong>د از ک<strong>و</strong>دتای ث<strong>و</strong>ر درسرمايه داری را غير درستی راه رشد ايرانحال ت<strong>و</strong>سعه مانند کش<strong>و</strong>رهای در دارم حزبثابت می کند....حتی به ياد جعلکه با کرد ت<strong>و</strong>ده جز<strong>و</strong>ه ای منتشر چهکه مثلا نشان می داد آمار <strong>و</strong> اسناد –19www.goftaman.<strong>com</strong>بيمارستان <strong>و</strong>تعدادانقلاب ث<strong>و</strong>راز کارخانه بعد دانشگاه <strong>و</strong> که اين تنهاحالی تأسيس شده،‏ در باطلمن خ<strong>و</strong>د خالی ب<strong>و</strong>د،‏ <strong>و</strong> تبليغاتی ت<strong>و</strong> به چشم خ<strong>و</strong>درا ب<strong>و</strong>دن اين ادعا ها حيدريان هم چنان معتقد استديدم...»‏ جامعه گسترشدر خش<strong>و</strong>نت را که انقلاب ث<strong>و</strong>ر ‏(افغانستان)‏کش<strong>و</strong>ر ‏«اساساً‏ اين داد:‏ مدنی لازمساخت های اقتصادی <strong>و</strong> فاقد زير متعادل سرمايه داری ب<strong>و</strong>د،‏ چهبرای رشد نظرمنبه رسد به نظام س<strong>و</strong>سياليستی!‏ ت<strong>و</strong>سعه ی<strong>و</strong> به رشد نه تنها انقلاب ث<strong>و</strong>ر خش<strong>و</strong>نت <strong>و</strong>بلکه بذر اين کش<strong>و</strong>ر کمکی نکرد برای سالهای ط<strong>و</strong>لانی درانتقام گيری را اين کش<strong>و</strong>ر پراگنده کردباطريق ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> محسن حيدريان که از سفارش حزب کم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به کابل رفتهدر<strong>و</strong>ديدگاه خ<strong>و</strong>د با<strong>و</strong>ر تغير از ب<strong>و</strong>د کابلاقامت در پايان اين مام<strong>و</strong>ريت <strong>و</strong> تجربه دردناک در‏«پس از سخن می گ<strong>و</strong>يد:‏ افغانستان ديدگاه من نسبت بهش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> مجسمههن<strong>و</strong>ز حزب ت<strong>و</strong>ده از ريشه تغيرکرد.‏ نريختهکابل فر<strong>و</strong> مسک<strong>و</strong> <strong>و</strong> های لنين در بهکه دي<strong>و</strong>ارهای بت<strong>و</strong>نی ذهنيت ما ب<strong>و</strong>د تجربه ی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>کرد.‏ فر<strong>و</strong>ريختن آغاز از<strong>و</strong> بسياری ديگر افغانستان برای من به با<strong>و</strong>رهایخلاصی ب<strong>و</strong>د رفقای حزبی،‏ تير <strong>و</strong> برای هميشه بهکم<strong>و</strong>نيستی <strong>و</strong> انقلابی ما زندگی حزبی من پايان داد.»‏(2)«...قتل خيبر؛ پيش لرزه ی ک<strong>و</strong>دتا:‏قتل مرم<strong>و</strong>ز ميراکبر خيبر از رهبران جناحپرچم حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق در‎27‎ حمل135720

www.goftaman.<strong>com</strong>‎1978‎‏)که‏(‏‎17‎اپريلد<strong>و</strong>ران حاکميتحتی در رفيقان حزبی ا<strong>و</strong> شان هرگز پر<strong>و</strong>نده ای برای اين قتلنکش<strong>و</strong>دند،‏ پيش لرزه ای در <strong>و</strong>ق<strong>و</strong>ع ک<strong>و</strong>دتاید<strong>و</strong> جناح خلق <strong>و</strong>رهبران هر اين حزب شد.‏ هزاران تنپرچم حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق با خيبر راجنازه اعضای حزب مراسم تشيع از مظاهره خيابانی حزب تبديلبه ميتينگ <strong>و</strong> حک<strong>و</strong>متاز سخنرانيهای خ<strong>و</strong>د در کردند <strong>و</strong> محکمه قاتلدستگيری <strong>و</strong> خ<strong>و</strong>استار محمددا<strong>و</strong>د رهبران حزب بهشماری از گرديدند.‏ خيبر نظرجنازه که از سر اتهام سخنرانی بر غيرقان<strong>و</strong>نی<strong>و</strong> تحريک آميز حک<strong>و</strong>مت محمددا<strong>و</strong>د زندانی شدند.‏دستگير <strong>و</strong> محس<strong>و</strong>ب می شد سالهایدر جناح پرچم <strong>و</strong> از خيبر اکبر مير مسئ<strong>و</strong>ل بخش مخفینخست جمه<strong>و</strong>ريت محمددا<strong>و</strong>د که افسرانتشکيلات نظامی اين جناح ب<strong>و</strong>د پ<strong>و</strong>ليس بهارتش <strong>و</strong> در نظاميان را <strong>و</strong> سپسعض<strong>و</strong>يت جناح پرچم حزب جذب ميکرد.‏ کهپرچم جناح نظامی بخش مسئ<strong>و</strong>ليت ارد<strong>و</strong>"‏دم<strong>و</strong>کراتيک انقلابی ‏"سازمان يکی ديگربه ن<strong>و</strong>راحمدن<strong>و</strong>ر ناميده می شد از اعضای رهبری اين جناح تعلق گرفت.‏ازافسران اسبق پ<strong>و</strong>ليس <strong>و</strong> يکی از خيبر دهه شصتچهره های فعال جنبش چپ در نظرياتابراز بر بنا مدتی را ا<strong>و</strong> ب<strong>و</strong>د.‏ جهت رشدانقلابی <strong>و</strong> فعاليت هايش در د<strong>و</strong>لتس<strong>و</strong>ی از مارکسيستی چپ افکار سلطنتی به زندان انداخته شد.‏حزبفعاليت آغاز سالهای در خيبر کارمل ر<strong>و</strong>ابط نزديکدم<strong>و</strong>کراتيک خلق با از رهبران جناح پرچم محس<strong>و</strong>ب میداشت <strong>و</strong> نخستين پايه گذاراناز خيبر چند هر شد.‏ 21www.goftaman.<strong>com</strong>دم<strong>و</strong>کراتيکحزبخلق شمرده می ش<strong>و</strong>دکه عض<strong>و</strong>يت کميته ششداشت،‏نفری تدارک کنگره تأسيس حزب را نفری تشکيلعض<strong>و</strong>يت نخستين کنگره اما ازبرخی نيا<strong>و</strong>رد.‏ بدست را حزب را ازمحر<strong>و</strong>ميت خيبر ن<strong>و</strong>يسندگان حزب مذک<strong>و</strong>ر درا<strong>و</strong> اشتغال کنگره م<strong>و</strong>ٔسس ناشی از دستگاه پ<strong>و</strong>ليس حک<strong>و</strong>مت تلقی می کنند.‏همکاران نزديکحسن شرق از محمد داکتر فردرا اکبرخيبر محمددا<strong>و</strong>د مير سردار افکارحاميان از <strong>و</strong> ا<strong>و</strong> به نزديک برخیمی خ<strong>و</strong>اند.‏ ناسي<strong>و</strong>ناليستی محمددا<strong>و</strong>د ادغام جناحخ<strong>و</strong>استار که خيبر اند معتقد حزب غ<strong>و</strong>رځنگپرچم حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق در مرگاما پس از ب<strong>و</strong>د.‏ ملی سردارمحمددا<strong>و</strong>د س<strong>و</strong>ی اعضای حزبچنين ادعايی از خيبر م<strong>و</strong>رددر دم<strong>و</strong>کراتيک خلق مطرح نگرديد.‏ <strong>و</strong>اقع به ک<strong>و</strong>دتای حزبکه در خيبر تر<strong>و</strong>ر د<strong>و</strong>س<strong>و</strong>ی هر از دم<strong>و</strong>کراتيک خلق انجاميد جناح نظريات متفا<strong>و</strong>ت ارائه می ش<strong>و</strong>د.‏ه<strong>و</strong>اداران بعدیعبدالقد<strong>و</strong>س غ<strong>و</strong>ربندی از جناح پرچم قرارامين درحزب که نخست در به ببرک کارملرا خيبر داشت،‏ تر<strong>و</strong>ر مسئ<strong>و</strong>ل قتل ا<strong>و</strong>کارمل را <strong>و</strong> ارتباط ميدهد جالب اين است که غ<strong>و</strong>ربندیمی خ<strong>و</strong>اند.‏ ب<strong>و</strong>ديکجا با ا<strong>و</strong> خيبر تر<strong>و</strong>ر دقايق پيش از ح<strong>و</strong>الی مجتمعدر د<strong>و</strong> که هر لحظات بعد اما باخيبر هم جدا می ش<strong>و</strong>ند از مکر<strong>و</strong>ريانها غ<strong>و</strong>ربندی ادعافيرگل<strong>و</strong>له به قتل می رسد.‏ خان<strong>و</strong>ادهکه ن<strong>و</strong>رمحمد تره کی <strong>و</strong> می کند دخيلقتل خيبر در دست کارمل را نيز خيبر کهگفته ب<strong>و</strong>د حتی خيبر خ<strong>و</strong>د <strong>و</strong> می دانستند به مرگ کرده است.‏تهديد را کارمل ا<strong>و</strong> 2722

www.goftaman.<strong>com</strong>اعتنايی ببرکغ<strong>و</strong>ربندی بیکارمل را در سالهای حاکميتش در تجليل ازياد خيبر به دخالت م<strong>و</strong>ص<strong>و</strong>ف در اين قتلارتباط می دهد.(‏‎3‎‏)‏اما ببرک کارمل <strong>و</strong> ه<strong>و</strong>اداران ا<strong>و</strong> دست حفيظاالله امين را در قتل مير اکبر خيبر میبينند.‏ سلطانعلی کشتمند شخص شماره د<strong>و</strong>در جناح پرچم <strong>و</strong> صدراعظم حک<strong>و</strong>مت حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق در دهه هشتادمی ن<strong>و</strong>يسد:‏‏«در رابطه به شهادت خيبر حدسياتگ<strong>و</strong>ناگ<strong>و</strong>ن ب<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د آمد،‏ <strong>و</strong>لی کارمل اظهارداشت که گمان غالب مبنی بر انجام ت<strong>و</strong>طئهاز جانب حفيظ االله امين برده می شد.‏زيرا ا<strong>و</strong> از دير باز با خيبر به تندیخص<strong>و</strong>مت می <strong>و</strong>رزيد <strong>و</strong> ا<strong>و</strong> را که انسانی بااستعداد،‏ محب<strong>و</strong>ب نزد تعداد زياد اعضایحزب،‏ از لحاظ مليت پشت<strong>و</strong>ن <strong>و</strong> در مياننظاميها از شهرت خ<strong>و</strong>ب بر خ<strong>و</strong>ردار ب<strong>و</strong>د،‏رقيب سرسخت خ<strong>و</strong>يش می پنداشت.»‏برخی حک<strong>و</strong>مت محمددا<strong>و</strong>د را متهم به قتلخيبر می کنند.‏ اما در ادعا <strong>و</strong> تحليلديگری قتل خيبر مبنی بر دست<strong>و</strong>رگلبدينحکمتيار <strong>و</strong>انم<strong>و</strong>د می ش<strong>و</strong>د.‏ <strong>و</strong>حيد مژدهن<strong>و</strong>يسنده <strong>و</strong> پژ<strong>و</strong>هشگر از اعضای اسبق حزباسلامی اظهار ميدارد که باری حکمتيارقتل خيبر را کار حزب اسلامی خ<strong>و</strong>اند.‏ مژدهبه نقل از يک منبع استخبارات حزبمذک<strong>و</strong>ر می ن<strong>و</strong>يسد:‏ ‏«من هم عض<strong>و</strong>گر<strong>و</strong>هی ب<strong>و</strong>دمکه ازس<strong>و</strong>ی حکمتيار برای کشتن رهبران حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق دست<strong>و</strong>رداشتند.‏ د<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>ان کمسن <strong>و</strong>سال به نام های عبدالصمد ک<strong>و</strong>چک<strong>و</strong>داکتر لطيف ازجمله کسانی ب<strong>و</strong>دندکه بايداين نقشه را عملی ميکردند.‏ آن د<strong>و</strong> در(4)23www.goftaman.<strong>com</strong>اسلحه آم<strong>و</strong>زشازاستفاده س<strong>و</strong>یاز دليل اين دست<strong>و</strong>ر ديده ب<strong>و</strong>دند.‏ آن ب<strong>و</strong>دکه افسران مسلمان درحکمتيار اگرکه ب<strong>و</strong>دند با<strong>و</strong>ر اين به ارتش بزنند هيچ کسدست به ک<strong>و</strong>دتا کم<strong>و</strong>نيست ها زيراگرفت.‏ نخ<strong>و</strong>اهد جل<strong>و</strong> پير<strong>و</strong>زی آنان را آنانپست های حساس نظامی در اختيار کهاين يگانه راه اين ب<strong>و</strong>د بر بنا ب<strong>و</strong>د.‏ اينتا رهبران اين حزب کشته ش<strong>و</strong>ند بايد درما ک<strong>و</strong>دتا لااقل به تع<strong>و</strong>يق بيافتد.‏ اين کار راتنگنای زمان چاره ی جز نادان ب<strong>و</strong>د<strong>و</strong> مغر<strong>و</strong>ر زيرا دا<strong>و</strong>د نداشتيم.‏ بهمصمم ها کم<strong>و</strong>نيست که حالی در ق<strong>و</strong>ل آنمژده از سرنگ<strong>و</strong>نی <strong>و</strong>ی ب<strong>و</strong>دند.»‏ پايه سازمان اطلاعات حزبمنبع بلند که نامش رافاش نمی کنداسلامی حکمتيار نخست برایصمد که لطيف <strong>و</strong> ادامه ميدهد انعاماما آنها کشتن کارمل کمر بستند.‏ به جای کارملاشتباهًا الحق گران را ماه مخفی شدندچند سپس آنها کردند.‏ تر<strong>و</strong>ر خيبراقدام کردند.‏ برای قتل خيبر بعدًا <strong>و</strong> ازلطيف اندکی بعد داکتر کشتند.‏ را عن<strong>و</strong>انبه کابل دانشگاه در ک<strong>و</strong>دتا بد<strong>و</strong>ن آنکه کسیاخ<strong>و</strong>انی دستگير شد.‏ خيبر را کشته است <strong>و</strong>سپس درا<strong>و</strong> بداند پليگ<strong>و</strong>ن پلچرخی مثل هزاران تن ديگرسرک<strong>و</strong>چک درجنگ<strong>و</strong> عبدالصمد به نيست شد.‏ دستی خ<strong>و</strong>دشغزنی بابم در باکم<strong>و</strong>نيست ها کشته شد.(‏‎5‎‏)‏رهبران جناح پرچم که باسليمان لايق از د<strong>و</strong>ستی <strong>و</strong>خ<strong>و</strong>يشا<strong>و</strong>ندیخيبر ر<strong>و</strong>ابط نزديک نه دست حزب اسلامیقتل خيبر داشت در بلکه دستان حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقحکمتيار 24

www.goftaman.<strong>com</strong>ا<strong>و</strong>ميداند.‏ دخيلرا <strong>و</strong>داخل حزبی که ا<strong>و</strong> در چند قاتل را هر معرفیکدرهای رهبری آن حزب اند از خيبر انگيزه پذيرش قتل نامبردهاما نمی کند ت<strong>و</strong>سط حزب اسلامی ازس<strong>و</strong>ی برخی رهبرانرا تاحزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق ناشی آن ميداند جبيناز خيبر را اکبر اتهام قتل مير مهر اکبرلايق می گ<strong>و</strong>يدکه مير پاک کنند.‏ خ<strong>و</strong>د ‏(حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق)‏را حزبيها خبير کشتند.(‏‎6‎‏)‏کدام<strong>و</strong> اينکه دست کدام فرد از صرف نظر عقب قتلجناح حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق در يکس<strong>و</strong> نقطهقرار داشت،‏ اين قتل از خيبر منازعه ی خ<strong>و</strong>نين در<strong>و</strong>ن گر<strong>و</strong>هی حزبآغاز نخستين ر<strong>و</strong>زکه از دم<strong>و</strong>کراتيک خلق ب<strong>و</strong>د تمام سالهای حاکميت حزبدر ک<strong>و</strong>دتای حزب <strong>و</strong> بهس<strong>و</strong>ی ديگر از مذک<strong>و</strong>ر ادامه يافت؛ <strong>و</strong> حاکميتِ‏ ک<strong>و</strong>دتااستقرار ک<strong>و</strong>دتای نظامی <strong>و</strong> حاکميتی که<strong>و</strong> ک<strong>و</strong>دتا کش<strong>و</strong>ر انجاميد.‏ در تاخت <strong>و</strong>به ميدان رقابت <strong>و</strong> افغانستان را منطق<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> جهانی مبدل ساخت.‏تاز حفيظ االله امين <strong>و</strong>فرمان ک<strong>و</strong>دتا:‏جگرن ‏(سرگرد)‏ عبدالغنی از افسران<strong>و</strong>زارت داخله ن<strong>و</strong>يسنده کتاب شب هاب کابلبا نام مستعار ژنرال عمرزی که ازاعضای مخفی نظامی جناح پرچم حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق ب<strong>و</strong>د،‏ چهارشنبه ششمث<strong>و</strong>ر‎1357‎به دستگيری حفيظ االله امين م<strong>و</strong>ٔظفشد.‏ ا<strong>و</strong> امين را آن شب بجای انتقال بهزندان در خانه اش تحت مراقبت گرفت.‏حفيظ االله امين در تشکيلات غير علنی جناحخلق حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق به رهبری ن<strong>و</strong>رمحمد25www.goftaman.<strong>com</strong>بخش نظامی حزبتره کی مسئ<strong>و</strong>لب<strong>و</strong>د.‏ ا<strong>و</strong> <strong>و</strong>ظيفه داشت تا نظاميان را ازارگانهای نظامی د<strong>و</strong>لت بگ<strong>و</strong>نه سری بهعض<strong>و</strong>يت جناح خلق حزب جذب کند.‏ امين بهعن<strong>و</strong>ان مسئ<strong>و</strong>ل نظامی حزب با استفاده ازفرصتی که برايش دست داد فرمان ک<strong>و</strong>دتاینظامی را ت<strong>و</strong>سط پسرش عبدالرحمن <strong>و</strong> د<strong>و</strong> تناز افسران جناح خلق که در خانه اشآمده ب<strong>و</strong>دند به نظاميان حزب دم<strong>و</strong>کراتيکخلق در ارتش صادرکرد.‏ در حالی که آنافسران هنگام باز رسی پ<strong>و</strong>ليس درخانهامين به سر ميبردند اما امين م<strong>و</strong>ٔفق شدکه آنها را بنام همصنفان پسر خ<strong>و</strong>دعبدالرحمن بد<strong>و</strong>ن مزاحمت پ<strong>و</strong>ليس با پيامانجام ک<strong>و</strong>دتا رخصت کند.‏ هرچند افسر م<strong>و</strong>ٔظفپ<strong>و</strong>ليس برای گرفتاری امين از خر<strong>و</strong>جعبدالرحمن پسر امين چيزی نمی گ<strong>و</strong>يد امابه نظر می رسد که عبدالرحمن پسر اميننيز به بهانه ی رفتن با همصنفان خ<strong>و</strong>د باپيام امين نزد افسران جناح خلق رفتهباشد.‏ سيد محمدگلابز<strong>و</strong>ی از در يافت پيامامين ت<strong>و</strong>سط عبدالرحمن سخن می گ<strong>و</strong>يد:‏‏«چهارشنبه شش ث<strong>و</strong>ر بچه حفيظ االله امينعبدالرحمن آمد درخانه من ساعت شش صبحب<strong>و</strong>د گفت شيرآغا ‏(پدر خ<strong>و</strong>د را شيرآغا میگفت)‏ محاصره است <strong>و</strong>تره کی صاحب <strong>و</strong> رهبرهایديگر را به زندان انداخته اند.‏ سيدمحمد را بگ<strong>و</strong><strong>و</strong> به رفقا بگ<strong>و</strong>يد که صبحانقلاب را شر<strong>و</strong>ع کنند.‏ همان ب<strong>و</strong>دکه در بخشق<strong>و</strong>ای مسلحی که من مس<strong>و</strong>ٔ<strong>و</strong>ليت داشتم <strong>و</strong> دربعضی قطعات ديگر که هم مس<strong>و</strong>ٔليت نداشتماين پيام را تا يک بجه شب به تمام قطعات26

د«‏www.goftaman.<strong>com</strong>صبح هرکس کهکهرساندم شر<strong>و</strong>عبرسد انقلاب را قطعات خ<strong>و</strong>د در کند.»(‏‎7‎‏)‏افسران خلقی مهمان درخانه امين کهاما بهدريافت کردند ا<strong>و</strong> از را پيام ک<strong>و</strong>دتا فقير <strong>و</strong>محمد ق<strong>و</strong>ل جگرن عبدالغنی،‏ فقير به ق<strong>و</strong>ل عبدالقد<strong>و</strong>سمحمدظريف <strong>و</strong> انجنير غ<strong>و</strong>ربندی <strong>و</strong>زيرکابينه حک<strong>و</strong>مت تره کی <strong>و</strong>ظريف ازامين،‏ صاحب جان صحرايی <strong>و</strong> که بعدًاه<strong>و</strong>اداران خلقی امين ب<strong>و</strong>دند حک<strong>و</strong>متدر مخابرات <strong>و</strong> داخله <strong>و</strong>زيران هرد<strong>و</strong> تنيکصد<strong>و</strong>سه ر<strong>و</strong>زه <strong>و</strong>ی تعين شدند.‏ سرنگ<strong>و</strong>نی امينسپس بالشکرکشی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> حاکميت اعدام گرديدند.‏از ت<strong>و</strong>سطحفيظ االله امين صبحگاه ششم ث<strong>و</strong>ر پ<strong>و</strong>ليس م<strong>و</strong>ٔظف به فرماندهی جگرن عبدالغنیقبلبه زندان <strong>و</strong>لايت کابل انتقال يافت.‏ د<strong>و</strong>جناح پرچمتعدادی از رهبران هر ا<strong>و</strong> از به اين<strong>و</strong> س<strong>و</strong>ی پ<strong>و</strong>ليس دستگير خلق از <strong>و</strong> مياندر ب<strong>و</strong>دند.‏ شده آ<strong>و</strong>رده زندان شدگان که به هشت تن می رسيدنددستگير محمد تره کی <strong>و</strong> ببرک کارمل رهبرانن<strong>و</strong>ر داشتند.‏قرار هرد<strong>و</strong>جناح حزب نيز انتقال حفيظ االلهاز جگرن عبدالغنی بعد س<strong>و</strong>ی ق<strong>و</strong>ماندانیامين به زندان که از پرستی زندانيان حزبکابل به سر امنيه م<strong>و</strong>ٔظف شد،‏ ر<strong>و</strong>ز هفتمدم<strong>و</strong>کراتيک خلق نيز رهبران<strong>و</strong> پي<strong>و</strong>ست ک<strong>و</strong>دتاچيان با ث<strong>و</strong>ر از زندانزندانی حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق را به رادي<strong>و</strong> افغانستان انتقال داد.(‏‎8‎‏)‏پير<strong>و</strong>زی خ<strong>و</strong>نين ک<strong>و</strong>دتا:‏27www.goftaman.<strong>com</strong>دم<strong>و</strong>کراتيکک<strong>و</strong>دتای حزبخلق که در صبحگاه هفتم ث<strong>و</strong>ر‎27)1357‎اپريل ‎1978‎‏)آغاز يافت تاصبحگاهفردا باريختن خ<strong>و</strong>ن سردارمحمد دا<strong>و</strong>د<strong>و</strong>خان<strong>و</strong>اده اش به پيرز<strong>و</strong>ی رسيد؛ هر چنداعلاميه پير<strong>و</strong>زی ک<strong>و</strong>دتا در پايان نخستينر<strong>و</strong>ز خ<strong>و</strong>نين ک<strong>و</strong>دتا از رادي<strong>و</strong>ی د<strong>و</strong>لتیمنتشر شد.‏ جالب اين ب<strong>و</strong>دکه حفيظ االلهامين مردم را به شنيدن اعلاميه پير<strong>و</strong>زیک<strong>و</strong>دتا چيان دع<strong>و</strong>ت کرد تا نشان دهدکهفرماندهی اصلی ک<strong>و</strong>دتا را ا<strong>و</strong> در دستدارد.‏ امين گفت:‏ نظامی انقلابی ش<strong>و</strong>رااعلاميه اسلم <strong>و</strong>طنجار د زرهدار دق<strong>و</strong>اجگرن ا<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی»‏ ‏(اعلاميه ش<strong>و</strong>رای نظامیانقلابی را از س<strong>و</strong>ی اسلم <strong>و</strong>طنجار جگرن‏(سرگرد)‏ ق<strong>و</strong>ای زرهدار می شن<strong>و</strong>يد)‏ <strong>و</strong><strong>و</strong>طنجار به زبان پشت<strong>و</strong> در اين اعلاميهاظهارداشت:‏ ‏«دلمری زر لپاره په تاريخکی دسلطنت ظلم...برای ا<strong>و</strong>لين بار درتاريخ افغانستان به آخرين بقايایسلطنت،‏ ظلم <strong>و</strong>استبداد <strong>و</strong> قدرت خان<strong>و</strong>ادهنادری پايان داده شد <strong>و</strong> تمام قدرت د<strong>و</strong>لتیبه مردم انتقال يافت.‏ قدرت د<strong>و</strong>لتیاکن<strong>و</strong>ن در دست ش<strong>و</strong>رای نظامی انقلابیاست.»(‏‎9‎‏)‏محمداسلم <strong>و</strong>طنجار افسر ق<strong>و</strong>ای چهارم زرهدارعض<strong>و</strong> جناح خلق <strong>و</strong> عبدالقادر افسر ق<strong>و</strong>ایه<strong>و</strong>ايی که ر<strong>و</strong>ابط نزديک با اين جناح داشتنقش اصلی را در پير<strong>و</strong>زی ک<strong>و</strong>دتا بازیکردند.‏ <strong>و</strong>طنجار نخستين تانک ق<strong>و</strong>ایزرهدار را <strong>و</strong>ارد ميدان نبرد کرد <strong>و</strong> ا<strong>و</strong>لينگل<strong>و</strong>له تانک خ<strong>و</strong>يش را به ساختمان <strong>و</strong>زارتدفاع فر<strong>و</strong>دآ<strong>و</strong>رد.‏ سپس تانک های اين ق<strong>و</strong>ا428

www.goftaman.<strong>com</strong>جمه<strong>و</strong>ریبه قصررياست<strong>و</strong>فر<strong>و</strong>دگاه کابل هج<strong>و</strong>م بردند.‏ عبدالقادرکه در فر<strong>و</strong>دگاه کابل تحت نظارت گرفته شدهب<strong>و</strong>د به کمک اين تانک ها به <strong>و</strong>سيله چرخبالی به فر<strong>و</strong>دگاه بگرام رفت <strong>و</strong> فرماندهینير<strong>و</strong>ی ه<strong>و</strong>ايی رابه دست گرفت.‏ ک<strong>و</strong>دتاچياناز ضعف رهبری ارتش د<strong>و</strong>لت محمددا<strong>و</strong>د بهرهبرداری کردند <strong>و</strong> به آسانی فرماندهیقطعات متعدد ارتش را در پايتخت به دستگرفتند.‏ در حالی که رادي<strong>و</strong> افغانستان ازکابل سق<strong>و</strong>ط حاکميت محمددا<strong>و</strong>د <strong>و</strong> پير<strong>و</strong>زیقيام ش<strong>و</strong>رای نظامی انقلابی را در شامگاههفتم ث<strong>و</strong>ر منتشر کرد،‏ محمددا<strong>و</strong>د در قصررياست جمه<strong>و</strong>ری حيات داشت <strong>و</strong> به مقا<strong>و</strong>متادامه می داد.‏ ا<strong>و</strong> در لحظات آغاز ک<strong>و</strong>دتامجلس اضطراری کابينه خ<strong>و</strong>د را در قصررياست جمه<strong>و</strong>ری رياست ميکرد.‏ با آغازک<strong>و</strong>دتا به اعضای کابينه گفت که آنها میت<strong>و</strong>انند قصر را ترک بگ<strong>و</strong>يند.‏ <strong>و</strong>لی شمارزيادی از <strong>و</strong>زيران کابينه ا<strong>و</strong> از قصر خارجشدند برخی از <strong>و</strong>زراءدر داخل قصر ماندند.‏سپس محمددا<strong>و</strong>د در داخل قصر با اعضایخان<strong>و</strong>اده اش به قتل رسيد.‏ اما تلفاتک<strong>و</strong>دتا تنها به قتل آنها محد<strong>و</strong>د نمی شد.‏هرچند درگزارش های رسمی <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لتی تعدادتلفات در ک<strong>و</strong>دتا 150 نفرتذکرداده شد اماشمار کشته شدگان خيلی بيشتر از اين رقمب<strong>و</strong>د.‏ ژنرال محمدنبی عظيمی از افسرانجناح پرچم شمار قربانيان ک<strong>و</strong>دتای ث<strong>و</strong>ر راتا يک <strong>و</strong>نيم هزار تن تخمين می کند:‏‏«<strong>و</strong>اقعيت اين است که عده تلفات بمراتببيشترب<strong>و</strong>د،‏ خاصتاً‏ در گارد جمه<strong>و</strong>ری صدهاتنکشته شدند،‏ تلفات در ميدان های ه<strong>و</strong>ايی29www.goftaman.<strong>com</strong>نيزبگرام خ<strong>و</strong>اجه ر<strong>و</strong>اش <strong>و</strong>بگرامدر تشکيل ميداد.‏ درشتی را عدد به اساسمی کشتند بد<strong>و</strong>ن جرم <strong>و</strong> قصداً‏ مخالفت های شخصی،‏ در فرقهق<strong>و</strong>ای مرکز،‏ قطعات مستقل ق<strong>و</strong>ای مرکز،‏ دربمباردماناثر دارالامان عده ی زيادی در دربين رفتند.‏ طياره <strong>و</strong>آتش ت<strong>و</strong>پچی از که در‎11‎<strong>و</strong>کندک انضباط ق<strong>و</strong>ای مرکز فرقه عده يی به قتلم<strong>و</strong>قعيت داشت نيز شيرپ<strong>و</strong>ر الی يکيک هزار حد<strong>و</strong>د در مجم<strong>و</strong>عاً‏ رسيدند.‏ د<strong>و</strong>جانب کشتههر انسان از <strong>و</strong>نيم هزار به قتلاهالی ملکی زيادی نيز شدند.‏ که د<strong>و</strong>لتگرديدند مجر<strong>و</strong>ح يا رسيدند <strong>و</strong> زمينهدرستی در نت<strong>و</strong>انست <strong>و</strong> يا نخ<strong>و</strong>است آمار ارائه نمايد.»(‏‎10‎‏)‏7، قرارگاهقتل محمددا<strong>و</strong>د <strong>و</strong> اعضای خان<strong>و</strong>اده اش:‏محمددا<strong>و</strong>د سر انجام ر<strong>و</strong>ز جمعه هشتم ث<strong>و</strong>ر درد<strong>و</strong>مين ر<strong>و</strong>زک<strong>و</strong>دتا همراه باخان<strong>و</strong>اده اش باحمله يک <strong>و</strong>احد نظامی ک<strong>و</strong>دتاچی ها بهفرماندهی امام الدين به قتل رسيد.‏امام الدين بارتبه ل<strong>و</strong>مری بريدمن‏(ست<strong>و</strong>ان يکم)‏ عض<strong>و</strong> جناح خلق حزبدمکراتيک خلق از پايين رتبه ترينافسران قطعه(<strong>و</strong>احد)‏ کماند<strong>و</strong> در ارتش ب<strong>و</strong>دکه سپس در د<strong>و</strong>ران حک<strong>و</strong>مت اين حزب درکرسیهای مختلف ارتشی تارتبه دگرژنرالی‏(سپهبد)‏ ارتقا يافت.‏ ژنرال امام الدينکه پس از سق<strong>و</strong>ط حک<strong>و</strong>مت حزب دم<strong>و</strong>کراتيکخلق به عن<strong>و</strong>ان رئيس تعليم <strong>و</strong>تربيه نظامینير<strong>و</strong>های عبدالرشيد د<strong>و</strong>ستم در مزارشريفايفای <strong>و</strong>ظيفه ميکرد در م<strong>و</strong>رد جريان حملهبه محمددا<strong>و</strong>د <strong>و</strong> قتل <strong>و</strong>ی می گ<strong>و</strong>يد:‏ ‏«حفيظ30

www.goftaman.<strong>com</strong>ق<strong>و</strong>ماندهاالله امين کهک<strong>و</strong>دتا را به عهده داشت در محل ق<strong>و</strong>ماندهدر رادي<strong>و</strong> افغانستان ب<strong>و</strong>د <strong>و</strong> از ادامهمقا<strong>و</strong>مت دا<strong>و</strong>د خان <strong>و</strong> تسليم نشدن ارگ با<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د بمباران ه<strong>و</strong>ايی <strong>و</strong>آتش ت<strong>و</strong>پچی <strong>و</strong> تانک<strong>و</strong>هکذا م<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>ديت يک اندازه مقا<strong>و</strong>مت درريشخ<strong>و</strong>ر نگران <strong>و</strong> هراسان ب<strong>و</strong>د.‏ جهت بررسیا<strong>و</strong>ضاع <strong>و</strong> محاکمه ‏(بررسی)‏ <strong>و</strong>ضعيت يک جلسهاضطراری متشکل از ق<strong>و</strong>ماندانهای قطعاتبزرگ <strong>و</strong> آمرين جز<strong>و</strong> <strong>و</strong>تام های ک<strong>و</strong>چکک<strong>و</strong>دتاچی در ساعت شب در رادي<strong>و</strong>افغانستان داير کرد <strong>و</strong>گفت در ارگ <strong>و</strong>ريشخ<strong>و</strong>ر مقا<strong>و</strong>مت ادامه دارد اگر به ز<strong>و</strong>دیاين مقا<strong>و</strong>مت ختم نش<strong>و</strong>د امکان دارد بعضیاز قطعات که تاحال شاهد <strong>و</strong> ناظر صحنهب<strong>و</strong>ده <strong>و</strong> بيطرف باقی مانده اند به نفعدا<strong>و</strong>دخان فعال <strong>و</strong> متحرک خ<strong>و</strong>اهند گرديد ياهم قطعات دا<strong>و</strong>دخان از <strong>و</strong>لايات به کمک ا<strong>و</strong>خ<strong>و</strong>اهد رسيد.‏ لذا هر چه ز<strong>و</strong>دتر م<strong>و</strong>ضع ارگدر قدم ا<strong>و</strong>ل خاتمه يابد.‏ افسران بلندرتبه شامل ک<strong>و</strong>دتا پيشنهاد کردند کهبرای حص<strong>و</strong>ل اين مطلب ضر<strong>و</strong>ری است کهبرعلا<strong>و</strong>ه فشار ه<strong>و</strong>ايی <strong>و</strong>ت<strong>و</strong>پچی بايد باتعرض افراد پياده بداخل ارگ رخنهايجاد گردد <strong>و</strong> مقا<strong>و</strong>مت ارگ از داخل ازبين برده ش<strong>و</strong>د.‏ بعداً‏ حفيظ االله امين گفتکدام قطعه حاضر است <strong>و</strong>ظيفه تعرض پيادهرا ط<strong>و</strong>ر دا<strong>و</strong>طلبانه به عهده بگيرد.‏ من‏(امام الدين)‏ که ج<strong>و</strong>ان ل<strong>و</strong>گری خ<strong>و</strong>ن گرمب<strong>و</strong>دم ايستاده شده گفتم که من حاضرهستم تعرض پياده را اجرا نمايم...‏به اتاق د<strong>و</strong>اد خان داخل شدم.‏ دراتاق نعيم خان برادر دا<strong>و</strong>د خان يکی د<strong>و</strong>931...www.goftaman.<strong>com</strong>يک دختر دا<strong>و</strong>دنفر <strong>و</strong>زيران <strong>و</strong>خان <strong>و</strong> چند نفر ديگر ب<strong>و</strong>دند.‏ من به مجردداخل شدن به اتاق دا<strong>و</strong>د خان رسم تعظيم<strong>و</strong>سلام عسکری انجام دادم.‏ دا<strong>و</strong>دخان کهتفنگچه بدست داشت گفت چه گپ است؟ گفتمصاحب گپ از گپ تير است تسليم ش<strong>و</strong>يد.‏دا<strong>و</strong>دخان به قهرگفت به که تسليم ش<strong>و</strong>م؟من برايش گفتم به ش<strong>و</strong>رای انقلابی <strong>و</strong> ق<strong>و</strong>ایمسلح تسليم ش<strong>و</strong>يد که ق<strong>و</strong>ای مسلح تمامقطعات را تصفيه کرده فقط شما مقا<strong>و</strong>مت میکنيد.‏ دا<strong>و</strong>د خان گفت من هرگز تسليمنخ<strong>و</strong>اهم شد.‏ من اصرار کردم در اين اثنادا<strong>و</strong>د خان ذريعه تفنگچه که بدست داشتبالای من فيرکرد که بدست من اصابت کرد<strong>و</strong> شديد جراحات برداشتم.‏ ديگر بينافراد <strong>و</strong> من <strong>و</strong> دا<strong>و</strong>دخان <strong>و</strong> ره داران ا<strong>و</strong>فيرها تبادله شدکه درنتيجه دا<strong>و</strong>دخانکشته شد.»‏همراه با سردارمحمددا<strong>و</strong>د بسياری از اعضایخان<strong>و</strong>اده <strong>و</strong> بستگان نزديک ا<strong>و</strong> به قتلرسيدند.‏ برادرش سردار محمد نعيم،‏ پسرانمحمدا<strong>و</strong>د هر يک محمد عمر،‏ <strong>و</strong>يس،‏ خالد باخانم ها <strong>و</strong> فرزندانشان <strong>و</strong> دختران محمددا<strong>و</strong>دشينکی <strong>و</strong> زرلشت در ميان کشته شدگانقرار داشتند.‏در ميان رهبران حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق کهاز ت<strong>و</strong>قيف خانه <strong>و</strong>لايت به رادي<strong>و</strong>افغانستان انتقال يافتند <strong>و</strong> نظاميانک<strong>و</strong>دتاچی بر سر قتل محمددا<strong>و</strong>د اختلاف نظر<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د داشت.‏ سلطانعلی کشتمند از رهبرانجناح پرچم ادعامی کندکه ببرک کارمل <strong>و</strong>ساير اعضای رهبری اين جناح مخالف قتلمحمددا<strong>و</strong>د ب<strong>و</strong>دند،‏ درحالی که حفيظ االله32(11)

www.goftaman.<strong>com</strong>ا<strong>و</strong> را میامين ناب<strong>و</strong>دیخ<strong>و</strong>است.‏ اما دستگيرپنجشيری عض<strong>و</strong> دفترسياسی حزب در جناح خلق از پافشاریسليمان لايق عض<strong>و</strong> رهبری جناح پرچم به قتلمحمددا<strong>و</strong>د سخن می گ<strong>و</strong>يد.‏ پنجشيری ادعامیکند که لايق به حفيظ االله امين گفت:‏ دافرع<strong>و</strong>ن <strong>و</strong><strong>و</strong>ژل شی(اين فرع<strong>و</strong>ن بايدکشتهش<strong>و</strong>د).‏ <strong>و</strong> سليمان لايق اين ادعا را تهمتتلقی می کند.‏ لايق ک<strong>و</strong>دتای ث<strong>و</strong>ر <strong>و</strong> قتلمحمددا<strong>و</strong>د را نفرت آ<strong>و</strong>ر می خ<strong>و</strong>اند.‏ هر چندا<strong>و</strong> در حاکميت ک<strong>و</strong>دتا به کرسی <strong>و</strong>زارترسيد <strong>و</strong> در تمام سالهای اين حاکميتکماکان در کرسی اقتدار باقی ماند:‏‏«اين گفته قطعاً‏ از من نيست.‏ به من تهمتمی بندند.‏ اصلا خ<strong>و</strong>د اين حادثه برايمنفرت آ<strong>و</strong>ر ب<strong>و</strong>د.‏ اين ک<strong>و</strong>دتا.‏ همين قيامنظامی که در حزب پخته نشده ب<strong>و</strong>د برايمنفرت آ<strong>و</strong>رب<strong>و</strong>د.(‏‎12‎‏)‏ديدگاه متفا<strong>و</strong>ت جناح های خلق <strong>و</strong> پرچم ازک<strong>و</strong>دتا:‏آنچی که درک<strong>و</strong>تای ث<strong>و</strong>ر‎1357‎هن<strong>و</strong>ز به عن<strong>و</strong>انيک پرسش جدی مطرح می ش<strong>و</strong>د اين است کهآيا رهبران هر د<strong>و</strong> جناح خلق <strong>و</strong> پرچم حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق در جريان اين ک<strong>و</strong>دتاب<strong>و</strong>دند <strong>و</strong> يا ک<strong>و</strong>دتا تنهاعمل خ<strong>و</strong>دسرانه یحفيظ االله امين محس<strong>و</strong>ب می شد؟در حالی که بسياری اعضای فراکسي<strong>و</strong>نهایهر د<strong>و</strong> جناح هن<strong>و</strong>ز از ک<strong>و</strong>دتای ث<strong>و</strong>ر ‎1357‎بهعن<strong>و</strong>ان انقلاب ث<strong>و</strong>ر <strong>و</strong>گاهی قيام نظامیبرهبری حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق نام ميبرنداما بيان <strong>و</strong> تحليل آنها در م<strong>و</strong>رد <strong>و</strong> ق<strong>و</strong>عاين حادثه متفا<strong>و</strong>ت <strong>و</strong> ناهمگ<strong>و</strong>ن است.‏33www.goftaman.<strong>com</strong>درکشتمند سلطانعلیتناقض زيادی صحبتبا <strong>و</strong>ق<strong>و</strong>ع ک<strong>و</strong>دتا م<strong>و</strong>رد فيصلهمش<strong>و</strong>ره <strong>و</strong> يکطرف آنرا <strong>و</strong> از می کند <strong>و</strong>قبلی ميان تره کی،‏ کارمل،‏ ن<strong>و</strong>راحمدن<strong>و</strong>ر میجانب ديگر از داکترشاه <strong>و</strong>لی می خ<strong>و</strong>اند گفتهپاسخ نا ‏«اين س<strong>و</strong>ال هن<strong>و</strong>ز ن<strong>و</strong>يسد:‏ باقی مانده است که انگيزه اصلی حفيظانجام اين عمل بعن<strong>و</strong>ان يکاالله امين از قطع ازماجرای بزرگ که ع<strong>و</strong>اقب آن بط<strong>و</strong>ر تضمين شده نمی ت<strong>و</strong>انست<strong>و</strong> پيش معل<strong>و</strong>م نب<strong>و</strong>د که اين ماجراج<strong>و</strong>يی محض تحت عن<strong>و</strong>ان انقلاب <strong>و</strong>ذهنيگرانهخ<strong>و</strong>رد يک بر انقلابی ب<strong>و</strong>دن با تمايلاتيک اقدام بيباکانه ناشی از <strong>و</strong> خ<strong>و</strong>اهیخ<strong>و</strong>د ناشی از جاه طلبانه شخصی <strong>و</strong> بزرگ برای دست يافتن به قدرت ب<strong>و</strong>ده است.‏ث<strong>و</strong>رانگيزه ها،‏ رخداد از صرف نظر يک اقدامتا بزرگ ب<strong>و</strong>د يک قمار بيشتر پايه تناسبدقيق از پيش محاسبه شده بر نير<strong>و</strong>ها...»(‏‎13‎‏)‏حزببنيانگذاران از لايق سليمان رهبران جناح پرچماز دم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong> نفرچند کار را حزب مذک<strong>و</strong>ر ک<strong>و</strong>دتای ث<strong>و</strong>ر امين <strong>و</strong>تره کی میبه خص<strong>و</strong>ص کار محد<strong>و</strong>د در جهت رسيدن بهکه به ق<strong>و</strong>ل ا<strong>و</strong> خ<strong>و</strong>اند دستجايگاه بلند <strong>و</strong> کرسی،‏ <strong>و</strong>يسکی،‏ م<strong>و</strong>تر لايق می گ<strong>و</strong>يد:‏به اين اقدام زدند.‏ حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق نکرد.‏را ‏«ک<strong>و</strong>دتا يک عدهانجام دادند.‏ نفر چند را ک<strong>و</strong>دتا کهخ<strong>و</strong>اه چ<strong>و</strong>کی <strong>و</strong> طلب جاه عناصر <strong>و</strong>به کرسی،‏ <strong>و</strong>يسکی،‏ م<strong>و</strong>تر ميخ<strong>و</strong>استند حزب<strong>و</strong> کردند جايگاه بلند برسند،‏ ک<strong>و</strong>دتا برابردر دم<strong>و</strong>کراتيک خلق افغانستان را جناح هایدادند.‏ يک عمل انجام شده قرار 734

www.goftaman.<strong>com</strong>بخاطر حفظ جانخلق <strong>و</strong> پرچمخ<strong>و</strong>د مجب<strong>و</strong>ر شدندکه ک<strong>و</strong>دتای کامياب شده راقب<strong>و</strong>ل کنند.‏ من نه آدم ترس<strong>و</strong> استم <strong>و</strong>نهتش<strong>و</strong>يشی از آينده دارم.‏ جس<strong>و</strong>ر استم <strong>و</strong> بهصراحت می گ<strong>و</strong>يم که حفيظ االله امين <strong>و</strong> ن<strong>و</strong>رمحمد تره کی سازماند هندگان اصلی ک<strong>و</strong>دتاب<strong>و</strong>دند.(‏‎14‎‏)‏دستگير پنجشيری از جناح خلق که باساير رهبران حزبی د<strong>و</strong> ر<strong>و</strong>ز پيش از ک<strong>و</strong>دتازندانی شده ب<strong>و</strong>دک<strong>و</strong>دتا را فيصله قبلیحزب ميداند.‏ ا<strong>و</strong> می ن<strong>و</strong>يسد:‏ ‏«دست<strong>و</strong>ر قياممسلحانه قبل از <strong>و</strong>حدت هر د<strong>و</strong> جناح حزببرهبری نظامی ابلاغ گرديده ب<strong>و</strong>د.»‏البته منظ<strong>و</strong>ر پنجشيری به عن<strong>و</strong>ان عض<strong>و</strong>رهبری جناح خلق،‏ رهبر نظامی حزب حفيظاالله امين است.‏ اما به گفته جگرنعبدالغنی م<strong>و</strong>ٔلف کتاب شب هاب کابل،‏ ترهکی ازک<strong>و</strong>دتای حزبی که رهبری اش را بد<strong>و</strong>شداشت بی اطلاع ب<strong>و</strong>د.‏ ا<strong>و</strong>می ن<strong>و</strong>يسد:‏‏«<strong>و</strong>قتيکه نفر ‏(رهبران زندانی هر د<strong>و</strong>جناح خلق <strong>و</strong> پرچم حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق)‏را يکجا به صحن ح<strong>و</strong>يلی نظارت خانهآ<strong>و</strong>ردم همه با هم مصافحه <strong>و</strong> ر<strong>و</strong> ب<strong>و</strong>سینم<strong>و</strong>دند.‏ امين برای تره کی <strong>و</strong> سايرينپير<strong>و</strong>زی انقلاب را تبريک گفت تره کی ازنزدش پرسيد که شما از انقلاب خبر داريد؟گفت بلی حينيکه د<strong>و</strong>لت به گرفتاری ما <strong>و</strong>شما اقدام نم<strong>و</strong>د من هم فرمان قياممسلحانه را به رفقای ارد<strong>و</strong> ترتيب کردمخ<strong>و</strong>شبختانه برای گرفتاری من يک نفرافسر پ<strong>و</strong>ليس د<strong>و</strong>ست <strong>و</strong> آشنای برادرم آمدهب<strong>و</strong>د مرا همان شب بعد از ختم تلاشی درخانه خ<strong>و</strong>دم تحت نظارت گرفتند من هم(15)359.www.goftaman.<strong>com</strong>درانقلاب را ق<strong>و</strong>ماندهکردم اينک نتيجههمان شب به ارد<strong>و</strong> صادر دستگيربه چشم سرمشاهده ميکنيم.‏ آنرا خام<strong>و</strong>ش<strong>و</strong> اين لحظه متحير پنجشيری که تا که چشمانش بطرف من نگاهحالی در ب<strong>و</strong>د بيشک بچه ی <strong>و</strong>طنبرای امين گفت"‏ ميکرد ميدان هستی"(‏‎16‎‏)‏که مرد يکیک<strong>و</strong>دتای ث<strong>و</strong>ر شرکت جناح پرچم در اينر<strong>و</strong>شن در نا نقاط مبهم <strong>و</strong> از ديگر جگرن رفيعچند هر حادثه محس<strong>و</strong>ب می ش<strong>و</strong>د.‏ به نفعزرهدار را اين جناح،‏ ق<strong>و</strong>ای عض<strong>و</strong> <strong>و</strong>ساخت ميدان <strong>و</strong>ارد ث<strong>و</strong>ر ک<strong>و</strong>دتای بانظاميان جناح خلق سهم عمده ای گرفتبد<strong>و</strong>نگفته می ش<strong>و</strong>دکه اين اقدام ا<strong>و</strong> اما س<strong>و</strong>ی رهبرانهرگ<strong>و</strong>نه دريافت دست<strong>و</strong>ری از مسئ<strong>و</strong>لبه خص<strong>و</strong>ص ازس<strong>و</strong>ی ن<strong>و</strong>راحمدن<strong>و</strong>ر پرچم <strong>و</strong> بسياریارتش ب<strong>و</strong>د.‏ نظامی جناح پرچم در پ<strong>و</strong>ليسارتش <strong>و</strong> از اعضای جناح پرچم در حزبک<strong>و</strong>دتای از اطلاعی هيچگ<strong>و</strong>نه ازيکی نداشتند.‏ خلق دم<strong>و</strong>کراتيک نبیسپس ژنرال محمد ‏(سرهنگ <strong>و</strong> آنهادگرمن عظيمی آمرکشف قرارگاه ق<strong>و</strong>ل ارد<strong>و</strong>ی مرکزب<strong>و</strong>دکه به ق<strong>و</strong>ل خ<strong>و</strong>دش‏(سپاه مرکزی ارتش)‏ رامسئ<strong>و</strong>ليت سازمان حزبی نظامی پری ها میا<strong>و</strong> به عهده داشت.‏ ق<strong>و</strong>ای مرکز در که هيچگ<strong>و</strong>نه دست<strong>و</strong>ری ت<strong>و</strong>سط عض<strong>و</strong>گ<strong>و</strong>يد دارالامانکسی در <strong>و</strong> رابطه برايم نرسيد نميدانست که کی عليه کی می جنگد.(‏‎17‎‏)‏مسئ<strong>و</strong>ل نظامی جناح پرچم درن<strong>و</strong>ر احمد ن<strong>و</strong>ر باک<strong>و</strong>دتا هيچگ<strong>و</strong>نه ارتباطی را ر<strong>و</strong>ز قرارارتش بر اعضای نظامی اين جناح در هيچگ<strong>و</strong>نه پيامی برای نظاميان<strong>و</strong> نکرد عبدالقد<strong>و</strong>س غ<strong>و</strong>ربندی میپرچم نداشت.‏ 436

www.goftaman.<strong>com</strong>احمد ن<strong>و</strong>رکه بان<strong>و</strong>يسد:‏ ‏«ن<strong>و</strong>رما يکجا در مخفی گاه حض<strong>و</strong>ر داشت <strong>و</strong> امکانفرصت کافی داشت تا به رهبری نظامی بخشپرچم دست<strong>و</strong>ر مشخص قيام را صادر کند <strong>و</strong>يا پشتيبانی از قيام کنندگان <strong>و</strong> همکاریبا آنان را هدايت ر<strong>و</strong>شن <strong>و</strong> قاطع دهد.‏نسبت اين ندانم کاری،‏ نظاميهای پری دربلاتکليفی،‏ بی تصميمی،‏ ابهام <strong>و</strong>عدم آگاهیدر حالت ترصد غير فعال،‏ انتظار بيه<strong>و</strong>ده<strong>و</strong>حتی مخالفت خطرناک با قيام کنندگانباقی ماندند.‏ ج<strong>و</strong>اب اينکه چرا ن<strong>و</strong>ر احمدن<strong>و</strong>ر با <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>ديکه بازداشت نب<strong>و</strong>د در اينلحظات سرن<strong>و</strong>شت ساز ‏(نخ<strong>و</strong>است)‏ <strong>و</strong> يا‏(نت<strong>و</strong>انست)‏ هيچگ<strong>و</strong>نه تشبث <strong>و</strong> ابتکاری ازخ<strong>و</strong>د نشان دهد.‏ ط<strong>و</strong>ريکه در برابر پرسشما در مخفی گاه افاده ميکرد اين ب<strong>و</strong>د کها<strong>و</strong> در انتظار ج<strong>و</strong>اب س<strong>و</strong>الی است کهب<strong>و</strong>سيله سر<strong>و</strong>ر منگل به جيلانی باختریفرستاده ب<strong>و</strong>د.‏ صرف جگرن رفيع <strong>و</strong> جگرندا<strong>و</strong>د آزادانه به مسئ<strong>و</strong>ليت خ<strong>و</strong>د شاملصف<strong>و</strong>ف قيام کنندگان شده سهم برجسته درپير<strong>و</strong>زی قيام گرفتند.»(‏‎18‎‏)‏ببرک کارمل رهبر جناح پرچم که هر چندبه گفته ژنرال محمدنبی عظيمی ‏"پير<strong>و</strong>زیک<strong>و</strong>دتای ث<strong>و</strong>ر را محص<strong>و</strong>ل اشتراک مستقيم هرد<strong>و</strong> جناح نظامی حزب <strong>و</strong> بعداً‏ پشتيبانی<strong>و</strong>سيع پريها در ارد<strong>و</strong> تلقی ميکرد ‏"درر<strong>و</strong>ز ک<strong>و</strong>دتا با بی اطلاعی <strong>و</strong> ناخشن<strong>و</strong>دی بهآن می ديد.‏ دستگير پنجشيری که با سايررهبران زندانی حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق همزمانبا آغاز ک<strong>و</strong>دتا از س<strong>و</strong>ی نظاميان ه<strong>و</strong>ادارحزب به ساختمان رادي<strong>و</strong> افغانستانانتقال يافته ب<strong>و</strong>د از اضطراب <strong>و</strong> ناراحتی37www.goftaman.<strong>com</strong>‏«درگ<strong>و</strong>يد:‏ کارمل سخن مینخستينهمان لحظه"‏ چهره ببرک کارمل از اضطراب عميقنگرانی <strong>و</strong> قيام تش<strong>و</strong>يش"‏ کارمل قيام مسلحانه راخ<strong>و</strong>انده می شد.‏ محضماجراج<strong>و</strong>يی يک ق<strong>و</strong>ا محاسبه بد<strong>و</strong>ن ميدانست.»(‏‎19‎‏)‏مشارکتنقش <strong>و</strong> پير<strong>و</strong>زی ک<strong>و</strong>دتا از بعد جناح پرچم به عن<strong>و</strong>ان نقطه ضعف اين جناحبهس<strong>و</strong>ی جناح خلق <strong>و</strong> در تقسيم قدرت از س<strong>و</strong>ی حفيظ االله امين مطرح ب<strong>و</strong>د.‏خص<strong>و</strong>ص از د<strong>و</strong>لتدر سهم کمتر همين سبب پری ها از ک<strong>و</strong>دتای ث<strong>و</strong>ريکماه بعد از نصيب شدند.‏ ‏"راجع بهبا عن<strong>و</strong>ان خلقی ها رساله ی را آنکه در کردند منتشر انقلاب ث<strong>و</strong>ر"‏ ببرک کارمل<strong>و</strong> بگ<strong>و</strong>نه غير مستقيم پری ها طلبان،‏فرصت بنام پرچم جناح رهبر هنگام انقلاب ث<strong>و</strong>رشکست در مبلغان ترس <strong>و</strong> گرفته ب<strong>و</strong>دند.‏قرار نک<strong>و</strong>هش م<strong>و</strong>رد <strong>و</strong>ديدگاه ها نکته قابل تأمل در اما های رهبران جناح پرچم ازم<strong>و</strong>ضع گيری که سلطانعلیحالی در است.‏ ک<strong>و</strong>دتای ث<strong>و</strong>ر رهبرانکشتمند،‏ سليمان لايق <strong>و</strong>بسياری از <strong>و</strong>ک<strong>و</strong>دتای مذک<strong>و</strong>ر جناح پرچم سالهای پس از ز<strong>و</strong>ال حاکميت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقپس از ماجراج<strong>و</strong>يانهسرانه <strong>و</strong> عمل خ<strong>و</strong>د را ک<strong>و</strong>دتا حتی آنرا<strong>و</strong> جناح خلق ميدانند امين <strong>و</strong> درتلقی می کنند،‏ چرا نفرت انگيز <strong>و</strong>مشارکت کردند حاکميتِ‏ محص<strong>و</strong>ل ک<strong>و</strong>دتا کناردر حاکميت اين تدا<strong>و</strong>م برای افغانستاننير<strong>و</strong>های مهاجم ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بر جناح پرچم <strong>و</strong> رهبرانگرفتند؟ اگر قرار عن<strong>و</strong>انبه ث<strong>و</strong>ر باک<strong>و</strong>دتای جناح آن ماجراج<strong>و</strong>يی حفيظ االله امين مخالفت داشتند38

www.goftaman.<strong>com</strong>ماجراج<strong>و</strong>يانهچرا اين عملرا پس از ک<strong>و</strong>دتا که شريک قدرت ب<strong>و</strong>دندانقلاب کبير ث<strong>و</strong>ر می خ<strong>و</strong>اندند <strong>و</strong> پس ازتجا<strong>و</strong>ز نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به آن نام مرحلهن<strong>و</strong>ين <strong>و</strong> تکاملی انقلاب ث<strong>و</strong>ر را گذاشتند؟ک<strong>و</strong>دتای ث<strong>و</strong>ر <strong>و</strong> اتحاد ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی:‏يکی از م<strong>و</strong>ض<strong>و</strong>عات مهم <strong>و</strong> قابل بررسی درک<strong>و</strong>دتای ث<strong>و</strong>ر نقش ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> ارگانهایقدرت آن چ<strong>و</strong>ن کی.‏ جی.‏ بی <strong>و</strong> استخباراتنظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ‏(جی.‏ آر.‏ ي<strong>و</strong>)‏ در ک<strong>و</strong>دتااست.‏ آيا ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها درک<strong>و</strong>دتای ث<strong>و</strong>ر دخالتداشتند؟ ارتباط حفيظ االله امين ق<strong>و</strong>ماندانک<strong>و</strong>دتا با ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها چگ<strong>و</strong>نه ب<strong>و</strong>د؟ آيا ا<strong>و</strong>بخش نظامی جناح خلق را بد<strong>و</strong>ر از ديد<strong>و</strong>آگاهی کی.‏ جی.‏ بی <strong>و</strong> سازمان استخباراتارتش سرخ ‏(جی.آر.ي<strong>و</strong>)‏ رهبری <strong>و</strong> سازماندهیميکرد؟ در حالی که بسياری ازن<strong>و</strong>يسندگان <strong>و</strong> محققين داخلی <strong>و</strong>خارجی ازعدم دخالت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در ک<strong>و</strong>دتای ث<strong>و</strong>ر سخنميگ<strong>و</strong>يند،‏ اتشه نظامی سفارت هند<strong>و</strong>ستاندر کابل به همکاری مشا<strong>و</strong>رين تکنيشنش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در فر<strong>و</strong>دگاه بگرام باک<strong>و</strong>دتاچياناشاره می کند.‏ سليک هريسن ن<strong>و</strong>يسنده <strong>و</strong>محقق افغانستان شناس امريکايی از ق<strong>و</strong>لاتشه نظامی سفارت هند<strong>و</strong>ستان می گ<strong>و</strong>يد:‏‏«دگر<strong>و</strong>ال مده<strong>و</strong>سميران که در آن<strong>و</strong>قت آتشهنظامی هند در کابل ب<strong>و</strong>د <strong>و</strong> با افسرانق<strong>و</strong>ای ه<strong>و</strong>ايی ارتباط <strong>و</strong>سيع داشت به منگفت:‏ قادر سازمان استخبارات نظامیاتحاد ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی را از پلان امين مطلع ساختهب<strong>و</strong>د اما دست<strong>و</strong>ر اشتراک در ک<strong>و</strong>دتا را بدستنيا<strong>و</strong>رده ب<strong>و</strong>د.‏ دگر<strong>و</strong>ال سميران ميگ<strong>و</strong>يد که391357www.goftaman.<strong>com</strong>1978ميلادیا<strong>و</strong>ايل سالدر کابلتکنيشن ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در <strong>و</strong> تن مشا<strong>و</strong>ر درآنها از ب<strong>و</strong>ده که تعداد زيادی م<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د سيستمميدان ه<strong>و</strong>ايی بگرام <strong>و</strong>کابل در طياره <strong>و</strong>کنتر<strong>و</strong>ل خط پر<strong>و</strong>ازم<strong>و</strong>شک های ضد اين نکتهنامبرده بر ب<strong>و</strong>دند.‏ مصر<strong>و</strong>ف کار که بد<strong>و</strong>ن کمک تکنيشن هایمی <strong>و</strong>رزد تأکيد به ق<strong>و</strong>ای ه<strong>و</strong>ايی خيلی مشکلش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی شايد اپريل فعاليت ميکرد.‏که بر<strong>و</strong>ز می ب<strong>و</strong>د کهب<strong>و</strong>د مجب<strong>و</strong>ر که قادر سميران ميگ<strong>و</strong>يد بدست آ<strong>و</strong>ردنک<strong>و</strong>دتا تا در اشتراک خ<strong>و</strong>يش را تع<strong>و</strong>يقبه ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی مشا<strong>و</strong>رين م<strong>و</strong>افقه مدت اندکمشا<strong>و</strong>رين ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در اندازد.‏ تصميمبايد ک<strong>و</strong>دتا آغاز از قبل خيلی به م<strong>و</strong>قعمسک<strong>و</strong> از اما ميگرفتند.‏ کمکک<strong>و</strong>دتا هدايت بدست آ<strong>و</strong>ردندکه با نمايند.‏کميته مرکزی حزبش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در مشا<strong>و</strong>ر اما ‏"ي<strong>و</strong>ریافغانستان خلق دم<strong>و</strong>کراتيک در‏«هرکس فکرمی کند می گ<strong>و</strong>يد:‏ ک<strong>و</strong>زنتس"‏ دست مسک<strong>و</strong> <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د‏(ک<strong>و</strong>دتای ث<strong>و</strong>ر)‏ اين <strong>و</strong>اقعه يکی ازاشتباه است.‏ داشته است سخت در کابل کارآن زمان در د<strong>و</strong>ستان من که در ميکرد می گفت اين انقلاب برای طرفکه حتیمنتظره ب<strong>و</strong>د غير بدانجا ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی تا <strong>و</strong>ق<strong>و</strong>عکه خبر سفير تا مدتی جرأت نميکرد مام<strong>و</strong>رينبه مسک<strong>و</strong> ارسال نمايد.‏ انقلاب را خبرجزئيات بيشتری با از اطلاعاتی ما مترقبهغير نيز برای آنها چند ب<strong>و</strong>دند،‏ هر ب<strong>و</strong>د.»(‏‎21‎‏)‏حزبمرکزی کميته مشا<strong>و</strong>ر چند هر ک<strong>و</strong>دتایدر را دم<strong>و</strong>کراتيک خلق دست مسک<strong>و</strong> آگاهیبه اما داند نمی دخيل ث<strong>و</strong>ر 4027(20)«350

www.goftaman.<strong>com</strong>اطلاعاتیمام<strong>و</strong>رينک<strong>و</strong>دتا اشاره می کند.‏جزئيات ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی از جی.‏مام<strong>و</strong>رين اطلاعاتی،‏ عمال کی.‏ مسلماً‏ آر.‏‏(جی.‏ استخبارات ارتش ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بی <strong>و</strong> لباسکه برخی هم در ب<strong>و</strong>دند ي<strong>و</strong> ارتش افغانستان قرارنظامی در مشا<strong>و</strong>ر که ق<strong>و</strong>ایدگر<strong>و</strong>ال عبدالقادر آيا داشتند.‏ فرماندهی کردک<strong>و</strong>دتای ث<strong>و</strong>ر در ه<strong>و</strong>ايی را تاپير<strong>و</strong>زی ک<strong>و</strong>د عمده در نقش بسيار <strong>و</strong> کميته مرکزی حزباسناد در <strong>و</strong> نم<strong>و</strong>د ايفا بی د<strong>و</strong>ستجی کی.‏ کم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی خ<strong>و</strong>انده می ش<strong>و</strong>د،‏کش<strong>و</strong>ر راستين ي<strong>و</strong>آر.‏ جی.‏ يا بی <strong>و</strong> جی مام<strong>و</strong>رين کی.‏ نگهداشت؟بی خبر اقدام خ<strong>و</strong>د از را به رتبهکه بعدًا دگر<strong>و</strong>ال عبدالقادر حک<strong>و</strong>مت حزبژنرالی <strong>و</strong> به <strong>و</strong>زارت دفاع در پيام های شماردر دم<strong>و</strong>کراتيک خلق رسيد م<strong>و</strong>ٔرخ‎124‎م<strong>و</strong>ٔرخ‎1374/3/7‎<strong>و</strong>شمارهم<strong>و</strong>ٔرخ جی.‏مرب<strong>و</strong>ط کی.‏ م<strong>و</strong>ٔرخکابل به عن<strong>و</strong>ان د<strong>و</strong>ست راستين اتحادبی از آنافز<strong>و</strong>ن بر ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ت<strong>و</strong>صيف می ش<strong>و</strong>د.(‏‎22‎‏)‏ سالمشا<strong>و</strong>ر ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ارتش افغانستان در سر قادرک<strong>و</strong>دتای ث<strong>و</strong>ر ‎1978‎حتا سی سال پس از ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی می خ<strong>و</strong>اند:‏د<strong>و</strong>ست <strong>و</strong>اقعی اتحاد را کهبگ<strong>و</strong>يم دفاع بايد ‏«راجع به <strong>و</strong>زير تره کی رفتم،‏ خ<strong>و</strong>اهش نم<strong>و</strong>دمنزد خ<strong>و</strong>دم شخصًا دفاع نگهدارد،‏به صفت <strong>و</strong>زير را که قادر ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یيک د<strong>و</strong>ست <strong>و</strong>اقعی اتحاد ا<strong>و</strong> زيرا است.»(‏‎23‎‏)‏ديگری که اظهارات اتشه نظامینکته همکاریاز کابل را سفارت هند<strong>و</strong>ستان در تکنيشن های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به ق<strong>و</strong>ای ه<strong>و</strong>ايی قابل131.41.(G.R.U1374/2/28، شماره،1374/3/4 شماره 731374/5/27 258 – 257www.goftaman.<strong>com</strong>نظرابراز تأمل ميسازد،‏ارتشمشا<strong>و</strong>ر نظامی ش<strong>و</strong>ری در همين سر مصاحبه با يکافغانستان است که در ميلادی می گ<strong>و</strong>يد:‏سال نشريه ر<strong>و</strong>سی در به س<strong>و</strong>ی ميدان ه<strong>و</strong>ايی‏(سفيرش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی)‏ ‏«سفير من داخل مح<strong>و</strong>طه سفارت ب<strong>و</strong>دم.‏حرکت کرد.‏ شهر<strong>و</strong>ارد که تانکها دادند ناگهان خبر بالای <strong>و</strong>زارتفير چند کابل شده اند <strong>و</strong> رياست جمه<strong>و</strong>ری نم<strong>و</strong>ده اند.‏قصر دفاع <strong>و</strong> بازگشتسفير مترقبه ب<strong>و</strong>د.‏ غير برای ما به گ<strong>و</strong>شاست،‏ همه جاصدای فير ‏"فير <strong>و</strong>گفت:‏ ا<strong>و</strong>آگاهی داشت که چه <strong>و</strong>اقع‏"نه ميرسد.‏ آگاه ب<strong>و</strong>دند.‏نه هم مقامات ما شده <strong>و</strong> کهچنان عمل نم<strong>و</strong>دند ‏"پرچم"‏ <strong>و</strong> ‏"خلق"‏ آنها مثال منبط<strong>و</strong>ر نت<strong>و</strong>انستيم بفهميم.‏ هرگز ايننميدانستيم که چه <strong>و</strong>اقع شده.‏ سفير <strong>و</strong> س<strong>و</strong>ی آنهااز بعداً‏ حرف من دقيق است.‏ حمله می‏"مابه قصر تره کی آمد:‏ نماينده م<strong>و</strong>ٔفقيت چندانی نداريم،‏ چهکنيم اما برايم گفت:‏ ‏"چيزی بگ<strong>و</strong>"‏بايدکرد؟ سفير تاچيزیدارم گفتم:"آيااجازه من بگ<strong>و</strong>يم؟"‏راقادر بلی،‏ ا<strong>و</strong> برايم اجازه گفتگ<strong>و</strong> با ا<strong>و</strong>ب<strong>و</strong>د.‏ نماينده تره کی فقط قادر داد.‏ من برایرهبری ميکرد.‏ عمليات جنگی را اطراف قصراز را ‏"ف<strong>و</strong>راً‏ ق<strong>و</strong>ا شان گفتم:‏ ت<strong>و</strong>سط طيارات انجامحملات تانرا <strong>و</strong> د<strong>و</strong>رکنيد دهيد."»(‏‎24‎‏)‏ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به ق<strong>و</strong>ل خ<strong>و</strong>دش بهمشا<strong>و</strong>ر <strong>و</strong>قتی سر ه<strong>و</strong>اپيماهاگفت تا به قادر اجازه سفير آناز آيا بيشتر ميدان سازد را <strong>و</strong>ارد ت<strong>و</strong>سطک<strong>و</strong>دتاچيان نفع به را کاری تمام قطعات نظامیمشا<strong>و</strong>ران ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی که در 200642

www.goftaman.<strong>com</strong>ه<strong>و</strong>ايیق<strong>و</strong>ای به خص<strong>و</strong>ص درانجام نداد؟داشتند حض<strong>و</strong>ر ک<strong>و</strong>دتاینقطه بسيار مهم <strong>و</strong> قابل بحث در ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی هاث<strong>و</strong>ر،‏ ر<strong>و</strong>ابط حفيظ االله امين با امين بد<strong>و</strong>ن اطلاع <strong>و</strong> استيذاناست که آيا فرمان اين ک<strong>و</strong>دتا را صادر کرد؟ر<strong>و</strong>س ها میاين م<strong>و</strong>رد در سلطان علی کشتمند باره اينکه گفته می ش<strong>و</strong>د‏«در ن<strong>و</strong>يسد:‏ ‏(ک<strong>و</strong>دتایاقدام به قيام ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>يها از پيش آگاهی داشته اند،‏ بی اساساز ث<strong>و</strong>ر)‏ اين زمينهحفيظ االله امين در است.‏ درا<strong>و</strong> زبان رانده است.‏ د<strong>و</strong>گ<strong>و</strong>نه،‏ حرف بر کهجلسه سياسی بگ<strong>و</strong>نه رسمی گزارش داد اپريل هنگاميکهقيام يعنی شام ر<strong>و</strong>ز اطلاعبا شد،‏ م<strong>و</strong>ض<strong>و</strong>ع را ت<strong>و</strong>قيف آزاد از اين زمانیمقامات ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی رسانيده است <strong>و</strong> مطلع شدهخ<strong>و</strong>د ب<strong>و</strong>ده است که ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>يها بگ<strong>و</strong>نه غير رسمیا<strong>و</strong> حرف ديگر ب<strong>و</strong>دند.‏ طريق مشا<strong>و</strong>ريناظهار کرده است اينکه از قيامجريان آغاز در <strong>و</strong> ارد<strong>و</strong> ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در اطلاع داده است.‏ايشان نيز م<strong>و</strong>ض<strong>و</strong>ع را با محمدتره کی <strong>و</strong>هرگاه به گفته های ن<strong>و</strong>ر ش<strong>و</strong>د،‏ آنان بهحفيظ االله امين استناد <strong>و</strong>ق<strong>و</strong>عکه از ميداشتند اظهار تأکيد نه <strong>و</strong>اشنگتن،‏ نهنه مسک<strong>و</strong> <strong>و</strong> ‏"انقلاب"‏ اطلاعیهيچگ<strong>و</strong>نه کارتر نه <strong>و</strong> برژنف ‏"انقلاب"‏از به قراريکه بعد نداشتند.‏ ن<strong>و</strong>ربه ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>يها باری افشاءگرديد،‏ که افسران خلقیمحمدتره کی گفته ب<strong>و</strong>دند قيام حرف ميزنند،‏ميان ارتش از در اشتباهباشد نظر هرگاه چنين چيزی در اين ص<strong>و</strong>رت طبيعیدر بزرگ خ<strong>و</strong>اهد ب<strong>و</strong>د.‏ ازقبلا که امين نميخ<strong>و</strong>است ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>يها ب<strong>و</strong>د 2743www.goftaman.<strong>com</strong>اطلاع داشتهپلان قيامباشد <strong>و</strong> بايد در برابر يک عمل انجام شدهقرار ميگرفتند.»‏اينکه سلطانعلی کشتمند عدم اطلاع ک<strong>و</strong>دتارا ت<strong>و</strong>سط امين به ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها،‏ به گ<strong>و</strong>نه ایم<strong>و</strong>رد تائيد قرار ميدهد،‏ در <strong>و</strong>اقع غرضدرست نشان دادن با<strong>و</strong>ر خ<strong>و</strong>د مبنی بر ‏"عدمآگاهی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>يها از قيام"‏ است.‏ اماادعای ه<strong>و</strong>اداران <strong>و</strong> طرفدارن حفيظ االلهامين در اين م<strong>و</strong>رد از با<strong>و</strong>ر آنها بهاستقلاليت امين <strong>و</strong>عدم اعتماد ا<strong>و</strong> به ر<strong>و</strong>سها ناشی می ش<strong>و</strong>د.‏ آنگ<strong>و</strong>نه که غ<strong>و</strong>ربندی مین<strong>و</strong>يسد:‏ ‏«در اين ساليکه از قيام هفتث<strong>و</strong>ر ميگذرد با <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د سعی <strong>و</strong> تلاشبدخ<strong>و</strong>اهان از آرشيف های زمان ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یک<strong>و</strong>چکترين مدرکی بدست نيامده که دال بردست داشتن مستقيم <strong>و</strong> يا غير مستقيمش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در اين قيام باشد.‏ بر عکس ش<strong>و</strong>اهد<strong>و</strong> اسناد کافی <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د دارد که در هدايتامين در م<strong>و</strong>رد ک<strong>و</strong>دتا اين دست<strong>و</strong>ر هم شاملب<strong>و</strong>د که م<strong>و</strong>ض<strong>و</strong>ع از ر<strong>و</strong>سها جدًا مخفینگهداشته ش<strong>و</strong>د.‏ <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د اين جمله در ايندست<strong>و</strong>ر نشاندهنده عدم اعتماد عميق اميننسبت به ر<strong>و</strong>س ها است که برحق ب<strong>و</strong>دن آنراح<strong>و</strong>ادث بعدی تجا<strong>و</strong>ز <strong>و</strong> اشغال <strong>و</strong> مداخلاتی کهحتی تا امر<strong>و</strong>ز ادامه دارد به اثباترساند.»(‏‎26‎‏)‏محقق امريکايی سليگ هريسن به نقل ازاسناد منتشره کی.‏ جی.‏ بی در حالی کهمی گ<strong>و</strong>يد حفيظ االله امين دست<strong>و</strong>ر به ک<strong>و</strong>دتارا از ر<strong>و</strong>س ها مخفی نگهداشته ب<strong>و</strong>د،‏ کی.‏جی.‏ بی بر خلاف اين پنهانکاری امين از<strong>و</strong>ق<strong>و</strong>ع ک<strong>و</strong>دتا اطلاع يافت.‏ اما کی.‏ جی.‏ بی(25)4421

www.goftaman.<strong>com</strong>انجاماز نه امين رادررا نه محمددا<strong>و</strong>د <strong>و</strong> ممانعت کرد ک<strong>و</strong>دتا اين درحالیگذاشت.‏ ق<strong>و</strong>ع ک<strong>و</strong>دتا جريان <strong>و</strong> برمبنی ب<strong>و</strong>دکه ت<strong>و</strong>صيه مسک<strong>و</strong> مدت ها قبل ک<strong>و</strong>دتاخ<strong>و</strong>د داری حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق از ‏«به ق<strong>و</strong>لهريسن می ن<strong>و</strong>يسد:‏ داشت.‏ قرار م<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ز<strong>و</strong>ف که د<strong>و</strong>ره مام<strong>و</strong>ريتش بهالکساندر هفته<strong>و</strong> بی ، ماه ها جی.‏ حيث معا<strong>و</strong>ن کی.‏ نيز شامل میاپريل را های قبل از آنکه از ت<strong>و</strong>صيه نم<strong>و</strong>د شديدًا ش<strong>و</strong>د،‏ مسک<strong>و</strong> بیجی.‏ کی.‏ ليکن ش<strong>و</strong>د.‏ داری خ<strong>و</strong>د آنکهاز بعد کشف کند.‏ نت<strong>و</strong>انسته ب<strong>و</strong>د ج<strong>و</strong>اسس سازمان استخباراتی نظامیيکی از پلان اميناز ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به سازمان مذک<strong>و</strong>ر يا<strong>و</strong> اطلاع داد،‏ نامبرده ساعت عمليات ک<strong>و</strong>دتابرای آغاز ‎25‎اپريل را تعين نم<strong>و</strong>ده ب<strong>و</strong>د.‏هدايتيافت که در کی جی بی در بعدًا هم شاملک<strong>و</strong>دتا اين دست<strong>و</strong>ر م<strong>و</strong>رد امين در مخفیهاجداً‏ ر<strong>و</strong>س از م<strong>و</strong>ض<strong>و</strong>ع که ب<strong>و</strong>د هراس ب<strong>و</strong>دکه مادر آيا ا<strong>و</strong> نگهداشته ش<strong>و</strong>د.‏ مداخله خ<strong>و</strong>اهيم کرد؟ يکی از‏(کی جی بی)‏ که‏(ک<strong>و</strong>دتاچيان)‏ گان کننده ت<strong>و</strong>طئه <strong>و</strong>فاداری اش به حزب کم<strong>و</strong>نيست اتحادش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی نسبت به <strong>و</strong>فاداری اش بهد<strong>و</strong>لت اتحاد ‏(به گمان ق<strong>و</strong>یب<strong>و</strong>د امين به مراتب زيادتر دگر<strong>و</strong>اليا <strong>و</strong> ز<strong>و</strong>ی گلاب به اشاره افشاءبما اين راز را است)‏ عبدالقادر خبرم<strong>و</strong>ض<strong>و</strong>ع با از را می شدکه دا<strong>و</strong>د نم<strong>و</strong>د.‏ نهکابل <strong>و</strong> <strong>و</strong>لی نه سفارت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در ساخت.‏ حزببا که ب<strong>و</strong>د آن فکر در مسک<strong>و</strong> دم<strong>و</strong>کراتيک خلق خيانت کند.‏10 شب94526www.goftaman.<strong>com</strong>م<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ز<strong>و</strong>ف بهالکساندرمن گفت که اندکی بعد از نيمه های شبپيام های از <strong>و</strong>زارت خارجه <strong>و</strong> دفتر مرکزیکی.‏ جی.‏ بی م<strong>و</strong>اصلت کرد که در آن بمات<strong>و</strong>صيه نشده ب<strong>و</strong>دکه امين را ازماجراج<strong>و</strong>يی اش منصرف سازيماز اظهارات م<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ز<strong>و</strong>ف به خ<strong>و</strong>بی پيدا استکه انگيزه حفيظ االله امين در پنهاننگهداشتن ک<strong>و</strong>دتا از ديد ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها بهت<strong>و</strong>صيه قبلی مسک<strong>و</strong> بر ميگردد نه در بیاعتمادی ا<strong>و</strong> به ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> يا بالعکس.‏ اگرعدم اطلاع حفيظ االله امين از ک<strong>و</strong>دتای ث<strong>و</strong>ربرای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها با استناد به ح<strong>و</strong>ادثبعدی ناشی از عدم اعتماد ا<strong>و</strong> به ر<strong>و</strong>سها<strong>و</strong>انم<strong>و</strong>د ش<strong>و</strong>د،‏ اين ح<strong>و</strong>ادث بر خلاف ن<strong>و</strong>شتهعبدالقد<strong>و</strong>س غ<strong>و</strong>ربندی حکايت از اعتمادامين به ر<strong>و</strong>س ها دارد.‏ ماه های بعد از<strong>ک<strong>و</strong>دتا،</strong>‏ حفيظ االله امين برای نجات حاکميتک<strong>و</strong>دتا يا حک<strong>و</strong>مت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق کهدر معرض ز<strong>و</strong>ال <strong>و</strong> سق<strong>و</strong>ط قرار گرفته ب<strong>و</strong>د،‏خ<strong>و</strong>استار <strong>و</strong> ر<strong>و</strong>د ق<strong>و</strong>ای نظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی شد.‏امين پس از قتل تره کی که در مباحثبعدی م<strong>و</strong>رد تبيين <strong>و</strong> بررسی بيشتر قرارخ<strong>و</strong>اهد گرفت نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی را به عن<strong>و</strong>انگارد محافظ <strong>و</strong>ارد مقر <strong>و</strong> قصر خ<strong>و</strong>يش ساخت.‏کدام عقل سليمی می پذيرد که زمام داريک کش<strong>و</strong>ر برای حفاظت خ<strong>و</strong>د <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لتش ازکش<strong>و</strong>ری نير<strong>و</strong>ی نظامی بخ<strong>و</strong>اهد که نسبت بها<strong>و</strong> بی اعتماد باشد؟ اين در حاليست کهامين به ادعای مام<strong>و</strong>رين کی.‏ جی.‏ بی يکیاز اعضای افغان اين سازمان ب<strong>و</strong>د:‏‏«"ب<strong>و</strong>ک<strong>و</strong>فسکی"‏ يکی از کارکنان سابق کی.‏جی ‏.بی ادعا می کند که نام مستعار(27)«.46

امين در نزدش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ‏"کاظم"‏‏"ميتر<strong>و</strong>خين"‏ نيزاست.»(‏‎28‎‏)‏www.goftaman.<strong>com</strong>استخباراتب<strong>و</strong>ده است.‏ در لستچنين نامی م<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>دک<strong>و</strong>دتاچيان ث<strong>و</strong>ر <strong>و</strong> ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی:‏چرا از رابطه ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی با ک<strong>و</strong>دتای ث<strong>و</strong>ر سخنمير<strong>و</strong>د؟ ريشه های اين بحث به کجا برميگردد؟ ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها با ک<strong>و</strong>دتاچيان ث<strong>و</strong>ر درارتش افغانستان چه ارتباطی داشتند؟ارتباط ر<strong>و</strong>س ها با نظاميان افغان <strong>و</strong> درارگانهای نظامی افغانستان از چه زمانیآغاز شد؟ فياض نجيمی ن<strong>و</strong>يسنده <strong>و</strong> پژ<strong>و</strong>هشگرافغان به نقل از منابع معتبر ر<strong>و</strong>سی <strong>و</strong> بهخص<strong>و</strong>ص از اسناد محرم حزب کم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی<strong>و</strong> سازمان استخباراتی آن کی.‏ جی.‏ بینکات مهمی را تبيين <strong>و</strong> بررسی می کند کهدر آن ميت<strong>و</strong>ان بسياری از پاسخ به اينپرسش ها را دريافت.‏ <strong>و</strong>ی مين<strong>و</strong>يسد:‏ ‏«بعداز به رسميت شناختن د<strong>و</strong>لت تازه به استقلالرسيده ی افغانستان،‏ ‏(د<strong>و</strong>لت شاه اماناالله)‏ ر<strong>و</strong>س ها به سرعت ک<strong>و</strong>شيدند تا اهرمهای نف<strong>و</strong>ذی شانرا در اين کش<strong>و</strong>ر ايجادنمايند.‏ ا<strong>و</strong>لين نشانه ی اينگ<strong>و</strong>نه تلاش هاعبارت از اساسگذاری گر<strong>و</strong>هی زيرنام‏"کميته مرکزی انقلابي<strong>و</strong>ن ج<strong>و</strong>انان افغان"‏در بخارا ب<strong>و</strong>د."...‏در پايان 1919 مسيحی ش<strong>و</strong>رای تبليغات بينالمللی که بخش شرقی کمينترن هم ناميده میشد،‏ ايجاد گرديد.‏ در سال زير رهبریش<strong>و</strong>را،‏ حزب ‏"عدالت"‏ پارس،‏ حزب کم<strong>و</strong>نيستبخارا <strong>و</strong> احزاب تر کی،‏ خي<strong>و</strong>ه ای <strong>و</strong> افغانیسامان داده شدند.‏192047www.goftaman.<strong>com</strong>بخارا ‏"کميتهدرسال ‎1920‎درمرکزی انقلابي<strong>و</strong>ن ج<strong>و</strong>انان افغان"‏ تحت رهبری‏"حاجی محمديعق<strong>و</strong>ب"‏ ايجاد گرديد که اعضایآنرا عمدتًا افغانهای ساکن بخارا،‏ترکستان <strong>و</strong> ر<strong>و</strong>سيه تشکيل ميدادند.‏ آنهااز به ثمر رسيدن انقلاب از راه ساقطنم<strong>و</strong>دن رژيم امانی <strong>و</strong> اعلان جمه<strong>و</strong>ريت درافغانستان حمايت می نم<strong>و</strong>دند.‏ حتا آنهابرای نيل به اهدافشان از حک<strong>و</strong>مت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یتقاضای ياری در راستای ايجاد ‏"غندهایسرخ"‏ را نم<strong>و</strong>دند...‏مطابق اسنادبايگانی،‏ ماسک<strong>و</strong> می ک<strong>و</strong>شيدتا به هر حال يک سازمان سياسی که مجریخ<strong>و</strong>استهايش در افغانستان باشد را تأسيسنمايد.‏ به همين مقصد،‏ يک سازمان سياسیديگر افغانی به نام"کميته مرکزیانقلابی افغانی"در سال 1920 درتحت رياست‏"محمد غفار"‏ در شهر ترمز ايجاد گرديدکه دارای ب<strong>و</strong>د.‏ لست اعضای آن درنزد ن<strong>و</strong>يسنده ‏(ن<strong>و</strong>يسنده ی ر<strong>و</strong>سی)‏ م<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>داست <strong>و</strong> درآينده ضميمه خ<strong>و</strong>اهد شد.‏ اعضایسازمان بيشتر از شمال افغانستان ب<strong>و</strong>دند<strong>و</strong>لی بعضی ها از کابل در آن حض<strong>و</strong>رداشتند.‏ آنها از رهبری ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی تقاضای کمک<strong>و</strong> حق<strong>و</strong>ق ماهانه را نم<strong>و</strong>دند.‏يگانه سازمانی که در در<strong>و</strong>ن افغانستانايجاد گرديد،‏ عبارت ب<strong>و</strong>د از ‏"سازمانراديکال های چپ افغانی ‏"در هرات کهحمايت <strong>و</strong> ياری نمايندگان ر<strong>و</strong>سی کميساريایخلق در ام<strong>و</strong>ر خارجی در آسيای ميانه رابا خ<strong>و</strong>د داشت.‏ د<strong>و</strong>ره ی فعاليت سازمان،‏سالهای ‎1920‎<strong>و</strong> ‎1921‎ب<strong>و</strong>د.‏ ر<strong>و</strong>س ها آن زمان میک<strong>و</strong>شيدند تا ميان سازمانهای افغانی <strong>و</strong>4855 عض<strong>و</strong>

www.goftaman.<strong>com</strong>نمايند.‏قرارحدت بر بهسازمان هرات بيشترين ت<strong>و</strong>جه اش را پخشر<strong>و</strong>شنگرانه،‏ <strong>و</strong> آم<strong>و</strong>زشی کارهای ميان نظامياندر <strong>و</strong>کار درسنامه ها نيزسازمانهای ديگر معط<strong>و</strong>ف نم<strong>و</strong>ده ب<strong>و</strong>د.‏ درنف<strong>و</strong>ذ <strong>و</strong> مطابق درخ<strong>و</strong>است ماسک<strong>و</strong> به کار ميان نظاميان دلچسپی داشتند.‏آنچی مهم است همکاری د<strong>و</strong>لتدهه در ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی درظاهرشاه با بعدًا نادرشاه <strong>و</strong> قمع جنبش بسماچی ها ب<strong>و</strong>د...‏قلع <strong>و</strong> امر بحث برانگيزترين مراحل مرب<strong>و</strong>ط به دهاما آندر <strong>و</strong>بعدترآن ميگردد.‏ ‎50‎<strong>و</strong>‎60‎ های به لايه های مختلفنه تنها د<strong>و</strong>ران ر<strong>و</strong>س ها ح<strong>و</strong>زه ی ملکی ت<strong>و</strong>جه نم<strong>و</strong>دند،‏اجتماعی در پيش تعينحسب نظريه های از بلکه بر جذب نظاميان<strong>و</strong> شده ی کمينترنی به نف<strong>و</strong>ذ کميته مرکزی حزبسند در نيز پرداختند.‏ ‎1974‎عن<strong>و</strong>ان‎21‎ج<strong>و</strong>ن کم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی م<strong>و</strong>ٔرخ رهبران خلق <strong>و</strong>پرچم آنچی که به امضایدرباره ی فعال ب<strong>و</strong>دن‏"ا<strong>و</strong>ليان<strong>و</strong>فسکی"‏ ‏(ارتش)‏سازمانهای سياسی افغانی در ارد<strong>و</strong> دا<strong>و</strong>دمحمد نگرانی های رئيس جمه<strong>و</strong>ر <strong>و</strong> چنين تلقیميک<strong>و</strong>شد نگاشته شده،‏ ا<strong>و</strong> ‏"رفقای افغانی"‏اين عمل نمايدکه گ<strong>و</strong>يا مترقبه ب<strong>و</strong>ده <strong>و</strong>آنهاغير برای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها سازمانهای <strong>و</strong>فادارشانتا ترجيح ميدادند <strong>و</strong>اقعيتاما نه نهند.‏ گليم فراتر از پا اين است که سازمانهای نظامی <strong>و</strong>ابسته بهآگاهیبا آن نامه <strong>و</strong> ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی سالها پيش از در<strong>و</strong>ن دستگاه هایت<strong>و</strong>افق ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>يها،‏ در <strong>و</strong> جذبنظامی افغانستان فعالانه به جلب <strong>و</strong> نظاميان می پرداختند،‏ که حتی عده يی<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>شته ها در آن نظاميان نيز از 4930www.goftaman.<strong>com</strong>يا مستقيم <strong>و</strong>اظهاراتشانيا تل<strong>و</strong>يحی از آن ياد کرده اند.‏ درم<strong>و</strong>رد حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق گفته می ش<strong>و</strong>دکه آن حزب از آغاز دارای يک شاخه ینظامی ب<strong>و</strong>ده که پيش از ايجاد آن تحترهبری مير اکبر خيبر فعاليت ميکرد؛ بعدًاسازمان نظامی مذک<strong>و</strong>ر،‏ با غير نظاميان<strong>و</strong>حدت نم<strong>و</strong>ده <strong>و</strong> به تشکيل حزب دم<strong>و</strong>کراتيکخلق مبادرت <strong>و</strong>رزيدند.‏ همچنان ازساختارهای ديگری به نام های ‏"سازماننظامی افغانستان"‏ ‏(سنا)‏ <strong>و</strong> يا ‏"افسرانه<strong>و</strong>ايی"‏ ياد می ش<strong>و</strong>د،‏ که همکار بااستخبارات ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها قلمداد می ش<strong>و</strong>ند.‏بنا بر اين ح<strong>و</strong>زه ی نظامی برای ر<strong>و</strong>سهاح<strong>و</strong>زه ی دلچسپ <strong>و</strong> م<strong>و</strong>رد علاقه ب<strong>و</strong>ده است کهتا آخر باقی ماند.»(‏‎29‎‏)‏در کتاب ‏"نبرد افغانی استالين،‏ سياستقدرت های بزرگ در افغانستان <strong>و</strong> قبايلپشت<strong>و</strong>ن"‏ تأليف داکتر ي<strong>و</strong>ری تيخانف استاددانشگاه ليپيتسک ر<strong>و</strong>سيه نيز به تفصيلدر م<strong>و</strong>رد اهميت افغانستان برای حزببلش<strong>و</strong>يک ر<strong>و</strong>سيه به رهبری لنين <strong>و</strong> سايررهبران آن که پس از تصاحب قدرت اتحادش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی س<strong>و</strong>سياليستی را تشکيل دادند سخنمی ر<strong>و</strong>د.‏ لنين در سال 1919 افغانستان راکليد آسيای ميانه <strong>و</strong> کانال س<strong>و</strong>يس انقلاببس<strong>و</strong>ی هند خ<strong>و</strong>اند.‏عبدالحميد محتاط از افسران ق<strong>و</strong>ای ه<strong>و</strong>ايیافغانستان که در ک<strong>و</strong>دتای سرطانبه رهبری سردار‎17)1352‎ج<strong>و</strong>لایمحمددا<strong>و</strong>د در سرنگ<strong>و</strong>نی نظام سلطنتی شرکتداشت نيز از چنين سازمانی در ارتش سخنمی گ<strong>و</strong>يد.‏ هر چند ا<strong>و</strong> ت<strong>و</strong>ضيحات بيشتری در2650(1973

www.goftaman.<strong>com</strong>سازمان ارائهاينم<strong>و</strong>رد <strong>و</strong>ق<strong>و</strong>ع ک<strong>و</strong>دتای<strong>و</strong>ی که شکل گيری <strong>و</strong> نمی کند.‏ ‎1973‎به تفصيلج<strong>و</strong>لای در را محمددا<strong>و</strong>د سردار سازمان نظامیم<strong>و</strong>رد بيان می کند،‏ در ‏«اين همرزمان ديرين منارتش می ن<strong>و</strong>يسد:‏ عزيزاحمد،‏ انجنيرانجنير از:‏ عبارت ب<strong>و</strong>دند <strong>و</strong>انجنيرغلامانجنيرزرين حرکت،‏ شيرآقا شايسته ترين استادان مسلکآنها سعيد.‏ ديپل<strong>و</strong>مرشته های خ<strong>و</strong>د در ب<strong>و</strong>دند.‏ خ<strong>و</strong>د اکادمی اتحادش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بدستعالی را از سالیدير جانبی ديگرآنها از از داشتند.‏ که سک<strong>و</strong>ت <strong>و</strong>ب<strong>و</strong>دند به انديشه سياسی تجهيز بی تفا<strong>و</strong>تی رانسبت به سرن<strong>و</strong>شتخام<strong>و</strong>شی <strong>و</strong> از اينگناه می پنداشتند.‏ هم<strong>و</strong>طنان خ<strong>و</strong>د کهسازمان نظامی ای ب<strong>و</strong>دند ر<strong>و</strong>همه عض<strong>و</strong> فعاليت‏(ارتش)‏ ارد<strong>و</strong> شش سال در از بيشتر هدف شماره يک اينپيش ميبرد.‏ مخفيانه را سازمان ک<strong>و</strong>چک نظامی،‏ <strong>و</strong>اژگ<strong>و</strong>نی نظام منحطنظام جمه<strong>و</strong>ری ب<strong>و</strong>دکهفرت<strong>و</strong>ت شاهی <strong>و</strong>ايجاد <strong>و</strong> درپرت<strong>و</strong> آن<strong>و</strong> حمايت مردم باشد م<strong>و</strong>رد تمامتا ش<strong>و</strong>د جامعه ايجاد شرايطی در زمين <strong>و</strong>احدمليت های ساکن سر اق<strong>و</strong>ام <strong>و</strong> خلالدر احساس برادری،‏ برابری کنند!‏ ما ت<strong>و</strong>افقمخفی،‏ مبارزه متمادی ساليان <strong>و</strong>تفاهم کلی ر<strong>و</strong>ی تمام مسايل ص<strong>و</strong>رت گرفتهباگيری سهم م<strong>و</strong>ض<strong>و</strong>ع بشم<strong>و</strong>ل ب<strong>و</strong>د،‏ جهت سرنگ<strong>و</strong>نی نظام شاهی.»(‏‎30‎‏)‏سرداردا<strong>و</strong>د سازمان نظامی کهافسران عض<strong>و</strong> بسياری از ازآن نام ميبرد محتاط از عبدالحميد ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ب<strong>و</strong>دند.‏افسران تحصيل يافته در جمله ی اين افسران ب<strong>و</strong>د.‏در محتاط نيز <strong>و</strong>فعاليت<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د به آنچی که درم<strong>و</strong>رد اگر در<strong>و</strong>ن ارتش افغانستانسازمان نظامی در 51www.goftaman.<strong>com</strong>با استخبارات<strong>و</strong> ر<strong>و</strong>ابط آنش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی گفته شد،‏ ت<strong>و</strong>جه ش<strong>و</strong>د اين پرسشبميان می آيد که آيا افسران عض<strong>و</strong> اينسازمان نظامی بد<strong>و</strong>ن استيذان ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>يهاتنها برای رساندن سردارمحمددا<strong>و</strong>د بهقدرت دست به ک<strong>و</strong>تا زدند؟نکات ديگر قابل پرسش اين است که چرااين افسران به د<strong>و</strong>ر محمددا<strong>و</strong>د گرد آمدند؟آيا آنها <strong>و</strong> سردارمحمددا<strong>و</strong>د دارای افکار <strong>و</strong>با<strong>و</strong>رهای مشترک سياسی ب<strong>و</strong>دند؟ اگر افتراقآنها را در ابعاد مختلف سياسی <strong>و</strong> اجتماعیبا محمددا<strong>و</strong>د م<strong>و</strong>رد ت<strong>و</strong>جه قرار داده ش<strong>و</strong>داين پرسش به ميان می آيد کهسردارمحمددا<strong>و</strong>د از آنها استفاده ميکرد <strong>و</strong>يا آنها با دا<strong>و</strong>د خان <strong>و</strong>ارد بازی شدهب<strong>و</strong>دند؟ در حالی که ر<strong>و</strong>يداد های بعدینشان داد که آن افسران <strong>و</strong> محمددا<strong>و</strong>د ازهمسفران دايمی اعتقادی <strong>و</strong> سياسی نب<strong>و</strong>دند.‏به ز<strong>و</strong>دی آنها از حاکميت طرد شدند.‏ شايداز همان آغاز هم پي<strong>و</strong>ند دا<strong>و</strong>دخان با آنهابرای بهره برداری از يکديگر ب<strong>و</strong>د.‏عبدالحميد محتاط در <strong>و</strong>اقع به چنين امریاشاره می کند.‏ ا<strong>و</strong> با فيض محمد ازافسران ديگر ک<strong>و</strong>دتای محمددا<strong>و</strong>د که سپس درنخستين کابينه م<strong>و</strong>ص<strong>و</strong>ف <strong>و</strong>زير داخله تعينشد بر سر اهداف خ<strong>و</strong>د بحث می نمايد.‏ فيضمحمد به ا<strong>و</strong> ميگ<strong>و</strong>يد:‏ ‏«محتاط!‏ هدف نهايی مندر افغانستان ايجاد يک سيستمس<strong>و</strong>سياليستی است.‏ من معتقدم که باسرداردا<strong>و</strong>د ميت<strong>و</strong>انيم به هدف خ<strong>و</strong>د نايلش<strong>و</strong>يم <strong>و</strong> حالا خ<strong>و</strong>دت مرام آخری خ<strong>و</strong>د رار<strong>و</strong>شن بساز <strong>و</strong> برايم تشريح بده؟»‏ محتاطدر پاسخ به فيض محمد برنامه <strong>و</strong> هدف خ<strong>و</strong>د52

www.goftaman.<strong>com</strong>فيضپذيرش م<strong>و</strong>ردراکه تمام افسران ک<strong>و</strong>دتاچی <strong>و</strong>شايد محمد <strong>و</strong> ت<strong>و</strong>ضيحسازمان نظامی ارتش است پس از ‏«بمنظ<strong>و</strong>رمفصل اينگ<strong>و</strong>نه خلاصه سازی ميکند:‏ يک جامعه ی مرفه <strong>و</strong> فاقد ازبیايجاد د<strong>و</strong>عدالتی های ژرف اجتماعی <strong>و</strong>طبقاتی ما ماشاملا<strong>و</strong>ل حرکت کنيم.‏ می حرکت آنعده اشخاص ايکه با<strong>و</strong> سرداردا<strong>و</strong>د <strong>و</strong>ميباشند انديشه های گ<strong>و</strong>ناگ<strong>و</strong>ن مجهز بسيج ساختن نير<strong>و</strong>هایاز بعد حرکت د<strong>و</strong>م ما تشخيص درست زمان،‏ براه می افتدخ<strong>و</strong>دی <strong>و</strong> اخراج عناصرآن تصفيه <strong>و</strong> نتيجه ی که در در<strong>و</strong>ن دستگاه حاکمه است.‏مطل<strong>و</strong>ب از نا با اين هدف فشرده می ت<strong>و</strong>انيم عملکنيم.»(‏‎31‎‏)‏ن<strong>و</strong>يسنده<strong>و</strong> خبرنگار هريسن"‏ ‏"سليک ميلادی چنددهه هشتاد امريکايی که در د<strong>و</strong>ران حاکميت حزببار از کابل در نيز درکرد دم<strong>و</strong>کراتيک خلق بازديد درش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها کار پژ<strong>و</strong>هش های خ<strong>و</strong>د از ياداخل ارتش افغانستان برای ک<strong>و</strong>دتا اينک<strong>و</strong>دتا های آينده سخن می گ<strong>و</strong>يد.‏ منابع ر<strong>و</strong>سی مین<strong>و</strong>يسنده به نقل از نظامیاستخباراتی ‏«دستگاه ن<strong>و</strong>يسد:‏ که چشم بهحالی در ‏(جی.آر.ي<strong>و</strong>)‏ ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی افسران تربيت يافتهآينده د<strong>و</strong>خته ب<strong>و</strong>د تش<strong>و</strong>يقسال سپتمبر در اتحادش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی را که سازمان انقلابی مخفی ق<strong>و</strong>ای مسلحنم<strong>و</strong>د همين دسته افسراناصلا تشکيل دهد.‏ را محمددا<strong>و</strong>دبا سردار سال که در ب<strong>و</strong>دند ا<strong>و</strong>)کمک کردند.»‏‏(درک<strong>و</strong>دتای سليک هريسن معتقد است که افراد <strong>و</strong>گر<strong>و</strong>ه‎1973‎<strong>و</strong>د<strong>و</strong> ک<strong>و</strong>دتای سال هر های ک<strong>و</strong>دتاچی در 1964(32)197353www.goftaman.<strong>com</strong>سازمان‎1978‎با د<strong>و</strong>اطلاعاتی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ‏(کی.جی.بی <strong>و</strong> جی.آر.ي<strong>و</strong>)‏در ارتباط ب<strong>و</strong>دند.‏ ا<strong>و</strong>می ن<strong>و</strong>يسد:‏ ‏«در<strong>و</strong>اقع در ارتش ‏(ارتش افغانستان)‏ سهگر<strong>و</strong>ه از افسران کم<strong>و</strong>نيست ب<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د آمد.‏بزرگترين آن،‏ گر<strong>و</strong>ه خلقی به رهبری حفيظاالله امين <strong>و</strong> بعد گر<strong>و</strong>ه پری ها به رهبریمير اکبر خيبر که با جی.آر.ي<strong>و</strong> يا سازماناطلاعاتی ارتش ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ارتباط داشت <strong>و</strong>جی.آر.ي<strong>و</strong> به ط<strong>و</strong>ر جداگانه باگر<strong>و</strong>ه ديگریاز افسران ارتش هم در ارتباط ب<strong>و</strong>د؛ کهژنرال عبدالقادر رئيس ستاد نير<strong>و</strong>یه<strong>و</strong>ايی ارتش که در ک<strong>و</strong>دتا نقش اساسیايفاء کرد،‏ يکی از آنها ب<strong>و</strong>د.(‏‎33‎‏)‏علا<strong>و</strong>ه برآنکه هريسن،‏ دگر<strong>و</strong>ال عبدالقادررا به نقل از منابع ر<strong>و</strong>سی عض<strong>و</strong>استخبارات نظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ‏(جی ‏.آر.ي<strong>و</strong>)‏ میخ<strong>و</strong>اند،‏ نام شفری دگر<strong>و</strong>ال عبدالقادر <strong>و</strong>نام مستعار بسياری از افسران عض<strong>و</strong> حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق افغانستان در ارتش کهدر ک<strong>و</strong>دتای ث<strong>و</strong>ر <strong>و</strong> پير<strong>و</strong>زی آن نقش عمدهداشتند شامل ليست اعضای افغان کی.‏ جی.‏بی در کتاب ‏"کی.‏ جی.‏ بی در افغانستان‏"برگرفته از اسناد <strong>و</strong> ياد داشتهایميتر<strong>و</strong>خين مام<strong>و</strong>ر سازمان مذک<strong>و</strong>ر در آرشفاسناد کی.جی.بی ب<strong>و</strong>د.‏ ‏"<strong>و</strong>اسيلی نيکيتيجميتر<strong>و</strong>خين"‏ با رتبه سرگردی ‏(جگرن)‏ ازسال‎1948‎تا ‎1956‎ميلادی منحيث افسر کی.جی.بیدر رياست ا<strong>و</strong>ل اين سازمان علا<strong>و</strong>ه برمام<strong>و</strong>ريت در داخل ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> ظايف اطلاعاتیرا در بير<strong>و</strong>ن از ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بد<strong>و</strong>ش داشت.‏ درسال 1956 پس از ناکامی در يک مام<strong>و</strong>ريتبير<strong>و</strong>ن مرزی به دفتر آرشيف ‏(بايگانی)‏ در54

www.goftaman.<strong>com</strong>ا<strong>و</strong>ل کی.جی.بیرياست ادارهت<strong>و</strong>ظيف گرديد.‏ بين سالهای ‎1972‎<strong>و</strong> ‎1974‎<strong>و</strong>ی<strong>و</strong>ظيفه نظارت بر انتقال اسناد آرشيفرياست نخست را از دفتر مرکزی کی.جی.بیدر قصر ل<strong>و</strong>بيانکای مسک<strong>و</strong> به مقر جديد آندر ‏"ياسين<strong>و</strong><strong>و</strong>"‏ محل ديگری در شهر مسک<strong>و</strong>بد<strong>و</strong>ش گرفت.‏ ا<strong>و</strong> در همين فرصتاسنادبسياری را ازکی.جی.‏ بی يا کاپیبرداری کرد <strong>و</strong> يا اصل آنرا با خ<strong>و</strong>دنگهداشت.‏ <strong>و</strong>ی در ‎1985‎از کی.جی.بی بازنشسته شد.‏ <strong>و</strong>ی در به سفارت امريکادر شهر تالين پايتخت جمه<strong>و</strong>ری است<strong>و</strong>نيارفت اما چندان م<strong>و</strong>رد ت<strong>و</strong>جه امريکايی هاقرار نگرفت.‏ سپس نامبرده به دستگاهسازمان اطلاعاتی انگلستان ام آی ر<strong>و</strong>یآ<strong>و</strong>رد.‏ ا<strong>و</strong> به کمک سازمان اطلاعاتیانگليس اسناد مخفی کرده خ<strong>و</strong>د را که به<strong>و</strong>رق می رسيد باخ<strong>و</strong>د به انگلستانانتقال داد.‏ ميتر<strong>و</strong>خين در سال‎2004‎ <strong>و</strong>فاتکرداماتا آن <strong>و</strong>قت پنج کتاب ديگر را بااستفاده از اسناد خ<strong>و</strong>د در م<strong>و</strong>ردکی.جی.بی <strong>و</strong>ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ن<strong>و</strong>شت.‏ يکی از کتابهای ا<strong>و</strong> کی.جی.بی در افغانستان نامدارد که در سال به زبان انگليسیمنتشر گرديد.‏ اين کتاب يک اثر پژ<strong>و</strong>هشی<strong>و</strong>علمی است که تحت نظر جمعی از استاداندانشگاه های امريکايی تد<strong>و</strong>ين گرديد <strong>و</strong>از س<strong>و</strong>ی مرکز جهانی <strong>و</strong>يدر<strong>و</strong>لسن به چاپرسيد.‏ در ترجمه بخشی از اين کتاب بهارتباط ک<strong>و</strong>دتای ث<strong>و</strong>ر که ت<strong>و</strong>سط داکتر غلامذکريا سعد<strong>و</strong>زی ص<strong>و</strong>رت گرفته است می آيد:‏‏«د<strong>و</strong>نفر صاحب منصبان افغانی قبلازک<strong>و</strong>دتا ‏(ک<strong>و</strong>دتای ث<strong>و</strong>ر‎1357‎‏)‏ به <strong>و</strong>يلب<strong>و</strong>ن ا<strong>و</strong>6199220025525000www.goftaman.<strong>com</strong>سر<strong>و</strong>يسسادچی،‏ مسئ<strong>و</strong>لکابل از <strong>و</strong>ق<strong>و</strong>ع‏.بی در جی اطلاعاتی کی.‏ نفراين د<strong>و</strong> دادند.‏ ‏(اطلاع)‏ هشدار ک<strong>و</strong>دتا گلابز<strong>و</strong>ی کهمحمد سيد يک:‏ صاحب منصبان هر <strong>و</strong>‏"مامد"‏ ‏.بی جی نام شفری <strong>و</strong>ی در کی.‏ مسمی <strong>و</strong>‏"نير<strong>و</strong>ز"‏ رفيع که بنام شفری محمد هرد<strong>و</strong>ثبت اند.‏ معرفی <strong>و</strong> به همين نام ها شخص م<strong>و</strong>ص<strong>و</strong>ف جاس<strong>و</strong>س ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ب<strong>و</strong>دند.»(‏‎34‎‏)‏سالهایژنرالان ارتش ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی که در يکی از دهه هشتاد ميلادیاشغال افغانستان در فرماندهان ارتش مذک<strong>و</strong>رمسئ<strong>و</strong>لان <strong>و</strong> از عبدالقادر را‏(دگر<strong>و</strong>ال)‏ سرهنگ ب<strong>و</strong>د،‏ يک سازمان مخفی کم<strong>و</strong>نيستی دربنيانگذار که در پير<strong>و</strong>زیارتش افغانستان می خ<strong>و</strong>اند ک<strong>و</strong>دتای حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق نقش مهمیحزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق‏«در بازی کرد:‏ ارد<strong>و</strong>در را مهمی ر<strong>و</strong>ل افغانستان ‏"جبهه‏(ارتش)،‏ تنظيم مستقل مخفی به نام که ت<strong>و</strong>سط<strong>و</strong>احد کم<strong>و</strong>نيستی افغانستان"‏ گرديدهايجاد دگر<strong>و</strong>ال ارد<strong>و</strong>،‏ عبدالقادر نگاهم<strong>و</strong>ص<strong>و</strong>ف از ب<strong>و</strong>د،‏ بازی می نم<strong>و</strong>د.‏ مفک<strong>و</strong>ره به برنامه حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق<strong>و</strong>ی تکيه به يکافغانستان نزديک ب<strong>و</strong>د.‏ ازبعد د<strong>و</strong>لتی می نم<strong>و</strong>د.‏ ک<strong>و</strong>دتای جديد <strong>و</strong>حدت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق افغانستان،‏سازمان جبهه کم<strong>و</strong>نيستی افغانستان،‏ همراهآمادگیآنها ارتباط قايم نم<strong>و</strong>د.‏ رهبری آنها نم<strong>و</strong>دند،‏يکجا شدن اظهار به خاطر را خ<strong>و</strong>د ازصف خ<strong>و</strong>د در آن <strong>و</strong>قت جبهه مذک<strong>و</strong>ر که تا نفرهزار د<strong>و</strong> عض<strong>و</strong> <strong>و</strong> نفر ارد<strong>و</strong> ه<strong>و</strong>اخ<strong>و</strong>اه داشت.»‏ت<strong>و</strong>سطبه ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها را اطلاع <strong>و</strong>ق<strong>و</strong>ع ک<strong>و</strong>دتا محمدگلاب ز<strong>و</strong>ی،‏ محمدعزيز اکبری يکی ازسيد (35)56600

www.goftaman.<strong>com</strong>جناح خلق کهفعالان نظامیدر ا<strong>و</strong>ايل حک<strong>و</strong>مت حفيظ االله امين به رياستسازمان اطلاعاتی حک<strong>و</strong>مت م<strong>و</strong>س<strong>و</strong>م به"کام"‏کند:‏تاييدمی نيز شد،‏ گماشته ‏(چهرهفيگ<strong>و</strong>رهای ‏«سيدمحمدگلابز<strong>و</strong>ی يکی از ب<strong>و</strong>دانقلاب ث<strong>و</strong>ر به اصطلاح مهم در های)‏ ازرا انقلاب ث<strong>و</strong>ر <strong>و</strong>کسی ب<strong>و</strong>دکه دست<strong>و</strong>ر به تمام سازمانهای نظامیامين گرفت <strong>و</strong> تماسباش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>يها ث<strong>و</strong>ر صبح ابلاغ کرد،‏ کهگرفت،‏ يعنی به اصطلاح دست<strong>و</strong>ری را مسئ<strong>و</strong>ل کميته مرکزیازحفيظ االله امين يا ابلاغدريافت کرده ب<strong>و</strong>د،‏ به ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>يها کرد.»‏<strong>و</strong>لاديمير ريچکين عض<strong>و</strong> سابق کی.جی.بیپاسخ به پرسشدر امريکا <strong>و</strong>پناهنده در ‎22‎سالدرشماره ی ني<strong>و</strong>يارک تايمز خبرنگار ‏"چ<strong>و</strong>ن د<strong>و</strong>لت محمددا<strong>و</strong>دخان پسميگ<strong>و</strong>يد:‏ به گرفتاری رهبراناکبرخيبر قتل مير از حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق اقدام کرد،‏ اينانتماس شدهکابل در سفارت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در با سفارت در ج<strong>و</strong>اب بهطالب هدايت شدند.‏ به ک<strong>و</strong>دتاکه اگر ايشان اطمينان داد آنان پشتيبانیاز مسک<strong>و</strong> دست بزنند خ<strong>و</strong>اهد کرد."‏جناح پرچمشرکت فعال جگرن محمدرفيع از چگ<strong>و</strong>نه برخلافکه ا<strong>و</strong> ک<strong>و</strong>دتای ث<strong>و</strong>ر در بسياری از پری های ارتش بد<strong>و</strong>ن آنکهبهجانب رهبران جناح پرچم <strong>و</strong> دست<strong>و</strong>ری از مسئ<strong>و</strong>ل نظامی اينن<strong>و</strong>راحمدن<strong>و</strong>ر خص<strong>و</strong>ص از انگيزپرسش بر جناح دريافت کند،‏ بيشتر بت<strong>و</strong>ان درپاسخ اين پرسش را شايد است.‏ سلطانعلیاما يافت.‏ ميتر<strong>و</strong>خين کتاب رهبران جناح پرچم می گ<strong>و</strong>يد:‏کشتمند از 577(36)1982www.goftaman.<strong>com</strong>داشتاظهار رفيع‏«محمد پسزرهدار ق<strong>و</strong>ای مشا<strong>و</strong>ر ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در که سر که خيلیحالی ابلاغ احضارات جنگی در از م<strong>و</strong>ض<strong>و</strong>ع را<strong>و</strong> <strong>و</strong>ی آمد نزد سراسيمه ب<strong>و</strong>د برای ا<strong>و</strong>گفته<strong>و</strong>ی صرف همينقدر ج<strong>و</strong>يا شد<strong>و</strong> که اجرای <strong>و</strong>ظايف خاصی در پيش است <strong>و</strong>ب<strong>و</strong>د نيست.»(‏‎37‎‏)‏ضر<strong>و</strong>رت به ت<strong>و</strong>ضيحات پيشتر نکته قابل تأسف اين است که افسران <strong>و</strong>نظاميان پيشين حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق کهقدرت<strong>و</strong> انجام دادند را ک<strong>و</strong>دتای ث<strong>و</strong>ر <strong>و</strong>اگذاشتندبه رهبران حزبی خ<strong>و</strong>د سياسی را ر<strong>و</strong>س هابا ر<strong>و</strong>ابط خ<strong>و</strong>د <strong>و</strong> ک<strong>و</strong>دتا در م<strong>و</strong>رد قطعات تاکن<strong>و</strong>ن سخنمشا<strong>و</strong>رين ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در <strong>و</strong> که ژنرال قادرحالی در نگفته اند.‏ دفاع حک<strong>و</strong>مت حزب دم<strong>و</strong>کراتيکنخستين <strong>و</strong>زير احمدن<strong>و</strong>رخلق،‏ ژنرال رفيع،‏ گلاب ز<strong>و</strong>ی،‏ ن<strong>و</strong>ر ک<strong>و</strong>دتایمسئ<strong>و</strong>ل نظامی جناح پرچم قبل از نظاميان حزب حيات اندبسياری از <strong>و</strong> ث<strong>و</strong>ر ن<strong>و</strong>شتن خاطرات خ<strong>و</strong>يش دربا می ت<strong>و</strong>انند <strong>و</strong> بازگ<strong>و</strong> کنند.‏اين رابط حقايق بسياری را نبی عظيمی به تأليفژنرال محمد چند هر کتاب مهم ارد<strong>و</strong> <strong>و</strong>سياست مبادرت <strong>و</strong>رزيددرر<strong>و</strong>س ها به نف<strong>و</strong>ذ در آن کتاب نيز اما هایفعاليت <strong>و</strong> افغانستان ارتش ميان نظاميانش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در استخباراتی افغان پرداخته نشده است.‏اين است که ببرکقابل ذکر جالب <strong>و</strong> نکته نيمه د<strong>و</strong>م دهه هشتاد که درکارمل در ح<strong>و</strong>مه یدر اجبارًا س<strong>و</strong>ی ر<strong>و</strong>س ها <strong>و</strong>اقع از نظرتحت تبعيدی يک گ<strong>و</strong>نه به مسک<strong>و</strong> میمام<strong>و</strong>رين استخبارات ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی زندگی دخالتمستقيم از غير کرد،‏ به گ<strong>و</strong>نه نام می برد.‏ک<strong>و</strong>دتای ث<strong>و</strong>ر کی.جی.بی در 458

www.goftaman.<strong>com</strong>ر<strong>و</strong>زنامهبه خبرنگارا<strong>و</strong> پر<strong>و</strong>دا ارگان نشراتی حزب کم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یمن بعضی‏«حالا 1989 می گ<strong>و</strong>يد:‏ سال دسمبر در پلانبرای شما حکايت می کنم.‏ چيزها را کميته مرکزی برنامهنداشت.‏ انقلاب <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د به تص<strong>و</strong>يب نرسانده ب<strong>و</strong>د.‏را سق<strong>و</strong>ط دا<strong>و</strong>د شدهتمام اعضای کميته مرکزی بازداشت زندانی شد <strong>و</strong>‎18‎ساعت بعدتر امين ب<strong>و</strong>دند.‏ درجالب اين است که ا<strong>و</strong> به ماپي<strong>و</strong>ست.‏ ب<strong>و</strong>ده است؟ امين خ<strong>و</strong>ن میاين مدت کجا <strong>و</strong>ی همبا خلقی ها بسياری از <strong>و</strong> خ<strong>و</strong>است.‏ يک نير<strong>و</strong>یآنها.‏ <strong>و</strong>نه تنها نظر ب<strong>و</strong>دند.‏ ‏(اشاره ی کارملنهايت بزرگ ديگرهم ب<strong>و</strong>د که حزبد<strong>و</strong>لت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی است)‏ به کی.جی.بی <strong>و</strong> رهنم<strong>و</strong>ن شد،‏ دقيقاً‏ همانبه س<strong>و</strong>ی ک<strong>و</strong>دتا را به س<strong>و</strong>یرا نير<strong>و</strong>ی که زمانی افغان ها من ناماگر دريغا سق<strong>و</strong>ط شاه س<strong>و</strong>ق داد.‏ هم من سرهايمان<strong>و</strong> بگيرم،‏ هم شما آن را دست خ<strong>و</strong>اهيم داد....»‏از را مبحث ک<strong>و</strong>دتای ث<strong>و</strong>ر بحثمطلب مهم در اما <strong>و</strong> حزب دم<strong>و</strong>کراتيکم<strong>و</strong>رد حزب ک<strong>و</strong>دتاچی يا در حزبی که با اينخلق افغانستان است.‏ به غصب قدرت سياسی پرداخت،‏ک<strong>و</strong>دتا تاچگ<strong>و</strong>نه شکل گرفت؟ رابطه حزب مذک<strong>و</strong>ر با ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>رسيدن به کرسی اقتدار ش<strong>و</strong>ریدر<strong>و</strong>ن نظام حاکم بر منابع قدرت در چهچگ<strong>و</strong>نه ب<strong>و</strong>د؟ اهداف <strong>و</strong>خاست های حزب را چيزی تشکيل می داد؟ بنيانگذاران <strong>و</strong>جايگاه <strong>و</strong>کدام رهبران اصلی حزب از م<strong>و</strong>قعيت اجتماعی برخ<strong>و</strong>استه ب<strong>و</strong>دند؟ حزبجناح خلق <strong>و</strong>به د<strong>و</strong> دم<strong>و</strong>کراتيک خلق چرا ع<strong>و</strong>امل اين<strong>و</strong> پرچم منشعب شد؟ انگيزه ها انشعاب چه ب<strong>و</strong>د؟ <strong>و</strong>(38)...59www.goftaman.<strong>com</strong>شکل گيری حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق:‏حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق افغانستان به گفتهدستگير پنجشيری از اعضای م<strong>و</strong>ٔسس حزب بهنام جمعيت دم<strong>و</strong>کراتيک خلق در‎11‎جدی‏(‏‎1‎جن<strong>و</strong>ری در نخستين کنگره ی حزبت<strong>و</strong>سط ‎27‎تن اعضای کنگره تأسيس گرديد.‏نفر ‏(ن<strong>و</strong>ر محمدتره کی،‏ ببرک کارمل،‏ محمدطاهر بدخشی،‏ دستگير پنجشيری،‏ شهرااللهشهپر،‏ سلطانعلی کشمتند <strong>و</strong> صالح محمدزيری)‏اعضای اصلی <strong>و</strong> نفر ‏(داکترشاه <strong>و</strong>لی،‏ کريمميثاق،‏ دکتر محمدظاهر احمدزی <strong>و</strong>عبدال<strong>و</strong>هابصافی)‏ اعضای علی البدل کميته مرکزی ازس<strong>و</strong>ی اعضای نخستين کنگره حزب انتخابشدند.‏ سپس در نخستين پلن<strong>و</strong>م کميته مرکزیبا شرکت اعضای اصلی <strong>و</strong>علی البدل ن<strong>و</strong>رمحمدتره کی به حيث منشی عم<strong>و</strong>می حزب <strong>و</strong>ببرک کارمل معا<strong>و</strong>ن <strong>و</strong>ی تعين گرديد.‏بسياری از رهبران <strong>و</strong> نظريه پردازان حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق تشکيل حزب مذک<strong>و</strong>ر راتدا<strong>و</strong>م مبارزات ر<strong>و</strong>شنفکران <strong>و</strong> ترقيخ<strong>و</strong>اهانافغانستان می پندارند که سالها قبل باجنبش مشر<strong>و</strong>طيت آغاز شده ب<strong>و</strong>د.‏دستگيرپنجشيری عض<strong>و</strong> م<strong>و</strong>ٔسس حزب دم<strong>و</strong>کراتيکخلق تشکيل حزب را ملهم از مقا<strong>و</strong>مت هايملي عليه استبداد داخلي <strong>و</strong> استعمارخارجي ميداند:‏ ‏«حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق باالهام از مقا<strong>و</strong>مت هاي ريشه دار <strong>و</strong> عادلانهملي عليه تمام دشمنان آشتي ناپذير داخلي‏"کش<strong>و</strong>رکشايان"‏ <strong>و</strong> نير<strong>و</strong>هاي استعمارگرخارجي در کش<strong>و</strong>ر نيمه في<strong>و</strong>دالي ما ج<strong>و</strong>انهزد،‏ رشدکرد،‏ نف<strong>و</strong>ذ <strong>و</strong> سلطه يافت...»(‏‎39‎‏)‏13437604(1965

www.goftaman.<strong>com</strong>دم<strong>و</strong>کراتيکحزباما تصاحب کرد،‏خلق <strong>و</strong>قتی حاکميت سياسی را يک نظام ت<strong>و</strong>تاليتر آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژيکبه ايجاد پرداخت <strong>و</strong> درسايه ی اين نظام کش<strong>و</strong>ر رانير<strong>و</strong>هایتجا<strong>و</strong>ز <strong>و</strong> دخالت معرض در حتی اگرداد.‏ خارجی قرار استعمارگر بخشی از اين دخالت های خارجی از س<strong>و</strong>یحاکميتبرابر کش<strong>و</strong>رهای اسلامی <strong>و</strong> غربی در بامخاصمت آنها <strong>و</strong> مخالفت اين حزب ناشی از انديشه های انقلابی چپ دم<strong>و</strong>کراتيک <strong>و</strong>نظامش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی تلقی ش<strong>و</strong>د،‏س<strong>و</strong>سياليستی حاکم بر تاب هج<strong>و</strong>م <strong>و</strong>اين دخالت که باز بخش ديگر اشغال نظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی است به نقش <strong>و</strong>ميگردد.‏مسئ<strong>و</strong>ليت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق بر <strong>و</strong>‏"مقا<strong>و</strong>مت های ريشه دار س<strong>و</strong>ی ديگر از شکلعادلانه ی ملی"که منبع الهام در گيری حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق تلقی می ش<strong>و</strong>د<strong>و</strong>اقع همان جنبش مشر<strong>و</strong>طيت است که دردر خلقدم<strong>و</strong>کراتيک حزب تأسيس د<strong>و</strong>ران ر<strong>و</strong>شنفکران مشر<strong>و</strong>طه س<strong>و</strong>م مح<strong>و</strong>رمبارزان <strong>و</strong> اين پرسش قابلاما اين مقا<strong>و</strong>مت ب<strong>و</strong>دند.‏ آياحزبکه است <strong>و</strong>بررسی دهی پاسخ دم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong>ارث جريان ر<strong>و</strong>شنفکریکش<strong>و</strong>ر شمرده می ش<strong>و</strong>د؟مشر<strong>و</strong>طيت در رهبران <strong>و</strong> ن<strong>و</strong>يسندگان حزببسياری از که حزباند دم<strong>و</strong>کراتيک خلق به اين با<strong>و</strong>ر <strong>و</strong> اهداف آن در <strong>و</strong>اقع تدا<strong>و</strong>م انديشه <strong>و</strong>مبارزان مشر<strong>و</strong>طهراه جنبش مشر<strong>و</strong>طيت <strong>و</strong> رهبرانسلطانعلی کشتمند از خ<strong>و</strong>اه است.‏ گسترده ی<strong>و</strong>نف<strong>و</strong>ذ تأثير جناح پرچم حزب از آرمان جنبش مشر<strong>و</strong>طه س<strong>و</strong>م درانديشه <strong>و</strong> <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د ج<strong>و</strong>انان ر<strong>و</strong>شنفکر دهه پنجاه <strong>و</strong> شصت‏«آيده ها،‏ انديشهميلادی سخن می گ<strong>و</strong>يد:‏ 61www.goftaman.<strong>com</strong>اهداف<strong>و</strong>ها،‏ آرمانها مشر<strong>و</strong>طه<strong>و</strong> آزاديخ<strong>و</strong>اهانه دم<strong>و</strong>کراتيک اذهان <strong>و</strong>خ<strong>و</strong>اهانه نهضت دم<strong>و</strong>کراتيک در قل<strong>و</strong>ب ج<strong>و</strong>انان مبارز <strong>و</strong> ر<strong>و</strong>شن انديش <strong>و</strong>سيعاً‏<strong>و</strong>ی سپس بهريشه کرده ب<strong>و</strong>د.»‏ رخنه <strong>و</strong> ميانانديشه های مشر<strong>و</strong>طه س<strong>و</strong>م در نف<strong>و</strong>ذ حلقه های مختلف ر<strong>و</strong>شنفکری <strong>و</strong><strong>و</strong> افراد <strong>و</strong>سياسی دهه پنجاه ميلادی اشاره می کند فعاليت های سياسیدر نقش ببرک کارمل را مبتکرانه می خ<strong>و</strong>اند.‏<strong>و</strong> اين د<strong>و</strong>ره متبارز برشکل گيری حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق را ا<strong>و</strong> ملهم از<strong>و</strong> اين فعاليت های متأثر آيند تح<strong>و</strong>لات سياسی جهان تلقیجنبش مشر<strong>و</strong>طيت <strong>و</strong> ‏(ببرک‏«ا<strong>و</strong> می ن<strong>و</strong>يسد:‏ کشتمند می کند.‏ بقايایميان پلی ی بمثابه کارمل)‏ ج<strong>و</strong>انان <strong>و</strong>مبارزان آزاديخ<strong>و</strong>اه گذشته <strong>و</strong> بربنا بپاخاسته،‏ تازه ر<strong>و</strong>شنفکران <strong>و</strong>سن جانب،‏ د<strong>و</strong> هر از شناختهايش ايفامینقش خ<strong>و</strong>يش،‏ سياسی استعداد نم<strong>و</strong>د....»‏پژ<strong>و</strong>هشگران سيرن<strong>و</strong>يسندگان <strong>و</strong> برخی از حزبتشکيل در را ای گانه جدا می دهند.‏قرار نظر دم<strong>و</strong>کراتيک خلق مد مبنای اين ديدگاه،‏ حزب دم<strong>و</strong>کراتيکبر جنبش<strong>و</strong> متفا<strong>و</strong>ت از جدا يک مسير خلق در هایجريان خص<strong>و</strong>ص به ر<strong>و</strong>شنفکری های مشر<strong>و</strong>طه خ<strong>و</strong>اهی به عن<strong>و</strong>ان بزرگترين جريانتأسيس اين حزبر<strong>و</strong>شنفکری د<strong>و</strong>ره ی قبل از نخستين فعاليتبا اين مسير شکل گرفت.‏ حلقه<strong>و</strong> هسته ها های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی برای ايجاد افغانستاننظام ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در های ه<strong>و</strong>ادار مبحث ک<strong>و</strong>دتاچياندر که قبلا شد ايجاد بر مبنایآن سخن رفت.‏ ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی از <strong>و</strong> ث<strong>و</strong>ر 62(40)

www.goftaman.<strong>com</strong>ها <strong>و</strong> تحليلاين ديدگاهها،‏ حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong>ارث جريانمشر<strong>و</strong>طه خ<strong>و</strong>اهی ر<strong>و</strong>شنفکران د<strong>و</strong>ره های مختلفمشر<strong>و</strong>طيت شمرده نمی ش<strong>و</strong>د.‏ جريانهایر<strong>و</strong>شنفکری مشر<strong>و</strong>طه خ<strong>و</strong>اهی،‏ حرکت هایخ<strong>و</strong>دج<strong>و</strong>ش <strong>و</strong>خ<strong>و</strong>د انگيخته ی ملی ب<strong>و</strong>دند.‏ درزعامت <strong>و</strong> مح<strong>و</strong>ر رهبری اين حرکت ها عناصرملی <strong>و</strong> عمدتًا معتقد به دين <strong>و</strong> با<strong>و</strong>رهایدينی مردم قرار داشتند.‏ آنها بيشترافراد <strong>و</strong> عناصر اصلاح طلب <strong>و</strong> اصلاح گرب<strong>و</strong>دند تا انقلابی <strong>و</strong> ش<strong>و</strong>رشگر.‏ مبارزانمشر<strong>و</strong>طه خ<strong>و</strong>اه در صدد آن ب<strong>و</strong>دند تا باايجاد اصلاحات در نظام سياسی کش<strong>و</strong>ر راهرا برای مشارکت مردم در ام<strong>و</strong>ر سياسی ازطريق انتخابات هم<strong>و</strong>ار کنند.‏ <strong>و</strong>يژگی ديگرجريان مشر<strong>و</strong>طيت به غير آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژيک ب<strong>و</strong>دناين جريان <strong>و</strong>عدم <strong>و</strong>ابستگی <strong>و</strong> تعلق شان بهحلقه های خارجی بر ميگشت.‏نکته ديگری که م<strong>و</strong>قعيت حزب دم<strong>و</strong>کراتيکخلق را به عن<strong>و</strong>ان <strong>و</strong>ارث جريان ر<strong>و</strong>شنفکریبرآمده ازجريان مشر<strong>و</strong>طيت تضعيف می کندبه عدم مشارکت <strong>و</strong> نقش شخصيت های مهمر<strong>و</strong>شنفکری در د<strong>و</strong>ره ظه<strong>و</strong>ر <strong>و</strong> شکل گيری حزبمذک<strong>و</strong>ر بر ميگردد.‏ در کنگره م<strong>و</strong>ٔسس حزب،‏شخصيت های مشه<strong>و</strong>ر <strong>و</strong> سرشناس جنبشر<strong>و</strong>شنفکری <strong>و</strong> مشر<strong>و</strong>طيت حض<strong>و</strong>ر نداشتند.‏ نهميرغلام محمدغبار،‏ نه عبدالرحمن محم<strong>و</strong>دی <strong>و</strong>نه شخصيت های مطرح ر<strong>و</strong>شنفکری آن <strong>و</strong>قت.‏هر چند ميرغلام محمدغبار رهبر حزب <strong>و</strong>طنيکی از اعضای شش گانه کميته تدارکبرای تشکيل کنگره حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقب<strong>و</strong>د،‏ اما ا<strong>و</strong> به ز<strong>و</strong>دی اين کميته راترکگفت <strong>و</strong> در تأسيس حزب شرکت نکرد.‏ ساير63www.goftaman.<strong>com</strong>تدارک کنگرهاعضای کميتهپنجشيری عبارت ب<strong>و</strong>دندبه ق<strong>و</strong>ل دستگير ‏(عض<strong>و</strong> برجسته <strong>و</strong>يشمحمدتره کی ‏«ن<strong>و</strong>ر از:‏ علی محمد‏(پ<strong>و</strong>هاند زهما زلميان)،‏ علی محمد دانشگاهی)،‏ ببرک کارملنماينده قشر زهما خيبراکبر فعالين اتحاديه محصلان)،‏ مير ‏(از بدخشی‏(نماينده فعالان نظامی)،‏ محمدطاهر محمدصديق ر<strong>و</strong>هی‏(از فعالين نسل ج<strong>و</strong>ان)،‏ فعالين نسل ج<strong>و</strong>ان)...‏ »(41)‏(از ترککميته تدارک کنگره حزب را غبار انديشه های تره کی <strong>و</strong><strong>و</strong> گفت چ<strong>و</strong>ن افکار متضادمخالف <strong>و</strong> مذک<strong>و</strong>ر کميته در کارمل را خاست های جنبش مشر<strong>و</strong>طيتاهداف <strong>و</strong> با جناحاز سلطانعلی کشتمند چند هر يافت.‏ تره کی <strong>و</strong><strong>و</strong> مخالفت ميان غبار پرچم از ه<strong>و</strong>ادارن خلقیعبدالقد<strong>و</strong>س غ<strong>و</strong>ربندی از ببرک کارمل سخنمخالفت م<strong>و</strong>ص<strong>و</strong>ف با امين از ادعاینکته مشترک در می گ<strong>و</strong>يند،‏ اما تره کی <strong>و</strong>کارمل بربا آنها،‏ اختلاف غبار کشتمند،‏برنامه <strong>و</strong> اهداف حزب ب<strong>و</strong>د.‏ سر درکميته تدارکتره کی را محمد ن<strong>و</strong>ر کهمتمايل به س<strong>و</strong>سياليزم نشان ميدهد امانداشت.‏ قرار پذيرش غبار م<strong>و</strong>رد غبار‏«شادر<strong>و</strong>ان ن<strong>و</strong>يسد:‏ می غ<strong>و</strong>ربندی بنيادبر <strong>و</strong>ظايف ر<strong>و</strong>شنفکران کش<strong>و</strong>ر را ناشده جنبش مشر<strong>و</strong>طيتتدا<strong>و</strong>م <strong>و</strong>ظايف اجرا که ببرکحالی در ف<strong>و</strong>رم<strong>و</strong>لبندی می نم<strong>و</strong>د.‏ انقلاب ملیدر کارمل اين <strong>و</strong>ظايف را يک جامعهنهايت اعمار در دم<strong>و</strong>کراتيک <strong>و</strong> <strong>و</strong>س<strong>و</strong>سيالستی برمبنای"انديشه های پيشر مطرحعلمی)‏ ‏(س<strong>و</strong>سياليزم عصر"‏ ميکرد.»(‏‎42‎‏)‏64

www.goftaman.<strong>com</strong>محمدغبار بعدًاميرغلامدر کتاب افغانستان در مسير تاريخ در<strong>و</strong>اقع انگيزه خر<strong>و</strong>ج خ<strong>و</strong>د را از کميتهتدارک در جهت تشکيل حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقبيان داشت.‏ <strong>و</strong>ی بگ<strong>و</strong>نه ی غير مستقيم حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق را ابزاری در خنثی کردنفعاليت های ر<strong>و</strong>شنفکران صادق در د<strong>و</strong>رانتشکيل <strong>و</strong> فعاليت علنی اين حزب خ<strong>و</strong>اند:‏‏«بعد از سق<strong>و</strong>ط صدارت محمددا<strong>و</strong>دخان‏(‏‎1963‎ميلادی)‏ يک دم<strong>و</strong>کراسی از طرف د<strong>و</strong>لتاز بالا اعلان شد که سران حک<strong>و</strong>متی آنراگاهی دم<strong>و</strong>کراسی اسلامی افغانی <strong>و</strong>گاهیدم<strong>و</strong>کراسی تاجدار می خ<strong>و</strong>اندند،‏ <strong>و</strong> بعضیاز منتقدين آنرا دم<strong>و</strong>کراسی قلابی میناميدند.‏ در ضمن آنکه حزب های ساختگی<strong>و</strong>ابسته ی د<strong>و</strong>لت باشعار س<strong>و</strong>سياليزم بميدانآمد <strong>و</strong> با پشتيبانی د<strong>و</strong>لت در خنثی کردنفعاليت های من<strong>و</strong>رين صادق داخل عملشد.»(‏‎43‎‏)‏نه تنها غبار از کميته تدارک کنگرهکنار رفت،‏ بلکه بسياری از اعضای اينکميته نقش <strong>و</strong> جايگاه مهمی در نخستينکنگره تشکيل حزب احراز نکردند.‏ ازميان اعضای کميته تدارک کنگره ن<strong>و</strong>رمحمدتره کی <strong>و</strong>ببرک کارمل به عن<strong>و</strong>ان رهبراناصلی حزب تبارز نم<strong>و</strong>دند <strong>و</strong> سپس هر د<strong>و</strong> تندر رهبری د<strong>و</strong>جناح انشعابی حزب نيز قرارگرفتند.‏بنيانگذاران <strong>و</strong>رهبران حزب:‏ن<strong>و</strong>رمحمدتره کی:‏يکی از جريان های ر<strong>و</strong>شنفکری که در د<strong>و</strong>رهصدارت شاه محم<strong>و</strong>د در ل<strong>و</strong>ی برخی حلقه های65www.goftaman.<strong>com</strong><strong>و</strong>ر<strong>و</strong>شنفکری ديگری‏"<strong>و</strong>يشگذاشت جنبش به عرصه ظه<strong>و</strong>ر ملی پا ازم<strong>و</strong>ٔرخ <strong>و</strong> ميرغلام محمدغبار ب<strong>و</strong>د.‏ زلميان"‏ فعالان سياسی اين د<strong>و</strong>ره می گ<strong>و</strong>يدکه <strong>و</strong>يش<strong>و</strong>یآمد.‏ ب<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د زلميان درسالکه ازنام ميبرد را پنجاه نفر بيش از دررهبران عمده حزب مذک<strong>و</strong>ر م<strong>و</strong>ٔسسين <strong>و</strong> بهب<strong>و</strong>دند.‏ ننگرهار <strong>و</strong> کابل،‏ قندهار عبارتاين افراد برخی از ن<strong>و</strong>شته غبار ‏«عبدالر<strong>و</strong>ف خان بين<strong>و</strong>ا،‏ گلاز:‏ ب<strong>و</strong>دند پاچا خان الفت،‏ فيض محمدخان انگار،‏تره کی،‏ غلام حسين خانخان ن<strong>و</strong>رمحمد از دستهاخير نفر ‏(اين د<strong>و</strong> صافی،‏ محمدرس<strong>و</strong>ل خانعبدايد زابلی ب<strong>و</strong>دند)،‏ پشت<strong>و</strong>ن،‏ عبدالشک<strong>و</strong>رخان رشاد،‏ عبدالهادیقاضیاچکزايی،‏ ان<strong>و</strong>ر خان ت<strong>و</strong>خی،‏ محمد قاضی عبدالصمدخان،‏ صديق االلهبهرام خان،‏ رشتين،‏ عبدالرزاق خان فراهی،‏ م<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>یعبيداالله خان صافی،‏ عبدالمنان خان دردمند<strong>و</strong>رهبری حزبمحمدتره کی که سپس در ن<strong>و</strong>ر م<strong>و</strong>ٔسسين <strong>و</strong>يشدم<strong>و</strong>کراتيک خلق قرارگرفت از در زمان تأسيسزلميان محس<strong>و</strong>ب می شد؛ اما حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق هيچ شخص ديگری ازبنيانگذاران اين جنبشنفر ميان ده ها حزبم<strong>و</strong>ٔسس کنگره به کی تره با محمدرسيدن ن<strong>و</strong>ر دم<strong>و</strong>کراتيک خلق نيامد.‏ خلقدم<strong>و</strong>کراتيک حزب برهبری کی تره شرکت<strong>و</strong>تأسيس اين حزب بد<strong>و</strong>ن حض<strong>و</strong>ر <strong>و</strong> ر<strong>و</strong>شنفکری آن د<strong>و</strong>ره نهشخصيت های مشه<strong>و</strong>ر انگيزپرسش بر نظر اين نقطه از تنها چگ<strong>و</strong>نه ازميان همه شخصيت هایاست که ا<strong>و</strong> خ<strong>و</strong>داز آگاه تر <strong>و</strong> تر مشه<strong>و</strong>رتر،‏ باس<strong>و</strong>اد (1947)661326(44)« ...

www.goftaman.<strong>com</strong>تأسيس حزببرهبری <strong>و</strong>دم<strong>و</strong>کراتيک خلق کشانيده شد بلکه اززا<strong>و</strong>يه ی گزينش داخلی اعضای م<strong>و</strong>ٔسس درنخستين کنگره حزب نيز بحث بر انگيز است.‏عبدالقد<strong>و</strong>س غ<strong>و</strong>ربندی يکی از فعالان ا<strong>و</strong>لیجناح پرچم حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong> بعدًااز طرفداران حفيظ االله امين در جناح خلقحزب که به عن<strong>و</strong>ان عض<strong>و</strong> کنگره م<strong>و</strong>ٔسس دع<strong>و</strong>تشده ب<strong>و</strong>د اظهار تعجب می کند که چگ<strong>و</strong>نهقبل از تعين هيئات رهبری <strong>و</strong> تص<strong>و</strong>يب مرامنامه <strong>و</strong> اساسنامه ی حزب،‏ رهبرحزب تعينمی ش<strong>و</strong>د:‏ ‏«نگارنده ‏(غ<strong>و</strong>ربندی)‏ فردای شبکنگره ‏(کنگره م<strong>و</strong>ٔسس در ‎11‎جدی بهکابل مراجعت کردم <strong>و</strong> مستقيمًا به خانه ین<strong>و</strong>ر محمد تره کی که منشی حزب انتخابشده ب<strong>و</strong>د رفتم.‏ جريانات کنگره <strong>و</strong> مص<strong>و</strong>باتآنرا تائيد نم<strong>و</strong>ده نظريات خ<strong>و</strong>د را ارائهکردم.‏ در کنگره ا<strong>و</strong>ل اص<strong>و</strong>لا بايدمرامنامه <strong>و</strong> اساسنامه تص<strong>و</strong>يب می شد <strong>و</strong>هيئات رهبری انتخاب ميگرديد.‏ اينکه قبلاز تص<strong>و</strong>يب اهداف مبارزه <strong>و</strong> تعين ن<strong>و</strong>رمهایحيات داخلی حزب،‏ رهبری انتخاب گرديدهابراز تعجب کردم.‏ تره کی صاحب ک<strong>و</strong>شيدتا با مهربانی تش<strong>و</strong>يش مرا رفع نمايد(134367(45)«...سلطانعلی کشتمند يکی ديگر از اعضایم<strong>و</strong>ٔسس حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق نه ن<strong>و</strong>ر محمدترهکی بلکه غلام محمد غبار را مستحق <strong>و</strong>شايسته رهبری در زمان تشکيل <strong>و</strong>تأسيس حزبميداند <strong>و</strong> غبار را يکی از اعضای کميتهتدارک برای تشکيل حزب معرفی می کند کهبعد از چندی م<strong>و</strong>ص<strong>و</strong>ف اين کميته را ترکگفت.‏ کشتمند می ن<strong>و</strong>يسد:‏ ‏«<strong>و</strong>اقعيت اينwww.goftaman.<strong>com</strong>مفه<strong>و</strong>م شدهاست که بط<strong>و</strong>ررهبر آينده ی حزب مير غلام محمد غبارتلقی ميگرديد <strong>و</strong> ببرک کارمل نيز با اينامر اذعان داشت.‏ <strong>و</strong>لی پس از چندی بر ملاگرديدکه ن<strong>و</strong>ر محمدتره کی به هر قيمتیدرپی آن ب<strong>و</strong>د تا به حيث رهبر حزب شناختهش<strong>و</strong>د.‏ <strong>و</strong>ی خ<strong>و</strong>يشتن را در کميته تدارک شخصًامتمايل به س<strong>و</strong>سياليزم نشان داده ب<strong>و</strong>د،‏در حالی که مشی رسمی قطعاً‏ چنيننب<strong>و</strong>د.»(‏‎46‎‏)‏علی رغم آنکه ن<strong>و</strong>رمحمدتره کی از تحصيلاتعالی <strong>و</strong> رسمی برخ<strong>و</strong>ردار نب<strong>و</strong>د،‏ اما در دههپنجاه <strong>و</strong> شصت ميلادی فعاليت هاین<strong>و</strong>يسندگی <strong>و</strong> ژ<strong>و</strong>رناليستيکی داشت.‏ <strong>و</strong>ی درد<strong>و</strong>ره سلطنت محمدظاهرشاه مدتی معا<strong>و</strong>نآژانس خبری باختر يا خبرگزاری د<strong>و</strong>لتیافغانستان ب<strong>و</strong>د.‏ در زمان انتشار نشريهخلق در صدارت سردارشاه محم<strong>و</strong>د صاحبامتياز اين نشريه ب<strong>و</strong>د <strong>و</strong> درسال يکمرکز ترجمه را در شهرکابل به نام‏"دارالترجمه ن<strong>و</strong>ر"‏ تأسيس کرد <strong>و</strong> در دفترنمايندگی سازمان ملل متحد در کابل <strong>و</strong>اداره همکاری اقتصادی امريکا بگ<strong>و</strong>نه غيررسمی به عن<strong>و</strong>ان مترجم مشغ<strong>و</strong>ل ب<strong>و</strong>د.‏ ا<strong>و</strong>افز<strong>و</strong>ن بر ترجمه آثاری چ<strong>و</strong>ن:‏ ‏"عر<strong>و</strong>سی مندرخيبر"،‏ ‏"خاطرات جنگ چرچيل"،‏ <strong>و</strong> ‏"نطق<strong>و</strong>يشسنگی دري<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>"‏ به ن<strong>و</strong>شتن کتاب هایداستانی <strong>و</strong>سياسی نيزپرداخته است.‏ مهمترين تأليف تره کی راکتابی بهنام"زندگی ن<strong>و</strong>ين"‏ تشکيل ميدهد.‏ <strong>و</strong>ی اينکتاب را در د<strong>و</strong>ره صدارت محمد دا<strong>و</strong>د درمعرفی فلسفه مارکسيزم – لنينيزم بزبانفارسی با نام نظر زاده ن<strong>و</strong>شت <strong>و</strong> از س<strong>و</strong>ی195868

www.goftaman.<strong>com</strong>بمثابه ی يکیهاش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ن<strong>و</strong>يسندگان مهم جامعه شرقی جايزه یاز اين ب<strong>و</strong>دکهشگفت آ<strong>و</strong>ر نقدی دريافت داشت.‏ تره کی به مشکل می ت<strong>و</strong>انست به زبانتره کیس<strong>و</strong>ی ديگر از فارسی صحبت کند.‏ حتی<strong>و</strong> مت<strong>و</strong>سطه عالی،‏ تعليمات از به ن<strong>و</strong>شته م<strong>و</strong>ٔلفابتدايی بهره يی نداشت <strong>و</strong> مکتب راتاافغانستان در پنج قرن اخير ک<strong>و</strong>يته پاکستان ادامهصنف س<strong>و</strong>م دهاتی در کاکايش اميرالملکبا آنجا که در داد زندگی ميکرد.(‏‎47‎‏)‏ن<strong>و</strong>رمحمدتره کی منس<strong>و</strong>ب به قبيله ی ترهکه در ر<strong>و</strong>ستایقبايل غلجايی ب<strong>و</strong>د کی از سرطان سالت<strong>و</strong>ابع <strong>و</strong>لايت غزنی در نا<strong>و</strong>ه از ن<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>انیدر ا<strong>و</strong> يافت.‏ خ<strong>و</strong>رشيدی ت<strong>و</strong>لد سه سالپس از به ک<strong>و</strong>يته پاکستان رفت <strong>و</strong> آم<strong>و</strong>زش <strong>و</strong>قتی به زادگاه خ<strong>و</strong>دتعليم <strong>و</strong> ازمحمد برگشت به عن<strong>و</strong>ان معلم خانگی اختر <strong>و</strong>ی سپس درخ<strong>و</strong>انين نا<strong>و</strong>ه استخدام شد.‏ عبدايدمرب<strong>و</strong>ط قندهار پشت<strong>و</strong>ن شرکت بهتر بعد مشغ<strong>و</strong>ل شد.‏ زابلی به کار اين شرکت به هند<strong>و</strong>ستانعن<strong>و</strong>ان منشی دفتر رفت.‏تره کی بهبا<strong>و</strong>ر ازچگ<strong>و</strong>نگی گرايش <strong>و</strong> ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یبا رابطه ی ا<strong>و</strong> ايجاد مارکسيزم <strong>و</strong> م<strong>و</strong>ٔلفنظريات مختلفی ارائه می ش<strong>و</strong>د.‏ می ن<strong>و</strong>يسد:‏پنج قرن اخير افغانستان در بمبئی‏«هنگاميکه نمايندگی شرکت پشت<strong>و</strong>ن در تأسيس شد،‏ ن<strong>و</strong>رمحمد تره کی به اتفاقنماينده آن شرکت به عن<strong>و</strong>ان کاتب به آنيکی ازبمبئی <strong>و</strong>ی در در مسافرت کرد.‏ شهر ک<strong>و</strong>رسهای شبانه به آم<strong>و</strong>ختن زبان انگليسیبه اغلب احتمال به اثر صحبتپرداخت <strong>و</strong> 691296www.goftaman.<strong>com</strong>های هندیبا مارکسيستبامبادی آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژی مذک<strong>و</strong>رآشنايی به همرساند.‏ در بازگشت به افغانستان ت<strong>و</strong>سطعمش اميرالملک که بامعين <strong>و</strong>زارت ف<strong>و</strong>ايدعامه ی آن زمان د<strong>و</strong>ستی داشت،‏ ب<strong>و</strong>زارتمذک<strong>و</strong>ر راه يافت.‏ در همين ا<strong>و</strong>قات باعبدايد خان زابلی که با ا<strong>و</strong> پي<strong>و</strong>ندقبيل<strong>و</strong>ی داشت،‏ آشنايی به هم رساندهت<strong>و</strong>سط ا<strong>و</strong> به حيث محرر مجله ‏"اقتصاد"‏مقررشد.»(‏‎48‎‏)‏نگاه به اين د<strong>و</strong>ره حيات تره کی از بمبئیبه حيث کاتب شرکت پشت<strong>و</strong>ن تا سال تشکيلحزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong>آغاز رهبری ا<strong>و</strong> دراين حزب نشان ميدهد که م<strong>و</strong>ص<strong>و</strong>ف در ايند<strong>و</strong>ره زير حمايت عبدايد زابلی تاجر <strong>و</strong>سرمايه دار معر<strong>و</strong>ف <strong>و</strong> رئيس بانک ملی <strong>و</strong><strong>و</strong>زير اقتصاد در صدارت محمدهاشم خان رشدکرد.‏ عبدايد زابلی در ميان برخی ازمجامع <strong>و</strong>حلقه های ر<strong>و</strong>شنفکری <strong>و</strong> سياسیافغانستان آدم مشک<strong>و</strong>ک <strong>و</strong> بسيار نزديک بهمسک<strong>و</strong> <strong>و</strong> ر<strong>و</strong>س ها پنداشته شده است.‏ شايعهای از ر<strong>و</strong>ابط ا<strong>و</strong> با سازمان اطلاعاتیش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ‏(کی.جی.بی)‏ در گذشته <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د داشت.‏نگاشته شدن نام عبدايد زابلی درپاسپ<strong>و</strong>رت پسرش با اسم خان<strong>و</strong>ادگی ‏"حکيماف"‏ که از سفارت افغانستان در مسک<strong>و</strong>اخذ شده است،‏ ر<strong>و</strong>ابط م<strong>و</strong>ص<strong>و</strong>ف را با مسک<strong>و</strong>پرسش بر انگيز ميسازد.(‏‎49‎‏)‏ميتر<strong>و</strong>خين افسر کی.جی بی که قبلا از آنسخن رفت در کتاب کی.جی بی درافغانستان ن<strong>و</strong>ر محمد تره کی را با ناممستعار"ن<strong>و</strong>ر"‏ فردی مرتبط با اين سازمانمعرفی می کند.‏ به ادعای ميتر<strong>و</strong>خين به70

www.goftaman.<strong>com</strong>کی.جی.بی ن<strong>و</strong>راسنادنقل از باپي<strong>و</strong>ند در محمدتره کی در سال‎1951‎ ميتر<strong>و</strong>خين می گ<strong>و</strong>يدگرفت.‏ کی.جی.بی قرار ‏(دفترکه تره کی در اقامتگاه کابل در<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>اقع در منطق<strong>و</strong>ی کی.جی.بی که در اينبا داشت)‏ قرار ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی سفارت ارتباطافسران کی.جی.بی در کارمندان <strong>و</strong> Spiridonovسپيريدين<strong>و</strong>فشاگاديف ب<strong>و</strong>د:‏ ک<strong>و</strong>زلفSagadief‏.‏فد<strong>و</strong>سييفKozlov ک<strong>و</strong>ز<strong>و</strong>رف<strong>و</strong> ا.<strong>و</strong>.پتر<strong>و</strong>فک<strong>و</strong>ستر<strong>و</strong>مين.‏پ<strong>و</strong>لپرداخت از اين اثر ميتر<strong>و</strong>خين در ن<strong>و</strong>ربرای کی.جی.بی مام<strong>و</strong>رين ت<strong>و</strong>سط کهادعامی کند ا<strong>و</strong> ميدهد.‏ محمدتره کی خبر حزبمرکزی کميته المللی بين شعبه ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بد<strong>و</strong>ن اطلاع سايرکم<strong>و</strong>نيست اتحاد اعضای کميته مرکزی حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقبه تره کی پ<strong>و</strong>ل می پرداخت <strong>و</strong>حتیمنظماً‏ <strong>و</strong>کاملاامين که د<strong>و</strong>ست خيل نزديک تره کی اين معاملاتاز نيز ب<strong>و</strong>د ا<strong>و</strong> اعتماد م<strong>و</strong>رد تاريخبه نداشت.‏ اطلاع پ<strong>و</strong>لی افغانی‎15‎مارچ‎1977‎به تره کی مبلغ افغانی‎25‎می همان سال‎30240‎ به تاريخ <strong>و</strong> برايش داده شد.(‏‎50‎‏)‏زندگیم<strong>و</strong>رد نکات قابل بحث در يکی از محمدتره کی ر<strong>و</strong>ابط ا<strong>و</strong> باسياسی ن<strong>و</strong>ر انشعابپس از تره کی است.‏ امريکايی ها جناح خلقحزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق به د<strong>و</strong> س<strong>و</strong>ی جناح پرچم متهم به عض<strong>و</strong>يت<strong>و</strong>پرچم از سی.آی.ایجاس<strong>و</strong>سی امريکا سازمان در جناح پرچم همکاری <strong>و</strong>چند هر گرديد.‏ سی.آی.ای بمثابه یبا عض<strong>و</strong>يت تره کی را امامطرح نکرد علنی خ<strong>و</strong>د نظر رسمی <strong>و</strong> Kozyrev3000071FedoseevA.V.PetrovKostrominwww.goftaman.<strong>com</strong>زندگی نامهبانگارشتره کی از آدرس نامعل<strong>و</strong>می که بص<strong>و</strong>رت شبنامه ای درسال ‎1967‎<strong>و</strong>سيعاً‏ ت<strong>و</strong>زيع گرديدتره کی جاس<strong>و</strong>س امريکا معرفی شد.‏ درزندگی نامه تره کی گفته شده ب<strong>و</strong>د کهن<strong>و</strong>رمحمدتره کی ازس<strong>و</strong>ی يک م<strong>و</strong>ٔسسه امريکايیاستخدام گرديد <strong>و</strong> به هند رفت <strong>و</strong> دريکمکتب امريکايی درس خ<strong>و</strong>اند.‏ در زندگینامه مذک<strong>و</strong>ر تذکر يافته ب<strong>و</strong>د که تره کیبا آنکه عض<strong>و</strong> جنبش <strong>و</strong>يش زلميان ب<strong>و</strong>د اما<strong>و</strong>قتی اعضای اين جنبش از س<strong>و</strong>ی د<strong>و</strong>لتدستگير <strong>و</strong> زندانی شدند،‏ تره کی نه تنهازندانی نشد بلکه اتشه مطب<strong>و</strong>عاتی سفارتافغانستان در <strong>و</strong>اشنگتن مقرر گرديد.‏عبدالقد<strong>و</strong>س غ<strong>و</strong>ربندی که در آن زمان ازرهبران جناح پرچم ب<strong>و</strong>د مدعی است کهزندگی نامه ی تره کی به دست<strong>و</strong>ر ببرککارمل ت<strong>و</strong>سطه جمعی از پری ها در خانهبارق شفيعی <strong>و</strong>اقع تايمنی نگاشته شد <strong>و</strong>سپس بص<strong>و</strong>رت شب نامه ت<strong>و</strong>زيع گرديد.(‏‎51‎‏)‏ن<strong>و</strong>رمحمدتره کی درسال ‎1952‎به عن<strong>و</strong>ان عض<strong>و</strong>م<strong>و</strong>ٔسس <strong>و</strong>يش زلميان گر<strong>و</strong>ه منتقد د<strong>و</strong>لت کهبسياری از اعضای م<strong>و</strong>ٔسس به زندان افگندهشدند از س<strong>و</strong>ی صدراعظم سردارشاه محم<strong>و</strong>دم<strong>و</strong>رد عف<strong>و</strong> قرار گرفت <strong>و</strong> به حيث اتشه یمطب<strong>و</strong>عاتی سفارت افغانستان در <strong>و</strong>اشنگتنت<strong>و</strong>ظيف يافت.‏ اما يک سال بعد سردار محمدنعيم سفير افغانستان در <strong>و</strong>اشنگتن م<strong>و</strong>ص<strong>و</strong>فرا به نام فرد بی کفايت سبکد<strong>و</strong>ش کرد.‏<strong>و</strong>ی قبل از آنکه به کابل بيايد در يکمصاحبه ی مطب<strong>و</strong>عاتی د<strong>و</strong>لت افغانستان رامستبد خ<strong>و</strong>اند <strong>و</strong> از تمايل خ<strong>و</strong>د بهپناهندگی در امريکا سخن گفت.‏ د<strong>و</strong>لت72

www.goftaman.<strong>com</strong>پناهندگی بهامريکا ازتره کی خ<strong>و</strong>د داری کرد <strong>و</strong> تره کی ناگزيرراهی کابل شد.‏ در کابل اظهارت تره کیدر م<strong>و</strong>رد خ<strong>و</strong>دکامگی <strong>و</strong> استبداد د<strong>و</strong>لتافغانستان سردارمحمددا<strong>و</strong>د را که تازه بهصدارت رسيده ب<strong>و</strong>د خشمگين ساخت.‏ اما ترهکی نخست به پاکستان آمد <strong>و</strong> سياست سردارمحمددا<strong>و</strong>د را ست<strong>و</strong>د.‏ <strong>و</strong>ی با <strong>و</strong>ساطت محمداکبرپر<strong>و</strong>انی قنسل افغانستان در ک<strong>و</strong>يته <strong>و</strong> حسنصافی قنسل افغانستان در پشا<strong>و</strong>ر م<strong>و</strong>ردعف<strong>و</strong> صدرعظم قرار گرفت <strong>و</strong> به کابل آمد.‏<strong>و</strong>ی بعداً‏ در سال ‎1955‎به عن<strong>و</strong>ان مترجم دردفتر کمک های بين المللی ايالات متحده درکابل مشغ<strong>و</strong>ل گرديد.‏ <strong>و</strong>ی در ‎1958‎که دفترترجمه ن<strong>و</strong>ر را باز کرد باسفارت امريکاارتباط داشت <strong>و</strong>مطالب مهم مطب<strong>و</strong>عات داخلیرابرای سفارت امريکا <strong>و</strong> برخی سفارت هایديگر خارجی ترجمه می کرد.‏ در حالی کهر<strong>و</strong>ابط <strong>و</strong> همکاری باسفارت های خارجی <strong>و</strong>خارجی ها در آن سالها تحت مراقبتاستخبارات د<strong>و</strong>لت قرار ميگرفت،‏ تره کیبد<strong>و</strong>ن هيچ ممانعت <strong>و</strong> مزاحمتی به کار خ<strong>و</strong>دبا امريکايی ها ادامه داد.‏ ل<strong>و</strong>ی د<strong>و</strong>پرین<strong>و</strong>يسنده <strong>و</strong> افغانستان شناس امريکايیمعتقد است که ن<strong>و</strong>رمحمدتره کی در سفارتامريکا به حيث مخبر حک<strong>و</strong>مت افغانستان کارميکرد.(‏‎52‎‏)‏در حالی که د<strong>و</strong>پری از ن<strong>و</strong>ر محمدتره کی بهعن<strong>و</strong>ان مخبر حک<strong>و</strong>مت افغانستان در سفارتايالات متحده امريکا نام می برد،‏ اماانتشار اسناد محرم <strong>و</strong>زارت خارجه امريکاده ها سال بعد از آن،‏ حکايت از گزارشدهی تره کی به سفارت امريکا دارد.‏737www.goftaman.<strong>com</strong>محرم م<strong>و</strong>ٔرخراپ<strong>و</strong>ردر کابل بهسفارت امريکا در دسمبر <strong>و</strong>زارت خارجه ايالات<strong>و</strong>اشنگتن گزارش ن<strong>و</strong>رمحمدتره کی به جی.‏سکرترهای د<strong>و</strong>م سفارت ايالات<strong>و</strong>يليام پيز شميلزرمتحدهديپل<strong>و</strong>ماتهاینگاشته می ش<strong>و</strong>د.‏ امريکا يک منبعمحمدتره کی را امريکايی ن<strong>و</strong>ر ت<strong>و</strong>صيف می کنند.‏مطمئن <strong>و</strong>قابل اعتماد خانهن<strong>و</strong>رمحمدتره کی اين اطلاعات را در اين سند،‏ارائه می کند.‏ شميلرز به آنها نظرهای ترهابراز معل<strong>و</strong>مات <strong>و</strong> گزارشی از م<strong>و</strong>رد حزب <strong>و</strong>يش زلميان،‏ عدم محب<strong>و</strong>بيتکی در حک<strong>و</strong>مت،‏ انکشاف احزاب سياسی،‏ فعاليتنعيمسردارمحمد <strong>و</strong> دا<strong>و</strong>د های سردارمحمد ديگر <strong>و</strong>زارت خارجه یسند در است.‏ ‎1965‎به <strong>و</strong>اشنگتنمارچ که در امريکا م<strong>و</strong>رداطلاعات تره کی در نگاشته ميش<strong>و</strong>د تأسيس حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق گزارش میس<strong>و</strong>ی ه<strong>و</strong><strong>و</strong>ارد جی.‏از اين سند يابد.‏ ام<strong>و</strong>ردر ق<strong>و</strong>نسل سفارت امريکا اشف<strong>و</strong>رد شده است کهسياسی امضاء خلاصه متن گزارش نگاشته می ش<strong>و</strong>د:‏Ashfordدر سياسی"‏حزب ا<strong>و</strong>لين عم<strong>و</strong>می"‏ ‏«منشی تشکيلسال های آخر افغانستان که در اين حزب،‏ايجاد گرديده است در م<strong>و</strong>رد برنامه های عمل حزبترکيب اعضای حزب <strong>و</strong> معل<strong>و</strong>مات ارائهچهاردهم مارچ ر<strong>و</strong>ز نتيجهعلی رغم آنکه آينده حزب در کرد.‏ ابهام سياست حک<strong>و</strong>مت در ارتباط با فعاليتاحزاب سياسی مبهم به نظرمی رسد،‏ بهنقش مهمی رانظر می رسدکه حزب مذک<strong>و</strong>ر آينده ايفا کند...»‏در J.William Piez متحده درHoward J.741963Frank E.Schmelzer <strong>و</strong>فرانک ای.‏(53)(1965)20

www.goftaman.<strong>com</strong>ببرک کارمل:‏درحالی که ن<strong>و</strong>رمحمدتره کی به تنهايی ازجمع اعضای بنيانگذار <strong>و</strong>يش زلميان به حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق آمد <strong>و</strong> در رهبری حزب قرارگرفت،‏ ببرک کارمل نيز به تنهايی ازميان ر<strong>و</strong>شنفکران <strong>و</strong> فعالان سياسی اتحاديهمحصلين <strong>و</strong>ارد حلقه بنيانگذارن حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق شد.‏ غلام محمدغبار ازشاهدان <strong>و</strong> فعالان جنبش ر<strong>و</strong>شنفکری <strong>و</strong> سياسی<strong>و</strong>عض<strong>و</strong> پارلمان افغانستان در د<strong>و</strong>ره هفتمش<strong>و</strong>رای ملی(‏‎1949-1951‎‏)‏ اتحاديه محصلين رايکی از جنبش های سياسی معرفی می کندکه به عن<strong>و</strong>ان ا<strong>و</strong>لين اتحاديه محصلين کش<strong>و</strong>رب<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د آمد.‏ به ن<strong>و</strong>شتهدر سالغبار اعضای کميته اجرائيه اتحاديهعبارت ب<strong>و</strong>دند از:‏ ‏«ميرعلی محمدخان شامل،‏محمدي<strong>و</strong>نس خان سرخابی،‏ محمد نعيم خانقندهاری،‏ اسعد حسان غبار،‏ محمدعارف خانغ<strong>و</strong>ثی،‏ ببرک خان ‏"ببرک کارمل"‏ ‏(ا<strong>و</strong> بعد ازفاک<strong>و</strong>لته طرد <strong>و</strong> در جريان تظاهراتانتخاباتی ش<strong>و</strong>رای ملی بازداشت <strong>و</strong>از‎1331‎تا ‎1335‎محب<strong>و</strong>س گرديد)،‏ محمدحسن خان شرق‏(ببرک خان ‏(کارمل)‏ <strong>و</strong> محمد حسن خان شرقمرب<strong>و</strong>ط دار <strong>و</strong>دسته محمد دا<strong>و</strong>د ب<strong>و</strong>دند)،‏محمديحيی خان اب<strong>و</strong>ی،‏ حبيب خان،‏عبدال<strong>و</strong>احد خان <strong>و</strong>زيری،‏ محمد اسحاق خانعثمان،‏ هدايت خان،‏ محمد ابراهيم خان <strong>و</strong>چند نفر ديگر.‏ اما به ز<strong>و</strong>دی کميتهاجرائيه اتحاديه محصلين بد<strong>و</strong> دسته چپ <strong>و</strong>راست تقسيم شد.»‏ميرمحمدصديق فرهنگ م<strong>و</strong>ٔلف افغانستان درپنج اخير <strong>و</strong> يکی از فعالان جنبشر<strong>و</strong>شنفکری دهه چهل <strong>و</strong> پنجاه ميلادی <strong>و</strong> از(54)75(1950)1329www.goftaman.<strong>com</strong><strong>و</strong>طن درسالم<strong>و</strong>ٔسسين حزب1950، ببرک کارمل را همچنان يکی از اعضایفعال اتحاديه آزادی پشت<strong>و</strong>نستان میخ<strong>و</strong>اند.‏ <strong>و</strong>ی می ن<strong>و</strong>يسد:‏ ‏«در اين هنگامجمعيت نيمه سری <strong>و</strong>نيمه علنی ديگری هم باعن<strong>و</strong>ان اتحاديه آزادی پشت<strong>و</strong>نستان پی ريزیشد که رهبر ظاهری آن غلام حيدرخانعدالت،‏ امابنيان گذار <strong>و</strong>اقعی آنمحمددا<strong>و</strong>دخان ب<strong>و</strong>د.‏ اين جمعيت که يک نفراز محصلان فاک<strong>و</strong>لته حق<strong>و</strong>ق به نام ببرک نيزدر آن فعاليت داشت،‏ در ظاهر بنام کمکبه داعيه پشت<strong>و</strong>نستان که در آينده از آنصحبت خ<strong>و</strong>اهيم کرد،‏ بامرام ناسي<strong>و</strong>ناليستیافراطی تشکيل شده ب<strong>و</strong>د.‏ اما در <strong>و</strong>اقعبرای به قدرت رساندن محمددا<strong>و</strong>دخان کارميکرد.»(‏‎55‎‏)‏امانکته قابل تأمل <strong>و</strong> پرسش بر انگيزاين است که ببرک کارمل از ميان آن همهر<strong>و</strong>شنفکران <strong>و</strong>گر<strong>و</strong>ه های ر<strong>و</strong>شنفکری آند<strong>و</strong>ران که در حلقه های مختلفی چ<strong>و</strong>ن <strong>و</strong>يشزلميان <strong>و</strong> جرايد <strong>و</strong>طن،‏ ندای خلق،‏ <strong>و</strong>لس <strong>و</strong>آئينه در کابل گرد آمده ب<strong>و</strong>دند چگ<strong>و</strong>نهبه حلقه ‏"نيمه سری <strong>و</strong>نيمه علنی"‏ اتحاديهآزادی پشت<strong>و</strong>نستان پي<strong>و</strong>ست؟ آيا ا<strong>و</strong> بيشتراز هر شخصيت ر<strong>و</strong>شنفکری <strong>و</strong>سياسی آن د<strong>و</strong>رانبخص<strong>و</strong>ص ر<strong>و</strong>شنفکران پشت<strong>و</strong>ن کش<strong>و</strong>ر به آزادیپشت<strong>و</strong>نستان <strong>و</strong>مردم آنس<strong>و</strong>ی دي<strong>و</strong>رند علاقه <strong>و</strong>دلچسپی داشت؟ آيا ر<strong>و</strong>ابط نزديک م<strong>و</strong>ص<strong>و</strong>فبا سردارمحمددا<strong>و</strong>د که غلام محمدغبار کارملرا در اتحاديه محصلين نيز از ‏"دسته ی"‏سردار مذک<strong>و</strong>ر ميداند به همين م<strong>و</strong>ض<strong>و</strong>عپشت<strong>و</strong>نستان برميگشت؟ چ<strong>و</strong>ن محمددا<strong>و</strong>د درخاندان سلطنتی <strong>و</strong> دستگاه حاکميت76

www.goftaman.<strong>com</strong>بيش از هرمحمدزايی هاکسی ديگر به م<strong>و</strong>ض<strong>و</strong>ع پشت<strong>و</strong>نستان <strong>و</strong> معضلخط دي<strong>و</strong>رند ت<strong>و</strong>جه <strong>و</strong> دلچسپی نشان ميداد.‏برخی از تحليلگران به اين با<strong>و</strong>ر اند کهسناري<strong>و</strong>ی نف<strong>و</strong>ذ ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به ارتش افغانستانکه به د<strong>و</strong> ک<strong>و</strong>دتای نظامی ت<strong>و</strong>سط اعضای حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق،‏ حزب طرفدار ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یانجاميد از م<strong>و</strong>ض<strong>و</strong>ع پشت<strong>و</strong>نستان آغازمیش<strong>و</strong>د.‏ طرح م<strong>و</strong>ض<strong>و</strong>ع پشت<strong>و</strong>نستان <strong>و</strong> بل<strong>و</strong>چستانبگ<strong>و</strong>نه ای که دريک فدراسي<strong>و</strong>ن باافغانستان متحد گردد <strong>و</strong> يا به عن<strong>و</strong>انخاک های از دست رفته به افغانستان برگردانده ش<strong>و</strong>د،‏ بخشی از طرح <strong>و</strong> سناري<strong>و</strong>یش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در ا<strong>و</strong>ج جنگ سرد ب<strong>و</strong>د.‏ حتا يکی ازانگيزه های تجا<strong>و</strong>ز نظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بهافغانستان در ‎1979‎به اين طرح <strong>و</strong> سناري<strong>و</strong>ارتباط می گيرد.‏ ايجاد افغانستان بزرگبا ادغام پشت<strong>و</strong>نستان <strong>و</strong>بل<strong>و</strong>چستان در يکحک<strong>و</strong>متی متشکل از حزب طرفدار ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی،‏رؤيای ر<strong>و</strong>س ها را در رسيدن به آب هایگرم بحر هند <strong>و</strong> مدخل تنگه ی هرمز به<strong>و</strong>اقعيت تبديل ميکرد.‏با ت<strong>و</strong>جه به آنچی که از بر نامه <strong>و</strong>سناري<strong>و</strong>ی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در م<strong>و</strong>رد پشت<strong>و</strong>نستان <strong>و</strong>بل<strong>و</strong>چستان گفته شد،‏ آيا پي<strong>و</strong>ستن ببرککارمل به اتحاديه آزادی پشت<strong>و</strong>نستان <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ابط نزديک ا<strong>و</strong> با محمددا<strong>و</strong>د می ت<strong>و</strong>اندبخشی از اين سناري<strong>و</strong> باشد؟ آيا <strong>و</strong>طنپرستی<strong>و</strong>مبارزه ی ببرک کارمل عليه استبداد،‏استعمار <strong>و</strong> امپرياليزم انگيزه اصلی ا<strong>و</strong>را در م<strong>و</strong>ض<strong>و</strong>ع پشت<strong>و</strong>نستان <strong>و</strong>خط دي<strong>و</strong>رندميساخت؟77www.goftaman.<strong>com</strong>ن<strong>و</strong>يسندگانيکی ازجناح پرچم حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong> ازه<strong>و</strong>اداران ببرک کارمل می ن<strong>و</strong>يسد:‏ ‏"شخصيتسياسی ببرک کارمل پس از‎6‎ جدینيامده است.‏ شش سال رياست جمه<strong>و</strong>ری ببرککارمل در <strong>و</strong>اقع ختم تاريخ مبارزاتسياسی ايشان است.‏ اگر قرار باشدبي<strong>و</strong>گرافی ايشان را بن<strong>و</strong>يسيم اين شش سالفصل آخر آن خ<strong>و</strong>اهد ب<strong>و</strong>د.‏ شخصيت سياسیايشان چندين ده قبل ساخته شده ب<strong>و</strong>د.‏يعنی قبل از آنکه ايشان رئيس جمه<strong>و</strong>رش<strong>و</strong>ند ‏"ببرک کارمل"‏ شده ب<strong>و</strong>د.‏ ا<strong>و</strong> مانندعده ی ديگر از شخصيت های هم طرازش درد<strong>و</strong>ران جنگ جهانی د<strong>و</strong>م سر بلندکردهب<strong>و</strong>د...‏اين همچنان د<strong>و</strong>رانی ب<strong>و</strong>دکه فاشيزم هيتلریسرنگ<strong>و</strong>ن <strong>و</strong>سيستم جهانی س<strong>و</strong>سياليزم ب<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>دآمده ب<strong>و</strong>د <strong>و</strong> اتحاد ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به ابر قدرتتبديل شده ب<strong>و</strong>د <strong>و</strong> درمدت ک<strong>و</strong>تاه بااعمار‎70‎ هزار شهر <strong>و</strong> قصبه <strong>و</strong>يرانشده درجنگ <strong>و</strong> در بسی عرصه ها از غرب جل<strong>و</strong>افتاده ب<strong>و</strong>د.‏ اين د<strong>و</strong>رانی ب<strong>و</strong>د کهس<strong>و</strong>سياليزم به اميد خلقها مبدل شدهب<strong>و</strong>د...‏بررسی ا<strong>و</strong>ضاع پيچيده ی کش<strong>و</strong>رما ‏(در د<strong>و</strong>رههای قبل ازک<strong>و</strong>دتای ث<strong>و</strong>ر <strong>و</strong> در سالهایتشکيل حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق)‏ <strong>و</strong> طرح راههای بير<strong>و</strong>ن رفت از عقب ماندگی کارسادهای نب<strong>و</strong>د.‏ اما اين شخصيت هايی چ<strong>و</strong>نکارمل ب<strong>و</strong>دند که باتحليل <strong>و</strong> ارزيابی عميق<strong>و</strong> علمی ا<strong>و</strong>ضاع کش<strong>و</strong>ر،‏ راه های حل مشخصبر<strong>و</strong>ن رفت رانشان دادند.‏ در اين عرصهکارمل از پيشکس<strong>و</strong>تان ب<strong>و</strong>د.‏ ما از کارمل1358 ب<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د135778

www.goftaman.<strong>com</strong>مقاله یصدها ها<strong>و</strong>حتیده ما ببرک کارمل راتحليلی سياسی خ<strong>و</strong>انديم.‏ ارتجاع <strong>و</strong>تظاهرات ضد پيش ده ها پيشا در بيانيه یده ها از ا<strong>و</strong> ديديم <strong>و</strong> استبداد ببرکاز ما انقلابی شنيديم.‏ <strong>و</strong> ش<strong>و</strong>ر پر گرانهکارمل عاليترين بيانيه های افشا پارلمانطريق از رهنم<strong>و</strong>دی <strong>و</strong> تحليلی د<strong>و</strong>ران فعاليتببرک کارمل در شنيديم.‏ نسلی ازسياسی اش بخص<strong>و</strong>ص قبل از ر<strong>و</strong>حيه <strong>و</strong>طنپرستیبا <strong>و</strong>طنپرستان افغان را پر<strong>و</strong>رش داد...‏اما اِشکال پاسخ اين است که در مبارزاتکارمل <strong>و</strong>ساير رهبران حزب<strong>و</strong>طنپرستانه دم<strong>و</strong>کراتيک خلق در د<strong>و</strong>ره های قبل ازک<strong>و</strong>دتای ث<strong>و</strong>ر،‏ <strong>و</strong>ابستگی به ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> همچناندرآنها داشت.‏ د<strong>و</strong>رنگی <strong>و</strong>د<strong>و</strong> گانگی <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د بس<strong>و</strong>ی استبداد،‏ ارتجاع،‏ تجا<strong>و</strong>زآن د<strong>و</strong>ره ها عينک ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>سياست<strong>و</strong> امپرياليزم از ديدند.‏می ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی س<strong>و</strong>سياليستی د<strong>و</strong>لت <strong>و</strong>بهش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به آنها مطلق <strong>و</strong>ابستگی همان آغازآيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژی د<strong>و</strong>لت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی از تشکيل حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق،‏ مانع انديشهمنطق ملی در<strong>و</strong> مبنای خرد <strong>و</strong>عمل بر مبارزه <strong>و</strong> م<strong>و</strong>ضع گيريهای مختلف سياسیمسايل مختلفآنها در <strong>و</strong>اجتماعی شان ب<strong>و</strong>د.‏ تحليل متفا<strong>و</strong>تملی <strong>و</strong>بين المللی ديدگاه <strong>و</strong> بانظريات مسک<strong>و</strong> <strong>و</strong>حاکمان ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی نداشتند.‏اين مبارزه <strong>و</strong> م<strong>و</strong>ضع گيری هایدر آنها م<strong>و</strong>ضع گيريهای جداگانه <strong>و</strong><strong>و</strong> خ<strong>و</strong>د افکار مستقل از حزب کم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ارائه نمی<strong>و</strong>ش<strong>و</strong>ر آن بيانيه های پر از کردند.‏ حزبرهبران <strong>و</strong> کارمل ببرک انقلابی کابلپارک زرنگار دم<strong>و</strong>کراتيک خلق چه در 7 ث<strong>و</strong>ر79(56)www.goftaman.<strong>com</strong>پارلمان هيچ<strong>و</strong> چه درگپی در م<strong>و</strong>رد سيطره ج<strong>و</strong>يی <strong>و</strong>ت<strong>و</strong>سعه طلبیش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د نداشت.‏ آنها در حالی که ازآزادی پشت<strong>و</strong>نستان حرف ميزدند <strong>و</strong> آنرابخشی از خاک های افغانستان می خ<strong>و</strong>اندندکه با دسايس <strong>و</strong> استعمار انگليس ازپيکره ی افغانستان جدا شد اما ازاشغال پنجده ت<strong>و</strong>سط ر<strong>و</strong>س ها <strong>و</strong>جدايی پنجدهاز خاک افغانستان يکبار هم حرفی بهزبان نيا<strong>و</strong>ردند.‏ در آن ‏"بيانيه هایافشا گرانه تحليلی"‏ حرفی از افشا گری <strong>و</strong>تحليل در م<strong>و</strong>رد ت<strong>و</strong>سعه طلبی <strong>و</strong>تجا<strong>و</strong>ز ر<strong>و</strong>س ها<strong>و</strong>ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به آسيای ميانه <strong>و</strong> ما<strong>و</strong>رای قفقازنب<strong>و</strong>د.‏ درآن ‏"بيانيه های پر ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>انقلابی"‏ نشان <strong>و</strong>گپی از ت<strong>و</strong>تاليتريزم <strong>و</strong>استبداد حاکم بر ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د نداشت.‏حفيظ االله امين:‏مياندر امين االله حفيظ چند هر حزبا<strong>و</strong>ليه رهبران <strong>و</strong> بنيانگذارن به ز<strong>و</strong>دیدم<strong>و</strong>کراتيک خلق قرار نداشت،‏ اما حلقهشاخص در چهره های مهم <strong>و</strong> به يکی از سالهایامين در ی رهبری حزب تبديل شد.‏ فعاليت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق در<strong>و</strong> حض<strong>و</strong>ر تلاش های پنهانميدان مبارزات سياسی <strong>و</strong> بسياری ازدر ساز اصلی خبر نظامی عنصر نظامی مرتبطهای سياسی <strong>و</strong> ر<strong>و</strong>يداد تح<strong>و</strong>لات <strong>و</strong> نقش امين درشمرده می شد.‏ به حزب مذک<strong>و</strong>ر <strong>و</strong>ق<strong>و</strong>ع اختلاف <strong>و</strong>تح<strong>و</strong>لات حزب از تمام ح<strong>و</strong>ادث <strong>و</strong> به حاکميت سياسیدسترسی انشعاب در<strong>و</strong>نی تا تامنازعه خ<strong>و</strong>نين ذات البينی قدرت <strong>و</strong> <strong>و</strong> افغانستاننظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بر تجا<strong>و</strong>ز هج<strong>و</strong>م <strong>و</strong> 80

www.goftaman.<strong>com</strong>جانبی بلکه<strong>و</strong> نه نقش فرعینقش اصلی <strong>و</strong>مح<strong>و</strong>ری ب<strong>و</strong>د.‏حفيظ االله امينم<strong>و</strong>رد نخستين اطلاع در تشکيل حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق ازهمزمان با س<strong>و</strong>ی ن<strong>و</strong>رمحمدتره کی به اعضای کميتهبه ق<strong>و</strong>ل سلطانعلیمرکزی حزب ارائه شد.‏ جلسه کميتهکشتمند،‏ ن<strong>و</strong>رمحمدتره کی در ‏«حفيظ االله امين ازمرکزی ابلاغ نم<strong>و</strong>دکه:‏ اطلاع ازبه مجرد ايالات متحده امريکا تأسيس حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق افغانستانفرستادهقبلا تقاضانامه عض<strong>و</strong>يت خ<strong>و</strong>يش را راه بازگشت به <strong>و</strong>طن ميباشد.!»‏در است <strong>و</strong> نظرياتاطلاع تره کی از پس از کشتمند متفا<strong>و</strong>ت اعضای کميته مرکزی در م<strong>و</strong>رددر<strong>و</strong>ن حزب با‏«در امين سخن می گ<strong>و</strong>يد:‏ صدای حفيظ االله امين از<strong>و</strong> سر م<strong>و</strong>اصلت پر <strong>و</strong>ها ايالات متحده امريکا،‏ تفا<strong>و</strong>ت نظر بيشترگرفت <strong>و</strong> اختلافات شکل ن<strong>و</strong>ينی به خ<strong>و</strong>د شگفتگرديد.‏ ترديد شک <strong>و</strong> آگنده با حزب باتمام <strong>و</strong>سايلکه رهبر اين ب<strong>و</strong>د انگيز برایتا امکانات تلاش می <strong>و</strong>رزيد <strong>و</strong> نامبرده،‏ گذشته <strong>و</strong>شخصيت کذايی درست گرددشناختهش<strong>و</strong>ر <strong>و</strong>ی يک انقلابی پر <strong>و</strong> باديدار <strong>و</strong>لی نخستين انتباهات از ش<strong>و</strong>د.‏ اعضای رهبریامين برای شمار زيادی از همکارانش تعجببخص<strong>و</strong>ص برای کارمل <strong>و</strong> حزب <strong>و</strong> ظاهرشخصی در ا<strong>و</strong> می نم<strong>و</strong>د.‏ انگيز بر لحاظ انديشه ميان خالیآراسته <strong>و</strong>لی از که هميشهحالی <strong>و</strong>ی در می آمد.‏ به نظر کهتبسم برلب داشت،‏ تلاش می <strong>و</strong>رزيد بگيرد،‏ <strong>و</strong>لی بهر<strong>و</strong>شنفکران به خ<strong>و</strong>د انداز از<strong>و</strong> عامی تشخيص می گرديد <strong>و</strong>ض<strong>و</strong>ح يک مرد ادبيات مترقیلحاظ فهم خ<strong>و</strong>يش در دانش <strong>و</strong> (!)81www.goftaman.<strong>com</strong>سرحدتا س<strong>و</strong>اد کمخيليها ب<strong>و</strong>د.»(‏‎57‎‏)‏يک بيس<strong>و</strong>اد حزبرهبران آن از امين االله حفيظ دم<strong>و</strong>کراتيک خلق است که بافراغت ازتربيه غرض ادامهفاک<strong>و</strong>لته تعليم <strong>و</strong> به ايالات متحدهبار تحصيلات عالی د<strong>و</strong> تاسال بارنخست از امريکا رفت.‏ در‎1963‎تا د<strong>و</strong>م از برای بار <strong>و</strong> رشته یني<strong>و</strong>يارک در در دانشگاه ک<strong>و</strong>لمبيا ماستریسند <strong>و</strong> تربيه تحصيل کرد تعليم <strong>و</strong> امين در همينف<strong>و</strong>ق ليسانس بدست آ<strong>و</strong>رد.‏ يا د<strong>و</strong>ره به نظريات مارکسيستی گرايش پيداحزبعض<strong>و</strong>يت به بازگشت در <strong>و</strong> کرد آمد.‏دم<strong>و</strong>کراتيک خلق در د<strong>و</strong>رانانگيز در نکات بحث بر يکی از همزمانیتحصيلات امين در دانشگاه ک<strong>و</strong>لمبيا های مارکسيستیبه انديشه گرايش ا<strong>و</strong> به حيثدانشگاه مذک<strong>و</strong>ر بامسئ<strong>و</strong>ليت <strong>و</strong>ی در اينرئيس اتحاديه ی محصلين افغانی است.‏ تحليلگرانحالی است که برخی از در که مسئ<strong>و</strong>لين اتحاديه هایاند معتقد محصلين در دانشگاه های امريکايی ر<strong>و</strong>ابطاطلاعاتیباسازمان <strong>و</strong>تنگاتنگ نزديک با<strong>و</strong>ربه داشتند.‏ ايالات متحده يا ایآی.‏ سی.‏ بد<strong>و</strong>ن اين ر<strong>و</strong>ابط با آنها محصلين در رهبری اتحاديهزمينه برای صع<strong>و</strong>د زماندر عملی ب<strong>و</strong>د.‏ های دانشج<strong>و</strong>يی غير اتحاديه محصلين افغانی دررياست امين بر <strong>و</strong>ابستگیر<strong>و</strong>زنامه رامپارتس از ک<strong>و</strong>لمبيا اين اتحاديه به سازمان جاس<strong>و</strong>سی ايالاتر<strong>و</strong>زنامهسخن گفت.‏ متحده امريکا اتحاديه محصلين افغانی ازن<strong>و</strong>شت:‏ مذک<strong>و</strong>ر طرفاز که امريکايی د<strong>و</strong>ستان انجمن 1958 19571965CIA(CIA)82

www.goftaman.<strong>com</strong>تم<strong>و</strong>يل ميگرددسی.آی.ایپ<strong>و</strong>ل می گيرد.»‏1961 به بعد سال از پژ<strong>و</strong>هشگر<strong>و</strong> ن<strong>و</strong>يسنده د<strong>و</strong>پری ل<strong>و</strong>يس افغانستان شناس امريکايی ادعامی کندبازگشت که بهکه حفيظ االله امين پس از شد ازدارالمعلمين کابل مقرر حيث مدير بهکمک پ<strong>و</strong>شش در ها امريکايی به ق<strong>و</strong>لدارالمعلمين پ<strong>و</strong>ل دريافت ميکرد.‏ د<strong>و</strong>پری مساعدت مالی دانشگاه ک<strong>و</strong>لمبيابهدارالمعلمين کابل برای عده ای عمال سی.‏ای به حيث پ<strong>و</strong>شش استعمال می گرديد.‏آی.‏ ‏«امين پ<strong>و</strong>ل امريکايید<strong>و</strong>پری می ن<strong>و</strong>يسد:‏ آن پ<strong>و</strong>لاستفاده از با ميگرفت <strong>و</strong> را ها به حزبترين معلمين را استعداد با جذبخلق)‏ دم<strong>و</strong>کراتيک ‏(حزب کم<strong>و</strong>نيست به اينتص<strong>و</strong>رکنيد می ت<strong>و</strong>انيد شما ميکرد.‏ می نگريستند.»(‏‎59‎‏)‏چط<strong>و</strong>ر حالت ر<strong>و</strong>س ها رامپاس <strong>و</strong>علی رغم اظهارات ر<strong>و</strong>زنامه اتهامات مخالفين امين درل<strong>و</strong>يس د<strong>و</strong>پری <strong>و</strong> خص<strong>و</strong>صبه خلق دم<strong>و</strong>کراتيک حزب داخل ای تاکن<strong>و</strong>نآی.‏ مخالفين پری ا<strong>و</strong>،‏ سی.‏ امينبا ر<strong>و</strong>ابط خ<strong>و</strong>د هيچ اشاره ای از که م<strong>و</strong>ض<strong>و</strong>ع ر<strong>و</strong>ابطدرحالی نداشته است.‏ مباحث بعدیای در آی.‏ امين با سی.‏ به بررسی گرفتهبيشتر د<strong>و</strong>ران حاکميت ا<strong>و</strong> د<strong>و</strong>راناين جا آغاز می ش<strong>و</strong>د،‏ بحث مهم در حزب دم<strong>و</strong>کراتيکفعاليت امين در <strong>و</strong> حض<strong>و</strong>ر تحليلگران حض<strong>و</strong>ر ا<strong>و</strong>بسياری از خلق است.‏ اختلافات در<strong>و</strong>نحزب مايه تشديد در را که م<strong>و</strong>جب انشعابحزبی تلقی می کنند نکاتيکی از گرديد.‏ حزب مذک<strong>و</strong>ر متعدد حمايتقابل دقت <strong>و</strong> بررسی در اين م<strong>و</strong>رد حزبمتد<strong>و</strong>ام ن<strong>و</strong>رمحمدتره کی به حيث رهبر (58)83www.goftaman.<strong>com</strong>خلق در داخلدم<strong>و</strong>کراتيکحزب از حفيظ االله امين است.‏ امين باپافشاری تره کی يکسال پس از تأسيس حزبمذک<strong>و</strong>ر به عض<strong>و</strong>يت کميته مرکزی حزب درآمد.‏ در بي<strong>و</strong>گرافی رسمی امين که پس ازحاکميت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق انتشار يافتگفته شد که <strong>و</strong>ی در سال ‎1958‎حين بازگشتاز امريکا با ن<strong>و</strong>رمحمدتره کی ارتباط گرفت<strong>و</strong> از نظريات سياسی <strong>و</strong> انقلابی ا<strong>و</strong> بهره یفرا<strong>و</strong>ان برد؛ هر چند امين پس از قتلتره کی که بر اريکه قدرت تکيه زدافکار انقلابی خ<strong>و</strong>د را نه ملهم ازانديشه های سياسی <strong>و</strong> انقلابی تره کیبلکه از آم<strong>و</strong>زه های آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژی طبقهکارگر <strong>و</strong>انم<strong>و</strong>د کرد.‏ اما نکته قابل پرسشاين است که انگيزه اصلی حمايت تره کیاز امين درحزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق که حتاپيش از بازگشت امين به کابل آغاز شد،‏چه ب<strong>و</strong>د؟ آيا انگيزه اصلی تره کی در اينحمايت تنهابه ر<strong>و</strong>ابط پيشين حفيظ االله امينبا<strong>و</strong>ی محد<strong>و</strong>د می شد <strong>و</strong> يا ر<strong>و</strong>ابط تره کی باسفارت ايالات متحده امريکا در کابل کهبا انتشار اسناد محرم <strong>و</strong>زارت خارجهامريکا بر ملاشد به اين حمايت برميگشت؟صرف نظر از هر انگيزه <strong>و</strong> دليلی کهمبنای حمايت تره کی را در داخل حزب ازامين تشکيل ميداد،‏ حفيظ االله امين درهرگ<strong>و</strong>نه <strong>و</strong>ضعيتی در داخل حزب م<strong>و</strong>ردپشتيبانی تره کی قرار می گرفت.‏ امينبرغم آنکه از م<strong>و</strong>ٔسسين حزب نب<strong>و</strong>د از س<strong>و</strong>یتره کی مسئ<strong>و</strong>ل سازمان مخفی نظامی جناحخلق تعيين شد.‏ <strong>و</strong>قتی اعضای بير<strong>و</strong>ی سياسیحزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق در زمان <strong>و</strong>حدت د<strong>و</strong>84

www.goftaman.<strong>com</strong>بهاقدام حزبجناح کميته مرکزی <strong>و</strong> برکناری اشاخراج ا<strong>و</strong> از مسئ<strong>و</strong>ليت سازمان نظامی کردند،‏ ترهاز دستگير پنجشيری میگرفت.‏ را کی جل<strong>و</strong> آنها ‏«طرح مص<strong>و</strong>به سبکد<strong>و</strong>شی امين ازن<strong>و</strong>يسد:‏ اخراج ازنظامی <strong>و</strong> رهبری سازمان مخفی جلسه هایيکی از کميته مرکزی حتی در سياسی ت<strong>و</strong>سط کريم ميثاق ن<strong>و</strong>شته شد.‏دفتر بهمص<strong>و</strong> اماتره کی <strong>و</strong>کارمل مانع صد<strong>و</strong>ر ن<strong>و</strong>ر محمد تره کی مص<strong>و</strong>به ی اخراجگرديدند.‏ به اين علت به تع<strong>و</strong>يق انداخت،‏امين را ارد<strong>و</strong>پايه بلند افسران يکماه تا ازرهبری کننده سازمان نظامی را <strong>و</strong>عناصر اين دليلامين بير<strong>و</strong>ن بکشد.‏ تحت نف<strong>و</strong>ذ اکثريت قريب به<strong>و</strong>منطق به هيچ<strong>و</strong>جه نزد کنندهقانع سياسی بير<strong>و</strong>ی اتفاق نب<strong>و</strong>د.»(‏‎60‎‏)‏مناسبات حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong> رهبرانحزب با ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی:‏رهبران حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق که بعد ازحاکميت در <strong>و</strong>ابستگی کامل ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>يها قرارگرفتند،‏ پيش از آن نيز کمتر تفکر <strong>و</strong>سياست مستقل از ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> سياست حاکم برش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی داشتند.‏ اگر س<strong>و</strong>سياليزم به عن<strong>و</strong>انراه نجات انقلابی در امحای نا برابری،‏استبداد،‏ عقب ماندگی <strong>و</strong> تحقق عدالت <strong>و</strong>پيشرفت،‏ م<strong>و</strong>رد با<strong>و</strong>ر <strong>و</strong> اعتقاد آنها ب<strong>و</strong>داما آنها بس<strong>و</strong>ی اين با<strong>و</strong>ر خ<strong>و</strong>د نيز باديد<strong>و</strong> اراده مستقل ازسياست <strong>و</strong> ديدگاه مسک<strong>و</strong><strong>و</strong>حزب کم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی نگاه نميکردند.‏امانکته مهم <strong>و</strong> قابل بررسی در ر<strong>و</strong>ابطحزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق باحزب کم<strong>و</strong>نيست85www.goftaman.<strong>com</strong>کيف اينش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی کم <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ابط قبل از ک<strong>و</strong>دتای ث<strong>و</strong>ر <strong>و</strong> حاکميت حزبمذک<strong>و</strong>ر در افغانستان است.‏ مناسباترهبران حزب با دستگاه قدرت در ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یچگ<strong>و</strong>نه ب<strong>و</strong>د؟ چرا حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق ازهمان آغاز تشکيل خ<strong>و</strong>يش م<strong>و</strong>اضع مستقل ازش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی نداشت؟انقياد:‏<strong>و</strong>ابستگی <strong>و</strong> ر<strong>و</strong>ابط حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong>مناسبات <strong>و</strong> ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یاتحاد رهبران حزب بانظام حاکم بر برخاسته ازتنها <strong>و</strong> مناسبات برابر حزببا<strong>و</strong>ر های مشترک نب<strong>و</strong>د.‏ آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژی <strong>و</strong> تمامرهبران حزب در دم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong> آستانهمبارزات علنی تا <strong>و</strong> سالهای حض<strong>و</strong>ر اطاعت از<strong>و</strong> انقياد حاکميت حزب در م<strong>و</strong>ضعاز صرف نظر داشت.‏ ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی قرار د<strong>و</strong> جناح پرچمديدگاه های هر <strong>و</strong> گيری ها <strong>و</strong>خلق حزب که بی هيچ ملاحظه ای درراستای سياست <strong>و</strong> اهداف ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ارائه میفر<strong>و</strong>پاشیپس از محرم آرشيف ها شد،‏ اسناد ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی کم <strong>و</strong>کيف اين دنباله ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>اينمشخص ميسازد.‏ ر<strong>و</strong>شن <strong>و</strong> <strong>و</strong>ابستگی را حزبرهبران که ميدهد اسنادنشان <strong>و</strong>مجری مش<strong>و</strong>رت ها دم<strong>و</strong>کراتيک خلق نه تنها حزب کم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یدست<strong>و</strong>رهای مسک<strong>و</strong> <strong>و</strong> برای دريافت مش<strong>و</strong>ره <strong>و</strong>بلکه خ<strong>و</strong>د ب<strong>و</strong>دند يکیدر مراجعه ميکردند.‏ هدايت به آنها می آيد:‏از اين اسناد کابل،‏ <strong>و</strong>يژه،‏ کی.‏‏«تلگرام های رمزی از <strong>و</strong>تاريخیبی،‏ شماره جی.‏ ‎1973/7/31‎محرم-کميتهتاريخی شماره ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی پيرام<strong>و</strong>نمرکزی حزب کم<strong>و</strong>نيست اتحاد 1973/7/2786431444

www.goftaman.<strong>com</strong>حزببرای هامش<strong>و</strong>ره ببرک کارملدم<strong>و</strong>کراتيک خلق افغانستان شاخه ی پرچم حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقرهبر طريق نماينده کميته امنيتاز افغانستان ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی درد<strong>و</strong>لتی ش<strong>و</strong>رای <strong>و</strong>زيران اتحاد درا<strong>و</strong> ر<strong>و</strong>ابط معتمدانه دارد کابل که با کميته مرکزی حزب‏(سرطان)‏ پايان ج<strong>و</strong>ن مطلع ساخت کهکم<strong>و</strong>نيست اتحاد ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی را جمه<strong>و</strong>ریرئيس د<strong>و</strong>لت <strong>و</strong>نخست <strong>و</strong>زير دا<strong>و</strong>د محمد استکرده خ<strong>و</strong>اهش <strong>و</strong>ی از افغانستان مسايل سياست خارجی <strong>و</strong>زمينه تزهايی در درآن ممکنه گنجانيدن برای داخلی دربرنامه حک<strong>و</strong>مت جمه<strong>و</strong>ری آماده سازد.‏ کميتهرابطه با اين ببرک کارمل از مرکزی حزب کم<strong>و</strong>نيست اتحادش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی خ<strong>و</strong>اهشکهنم<strong>و</strong>ده است ت<strong>و</strong>صيه هايی ارائه نمايد س<strong>و</strong>دمندبرای پيشکش نم<strong>و</strong>دن برای محمددا<strong>و</strong>د باشد.‏حزبمرکزی کميته بامص<strong>و</strong>به مطابق ‏(شماره یش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی اتحاد کم<strong>و</strong>نيست برای ببرک کارمل ت<strong>و</strong>صيهتاريخیسياسیمسايل ی زمينه در ما های پنداشته می ش<strong>و</strong>دس<strong>و</strong>دمند رسانيده شد.‏ خلقدم<strong>و</strong>کراتيک حزب رهبر خ<strong>و</strong>اهش آ<strong>و</strong>رده ساخته <strong>و</strong>مش<strong>و</strong>رهبر افغانستان را مسايل سياسیزمينه در هايی به ا<strong>و</strong> باره تدبير‏"در تزها داخلی داده ش<strong>و</strong>د.‏ داخلیسياست زمينه در ممکنه های ر<strong>و</strong>ضميمه پيشکش ميگردد.‏ در افغانستان"‏ است به سفير ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یبهتر را ن<strong>و</strong>شت اين سند پيش ن<strong>و</strong>يس مص<strong>و</strong>بهافغانستان داد.‏ در کميته مرکزی حزب کم<strong>و</strong>نيست اتحاد ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یضميمه تقديم است.»(‏‎61‎‏)‏در 16/10287(1973/8/27www.goftaman.<strong>com</strong>‏"فر<strong>و</strong>دست":‏<strong>و</strong> ‏"فرادست"‏ پژ<strong>و</strong>هشگران افغانن<strong>و</strong>يسندگان <strong>و</strong> يکی از حزب کم<strong>و</strong>نيست<strong>و</strong>قتی مناسبات ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> احزاب چپساير با ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی را حاکم بر حزب دم<strong>و</strong>کراتيکش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی منجمله با طرفدار برلابلای اسناد در خلق افغانستان را بررسیآمده از آرشيف های ش<strong>و</strong>ری م<strong>و</strong>رد می دهد اين ر<strong>و</strong>ابط را،‏ ر<strong>و</strong>ابط ميانقرار ‏«يکیمی کند:‏ فر<strong>و</strong>دست تعبير فرادست <strong>و</strong> احزاببرابر در اينکه،‏ برخ<strong>و</strong>رد ر<strong>و</strong>سها يک فرادستچيزی بيشتر از ‏"برادر"‏ ديگر فر<strong>و</strong>دست نب<strong>و</strong>ده است؛ د<strong>و</strong>م احزاب <strong>و</strong>ابسته<strong>و</strong> نمايندگیدفترهای حيثيت ماسک<strong>و</strong> به <strong>و</strong>ادارات ب<strong>و</strong>می حزب کم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی درداشته اند؛ س<strong>و</strong>م،‏ برکش<strong>و</strong>رهای شانرا حزباساس مت<strong>و</strong>ن مکاتب <strong>و</strong> فراخ<strong>و</strong>ان های نتيجه گيریکم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی می ش<strong>و</strong>د کارگزاران حزبرهبران <strong>و</strong> خ<strong>و</strong>رد کردکه بر خ<strong>و</strong>رداحزاب بر ديگر کم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی با گرانه يعنی تحميل خ<strong>و</strong>است حاکماستعمار اطراف ب<strong>و</strong>ده است؛پ<strong>و</strong>ل بر محک<strong>و</strong>م <strong>و</strong> متر<strong>و</strong> بر بالآخره چهارم،‏ آنچيزی را که بنام<strong>و</strong> همبستگی‏"انترناسي<strong>و</strong>ناليزم پر<strong>و</strong>لتری يا اصل چيزی جز شعارتبليغ مينم<strong>و</strong>دند انقلابی"‏ عقبدر حقيقت آن ب<strong>و</strong>دکه ر<strong>و</strong>س ها نب<strong>و</strong>د.‏ ‏"منافعلفاظی های انقلابی دکت<strong>و</strong>رين اصلی قدرتی سيطره ج<strong>و</strong>يانه"‏ابر يا <strong>و</strong> ملی"‏ که مطابقپنهان ساخته ب<strong>و</strong>دند يی شانرا کاناليزه میرا به آن منافع خ<strong>و</strong>د نم<strong>و</strong>دند.»‏حزبفر<strong>و</strong>دستی <strong>و</strong> ها ر<strong>و</strong>س فرادستی دم<strong>و</strong>کراتيک خلق به <strong>و</strong>يژه رهبران حزب قبل88"(62)

www.goftaman.<strong>com</strong>تمامشان در حاکميتاز ملاحظه استقابل مطالعه <strong>و</strong> محرم اسناد فر<strong>و</strong>پاشی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی از آرشيف هایکه پس از جی.‏‏"کی.‏ حزب کم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>سازمان حتی اين فرادستی <strong>و</strong>انتشار يافتند.‏ بی"‏ ديپل<strong>و</strong>ماتهای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یبرخ<strong>و</strong>رد فر<strong>و</strong>دستی در رهبران حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق انعکاس میبا اسبقيک ديپل<strong>و</strong>مات غربی <strong>و</strong>يک <strong>و</strong>زير يافت.‏ آمرانه ی سفيربرخ<strong>و</strong>رد افغانستان از يک مهمانیببرک کارمل در ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی با دهه دم<strong>و</strong>کراسی سخن میديپل<strong>و</strong>ماتيک در يک محفل ديپل<strong>و</strong>ماتيک در‏«در گ<strong>و</strong>يند:‏ آن<strong>و</strong>قت عض<strong>و</strong>سفارت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی،‏ کارمل که در آنجابه اتاقی رفت که در <strong>و</strong>لسی جرگه ب<strong>و</strong>د ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی صرف اعضای خاندان سلطنتی <strong>و</strong>سفير پذايرايیرا حک<strong>و</strong>مت برجسته اعضای يک چ<strong>و</strong>کی خالی بد<strong>و</strong>رکارمل در ميکرد.‏ ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی الکساندرميزی نشست که سفير <strong>و</strong>زرای افغانستانپ<strong>و</strong>زانف با يکتعداد به سفيرکارمل ک<strong>و</strong>شيد نشسته ب<strong>و</strong>دند.‏ که <strong>و</strong>زراء د<strong>و</strong>ستان ا<strong>و</strong>ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>انم<strong>و</strong>د سازد ايشان خ<strong>و</strong>شبا حتی ميت<strong>و</strong>اند <strong>و</strong> هستند <strong>و</strong>زرايکی از با هنگاميکه ا<strong>و</strong> طبعی کند.‏ ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی باسفير به خ<strong>و</strong>ش طبعی شر<strong>و</strong>ع کرد <strong>و</strong> به اشاره یبس<strong>و</strong>ی کارمل نگاه کرد قهر ترکمحفل را تا هدايت داد چشم به ا<strong>و</strong> آن <strong>و</strong>قتدر ميز <strong>و</strong>زيری که درگرد بگ<strong>و</strong>يد.‏ ملتفت شدکه کارمل اتاق رانشسته ب<strong>و</strong>د گفت.»(‏‎63‎‏)‏به عجله ترک مسک<strong>و</strong>؛ مرجع دست<strong>و</strong>ر:‏پديده <strong>و</strong>ابستگی <strong>و</strong> فر<strong>و</strong>دستی در در<strong>و</strong>ن حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong> در افکار <strong>و</strong> عملکرد89www.goftaman.<strong>com</strong><strong>و</strong>مسک<strong>و</strong> رهبران حزب بهش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به گ<strong>و</strong>نه ای شکلارگانهای قدرت در جهتمبارزه <strong>و</strong> مرز <strong>و</strong> گرفت که حتا حد گيری های سياسی برای رهبران حزب از آنسنديک تعين <strong>و</strong> مشخص می گرديد.‏ جا ميان انب<strong>و</strong>هقابل بحث از مهم <strong>و</strong> بسيار جیکی.‏ اسناد حزب کم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> به رهبرانبی در اين رابطه،‏ هدايت مسک<strong>و</strong> ک<strong>و</strong>دتایپيش از حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق سالها جهت مبارزه عليه مخالفين شاندر ث<strong>و</strong>ر‎1357‎ اين مبارزهدست<strong>و</strong>ر افغانستان است.‏ در د<strong>و</strong> جناح پرچم <strong>و</strong>خلق حزببرای رهبران هر ت<strong>و</strong>سط کميتهسال دم<strong>و</strong>کراتيک خلق در مرکزی حزب کم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی صادر ميگردد:‏م<strong>و</strong>ٔرخ‏«متن شمارهکميته مرکزی حزب کم<strong>و</strong>نيست اتحاد ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یبه رهبران گر<strong>و</strong>ه های‏(خطاب)‏ پيام درباره خلقحزب دم<strong>و</strong>کراتيک ‏"پرچم"‏ <strong>و</strong> ‏"خلق"‏ کميتهافغانستان مطابق فيصله نامه ‏(فيصلهش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی مرکزی حزب کم<strong>و</strong>نيست اتحاد ر<strong>و</strong>ابط بينبه شعبه نامه سال المللی کميته مرکزی حزب کم<strong>و</strong>نيست اتحادش<strong>و</strong>رای <strong>و</strong>زيران اتحادهمکاری با ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در ضمن مراجعهتا ظيفه سپرده شد ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> جناحبه رهبران حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق،‏ از ‏"خلق"‏جناح ببرک کارمل <strong>و</strong> از ‏"پرچم"‏ تاخ<strong>و</strong>استه ش<strong>و</strong>د آنها ن<strong>و</strong>رمحمد تره کی،‏ از جهت حمايت ازدر مساعی شانرا ت<strong>و</strong>انايی <strong>و</strong> تحکيم پايه های اجتماعی رژيمحک<strong>و</strong>مت <strong>و</strong> مبارزه عليه نير<strong>و</strong>های ارتجاعیجمه<strong>و</strong>ری <strong>و</strong> سازند.‏متمرکز ن<strong>و</strong>رمحمدتره کیطرح پيام به ببرک کارمل <strong>و</strong> بی مرب<strong>و</strong>ط ش<strong>و</strong>رایجی.‏ کی.‏ گسيل ش<strong>و</strong>د.‏ .02-01-19471974NR-25-C-290(1973

www.goftaman.<strong>com</strong>‏(<strong>و</strong>شخصش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>زيران اتحادزمينه ت<strong>و</strong>افق ص<strong>و</strong>رتدر اف-کا-مارتين)‏ بگيرد.‏افغانستان نيزش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در سفير بجاست تا متن آشناساخته ش<strong>و</strong>د.‏با حزبمرکزی کميته نامه فيصله طرح ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ضميمه ميباشد.‏کم<strong>و</strong>نيست اتحاد معا<strong>و</strong>ن رئيس شعبه ی بين المللیامضاءنير<strong>و</strong>های ارتجاعی که درمنظ<strong>و</strong>ر از مسلماً‏ داده می ش<strong>و</strong>د گر<strong>و</strong>ه هایلاتذکر با سند نير<strong>و</strong>هایمخالف حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق اعم از همه جريان اسلامیقبل از راست <strong>و</strong>چپ ب<strong>و</strong>د.‏ شاملب<strong>و</strong>دند مشه<strong>و</strong>ر اخ<strong>و</strong>انيها به که سپس تمام<strong>و</strong> مخالفين ارتجاعی می شدند اخ<strong>و</strong>انیاخ<strong>و</strong>انی <strong>و</strong>غير اعم از مخالفين ديگر مخالف ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق ازديدگاه حزب کم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در رديف<strong>و</strong>اژهميگرفتند.‏ نير<strong>و</strong>های ارتجاعی قرار بکار رفته استاين سند مبارزه که در نمیبر در را محد<strong>و</strong>د <strong>و</strong> مفه<strong>و</strong>م <strong>و</strong>احد معنی <strong>و</strong> <strong>و</strong>شامل تعبيرها مبارزه می ت<strong>و</strong>اند گيرد.‏ بحث <strong>و</strong>از مختلف ش<strong>و</strong>د.‏ <strong>و</strong> تفسيرهای متعدد جنگمنازعه لفظی <strong>و</strong> مخالفت <strong>و</strong> گفتگ<strong>و</strong> تا مسلحانه <strong>و</strong>جنگ گرم.‏برخ<strong>و</strong>رد تا <strong>و</strong> سرد دشمن را<strong>و</strong>سيله ای تا اقدام <strong>و</strong> ت<strong>و</strong>سل به هر ناب<strong>و</strong>دش کرد.‏<strong>و</strong> مبارزه شکست داد در بالاسند اهميت <strong>و</strong>ت<strong>و</strong>جه در خ<strong>و</strong>ر در نقطه حزب کم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یاين است که مسک<strong>و</strong> <strong>و</strong> باجنگ را <strong>و</strong>اقع مخاصمت <strong>و</strong> در <strong>و</strong> ‏"مبارزه"‏ نير<strong>و</strong>های مخالف خ<strong>و</strong>دشان در<strong>و</strong> گر<strong>و</strong>ه ها افغانستان ت<strong>و</strong>سط حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق قبلاين درکردند.‏ حاکميت اين حزب آغاز از (64)91www.goftaman.<strong>com</strong>بسياری ازحاليست کهاعضای حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق اظهارات‏"برژنسکی"‏ مشا<strong>و</strong>ر امنيت ملی رئيس جمه<strong>و</strong>رامريکا را مبنی بر اعطای کمک بهمجاهدين قبل از تجا<strong>و</strong>ز نظامی ش<strong>و</strong>ری در جدی‎1358‎به عن<strong>و</strong>ان دليل مهمی در بر حق جل<strong>و</strong>هدادن اين تجا<strong>و</strong>ز عن<strong>و</strong>ان می کنند.‏ <strong>و</strong>اظهارات برژنسکی را سند مهم <strong>و</strong>غير قابلانکار برای اثبات اين امر تلقی ميکنندکه آغازگر جنگ عليه حک<strong>و</strong>مت ن<strong>و</strong>پای حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق،‏ امريکايی ها ب<strong>و</strong>دند.‏ <strong>و</strong>در <strong>و</strong>اقع د<strong>و</strong>لت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک افغانستان<strong>و</strong>سپس اتحاد ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی برای دفاع از خ<strong>و</strong>د<strong>و</strong>ارد جنگی شدند که امپرياليزم امريکابا اعطای کمک به مخالفين اسلامی د<strong>و</strong>لتافغانستان،‏ آغازگر آن ب<strong>و</strong>د.‏ برژنسکی بهحيث مشا<strong>و</strong>ر امنيت ملی رياست جمه<strong>و</strong>ریامريکا در زمان حمله نظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بهافغانستان بعداً‏ در سال ‎1998‎در يکگفتگ<strong>و</strong>ی مطب<strong>و</strong>عاتی اظهار داشت:«‏‏"سيا"‏ کمک به مجاهدين افغانی را از دههشر<strong>و</strong>ع کرد.‏ ‏"اين چيزی است که گفتهمی ش<strong>و</strong>د":‏ ‏"يعنی بعد از اينکه ارتشش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی افغانستان را در دسمبراشغال کرد".‏ اما <strong>و</strong>اقعيت <strong>و</strong> آن چيزی کهتا به امر<strong>و</strong>ز محف<strong>و</strong>ظ نگهداشته است،‏ کاملامتفا<strong>و</strong>ت است.‏ يعنی در <strong>و</strong>اقع در س<strong>و</strong>م ج<strong>و</strong>لای‎1979‎ب<strong>و</strong>د که کارتر ا<strong>و</strong>لين کمک مستقيم <strong>و</strong>مخفيانه را برای مخالفين رژيم ه<strong>و</strong>ادارش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در کابل ارسال داشت.‏ در آن ر<strong>و</strong>زمن طی ياد داشتی ن<strong>و</strong>شتم که اين کمک هابه مجاهدين افغان،‏ ارتش ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی رابدخالت تحريک ميکند...‏...197924921980

www.goftaman.<strong>com</strong>کمک رسانی بهعمليات سریمجاهدين يک آيده عالی ب<strong>و</strong>د.‏ اين آيده مااين تأثير راداشت که ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی را باپایخ<strong>و</strong>دش به تله ی افغانستان گرفتارکند.‏ر<strong>و</strong>زيکه ر<strong>و</strong>س ها بط<strong>و</strong>ر رسمی از مرزگذشتند،‏ من به پريزيدنت کارتر ن<strong>و</strong>شتمکه ماهم اکن<strong>و</strong>ن اين فرصت راداريم که بهر<strong>و</strong>س هاجنگ"<strong>و</strong>يتنامشان"را عرضه کنيم...‏93(65)»با ت<strong>و</strong>جه به متن پيام کميته مرکزی حزبکم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی که مبارزه عليه نير<strong>و</strong>هایارتجاعی را در جمه<strong>و</strong>ريت محمددا<strong>و</strong>د به رهبرانجناح های پرچم <strong>و</strong>خلق ت<strong>و</strong>صيه می کند،‏ اينپرسش مطرح می ش<strong>و</strong>دکه آيا دستگيری مي<strong>و</strong>ند<strong>و</strong>ال <strong>و</strong> برخی از فعالان جريان اسلامی ازس<strong>و</strong>ی حک<strong>و</strong>مت محمد دا<strong>و</strong>د عمل به اين ت<strong>و</strong>صيهنب<strong>و</strong>د؟ برخی از تحليلگران معتقد اند کهدستگيری مي<strong>و</strong>ند<strong>و</strong>ال <strong>و</strong>قتل ا<strong>و</strong> <strong>و</strong> سپسسرک<strong>و</strong>بی جريان اسلامی در حک<strong>و</strong>مت محمددا<strong>و</strong>دعمدتاً‏ کار جناح پرچم حزب دم<strong>و</strong>کراتيکخلق ب<strong>و</strong>د که در سط<strong>و</strong>ح پايين از رهبری اينجناح با حک<strong>و</strong>مت مذک<strong>و</strong>ر مشارکت داشتند.‏محمد صديق فرهنگ م<strong>و</strong>ٔرخ افغانستان در پنجقرن اخير می ن<strong>و</strong>يسد:‏ ‏«به ق<strong>و</strong>ل صمد غ<strong>و</strong>ثپس از کشته شدن مي<strong>و</strong>ند<strong>و</strong>ال،‏ محمدنعيم خاناين مطلب را تائيد <strong>و</strong> اظهار نم<strong>و</strong>د کهد<strong>و</strong>لت ميخ<strong>و</strong>است ا<strong>و</strong> را به عن<strong>و</strong>ان سفير به<strong>و</strong>اشنگتن بفرستد.‏ اين نکته می ت<strong>و</strong>اند علتکشته شدن مي<strong>و</strong>ند<strong>و</strong>ال را آشکار سازد،‏زيرا پريان هم<strong>و</strong>اره آرز<strong>و</strong> <strong>و</strong> <strong>و</strong>ظيفهداشتندکه بر سياست خارجی کش<strong>و</strong>ر نظارتنمايند،‏ چنانچه در د<strong>و</strong>ره د<strong>و</strong>ازدهم ش<strong>و</strong>راهمه برای اين منظ<strong>و</strong>ر در کميسي<strong>و</strong>ن ام<strong>و</strong>رwww.goftaman.<strong>com</strong>جرگه جمعخارجی <strong>و</strong>لسیشدند.‏ اقدام مي<strong>و</strong>ند<strong>و</strong>ال برای نزديکی بهرئيس د<strong>و</strong>لت <strong>و</strong> امکان مداخله ا<strong>و</strong> به ام<strong>و</strong>رمرب<strong>و</strong>ط به سياست خارجی اين تش<strong>و</strong>يش را درذهن پريان <strong>و</strong>کار فرمايانشان در مسک<strong>و</strong>ايجاد کرد که شايد ا<strong>و</strong> سياست خارجی رااز خط ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به س<strong>و</strong>ی غرب ميلان دهد <strong>و</strong> درهر حال از نف<strong>و</strong>ذ پرچم در دستگاه د<strong>و</strong>لتبکاهد.‏ بنا بر اين ک<strong>و</strong>شيدند تا هرچهز<strong>و</strong>دتر ا<strong>و</strong> را از ميان بردارند...‏ «صباح الدين کشککی نيز قتل مي<strong>و</strong>ند<strong>و</strong>الرابه نقل ق<strong>و</strong>ل از همراهان م<strong>و</strong>ص<strong>و</strong>ف درزندان،‏ کار جناح پرچم حزب دم<strong>و</strong>کراتيکخلق ميداند.‏ ا<strong>و</strong>می ن<strong>و</strong>يسد:‏ ‏«مطابق بهمصاحبه های اين نگارنده در زندان بابقايای آنچه بنام"‏ گر<strong>و</strong>پ مي<strong>و</strong>ند<strong>و</strong>ال"‏ يادمی شد،‏ عبدالصمداظهر(ق<strong>و</strong>ماندان ژاندارم<strong>و</strong> پ<strong>و</strong>ليس <strong>و</strong>سپس سفير در کي<strong>و</strong>با بعد ازحمله نظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در افغانستان)‏مي<strong>و</strong>ند<strong>و</strong>ال را به قتل رسانيد.‏ ا<strong>و</strong> در آن<strong>و</strong>قت آمر تحقيق از مي<strong>و</strong>ند<strong>و</strong>ال ب<strong>و</strong>د.‏ <strong>و</strong> خ<strong>و</strong>دشدر محبس پلچرخی به ساير محب<strong>و</strong>سين اعترافکرده ب<strong>و</strong>د که مي<strong>و</strong>ند<strong>و</strong>ال را در اثر لت<strong>و</strong>ک<strong>و</strong>ب هلاک ساخت.»‏به عقيده فرهنگ جناح پرچم حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق پس از قتل مي<strong>و</strong>ند<strong>و</strong>ال درصدد سرک<strong>و</strong>بی مخالفين اسلامی خ<strong>و</strong>دشدند.‏البته اقدام برای دستگيری فعالان جرياناسلامی نه پس از ش<strong>و</strong>رش های مسلحانه آنهادر لغمان <strong>و</strong> پنجشير(‏‎1354‎‏)‏ بلکه قبل ازآن براه اندخته شد.‏ به ن<strong>و</strong>شته م<strong>و</strong>ٔلفافغانستان در پنج قرن اخير:‏ ‏«اماپريان که ضرب <strong>و</strong>شصت عناصر اخ<strong>و</strong>انی را(66)(67)94

www.goftaman.<strong>com</strong>کردهتجربه پ<strong>و</strong>هنت<strong>و</strong>ندر مهم مي<strong>و</strong>ند<strong>و</strong>الب<strong>و</strong>دند،‏ پس از فراغت از قمع جمعيت های اسلامی برقلع <strong>و</strong> صدد در به اجرای اينمحمددا<strong>و</strong>دخان را <strong>و</strong> آمدند ايندر ساختند.‏ <strong>و</strong>ادار يا قانع <strong>و</strong> کار پ<strong>و</strong>هنت<strong>و</strong>ن با<strong>و</strong>قت رهبری جنبش اسلامی در فاک<strong>و</strong>لتۀرئيس محمدنيازی غلام استاد ک<strong>و</strong>تای سالاندکی پس از شرعيات ب<strong>و</strong>د.‏ نيازی بد<strong>و</strong>ن دليل معل<strong>و</strong>میاستاد آن پ<strong>و</strong>ليس به سراغپس از <strong>و</strong> شد گرفتار فعالان جمعيت اسلامی بررهبران <strong>و</strong> ساير اينان هم دستگير شدند،‏بعضی از آمد.‏ فرار را اختيارکردند.‏عده ديگر اما 951973(68)«بی:‏جی.‏ کی.‏ حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong> افسراناز عبدالغنی ‏(سرگرد)‏ جگرن <strong>و</strong>زارت داخله که عض<strong>و</strong> مخفی جناح پرچم حزبد<strong>و</strong>راندر بعدًا <strong>و</strong> دم<strong>و</strong>کراتيک خلق ب<strong>و</strong>د رتبه ژنرالی ارتقاتا حاکميت حزب مذک<strong>و</strong>ر ‏«حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقيافت می گ<strong>و</strong>يد:‏ افغانستان که بفرمايش حزب کم<strong>و</strong>نيست اتحادافغانستان بنيان گذاری شدهش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در آن ن<strong>و</strong>رمحمد تره کی <strong>و</strong>ببرک کارملرهبر ب<strong>و</strong>د جمله اجنتان حزب کم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یاز هرد<strong>و</strong> بیجی.‏ کی.‏ چينل های مختلف با در <strong>و</strong> <strong>و</strong>ابسته ب<strong>و</strong>دند.»‏عبدالقد<strong>و</strong>س غ<strong>و</strong>ربندی از ه<strong>و</strong>اداران حفيظمياناز االله امين تنهاببرک کارمل را بسياررهبران حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق فرد کی.‏دارای ر<strong>و</strong>ابط تنگاتنگ با نزديک <strong>و</strong> که حتاادعامی کند ا<strong>و</strong> بی ميداند.‏ جی.‏ بی راجی.‏ کی.‏ با کارمل ارتباط خ<strong>و</strong>د (69)www.goftaman.<strong>com</strong>حلقهبه ‏"چنگ انداختنکسی را<strong>و</strong> تلقی ميکرد قدرت"‏ اساسی زنجير نميدانست(‏‎70‎‏)‏اين ميدان حريف خ<strong>و</strong>د در ببرک کارمل علی رغم آنکه به خبرنگارهرگ<strong>و</strong>نهدسمبر در ر<strong>و</strong>زنامه پر<strong>و</strong>دا بیجی.‏ با کی.‏ ارتباط گذشته خ<strong>و</strong>يش را عمقتا ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها حض<strong>و</strong>ر می کند از ترديد در<strong>و</strong>ن حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق سخن می گ<strong>و</strong>يد.‏که لطفا<strong>و</strong>می پرسد از <strong>و</strong>قتی خبرنگار ک<strong>و</strong>دتایاز تاپيش بگ<strong>و</strong>ييد،‏ نماييد،‏ اپريل،‏ ماهيت مناسبات حزب کم<strong>و</strong>نيستش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق چگ<strong>و</strong>نهاتحاد حمايت مالی میشما از مسک<strong>و</strong> آيا ب<strong>و</strong>د؟ امر<strong>و</strong>برای شما جانب ماسک<strong>و</strong> از کرد؟ آيا ‏«ماسک<strong>و</strong> به ز<strong>و</strong>دینهی می آمد؟،‏ پاسخ داد:‏ ماحزببه مات<strong>و</strong>جه نشان نداد؛ زيرا دع<strong>و</strong>ت هایدر البته ما کم<strong>و</strong>نيست نب<strong>و</strong>ديم.‏ رفقای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ملاقات میبا سفارت شما کرديم.‏دع<strong>و</strong>ت ها؟در تنها خبرنگار:‏ حافظه اشکارمل آهسته می ش<strong>و</strong>د،‏ آشکارا نگ<strong>و</strong>يد؟يا بگ<strong>و</strong>يد به سنجش می گيرد:‏ را <strong>و</strong>پايين می آ<strong>و</strong>رد بالآخره ت<strong>و</strong>ن صدايش را جسارت می کند:‏تاشما پ<strong>و</strong>ست کنده گفته ش<strong>و</strong>د،‏ صاف <strong>و</strong> اگر اگرداشتيد.‏ در<strong>و</strong>ن اين حزب حض<strong>و</strong>ر در عمق تعجب<strong>و</strong> در باره آن حکايت گردد،‏ تحير نفی <strong>و</strong>خيلی بزرگ!‏ رسيد.‏ بزرگ فراخ<strong>و</strong>اهد تکذيب خيلی سهل است <strong>و</strong>لی دش<strong>و</strong>ارتريا جدان ميباشد.»(‏‎71‎‏)‏رفتن عقب ندای <strong>و</strong> همانا که ادعای ارتباط برخی رهبران <strong>و</strong>حالی در حزبمختلف های جناح از عناصری دردم<strong>و</strong>کراتيک خلق ت<strong>و</strong>سط اعضای حزب بيشتر 198996

www.goftaman.<strong>com</strong><strong>و</strong>خص<strong>و</strong>مت در<strong>و</strong>نعقدهفضای اين ر<strong>و</strong>ابط ازجناحی مطرح می ش<strong>و</strong>د،‏ اما م<strong>و</strong>رددقت بيشتر با س<strong>و</strong>ی ن<strong>و</strong>يسندگان ديگر آرشيف هایاسناد می گيرد.‏ بررسی قرار بی پس ازجی.‏ کی.‏ حزب کم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> فر<strong>و</strong>پاشی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ضمن آنکه ز<strong>و</strong>ايای تاريککند،‏ يکی ازر<strong>و</strong>شن می اين مناسبات را بررسیتحليل <strong>و</strong> منابع مهم ن<strong>و</strong>يسندگان در د<strong>و</strong>تن ازاين ر<strong>و</strong>ابط شمرده می ش<strong>و</strong>د.‏ س<strong>و</strong>يس درپر<strong>و</strong>فيس<strong>و</strong>ران عل<strong>و</strong>م سياسی کش<strong>و</strong>ر جی.‏مناسبات کی.‏ م<strong>و</strong>رد در دانشگاه ژن<strong>و</strong> رهبران حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق میبی با ‏«امين خلقی باتره کی رهبر درن<strong>و</strong>يسند:‏ کهايجينت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>لاديمير با سال رياست بخش بين المللی کميته مرکزی حزبکابل به عهدهدر کم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی را کهاحتمال دارد داشت،‏ تماس داشتند.‏ ا<strong>و</strong>ضاعباره مسايل نظامی <strong>و</strong> امين در ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی معل<strong>و</strong>مات میسياسی به نماينده جی.‏طريق نماينده کی.‏ ارتباطات از داد.‏ آندر کابل تأمين می گرديد.‏ بی در زمان بخش بين المللی حزب کم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یبه مثابهحزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق را نيز آنبا به رسميت نمی شناخت <strong>و</strong> حزب برادر می کرد.‏برخ<strong>و</strong>رد ‏"بچه اندر"‏ بمثابه ‏(رئيس کی.‏<strong>و</strong>لاديميرکريچک<strong>و</strong>ف به پيشنهاد شامل فهرستامين را آينده)‏ بی در جی.‏ آنامين از رسمی ساخت <strong>و</strong> ايجينت های غير کاظم برای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی کارتحت نام مستعار بعد کی که به ص<strong>و</strong>رت آشکارمحمدتره ن<strong>و</strong>ر ميکرد.‏ تحتبه ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی خ<strong>و</strong>شبينی نشان می داد،‏ نيز استخدام شد.»‏‏"ن<strong>و</strong>ر"‏ نام مستعار (72)971977www.goftaman.<strong>com</strong>اسنادی که ازعلا<strong>و</strong>ه برآرشيف کی.‏ جی.‏ بی تاکن<strong>و</strong>ن منتشرگرديدهاست يکی از منابع معتبر در م<strong>و</strong>ردمناسبات حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق باسازماناطلاعاتی مذک<strong>و</strong>ر،‏ کتاب"کی.‏ جی.‏ بی درافغانستان"‏ ن<strong>و</strong>شته ميتر<strong>و</strong>خين است.‏ در اينکتاب به نقل از اسناد سری کی.‏ جی.‏ بیدر حالی که نام اصلی افراد حذف شدهاست نام مستعار <strong>و</strong> شفری ده ها تن تذکرداده می ش<strong>و</strong>دکه برخی از اين نام هایمستعارعبارتند از:‏»Semyon،osman ،Sim ،Habib ،Sarqi ،Fatekh ،Pers ،Dust، Verny Bost، Shiit ، Pyotr ، Araz ،Pavel، Travin Ben، Bashir، Ustod Borin ،Potomok ، Salikh، Lori ، Merkury ،Rostov Sizov ،Tikhon ، Furman ، Belov ، Pimen Kim ، Rasol ،Noy، Komov، Remiz، Pers ،Pael ،Pyotr ،Zubrov، Kholmov، Ali، Katorov، Alexander، Ostad، Arbakesh، bakhed ،Mekhr ،jan،Samad، Shir ،Vin ،Shayan، Karpov ،Fakir ،Fizik ،Iskhak، Volin، Abdullah، Siddik،Rakkas ، Fulai، Hodzha، Gardez، Ahmed،Anwar، Kharvar، Nafar، Asamai Akbar،Richard، Jafar ،Samarin، Satari، Fakir ،Ragim Mishkar، Syoma ،Mirab، Yakov،Miron، Antar ، Furman، Volodxa، Mure،Roschin، shiit، Noble، Emir Tamda98( 73)حزب کم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی نيز اکثرًا مش<strong>و</strong>رت <strong>و</strong>هدايات خ<strong>و</strong>د را به رهبران حزب دم<strong>و</strong>کراتيکخلق افغانستان از طريق کی.‏ جی.‏ بیارائه ميکرد.‏ در يک سند سری کميتهمرکزی حزب کم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در اين رابطه

www.goftaman.<strong>com</strong>19741968نگاشتهکه در ج<strong>و</strong>نشده است می آيد:‏ ‏«به سال تره کی<strong>و</strong>کارمل از طريق نمايندگان کی.‏ جی.‏ بیکه با آنها ر<strong>و</strong>ابط مخفی دارند،‏ به کميتهمرکزی حزب کم<strong>و</strong>نيست اتحاد ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی باخ<strong>و</strong>اهش ارائه کمک در امر پايان بخشيدنبه انشعاب در حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقافغانستان ر<strong>و</strong> آ<strong>و</strong>ردند...»‏همچنان در سند ديگری می آيد:‏ ‏«سند شماره_(74)1/8/197499CT م<strong>و</strong>ٔرخ_109/31فيصله نامهاشد محرم د<strong>و</strong>سيه <strong>و</strong>يژه کميته مرکزی حزب‏(دارالانشأ)‏ سکرتريت باره ی پيامدر کم<strong>و</strong>نيست اتحادش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>‏"پرچم"‏ به رهبران گر<strong>و</strong>پ های ‏(خطاب)‏ متنحزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق افغانستان ‏"خلق"‏ ‏"پرچم"‏به رهبران گر<strong>و</strong>پ های ‏(خطاب)‏ پيام طريق کانالاز <strong>و</strong> گردد تائيد ‏"خلق"‏ <strong>و</strong> بی ش<strong>و</strong>رای <strong>و</strong>زيران اتحادجی.‏ های کی.‏ ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به کابل گسيل گردد.‏متنبا افغانستان بايد 1- سفير ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در آشنا گردد.»‏‎26‎ج<strong>و</strong>لایم<strong>و</strong>ٔرخ محرم شمارهسند در ‎1974‎کميته مرکزی حزب کم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یازمحمددا<strong>و</strong>د مذاکرات رئيس جمه<strong>و</strong>ر <strong>و</strong> ديدار بی درجی.‏ ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ت<strong>و</strong>سط مام<strong>و</strong>رين کی.‏ خلقکابل به اطلاع رهبران جناح پرچم <strong>و</strong> اينحزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق رسانده می ش<strong>و</strong>د.‏ نتايجت<strong>و</strong>ضيح ضميمه دارای سندکه از ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یمحمددا<strong>و</strong>د مذاکرات رئيس جمه<strong>و</strong>ر ت<strong>و</strong>افق س<strong>و</strong>سلف منشی کميته مرکزیاست با حزب کم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> اعضای دارالانشاءتص<strong>و</strong>يب قرارکمتيه مرکزی اين م<strong>و</strong>رد پيش ن<strong>و</strong>يس ضميمه عن<strong>و</strong>انیدر گرفته است.‏ 11/129(75)www.goftaman.<strong>com</strong>جی.‏کی.‏مسئ<strong>و</strong>ل ضمنکه:‏ نگاشته می ش<strong>و</strong>د بی(درکابل)‏ ن<strong>و</strong>رمحمدترهببرک کارمل <strong>و</strong> ملاقات ن<strong>و</strong>بتی با به اطلاعرا نکات زير کی،‏ مطابق دست<strong>و</strong>ر می آيد:‏متن سند در آنها برسانيد.‏ کميته مرکزی حزب‏(دارالانشاء)‏ ‏«سکرتريت اطلاعات برایباره در کم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی،‏ رهبران سازمانهای مترقی سياسی افغانیخص<strong>و</strong>ص نتايج ديداردر ‏"خلق"‏ <strong>و</strong> ‏"پرچم"‏ ش<strong>و</strong>ری س<strong>و</strong>سياليستی:‏اتحاد از محمددا<strong>و</strong>د 1- متن تيلگرام های اطلاعاتی برای رهبران‏"پرچم"‏سازمانهای مترقی سياسی افغانی م<strong>و</strong>رددر ‏(تره کی)‏ ‏"خلق"‏ <strong>و</strong> ‏(ک،ببرک)‏ ش<strong>و</strong>ریاز اتحاد دا<strong>و</strong>د محمد نتايج ديدار مت<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> می گيرد قرار تأييد م<strong>و</strong>رد بی درجی.‏ طريق مجرای کی.‏ از تلگرام ها اين متنگيرد.‏ قرار دسترس آنها کابل در متن تلگرامکابل با دارای ضمايم است2- سفيرش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی درآشناساخته ش<strong>و</strong>د.‏امضاءنظامش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> از جزم انديشی،‏ تقليد جامعه،‏ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی،‏ بيگانگی از حاکم بر ذهنی درناديده انگاشتن شرايط عينی <strong>و</strong> شکل گيری مناسبات حزبکش<strong>و</strong>ر فرآيند کهش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ب<strong>و</strong>د اتحاد دم<strong>و</strong>کراتيک خلق با کرسی حاکميت بس<strong>و</strong>یدر را سپس حزب مذک<strong>و</strong>ر کهحالی در مهلک کشاند.‏ بحران عميق <strong>و</strong> حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق به عن<strong>و</strong>ان يکاگر نهضتبرآمده از حزب متشکل ر<strong>و</strong>شنفکری <strong>و</strong> ديدگاه <strong>و</strong> سياست مستقل <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>شنفکری با شکلکش<strong>و</strong>ر <strong>و</strong>اقعيت های جامعه <strong>و</strong> مبتنی بر حيات می داد،‏ ممکن ب<strong>و</strong>دادامه می گرفت <strong>و</strong> 100(76)«

www.goftaman.<strong>com</strong>گ<strong>و</strong>نه ديگریکه ح<strong>و</strong>ادث بهرشد می کرد <strong>و</strong> افغانستان درگير بحران <strong>و</strong>جنگ سی ساله نمی شد.‏حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق در ميدان مبارزهالف - شرکت در انتخابات پارلمانی:‏حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق پس از تشکيل رسمی درجن<strong>و</strong>ری ‎1965‎پا به عرصه مبارزات علنی <strong>و</strong>عملی گذاشت.‏ نخستين گام حزب مذک<strong>و</strong>ر شرکتفعال در انتخابات پارلمانی ب<strong>و</strong>د کهبرمبنای قان<strong>و</strong>ن اساسی سال ‎1964‎زمينهبرای انتخاب اعضای د<strong>و</strong> مجلس پارلمانمساعد گرديد.‏ هر چند که رقابتکانديدهای اين انتخابات که د<strong>و</strong>زادهميند<strong>و</strong>ر انتخابات پارلمان يا ش<strong>و</strong>رای ملیشمرده می شد بنا بر عدم م<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>ديت قان<strong>و</strong>ناحزاب سياسی بر مبنای برنامه هایانفرادی است<strong>و</strong>ار ب<strong>و</strong>د؛ اما حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق بگ<strong>و</strong>نه سازمان يافته<strong>و</strong>منظم <strong>و</strong>ارد رقابت های انتخاباتپارلمانی شد.‏ کميته مرکزی حزب شرکت ‎14‎تناز اعضای بلندپايه حزب را به عن<strong>و</strong>انکانديد مجلس نمايندگان يا <strong>و</strong>لسی جرگهم<strong>و</strong>رد تص<strong>و</strong>يب قرار داد.‏ بر مبنای اينبرنامه ببرک کارمل <strong>و</strong> اناهيتا راتب زاداز شهر کابل،‏ ن<strong>و</strong>رمحمدتره کی از زادگاهخ<strong>و</strong>د <strong>و</strong>لس<strong>و</strong>الی ‏(بخشداری)‏ نا<strong>و</strong>ه غزنی،‏سلطانعلی کشتمند از <strong>و</strong>لس<strong>و</strong>الی چهاردهی<strong>و</strong>لايت کابل،‏ ن<strong>و</strong>راحمدن<strong>و</strong>ر از <strong>و</strong>لس<strong>و</strong>الیپنج<strong>و</strong>ايی <strong>و</strong>لايت ‏(استان)‏ قندهار،‏ فيضانالحق فيضان از <strong>و</strong>لس<strong>و</strong>الی ر<strong>و</strong>دات <strong>و</strong>لايتننگرهار <strong>و</strong> چند تن ديگر از ساير <strong>و</strong>لايات<strong>و</strong>ارد ميدان مبارزات انتخاباتی شدند.‏اما از اين ميان تنها ببرک کارمل،‏101www.goftaman.<strong>com</strong>زاد،‏اناهيتا راتبح<strong>و</strong>زهفيضان الحق فيضان در <strong>و</strong> ن<strong>و</strong>راحمدن<strong>و</strong>ر مجلس<strong>و</strong>ارد <strong>و</strong> برنده شدند های مرب<strong>و</strong>ط خ<strong>و</strong>د پارلمان کش<strong>و</strong>رگرديدند.‏نمايندگان در اعضای حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق درعملکرد فضایاز استفاده با که پارلمان پرت<strong>و</strong> قان<strong>و</strong>ندم<strong>و</strong>کراسی شکل گرفته در بيشتربه پارلمان راه يافتند اساسی جديد باتش<strong>و</strong>يقدر جهت تخريب دم<strong>و</strong>کراسی ب<strong>و</strong>د.‏ <strong>و</strong>تحريک <strong>و</strong>کيلان اعضای حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقمحصلينشاگردان <strong>و</strong> <strong>و</strong>لسی جرگه جمعی از در اين حزب جريان رأی دهی <strong>و</strong>لسیطرفدار داکترمحمدي<strong>و</strong>سفصدراعظم به را جرگه اکت<strong>و</strong>بر<strong>و</strong>کابينه ی ا<strong>و</strong>که بر<strong>و</strong>ز نشستتد<strong>و</strong>ير ص<strong>و</strong>رت می گرفت مختل ساختند.‏ مطابقرسمی <strong>و</strong>لسی جرگه بر<strong>و</strong>زدرمجددًا 1344 غرض دادن رأی اعتماد عقرب نتيجه تظاهراتی که به درگيری مياندربرهم خ<strong>و</strong>رد.‏ معترضين انجاميد پ<strong>و</strong>ليس <strong>و</strong> مظاهره چيان که گفتهيک تن از اين ر<strong>و</strong>ز ه<strong>و</strong>اداران حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقاز می شد س<strong>و</strong>م عقرب به عن<strong>و</strong>ان<strong>و</strong> به قتل رسيد ب<strong>و</strong>د تجليل حزب تبديل شد.‏م<strong>و</strong>رد مهم <strong>و</strong> يک ر<strong>و</strong>ز که نخستين جريان رأی دهی بهحالی در تشکيلپس از ا<strong>و</strong> کابينه صدراعظم <strong>و</strong> <strong>و</strong>پارلمان منتخب به ناکامی انجاميد رفت،‏ اعضایصدارت کنار دکترمحمدي<strong>و</strong>سف از حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق کماکان به ر<strong>و</strong>ش خ<strong>و</strong>دبرخ<strong>و</strong>ردنتيجه در پارلمان ادامه دادند.‏ اعضای حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق در<strong>و</strong>عملکرد پارلمان که در رهبری آن ببرک کارمل قرارخش<strong>و</strong>نت رابه داخل مجلسداشت حتی تشنج <strong>و</strong> صرف نظر از اينکهنمايندگان کشاند.‏ 196532425 اکت<strong>و</strong>بر102

www.goftaman.<strong>com</strong>های فراکسي<strong>و</strong>ننظريات <strong>و</strong>تلاشپارلمانی حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق تاچهميزانی برمبنای عدالت خ<strong>و</strong>اهی <strong>و</strong>حقانيتاست<strong>و</strong>ار ب<strong>و</strong>د،‏ شي<strong>و</strong>ه بيان <strong>و</strong> نح<strong>و</strong>ه مبارزاتآنها به خص<strong>و</strong>ص اظهار نظر <strong>و</strong> سخنرانيهایببرک کارمل که بازتاب آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژی<strong>و</strong>مناسبات حزب مذک<strong>و</strong>ر با ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> نظامحاکم بر ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ب<strong>و</strong>د به مخالفت بسياری از<strong>و</strong>کيلان پارلمان ر<strong>و</strong>بر<strong>و</strong> می شد.‏ جانبداریاز ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> تأکيد به استحکام <strong>و</strong> گسترشر<strong>و</strong>ابط افغانستان با ش<strong>و</strong>ری در تمامابرازنظر ها<strong>و</strong> بيانيه های پارلمانیم<strong>و</strong>ص<strong>و</strong>ف منعکس می گرديد.‏ <strong>و</strong>قتی <strong>و</strong>لسی جرگهدر جلسه ‎25‎اپريل ‎1966‎م<strong>و</strong>ض<strong>و</strong>ع بررسی پر<strong>و</strong>ژهبرق آبی نغل<strong>و</strong> را که از س<strong>و</strong>ی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یاعمار می شد تحت بحث گرفت،‏ کارمل ازضر<strong>و</strong>رت مقايسه ميان پر<strong>و</strong>ژه نغل<strong>و</strong> باپر<strong>و</strong>ژه <strong>و</strong>ادی هلمند سخن گفت.‏ <strong>و</strong>ی اظهارداشت:«مقايسه کنيد که پر<strong>و</strong>ژه نغل<strong>و</strong>که مامسايل مرب<strong>و</strong>ط به آنرا عاجل تلقی میکنيم با پر<strong>و</strong>ژه <strong>و</strong>ادی هلمند چقدر فرقدارد؟ در حد<strong>و</strong>د ده چند قيمت پر<strong>و</strong>ژه نغل<strong>و</strong>در پر<strong>و</strong>ژه <strong>و</strong>ادی هلمند مصرف شده است لهذااگر ما تصميم گرفتيم که يک انجمن ب<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>دبيا<strong>و</strong>ريم تا ام<strong>و</strong>ر نغل<strong>و</strong> را تفتش ياتحقيقکند،‏ من پيشنهاد می کنم که ماکميته راتعيين کنيم تا با خ<strong>و</strong>ن سردی <strong>و</strong> به اساسبيطرفی <strong>و</strong> <strong>و</strong>طن د<strong>و</strong>ستی در زمينه دقتبکنند.»کارمل سپس در جلسه ديگریپارلمان در ماه می پيشنهاد کرد کهتحقيقات در م<strong>و</strong>رد پر<strong>و</strong>ژه نغل<strong>و</strong> تنها شاملمام<strong>و</strong>رين افغان ش<strong>و</strong>د <strong>و</strong> متخصصين اتحادش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی را در بر نگيرد.‏ اظهارات کارمل103www.goftaman.<strong>com</strong>پر<strong>و</strong>ژه نغل<strong>و</strong>در م<strong>و</strong>ردبا مخالفت برخی از <strong>و</strong>کيلان ر<strong>و</strong>بر<strong>و</strong> شد.‏ يک<strong>و</strong>کيل ابراز داشت که از گفته های ببرککارمل چنين استنباط ميش<strong>و</strong>د که چ<strong>و</strong>ن در<strong>و</strong>ادی هيرمند خيانت ص<strong>و</strong>رت گرفته است لذادر همه پر<strong>و</strong>ژه های ديگر خيانت ش<strong>و</strong>د.‏ <strong>و</strong>کيلديگری گفت:‏ ‏«خ<strong>و</strong>اهشمندم که ببرک کارملب<strong>و</strong>اسطه نشان دادن حسن نيت بيحد خ<strong>و</strong>د بهاتحاد ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به ش<strong>و</strong>رای افغانستان <strong>و</strong> بهسياست خارجی افغانستان بی احترامیننمايد.»(‏‎77‎‏)‏م<strong>و</strong>ضع گيری های فراکسي<strong>و</strong>ن پارلمانی حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق به بر<strong>و</strong>ز تنش <strong>و</strong>خش<strong>و</strong>نت درداخل پارلمان انجاميد.‏ برخی <strong>و</strong>کلا به ضرب<strong>و</strong> شتم ببرک کارمل پرداختند.‏ سلطانعلیکشمتند تشنج <strong>و</strong>خش<strong>و</strong>نت های پارلمان رانهزاده ی ر<strong>و</strong>ش فراکسي<strong>و</strong>ن پارلمانی حزب بلکهکار <strong>و</strong>کلای مرتجع ميداند که آنها ازانتقاد فراکسي<strong>و</strong>ن پارلمانی حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق بر ب<strong>و</strong>دجه برخی <strong>و</strong>زارتخانه ها خشمگين شدند:‏ ‏«شماری از <strong>و</strong>کلایمرتجع بر ببرک کارمل حمله <strong>و</strong>ر شدند <strong>و</strong> <strong>و</strong>یرا تحت ضربات مشت <strong>و</strong>لگد خ<strong>و</strong>يش قراردادند.‏ ن<strong>و</strong>راحمدن<strong>و</strong>ر <strong>و</strong> اناهيتا راتب زاددر حالی که خ<strong>و</strong>استند جل<strong>و</strong> حملات آنان رابگيرند؛ <strong>و</strong>لی در نتيجه هرسه تن به سختیمضر<strong>و</strong>ب شدند.‏ قبرغه های ببرک کارمل شکستبرداشت <strong>و</strong> بخشی از استخ<strong>و</strong>ان جمجمه ن<strong>و</strong>ر احمدن<strong>و</strong>ر نيز شکست.‏ د<strong>و</strong>کت<strong>و</strong>ر اناهيتا راتبزاد نيز از س<strong>و</strong>ی آنان که حرمت انسان<strong>و</strong> بخص<strong>و</strong>ص زن را بجا نميآ<strong>و</strong>ردند،‏ م<strong>و</strong>رد ضرب<strong>و</strong>شتم قرارگرفت.»(‏‎78‎‏)‏104

www.goftaman.<strong>com</strong>دم<strong>و</strong>کراتيکحزبد<strong>و</strong>ر سيزدهم انتخابات پارلمانیخلق در جناح خلقکه هرچند به د<strong>و</strong> سپتمبر در رقابتنيز <strong>و</strong>ارد پرچم تقسيم شده ب<strong>و</strong>د <strong>و</strong> اين د<strong>و</strong>ردر اما های انتخاباتی شد.‏ حفيظجناح پرچم <strong>و</strong> ببرک کارمل رهبر تنها انتخاباتجناح خلق در االله امين از راهجرگه <strong>و</strong>لسی به <strong>و</strong> شدند پير<strong>و</strong>ز هایفعاليت در آنها ر<strong>و</strong>ش يافتند.‏ عملکردتدا<strong>و</strong>م د<strong>و</strong>ره اين پارلمانی فراکسي<strong>و</strong>ن د<strong>و</strong>ره ی قبلی پارلمانی حزب ب<strong>و</strong>د.‏جهت استحکام <strong>و</strong>گسترش مناسباتتلاش آنها در د<strong>و</strong>لت ش<strong>و</strong>ری،‏ جل<strong>و</strong>گيرید<strong>و</strong>لت افغانستان با کش<strong>و</strong>رهای غربی <strong>و</strong>ت<strong>و</strong>سعه ر<strong>و</strong>ابط با از بينمسايل مختلف منطق<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> در نظر ابراز سياست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی باشدتالمللی در همس<strong>و</strong>يی با حتی ببرکگذشته ادامه يافت.‏ بيشتر از اينسر حفيظ االله امين بر کارمل <strong>و</strong> جهت جانبداری ازسياست در پاليسی <strong>و</strong> ش<strong>و</strong>ری <strong>و</strong>گسترش مناسبات افغانستان با امريکاتأمين ر<strong>و</strong>ابط نزديک با مخالفت با <strong>و</strong>قتیهم رقابت ميکردند.‏ غرب با <strong>و</strong> ‎1970‎جلسه <strong>و</strong>لسی جرگهسال ن<strong>و</strong>مبر کارمل در تأسيس بانک صنعتی دراعتراض بر در را بانک جهانی ايجادافغانستان که به کمک گفت که تأسيس اين<strong>و</strong> می شد ترک کرد می کند،‏ حفيظ االلهفيصد رد د<strong>و</strong>صد بانک را م<strong>و</strong>ضع بانک‏«اين تنها امين اظهار داشت:‏ زندگیمسئله استقلال ملی <strong>و</strong> ‏(بلکه)‏ نيست تمامما سرن<strong>و</strong>شت افغانستان است.‏ مردم <strong>و</strong> طرح های گ<strong>و</strong>ناگ<strong>و</strong>ن هيئات حاکمهدسايس <strong>و</strong> فلاکتنف<strong>و</strong>ذ افغانستان <strong>و</strong> قدرتهای مستبد <strong>و</strong> 1051969www.goftaman.<strong>com</strong>امپرياليزمآ<strong>و</strong>ردر افغانستانرا کردگی امريکا به سر فاش ميسازيم.»(‏‎79‎‏)‏ر<strong>و</strong>ابطگسترش <strong>و</strong> استحکام از حمايت پارلمان برایش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در افغانستان با فعاليتهای ا<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>يت از کارمل ببرک هرگ<strong>و</strong>نه انتقادشمرده می شد.‏ پارلمانی ا<strong>و</strong> ديدگاه <strong>و</strong>ی ت<strong>و</strong>طئه دراين م<strong>و</strong>رد از در ميانهمسايگی خ<strong>و</strong>ب ر<strong>و</strong>ابط اخلال جهت درباری ا<strong>و</strong> ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ب<strong>و</strong>د.‏ افغانستان <strong>و</strong> ‏«ارتجاع راستگفت:‏ بيانات پارلمانی خ<strong>و</strong>د افراطی <strong>و</strong>شعله افر<strong>و</strong>زان چپ افراطی دريک جبههل<strong>و</strong>ای انتی س<strong>و</strong><strong>و</strong>تيزم در زير باجناح راست محافل حاکم <strong>و</strong> سازمانهایتات<strong>و</strong>طئه اند تفتين <strong>و</strong> جاس<strong>و</strong>سی داخلی در حسن همج<strong>و</strong>اری افغانستانر<strong>و</strong>ابط نيک <strong>و</strong> برهم بزنند.»‏<strong>و</strong>اتحادش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی را فعاليت پارلمانی حزب دم<strong>و</strong>کراتيک<strong>و</strong> حض<strong>و</strong>ر مبارزاتعلنی حزب در <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>د خلق پس از اجتماعی دارای پيامدهای مثبتسياسی <strong>و</strong> رهبران حزبب<strong>و</strong>د.‏ منفی برای حزب مذک<strong>و</strong>ر <strong>و</strong> تربي<strong>و</strong>نفراکسي<strong>و</strong>ن پارلمانی آن از <strong>و</strong> حزب بهره گيری کردند.‏تق<strong>و</strong>يت پارلمان در بهاهداف حزب را <strong>و</strong>اقع برنامه <strong>و</strong> آنها در طريق رسانهعن<strong>و</strong>ان نمايندگان پارلمان از به خص<strong>و</strong>ص از طريق رادي<strong>و</strong>یهای د<strong>و</strong>لتی <strong>و</strong> ببرکحض<strong>و</strong>ر د<strong>و</strong>لتی به سمع مردم رساندند.‏ د<strong>و</strong> د<strong>و</strong>ره پارلمان،‏ بياناتکارمل در احساسات<strong>و</strong> که باش<strong>و</strong>ر نظرهای ا<strong>و</strong> <strong>و</strong>اظهار ا<strong>و</strong>بيشتر ارائه می شد،‏ زمينه های نف<strong>و</strong>ذ درجناح پرچم حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق را <strong>و</strong> به خص<strong>و</strong>ص درتحصيلی کش<strong>و</strong>ر مراکز آم<strong>و</strong>زشی <strong>و</strong> ع<strong>و</strong>امليکی از کابل فراهم ميکرد.‏ شهر (80)106

www.goftaman.<strong>com</strong>جناح پرچم درگسترش نف<strong>و</strong>ذميان جامعه تعليم يافته <strong>و</strong> ر<strong>و</strong>شنفکرانشهری در دهه دم<strong>و</strong>کراسی به اين امربرميگشت.‏ فراکسي<strong>و</strong>ن بسيار ک<strong>و</strong>چک پارلمانیحزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق علی رغم مخالفت هایم<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د در داخل پارلمان با م<strong>و</strong>ٔفقيت عملميکردند.‏ در حالی که اعضای آنها در د<strong>و</strong>رد<strong>و</strong>ازدهم ش<strong>و</strong>را چهار نفر <strong>و</strong> در د<strong>و</strong>رسيزدهمد<strong>و</strong> نفر ب<strong>و</strong>دند،‏ <strong>و</strong>لی در بسا م<strong>و</strong>اقع م<strong>و</strong>ٔفقبه جلب آراء جمعی از نمايندگان پارلماندر ت<strong>و</strong>افق به طرح های خ<strong>و</strong>د می شدند.‏اما نکته ی منفی حض<strong>و</strong>ر <strong>و</strong> فعاليت پارلمانیبرای حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق تأثيرات ناگ<strong>و</strong>ارم<strong>و</strong>ضع گيری ها <strong>و</strong> نظريات آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژيک آنهادر همس<strong>و</strong>يی با آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژی <strong>و</strong> سياست حاکم برش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بر<strong>و</strong>ی افکار عم<strong>و</strong>می در داخلافغانستان ب<strong>و</strong>د.‏ به همان حديکه فراکسي<strong>و</strong>نپارلمانی حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق به <strong>و</strong>يژهجناح پرچم <strong>و</strong> رهبر آن ببرک کارمل ازپارلمان در جهت تق<strong>و</strong>يت حزب <strong>و</strong> انعکاسافکار <strong>و</strong> اهداف حزب استفاده کردند،‏ بههمان حد انعکاس <strong>و</strong> انتشار اين افکار <strong>و</strong>اهداف،‏ <strong>و</strong>ابستگی آنها را به ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی برملاساخت <strong>و</strong> استقلاليت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong>رهبرانش را م<strong>و</strong>رد ترديد <strong>و</strong> پرسش قرار داد.‏ب - فعاليت در عرصه ی مطب<strong>و</strong>عات:‏ا<strong>و</strong>لين گام حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق پس ازتشکيل حزب در عرصه فعاليت های رسانهای انتشار هفته نامه خلق ب<strong>و</strong>د.‏ زمينهبرای انتشار جرايد آزاد <strong>و</strong> غيرد<strong>و</strong>لتی پساز انفاذ قان<strong>و</strong>ن مطب<strong>و</strong>عات در ج<strong>و</strong>لایمساعد شد.‏ امتياز نشر جريده خلق را1965107www.goftaman.<strong>com</strong>بدست آ<strong>و</strong>رد <strong>و</strong>ن<strong>و</strong>رمحمدتره کیمديرمسئ<strong>و</strong>ل جريده بارق شفيعی تعينگرديد.‏ نخستين شماره جريده خلق که ازآن به عن<strong>و</strong>ان ناشر افکار دم<strong>و</strong>کراتيک خلقنام برده می شد در‎11‎ اپريل چاپ <strong>و</strong>منتشرگرديد.‏ مرام نامه حزب دم<strong>و</strong>کراتيکخلق در ا<strong>و</strong>لين <strong>و</strong> د<strong>و</strong>مين شماره اين جريدهدر عن<strong>و</strong>ان مرام دم<strong>و</strong>کراتيک خلق انتشاريافت.‏ اين مرام نامه که بر مبنایبيانات ارائه شده در کنگره م<strong>و</strong>ٔسس تد<strong>و</strong>ينيافته ب<strong>و</strong>د در بسيار م<strong>و</strong>ارد مشابهت بااهداف <strong>و</strong> مرام حزب کم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>ساير احزاب چپ طرفدار ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی داشت.‏ علیرغم آن در مرام نامه حزب مطالب بسيارمهم <strong>و</strong> م<strong>و</strong>رد نياز در راستای تأمينعدالت اجتماعی <strong>و</strong> ايجاد زمينه های ترقی<strong>و</strong> پيشرفت در تمام عرصه های حيات بهملاحظه می رسيد.‏ از نکات مهم ديگر درمرام نامه يکی طرح ايجاد حک<strong>و</strong>مت ملی <strong>و</strong>دم<strong>و</strong>کراتيک با شرکت تمام نير<strong>و</strong>های کهترقيخ<strong>و</strong>اه <strong>و</strong> <strong>و</strong>طنپرست خ<strong>و</strong>انده می شدند بهعن<strong>و</strong>ان يک هدف استراتژيک <strong>و</strong> ثانيًا ايجادجامعه س<strong>و</strong>سياليستی به عن<strong>و</strong>ان هدف نهايیب<strong>و</strong>د.‏جريده خلق پس از انتشار شش شماره تا‎15‎می با انتقاد <strong>و</strong> اعتراض شديدپارلمان به خص<strong>و</strong>ص مشران<strong>و</strong> جرگه ‏(مجلس سنا)‏ر<strong>و</strong>بر<strong>و</strong> شد <strong>و</strong> سپس اجازه نشرآن از س<strong>و</strong>یحک<strong>و</strong>مت مت<strong>و</strong>قف گرديد.‏ گذشته از هر عاملديگری که مانع انتشار جريده ی خلقگرديد،‏ جزم انديشی <strong>و</strong> افراط گرايیآيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژيک ت<strong>و</strong>أم با <strong>و</strong>يژگی تعلق <strong>و</strong><strong>و</strong>ابستگی حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق به19661081966

www.goftaman.<strong>com</strong>سياست حاکمآيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژی <strong>و</strong>بر ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی،‏ ن<strong>و</strong>يسندگان جريده را از ت<strong>و</strong>جه<strong>و</strong> اعتنا به شرايط عينی <strong>و</strong> ذهنی جامعهافغانستان د<strong>و</strong>ر ساخت.‏ بسياری از محت<strong>و</strong>این<strong>و</strong>شته ها <strong>و</strong> مقالات جريده بازتاب ن<strong>و</strong>شتهها <strong>و</strong> مطالب نشريات حزب ت<strong>و</strong>ده ی ايران<strong>و</strong>مطب<strong>و</strong>عات ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ب<strong>و</strong>د.‏پس از ت<strong>و</strong>قف نشر جريده خلق،‏ جريده پرچمبه عن<strong>و</strong>ان نشريه حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقمتعلق به جناح پرچم حزب <strong>و</strong>ارد ميدانمطب<strong>و</strong>عات گرديد.‏ جريده پرچم که بهعن<strong>و</strong>ان ناشر انديشه های دم<strong>و</strong>کراتيک خلقمعرفی می شد ا<strong>و</strong>لين شماره آن در ‎14‎فبر<strong>و</strong>ری‎1969‎با صاحب امتيازی <strong>و</strong>مديريت سليمانلايق منتشر گرديد.‏ سپس مدير مسئ<strong>و</strong>ل پرچممير اکبر خيبر تعيين شد.‏ محت<strong>و</strong>ای ن<strong>و</strong>شته ها<strong>و</strong>مقالات جريده ی پرچم در <strong>و</strong>اقع تدا<strong>و</strong>ممحت<strong>و</strong>ای جريده خلق ب<strong>و</strong>د.‏ هر چند که جريدهی پرچم با احتياط بيشتر در انتشارمقالات <strong>و</strong> مطالب گام ميگذاشت.‏ نکته مهمیکه می ت<strong>و</strong>ان از آن به عن<strong>و</strong>ان تفا<strong>و</strong>ت درپاليسی نشراتی هرد<strong>و</strong> جريده خلق <strong>و</strong> پرچمياد کرد تأکيد در ن<strong>و</strong>شته های پرچم بهايجاد جبهه متحد دم<strong>و</strong>کراتيک دررسيدن بهاهداف دم<strong>و</strong>کراتيک حزب در داخل نظامسلطنتی مشر<strong>و</strong>طه ب<strong>و</strong>د.‏ در حالی که جريدهخلق با صراحت از ايجاد نظام دم<strong>و</strong>کراتيک<strong>و</strong> اعمار جامعه س<strong>و</strong>سياليستی سخن می گفت.‏با <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د آن در جريده پرچم نح<strong>و</strong>ه مناسباتحزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق ‏(جناح پرچم حزب)‏ بااتحاد ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی انعکاس گسترده داشت.‏ سرانجام بازتاب اين پاليسی نشراتی درنشريه پرچم به ت<strong>و</strong>قف اين نشريه انجاميد.‏109www.goftaman.<strong>com</strong>شعری را درجريده پرچممدح لنين رهبر حزب بلش<strong>و</strong>يک(کم<strong>و</strong>نيست)‏ر<strong>و</strong>سيه <strong>و</strong> بنيانگذار اتحاد ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی باف<strong>و</strong>ت<strong>و</strong>یبزرگ م<strong>و</strong>ص<strong>و</strong>ف در صفحه نخست خ<strong>و</strong>د چاپ کرد.‏در اين شعرکه به لنين در<strong>و</strong>د گفته شدهب<strong>و</strong>د در جامعه افغانستان قابل هضم <strong>و</strong>پذيرش نب<strong>و</strong>د.‏ در نتيجه جريده پرچم پساز نشر شماره در اپريلگرديد.‏ ر<strong>و</strong>يهمرفته جريده پرچم نقشمهمی برای اعضاء <strong>و</strong> ه<strong>و</strong>اداران جريان چپطرفدار ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به <strong>و</strong>يژه به اعضای اينجناح در محيط شهری <strong>و</strong> درميان مراکزآم<strong>و</strong>زشی <strong>و</strong>تحصيلی داشت.‏1970 مت<strong>و</strong>قف2211099– حض<strong>و</strong>رخيابانهای پايتخت:‏در ج ميتينگ های حزبتظاهرات خيابانی <strong>و</strong> دهه دمکراسیدم<strong>و</strong>کراتيک خلق در فعاليت های علنی حزببخش ديگری از ميدان مبارزات سياسی قبل ازدر مذک<strong>و</strong>ر حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق بهحاکميت است.‏ پايتخت<strong>و</strong>يژه جناح پرچم اين حزب که در ب<strong>و</strong>دقابل ملاحظه برخ<strong>و</strong>ردار نف<strong>و</strong>ذ از کش<strong>و</strong>ر گر<strong>و</strong>ه های اصلی مظاهره چی دريکی از تمام سالهای د<strong>و</strong>ران دم<strong>و</strong>کراسی سلطنت محمدنکته بسياراما ظاهرشاه محس<strong>و</strong>ب می شد.‏ اهميت اين تظاهرات درمهم،‏ بررسی نقش <strong>و</strong> تق<strong>و</strong>يت جرياناجتماعی <strong>و</strong> تح<strong>و</strong>لات سياسی <strong>و</strong> از<strong>و</strong> يکس<strong>و</strong> ن<strong>و</strong>پای دمکراسی افغانستان از نف<strong>و</strong>ذ<strong>و</strong> اعتبار آن در تأثير جانب ديگر جامعه است.‏حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق در حزبم<strong>و</strong>ٔسسين از کشتمند سلطانعلی ميتينگتظاهرات خيابانی،‏ اعتصابات <strong>و</strong> دههدر های حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق را -1973)(1963

www.goftaman.<strong>com</strong>دست آ<strong>و</strong>ردهایدم<strong>و</strong>کراسی ازبزرگ <strong>و</strong> افتخارات د<strong>و</strong>ران مبارزات آن حزببخص<strong>و</strong>ص جناح پرچم آن تلقی می کند:‏ ‏«پریهاپس از انشعاب حزب،‏ بيش از د<strong>و</strong> هزارميتينگ،‏ تظاهرات <strong>و</strong> اعتصابات را سازماندادند <strong>و</strong> فعاليت خ<strong>و</strong>يش را در ميانج<strong>و</strong>انان،‏ زنان،‏ کارگران <strong>و</strong> زحمتکشانتشديد بخشيدند.‏ در تظاهراتيکه از جانبحزب ‏(پريها)‏ سازمان داده می شد سياستهای ضد مردمی حک<strong>و</strong>متهای <strong>و</strong>قت م<strong>و</strong>ردانتقاد قرار گرفت.‏ تظاهرات سياسی ازسالهای 1965 <strong>و</strong>‎1966‎ آغاز گرديد.‏ در سالهای‎1968‎<strong>و</strong> ‎1969‎به ا<strong>و</strong>ج خ<strong>و</strong>د رسيد <strong>و</strong> تا سالادامه يافت...‏ پريها در جرياناين جنبش ر<strong>و</strong>شنگرانه در آن سالها بهسازمان دهندگان <strong>و</strong>اقعی ت<strong>و</strong>ده ای مبدل میگرديدند <strong>و</strong> فعاليت دليرانه <strong>و</strong>م<strong>و</strong>ضعگيريهای سنجيده شده سياسی ايشانقل<strong>و</strong>ب <strong>و</strong> اذهان مردم را تسخير مينم<strong>و</strong>د.‏اکن<strong>و</strong>ن خرابکاريهای نير<strong>و</strong>های ارتجاع راست<strong>و</strong> چپ افراطی نميت<strong>و</strong>انست جل<strong>و</strong> سيل عظيمجنبش ر<strong>و</strong>شنفکری کش<strong>و</strong>ر را در تحت رهبریپريها که با جنبش کارگری ت<strong>و</strong>أم شدهب<strong>و</strong>د،‏ سد نمايد.»(‏‎81‎‏)‏اما تظاهرات خيابانی <strong>و</strong> ميتينگ های حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق در دهه دم<strong>و</strong>کراسی صرفنظر از اينکه تا چه حدی به گسترش نف<strong>و</strong>ذحزب مذک<strong>و</strong>ر در جامعه انجاميد ضربه شديدیرا به دم<strong>و</strong>کراسی <strong>و</strong> به پيشرفت هایاجتماعی به خص<strong>و</strong>ص در عرصه معارف <strong>و</strong>اردکرد.‏ تظاهرات <strong>و</strong> اعتصابات شاگردانمعارف در بسا م<strong>و</strong>اقع با ق<strong>و</strong>انين نافذکش<strong>و</strong>ر همس<strong>و</strong>يی نداشت <strong>و</strong> حتی در جهت منافع1111973www.goftaman.<strong>com</strong><strong>و</strong>بهب<strong>و</strong>د خ<strong>و</strong>دشان برایمعارفنب<strong>و</strong>د.‏ پيشرفت ام<strong>و</strong>ر معارف کش<strong>و</strong>ر پايتخت،‏ مرکزافغانستان به <strong>و</strong>يژه در تحصيلی <strong>و</strong>ارداصلی م<strong>و</strong>ٔسسات آم<strong>و</strong>زشی <strong>و</strong> فعاليت های سياسی <strong>و</strong>نا آرامی های مزمناينمح<strong>و</strong>ر که در سياسی اين د<strong>و</strong>ره گرديد حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق عمدتًاآرامی ها نا شاگردانمحصلان <strong>و</strong> جناح پرچم قرار داشت.‏ سه د<strong>و</strong>ره ط<strong>و</strong>لانی دهه دم<strong>و</strong>کراسیمعارف در اعتصابات ط<strong>و</strong>لانی کشاندهبه مظاهرات <strong>و</strong> تظاهرات ازنآرامی <strong>و</strong> شدند.‏نخستين د<strong>و</strong>رکه محصلينشد ‎1965‎زمانی آغاز اکت<strong>و</strong>بر ش<strong>و</strong>رای ملیتالار دانشگاه کابل <strong>و</strong>ارد بهش<strong>و</strong>راء رأی اعتماد شاهد شدند تا ش<strong>و</strong>رایاشغال تالار اعضای حک<strong>و</strong>مت باشند.‏ جناح پرچمملی از س<strong>و</strong>ی ببرک کارمل رهبر بدست آ<strong>و</strong>رده ب<strong>و</strong>دکه عض<strong>و</strong>يت <strong>و</strong>لسی جرگه را حق مسلمآنرا گرفت <strong>و</strong> قرار تمجيد م<strong>و</strong>رد نظام دمکراسی تلقی کرد.‏ج<strong>و</strong>انان در برابربه ايستادگی در کارمل محصلين را کهت<strong>و</strong>صيه کرد به آنها <strong>و</strong> ارتجاع فراخ<strong>و</strong>اند م<strong>و</strong>ضع شان عقب نر<strong>و</strong>ند.‏ (82)از ميتنگهای حزبتظاهرات <strong>و</strong> هرگاه شمار دم<strong>و</strong>کراتيک خلق به خص<strong>و</strong>ص جناح پرچم آنراط<strong>و</strong>ل هشت يادر که سلطانعلی کشتمند د<strong>و</strong>به بيش از سالبات<strong>و</strong>جهنظر بگيريم <strong>و</strong> در ميخ<strong>و</strong>اند هزار به اين که بيشترين مظاهره <strong>و</strong>ميتينگ هایکابل پايتخت کش<strong>و</strong>رحزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق در ص<strong>و</strong>رت گرفت اين نتيجه بدست می آيدکه حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق ب<strong>و</strong>يژه جناح پرچم آن دربص<strong>و</strong>رت <strong>و</strong>اقعی جربانط<strong>و</strong>ل سالهای ف<strong>و</strong>ق الذکر 249(1973112(1965 <strong>و</strong>‎1966‎تا

www.goftaman.<strong>com</strong>آم<strong>و</strong>زش را<strong>و</strong> تعليمطبيعی آم<strong>و</strong>زشیم<strong>و</strong>ٔسسات تعليمی <strong>و</strong> مکاتب <strong>و</strong> در با انجامچ<strong>و</strong>ن آنها پايتخت برهم زدند.‏ مظاهره درميتينگ <strong>و</strong> هزار د<strong>و</strong> بيشتر از <strong>و</strong>اقع بيشترين ر<strong>و</strong>زهای تعليم <strong>و</strong>آم<strong>و</strong>زش يکسالکه متشکل از‎9‎ ماه می شد مختلتعليمی را ساختند.‏تظاهرات حزب دم<strong>و</strong>کراتيکتأثير اما <strong>و</strong> پديدهخلق بر<strong>و</strong>ی دم<strong>و</strong>کراسی چه ب<strong>و</strong>د؟ اگر برایاين سالها زمينه را دم<strong>و</strong>کراسی در <strong>و</strong>ق<strong>و</strong>ع تظاهرات خيابانی حزب دم<strong>و</strong>کراتيکتظاهرات حزبساخت،‏ آيا خلق مساعد شد؟مايه تق<strong>و</strong>يت دمکراسی مذک<strong>و</strong>ر محققين داخلی <strong>و</strong>ن<strong>و</strong>يسندگان <strong>و</strong> بعضی از حزبتظاهرات مثبت نقش بس<strong>و</strong>ی خارجی تق<strong>و</strong>يت جريان دم<strong>و</strong>کراسیدم<strong>و</strong>کراتيک خلق در نگاه می نمايند<strong>و</strong> آنراترديد باديده شک <strong>و</strong> بانقششده ريزی برنامه آش<strong>و</strong>بگريهای محمد صديقسفارت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی تلقی ميکنند.‏ پنج قرن اخيرفرهنگ م<strong>و</strong>ٔلف افغانستان در يک عملهمان آغاز از تظاهرات را اين برنامه ريزی شده ت<strong>و</strong>سط حزبعمدی <strong>و</strong> دم<strong>و</strong>کراتيک خلق به <strong>و</strong>يژه از س<strong>و</strong>ی جناحآن ببرک کارمل ارزيابی میرهبر پرچم <strong>و</strong> دررا آنها به با<strong>و</strong>ر فرهنگ انگيزه کند.‏ ساختن حرکتاين تظاهرات،‏ بی اعتبار بالق<strong>و</strong>هرقيب عن<strong>و</strong>ان به دم<strong>و</strong>کراسی عامهافکار آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژيک مارکسيزم در ج<strong>و</strong>انان تشکيل میافکارعامه در خص<strong>و</strong>صاً‏ داد.‏سالهای<strong>و</strong>زيران اسبق داخله در يکی از تخريب برنامهسلطنت محمدظاهرشاه از اخير های دم<strong>و</strong>کراسی ت<strong>و</strong>سط حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق113(83)www.goftaman.<strong>com</strong>سفارت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یباپي<strong>و</strong>ند در صباح الدين کشککی آخرينسخن می گ<strong>و</strong>يد.‏ فرهنگ د<strong>و</strong>ران سلطنت میاطلاعات <strong>و</strong> <strong>و</strong>زير ‏«يک <strong>و</strong>زيرسابق داخله بط<strong>و</strong>ر <strong>و</strong>اضحن<strong>و</strong>يسد:‏ د<strong>و</strong>سيه های مفصلی راگفته است که ا<strong>و</strong> نظارتاثر مطالعه کرده است که در طرففعاليت های چپی های افغانستان از اينترتيب گرديده ب<strong>و</strong>د.‏ پ<strong>و</strong>ليس مخفی کش<strong>و</strong>ر کهبد<strong>و</strong>ن شک به اثبات ميرساند اسناد طرف عناصررهبران کم<strong>و</strong>نيست افغانستان از کابلبی سفارت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در جی.‏ کی.‏ هدايت می شدندمستقيماً‏ اداره،‏ تم<strong>و</strong>يل <strong>و</strong> که چگ<strong>و</strong>نههدايت داده شده ب<strong>و</strong>د به آنها <strong>و</strong> آ<strong>و</strong>ردنبميان برای که های پر<strong>و</strong>گرام <strong>و</strong>تخريب کنند دم<strong>و</strong>کراسی طرح شده ب<strong>و</strong>د غصب نمايند.»‏حک<strong>و</strong>مت را پژ<strong>و</strong>هشگر<strong>و</strong> ن<strong>و</strong>يسنده برادشر"‏ ‏"هنری ميلادی خبرنگاردهه هفتاد امريکايی که در دهلی جديدپی در آژانس امريکايی ای.‏ به حيث متخصصدهه هشتاد سپس در <strong>و</strong> ب<strong>و</strong>د ازنيز ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ايفای <strong>و</strong>ظيفه ميکرد ام<strong>و</strong>ر <strong>و</strong>آراميها نا دست داشتن سفارت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در محصلين سخن ميگ<strong>و</strong>يد:‏تظاهرات متعلمين <strong>و</strong> دست داشتن به‏«س<strong>و</strong>ء ظن به سفارت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در که تره کیتحريکات متعلمين <strong>و</strong> اين راپ<strong>و</strong>ر مدت های مديدی به اينبی از جی.‏ کی.‏ با هم يکجا<strong>و</strong>قتی با تماس هايی داشت،‏ در س<strong>و</strong> مبنیاقدام ا<strong>و</strong> از که مسک<strong>و</strong> شايع گرديد خلقدم<strong>و</strong>کراتيک حزب رسمی تأسيس بر استقبالحسن <strong>و</strong> قدردانی افغانستان کرد.»(‏‎85‎‏)‏درستی <strong>و</strong> نادرستی ادعایاز صرف نظر تخريبتظاهرات بمنظ<strong>و</strong>ر دخالت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در (84)114

www.goftaman.<strong>com</strong>دم<strong>و</strong>کرسی،‏ اينر<strong>و</strong>ندتظاهرات هيچگ<strong>و</strong>نه تأثير مثبتی را درتق<strong>و</strong>يت فرايند دم<strong>و</strong>کرسی در کش<strong>و</strong>ر بجانگذاشت.‏ تظاهرات در <strong>و</strong>اقع جنگ سردیب<strong>و</strong>دکه بذر بی اعتمادی <strong>و</strong>خص<strong>و</strong>مت را درداخل مراکز <strong>و</strong> م<strong>و</strong>ٔسسات آم<strong>و</strong>زشی <strong>و</strong> درمزرعه ی مناسبات سياسی <strong>و</strong> اجتماعیکاشت.‏ تأثير <strong>و</strong> پيامد تظاهرات نه رشد <strong>و</strong>گسترش فرهنگ تسامح <strong>و</strong> مدارا بلکه ايجادفضای خص<strong>و</strong>مت <strong>و</strong> همديگر ناپذيری در جامعهسياسی <strong>و</strong> جنبش ر<strong>و</strong>شنفکری افغانستان ب<strong>و</strong>د.‏<strong>و</strong> سپس ثمر اين بذر خص<strong>و</strong>مت در منازعه <strong>و</strong>بیثباتی خ<strong>و</strong>نين سه دهه اخير قرن بيستمنمايان گرديد.‏شاگردان <strong>و</strong> محصلان معارف با عض<strong>و</strong>يت درجريانهای مختلف سياسی چپ <strong>و</strong> راست <strong>و</strong>ه<strong>و</strong>اداری از آنها در تقابل <strong>و</strong> تعارض شديدآيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژيکی قرارگرفتند <strong>و</strong> به اينمنازعات در خيابانها ادامه دادند.‏ گاهیاين بگ<strong>و</strong> مگ<strong>و</strong> های آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژيکی <strong>و</strong> سياسیدر ميتينگ ها <strong>و</strong> در تظاهرات خيابانی بهبر خ<strong>و</strong>ردهای فزيکی <strong>و</strong> جنگ های تن به تنکشانيده شد <strong>و</strong>م<strong>و</strong>جب قتل <strong>و</strong>خ<strong>و</strong>ن ريزی ميانشاگردان <strong>و</strong> محصلان گرديد.‏ يکی از رهبرانجناح پرچم حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق جريانهایديگر سياسی رامسئ<strong>و</strong>ل منازعات <strong>و</strong> خش<strong>و</strong>نتها در اين تظاهرات معرفی می کند:‏‏«ميتنگها،‏ تظاهرات <strong>و</strong>اعتصابات محصلان <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>شنفکران در آغاز به رهبری حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق ‏(پريها)‏ تحت نظم معيندر فضای آرام با سخنرانيهای گرم <strong>و</strong>م<strong>و</strong>ٔثرفعالان حزبی انجام می گرفت؛ خ<strong>و</strong>استهایايشان بگ<strong>و</strong>نه منطقی طرح <strong>و</strong> ارائه115www.goftaman.<strong>com</strong><strong>و</strong>غالبًا بهميگرديدنتايج معين نيز می انجاميد.‏ <strong>و</strong>لی متدرجاً‏نير<strong>و</strong>های راست <strong>و</strong> چپ افراطی در ميانصف<strong>و</strong>ف محصلان <strong>و</strong> برخی از شاگردان ليسه هارخنه کردند.‏ آنان سعی می <strong>و</strong>رزيدند کهاين جنبش ن<strong>و</strong>پا را به بيراهه بکشانند،‏بی نظمی ب<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د آ<strong>و</strong>رند <strong>و</strong> بس<strong>و</strong>د گر<strong>و</strong>ه هایخ<strong>و</strong>د از آن استفاده نمايند.»(‏‎86‎‏)‏در حالی که تظاهرات خيابانی را حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق در آغاز دهه دمکراسی باکشاندن پای شاگردان <strong>و</strong> محصلان معارف بهاين تظاهرات <strong>و</strong> نا آرامی ها آغاز کرد،‏ديدگاه ها <strong>و</strong> نظريات آنها در جريانتظاهرات <strong>و</strong> اجتماعات که عمدتًا درراستای اهداف <strong>و</strong> سياست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژی حاکم بر ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ب<strong>و</strong>دمايه شکلگيری منازعه <strong>و</strong> خص<strong>و</strong>مت های شديد با سايرگر<strong>و</strong>ه های سياسی شد.‏ بد<strong>و</strong>ن ترديد يکی ازع<strong>و</strong>امل اصلی ظه<strong>و</strong>ر <strong>و</strong> شکل گيری جريان هایافراطی آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژيک به <strong>و</strong>يژه جريانافراط گرايی اسلامی در دهه ی دم<strong>و</strong>کراسیبه انديشه <strong>و</strong> ر<strong>و</strong>ش افراطی جنبش چپ به<strong>و</strong>يژه جريان چپ <strong>و</strong>ابسته به ش<strong>و</strong><strong>و</strong>ری برميگردد که در رأس آن حزب دم<strong>و</strong>کراتيکخلق قرار داشت.‏اختلاف <strong>و</strong> انشعاب در حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق:‏حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق پس از تشکيل <strong>و</strong> <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>دعلنی به ميدان مبارزات سياسی درگيرتفرقه <strong>و</strong> اختلاف گرديد.‏ سپس اختلاف در<strong>و</strong>نیدر ميان رهبران <strong>و</strong> بنيانگذاران حزب نهتنها به انشعاب انجاميد بلکه اين اختلافدر سالهای بعدی گسترش يافت <strong>و</strong> در د<strong>و</strong>ران116

www.goftaman.<strong>com</strong>به خص<strong>و</strong>مت هایحاکميت حزبپايان ناپذير <strong>و</strong> خ<strong>و</strong>نين در<strong>و</strong>نی مبدل شد.‏نخستين انشعاب در حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق درث<strong>و</strong>ر ص<strong>و</strong>رت گرفتچهارم میکه حزب به د<strong>و</strong> جناح خلق به رهبری ن<strong>و</strong>رمحمدتره کی <strong>و</strong> پرچم به رهبری ببرک کارملمنقسم گرديد.‏ هر يک از اين د<strong>و</strong> جناحخ<strong>و</strong>د را حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق می ناميدند.‏پس از اين انشعاب اعضای کميته مرکزیجناح خلق عبارت ب<strong>و</strong>دند از:‏ن<strong>و</strong>رمحمدتره کی،‏ محمدطاهربدخشی،‏ صالحمحمدزيری،‏ داکترشاه <strong>و</strong>لی،‏ عبدالکريمميثاق،‏ اسماعيل دانش،‏ حفيظ االله امين،‏داکترظاهر،‏ داکتردرمانگر <strong>و</strong> محمدظاهر افق.‏از اين ميان چهار نفر ا<strong>و</strong>لی عض<strong>و</strong> اصلی <strong>و</strong>بقيه اعضای علی البدل کميته مرکزیجناح خلق شمرده می شدند.‏ اعضای اصلیکميته مرکزی جناح پرچم از پنج تنتشکيل گرديده ب<strong>و</strong>دکه شامل:‏ ببرک کارمل،‏دستگير پنجشيری،‏ شهراالله شهپر،‏ سلطانعلیکشتمند <strong>و</strong> ن<strong>و</strong>راحمدن<strong>و</strong>ر می شد.‏ <strong>و</strong> اعضایعلی البدل کميته مرکزی در اين جناحعبدالحکيم شرعی ج<strong>و</strong>زجانی،‏ سليمان لايق،‏حسن بارق شفيعی <strong>و</strong> عبدال<strong>و</strong>هاب صافیب<strong>و</strong>دند.(‏‎87‎‏)‏د<strong>و</strong>مين انشعاب در جناح خلق حزب،‏ جدايیمحمد طاهر بدخشی درسال ‎1968‎يکسال پس ازنخستين انشعاب ب<strong>و</strong>د.‏ <strong>و</strong> س<strong>و</strong>مين انشعاب درجناح پرچم حزب در همين سال به <strong>و</strong>ق<strong>و</strong>عپي<strong>و</strong>ست که به خر<strong>و</strong>ج دستگير پنجشيری،‏ شرعیج<strong>و</strong>زجانی <strong>و</strong> شهراالله شهپر از جناح مذک<strong>و</strong>رانجاميد.‏ افراد نامبرده در آغاز به ايجادجريان مستقلی بنام ‏"خلق کارگر"‏ اقدام(134611714)1967www.goftaman.<strong>com</strong>اندکی بعدکردند اماآنها به جناح خلق حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقپي<strong>و</strong>ستند.‏ سپس شهراالله شهپر به رابطه خ<strong>و</strong>دبا جناح خلق پايان داد <strong>و</strong> از فعاليت هایسياسی دست کشيد.‏ افز<strong>و</strong>ن بر انشعاب هایمتذکره در حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق،‏ سلطانعلیکشتمند از گر<strong>و</strong>ه های ديگری نام می بردکهاز در<strong>و</strong>ن حزب سر بر آ<strong>و</strong>ردند.‏ هر چند کهنامبرده بيان دقيق <strong>و</strong> درستی در م<strong>و</strong>ردمعرفی ه<strong>و</strong>يت رهبران <strong>و</strong> فعالان گر<strong>و</strong>ه هایانشعابی <strong>و</strong>تاريخ <strong>و</strong> ق<strong>و</strong>ع اين انشعاباتارائه نمی کند.‏ م<strong>و</strong>ص<strong>و</strong>ف از سايرگر<strong>و</strong>ه هایانشعابی حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق بنام گر<strong>و</strong>هکار،‏ سازمان زحمتکشان افغانستان ‏(سزا)،‏سازمان فدائيان زحمتکشان افغانستان‏(سفزا)،‏ جمعيت انقلابی زحمتکشان افغانستان‏(جازا)‏ <strong>و</strong> کارگران ج<strong>و</strong>ان افغانستان ‏(کجا)‏نام می برد.‏دستگيرپنجشيری يکی از اعضای م<strong>و</strong>ٔسس حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق از انشعاب افراد <strong>و</strong> گر<strong>و</strong>ههای بيشتری نام ميبرد که به با<strong>و</strong>ر ا<strong>و</strong>عامل تمام اين انشعابات حفيظ االله امينب<strong>و</strong>د.‏ پنجشيری می ن<strong>و</strong>يسد:‏ ‏«انشعاب ببرککارمل،‏ زنده نام محمدطاهربدخشی رهبرسازا،‏ امان االله است<strong>و</strong>ار رهبر گر<strong>و</strong>ه کار،‏ظاهرافق،‏ زنده ياد دکترزرغ<strong>و</strong>ن،‏ گر<strong>و</strong>هکارگران ج<strong>و</strong>ان ابراهيم سامل <strong>و</strong> ديگرشاخه های ر<strong>و</strong>ينده ی فرکسي<strong>و</strong>ن خلق همه بهعلت حض<strong>و</strong>ر <strong>و</strong> نف<strong>و</strong>ذ فعال حفيظ االله امين دررهبری جمعيت دم<strong>و</strong>کرايتک خلق ص<strong>و</strong>رتگرفت.»(‏‎89‎‏)‏خص<strong>و</strong>مت <strong>و</strong> تصفيه های در<strong>و</strong>ن حزبی يکی ازر<strong>و</strong>شن ترين پيامد <strong>و</strong> نتايج تفرقه <strong>و</strong> نفاق118(88)

www.goftaman.<strong>com</strong>تمام سالهایدر کهحزب ب<strong>و</strong>د ادامه<strong>و</strong>در دهه هشتاد ميلادی حاکميت حزب عض<strong>و</strong>با اين سالها در چند هر يافت.‏ آنهاتعهد که ميزان تمايل <strong>و</strong> گيری جديد داده میقرار حزب مدنظر به رهبری جديد اعضای حزب افز<strong>و</strong>ده می شد:‏شد،‏ به شمار حزبتن از به تعداد سال ‏«در د<strong>و</strong>بارهديگر تن <strong>و</strong>‎6000‎ شدند اخراج سالدر پذيرفته شدند.‏ تناخراج گرديد.‏ حزب تعدادامتناعتن به خاطر <strong>و</strong> به اتهام فساد ديگران بهق<strong>و</strong>ای نظامی <strong>و</strong> خدمت در از نقضيا خاطر رفتار های فرصت طلبانه <strong>و</strong> مقررات حزب»‏بررسی اختلاف <strong>و</strong>تبيين <strong>و</strong> مهم در امانکته انگيزه هایانشعاب حزب ريشه يابی <strong>و</strong> رهبران <strong>و</strong>چرا اصلی اين تفرقه است.‏ بنيانگذاران حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق دچار<strong>و</strong>اختلاف آنها انشعاب شدند؟ آيا اختلاف <strong>و</strong> آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژی،‏سر فراکسي<strong>و</strong>نهای بعدی حزب بر اتحادش<strong>و</strong>ریاهداف <strong>و</strong> ر<strong>و</strong>ابط بير<strong>و</strong>نی حزب با انشعاباختلاف <strong>و</strong> در ب<strong>و</strong>د؟ نقش ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها جناح خلق <strong>و</strong>های حزب به خص<strong>و</strong>ص به د<strong>و</strong> پرچم چه ب<strong>و</strong>د؟پژ<strong>و</strong>هشگران جنبش چپن<strong>و</strong>يسندگان <strong>و</strong> يکی از يک مجم<strong>و</strong>عه ای ازدم<strong>و</strong>کراتيک اين حزب را حلقه های مختلفی تلقی می<strong>و</strong> فراکسي<strong>و</strong>نها به جای حزب ناما<strong>و</strong> که به با<strong>و</strong>ر کند <strong>و</strong>ی میبه آن گذاشت.‏ بايد اتحاد را ‏"اتحاد"‏من کلمه به پندار ‏«نخست،‏ ن<strong>و</strong>يسد برای حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق بيشتر می برازدد<strong>و</strong>ديگر،‏ ساختاری که به نامتا حزب.‏ چهاگر می شد حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق ياد (1365)4781986-73000119557(90)19844818 عض<strong>و</strong>www.goftaman.<strong>com</strong>اتنيکی جامعهرنگارنگیما را در خ<strong>و</strong>د انعکاس ميداد <strong>و</strong>لی همانتن<strong>و</strong>ع نه به نفع <strong>و</strong>فاق بلکه به شقاق دردر<strong>و</strong>ن آن تمام شدکه در بعد تأثير منفیبر جامعه ما گذاشت.‏ در اصل حزب يا‏"اتحاد"‏ دم<strong>و</strong>کراتيک خلق مجم<strong>و</strong>عه ای ازاحزاب <strong>و</strong> دسته هايی ب<strong>و</strong>د،‏ که از د<strong>و</strong> بزرگنام ‏"خلق"‏ <strong>و</strong> ‏"پرچم"‏ ازيکس<strong>و</strong> <strong>و</strong> اتحاددسته ها <strong>و</strong>گر<strong>و</strong>ه های ق<strong>و</strong>می،‏ منطقه ای <strong>و</strong>زبانی از س<strong>و</strong>ی ديگر تشکيل يافته ب<strong>و</strong>د.‏هرگر<strong>و</strong>ه،‏ بر خ<strong>و</strong>ردار از يک رهبر در رأسخ<strong>و</strong>يش ب<strong>و</strong>د.‏ در پايين،‏ ميزان ت<strong>و</strong>انايی هررأس بر اساس کميت طرفداران <strong>و</strong> همچنانت<strong>و</strong>افق،‏ همس<strong>و</strong>يی <strong>و</strong> حتا معامله با رهبرانديگر محاسبه می شد.‏ البته در اين قاعدهاستثناآتی هم <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د داشتند،‏ که تعينکننده نب<strong>و</strong>دند.‏ تقسيم مقامات رهبری بهاساس فاصله با ماسک<strong>و</strong> <strong>و</strong> <strong>و</strong>فاداری به يکیاز بزرگ نام ها <strong>و</strong> در در<strong>و</strong>ن بزرگ نام ها<strong>و</strong>فاداری به اهرم تعيين می شد.‏ <strong>و</strong>فاداری اعضا در <strong>و</strong>هله نخست نه به حزب <strong>و</strong>آرمانهای آن بلکه به شخصيت ها سنجش میشد.‏ انديشه <strong>و</strong> تي<strong>و</strong>ری ت<strong>و</strong>طئه جزء اززندگی ر<strong>و</strong>تين حزب ب<strong>و</strong>د.»‏ر<strong>و</strong>يهمرفته شناخت <strong>و</strong> بررسی ع<strong>و</strong>امل اختلاف<strong>و</strong> انشعاب در حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق يکی ازنقاط مهم <strong>و</strong> قابل بحث در تاريخ حزبمذک<strong>و</strong>ر محس<strong>و</strong>ب می ش<strong>و</strong>د.‏ در اسناد رسمی حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong> در ابراز نظر ها،‏ بحثها <strong>و</strong> تحليل های رهبران <strong>و</strong> فعالان جناح ها<strong>و</strong> فراکسي<strong>و</strong>ن های مختلف اين حزب کمتر بهاين م<strong>و</strong>ض<strong>و</strong>ع مهم با ديد منطقی <strong>و</strong> <strong>و</strong>اقعگرايانه پرداخته شده است.‏ در حالی که(91)120

www.goftaman.<strong>com</strong>رهبران <strong>و</strong>بسياری ازن<strong>و</strong>يسندگان حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق از زا<strong>و</strong>يهتعلقات جناحی <strong>و</strong> فراکسي<strong>و</strong>نی خ<strong>و</strong>يش <strong>و</strong>حتااز منظر <strong>و</strong>ابستگی های ق<strong>و</strong>می <strong>و</strong> زبانی،‏اختلاف <strong>و</strong>انشعاب را در حزب به بحث میگيرند،‏ اما تفرقه های در<strong>و</strong>نی حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق از آغاز تأسيس تا د<strong>و</strong>راناقتدار <strong>و</strong> ز<strong>و</strong>ال حاکميت <strong>و</strong>حتی تا اکن<strong>و</strong>نبه ع<strong>و</strong>امل مختلف <strong>و</strong>متعدد بر ميگردد.‏ برخیاز اين ع<strong>و</strong>امل رامی ت<strong>و</strong>ان اينگ<strong>و</strong>نهبرشمرد:‏الف-‏ رقابت برسر رهبری:‏يکی از انگيزه های اختلاف در نخستينزمان شکل گيری حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق نهفتهدر رقابت بر سر رهبری ميان بنيانگذارانحزب ب<strong>و</strong>د.‏ <strong>و</strong>قتی نخستين کنگره جمعييت ياحزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق متشکل از عض<strong>و</strong>کنگره داير شد در <strong>و</strong>اقع سه تن از اعضایکنگره م<strong>و</strong>ٔسس شامل ن<strong>و</strong>ر محمدتره کی،‏ ببرککارمل <strong>و</strong> محمدطاهر بدخشی ه<strong>و</strong>ای رهبری حزبرا در سر می پر<strong>و</strong>راندند.‏ اما در نتيجهرأی دهی اعضای کنگره برای تعيين اعضایکميته مرکزی حزب ن<strong>و</strong>رمحمدتره کی رأی،‏ببرک کارمل رأی <strong>و</strong> محمدطاهربدخشیرأی را بدست آ<strong>و</strong>ردند.‏ به ق<strong>و</strong>ل سلطانعلیکشتمند عض<strong>و</strong> کنگره م<strong>و</strong>ٔسس که رأی اعضاءراحاصل کرد،‏ ن<strong>و</strong>رمحمدتره کی <strong>و</strong> ببرک کارملازس<strong>و</strong>ی محمدطاهربدخشی حين افتتاح کنگرهاز سازمان دهندگان طراز ا<strong>و</strong>ل سازمانسياسی <strong>و</strong>کنگره آن به اعضای کنگره معرفیگرديد.‏ اين معرفی نشان ميدادکه هر د<strong>و</strong>دارای نقش همسان <strong>و</strong> مسا<strong>و</strong>ی در رهبری حزب2527271612126www.goftaman.<strong>com</strong>اماهستند برخ<strong>و</strong>رداربه ق<strong>و</strong>لبد<strong>و</strong>ش ميگرفت.‏ يکی بايد رهبری را رام<strong>و</strong>قف اين کارمل ببرک کشتمند،‏ کی <strong>و</strong>اگذارن<strong>و</strong>رمحمدتره دا<strong>و</strong>طلبانه به شد(‏‎92‎‏)‏<strong>و</strong>اگذارینعلی کشتمند از سلطا چند هر دا<strong>و</strong>طلبانه ی کرسی رهبری حزب ت<strong>و</strong>سط ببرککارمل به ن<strong>و</strong>رمحمدتره کی سخن ميگ<strong>و</strong>يد،‏جريان رأی دهیتفا<strong>و</strong>ت يک رأی در اما کارمل،‏ ن<strong>و</strong>راعضای کنگره به تره کی <strong>و</strong> رهبری حزبمسند در اص<strong>و</strong>لا محمدتره کی را علی رغم اين رأی دهی درمی داد.‏ قرار تعين رهبری حزب،‏داخل کنگره م<strong>و</strong>ٔسس <strong>و</strong> زعامتسر رقابت ميان تره کی <strong>و</strong>کارمل بر س<strong>و</strong>ی ديگر تمايل <strong>و</strong>از ميان نرفت.‏ از درميان اعضای کنگره <strong>و</strong> ه<strong>و</strong>اداری در رهبری يکی ازدر<strong>و</strong>ن کميته مرکزی حزب از تشکيل حزبنخستين ر<strong>و</strong>ز اين د<strong>و</strong> تن که در درهمچنان ادامه يافت.‏ کرده ب<strong>و</strong>د تبارز به عن<strong>و</strong>ان يکرا که کارمل خ<strong>و</strong>د حالی تئ<strong>و</strong>ری پردازفعال،‏ تحصيل کرده <strong>و</strong> عنصر جنبش ر<strong>و</strong>شنفکریفعاليت های سياسی <strong>و</strong> در شماری ازحزب ميدانست <strong>و</strong> مستحق رهبری در اين <strong>و</strong>يژگیبا اعضای کنگره م<strong>و</strong>ٔسس نيز ن<strong>و</strong>رمحمدترهمی نگريستند،‏ اما بس<strong>و</strong>ی ا<strong>و</strong> سابقه فعاليت سياسی درلحاظ سن <strong>و</strong> کی از حزب دم<strong>و</strong>کراتيکجنبش <strong>و</strong>يش زلميان رهبری در جمعی ازتلقی ميکرد.‏ خلق راحق خ<strong>و</strong>د زعامت ا<strong>و</strong>جانبدار اعضای کنگره نيز ه<strong>و</strong>ادارانصحبت با تره کی در ب<strong>و</strong>دند.‏ فاقدحلقه رهبری حزب،‏ کارمل را در خ<strong>و</strong>د حتا بص<strong>و</strong>رت<strong>و</strong> اعتماد سياسی معرفی ميکرد فکردر کارمل می خ<strong>و</strong>است تا از آشکار 122

www.goftaman.<strong>com</strong>گفتهبه <strong>و</strong> زعامت نباشد.‏تره کی خطاب به کارملسلطانعلی کشتمند يعنی‏«"سکند پايدل بزن!"‏ می گفت که:‏ ايفا کن!»‏نقش د<strong>و</strong>م را انتخاباتبرگزاری د<strong>و</strong>ازدهمين د<strong>و</strong>ر با رقابتش<strong>و</strong>رای ملی افغانستان درسال <strong>و</strong> مبارزه نيمه علنی تره کی <strong>و</strong>کارمل برتره کی که دريافت.‏ رهبری حزب تشديد سر راحزب خ<strong>و</strong>د م<strong>و</strong>قف رهبر از تا آن شد صدد انتخابات پارلمانیشهر کابل نامزد در ببرکگرديد.‏ کند به مخالفت کارمل ر<strong>و</strong>بر<strong>و</strong> به عن<strong>و</strong>ان يک چهره مشه<strong>و</strong>ررا کارمل خ<strong>و</strong>د ر<strong>و</strong>شنفکری کابلجامعه شهری <strong>و</strong> فعال در <strong>و</strong> انتخاباتدر <strong>و</strong>برنده نامزدی مستحق ناشناخته <strong>و</strong>فرد تره کی را ميدانست <strong>و</strong> تلقیانتخاباتی مبارزات بازنده نامزدیاين اختلاف با چند هر ميکرد.‏ <strong>و</strong>لس<strong>و</strong>الی نا<strong>و</strong>ه غزنی زادگاهتره کی از شهر کابل عجالتًانامزدی کارمل از ا<strong>و</strong> <strong>و</strong> غزنیشکست تره کی در پايان يافت،‏ اما کابل تمايل <strong>و</strong> <strong>و</strong>س<strong>و</strong>سهپير<strong>و</strong>زی کارمل در <strong>و</strong> به عن<strong>و</strong>ان فردرا ه<strong>و</strong>ادارن ا<strong>و</strong> کارمل <strong>و</strong> حزب بيشتر ساخت.‏مستحق رهبری در کارمل به پارلمان که زمينه<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>د پس از شخصيت سياسی <strong>و</strong> شهرت ا<strong>و</strong>برای تبارز تره کیاختلاف با دامنه شد مساعد بيشتر رهبری حزبسر که ريشه آن به رقابت بر اين اختلاف درمی گشت گسترش يافت.‏ بر ح<strong>و</strong>زه هایطرف در ميان ه<strong>و</strong>اداران د<strong>و</strong> درصف بندی ها گرفت <strong>و</strong> بالا حزبی نيز داخلتره کی <strong>و</strong>کارمل در جانبداری از تره کی <strong>و</strong>کارمل نيزحزب مشخص گرديد.‏ دررا آشکار خ<strong>و</strong>د نا رقابت پ<strong>و</strong>شيده <strong>و</strong> 1965(93)123www.goftaman.<strong>com</strong>برایحزبی <strong>و</strong> هایح<strong>و</strong>زه بههای حزب علنی کردند.‏ کدر فعالان <strong>و</strong> ‏«دريک جلسه یق<strong>و</strong>ل عبدالقد<strong>و</strong>س غ<strong>و</strong>ربندی:‏ بالحن ت<strong>و</strong>هين آميزت<strong>و</strong>ضيحی کارمل صريحاً‏ بد<strong>و</strong>ینهضت سياسی عناصرساده گفت که در بااطراف ن<strong>و</strong>رمحمدتره کی جمع شده <strong>و</strong> در ام<strong>و</strong>رض<strong>و</strong>ابط <strong>و</strong> ن<strong>و</strong>رمهای قبيل<strong>و</strong>ی ميخ<strong>و</strong>اهند اين حرفرهبری کنند.‏ حزب را را اداره <strong>و</strong> کادرهای اطرافی راعکس العمل شديد ها ن<strong>و</strong>رمحمدتره کی ب<strong>و</strong>دندطرفدار که عمدتاً‏ انگيخت.»‏بر گسترش اختلاف ميان ن<strong>و</strong>رمحمدتره کی<strong>و</strong> تشديد سررقابت بر ببرک کارمل ناشی از <strong>و</strong> زعامت به انشعاب حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق بهاما اينپرچم انجاميد.‏ جناح خلق <strong>و</strong> د<strong>و</strong> داشت کهد<strong>و</strong>ر نظر از نبايد نکته را حزب دم<strong>و</strong>کراتيکانشعاب در عامل اختلاف <strong>و</strong> رقابت ميان تره کیبه اختلاف <strong>و</strong> خلق تنها جناح حزباصلی د<strong>و</strong> رهبران <strong>و</strong>کارمل از رقابت دراين اختلاف <strong>و</strong> محد<strong>و</strong>د نمی شد.‏ ادامه يافتتره کی <strong>و</strong>کارمل نيز نب<strong>و</strong>د د<strong>و</strong>ره های مختلف<strong>و</strong>حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق در متخاصم<strong>و</strong> حياتش به شاخه های متعدد منقسم گرديد.‏124(94)اسل<strong>و</strong>ب مبارزاتاهداف <strong>و</strong> ب-‏ تفا<strong>و</strong>ت در سياسی:‏ع<strong>و</strong>امل اختلاف ميان رهبران <strong>و</strong>يکی از بنيانگذاران حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق بهميان د<strong>و</strong>کارمل <strong>و</strong> <strong>و</strong>يژه ميان تره کی <strong>و</strong> پرچم به شي<strong>و</strong>ه مبارزه <strong>و</strong>جناح خلق <strong>و</strong> در رسيدن به انديشه <strong>و</strong>ديدگاه آنها کهحالی در ميگشت.‏ بر اهداف حزب مذک<strong>و</strong>ر

www.goftaman.<strong>com</strong>کی مارکسيستترهکارمل <strong>و</strong> <strong>و</strong> حزب دم<strong>و</strong>کراتيکهای ه<strong>و</strong>ادارش<strong>و</strong>ری ب<strong>و</strong>دند برمبتنی نه به ص<strong>و</strong>رت علنی چند خلق هر لنينيزم بنايافتهآيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژی مارکسيزم-‏ ‏(تره کی <strong>و</strong> کارب<strong>و</strong>د،‏ امارهبران اصلی حزب سليقه های متفا<strong>و</strong>ت درداشت <strong>و</strong> بر مل)‏ تطبيق اهداف حزب بر مبنای اينم<strong>و</strong>رد کشتمندسلطانعلی داشتند.‏ آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژی تره کی را اختلافاختلاف ميان کارمل <strong>و</strong> که ازآيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژيک می خ<strong>و</strong>اند سياسی <strong>و</strong> ديدگاه آنهاتشکيل حزب در آغاز همان ‏«اختلاف جدی<strong>و</strong>ی می ن<strong>و</strong>يسد:‏ داشت.‏ <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د جناحميان د<strong>و</strong> آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژيک در سياسی <strong>و</strong> حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق افغانستان به رهبریهمان آغازببرک کارمل از تره کی <strong>و</strong> ن<strong>و</strong>رمحمد جناح تره کیداشت.‏ تأسيس حزب <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د تأسيس يک حزب سرخ مارکسيستی-‏جانبدار ‏"احزابقطار که در لنينستی ب<strong>و</strong>دند بهکارگری جهان"‏ کم<strong>و</strong>نيستی <strong>و</strong> برادر <strong>و</strong>لی جناح کارمل ازرسميت شناخته ش<strong>و</strong>د.‏ تأسيس يک حزب ترقيخ<strong>و</strong>اه دم<strong>و</strong>کراتيک باقب<strong>و</strong>ل س<strong>و</strong>سياليزم بحيث يک هدف د<strong>و</strong>ر،‏ هدفکه با اشتراکغايی جانبداری می نم<strong>و</strong>دند يک جبهه <strong>و</strong>سيع دم<strong>و</strong>کراتيک برای تشکيلدر اگرمبارزه نمايد.‏ حک<strong>و</strong>مت دم<strong>و</strong>کراسی ملی قب<strong>و</strong>ل برخیچه طرح جناح کارمل با <strong>و</strong>لیشد،‏ پذيرفته چپر<strong>و</strong>انه اصطلاحات باقیدر<strong>و</strong>نمايه اساسی اختلافات بجای خ<strong>و</strong>د علل اختلافات عمده به مسايلیماند.‏ جناحيک از برداشت هر <strong>و</strong> ديد طرز چ<strong>و</strong>ن:‏ شرايط عينی سياسی در کش<strong>و</strong>ر،‏از ها ملاحظه ضر<strong>و</strong>رتهای تاريخی،‏ درک متفا<strong>و</strong>ت ازانديشه های مسلط آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژيک<strong>و</strong> آيده ها 125www.goftaman.<strong>com</strong>گرديد.‏ همچنانمرب<strong>و</strong>ط میمسايلی چ<strong>و</strong>ن:‏ خاستگاه طبقاتی <strong>و</strong> خص<strong>و</strong>صيتهای ملی اعضای هر يک از جناح هاتأثيرات معين بر م<strong>و</strong>ضعگيرهای سياسیآنان <strong>و</strong>ارد ميکرد.»‏علی رغم آنکه سلطانعلی کشتمند ازاختلافات آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژيک ميان تره کی <strong>و</strong>کارمل<strong>و</strong> ه<strong>و</strong>اداران آنهاسخن می گ<strong>و</strong>يد،‏ اما ايناختلافات عمدتاً‏ اختلافات تاکتيکی ناشیاز برداشت <strong>و</strong> در يافت های متفا<strong>و</strong>ت آنها <strong>و</strong>طرفدارانشان از مبارزه بر سر تطبيق <strong>و</strong>تحقق آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژی <strong>و</strong> اهداف حزب ب<strong>و</strong>د.‏طرفداری تره کی <strong>و</strong> جناح ا<strong>و</strong> از تأسيس يکحزب مارکسيستی-لنينستی در ايجاد جامعهس<strong>و</strong>سياليستی <strong>و</strong> جانبداری کارمل <strong>و</strong> جناحا<strong>و</strong> از رسيدن به س<strong>و</strong>سياليزم به حيث هدفد<strong>و</strong>ر <strong>و</strong> نهايی حکايت از اعتقاد هر د<strong>و</strong>جناح به يک آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژی <strong>و</strong>احد <strong>و</strong> هدف همسانداشت.‏ در <strong>و</strong>اقع اختلاف ميان آنها اختلافدر تأکتيک <strong>و</strong> در نح<strong>و</strong>ه ی رسيدن بهس<strong>و</strong>سياليزم ب<strong>و</strong>د که تره کی <strong>و</strong> جناح ا<strong>و</strong> باعجله می خ<strong>و</strong>استند به آن دست يابند اماکارمل <strong>و</strong> ه<strong>و</strong>اداران ا<strong>و</strong> متدرجًا در صدددسترسی به آن ب<strong>و</strong>دند.‏ بسياری ازن<strong>و</strong>يسندگان <strong>و</strong> تحليلگران به اين با<strong>و</strong>رهستند که در آغاز تشکيل حزب دم<strong>و</strong>کراتيکخلق <strong>و</strong> د<strong>و</strong>ران مبارزات سياسی <strong>و</strong> علنی حزبمذک<strong>و</strong>ر در دهه شصت ميلادی ببرک کارمل <strong>و</strong>جناح ا<strong>و</strong> که پس از انشعاب حزب به جناحپرچم معر<strong>و</strong>ف شدند يک گر<strong>و</strong>ه معتدل <strong>و</strong>ميانه ر<strong>و</strong> در حزب چپ طرفدار ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ‏(حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق)‏ محس<strong>و</strong>ب می شدند.‏ در حالیکه بر عکس،‏ تره کی <strong>و</strong>جناح ا<strong>و</strong> که به(95)126

www.goftaman.<strong>com</strong>خلقی ها شهرتجناح خلق <strong>و</strong>يافتند يک گر<strong>و</strong>ه افراطی <strong>و</strong>تند ر<strong>و</strong> ب<strong>و</strong>دند.‏کارمل که در دهه اخير سلطنتمحمدظاهرشاه يادهه دم<strong>و</strong>کراسی د<strong>و</strong> بار بهپارلمان کش<strong>و</strong>ر راه يافت،‏ مبارزاتپارلمانی <strong>و</strong> نف<strong>و</strong>ذ در دستگاه حک<strong>و</strong>مت رابهعن<strong>و</strong>ان بخشی از ر<strong>و</strong>ش مبارزات سياسی خ<strong>و</strong>ددر راستای اهداف حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقم<strong>و</strong>رد ت<strong>و</strong>جه قرار ميداد.‏ ا<strong>و</strong> در اپريل‎1966‎در بيانيه پارلمانی خ<strong>و</strong>د تثبيت اصلمشر<strong>و</strong>طيت را در قان<strong>و</strong>ن اساسی جديد مبتنیبر اراده ی مردم خ<strong>و</strong>اند <strong>و</strong> خ<strong>و</strong>استارتق<strong>و</strong>يت نظام شاهی مشر<strong>و</strong>طه در افغانستانشد.‏ اماتره کی <strong>و</strong> ه<strong>و</strong>ادارانش مخالف اينديدگاه کارمل <strong>و</strong>حمايت ا<strong>و</strong> از نظام مشر<strong>و</strong>طهب<strong>و</strong>دند.‏ آنها ببرک کارمل را که پسر ژنرالمحمدحسين از ژنرالان نظام سلطنتی ب<strong>و</strong>دمتهم به انحراف از اص<strong>و</strong>ل مبارزه <strong>و</strong>آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژی حزب ميکردند <strong>و</strong> ا<strong>و</strong> راکم<strong>و</strong>نيست درباری می ناميدند.‏تفا<strong>و</strong>ت در ر<strong>و</strong>ش مبارزات د<strong>و</strong> جناح حزب <strong>و</strong>رهبران آنها نيز از س<strong>و</strong>ی برخی ن<strong>و</strong>يسندگانخارجی به شم<strong>و</strong>ل ن<strong>و</strong>يسندگان ر<strong>و</strong>سی مطرح میش<strong>و</strong>د.‏ هنری برادشر ن<strong>و</strong>يسنده <strong>و</strong> ژ<strong>و</strong>رناليستامريکايی در م<strong>و</strong>رد تفا<strong>و</strong>ت ر<strong>و</strong>ش مبارزاتیتره کی <strong>و</strong> کارمل می ن<strong>و</strong>يسد:‏ ‏«کارملمعتقد ب<strong>و</strong>د تا قدرتش را متدرجًا از طريقجلب همکاری ديگران در داخل حک<strong>و</strong>متانکشاف بخشد.‏ <strong>و</strong>لی تره کی با اين ر<strong>و</strong>شم<strong>و</strong>افق نب<strong>و</strong>د،‏ بلکه حاميانش را بهمبارزه از بير<strong>و</strong>ن عليه رژيم تش<strong>و</strong>يقميکرد.»‏127(96)www.goftaman.<strong>com</strong>ر<strong>و</strong>سی درجمعی از محققينانستيت<strong>و</strong>ی تاريخ نظامی فدراسي<strong>و</strong>ن ر<strong>و</strong>سيهپس از فر<strong>و</strong>پاشی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی نيز از تفا<strong>و</strong>تديدگاه های مبارزاتی <strong>و</strong>سياسی هر د<strong>و</strong> جناحخلق <strong>و</strong> پرچم سخن می گ<strong>و</strong>يند:‏ ‏«خلقی هاه<strong>و</strong>ادار ريشه يی ترين تح<strong>و</strong>لات در تار<strong>و</strong>پ<strong>و</strong>دجامعه ب<strong>و</strong>دند،‏ که هدف نهايی پ<strong>و</strong>يايی خ<strong>و</strong>درا اعمار جامعه س<strong>و</strong>سياليستی میپنداشتند.‏ پری ها برعکس،‏ ميانه ر<strong>و</strong> <strong>و</strong>ه<strong>و</strong>ادار دگرديسی تدريجی ب<strong>و</strong>دند که هدفنهايی پ<strong>و</strong>يايی خ<strong>و</strong>د را جامعه دم<strong>و</strong>کراتيک،‏آزاد <strong>و</strong> مترقی می خ<strong>و</strong>اندند.»‏اما علی رغم تفا<strong>و</strong>ت ظاهری در ر<strong>و</strong>ش <strong>و</strong> اسل<strong>و</strong>بمبارزه <strong>و</strong> تص<strong>و</strong>ير تندر<strong>و</strong>ی جناح خلق <strong>و</strong> ميانهر<strong>و</strong>ی جناح پرچم اين نکته قابل پرسش استکه تاچه حد اين تفا<strong>و</strong>ت زمينه ساز انشعابحزب گرديد؟ از س<strong>و</strong>ی ديگر آيا رهبران هر د<strong>و</strong>جناح <strong>و</strong> ه<strong>و</strong>ادارانشان به ر<strong>و</strong>ش <strong>و</strong> تأکتيکی کهدر مبارزات <strong>و</strong> فعاليت های سياسی خ<strong>و</strong>دپيشگرفتند صادق ب<strong>و</strong>دند؟اگر ببرک کارمل <strong>و</strong> جناح پرچم ازس<strong>و</strong>ی تره کی<strong>و</strong>جناح خلق متهم به ارتباط <strong>و</strong> <strong>و</strong>ابستگی بهدربار حک<strong>و</strong>متی می شدند،‏ تره کی نيز تلاشکرد تا کم از کم با سردار محمددا<strong>و</strong>د رابط برقرار کند.‏ محمد حسن شرق از همکاران نزديکمحمددا<strong>و</strong>د ادعامی کند که ا<strong>و</strong> يک بار زمينهرا برای ملاقات تره کی با محمددا<strong>و</strong>د مساعدکرد اما پرسش تره کی از محمددا<strong>و</strong>د که نظرا<strong>و</strong> در م<strong>و</strong>رد خدا <strong>و</strong> دين اسلام چيست خشممحمددا<strong>و</strong>د را بر انگيخت <strong>و</strong> مانع هر گ<strong>و</strong>نهر<strong>و</strong>ابط بعدی ميان طرفين گرديد.‏ اما بهق<strong>و</strong>ل عزيزاالله <strong>و</strong>اصفی <strong>و</strong>زير زراعت د<strong>و</strong>رهجمه<strong>و</strong>ريت محمددا<strong>و</strong>د تقاضای ا<strong>و</strong> را دا<strong>و</strong>دخان(97)128

درراwww.goftaman.<strong>com</strong>ملاقات باجاس<strong>و</strong>س امريکايی ها129(98)تره کی که ا<strong>و</strong>خ<strong>و</strong>اند،‏ نپذيرفت.‏پژ<strong>و</strong>هشگرامريکايیخبرنگار<strong>و</strong> هنری برادشر جناح خلق برایتلاش تره کی <strong>و</strong> حتی از به جای جناححک<strong>و</strong>مت محمددا<strong>و</strong>د مشارکت در می کند که:‏ادعا ا<strong>و</strong> پرچم سخن می گ<strong>و</strong>يد.‏ اخيرسالطی نامه ای که در ‏«خلقی ها آندر فرستادند عن<strong>و</strong>ان محمددا<strong>و</strong>د آمادگی کرده ب<strong>و</strong>دندکه مام<strong>و</strong>رينابراز درپری ها بجای مام<strong>و</strong>رين فاسد صادق آنها اينحک<strong>و</strong>مت تعيين ش<strong>و</strong>ند،‏ ليکن محمددا<strong>و</strong>د ناديده گرفت.»‏خ<strong>و</strong>استه را ايجادم<strong>و</strong>رد افز<strong>و</strong>ن برتلاش تره کی در ر<strong>و</strong>ابطد<strong>و</strong>لت سردارمحمددا<strong>و</strong>د،‏ از ر<strong>و</strong>ابط با د<strong>و</strong>لت ا<strong>و</strong><strong>و</strong> محمددا<strong>و</strong>د حفيظ االله امين با پنجشيریدستگير سخن زده می ش<strong>و</strong>د.‏ نيز دفتر سياسی جناح خلق می ن<strong>و</strong>يسد:‏عض<strong>و</strong> پي<strong>و</strong>ندسرداردا<strong>و</strong>د ‏«اين که آيا امين با يا<strong>و</strong> ارتباطی داشته <strong>و</strong>گماشته ا<strong>و</strong> ب<strong>و</strong>د <strong>و</strong> امادسترس ما نيست.‏ م<strong>و</strong>ٔثق در خير اسناد هنگام تسلط د<strong>و</strong>لتحفيظ االله امين در خان آزادانهبير<strong>و</strong>کراتيک سردارمحمددا<strong>و</strong>د <strong>و</strong>بد<strong>و</strong>ن رعايت م<strong>و</strong>ازين مبارزه بی سر <strong>و</strong> سازمانهایسازماندهی افسران <strong>و</strong> کار صدا اعضایحالانکه ساير پيش ميبرد.‏ نظامی را دايمیپيگرد حرفه يی بير<strong>و</strong>ی سياسی م<strong>و</strong>رد قديرجاس<strong>و</strong>سی های شبکه <strong>و</strong> پ<strong>و</strong>ليس دا<strong>و</strong>دسردار داخله <strong>و</strong>زير ن<strong>و</strong>رستانی ب<strong>و</strong>دند...‏م<strong>و</strong>ردن<strong>و</strong>رمحمدتره کی در هنگاميکه از محافل حاکمهحفيظ االله امين با پي<strong>و</strong>ند تبسم،‏ اشاره،‏با پرسش ص<strong>و</strong>رت گرفته ا<strong>و</strong> (99)1974www.goftaman.<strong>com</strong>غيربص<strong>و</strong>رت <strong>و</strong>کنايه که ازهمانگ<strong>و</strong>نه ميساخت:‏ جدی <strong>و</strong>انم<strong>و</strong>د جريده پيام <strong>و</strong>جدان برای پخش آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژیاستفاده میطبقه ی کارگر د<strong>و</strong>ران ساز انعطاف اص<strong>و</strong>لیخلاقيت <strong>و</strong> با کنيم حزب ما بد<strong>و</strong>نبايد شناخته شده نيز ت<strong>و</strong>سط عناصر تحريک محافل حاکمه انديشه های پيشر<strong>و</strong>تر<strong>و</strong>يجصف<strong>و</strong>ف ارد<strong>و</strong> پخش <strong>و</strong> در زحمتکشان را سياسی حزب را<strong>و</strong>پايه های اجتماعی <strong>و</strong> تق<strong>و</strong>يت کند.»‏جناح پرچم که درآغازببرک کارمل <strong>و</strong> خلاف ترهتشکيل حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق بر تأسيس حزب سرخجناح خلق نه از کی <strong>و</strong> تشکيل يکمارکسيستی-لنينستی بلکه از حزب ترقی خ<strong>و</strong>اه دم<strong>و</strong>کراتيک حمايت ميکرد،‏خط فکری <strong>و</strong> ر<strong>و</strong>ش افراطانشعاب در پس از گرفت.‏گرايانه تره کی <strong>و</strong>جناح خلق قرار که سلطانعلی کشتمند ريشه هایحالی در به جانبداری جناحانشعاب را اختلاف <strong>و</strong> سرخحزب يک تأسيس از کی تره ‏"احزاب برادرمارکسيستی-لنينستی <strong>و</strong>شامل <strong>و</strong> به خص<strong>و</strong>صکم<strong>و</strong>نيستی <strong>و</strong>کارگری جهان"‏ تد<strong>و</strong>ين اساسنامه ی حزبسر بر نظر اختلاف مرتبط می سازد،‏ اما انتشار سندی ازفر<strong>و</strong>پاشیآرشيف حزب کم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی پس از ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی نشان ميدهد که ببرک کارمل در دههجناح پرچمتا مسک<strong>و</strong> خ<strong>و</strong>استه ب<strong>و</strong>د از هفتاد به رهبری ا<strong>و</strong> به عن<strong>و</strong>ان حزب کم<strong>و</strong>نيستاين سنددر افغانستان شناخته ش<strong>و</strong>د.‏ نگاشته می ش<strong>و</strong>د:‏جی.‏کابل،‏ <strong>و</strong>يژه ی کی.‏ ‏«تلگرام رمزی از ببرکبی ، شمارهگر<strong>و</strong>ه پرچم حزب دم<strong>و</strong>کراتيککارمل رهبر 5/19/ 1976130(100)474 تاريخ

<strong>و</strong>"‏<strong>و</strong>"‏www.goftaman.<strong>com</strong>افغانستان ازخلقکميته مرکزی حزب کم<strong>و</strong>نيست اتحاد ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یخ<strong>و</strong>اهش نم<strong>و</strong>ده است تا ‏"گر<strong>و</strong>ه تحت رهبری ا<strong>و</strong>در عرصه بين المللی به عن<strong>و</strong>ان حزبکم<strong>و</strong>نيست افغانستان به رسميت شناخته ش<strong>و</strong>دهمچنان خ<strong>و</strong>استار همکاری در زمينه ی پخشپيام ‏"پرچم"‏ عن<strong>و</strong>انی رهبران"‏ اکثريتاحزاب کم<strong>و</strong>نيستی <strong>و</strong>کارگری ‏(به جز از حزبکم<strong>و</strong>نيست چين)‏ پيام <strong>و</strong>يژه عن<strong>و</strong>انیکميته مرکزی احزاب کم<strong>و</strong>نيست هند،‏ عراق،‏چکسل<strong>و</strong>اکيا،‏ لهستان <strong>و</strong> جمه<strong>و</strong>ری دم<strong>و</strong>کراتيکآلمان ‏(که در ارگانهای مطب<strong>و</strong>عاتی آنها گ<strong>و</strong>اينکه مدارکی به چاپ رسيده باشد که بهگ<strong>و</strong>نه ی غير عينی به مسايل جنبش کارگریدر افغانستان ر<strong>و</strong>شنی انداخته شدهباشد)،‏ گرديده است...‏ «سلطانعلی کشتمند اختلاف بر سر اساسنامهحزب را نقطه ا<strong>و</strong>ج اختلاف ميان تره کی<strong>و</strong>کارمل <strong>و</strong> ه<strong>و</strong>اداران آنها تلقی می کند کهآخرين زمينه های سازش ميان د<strong>و</strong> جناح رابرهم زد:‏ ‏«جناح تره کی پيشنهاد مينم<strong>و</strong>دکه ماهيت حزب بمثابه يک حزب مارکسيستی-‏لنينيستی بر پايه اصل مرکزيتدم<strong>و</strong>کراتيک <strong>و</strong> <strong>و</strong>فادار به انترناسي<strong>و</strong>ناليزمپر<strong>و</strong>لتری بايد در اساسنامه تذکار يابد،‏<strong>و</strong>لی جناح کارمل آنرا مغاير اص<strong>و</strong>ل مرامیحزب <strong>و</strong> د<strong>و</strong>ر از <strong>و</strong>اقع بينی سياسیميدانستند.»‏صرف نظر از ت<strong>و</strong>ضيحات کشتمند <strong>و</strong> ديدگاههای ن<strong>و</strong>يسندگان <strong>و</strong> تحليلگران ديگر مبنیبر ميانه ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> <strong>و</strong>اقع بينی کارمل <strong>و</strong>جناح پرچم <strong>و</strong> قطع نظر از سند آرشيفکميته مرکزی حزب کم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی،‏ کارمل(101)131(102)www.goftaman.<strong>com</strong>پس از انشعاب<strong>و</strong> جناح پرچمدر مسير خش<strong>و</strong>نت <strong>و</strong> ش<strong>و</strong>رش قرار گرفتند.‏ر<strong>و</strong>ش <strong>و</strong> عملکرد مبارزاتی ببرک کارمل <strong>و</strong>جناح پرچم در داخل پارلمان <strong>و</strong> درتظاهرات خيابانی <strong>و</strong> در عرصه مطب<strong>و</strong>عات درسالهای پس از انشعاب حاکی از افراطگرايی های ا<strong>و</strong> <strong>و</strong> ه<strong>و</strong>ادارانش در طرحشعارها <strong>و</strong> تبليغات چپ ر<strong>و</strong>انه <strong>و</strong> دفاعک<strong>و</strong>رک<strong>و</strong>رانه <strong>و</strong>بی قيد <strong>و</strong> شرط از سياست هایمنطق<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> جهانی د<strong>و</strong>لت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ب<strong>و</strong>د.‏ق<strong>و</strong>متمايلات <strong>و</strong> يی قبيله افکار ج-‏ حزبع<strong>و</strong>امل اختلاف <strong>و</strong>انشعاب در گرايانه:‏يکی ازدم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong>گسترش گسستگی <strong>و</strong> خص<strong>و</strong>متتفکرات قبيلههای بعدی به گرايشات <strong>و</strong> يی <strong>و</strong>ق<strong>و</strong>م گرايانه ی هرد<strong>و</strong> جناح <strong>و</strong> رهبرانانشعابميگردد.‏ سط<strong>و</strong>ح مختلف بر در آنها اختلاف ميان بنيانگذاران آنحزب <strong>و</strong> در عن<strong>و</strong>ان دلايلبه ظاهر برغم آنچه که در انشعاب مطرح می ش<strong>و</strong>د برمبنایاختلاف <strong>و</strong> تمايلات ق<strong>و</strong>می <strong>و</strong>قبيله ای ص<strong>و</strong>رتتفکرات <strong>و</strong> جناح پرچم <strong>و</strong>انشعاب حزب به د<strong>و</strong> گرفت.‏ م<strong>و</strong>ٔسسينخلق،‏ انشعاب محمدطاهربدخشی از ايجاد فراکسي<strong>و</strong>نهاحزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong> د<strong>و</strong>رهدر<strong>و</strong>ن حزب در شاخه های مختلف در <strong>و</strong> <strong>و</strong>افکار های پسين حاکميت ريشه در ميان رهبرانقبيله گرايانه در عملکرد جالب اين است که تمايلاتحزبی دارد.‏ ميانيی به گ<strong>و</strong>نه ای در قبيله ق<strong>و</strong>می <strong>و</strong> اعضای حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق ريشه د<strong>و</strong>انيدهکه حتا برخی اعضای رهبری حزب بس<strong>و</strong>یب<strong>و</strong>د پير<strong>و</strong>زی آن نه به‎1357‎<strong>و</strong> ث<strong>و</strong>ر ک<strong>و</strong>دتای 1327

www.goftaman.<strong>com</strong>نظامی حزب <strong>و</strong>عن<strong>و</strong>ان ک<strong>و</strong>دتایيا انقلاب ث<strong>و</strong>ر بلکه به عن<strong>و</strong>ان پير<strong>و</strong>زیقبيله غلجايی به قبيله درانی ق<strong>و</strong>مپشت<strong>و</strong>ن می ديدند.‏ آنگ<strong>و</strong>نه که يکیازاعضای جناح پرچم حزب می ن<strong>و</strong>يسد:«پساز ث<strong>و</strong>ر عده ای از رهبران خلقی به اينبا<strong>و</strong>ر ب<strong>و</strong>دند که با از بين رفتن حاکميتقبايل درانی حق حک<strong>و</strong>مت از قبايل غلجايیاست زيرا بالآخره اين مير<strong>و</strong>يس خان ب<strong>و</strong>دکه برای ا<strong>و</strong>لين مرتبه در افغانستاناعلان حک<strong>و</strong>مت کرد.‏ شاهد عينی حکايت میکند که در ر<strong>و</strong>ز ث<strong>و</strong>ر يکی از اعضای دفترسياسی حزب دم<strong>و</strong>کرايتک خلق ‏(برخی اظهاراين مطلب را به سليمان لايق نسبتميدهند)‏ در دهليز رادي<strong>و</strong> افغانستان درحالی که اشک خ<strong>و</strong>شی از چشمانش جاری ب<strong>و</strong>دخطاب به تره کی گفت:‏ ‏"دمير<strong>و</strong>يس نيکه شملهرا ا<strong>و</strong>چته کره"‏ ‏(شف دستار مير<strong>و</strong>يس بابارا بلند کردی)»‏داکتر اکرم عثمان ن<strong>و</strong>يسنده <strong>و</strong> پژ<strong>و</strong>هشگرکش<strong>و</strong>ر،‏ حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق را يکی از‏"سازمانهای طراز قبيله ای"‏ می خ<strong>و</strong>اند:‏‏«يک فرد در داخل قبيله فقط با ه<strong>و</strong>يتقبيله اش ه<strong>و</strong>يت ميابد،‏ در غير آن هيچکسنيست.‏ نه رسميت دارد نه اهليت.‏ برایکسب مجدد ناچار است که به قبيله ديگریپناه ببرد تا از حق<strong>و</strong>قی برخ<strong>و</strong>ردار گردد.‏در افغانستان حتا به اصطلاح مترقی تريناحزاب،‏ سازمانهای طراز قبيله ای ب<strong>و</strong>دند؛تشکيلاتی بسته،‏ کندپ<strong>و</strong> <strong>و</strong> ما قبل مدرن.‏مگرنه آن ب<strong>و</strong>د که سرشناس ترين اعضایرهبری حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق درآستانه یفر<strong>و</strong>پاشی،‏ هر يک به قبيله تيره <strong>و</strong> تبار(103)1337.7www.goftaman.<strong>com</strong>به<strong>و</strong>خ<strong>و</strong>د پي<strong>و</strong>ستندآيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژی خ<strong>و</strong>د پشت کردند.‏ علتش آن ب<strong>و</strong>دکه مظر<strong>و</strong>ف اذهانشان با ظرف جامعه نمیخ<strong>و</strong>اند.‏ <strong>و</strong>قتيکه حامی <strong>و</strong>رزاق خان،‏ اتحادش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی نامردانه پايش راپس کشيدآنها کهبد<strong>و</strong>ن ت<strong>و</strong>طئه راه ديگری بلد نب<strong>و</strong>دند عليهيکديگر مت<strong>و</strong>سل به دسيسه شدند <strong>و</strong> به قيمتانهدام حزب <strong>و</strong>سر بريدن رفقای شان،‏ بااستفاده از ک<strong>و</strong>دتای در<strong>و</strong>ن حزبی،‏ ماهرانهگليم شانرا از م<strong>و</strong>ج بدر کردند <strong>و</strong> خ<strong>و</strong>درا به هالند،‏ آلمان،‏ س<strong>و</strong>يس،‏ انگلستان <strong>و</strong>حتی ايالات متحده امريکا رساندند.‏ همانکش<strong>و</strong>ر هايی که از بام تاشام از س<strong>و</strong>ی مابه اصطلاح ‏"ر<strong>و</strong>شنفکران انقلابی!‏ يا بهگفته ی"‏ شادر<strong>و</strong>ان ي<strong>و</strong>نس سرخابی"‏ کم<strong>و</strong>نيستهای سال<strong>و</strong>نی!‏ م<strong>و</strong>رد لحن <strong>و</strong>طعن قرارميگرفتند.»‏تمايلات قبيل<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>ق<strong>و</strong>می از نخستين د<strong>و</strong>رانشکل گيری حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق پي<strong>و</strong>سته درافکار <strong>و</strong> عملکرد رهبران حزب متبارز ب<strong>و</strong>د.‏به گفته ی عبدالقد<strong>و</strong>س غ<strong>و</strong>ربندی <strong>و</strong> برخیديگر از اعضای حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق،‏ ببرککارمل هميشه تره کی را مظهر تفکراتقبيل<strong>و</strong>ی ميدانست <strong>و</strong> ا<strong>و</strong> را متهم ميکرد کهدر صدد رهبری حزب طراز ن<strong>و</strong>ين با ن<strong>و</strong>رم ها<strong>و</strong> معيارهای قبيل<strong>و</strong>ی است.‏ برخی ازتحليلگران افکار <strong>و</strong> عملکرد ن<strong>و</strong>ر محمدتره کی را بيشتر از ببرک کارمل متأثر ازتمايلات ق<strong>و</strong>می <strong>و</strong> قبيل<strong>و</strong>ی ارزيابی می کنند.‏در اين ارزيابی ها حمايت متدا<strong>و</strong>م تره کیاز ارتقای م<strong>و</strong>قعيت <strong>و</strong> م<strong>و</strong>قف حفيظ االله اميندر داخل حزب به تمايلات ق<strong>و</strong>می تره کی نسبتداده می ش<strong>و</strong>د.‏ اين در حاليست که جناح134(104)

www.goftaman.<strong>com</strong>جناحکارمل <strong>و</strong> ببرکخلق،‏ جهت گيری هایپرچم رابه داشتن تعصبات <strong>و</strong> هرحزب متهم می کنند.‏ زبانی در ق<strong>و</strong>می <strong>و</strong> جناح خلق <strong>و</strong>د<strong>و</strong> هر چند اعضای حزب در ق<strong>و</strong>ميت های مختلف ب<strong>و</strong>دند،‏ اماپرچم از جناح خلقاعضای بيشتر بگ<strong>و</strong>نه ی مشخص تر اطراف <strong>و</strong><strong>و</strong>لايات <strong>و</strong> عمدتاً‏ از پشت<strong>و</strong>نها <strong>و</strong> را تاجک ها <strong>و</strong>پشت<strong>و</strong>نهایاعضای جناح پرچم را البتهفارسی زبان شهر نشين می ساختند.‏ مح<strong>و</strong>رکه جناح پرچم در دهه ی هشتاد در گرفت تعدادرهبری حزب قرار حاکميت <strong>و</strong> بيشترپشت<strong>و</strong>نها ميان غير اعضای حزب از اعضایهزار د<strong>و</strong>صد از سال در شدند.‏ ازصد در پشت<strong>و</strong>ن <strong>و</strong> صد در حزب‎37،7‎ ب<strong>و</strong>دند.(‏‎105‎‏)‏تاجک ها که جناحهشتاد دهه اعضای حزب در شمار ميانداشت در پرچم در مح<strong>و</strong>ر حاکميت قرار هزاره<strong>و</strong> بک ها چ<strong>و</strong>ن از اق<strong>و</strong>ام ديگر ساير ترکيب ق<strong>و</strong>می اعضای حزبرفت.‏ بالا نيز ها تاسالسال‎1360‎ دم<strong>و</strong>کراتيک خلق از بدينگ<strong>و</strong>نه ب<strong>و</strong>د:‏درسال‎1360‎‏،‏پشت<strong>و</strong>ن ‏«اعضای اعضایسال‎1366‎‏،‏ سال‎1362‎‏،‏سالسال‎1360‎‏،‏تاجک در اعضای ازبکسالسال‎1362‎‏،‏سال‎1360‎‏،‏در اعضای هزاره درسال<strong>و</strong> سال‎1366‎‏،‏ سال‎1366‎‏،‏47،71351989(1981)(1987) 1366%47،6، در.%37،7%42،7، در،%41،9 در ،1362،%44،6 در .%47،1 ،1366%6،9، در%5،1، در،1360%8،1%0،8، درسال‎1362‎‏،‏ %1،1، در(106)«.%4،0صرف نظر از آنکه کدام جناح <strong>و</strong> نحله هایحزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق در ادعا های خ<strong>و</strong>د حقبه جانب هستند،‏ تمايلات <strong>و</strong> تفکرات ق<strong>و</strong>مwww.goftaman.<strong>com</strong>قبيله يی درگرايانه <strong>و</strong>تمام مخاصمت ها <strong>و</strong> کشمکش های خ<strong>و</strong>نين در<strong>و</strong>نگر<strong>و</strong>هی ميان جناح های خلق <strong>و</strong> پرچم <strong>و</strong>شاخه های متعدد اين جناح ها از آغازتشکيل حزب تا د<strong>و</strong>ران حاکميت <strong>و</strong> سق<strong>و</strong>ط <strong>و</strong>حتا تا اکن<strong>و</strong>ن يکی از ع<strong>و</strong>امل مهم اختلاف<strong>و</strong> مخاصمت است.‏ ک<strong>و</strong>دتا ها <strong>و</strong> زد<strong>و</strong>بندهایجناحی <strong>و</strong> فراکسي<strong>و</strong>نی حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقدر د<strong>و</strong>ران حاکميت <strong>و</strong> حتا پس از حاکميتبا گر<strong>و</strong>ه ها <strong>و</strong> تنظيم های مجاهدين ريشهدر افکار <strong>و</strong> تمايلات ق<strong>و</strong>می <strong>و</strong> قبيله يیداشت.‏ ک<strong>و</strong>دتای شهن<strong>و</strong>از تنی باگلبدينحکمتيار در ح<strong>و</strong>ت از جناح خلق،‏ سپسهمراهی اين جناح برهبری اسلم <strong>و</strong>طنجار <strong>و</strong>راز محمد پکتين باز هم باحکمتيار درث<strong>و</strong>ر 1371، همراهی <strong>و</strong> مشارکت جناح پرچم بااحمدشاه مسع<strong>و</strong>د در همين زمان در برابراقدام مشترک بخشی از خلقی ها <strong>و</strong> پری هایه<strong>و</strong>ادار نجيب االله،‏ همراهی <strong>و</strong> مشارکت افسرانجناح خلق با جنبش طالبان همه ناشی ازتمايلات ق<strong>و</strong>مگرايانه در ميان حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق ب<strong>و</strong>د.‏ در حالی که برخیاعضای نظامی <strong>و</strong> ملکی شاخه های مختلفجناح پرچم پس از سق<strong>و</strong>ط حک<strong>و</strong>مت حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق در کنار احمدشاه مسع<strong>و</strong>د <strong>و</strong>عبدالرشيدد<strong>و</strong>ستم باقی ماندند <strong>و</strong> در تمامجنگ های اين د<strong>و</strong>ره شرکت داشتند،‏ تعدادقابل ملاحظه ی از نظاميان جناح خلق ازطريق استخبارات نظامی پاکستان ‏(آی.‏اس.‏ آی)‏ در کنار طالبان قرار گرفتند <strong>و</strong>به عن<strong>و</strong>ان سربازان جنگی بد<strong>و</strong>ی ترين <strong>و</strong>عقب مانده ترين گر<strong>و</strong>ه در آمدند؛ آنهم ازطريق آی.‏ اس.‏ آی که يک <strong>و</strong>نيم دهه1358136

www.goftaman.<strong>com</strong>مبارزه <strong>و</strong>جنگافتخارمی کشيدند.‏يدک مذک<strong>و</strong>ر با استخبارات را پاکستانی میخبرنگار محقق <strong>و</strong> رشيد احمد دادن صدهاقرار ای با اس.‏ ‏«آی.‏ ن<strong>و</strong>يسد:‏ تکنيسن افغانی الاصل ارتش که ازبه پاکستان پناه آ<strong>و</strong>رده ب<strong>و</strong>دند<strong>و</strong>افسر سالطالبان،‏ کمک م<strong>و</strong>ٔثری به آنهااختيار در اين افسران <strong>و</strong>ابسته بهبسياری از نم<strong>و</strong>د.‏ نير<strong>و</strong>هایفرمانده ‏"شهن<strong>و</strong>ازتنی"‏ جنرال نجيب االله ب<strong>و</strong>دند؛ همان کسیمسلح رئيس جمه<strong>و</strong>ر عليه نجيب االلهفرجام را که يک ک<strong>و</strong>دتای نا ک<strong>و</strong>دتای"تنی"‏رهبری کرد.‏ مارچ در <strong>و</strong> آی.‏پشتيبانی گلبدين حکمتيار م<strong>و</strong>رد ‏"تنی"‏شکست آن،‏ پس از آی ب<strong>و</strong>د،‏ اما اس.‏ به پاکستان فرارشدند افرادش مجب<strong>و</strong>ر <strong>و</strong> پناهندگی دادهآنها به آنجا کنند که در متعلق به جناح خلق حزبشد.‏ ‏"تنی"‏ خلق تحتدم<strong>و</strong>کراتيک خلق افغانستان ب<strong>و</strong>د.‏ بسياری از افسران<strong>و</strong> پشت<strong>و</strong>نها ب<strong>و</strong>د سلطه آن ناسي<strong>و</strong>ناليستهای متعصب پشت<strong>و</strong>ن ب<strong>و</strong>دند.‏به عن<strong>و</strong>ان يکاين افسران طالبان را پشت<strong>و</strong>نها<strong>و</strong>سيله مناسب برای حاکميت مجدد به آنهامايل ب<strong>و</strong>دند لذا <strong>و</strong> می ديدند هنگاميکه طالبان کابل رابپي<strong>و</strong>ندند.‏ بخش اعظمگرفتند،‏ کل نير<strong>و</strong>ی ه<strong>و</strong>ايی <strong>و</strong> ت<strong>و</strong>سطت<strong>و</strong>پخانه سنگين آنها نير<strong>و</strong>ی زرهی <strong>و</strong> خلقيهای سابق راه اندازی می شد.»‏به مشکل می ت<strong>و</strong>ان پاسخ دقيق <strong>و</strong> درست اينحزب دم<strong>و</strong>کراتيکيافت که چرا در پرسش را د<strong>و</strong>ران قدرت <strong>و</strong>شکل گيری تا آغاز خلق از ز<strong>و</strong>ال قدرت پي<strong>و</strong>سته يک سير ارتجاعی از<strong>و</strong>لنينيستی مارکسيستی-‏ تفکرات انترناسي<strong>و</strong>ناليزم بس<strong>و</strong>ی افکار <strong>و</strong> گرايشات(107)13719901992www.goftaman.<strong>com</strong>است؟داشته قبيله گرايیمی ت<strong>و</strong>ان دررا دليل اين امر آيايکی از سيستم حاکم برخطای آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژی <strong>و</strong> نقص <strong>و</strong> الهام حزبسر چشمه منبع <strong>و</strong> ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بمثابه گرفت؟ چ<strong>و</strong>ندم<strong>و</strong>کراتيک خلق به جستج<strong>و</strong> شعارش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی با کم<strong>و</strong>نيستان حاکم بر کبيرتشکيل کش<strong>و</strong>ر انترناسي<strong>و</strong>ناليزم <strong>و</strong> مبنای آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژی مارکسيزم،‏بر ش<strong>و</strong>راها ر<strong>و</strong>سیامپرات<strong>و</strong>ری يک تشکيل به عملا شايديا پرداختند.‏ممکن است نقص آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژی <strong>و</strong>ابزاری از آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژی شاملاستفاده بخش مهماما پاسخ به پرسش ف<strong>و</strong>ق باشد،‏ قبيل<strong>و</strong>ی جامعهساختار در بايد پاسخ را عقبنتيجه در افغانستان سراغ کرد.‏ همه<strong>و</strong>بافت قبيله يی جامعه ماندگی اينخ<strong>و</strong>استه از حاکمان بر زمامداران <strong>و</strong> قبيل<strong>و</strong>یتمايلات ق<strong>و</strong>می <strong>و</strong> جامعه،‏ افکار <strong>و</strong> حيات <strong>و</strong>در <strong>و</strong> را باخ<strong>و</strong>د داشته اند استفادهآن از خ<strong>و</strong>د سياسی فعاليت حاکمان <strong>و</strong>صرف نظر از کرده اند.‏ ابزاری تاريخزمام داران گذشته به خص<strong>و</strong>ص در که خ<strong>و</strong>د محص<strong>و</strong>ل سيستم قبيل<strong>و</strong>یکش<strong>و</strong>ر معاصر انگيزه <strong>و</strong> <strong>و</strong>ابستگی هایبا ب<strong>و</strong>دند <strong>و</strong> امارت تاسرکرسی پادشاهی <strong>و</strong> قبيل<strong>و</strong>ی بر گر<strong>و</strong>ه های<strong>و</strong> جنگيدند،‏ عناصر عمر آخر ادعایسياسی جامعه با آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژيک <strong>و</strong> به انترناسي<strong>و</strong>ناليزم مارکسيستی <strong>و</strong>اعتقاد درمبنای اخ<strong>و</strong>ت اسلامی نيز امت سازی بر حاکميتقدرت <strong>و</strong> سر بر نيم قرن اخير بد<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> منازعه خ<strong>و</strong>نين شدند.‏ درگير قبيلهبد<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> زمانيکه ساختار تا ترديد فرهنگ قبيله يی<strong>و</strong> يی جامعه متح<strong>و</strong>ل نش<strong>و</strong>د 138

www.goftaman.<strong>com</strong>نيابد،‏ افکاردگرگ<strong>و</strong>نی<strong>و</strong> گرايشات ق<strong>و</strong>می <strong>و</strong> قبيله يی همچنان درعرصه سياست <strong>و</strong> حاکميت کش<strong>و</strong>ر بسيار اثرگذار <strong>و</strong> نقش آفرين باقی ميماند.‏‏"الي<strong>و</strong>يه ر<strong>و</strong>ا"‏ ن<strong>و</strong>يسنده <strong>و</strong> محقق فرانس<strong>و</strong>ینيز تمايلات قبيله گرايی <strong>و</strong>تفکرات ق<strong>و</strong>میحزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق را ناشی از<strong>و</strong>يژگيهای قبيل<strong>و</strong>ی جامعه افغانستانميداند:‏ ‏«در افغانستان حزب دم<strong>و</strong>کراتيکخلق افغانستان نت<strong>و</strong>انست از غلاف ق<strong>و</strong>ميت <strong>و</strong>قبيله گرايی بدر آيد.‏ قبيله گرايی درحزب نتيجه ملح<strong>و</strong>ظات آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژيکی نب<strong>و</strong>دهبلکه نتيجه تقسيم بندی قبيل<strong>و</strong>ی جامعهاست که يا بر اساس ه<strong>و</strong>يت ق<strong>و</strong>می،‏ مليتی <strong>و</strong>ياگرايش های قبيل<strong>و</strong>ی،‏ طايفه ای است<strong>و</strong>اراست.‏ اين تقسيم بندی جامعه نسبت بهمنافع طبقاتی <strong>و</strong> تعهدات آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژيکینير<strong>و</strong>مند تر است.‏ همانط<strong>و</strong>ريکه در يمن درفبر<strong>و</strong>ری 1986 معل<strong>و</strong>م گرديد.»‏(108)انشعاب:‏اختلاف <strong>و</strong> د-‏ سياست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در تحليلگران دست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی اسبق <strong>و</strong>برخی از دررا آن کش<strong>و</strong>ر حزب کم<strong>و</strong>نيست حاکم بر جناحانشعاب حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق به د<strong>و</strong> تدام اين انشعاب میپرچم <strong>و</strong> خلق <strong>و</strong> بينند.‏ن<strong>و</strong>يسندگان امريکايیاز هنری برادشر ام<strong>و</strong>ر ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به ر<strong>و</strong>ابط جداگانهمتخصص در ببرک کارملن<strong>و</strong>رمحمدتره کی <strong>و</strong> ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی با رهبران د<strong>و</strong>جناح اصلی حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقتشکيل حزب انگشتسالهای پس از در سياست متد<strong>و</strong>البخشی از آنرا <strong>و</strong> ميگذارد ‏«اين شي<strong>و</strong>ه ازد<strong>و</strong>لت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی تلقی می کند:‏ 139www.goftaman.<strong>com</strong>جاهای ديگرطرف مسک<strong>و</strong> درنيز ص<strong>و</strong>رت گرفته است.‏ نمايندگان کی.‏ جی.‏بی نه تنها انشعاب را در ميان احزابکم<strong>و</strong>نيست تش<strong>و</strong>يق نم<strong>و</strong>ده اند،‏ بلکه الهام بخشآن نيز ب<strong>و</strong>ده اند تا بدين ترتيب از هرگر<strong>و</strong>ه برای اهداف مسک<strong>و</strong> استفاده کردهباشند.»‏اگر بس<strong>و</strong>ی انشعاب حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق بهد<strong>و</strong> جناح خلق <strong>و</strong> پرچم از زا<strong>و</strong>يه سياستمسک<strong>و</strong> در دسترسی به اهداف معينی نگريستهش<strong>و</strong>د،‏ نکات اصلی آن اهداف در اين مسايلقابل جستج<strong>و</strong> <strong>و</strong> بررسی خ<strong>و</strong>اهد ب<strong>و</strong>د:‏ نخست،‏جل<strong>و</strong>گيری از نف<strong>و</strong>ذ بيشتر جريان چپ <strong>و</strong>مارکسيست ه<strong>و</strong>ادار حزب کم<strong>و</strong>نيست چين درجامعه ر<strong>و</strong>شنفکری افغانستان.‏ انشعاب حزبچپ <strong>و</strong> مارکسيست طرفدار ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به د<strong>و</strong>جناح خلق <strong>و</strong> پرچم به رهبری تره کی <strong>و</strong>کارمل که متعلق <strong>و</strong> برخاسته از م<strong>و</strong>قعيتهای متفا<strong>و</strong>ت اجتماعی <strong>و</strong> ق<strong>و</strong>می ب<strong>و</strong>دند م<strong>و</strong>جبجذب بيشتر طيف های مختلف ر<strong>و</strong>شنفکری بهاين جناح هامی شد.‏ ثانياً،‏ نف<strong>و</strong>ذ درخاندان حاکم سلطنتی <strong>و</strong> دستگاه د<strong>و</strong>لتی ازطريق يک جريان <strong>و</strong>گر<strong>و</strong>ه معتدل سياسی چپطرفدار ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی.‏ به عقيده بسياری ازتحليلگران،‏ جناح پرچم <strong>و</strong> رهبر آن ببرککارمل دارای اين <strong>و</strong>يژگی ب<strong>و</strong>د.‏ کارملر<strong>و</strong>ابط نزديک با محمد ظاهرشاه <strong>و</strong>سردارمحمددا<strong>و</strong>د داشت.‏ جناح پرچم به رهبریم<strong>و</strong>ص<strong>و</strong>ف بيشتر از جناح خلق <strong>و</strong> سايرگر<strong>و</strong>ههای سياسی از نف<strong>و</strong>ذ فرا<strong>و</strong>ان در ميانر<strong>و</strong>شنفکران <strong>و</strong> تحصيل يافتگان خان<strong>و</strong>اده هایحاکم <strong>و</strong> قشر شهر نشين بر خ<strong>و</strong>ردار ب<strong>و</strong>د.‏در حالی که ر<strong>و</strong>شنفکران <strong>و</strong> تعليم يافتگان140(109)

www.goftaman.<strong>com</strong><strong>و</strong>به <strong>و</strong>يژه درجامعه پشت<strong>و</strong>نبير<strong>و</strong>ن از پايتخت <strong>و</strong> خارج از محيط هایشهری در جناح خلق جذب می شدند <strong>و</strong>ن<strong>و</strong>رمحمدتره کی رهبر م<strong>و</strong>رد علاقه <strong>و</strong> حمايت شانب<strong>و</strong>د،‏ کارمل <strong>و</strong> جناح پرچم،‏ رهبر <strong>و</strong> جريانسياسی مطل<strong>و</strong>ب برای ر<strong>و</strong>شنفکران شهری<strong>و</strong>عمدتاً‏ فارسی زبان ها محس<strong>و</strong>ب می شد.‏نه تنها ن<strong>و</strong>يسندگان <strong>و</strong> پژ<strong>و</strong>هشگران غربی <strong>و</strong>مخالف د<strong>و</strong>لت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی اسبق انشعاب حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق را در راستای اهداف آند<strong>و</strong>لت م<strong>و</strong>رد ارزيابی قرارمی دهند،‏ بلکهدر داخل حزب کم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی اين نظر بهگ<strong>و</strong>نه ای از س<strong>و</strong>ی اعضای حزب کم<strong>و</strong>نيست آنکش<strong>و</strong>ر نيز عن<strong>و</strong>ان گرديده است.‏ ‏"ي<strong>و</strong>ریک<strong>و</strong>زنيتس"،‏ مشا<strong>و</strong>ر سياسی حزب کم<strong>و</strong>نيستش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در کميته مرکزی حزب دم<strong>و</strong>کراتيکخلق در سالهای حک<strong>و</strong>مت اين حزب تاد<strong>و</strong> دستگی يا م<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>ديت د<strong>و</strong> جناح خلق<strong>و</strong> پرچم را در حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق يکپديده ضر<strong>و</strong>ری تلقی می کند.‏ ا<strong>و</strong> می گ<strong>و</strong>يد:‏‏«"خلق"،‏ قبل از هر چيز تشکلی ب<strong>و</strong>د ازپشت<strong>و</strong>ن ها که بخش بزرگی از آن را لايههای نظامی تشکيل می دادند،‏ بن<strong>و</strong>عی میشد آن را حزب نير<strong>و</strong>های مسلح کش<strong>و</strong>ر ناميد.‏البته تعداد زيادی هم از نمايندگانطبقات زحمتکش – کارگران حض<strong>و</strong>ر داشتند،‏ هرچند از نظر کمی تعداد کارگران درافغانستان،‏ بسيار اندک است.‏ در ‏"پرچم"‏بيشتر ر<strong>و</strong>شنفکران <strong>و</strong> همچنين اکثريت بالايیاز نمايندگان مليت ها <strong>و</strong> اقليت های ق<strong>و</strong>میحض<strong>و</strong>ر داشتند.‏ در <strong>و</strong>اقعيت امر <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د هرد<strong>و</strong> فراکسي<strong>و</strong>ن <strong>و</strong> يا حزب در حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق افغانستان لازم ب<strong>و</strong>د.‏ آن1979)141(1987www.goftaman.<strong>com</strong>اين دليل لازمها ب<strong>و</strong>يژه به<strong>و</strong> ملز<strong>و</strong>م يکديگر ب<strong>و</strong>دند که در هر کدامکمب<strong>و</strong>دی <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د داشت که آن ديگری پرکنندهآن ب<strong>و</strong>د.‏ <strong>و</strong>ليکن پشت<strong>و</strong>ن ها <strong>و</strong> اقليت هایق<strong>و</strong>می چشم ديدن يکديگر را نداشتند؛ ازگذشته های د<strong>و</strong>ر چنين ب<strong>و</strong>د که دربار سلطنتیهمه پست های فرماندهی در مراکز متعلق بهاقليتها را به پشت<strong>و</strong>ن هامی داد <strong>و</strong> ت<strong>و</strong>دهها در مخالفت با آن دست به ش<strong>و</strong>رش میزدند.‏ متاسفانه خدا<strong>و</strong>ند(ج)‏ به انقلابي<strong>و</strong>نافغانی آنچنان نير<strong>و</strong>يی را عطا ننم<strong>و</strong>ده ب<strong>و</strong>دکه به <strong>و</strong>حدت <strong>و</strong>اقعی س<strong>و</strong>ق يابند.‏ در ضمناين مسئله حتا در کارمل هم زمانی که ا<strong>و</strong>رهبری کش<strong>و</strong>ر را در دست گرفت،‏ <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د داشت؛هر چند ا<strong>و</strong> در مسک<strong>و</strong> س<strong>و</strong>گند ياد می کرد کهچنين نيست،‏ <strong>و</strong> ا<strong>و</strong> از تصفيه های حزبیمنزجر است.»‏142(110)اتحاد مجدد جناح های خلق <strong>و</strong> پرچم:‏د<strong>و</strong> دستگی <strong>و</strong> انشعاب حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقيک دهه ‏(از سال تا ادامهيافت.‏ در حالی که هر يک از د<strong>و</strong> جناحخلق <strong>و</strong> پرچم خ<strong>و</strong>د را حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقمی ناميدند <strong>و</strong> در ارائه ی خط<strong>و</strong>ط اعتقادی<strong>و</strong> آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژيکی خ<strong>و</strong>يش نظريات ناهمس<strong>و</strong> <strong>و</strong>متناقض نداشتند،‏ اما در جهت تضعيفهمديگر از هيچ اتهامی عليه هم احتراز نمیکردند.‏ هر چند اعضاء <strong>و</strong> ه<strong>و</strong>اداران هر د<strong>و</strong>جناح حزب در ط<strong>و</strong>ل سالهای اختلاف <strong>و</strong> انشعابتا حاکميت حزب به اظهارات <strong>و</strong> نظرياتمختلفی عليه هم در جلسات خص<strong>و</strong>صی در<strong>و</strong>نحزبی <strong>و</strong> از طريق نشريات مطب<strong>و</strong>ع داخلی میپرداختند،‏ اما بخش اصلی اتهامات <strong>و</strong> جناح(19771967

www.goftaman.<strong>com</strong>بر سر نزديکیها را رقابت<strong>و</strong> اعتماد به ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> احزاب چپ طرفدارش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در کش<strong>و</strong>رهای منطقه <strong>و</strong>حتا ممالکار<strong>و</strong>پای شرقی تشکيل ميداد.‏ هر يکی ازجناح های خلق <strong>و</strong> پرچم <strong>و</strong> رهبران آنها درسالهای انشعاب ک<strong>و</strong>شيدند تا جناح خ<strong>و</strong>د رابدنه اصلی حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong>متعهدبه انترناسي<strong>و</strong>ناليزم <strong>و</strong> آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژیمارکسيزم-لنينيزم معرفی کنند.‏ افز<strong>و</strong>نبر آنکه انتشار اسناد سری کميته مرکزیحزب کم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> کی.‏ جی.‏ بی بخشیاز تلاش های هر د<strong>و</strong> جناح را بر سر اينرقابت برملا ساخت،‏ انتشار مقالات متعدددر م<strong>و</strong>رد حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong> جناح هایپرچم <strong>و</strong>خلق حزب در سالهای دهه هفتاد درنشريات احزاب چپ منطق<strong>و</strong>ی طرفدار ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ینشان ر<strong>و</strong>شنی از منازعه شديد <strong>و</strong> خص<strong>و</strong>متآميز هر د<strong>و</strong> جناح خلق <strong>و</strong> پرچم داشت.‏سلطانعلی کشتمند از رهبران جناح پرچمدر حالی که نشر مقالات <strong>و</strong> نظريات د<strong>و</strong>جناح خلق <strong>و</strong> پرچم را پس از ک<strong>و</strong>دتایمحمددا<strong>و</strong>د در برخی نشريه های ممالک خارجیتأييد می کند،‏ جناح خلق را آغازگر اينامر می خ<strong>و</strong>اند که به گفته <strong>و</strong>ی ‏"خص<strong>و</strong>صيتتحريک آميز <strong>و</strong> تخريش کننده بخ<strong>و</strong>دگرفت."(‏‎111‎‏)‏انتشار نظريات جناح های خلق <strong>و</strong> پرچم درنشرات احزاب چپ طرفدار ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی درکش<strong>و</strong>رهای منطقه از يکس<strong>و</strong> بستگی به تلاشرهبران اين د<strong>و</strong>جناح داشت تا مسئ<strong>و</strong>لين آناحزاب را متقاعد به ديدگاه خ<strong>و</strong>د کنند <strong>و</strong>از س<strong>و</strong>ی ديگر نقش افراد <strong>و</strong> حلقه های حزبکم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در انتشار آن نظريات143www.goftaman.<strong>com</strong>سفارشب<strong>و</strong>د.‏م<strong>و</strong>ٔثر مقالات <strong>و</strong>مام<strong>و</strong>رين ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در انتشار پرچم به احزاب چپنظريات جناح خلق <strong>و</strong> کش<strong>و</strong>رهای منطقه افز<strong>و</strong>ن بر آنکه تمايل <strong>و</strong>اين د<strong>و</strong>هريکی از به را جانبداری آنها مت<strong>و</strong>ازنمی ساخت،‏ رابطه جناح متبارز جناح انشعابی حزبد<strong>و</strong> هر با مسک<strong>و</strong> را هنریدم<strong>و</strong>کراتيک خلق به نمايش ميگذاشت.‏ امريکايی نشرتحليلگر ن<strong>و</strong>يسنده <strong>و</strong> برادشر مطب<strong>و</strong>عات منطق<strong>و</strong>یدر جناح را نظريات د<strong>و</strong> ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی گامیگر<strong>و</strong>ه های مارکسيست طرفدار جهت تبيين اين رابطه تلقی می کند:‏در شماره‏«يک ر<strong>و</strong>زنامه کم<strong>و</strong>نيستی عراق در سپردبه نشر ترجمه ای را خ<strong>و</strong>د ج<strong>و</strong>ن آن گفته شده ب<strong>و</strong>د،"کارمل م<strong>و</strong>ٔسسکه در نظرکبرسن‏"تره کی فقط از ب<strong>و</strong>ده <strong>و</strong> حزب"‏ که جريدهحالی در ا<strong>و</strong>لين رهبر است."‏ کارمل حمايت ميکرد،‏ جريده حزبعراقی از کهم<strong>و</strong>ادی را ‏"دنيا"‏ ايران بنام ت<strong>و</strong>ده از تره کی ميگرفت به نشررا خ<strong>و</strong>د منشاء کهنشان ميداد که اين خ<strong>و</strong>د می سپرد د<strong>و</strong> جناح حزبهر ميخ<strong>و</strong>است با مسک<strong>و</strong> راحسنه نگهدارد.»‏ارتباط خ<strong>و</strong>د دهپرچم پس از انجام جناح های خلق <strong>و</strong> سر خص<strong>و</strong>مترقابت <strong>و</strong> سال د<strong>و</strong>دستگی ت<strong>و</strong>أم با کهحالی در شدند.‏ شديد،‏ د<strong>و</strong>باره متحد راده سال تفرقه <strong>و</strong>خص<strong>و</strong>مت،‏ بازگشت آنها يکبه م<strong>و</strong>ضع ر<strong>و</strong>زهای نخست تأسيس حزب در محتمل ساخته ب<strong>و</strong>د،‏ نکتهغير تشکيل <strong>و</strong>احد بررسی انگيزه هااين اتحاد مهم در بازگشت است.‏<strong>و</strong>ع<strong>و</strong>امل اين خلقد<strong>و</strong>جناح پرچم <strong>و</strong> مجدد تلاش برای اتحاد همان سالهای آغازبگ<strong>و</strong>نه انفرادی از 23(112)1441976

www.goftaman.<strong>com</strong>حزبداخل درانشعاب هرد<strong>و</strong>باره اتحاد اما يافت؛ ادامه ا<strong>و</strong>ايل نيمه د<strong>و</strong>م دهه هفتادد<strong>و</strong>جناح در ميلادی زمانی به ص<strong>و</strong>رت جدی مطرح گرديدخارجی رئيس جمه<strong>و</strong>رکه سياست داخلی <strong>و</strong> گرفت.‏تغير قرار مسير محمددا<strong>و</strong>د در سالهای نخست زمام داریکه در محمددا<strong>و</strong>د هاتن ازصد خ<strong>و</strong>يش پس از ک<strong>و</strong>دتای سط<strong>و</strong>ح مختلفدر اعضای جناح پرچم را کرسی های <strong>و</strong>زارت شريک قدرتحک<strong>و</strong>مت تا اقدام بهسالساخت،‏ سپس در همچنان سياست خارجیکرد.‏ برکناری آنها گسترش مناسباتتدا<strong>و</strong>م <strong>و</strong> از محمددا<strong>و</strong>د نزديک با اتحاد ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به ر<strong>و</strong>يگردانی ازپاکستان،‏قراری ر<strong>و</strong>ابط با بر <strong>و</strong> آن کش<strong>و</strong>ر متح<strong>و</strong>لغربی ممالک <strong>و</strong> عربی کش<strong>و</strong>رهای سياست که برای حزباين تغير گرديد.‏ دم<strong>و</strong>کراتيک خلق به <strong>و</strong>يژه برای جناح پرچمبهشمرده می شد مضر <strong>و</strong> حزب اقدام ناگ<strong>و</strong>ار گيریشکل جناح در د<strong>و</strong> انگيزه اصلی هر درنکته قابل تذکر انجاميد.‏ مجدد اتحاد ر<strong>و</strong>ند شکل گيری <strong>و</strong>حدت د<strong>و</strong>باره ميان د<strong>و</strong>در<strong>و</strong>ندر پرچم اختلاف نظر جناح خلق <strong>و</strong> جناح پرچم برسر برخ<strong>و</strong>رد باد<strong>و</strong>لت محمددا<strong>و</strong>دسياست داخلی <strong>و</strong>در تغير ايجاد با ب<strong>و</strong>د.‏ جناحخارجی محمددا<strong>و</strong>د،‏ ببرک کارمل رهبر د<strong>و</strong>لت م<strong>و</strong>ص<strong>و</strong>فپرچم خ<strong>و</strong>اهان مبارزه با چهره های شاخصميراکبرخيبر از ب<strong>و</strong>د،‏ اما همکاریحلقه رهبری اين جناح از در حالیدر سخن می گفت.‏ باحک<strong>و</strong>مت محمددا<strong>و</strong>د اعضای پيشينکه عبدالقد<strong>و</strong>س غ<strong>و</strong>ربندی از کميته مرکزی جناح پرچم،‏ ببرک کارمل راد<strong>و</strong>لت محمددا<strong>و</strong>دطرفدار ادامه حمايت از 1973(1354)1975145www.goftaman.<strong>com</strong>کند،‏ خليلمعرفی میزمر عض<strong>و</strong> ديگر کميته مرکزی جناح پرچمدر آن د<strong>و</strong>ره،‏ ميراکبرخيبر را متمايل بهحمايت از د<strong>و</strong>لت محمددا<strong>و</strong>د <strong>و</strong> حتا جانبدارادغام جناح پرچم به حزب انقلاب ملیمحمددا<strong>و</strong>د می خ<strong>و</strong>اند.‏ اما بات<strong>و</strong>جه بهر<strong>و</strong>ابط مير اکبرخيبر <strong>و</strong> سردارمحمددا<strong>و</strong>د کهاز س<strong>و</strong>ی بسياری از ن<strong>و</strong>يسندگان <strong>و</strong>پژ<strong>و</strong>هشگران داخلی <strong>و</strong>خارجی م<strong>و</strong>رد تأييدقرار گرفته است،‏ ديدگاه غ<strong>و</strong>ربندی دراين م<strong>و</strong>رد قابل اعتماد به نظر نمی رسد.‏به ق<strong>و</strong>ل خليل زمر سپس نظر مبارزه باد<strong>و</strong>لت محمددا<strong>و</strong>د در کنفرانس در<strong>و</strong>نی جناحپرچم برخلاف ديدگاه ميراکبرخيبر در سالتص<strong>و</strong>يب قرار گرفت <strong>و</strong> با تأکيدبه اين مبارزه ضر<strong>و</strong>رت اتحاد د<strong>و</strong>باره باجناح خلق تأييد گرديد.(‏‎113‎‏)‏1461976 م<strong>و</strong>ردنقش ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در اتحاد جناح پرچم <strong>و</strong> خلق:‏جناح های پرچم <strong>و</strong> خلق در ج<strong>و</strong>ناعلاميه <strong>و</strong>حدت حزب را امضاء کردند.‏ ت<strong>و</strong>افقبر سر <strong>و</strong>حدت د<strong>و</strong>جناح در <strong>و</strong>اقع بازگشت بههمان تشکيلات قبلی در زمان تأسيس حزبب<strong>و</strong>د.‏ جناح پرچم رهبری ن<strong>و</strong>ر محمدتره کی رادر حزب پذيرفتند؛ هرچند شمار اعضایاصلی کميته مرکزی د<strong>و</strong> جناح بص<strong>و</strong>رتمسا<strong>و</strong>يانه متشکل از نفر تعيين گرديد.‏چهارده نفر از جناح خلق که شاملن<strong>و</strong>رمحمدتره کی،‏ حفيظ االله امين،‏ صالحمحمدزيری،‏ دستگيرپنجشيری،‏ شاه <strong>و</strong>لی،‏کريم ميثاق،‏ عبدالحکيم شرعی ج<strong>و</strong>زجانی،‏محمداسماعيل دانش،‏ عبدالرشيد آرين،‏ محم<strong>و</strong>دس<strong>و</strong>ما،منص<strong>و</strong>ر هاشمی،‏ محمد ياسين بنيادی،‏197728

www.goftaman.<strong>com</strong><strong>و</strong>عبدالاحدمحمدحسن پيمانجناح پرچمچهارده نفر <strong>و</strong> <strong>و</strong>لسی می شد.‏ کارمل،‏ببرک از:‏ ب<strong>و</strong>دند عبارت کشمتند،‏سلطانعلی ميراکبرخيبر،‏ محمدحسن بارقن<strong>و</strong>راحمدن<strong>و</strong>ر،‏ سليمان لايق،‏ محم<strong>و</strong>دبريالی،‏اناهيتا راتب زاد،‏ شفيعی،‏ عبدال<strong>و</strong>کيل،‏تهذيب،‏ الدين نظام محمدسر<strong>و</strong>ري<strong>و</strong>رش <strong>و</strong>نجيب االله،‏ عبدايدسربلند،‏ عبدالقد<strong>و</strong>س غ<strong>و</strong>ربندی.‏به ص<strong>و</strong>رتسياسی حزب نيز اعضای دفتر د<strong>و</strong>جناح انتخاب شدند.‏هر مسا<strong>و</strong>يانه از سياسی جناح خلق شامل ن<strong>و</strong>راعضای دفتر دستگيرمحمدزيری،‏ صالح محمدتره کی،‏ جناحدر پنجشيری <strong>و</strong>عبدالکريم ميثاق <strong>و</strong> پرچم ببرک کارمل،‏ سلطانعلی کشتمند،‏بارق شفيعین<strong>و</strong>راحمدن<strong>و</strong>ر،‏ سليمان لايق <strong>و</strong> 147ب<strong>و</strong>دند.‏ (114)پذيرش رهبری تره کی به عن<strong>و</strong>ان رهبر جناحخلق در رهبری حزب از س<strong>و</strong>ی ببرک کارمل <strong>و</strong>جناح پرچم علی رغم يک دهه انشعاب کهبخشی از ع<strong>و</strong>امل آن ناشی از رقابت بر سررهبری ب<strong>و</strong>د يکی از نکات قابل بحث <strong>و</strong> بررسیاتحاد هر د<strong>و</strong> جناح است.‏ هر چند سلطانعلیکشمتند از رهبران پرچم اين امر را ازاشتباهات جناح پرچم <strong>و</strong>عقب نشينی اينجناح در م<strong>و</strong>ضع گيری <strong>و</strong> نظريات خ<strong>و</strong>د تلقیمی کند،‏ اما عامل م<strong>و</strong>ٔثر در <strong>و</strong>حدت هر د<strong>و</strong>جناح،‏ فشار <strong>و</strong> مطالبه مسک<strong>و</strong> از آنها ب<strong>و</strong>د.‏افز<strong>و</strong>ن بر اين،‏ بی مهری محمددا<strong>و</strong>د دربرابر جناح پرچم <strong>و</strong> طرد اين جناح ازحک<strong>و</strong>مت يکی ديگر از ناگزيری های جناحمذک<strong>و</strong>ر را در رفتن به س<strong>و</strong>ی اتحاد <strong>و</strong> پذيرشرهبری ن<strong>و</strong>رمحمدتره کی تشکيل می داد.‏ م<strong>و</strong>قفwww.goftaman.<strong>com</strong>ناگزيری جناح<strong>و</strong>ضعيف شرايط<strong>و</strong>حدت حزب منطبق بر در پرچم را جناح خلق،‏ نمايندگان حزب کم<strong>و</strong>نيست هندکهجناح نقشمذاکرات د<strong>و</strong> به حيث ميانجی در تأييد می کنند.(‏‎115‎‏)‏داشتند،‏ نيز محققين خارجی ازن<strong>و</strong>يسندگان <strong>و</strong> بسياری از نقش احزاب چپ کش<strong>و</strong>رهای منطقه به خص<strong>و</strong>صد<strong>و</strong>اتحاد عراق در <strong>و</strong> حزب کم<strong>و</strong>نيست هند کهپرچم سخن می گ<strong>و</strong>يند جناح خلق <strong>و</strong> پيگيری مام<strong>و</strong>رين ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی تحققباسفارش <strong>و</strong> عض<strong>و</strong> کميته مرکزی جناحخليل زمر يافت.‏ راد<strong>و</strong>جناح هر د<strong>و</strong>باره اتحاد پرچم احزابتعدادی از ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> نتيجه فشار که رهبرانکم<strong>و</strong>نيست منطقه تلقی می کند جناح حزب بد<strong>و</strong>ن داشتن صداقتی درد<strong>و</strong> هر اين فشارها تنعجله <strong>و</strong>زير اين م<strong>و</strong>رد با به <strong>و</strong>حدت دادند.(‏‎116‎‏)‏ناگزيری <strong>و</strong>عدم صداقت رهبران جناح هایحدت د<strong>و</strong>باره از<strong>و</strong> ايجاد خلق <strong>و</strong>پرچم در که <strong>و</strong>حدتقابل درک ب<strong>و</strong>د اين م<strong>و</strong>ض<strong>و</strong>ع نيز پرچم به تشکيلاتميان جناح های خلق <strong>و</strong> د<strong>و</strong>هر جناح تعميم نيافت.‏ د<strong>و</strong> نظامی هر هماز جدا را جناح تشکيلات نظامی خ<strong>و</strong>د حفيظ االله امين که مسئ<strong>و</strong>ليتنگهداشتند.‏ رهبری تشکيلات نظامی جناحسازماندهی <strong>و</strong> اين اتحادداشت پس از به عهده خلق را رأس اين تشکيلات باقی ماند.‏کماکان در اين جناحرهبر که باجناح پرچم <strong>و</strong> ا<strong>و</strong> گ<strong>و</strong>نه فعاليتداشت هر ر<strong>و</strong>ابط ناهنجار امنيتیداخل نهادهای نظامی <strong>و</strong> در را خ<strong>و</strong>د جناح پرچم پنهانانظار افغانستان از نگهداشت.‏ر<strong>و</strong>يکردها:‏148

13 اسدwww.goftaman.<strong>com</strong>149–1انيس،‏ر<strong>و</strong>زنامه1358، شماره مسلسل2- انقلابي<strong>و</strong>ن چپگرای ايران <strong>و</strong> ک<strong>و</strong>دتای ث<strong>و</strong>رافغانستان،‏ علی امينی نجفی،‏ سايت بی.‏بی.‏ سی،‏ اپريلغ<strong>و</strong>ربندی،‏ عبدالقد<strong>و</strong>س،‏ نگاهی بتاريخحزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق افغانستان،‏ چاپ سال.14830.200826.57-31379، ص-4يادداشتهایعلی،‏ سلطان کشتمند،‏ چاپ ا<strong>و</strong>ل،‏سياسی <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>يدادهای تاريخی،‏ سالدرپیرا 5- مژده،‏ <strong>و</strong>حيد،‏ قتلی که ک<strong>و</strong>دتا داشت،‏ هفته نامه پيمان ، چاپ کابل،‏ج<strong>و</strong>لایباران6- سياه سنگ،‏ صب<strong>و</strong>راالله،‏ <strong>و</strong>آن گل<strong>و</strong>له بامدادبهار،‏ سايت انترنيتی کابل ناتهه74، سال چهارمشماره ی ج<strong>و</strong>زای سالسی،‏ بخش دری،‏ مصاحبهبی.‏ 7- رادي<strong>و</strong> بی.‏ سيدمحمدگلابز<strong>و</strong>ی،‏با سبا8- عمرزی،‏ ژنرال،‏ شب های کابل ناشر 1374، پشا<strong>و</strong>ر،‏ صعقرب کتابخانه،‏ سال چاپ:‏ 23.2008.(200824 اپريل،2002 ص .325.2007(www.kabulnath.de1387 ج<strong>و</strong>ن.41-9قرنطنين،‏ ظاهر،‏ افغانستان در محمدبيستم،‏ چاپ ايران سالابراهيم شريعتی افغانستانی،‏ صعظيمی،‏ ستر جنرال محمدنبی،‏ ارد<strong>و</strong><strong>و</strong>سياست درسه دهه اخير افغانستان،‏ چاپسالعبدالحق مجددی <strong>و</strong> داکترفضل االله مجددی،‏کبير،‏تارهبر کبير افغانستان از امير 1383، ناشر:‏.223،1376 ص .145-10-11www.goftaman.<strong>com</strong>بنگاهکابل،‏چاپ انتشارات مي<strong>و</strong>ند،‏ سالبهارآن گل<strong>و</strong>له باران بامداد <strong>و</strong> 74، سال چهارمشماره ی ج<strong>و</strong>زای سالر<strong>و</strong>يدادهایداشتهای سياسی <strong>و</strong> ياد تاريخی،‏ صبهاربامداد باران گل<strong>و</strong>له <strong>و</strong>آن 74، سال چهارمشماره ی ج<strong>و</strong>زای سالدستگيرپنجشيری،‏ ظه<strong>و</strong>رخلقدم<strong>و</strong>کراتيک حزب <strong>و</strong>ز<strong>و</strong>ال افغانستان،‏ ص16- شب های کابل،‏ ص17- ارد<strong>و</strong> <strong>و</strong>سياست درسه دهه اخير،‏ ص‎127‎‏.‏نگاهی بتاريخ حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقافغانستان،‏ صز<strong>و</strong>ال حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق<strong>و</strong> ظه<strong>و</strong>ر افغانستان،‏ بخش د<strong>و</strong>م،‏ ص20- دياگ<strong>و</strong> ک<strong>و</strong>رد<strong>و</strong>يز <strong>و</strong> سليگ هريسن،‏ حقايقپشت پرده تهاجم ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بر افغانستان،‏مترجم به فارسی دری ، عبدالجبار ثابت،‏ ،1375 خ<strong>و</strong>رشيدی،‏ صچاپ سال ر<strong>و</strong>زنامه ی ستاره سرخ21- گفتگ<strong>و</strong>ی خبرنگار ي<strong>و</strong>ری ک<strong>و</strong>زنتسن مشا<strong>و</strong>ر سياسیبا چاپ مسک<strong>و</strong> خلقدمکراتيک حزب مرکزی کميته سالهایافغانستان در فارسی درمسک<strong>و</strong><strong>و</strong>بلاگسايت ديدگاه،‏ برگرفته از چکاد،‏ ترجمه عزيز عليزاده،‏ مصاحبه بانظامی ق<strong>و</strong>ای مسلح افغانستانمشا<strong>و</strong>ر سر ، 1979 سايت1378، ص‎596‎‏.‏.52.(2008.(2008. 79. 39.89150-12(www.kabulnath.de1387 ج<strong>و</strong>ن–13.347-14(www.kabulnath.de1387 ج<strong>و</strong>ن-15.64– 1987. www.farsi.ru–18-19-22

www.goftaman.<strong>com</strong>1511975اخير سالالی1979، پرسش <strong>و</strong> پاسخ ليف گريلفGorelov Lef23- همان مآخذ.‏پلاست<strong>و</strong>ن،‏ <strong>و</strong>لاديمير نيکيت<strong>و</strong> <strong>و</strong>يچ <strong>و</strong>اندريانف،‏ <strong>و</strong>لاديمير <strong>و</strong>يکت<strong>و</strong>ر <strong>و</strong>يچ،‏افغانستان در منگنه ژئ<strong>و</strong>پ<strong>و</strong>ليتيک،‏برگردان به فارسی،‏ عزيز آريانفر،‏ چاپپشا<strong>و</strong>ر،‏ مرکز نشراتی مي<strong>و</strong>ند،‏ سالصفحات <strong>و</strong>‎143‎ به نقل اسناد کميتهمرکزی حزب کم<strong>و</strong>نيست اتحاد ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی.‏ياد داشتهای سياسی <strong>و</strong> ر<strong>و</strong>يدادهایتاريخی،‏ صنگاهی بتاريخ حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقافغانستان،‏ صهريسن،‏ سليگ <strong>و</strong>ک<strong>و</strong>رد<strong>و</strong><strong>و</strong>يز،‏ دياگ<strong>و</strong>،‏حقايق پشت پرده تهاجم ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی برافغانستان،‏ ترجمه ی عبدالجبار ثابت،‏ چاپپشا<strong>و</strong>ر،‏ سال 1385 خ<strong>و</strong>رشيدی،‏ صمعمای مداخله ی نظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی درافغانستان،‏.،2001.52.65.348138-24-25-26-27-28.www.didg.de29- همان مآخذ به نقل از:‏Хейфец А. Узы добрососедства и братстванерасторжимы/К 60-летию первого советскоафганскогодоговора/ //Азия и Африка сегодня,1981Володарский М.И. Советы и их южные соседиИран и Афганистан (19171933). OverseasPublications Intercharge Ltd, L., 1985Российский центр хранения и изучения документовновейшей истории ( далее - РЦХИДНИ), ф. 544, оп.1, д. 9, л. 4; ф. 17, оп. 84, д. 80, л. 13РЦХИДНИ, ф. 17, оп. 84, д. 242, л. 15www.goftaman.<strong>com</strong>СоветскаяВ.С.бойко,Россия и афганские леворадикальные группыначала 1920-х годовАнналы, ИВ РАН, М.,1995,вып. II, с. 74-8РЦХИДНИ, ф.. 495, оп. 154, д. 98, лл-30محتاط عبدالحميد،‏ سق<strong>و</strong>ط سلطنت،‏ چاپد<strong>و</strong>م،‏ سپتمبر 2005، مرکز نشرات سعيد،‏ ص.134152.27431- همان مآخذ،‏ ص32- سليگ هريسن،‏ حقايق پشت پرده تهاجمش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بر افغانستان،‏ ص 24، به نقل ازتاريخ ق<strong>و</strong>ای مسلح افغانستان از سالتا 1977، م<strong>و</strong>ٔسسه مطالعات شرقی،‏ مسک<strong>و</strong>چاپسال33- افغانستان در قرن بيستم،‏ صماهنامه مردم افغانستان،‏ شماره ی1974.208.169–،1985 ص 159-34.56<strong>و</strong>لاديميرالکسی <strong>و</strong>يچ،‏35- بگدان<strong>و</strong>ف،‏ ژنرال جنگ های افغانستان ازسالزادهلعل عبدال<strong>و</strong>احد انجنير مترجمين:‏ پنجشيری،‏ چاپ بنگاهعزيز <strong>و</strong>سلطان محم<strong>و</strong>د مطبعه مي<strong>و</strong>ند،‏ سالانتشارات <strong>و</strong> خ<strong>و</strong>رشيدی،‏ صمجم<strong>و</strong>عهقرن بيستم 36- افغانستان در برنامه های رادي<strong>و</strong> بی بی سی،‏ ظاهر طنين،‏چاپ ايران سالشريعتی افغانستانی،‏ صر<strong>و</strong>يداد هایداشتهای سياسی <strong>و</strong> ياد تاريخی،‏ صبريانیسير ‏(اسير شما 38- د<strong>و</strong>ست <strong>و</strong>فادار نظامیب<strong>و</strong>ر،‏ <strong>و</strong>لاديمير سنگيريف،‏ خبرنگار ،1989-13861979– از، ناشرمحمدابراهيم.2261383.14.348-37

www.goftaman.<strong>com</strong>پر<strong>و</strong>دا درر<strong>و</strong>زنامهمصاحبه با ببرک کارمل،‏ دسمبربرگردان بفارسی:‏ فياض نجيمی بهرمان،‏سايت ديدگاهwww.didgah.deپنجشيری،‏ دستگير،‏ ظه<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ز<strong>و</strong>ال حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق افغانستان،‏ سال چاپخ<strong>و</strong>رشيدی،‏ صياد داشتهای سياسی <strong>و</strong> ر<strong>و</strong>يداد هایتاريخی،‏ صظه<strong>و</strong>ر <strong>و</strong>ز<strong>و</strong>ال حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقافغانستان،‏ ص42- نگاهی به تاريخ حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقافغانستان،‏ ص43- افغانستان درمسيرتاريخ،‏ جلد د<strong>و</strong>م،‏ ص.27144- افغانستان درمسيرتاريخ،‏ جلد د<strong>و</strong>م،‏ ص،19891377.153.149.11.2.97-39-40-41.240-45نگاهی بتاريخ حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقافغانستان،‏ چاپ سالسلطانعلی کشتمند،‏ ياد داشتهایسياسی <strong>و</strong> ر<strong>و</strong>يداد های تاريخی،‏ صافغانستان در پنج قرن اخير،‏ جلدد<strong>و</strong>م،‏ ص48- همان مآخذ،‏ ص49- برای ديدن کاپی پاسپ<strong>و</strong>رت رج<strong>و</strong>ع ش<strong>و</strong>دبهکتاب ‏"سالهای تجا<strong>و</strong>ز <strong>و</strong> مقا<strong>و</strong>مت"‏ درسايتهای آريايی <strong>و</strong> <strong>و</strong>طندار. 133،1379 ص .13/www.vatandar.<strong>com</strong>.732.732-46-47.www.ariaye.<strong>com</strong>-50بتاريخ حزبنگاهیدم<strong>و</strong>کراتيک خلق افغانستان،‏ صافغانستان تجا<strong>و</strong>ز ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> مقا<strong>و</strong>متمجاهدين،‏ هنری برادشر،‏ ص‎7‎دسمبرکی.‏ جی.‏ بیبرگرداننده به دری:‏سايت گفتمان.‏درداکترافغانستان،‏حميد سيماب،‏1963www.goftaman.<strong>com</strong>-51.20-52.41،www.icdc.<strong>com</strong>/~paulwolf/pakistan-53.A <strong>و</strong> -329 A-269 ،ببستم مارچ 1965.54- افغانستان درمسير تاريخ،‏ جلد د<strong>و</strong>م،‏ص55- افغانستان در پنج قرن اخير،‏ صسايت مهر،‏ ارگان ش<strong>و</strong>رای عالی حزبمتحد ملی افغانستان برهبری ن<strong>و</strong>رالحقعل<strong>و</strong>می،‏ يادی ازکارمل ، مقاله ای ازالفياد داشتهای سياسی <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>يدادهایتاريخی،‏ صحقايق پشت پرده تهاجم اتحاد ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یبرافغانستان،‏ ص59- همان مآخذ،‏ صظه<strong>و</strong>ر <strong>و</strong>ز<strong>و</strong>ال حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقافغانستان،‏ ص<strong>و</strong>لاديمير پلاست<strong>و</strong>ن <strong>و</strong> <strong>و</strong>لاديميراندريانف،‏ افغانستان در منگنهژئ<strong>و</strong>پ<strong>و</strong>لتيک،‏ ترجمه عزيز آريانفر،‏ چاپپشا<strong>و</strong>ر،‏ سال 2001، همان مآخذ،‏ ص62- معمای مداخله ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به افغانستان،‏بخش د<strong>و</strong>م،‏کشککی،‏ صباح الدين،‏ دهه ی قان<strong>و</strong>ناساسی،‏ چاپ پشا<strong>و</strong>ر،‏ سال 1375 خ<strong>و</strong>رشيدی،‏ ص.664.155.34.35154.55– نامدار.‏.171.www.didg.de.261.-56-57-58-60-61-639164- معمای مداخله ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی درافغانستان.‏

www.goftaman.<strong>com</strong>155-65انترنيتی پيکسايتنيت،‏افغانستان درپنج قرن اخير،‏ جلدس<strong>و</strong>م،‏ صفحات67- دهه ی قان<strong>و</strong>ن اساسی،‏ صپنج قرن اخير،‏ جلدافغانستان در س<strong>و</strong>م،‏ صشب های69- ژنرال عمرزی(جگرن عبدالغنی)‏ سباکتابخانه،‏ سال چاپ عقربکابل،‏ ناشر:‏ 1374، پشا<strong>و</strong>ر،‏ ص70- نگاهی به تاريخ حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقافغانستان،‏ صPierre<strong>و</strong> Allan ديترکلی71- پی يرآلن ،Kleay قپقان افغان(حقيقت تجا<strong>و</strong>ز ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یعبدالرحيممترجم:‏ برافغانستان)،‏ پر<strong>و</strong>انی،‏ مهتمم فضل الرحمن فاضل،‏ ناشربنگاه انتشارات مي<strong>و</strong>ند،‏ چاپ پشا<strong>و</strong>ر،‏ سال1383 خ<strong>و</strong>رشيدی،‏ ص72- اسيرسيربريانی ب<strong>و</strong>ر،‏‏.بی درافغانستان،‏ صفحاتجی ‎73‎‏-کی.‏ تاDieter.53..www.peiknet.<strong>com</strong>19 <strong>و</strong>‎21‎.60.50،18.23. 52.www.didg.de169Vasiliy ،The KGB in Afghanistan.www.google.nl-66-68170Mitrokhin74- افغانستان در منگنه ژئ<strong>و</strong>پ<strong>و</strong>لتيک،‏ ص.134ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به افغانستان،‏75- معمای مداخله بخش د<strong>و</strong>م76- همان مآخذ.‏سيدرس<strong>و</strong>ل،‏ ببرک درپارلمان ظاهرشاه،‏چاپ پشا<strong>و</strong>ر،‏ ص<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>يدادهایسياسی يادداشتهای تاريخی،‏ ص.www.didg.de.56.168-77-78www.goftaman.<strong>com</strong>156-79درپارلمانببرکظاهرشاه.‏80- همان مآخذ.‏ياد داشتهای سياسی <strong>و</strong> ر<strong>و</strong>يدادهایتاريخی،‏ جلد ا<strong>و</strong>ل صفحات82- افغانستان در پنج قرن اخير،‏ ص83- همان مآخذ،‏ ص84- دهه ی قان<strong>و</strong>ن اساسی،‏ صش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> مقا<strong>و</strong>مت مجاهدين،‏ صفحات.741199 <strong>و</strong>‎202‎‏.‏.144.748-8185- تجا<strong>و</strong>ز41 <strong>و</strong>‎46‎‏.‏-86ر<strong>و</strong>يداد هایداشتهای سياسی <strong>و</strong> ياد تاريخی،‏ صز<strong>و</strong>ال حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق<strong>و</strong> ظه<strong>و</strong>ر افغانستان،‏ صر<strong>و</strong>يدادهایداشتهای سياسی <strong>و</strong> ياد تاريخی ، صر<strong>و</strong>ز89- پنجشيری،‏ اکادميسين دستگير،‏ د<strong>و</strong> خ<strong>و</strong>نين تاريخ،‏ سايت آريايی.‏آنت<strong>و</strong>ني<strong>و</strong> جي<strong>و</strong>ست<strong>و</strong>زی،‏ افغانستان،‏ جنگ،‏چاپاسداالله شفايی،‏ سياست <strong>و</strong>جامعه،‏ ترجمه:‏ سال‎1386‎خ<strong>و</strong>رشيدی امعه،‏ صايران،‏ 91- مصالحه ملی،‏ اندشه يی درميان خيالات،‏فياض نجيمی،‏ سايت ديدگاه.‏ر<strong>و</strong>يدادهایسياسی <strong>و</strong> داشتهای ياد تاريخی،‏ ص93- همان مآخذ،‏94- نگاهی به تاريخ حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقافغانستان،‏ صر<strong>و</strong>يداد هایداشتهای سياسی <strong>و</strong> ياد تاريخی،‏ ص.48.160.200.178.142.143.19.170-87-88-90-92-95

www.goftaman.<strong>com</strong>-96افغانستانتجا<strong>و</strong>ز ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> مقا<strong>و</strong>مت مجاهدين،‏ صانستيت<strong>و</strong>یپژ<strong>و</strong>هشگران از گر<strong>و</strong>هی از ‏(دکت<strong>و</strong>ر عل<strong>و</strong>م تاريخ سرهنگتاريخ نظامی،‏ عل<strong>و</strong>مپبکف <strong>و</strong>سرهنگ نيکيتينک<strong>و</strong> ، دکت<strong>و</strong>ر فلسفی سرهنگ تيگين <strong>و</strong> سرهنگ س<strong>و</strong>يدف،‏آريانفر،‏ چاپ پشا<strong>و</strong>ر،‏ مرکزترجمه عزير ‎1991‎‏،صنشراتی مي<strong>و</strong>ند،‏ سال 98- دهه ی قان<strong>و</strong>ن اساسی،‏ صمقا<strong>و</strong>متش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> افغانستان تجا<strong>و</strong>ز مجاهدين،‏ صدم<strong>و</strong>کراتيک خلقز<strong>و</strong>ال حزب <strong>و</strong> ظه<strong>و</strong>ر افغانستان،‏ ص101- افغانستان درمنگنه ی ژئ<strong>و</strong>پ<strong>و</strong>لتيک،‏ ص.52.55.149.53.64.175-97-99-100.134102- يادداشتهای سياسی <strong>و</strong> ر<strong>و</strong>يداد هایتاريخی،‏ ص103- الف نامدار،‏ يادی ازکارمل،‏ سايتمهرارگان نشراتی حزب متحد ملی به رهبریژنرال ن<strong>و</strong>رالحق عل<strong>و</strong>می.‏104- عثمان،‏ داکتر اکرم،‏ ببين تفا<strong>و</strong>ت رهاز کجاست تا به کجا!‏افغانستان،‏ جنگ،‏ سياست <strong>و</strong>جامعه،‏ ص.50106- افغانستان،‏ جنگ،‏ جامعه <strong>و</strong>سياست،‏ ص.www.kablnath.de-105.326-107افغانستان،‏ طالبان <strong>و</strong>سياست هایجهانی،‏ مجم<strong>و</strong>عه مقالات،‏ گردآ<strong>و</strong>رنده:‏<strong>و</strong>يليام ميلی،‏ ترجمه عبدالغفار محقق،‏ چاپسال، 1377 ص .131www.goftaman.<strong>com</strong>-108درسر<strong>و</strong>ا،‏ الي<strong>و</strong>يهسلطان– ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی،‏ مترجم:‏ هايی ازجنگ افغان 1373 خ<strong>و</strong>رشيدی،‏ صاحمد بهين،‏ چاپ سال مقا<strong>و</strong>متش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> افغانستان تجا<strong>و</strong>ز مجاهدين،‏ صر<strong>و</strong>زنامه ی ستاره ی110- گفتگ<strong>و</strong>ی خبرنگار سرخ چاپ مسک<strong>و</strong> باي<strong>و</strong>ری ک<strong>و</strong>زنتسن مشا<strong>و</strong>رسياسی کميته مرکزی حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقسايتافغانستان درسالهایفارسی درمسک<strong>و</strong>يادداشتهای سياسی <strong>و</strong> ر<strong>و</strong>يدادهایتاريخی،‏ صافغانستان تجا<strong>و</strong>ز ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>مقا<strong>و</strong>متمجاهدين،‏ ص113- افغانستان درقرن بيستم،‏ صر<strong>و</strong>يدادهایداشتهای سياسی <strong>و</strong> ياد تاريخ،‏ صمقا<strong>و</strong>متش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> افغانستان تجا<strong>و</strong>ز مجاهدين،‏ ص‎80‎‏.‏قرن بيستم،‏ ص116- افغانستان در .90.203.2051979–1987.www.farsi.ru.52.273.52.283-109-111-112-114-115157158

www.goftaman.<strong>com</strong>فصل د<strong>و</strong>محزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق درکرسیحاکميتبحران در تأسيس حک<strong>و</strong>مت حزبی:‏حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق ت<strong>و</strong>أم بابحران داخلیبس<strong>و</strong>ی تأسيس حک<strong>و</strong>مت گام گذاشت.‏ اين بحرانناشی از نفاق <strong>و</strong> خص<strong>و</strong>مت در<strong>و</strong>نی د<strong>و</strong> جناحاصلی پرچم <strong>و</strong> خلق در حزب ب<strong>و</strong>د؛ نفاق <strong>و</strong>خص<strong>و</strong>متی که آنها<strong>و</strong> رهبران شانرا در آغازتشکيل حک<strong>و</strong>مت حزبی بس<strong>و</strong>ی منازعه بر سرقدرت برد.‏ صرف نظر از اينکه اختلاف <strong>و</strong>نفاق جناح های پرچم <strong>و</strong> خلق که در مباحثقبلی از آن سخن رفت ريشه در چه داشت،‏پيامدآن به عن<strong>و</strong>ان آغاز بحران در تأسيسحک<strong>و</strong>مت حزب مذک<strong>و</strong>ر به ظه<strong>و</strong>ر رسيد <strong>و</strong> سپسبه منازعه خ<strong>و</strong>نين قدرت ميان آنها <strong>و</strong>فراکسي<strong>و</strong>نهای داخلی اين جناح هامبدل شد.‏در ميان رهبران جناح های خلق <strong>و</strong> پرچم،‏ببرک کارمل <strong>و</strong> حفيظ االله امين بيشتر از همهدرگير نفاق <strong>و</strong> اختلاف ب<strong>و</strong>دند <strong>و</strong> پي<strong>و</strong>سته دربرابر هم س<strong>و</strong>ء ظن <strong>و</strong> خص<strong>و</strong>مت داشتند.‏ بعد159www.goftaman.<strong>com</strong>ک<strong>و</strong>دتای ث<strong>و</strong>راز م<strong>و</strong>ٔفقيتکه رهبران حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق بر سرتشکيل حک<strong>و</strong>مت حزب <strong>و</strong>ارد بحث <strong>و</strong> تصميم گيریشدند،‏ امين <strong>و</strong> کارمل بر سر تقسيم قدرتبه مجادله <strong>و</strong> پرخاش پرداختند.‏ در حالیکه کارمل خ<strong>و</strong>استار مشارکت مسا<strong>و</strong>ی هر د<strong>و</strong>جناح خلق <strong>و</strong> پرچم در حک<strong>و</strong>مت حزبی ب<strong>و</strong>د،‏حفيظ االله امين به عن<strong>و</strong>ان قهرمان ک<strong>و</strong>دتا<strong>و</strong>يا انقلاب ث<strong>و</strong>ر،‏ جناح پرچم را مستحقمشارکت مسا<strong>و</strong>يانه در قدرت نميدانست.‏ حتاامين می خ<strong>و</strong>است در همان نخستين گامی کهبرای تشکيل <strong>و</strong> اعلان حک<strong>و</strong>مت بر داشته میشد،‏ قدرت را در انحصار خ<strong>و</strong>د بگيرد.‏ بهگفته سلطانعلی کشتمند:‏ ‏«حفيظ االله امينکه در جلسه بير<strong>و</strong>ی سياسی ‏(ر<strong>و</strong>ز نهمث<strong>و</strong>ر‎1357‎بمنظ<strong>و</strong>ر تشکيل حک<strong>و</strong>مت)‏ دع<strong>و</strong>ت شدهب<strong>و</strong>د،‏ پافشاری مينم<strong>و</strong>د که قدرت د<strong>و</strong>لتی رابايد ش<strong>و</strong>رای نظامی <strong>و</strong> شخص ا<strong>و</strong> در رأس آن،‏تمثيل نمايد <strong>و</strong> اکثريت <strong>و</strong>زراء نظامی باشندتا انقلاب به پير<strong>و</strong>زی کامل برسد <strong>و</strong> درنيمه راه از حرکت باز نماند.‏ هدف <strong>و</strong>یقبضه کردن کامل قدرت از همان نخستين ر<strong>و</strong>زب<strong>و</strong>د.‏ <strong>و</strong>لی اکثريت قاطع بير<strong>و</strong>ی سياسیبااين پيشنهاد مخالفت کردند.‏ طرح هایديگری نيز پيشنهاد شد <strong>و</strong> از جمله ببرککارمل <strong>و</strong> همنظران <strong>و</strong>ی از جمله اينجانب‏(سلطانعلی کشتمند)‏ معتقد ب<strong>و</strong>دندکهاداره م<strong>و</strong>ٔقت غير نظامی تشکيل گردد <strong>و</strong>سپس جای آنرا يک حک<strong>و</strong>مت دم<strong>و</strong>کراتيکائتلافی بگيرد.‏ ن<strong>و</strong>رمحمدتره کی <strong>و</strong>جانبداران <strong>و</strong>ی از تشکيل ش<strong>و</strong>رای انقلابیمتشکل از رهبران حزبی <strong>و</strong>البته خ<strong>و</strong>د <strong>و</strong>ی دررأس آن پشتيبانی ميکردند.‏ پس از بحث160

www.goftaman.<strong>com</strong>مشاجراتهای بيه<strong>و</strong>ده <strong>و</strong>زياد،‏ سرانجام طرح تشکيل ش<strong>و</strong>رای انقلابیبااشتراک رهبران حزبی <strong>و</strong> نظامی بحيث <strong>و</strong>جهالمصالحه پذيرفته شد <strong>و</strong> م<strong>و</strong>رد تص<strong>و</strong>يب قرارگرفت.‏ البته اين <strong>و</strong>ضع برای حفيظ االلهامين خيلی ناراحت کننده ب<strong>و</strong>د،‏ <strong>و</strong>لی راهديگری برای <strong>و</strong>ی درآغاز ‏"پير<strong>و</strong>زی"‏ بجزپذيرش م<strong>و</strong>ٔقتی نظر جمعی <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د نداشت.‏همچنان در م<strong>و</strong>رد عض<strong>و</strong>يت برخی نظامی هایک<strong>و</strong>دتاچی به کميته مرکزی حزب دم<strong>و</strong>کراتيکخلق،‏ ميان کارمل <strong>و</strong> امين اختلاف نظر جدی<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د داشت.‏ ببرک کارمل با <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>د اعضایجديد در کميته مرکزی حزب که عمدتاً‏ ازجناح خلق ب<strong>و</strong>دند،‏ مخالفت ميکرد <strong>و</strong>لی حفيظاالله امين خ<strong>و</strong>اهان عض<strong>و</strong>يت آنها در کميتهمرکزی ب<strong>و</strong>د.‏ امين اين خ<strong>و</strong>است خ<strong>و</strong>د را بااعمال ز<strong>و</strong>ر از طريق افسران ک<strong>و</strong>دتاچیجناح خلق به کارمل قب<strong>و</strong>لاند.‏ دستگيرپنجشيری از م<strong>و</strong>ٔسسين حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق<strong>و</strong> از رهبران جناح خلق اظهار ميدارد:‏‏«کانديدهای کميته مرکزی قبلا به قصرگلخانه دع<strong>و</strong>ت شده ب<strong>و</strong>ند.‏ همه ی آنان بهسينه های عريض <strong>و</strong> ي<strong>و</strong>نيف<strong>و</strong>رم نظامی درتالار قصر گلخانه منتظر مص<strong>و</strong>به ی بير<strong>و</strong>یسياسی حزب ب<strong>و</strong>دند.‏ اسلم <strong>و</strong>طنجار <strong>و</strong>گلاب ز<strong>و</strong>یهر د<strong>و</strong> در عقب اتاق جلسه به ص<strong>و</strong>رت مسلحبه پا ايستاده ب<strong>و</strong>دند.‏ کارمل مايل ب<strong>و</strong>دکه به رسم اعتراض جلسه را ترک کند.‏ اماهنگاميکه چشمانش به سيماهای خشمآگينافسران مسلح افتاد،‏ بی درنگ به س<strong>و</strong>یميز جلسه برگشت <strong>و</strong> گفت حالابه حقايق ا<strong>و</strong>ضاع پی بردم.‏ پيشنهاد می کنم تااعلاميه ای را صادر کنيد که ديگر پرچم(1)«161www.goftaman.<strong>com</strong>فراکسي<strong>و</strong>نبه عن<strong>و</strong>ان يکندارد.»(‏‎2‎‏)‏متسا<strong>و</strong>ی الحق<strong>و</strong>ق حزب <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د جناح اصلید<strong>و</strong> منازعه اختلاف <strong>و</strong> علا<strong>و</strong>ه از دررهبران آنها حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong> تمايل دگر<strong>و</strong>التقسيم قدرت،‏ تقاضا <strong>و</strong> غرض تشکيل د<strong>و</strong>لتعبدالقادر ‏(سرهنگ)‏ بحران بص<strong>و</strong>رتت<strong>و</strong>سط نظاميان،‏ نقطه ديگر محس<strong>و</strong>ب می شد.‏حک<strong>و</strong>مت ک<strong>و</strong>دتا بالق<strong>و</strong>ه در ضعفنات<strong>و</strong>انی <strong>و</strong> بر اما اين بحران بنا نيافت.‏عملی مجال م<strong>و</strong>ص<strong>و</strong>ف دگر<strong>و</strong>ال عن<strong>و</strong>انبه را خ<strong>و</strong>د که عبدالقادر شخصيتق<strong>و</strong>ماندان ق<strong>و</strong>ای ه<strong>و</strong>ايی ک<strong>و</strong>دتای ث<strong>و</strong>ر پنداشتمی ک<strong>و</strong>دتا پير<strong>و</strong>زی در اصلی دستقدرت د<strong>و</strong>لتی در تا آن ب<strong>و</strong>د خ<strong>و</strong>استار نظاميانش<strong>و</strong>رای نظامی انقلابی متشکل از آن شرايطدر اما ک<strong>و</strong>دتاچی باقی بماند.‏ بختی برای به کرسی نشاندن اين تمايلا<strong>و</strong> حزبرهبران تنها نه نداشت.‏ خ<strong>و</strong>د اميندم<strong>و</strong>کراتيک خلق به خص<strong>و</strong>ص تره کی <strong>و</strong> قدرتسرير نشستن بر همه در که بيش از اشتياق <strong>و</strong>بی تابی نشان ميدادند،‏ بهکه گفتند بلکهنه ميگفتند خ<strong>و</strong>است قادر به تمايلنيز ک<strong>و</strong>دتا در نظاميان همراه ا<strong>و</strong> ازا<strong>و</strong> نميگذاشتند.‏ <strong>و</strong>قعی عبدالقادر ميانمقب<strong>و</strong>ليتی در هيچگ<strong>و</strong>نه جاذبه <strong>و</strong> ميان<strong>و</strong>حتا افغانستان ارتش افسران نب<strong>و</strong>د.‏خ<strong>و</strong>ردار نظاميان ک<strong>و</strong>دتاچی حزب بر <strong>و</strong>پرخاشگری <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د با ر<strong>و</strong>يهمرفته رهبر آن ببرکجناح پرچم <strong>و</strong> نارضايتی شديد کارمل،‏ رهبران جناح خلق به خص<strong>و</strong>ص حفيظبحران تشکيل حک<strong>و</strong>مت حزبیاالله امين،‏ آغاز <strong>و</strong>تق<strong>و</strong>يت م<strong>و</strong>قعيت خ<strong>و</strong>د را باتثبيت <strong>و</strong> دهتضعيف جناح پرچم پشت سرگذاشت.‏ 162

www.goftaman.<strong>com</strong>جناح خلق<strong>و</strong>زارت مهم به<strong>و</strong>هشت <strong>و</strong>زارت به جناح پرچم تعلق گرفت.‏رياست ش<strong>و</strong>رای انقلابی <strong>و</strong> رياست د<strong>و</strong>لت<strong>و</strong>حک<strong>و</strong>مت را ن<strong>و</strong>ر محمدتره کی رهبر جناح خلقبدست گرفت <strong>و</strong> به ببرک کارمل رهبرجناحپرچم در <strong>و</strong>اقع بص<strong>و</strong>رت تشريفاتی،‏ معا<strong>و</strong>نيتتره کی در ش<strong>و</strong>رای انقلابی <strong>و</strong> حک<strong>و</strong>مت دادهشد.‏ در حالی که کارمل به عن<strong>و</strong>ان معا<strong>و</strong>نصدراعظم اعلان شد اما برای صدارت د<strong>و</strong>معا<strong>و</strong>ن ديگر هم تعين گرديد که يکی حفيظاالله امين <strong>و</strong> معا<strong>و</strong>ن ديگر صدارت محمداسلم<strong>و</strong>طنجار از جناح خلق ب<strong>و</strong>دند.‏ همچنان امين<strong>و</strong>زارت خارجه <strong>و</strong> <strong>و</strong>طنجار <strong>و</strong>زارت مخابرات رابد<strong>و</strong>ش داشتند.‏ ساير <strong>و</strong>زارت خانه ها نيزبا برتری جناح خلق تقسيم گرديد:‏عبدالقادر به حيث <strong>و</strong>زير دفاع که ر<strong>و</strong>ابطيکسان با هر د<strong>و</strong> جناح داشت <strong>و</strong> گفته میشد که مستقيمًا با سازمان استخباراتنظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی جی.‏ آر.‏ ي<strong>و</strong> در ارتباطاست.‏ دستگير پنجشيری <strong>و</strong>زير تعليم <strong>و</strong>تربيه،‏ صالح محمدزيری <strong>و</strong>زير زراعت<strong>و</strong>اصلاحات ارضی،‏ داکترشاه <strong>و</strong>لی <strong>و</strong>زير صحتعامه،‏ کريم ميثاق <strong>و</strong>زير ماليه،‏عبدالحکيم شرعی ج<strong>و</strong>زجانی <strong>و</strong>زير عدليه،‏اسماعيل دانش <strong>و</strong>زير معادن <strong>و</strong> صنايع،‏ محم<strong>و</strong>دس<strong>و</strong>ما <strong>و</strong>زير تحصيلات عالی،‏ منص<strong>و</strong>ر هاشمی<strong>و</strong>زير آب <strong>و</strong> برق از جناح خلق.‏ ن<strong>و</strong>راحمدن<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>زير داخله،‏ سلطانعلی کشتمند <strong>و</strong>زيرپلان،‏ سليمان لايق <strong>و</strong>زير رادي<strong>و</strong> تل<strong>و</strong>يزي<strong>و</strong>ن،‏بارق شفيعی <strong>و</strong>زير اطلاعات <strong>و</strong> کلت<strong>و</strong>ر،‏داکتراناهيتاراتب زاد <strong>و</strong>زير ام<strong>و</strong>راجتماعی،‏ محمدرفيع <strong>و</strong>زير ف<strong>و</strong>ايدعامه،‏نظام الدين تهذيب <strong>و</strong>زير ام<strong>و</strong>ر سرحدات <strong>و</strong>163www.goftaman.<strong>com</strong>غ<strong>و</strong>ربندی <strong>و</strong>زيرعبدالقد<strong>و</strong>ستجارت از جناح پرچم.‏ البته غ<strong>و</strong>ربندی هرچند در گذشته عض<strong>و</strong>يت جناح پرچم راداشتاما عملا در جناح خلق از شاخه خلقیحفيظ االله امين محس<strong>و</strong>ب می شد.‏ن<strong>و</strong>رمحمدتره کی در تمام مشاجرات <strong>و</strong> گفتگ<strong>و</strong>ها بر سر تقسيم قدرت از امين حمايت مینم<strong>و</strong>د <strong>و</strong> خ<strong>و</strong>است های ا<strong>و</strong> را م<strong>و</strong>رد ت<strong>و</strong>جه <strong>و</strong>پذيرش قرار می داد.‏ ا<strong>و</strong> امين را درنشستِ‏ ف<strong>و</strong>ق العاده پلن<strong>و</strong>م کميته مرکزیحزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق در پنجمين ر<strong>و</strong>ز<strong>ک<strong>و</strong>دتا،</strong>‏ با تاييد ساير اعضاء به عض<strong>و</strong>يِتبير<strong>و</strong>ی سياسی کميته مرکزی حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق ارتقاء داد.‏ حفيظ االلهامين با بدست گرفتن <strong>و</strong>زارت خارجه <strong>و</strong>معا<strong>و</strong>نيت صدارت عظمی،‏ طرفداران خ<strong>و</strong>د رادر ش<strong>و</strong>رای انقلابی <strong>و</strong> در اداره های مهم<strong>و</strong>زارت دفاع،‏ داخله <strong>و</strong> رياست استخباراتجابجا کرد <strong>و</strong> قدرت اصلی د<strong>و</strong>لت را در قبضهخ<strong>و</strong>د قرار داد.‏تشديد منازعه ی قدرت ميان جناح هایپرچم <strong>و</strong> خلق:‏عب<strong>و</strong>ر جناح های خلق <strong>و</strong> پرچم از نخستينمرحله بحران در تشکيل حک<strong>و</strong>مت حزبی نهنقطه پايان بلکه شر<strong>و</strong>ع تشديد <strong>و</strong> گسترشبحران ب<strong>و</strong>د.‏ در حالی که تصاحب بخش اصلی <strong>و</strong>اعظم قدرت ت<strong>و</strong>سط جناح خلق <strong>و</strong> ارتقایمقام <strong>و</strong> م<strong>و</strong>قعيت حفيظ االله امين در داخلحزب <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لت،‏ جناح پرچم حزب <strong>و</strong> رهبر آنببرک کارمل را به شدت ناراض <strong>و</strong>عقده مندساخت،‏ اين امر قناعت جناح خلق <strong>و</strong> بهخص<strong>و</strong>ص امين را در داخل حزب <strong>و</strong> حاکميت164

www.goftaman.<strong>com</strong>حفيظنکرد.‏ فراهمنيز به فرماندهیاالله امين که جناح خلق را يا<strong>و</strong> خ<strong>و</strong>د،‏ قهرمان اصلی پير<strong>و</strong>زی ک<strong>و</strong>دتا م<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>ديت جناح پرچممی خ<strong>و</strong>اند انقلاب ث<strong>و</strong>ر قابلغير نادرست <strong>و</strong> حک<strong>و</strong>مت انقلابی در را اين تلقی،‏با ا<strong>و</strong> پذيرش تلقی ميکرد.‏ درسرک<strong>و</strong>بی جناح پرچم را <strong>و</strong> طرد برنامه جناح پرچم <strong>و</strong>پيش گرفت.‏ داخل حاکميت در آن هر چندکه فاقدببرک کارمل رهبر مقابله باقدرت نظامی در ت<strong>و</strong>انايی <strong>و</strong> آنهابه مخالفت با جناح خلق ب<strong>و</strong>د امين <strong>و</strong> مخالفت <strong>و</strong>ايستادگی جناح پرچم درپرداخت.‏ سه مح<strong>و</strong>ر،‏ محد<strong>و</strong>ددر اين منازعه عمدتاً‏ <strong>و</strong>خلاصه می شد:‏اظهارات انتقادی رهبران جناح- اعتراض <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لتی.‏جلسات رسمی حزبی <strong>و</strong> پرچم در ديپل<strong>و</strong>ماتها،‏ مشا<strong>و</strong>ران- مراجعه به سفير،‏ <strong>و</strong>هيئات ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی غرض بيان شکايت <strong>و</strong> انتقادرهبران جناح خلق.‏از مخفی تشکيلات حزبی جناح<strong>و</strong> - فعاليت مجدد در تشکيلاتک<strong>و</strong>دتای ث<strong>و</strong>ر پرچم که قبل از جناح خلق مدغم شده ب<strong>و</strong>د.‏با <strong>و</strong>احد اينکه حفيظ االله امين تاچه حدی ت<strong>و</strong>افق <strong>و</strong>به خص<strong>و</strong>ص تاييد <strong>و</strong>حمايت جناح خلق <strong>و</strong> محمدتره کی رهبراصلی اينم<strong>و</strong>افقت ن<strong>و</strong>ر حاکميتراندن جناح پرچم از در جناح را هرداشت بدرستی مشخص نشده است.‏ باخ<strong>و</strong>د ازکنار زدن پری ها چندکه امين پس از سرک<strong>و</strong>بی آنها،‏ به جان تره کی <strong>و</strong>قدرت <strong>و</strong> داخل جناح خلق افتيددر ه<strong>و</strong>اداران ا<strong>و</strong> د<strong>و</strong><strong>و</strong>لی ازآن د<strong>و</strong>ره ی منازعه ميان هر ش<strong>و</strong>اهدی<strong>و</strong> پرچم هيچ اسناد جناح خلق <strong>و</strong> <strong>و</strong>مخالفت از حاکی که نشده آشکار 165www.goftaman.<strong>com</strong>جناح خلق <strong>و</strong>نارضايتیسرک<strong>و</strong>بی جناح پرچم<strong>و</strong> طرد رهبر آن در که ه<strong>و</strong>اداراندرحالی ت<strong>و</strong>سط امين باشد.‏ گذشتاز حفيظ االله امين اکن<strong>و</strong>ن هم بعد آن د<strong>و</strong>ران،‏ امين <strong>و</strong>خ<strong>و</strong>دسه دهه از تقريباً‏ جناح پرچمکارمل <strong>و</strong> منازعه با در را ه<strong>و</strong>اداران تره کی دربرحق ميدانند،‏ اما محک<strong>و</strong>م کردن امين خ<strong>و</strong>دآن منازعه قدرت از ميرصاحب کار<strong>و</strong>ال يکیرزند.‏ داری می <strong>و</strong> تره کی که درنظاميان خلقی طرفدار از حک<strong>و</strong>مت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقسالهای اخير به عض<strong>و</strong>يت بير<strong>و</strong>ی سياسی حزب نامبرده رسيدقيام هفت ث<strong>و</strong>راز ‏«بعد ميدارد:‏ اظهار امين به اينخص<strong>و</strong>صًا رهبری بخش خلقی <strong>و</strong> عقيده ب<strong>و</strong>دکه تمام پست های کليدی درطرفداران نزديک ا<strong>و</strong>جناح خلق <strong>و</strong> اختيار يعنی هدف امين اين ب<strong>و</strong>دکهبگيرد.‏ قرار بهبعدًا تصفيه نم<strong>و</strong>ده <strong>و</strong> را پری ها ا<strong>و</strong>لا خلقی تصفيه حساب نمايد.‏حريفان دير<strong>و</strong>ز عمل تطبيقدر چنانچه چنين سناري<strong>و</strong> به عقيده ی ما<strong>و</strong>لی از س<strong>و</strong>ی ديگر گرديد.‏ عجلهدرعکس العمل های خ<strong>و</strong>د نيز پری ها چه ز<strong>و</strong>دترهر <strong>و</strong>ضع م<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د زيرا کردند.‏ زمينه برای <strong>و</strong>حدت <strong>و</strong>اقعی<strong>و</strong> ميکرد تغير ميگرديد.‏امين مساعد ضد حزب بر ن<strong>و</strong>شته های رهبران <strong>و</strong>اظهارات <strong>و</strong> در مخالفتگپی از ن<strong>و</strong>يسندگان جناح پرچم نيز سياست<strong>و</strong> نارضايتی تره کی <strong>و</strong>جناح خلق با های حفيظ االله امين به چشم نمی خ<strong>و</strong>رد.‏همراهی ن<strong>و</strong>ر<strong>و</strong> تاييد برعکس آنها از امين درجناح خلق با کی رهبر محمدتره منازعه با جناح پرچم سخن گفته اند.‏رهبران پرچم،‏ باریسلطانعلی کشتمند از (3)«166

www.goftaman.<strong>com</strong>جلسات بير<strong>و</strong>یازيکی در سياسی حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق که به سياستجناح پرچم اعتراض می کند،‏ بهمخاصمت با م<strong>و</strong>ضعتاييد از کی در پاسخ خشن تره کی درتره گيری امين ر<strong>و</strong>بر<strong>و</strong> می ش<strong>و</strong>د.‏ بهتصميم خ<strong>و</strong>د از جلسات ديگر يکی از اتحاد<strong>و</strong> حزب يکپارچه سخن می گ<strong>و</strong>يد ايجاد تلقیآمد ناکار تصنعی <strong>و</strong> را پری ها با ‏«باری من درمی گ<strong>و</strong>يد:‏ کشتمند می کند.‏ ضربجلسات بير<strong>و</strong>ی سياسی گفتم:‏ يکی از که نيکبختها اشتباهاتالمثلی ميگ<strong>و</strong>يد <strong>و</strong>عبرت ميگيرند <strong>و</strong> ديگران رامی بينند شمامیاشتباه می کنند.‏ بدبختها خ<strong>و</strong>د ب<strong>و</strong>د،‏ بلیدا<strong>و</strong>دگنهکار گ<strong>و</strong>ئيد که محمد حتی د<strong>و</strong>ستانکه مردم <strong>و</strong> گناه ا<strong>و</strong> اين ب<strong>و</strong>د نيزه تکيهبرسر <strong>و</strong> فرام<strong>و</strong>ش کرد خ<strong>و</strong>يش را چشيدانجام مزه ی تلخ آنرا سر <strong>و</strong> نم<strong>و</strong>د که می بينيم سرنيزه های براق<strong>و</strong>حالا خيرهنيز اينجا در چشمان بسياری را خطرناک خ<strong>و</strong>اهداين بسيار کرده است <strong>و</strong> افر<strong>و</strong>ختگیبه بر امين بلافاصله <strong>و</strong> ب<strong>و</strong>د.‏ بلی اين سرنيزه هاچشمان خائنينگفت:‏ کهحالی امين در کرد.‏ خ<strong>و</strong>اهد ک<strong>و</strong>ر را افر<strong>و</strong>خته ب<strong>و</strong>د،‏ رئيس جلسههمچنان بر انقلاب بهداشت:‏ اظهار ‏(ن<strong>و</strong>رمحمدتره کی)‏ فلسفه بازی <strong>و</strong>قصه سازی ضر<strong>و</strong>رت ندارد،‏ ماپيش می گيريم <strong>و</strong>در را راه انقلابی خ<strong>و</strong>د نداريم.‏را محم<strong>و</strong>د <strong>و</strong> پر<strong>و</strong>ای احمد بدی <strong>و</strong>اقعتش<strong>و</strong>يش نداشته باش،‏ هيچ چيز مينمائيم <strong>و</strong>مابرای مردم کار نميش<strong>و</strong>د.‏ مادفاع مينمايند.‏ انقلاب ما مردم از نظر داريم که يک حزب يکپارچه <strong>و</strong>در <strong>و</strong>حدت<strong>و</strong> اتحادها از ب<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د آ<strong>و</strong>ريم.‏ متحد 167www.goftaman.<strong>com</strong>کاری ساختههای مصن<strong>و</strong>عینيست.‏ ما ميخ<strong>و</strong>اهيم که حزب را در يکقالب ن<strong>و</strong> بريزيم تا يک حزب ق<strong>و</strong>ی مانندف<strong>و</strong>لاد ب<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د آيد.‏ ما ديديم که <strong>و</strong>لدنگکاری فايده ندارد.‏ آهن از جائيکه <strong>و</strong>لدنگ شده باز ميشکند.‏ <strong>و</strong>حدت حزبیماچنين ب<strong>و</strong>د.»(‏‎4‎‏)‏يکی ديگر از نکات قابل پرسش <strong>و</strong> بررسیدر منازعه قدرت ميان هر د<strong>و</strong> جناح خلق <strong>و</strong>پرچم،نقش <strong>و</strong> م<strong>و</strong>قف ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>يها در اينمنازعه است.‏ آياآنها از نفاق <strong>و</strong> منازعهميان هر د<strong>و</strong> جناح حزب <strong>و</strong> به خص<strong>و</strong>ص ازنيات <strong>و</strong> تصاميم حفيظ االله امين در راندن<strong>و</strong> سرک<strong>و</strong>بی جناح پرچم بی خبر ب<strong>و</strong>دند؟آيا د<strong>و</strong>لت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> نمايندگان آنها درافغانستان در چهره ديپل<strong>و</strong>مات <strong>و</strong> مشا<strong>و</strong>ردر منازعه خلق <strong>و</strong> پرچم حالت بيطرفیاختيار کردند؟مسلماً‏ تص<strong>و</strong>ر بی خبری ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها از منازعهميان جناح های خلق <strong>و</strong> پرچم يک تص<strong>و</strong>ر نادرست <strong>و</strong> غير <strong>و</strong>اقعی است.‏ نه تنها که اينمنازعه از چشم مام<strong>و</strong>رين استخباراتش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> مشا<strong>و</strong>ران آنها در ادارات ملکی <strong>و</strong>نظامی افغانستان پنهان نميماند بلکهرهبران هر د<strong>و</strong> جناح حزب غرض کسب حمايتمسک<strong>و</strong> پي<strong>و</strong>سته به آنها مراجعه ميکردند.‏آنها در تمام ملاقات های رسمی <strong>و</strong> غير رسمیبا ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>يها از يک ديگر خ<strong>و</strong>د شکايتميکردند <strong>و</strong> خ<strong>و</strong>است ها <strong>و</strong> عملکردهای جناحخ<strong>و</strong>د را م<strong>و</strong>ٔجه <strong>و</strong> برحق جل<strong>و</strong>ه می دادند.‏جناح پرچم که به شدت زير فشار جناحخلق <strong>و</strong> به خص<strong>و</strong>ص م<strong>و</strong>رد تهديد <strong>و</strong> تخ<strong>و</strong>يف حفيظاالله امين قرار داشت بيشتر از جناح رقيب،‏168

ب«‏www.goftaman.<strong>com</strong>ب<strong>و</strong>د.‏شاکیمعترض <strong>و</strong> ا<strong>و</strong>لينکه در می گ<strong>و</strong>يد سلطانعلی کشتمند ميخائيل پ<strong>و</strong>زان<strong>و</strong>فنشست رهبران حزبی با اپريلکابل بتاريخ ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در سفير <strong>و</strong>حدتکه ن<strong>و</strong>رمحمدتره کی از حالی ‎1978‎در حزبنب<strong>و</strong>د حزبی گپ ميزد،‏ ببرک کارمل از پير<strong>و</strong>زی‏«پ<strong>و</strong>زان<strong>و</strong>ف ميگفت:‏ سخن <strong>و</strong>احد مناسباتاز شادباش گفت <strong>و</strong> انقلاب را ا<strong>و</strong>صحبت نم<strong>و</strong>د.‏ کش<strong>و</strong>ر د<strong>و</strong>ستانه ميان د<strong>و</strong> به ر<strong>و</strong>ال معم<strong>و</strong>ل،‏ درهمچنان آگاهانه يا صف<strong>و</strong>فجريان صحبت خ<strong>و</strong>يش تحکيم <strong>و</strong>حدت در حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق افغانستان را آرز<strong>و</strong>داشت که:‏پاسخ اظهار تره کی در نم<strong>و</strong>د.‏ حزبمحکم.‏ است <strong>و</strong> چ<strong>و</strong>ن ف<strong>و</strong>لاد <strong>و</strong>احد ‏"حزب ما است که میانقلاب شکست ناپذير مانند درز<strong>و</strong>دی به را س<strong>و</strong>سياليزم ت<strong>و</strong>اند پير<strong>و</strong>زیبه <strong>و</strong> بخشد تحقق افغانستان برساند."‏<strong>و</strong>ی به صراحتن<strong>و</strong>بت سخن به کارمل رسيد.‏ لحظه ی کن<strong>و</strong>نی عملا حزب‏"در داشت:‏ ابراز ص<strong>و</strong>رتيکه ادعادر <strong>و</strong> ندارد <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د <strong>و</strong>احد برکه حزب <strong>و</strong>احد هست،‏ پس چرا ميش<strong>و</strong>د خ<strong>و</strong>رد د<strong>و</strong>گانه ص<strong>و</strong>رت ميگيرد."»(‏‎5‎‏)‏ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>تلاش سفير که ت<strong>و</strong>صيه <strong>و</strong> حالی در کابل برایدر مام<strong>و</strong>رين آن کش<strong>و</strong>ر ساير داخلدر رفع اختلافات رهبران هر د<strong>و</strong> جناح اعزامد<strong>و</strong>لت ادامه يافت،‏ مسک<strong>و</strong> با حزب <strong>و</strong> حزب کم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>هيئات مختلف از منازعهبحران <strong>و</strong> مهار صدد بی در جی.‏ کی.‏ يکیپرچم گرديد.‏ داخلی جناح های خلق <strong>و</strong> اين م<strong>و</strong>رد،‏ ديدگاهنقاط قابل بحث در از سياست مسک<strong>و</strong>است که رهبران د<strong>و</strong>لت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی<strong>و</strong> داخل د<strong>و</strong>لت <strong>و</strong> حزبارگانهای قدرت در <strong>و</strong> 29169www.goftaman.<strong>com</strong>کش<strong>و</strong>ر چ<strong>و</strong>ن کی.‏کم<strong>و</strong>نيست آنجی.‏ بی،‏ ارتش <strong>و</strong> سازمان استخبارات آن‏"جی.‏ آر.‏ ي<strong>و</strong>"‏ خ<strong>و</strong>استار چگ<strong>و</strong>نه راه حلیدر جل<strong>و</strong>گيری از گسترش منازعه داخلی حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق ب<strong>و</strong>دند؟ آيا آنها نسخه<strong>و</strong>احدی ارائه ميکردند <strong>و</strong> يا نظريات <strong>و</strong>طرح های متفا<strong>و</strong>ت داشتند؟‏"سليک هريسن"‏ ن<strong>و</strong>يسنده امريکايی به نقلاز ‏"<strong>و</strong>اديم زگلادين"‏ معا<strong>و</strong>ن ا<strong>و</strong>ل مديريتام<strong>و</strong>ر بين المللی کميته مرکزی حزبکم<strong>و</strong>نيست اتحادش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی می ن<strong>و</strong>يسد:‏ ‏«در اينمرحله رهبران اتحاد ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در م<strong>و</strong>رد اينکهچه بايد کرد اختلاف نظر داشتند.‏ عده ایاز منابع اتحاد ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به ش<strong>و</strong>اهدی معتبریاشاره کردندکه دال برآن ب<strong>و</strong>د که سازماناستخباراتی نظامی اتحاد ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی درمرحله ا<strong>و</strong>ل ژنرال قادر را تش<strong>و</strong>يق نم<strong>و</strong>د کهش<strong>و</strong>رای نظامی خ<strong>و</strong>يش را تشکيل دهد،‏ ليکنکميته مرکزی تحت نف<strong>و</strong>ذ کی.‏ جی.‏ بی بااين امر مخالفت نم<strong>و</strong>ده <strong>و</strong> از تأسيس يکرژيم <strong>و</strong>سيع البنياد حمايت کرد.»(‏‎6‎‏)‏منظ<strong>و</strong>ر کی.‏ جی.‏ بی از رژيم <strong>و</strong>سيعالبنياد،‏ مشارکت عناصر <strong>و</strong> نير<strong>و</strong>هایبير<strong>و</strong>ن از حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق در تشکيلحک<strong>و</strong>مت ب<strong>و</strong>د؛ مسلماً‏ عناصر <strong>و</strong> نير<strong>و</strong>های کهبا ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی سر مخالفت <strong>و</strong> مخاصمت نداشتند.‏بعداً‏ ببرک کارمل رهبر جناح پرچم که باتجا<strong>و</strong>ز نظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی برهبری حزب دم<strong>و</strong>کراتيکخلق <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لت آن حزب رسيد از اين تصميم<strong>و</strong> برنامه د<strong>و</strong>لت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>خاصتًا کی.‏ جی.‏بی در آن د<strong>و</strong>ره سخن گفت.‏ ‏"هريسن"‏ ازق<strong>و</strong>ل سفير هند در کابل می ن<strong>و</strong>يسد:‏ برککارمل می گ<strong>و</strong>يد که شخص <strong>و</strong>سيط بين <strong>و</strong>ی <strong>و</strong>کی.‏ جی.‏ بی ‏"<strong>و</strong>يلي<strong>و</strong>ز ا<strong>و</strong>سادچی"‏ از <strong>و</strong>ی‏(کارمل)‏ مصرانه خ<strong>و</strong>است که بمنظ<strong>و</strong>ر ايجاديک حک<strong>و</strong>مت ائتلافی ای کار کند که در رأس170

www.goftaman.<strong>com</strong>مهم <strong>و</strong> قابلنکته بسيارتأمل در سياست جناح خلق <strong>و</strong> به خص<strong>و</strong>صعملکرد حفيظ االله امين در کنار زدن <strong>و</strong>سرک<strong>و</strong>بی جناح پرچم،‏ چگ<strong>و</strong>نگی ر<strong>و</strong>ابط جناحخلق <strong>و</strong> به <strong>و</strong>يژه مناسبات امين با ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یها ب<strong>و</strong>د.‏ هر چند مسک<strong>و</strong> از طريقديپل<strong>و</strong>ماتها،‏ مام<strong>و</strong>رين کی.‏ جی.‏ بی <strong>و</strong>مشا<strong>و</strong>ران خ<strong>و</strong>د در کابل <strong>و</strong> همچنان با اعزامهيئاتی از داخل ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ک<strong>و</strong>شيد تا ازگسترش اختلاف <strong>و</strong> ستيزه ج<strong>و</strong>يی ميان آنهاجل<strong>و</strong>گيری کند،‏ <strong>و</strong>لی زمانيکه اين مساعیبه جايی نرسيد بد<strong>و</strong>ن ت<strong>و</strong>جه به سرک<strong>و</strong>بیجناح پرچم،‏ به حمايت گسترده نظامی <strong>و</strong>مالی از جناح خلق <strong>و</strong> رهبران آن،‏ تره کی<strong>و</strong> امين ادامه داد.‏ در حالی که ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یهامی ت<strong>و</strong>انستند با اِعمال فشار به ترهکی <strong>و</strong> امين در شر<strong>و</strong>ع اختلاف <strong>و</strong> بحران بر سرتقسيم قدرت،‏ دست تره کی <strong>و</strong> امين را ازراندن <strong>و</strong> سرک<strong>و</strong>بی جناح پرچم باز دارند.‏چ<strong>و</strong>ن اين حزب <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لت در تمام ابعاد متکی<strong>و</strong> <strong>و</strong>ابسته به ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ب<strong>و</strong>د <strong>و</strong> بد<strong>و</strong>ن ايناتکا <strong>و</strong> <strong>و</strong>ابستگی نمی ت<strong>و</strong>انست د<strong>و</strong>امبيا<strong>و</strong>رد.‏ ازاين گذشته،‏ جناح خلق <strong>و</strong>رهبران آن به خص<strong>و</strong>ص حفيظ االله امين به هيچص<strong>و</strong>رت اختلاف با جناح پرچم <strong>و</strong> سپس سرک<strong>و</strong>بیپری ها را در مخالفت بامسک<strong>و</strong> به قيمتنارضايتی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها <strong>و</strong> يا در حالت بیاعتمادی نسبت به آنها انجام نمی داد.‏جناح خلق <strong>و</strong> هر يک از رهبران آن،‏ تره کی<strong>و</strong> امين به ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها اخلاص <strong>و</strong> اعتمادکامل داشتند.‏ حتا آنها خ<strong>و</strong>د را بد<strong>و</strong>ن هيچپرده پ<strong>و</strong>شی <strong>و</strong> ابهامی مارکسيستتر از پری هامی پنداشتند <strong>و</strong> ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>فا- لنينيست173www.goftaman.<strong>com</strong>ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> خطداری خ<strong>و</strong>د بهمشی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی تأکيد ميکردند.‏ آنگ<strong>و</strong>نه کهحفيظ االله امين در ا<strong>و</strong>اخر ث<strong>و</strong>ر کههن<strong>و</strong>ز هر د<strong>و</strong> جناح خلق <strong>و</strong> پرچم برغم نفاق<strong>و</strong> منازعه فزاينده،‏ در حاکميت مشترکقرار داشتند به هيئاتی از حزب کم<strong>و</strong>نيستش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی اين اطمينان را کتبًا ارائه کرد.‏هيئاتی از حزب کم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی برياست‏"نيک<strong>و</strong>لای سيم<strong>و</strong>نينک<strong>و</strong>"‏ در ا<strong>و</strong>اخر نخستينماه ک<strong>و</strong>دتای ث<strong>و</strong>ر <strong>و</strong>ارد کابل شد.‏ آنها<strong>و</strong>ظيفه داشتند تا حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق رادر کار تشکيلاتی <strong>و</strong> سازماندهی در چ<strong>و</strong>کاتيک حزب <strong>و</strong>احد رهنمای کنند <strong>و</strong> از گسترشاختلاف بيشتر ميان جناح های خلق <strong>و</strong> پرچمجل<strong>و</strong>گيری نمايند.‏ به نظر می رسيد کهجناح پرچم در آغاز از طريق سفارتش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در کابل به هيئات حزب کم<strong>و</strong>نيستش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ر<strong>و</strong>ابط نزديک بر قرار کرده ب<strong>و</strong>د؛چ<strong>و</strong>ن در دع<strong>و</strong>ت <strong>و</strong> ضيافتی که اين گر<strong>و</strong>پبرای گردهم آيی رهبران هر د<strong>و</strong> جناح درسفارت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ترتيب کرده ب<strong>و</strong>دند،‏ حفيظاالله امين در جريان لست مدعي<strong>و</strong>ن قرارنداشت.‏ امين که در اين اجلاس <strong>و</strong> ضيافتاشتراک کرد،‏ ن<strong>و</strong>راحمدن<strong>و</strong>ر از رهبران جناحپرچم را بالحن اخطار آميزی گفت که منبايد در جريان اينگ<strong>و</strong>نه محافل قرارداشته باشم.‏ ‏"سيم<strong>و</strong>نينک<strong>و</strong>"‏ با امين صحبتنم<strong>و</strong>د <strong>و</strong>نامه ای را از س<strong>و</strong>ی کميته مرکزیحزب کم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به ا<strong>و</strong> داد که در آنبه رهبران حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق ت<strong>و</strong>صيه شدهب<strong>و</strong>د تا يکپارچگی حزب را حفظ بدارند.‏حفيظ االله امين بعداً‏ ن<strong>و</strong>شته ای را درپاسخ به آن نامه <strong>و</strong> در <strong>و</strong>اقع به نمايندگی13571357174

www.goftaman.<strong>com</strong>به رئيساز جناح خلقهيئات تسليم کرد که در آن،‏ ديدگاه خ<strong>و</strong>درا در م<strong>و</strong>رد <strong>و</strong>يژگيهای هر د<strong>و</strong> جناح بيانکرده ب<strong>و</strong>د.‏ امين با شمردن <strong>و</strong> برجسته کردناين <strong>و</strong>يژگيها به هيئات ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی اطمينانميداد که ا<strong>و</strong> <strong>و</strong> جناح خلق به ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی،‏تعهد<strong>و</strong> <strong>و</strong>فاداری آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژيک <strong>و</strong> انقلابیدارند.‏ در اين ن<strong>و</strong>شته آمده ب<strong>و</strong>د:‏ ‏«رفقایخلقی بار<strong>و</strong>حيه مبارزه طبقاتی تربيه شدهاند <strong>و</strong> تحت فشار رژيم های قبلی قرارداشتند.‏ اما رفقای پری با ر<strong>و</strong>حيهمصالحه کلاسيکی با ر<strong>و</strong>حيه طبقات حاکمتربيه شده اند.‏رفقای خلقی به همه مسايلی که به اتحادش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ارتباط می گيرد عميقًا <strong>و</strong>فاداراند.‏ ر<strong>و</strong>ی همين ملح<strong>و</strong>ظ رفيق تره کی دردفاع از اين مسئله قرار دارد که مجم<strong>و</strong>عتجارب حزب کم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بايد ت<strong>و</strong>سط حزبماچ<strong>و</strong>ن ميراث کبير حفظ ش<strong>و</strong>د <strong>و</strong>پيادهگردد.‏ رفقای خلقی بنا برعدم سهم دررژيم دا<strong>و</strong>د شهرت نيافتند <strong>و</strong> به قشرپاينی جامعه مرب<strong>و</strong>ط اند.‏ اما رفقایپری بيشتر اشراف زاده هااند...‏ »(11)سياست د<strong>و</strong>گانه ی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در اختلافات جناحخلق <strong>و</strong> پرچم:‏در حالی که دا<strong>و</strong>ری <strong>و</strong> فيصله هيئات حزبکم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در م<strong>و</strong>رد م<strong>و</strong>ضع گيری <strong>و</strong>ديدگاه حفيظ االله امين در برابر جناحپرچم مشخص <strong>و</strong> علنی نگرديد،‏ اما امينکماکان جناح مذک<strong>و</strong>ر را تحت فشار فزايندهقرار داد.‏ ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>يها در جل<strong>و</strong>گيری ازتصاميم <strong>و</strong> عملکرد حفيظ االله امين مبنی بر175www.goftaman.<strong>com</strong>سرک<strong>و</strong>ب پریکنار زدن <strong>و</strong>ها،‏ بيشتر از گ<strong>و</strong>ش دادن به ادعا هایطرفين <strong>و</strong> ايراد ت<strong>و</strong>صيه در حفظ يکپارچگیميان آنها،‏ چيز ديگری انجام ندادند.‏ تلاشرهبران جناح پرچم در مذاکره <strong>و</strong> مراجعهبه ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها بی نتيجه ب<strong>و</strong>د.‏ حتاالکساندرپ<strong>و</strong>زان<strong>و</strong>ف سفير ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در کابلکه از طرفداران جناح پرچم <strong>و</strong> ببرک کارملخ<strong>و</strong>انده می شد در ر<strong>و</strong>زهای آخر حاضر بهملاقات با کارمل نشد.‏ ببرک کارمل درج<strong>و</strong>لای 1978 که به حيث سفير تعين گرديدهب<strong>و</strong>د به دفتر تاس آژانس خبری ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی درکابل رفت تا قبل از ترک کابل فرصتملاقات <strong>و</strong> مذاکره را با پ<strong>و</strong>زان<strong>و</strong>ف حاصلکند اما برايش گفتند که سفير حض<strong>و</strong>رندارد.‏ سلطانعلی کشتمند عض<strong>و</strong> بير<strong>و</strong>یسياسی جناح پرچم که به سفارت گماشتهنشد <strong>و</strong> سپس زندانی گرديد،‏ بی تفا<strong>و</strong>تیش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها را در برابر فشار <strong>و</strong> سرک<strong>و</strong>بیپريها ت<strong>و</strong>سط امين غير قابل درک تلقیميکند:‏ ‏«دراين جريان،‏ با هر مشا<strong>و</strong>رش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی که امکان پذير ب<strong>و</strong>د از <strong>و</strong>ضع بسيارنامناسب <strong>و</strong>ع<strong>و</strong>اقب فاجعه آميز ناشی ازآنصحبت ميکردم.‏ <strong>و</strong>لی درک سياست ها <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>شهای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها برای من خيلی دش<strong>و</strong>ارشده ب<strong>و</strong>د.‏ بسياری از آنان فقط برخ<strong>و</strong>ردخشک رسمی د<strong>و</strong>لتی را ميدانستند<strong>و</strong>بس.‏ بخص<strong>و</strong>صايشان از صحبت در ارتباط به مسايلسياسی احتراز ميکردند <strong>و</strong> اگر هم ازحقايق چيزی ميدانستند،‏ صدای خ<strong>و</strong>يش رادر نمی آ<strong>و</strong>ردند يا تأثير سياسی ايشانخيلی محد<strong>و</strong>د ب<strong>و</strong>د.‏20(12)176«

www.goftaman.<strong>com</strong>کهش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی د<strong>و</strong>لتآيا حاکميت ببرکبرای قتل امين <strong>و</strong> بعداً‏ افغانستاننظامی بر کارمل بدنامی تجا<strong>و</strong>ز حاکميتشد،‏ آن زمان از پذيرا را به خص<strong>و</strong>ص اقتدارانحصاری جناح خلق <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لت راضیکامل حفيظ االله امين به حزب <strong>و</strong> می ت<strong>و</strong>اندپرسش بالا به پاسخ ها ب<strong>و</strong>د؟يکی ازکه برای مسک<strong>و</strong>،‏ حاکميت حزباين باشد دم<strong>و</strong>کراتيک خلق به عن<strong>و</strong>ان يک حک<strong>و</strong>مت<strong>و</strong>ابسته به ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی اهميت داشت؛<strong>و</strong> طرفدار چه اين د<strong>و</strong>لت ت<strong>و</strong>سط جناح خلق رهبری می شدمهم نب<strong>و</strong>دبسيار <strong>و</strong> ت<strong>و</strong>سط جناح پرچم.‏ يا ميداشت يارهبری آن،‏ تره کی قرار که در ت<strong>و</strong>جه بهببرک کارمل.‏ حفيظ االله امين <strong>و</strong> يا تجا<strong>و</strong>ز نظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی درمقاصد ماهيت <strong>و</strong> لشکراين ديدگاه است.‏ سال بعدی م<strong>و</strong>ٔيد ر<strong>و</strong>زهای اخير سالکشی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در ميلادی به افغانستان در <strong>و</strong>اقع نه برایحاکم ساختن ببرک کارمل بلکه برای تحکيمکه اينحاکميت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق ب<strong>و</strong>د خص<strong>و</strong>مت داخلیمنازعه <strong>و</strong> اثر حاکميت در بير<strong>و</strong>نی بس<strong>و</strong>ی ز<strong>و</strong>ال <strong>و</strong>فشار <strong>و</strong> حزب مذک<strong>و</strong>ر کارمل برای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>يهافر<strong>و</strong>پاشی ميرفت.‏ قتل تره کیکه پس از گزينه ای ب<strong>و</strong>د کهحالی در اجباراً‏ به آن ر<strong>و</strong>ی آ<strong>و</strong>ردند.‏ آن،‏ برنامه ی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ابقای رهبریپيش از جناح پرچم درتره کی <strong>و</strong> آ<strong>و</strong>ردن کارمل <strong>و</strong> ت<strong>و</strong>جه به همينبا د<strong>و</strong>لت ب<strong>و</strong>د.‏ داخل حزب <strong>و</strong> که ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی هاديده شد سياست سالهای بعد نيمه های د<strong>و</strong>ران اين تجا<strong>و</strong>ز،‏ ببرکدر به<strong>و</strong> زدند با اِعمال فشارکنار کارمل را د<strong>و</strong>لتهبری حزب <strong>و</strong> در نجيب االله را جای ا<strong>و</strong> 1979177www.goftaman.<strong>com</strong>سياستدر چ<strong>و</strong>نآ<strong>و</strong>ردند.‏ ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی برهبری گ<strong>و</strong>رباچف،‏ رهبری جديدیجديد د<strong>و</strong>لت آن حزبحزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong> در اين ر<strong>و</strong>ش به عن<strong>و</strong>ان يکب<strong>و</strong>د.‏ نياز م<strong>و</strong>رد به آنمحد<strong>و</strong>د ر<strong>و</strong>ش راهبردی مختص به ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> زمان معين نمی شد؛ بلکه تمام د<strong>و</strong>لت هایتمام د<strong>و</strong>ره هایدر سلطه ج<strong>و</strong> ت<strong>و</strong>سعه طلب <strong>و</strong> می بندند.‏بکار زمانی اين طرزالعمل را د<strong>و</strong>لت های<strong>و</strong> بقای رژيم ها برای حفظ <strong>و</strong> همچ<strong>و</strong>نخ<strong>و</strong>د،‏ رهبری آنرا طرفدار <strong>و</strong>ابسته <strong>و</strong> تع<strong>و</strong>يض میهای شطرنج تبديل <strong>و</strong> دانه می ت<strong>و</strong>ان دراين پرسش را کنند.‏پاسخ ديگرد<strong>و</strong>گانه ی ارگانهاینظريات متفا<strong>و</strong>ت <strong>و</strong> درنيز که قبلا قدرت در ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی سراغ کرد <strong>و</strong>مسک<strong>و</strong> در اشاراتی بعمل آمد.‏ اين م<strong>و</strong>رد گزارشمذاکره کننده <strong>و</strong> ميان هيئات دهنده ی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به د<strong>و</strong>لت متب<strong>و</strong>ع شان ،اختلافاتم<strong>و</strong>رد مشابه در <strong>و</strong> نظريات <strong>و</strong>احد به خص<strong>و</strong>ص درپرچم <strong>و</strong> جناح های خلق <strong>و</strong> ج<strong>و</strong>دببرک کارمل <strong>و</strong>حفيظ االله امين <strong>و</strong> م<strong>و</strong>رد معا<strong>و</strong>ن کی.‏نداشت.‏ ‏"الکساندرم<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ز<strong>و</strong>ف"‏ بخش افغانستان به چنين تفا<strong>و</strong>تبی در جی.‏ هيئاتبی <strong>و</strong> جی.‏ ميان مام<strong>و</strong>رين کی.‏ نظر حزب کم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به رياست نيک<strong>و</strong>لایامين اشارهکارمل <strong>و</strong> سر بر سيم<strong>و</strong>نينک<strong>و</strong>"‏ ‏«زمانيکه هيأت به کابل رسيدمی کند:‏ که مشا<strong>و</strong>رين ر<strong>و</strong>سی راامين ت<strong>و</strong>انسته ب<strong>و</strong>د هم‏"سيم<strong>و</strong>نينک<strong>و</strong>"‏ سازد.‏ طرفدارخ<strong>و</strong>يش که از<strong>و</strong> آماده گرديد طرفدارش شده ب<strong>و</strong>د رنجشسبب امر اين نمايد.‏ حمايت <strong>و</strong>ی بیجی کی.‏ در کارمل طرفداران گرديد.»‏.178(13)

www.goftaman.<strong>com</strong>نزديکاناز اکبریمحمدعزيز که رياست ادارهاسداالله سر<strong>و</strong>ری رئيس اگسا ا<strong>و</strong>ايل حک<strong>و</strong>متدر امنيت داخلی اگسا را ازحزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق بد<strong>و</strong>ش داشت نيز منازعهاختلاف <strong>و</strong> سياست د<strong>و</strong>گانه ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در ميزند:‏سخن پرچم <strong>و</strong> خلق سياسیدفتر مشا<strong>و</strong>ر ‏«باپاناماري<strong>و</strong>ف(عض<strong>و</strong> کميته مرکزی حزب کم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>مسئ<strong>و</strong>ل شعبه ر<strong>و</strong>ابط بين المللی آن حزب)‏اعضای ر<strong>و</strong>ابط بين المللیيک گر<strong>و</strong>پی از کميتههمچنان از حزب کم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> بابی)نيز جی.‏ ‏(کی.‏ امنيت د<strong>و</strong>لتی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی جمله معا<strong>و</strong>نآنها آمده ب<strong>و</strong>دند،‏ که از معا<strong>و</strong>ن کميته امنيت د<strong>و</strong>لتی هماندر<strong>و</strong>پف <strong>و</strong> پریبا که اين ها ترکيب هيئات ب<strong>و</strong>د در رهبران پرچم جداگانهکارمل <strong>و</strong> ها،‏ با امين همتره کی <strong>و</strong> با <strong>و</strong> کردند ديدار پيام<strong>و</strong> جداگانه ملاقاتهايی انجام دادند حزب کم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی رابه‏"بير<strong>و</strong>ی سياسی"‏ دراما رهبران افغانستان ابلاغ کردند.‏ بی <strong>و</strong>جی.‏ ‏(معا<strong>و</strong>ن کی.‏ کريچک<strong>و</strong>ف ا<strong>و</strong> کنار رئيسجاس<strong>و</strong>سی خارجی که بعدًا مسئ<strong>و</strong>ل ام<strong>و</strong>ر بی شد)که البته اسم مستعارجی.‏ کی.‏ هم باآن<strong>و</strong>قت الکساندر<strong>و</strong>ف-‏ در داشت-‏ <strong>و</strong> سياست خلقیکرد رهبران جداگانه ديدار ترهآن<strong>و</strong>قت امين <strong>و</strong> در کرد.‏ تأييد را ها البته<strong>و</strong> دادند کی ت<strong>و</strong>ضيحاتی به اينها تأييدرا سياست خلقی ها کريچک<strong>و</strong>ف بيشتر کرد.»‏ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی کهالکساندرپ<strong>و</strong>زان<strong>و</strong>ف سفير حتا راندن تره کی ازپس از را امين ا<strong>و</strong> شريکت<strong>و</strong>طئه عليه خ<strong>و</strong>د در کرسی اقتدار م<strong>و</strong>رددر را امين نظريات ميدانست 179(14)www.goftaman.<strong>com</strong>پرچم به <strong>و</strong>يژهسرک<strong>و</strong>بی جناحدفاع بهزير <strong>و</strong> آنکه ژنرال قادر پس از ميکرد.‏شد،‏ تأييد دستگير اتهام ک<strong>و</strong>دتا افغانستان میبی در جی.‏ م<strong>و</strong>ٔلف کی.‏ نتيجه گيریبا ‏«پ<strong>و</strong>زان<strong>و</strong>ف قسماً‏ ن<strong>و</strong>يسد:‏ اطلاعبه مسک<strong>و</strong> اينرا <strong>و</strong> امين م<strong>و</strong>افق ب<strong>و</strong>د ‏(ژنرالقادر ما عقيده به داد."‏ نظرسياسی پختگی لازمقادر<strong>و</strong>زيردفاع)از ج<strong>و</strong>يی متمايل <strong>و</strong><strong>و</strong>ی به ماجرا نداشت.‏ را ‏"سفير ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یب<strong>و</strong>د.‏ بخرد کمی هم نا اقدامات رهبران حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق رابه عقيده سفارت باعث تق<strong>و</strong>يت د<strong>و</strong>لتکه"‏ هاینير<strong>و</strong> حزب در نف<strong>و</strong>ذ بر انقلابی شده <strong>و</strong> م<strong>و</strong>جهمسلح افغانستان خ<strong>و</strong>اهد افز<strong>و</strong>د"‏ خزار<strong>و</strong>فامين به پ<strong>و</strong>زان<strong>و</strong>ف <strong>و</strong> دانست.‏ خشن<strong>و</strong>دیکه <strong>و</strong>ی هم<strong>و</strong>اره با اطمينان داد راش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی د<strong>و</strong>ستان مش<strong>و</strong>ره است حاضر تجربيات حزب کم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یاز <strong>و</strong> بپذيرد پری ها همانندبيام<strong>و</strong>زد چ<strong>و</strong>ن مبارزه با منش<strong>و</strong>يک ها<strong>و</strong> مبارزه ميان بلش<strong>و</strong>يک ها ب<strong>و</strong>د.»‏<strong>و</strong>م<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>ديت اين اختلاف نظرها با شايد <strong>و</strong>مقامات ميان در د<strong>و</strong>گانه سياست که حفيظ االله امينمام<strong>و</strong>رين ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ب<strong>و</strong>د تصفيه <strong>و</strong>نگرانی،‏ کار بد<strong>و</strong>ن هيچ نرمش <strong>و</strong> دنبال<strong>و</strong> آغاز سرک<strong>و</strong>بی جناح پرچم را نخست به شناسايی اعضای ملکی <strong>و</strong>ا<strong>و</strong> کرد.‏ سپس کارنظامی جناح پرچم پرداخت <strong>و</strong> ر<strong>و</strong>يدست گرفت.‏را سرک<strong>و</strong>بی آنها تصفيه <strong>و</strong> امين که با افزايش اعضای جناح خلق درحزبمرکزی کميته <strong>و</strong> سياسی بير<strong>و</strong>ی دم<strong>و</strong>کراتيک خلق به اکثريت دست يافتهطريق آراء اکثريت دفترظاهراً‏ از ب<strong>و</strong>د 180(15)

www.goftaman.<strong>com</strong>پرچم به شم<strong>و</strong>لسياسی،‏ رهبرانبير<strong>و</strong>نکش<strong>و</strong>ر از بنام سفير ببرک کارمل را درافغانستان سفير کارمل کرد.‏ محم<strong>و</strong>دبريالی برادرشد.‏ چکسل<strong>و</strong>اکيا مقرر سفيرپاکستان،‏ ن<strong>و</strong>راحمدن<strong>و</strong>ر سفير در ا<strong>و</strong> اناهيتاراتبامريکا،‏ متحده درايالات سفيرزاد سفير در ي<strong>و</strong>گسلا<strong>و</strong>يا،‏ عبدال<strong>و</strong>کيل سفير در ايراننجيب االله در انگلستان <strong>و</strong> گام د<strong>و</strong>م اميناعزام گرديدند.‏ تعين <strong>و</strong> <strong>و</strong>راندن جناح پرچم برکناری <strong>و</strong>الی ها در د<strong>و</strong>ايراين جناح از برخی رؤسای عض<strong>و</strong> د<strong>و</strong>لتی ب<strong>و</strong>د.‏ک<strong>و</strong>دتا:‏صدد جناح پرچم در سرک<strong>و</strong>بیحفيظ االله امين زمانی به تصفيه <strong>و</strong> هفدهمکامل جناح پرچم پرداخت که در فرجام ژنرالک<strong>و</strong>دتای نا از آگست در<strong>و</strong>زيردفاع سخن زده شد.‏ عبدالقادر دستگيری قادررسانه های گر<strong>و</strong>هی د<strong>و</strong>لت خبر ستيزاحمدزی ل<strong>و</strong>ی در شاهپ<strong>و</strong>ر دفاع <strong>و</strong> <strong>و</strong>زير مشترک ارتش به جرم ک<strong>و</strong>دتايا رئيس ستاد ر<strong>و</strong>زهای بعد،‏ ک<strong>و</strong>دتای ژنرالاعلان شد.‏ س<strong>و</strong>یسازمان داده شده از قادر يک ت<strong>و</strong>طئه سلطانعلیگرديد.‏ <strong>و</strong>انم<strong>و</strong>د پرچم جناح رهبران پری عض<strong>و</strong> بير<strong>و</strong>ی سياسیاز کشتمند جگرن محمدرفيع عض<strong>و</strong>حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong> به جرم شرکتآگست کابينه در يکماهزندانی شدند.‏ <strong>و</strong> دستگير ک<strong>و</strong>دتا در مطب<strong>و</strong>عات د<strong>و</strong>لتی درسپتمبر در بعد شدگان به خص<strong>و</strong>صکابل،‏ اعتراف دستگير منشرسلطانعلی کشتمندرا <strong>و</strong> ژنرال قادر آن ک<strong>و</strong>دتای جناح پرچمکه در ساختند رهبران اين جناحساير بامشارکت کارمل <strong>و</strong> 197818123221978www.goftaman.<strong>com</strong>ب<strong>و</strong>د.‏تأييد گرديدهن<strong>و</strong>رمحمدتره کی رهبر جناح خلق <strong>و</strong> رئيسد<strong>و</strong>لت خلقی در جلسه ن<strong>و</strong>مبر کميتهمرکزی حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق،‏ ببرک کارمل <strong>و</strong>ساير سفيران پری را در بير<strong>و</strong>ن،‏ سازماندهندگان ک<strong>و</strong>دتامعرفی کرد.‏ تره کی آنهارا با تأييد اعضای کميته مرکزی حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق از حزب مذک<strong>و</strong>ر اخراج نم<strong>و</strong>د<strong>و</strong> خ<strong>و</strong>استار بازگشت شان به افغانستانشد.‏ اما رهبران جناح پرچم سفارت هایخ<strong>و</strong>د را رها کردند <strong>و</strong> در کش<strong>و</strong>رهای ار<strong>و</strong>پایشرقی اقامت گزيدند.‏ بعداً‏ رسانه هایگر<strong>و</strong>هی د<strong>و</strong>لت سفيران مذک<strong>و</strong>ر را به غارتدارايی سفارت های افغانستان متهمنم<strong>و</strong>دند.‏ در حالی که بسياری از اعضایارشد <strong>و</strong> فعالان جناح پرچم دستگير <strong>و</strong>زندانی گرديدند،‏ سليمان لايق <strong>و</strong> بارقشفيعی د<strong>و</strong> تن از کدرهای رهبری پرچم کهعض<strong>و</strong>يت بير<strong>و</strong>ی سياسی حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقرا داشتند با تنزيل عض<strong>و</strong>يت از بير<strong>و</strong>یسياسی،‏ در کنار جناح خلق باقی ماندند.‏پس از اخراج رهبران پرچم از حزب،‏ م<strong>و</strong>ججديدی از دستگيری اعضای پرچم آغازگرديد.‏ صد ها نفر عض<strong>و</strong> جناح پرچم ازادارات ملکی <strong>و</strong> نظامی د<strong>و</strong>لت سبکد<strong>و</strong>ش <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>انه زندان شدند.‏ شماری از زندانيانپری ت<strong>و</strong>سط جناح حاکم خلق در زندانپلچرخی به قتل رسيدند.‏ در م<strong>و</strong>رد تعدادزندانيان جناح پرچم <strong>و</strong> شمار کشته شدگاناين جناح در زندانها ت<strong>و</strong>سط جناح خلق،‏ارقام م<strong>و</strong>ٔثق <strong>و</strong> مشخصی <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د ندارد.‏ن<strong>و</strong>يسندگان،‏ محققين،‏ ژ<strong>و</strong>رناليستان،‏ديپل<strong>و</strong>ماتهای غربی،‏ ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>يها،‏ <strong>و</strong> حتا197828182

www.goftaman.<strong>com</strong>اينپرچم در جناحاعضای متفا<strong>و</strong>ت ارائه می کنند.‏م<strong>و</strong>رد آمار Antonioجي<strong>و</strong>ست<strong>و</strong>زی"‏giustozzi ‏"آنت<strong>و</strong>ني<strong>و</strong> انگليسی می ن<strong>و</strong>يسد:‏پژ<strong>و</strong>هشگر ن<strong>و</strong>يسنده <strong>و</strong> ازنفر که دارند ‏«منابع خلق قب<strong>و</strong>ل اعضای حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق افغانستانسپتمبرپس از ‏(جناح پرچم حزب)‏ ت<strong>و</strong>سط امين کشته شدند؛ در‏(ميزان‎1357‎‏)‏ قربانيان راکه پری ها تعداد حالی ‎1979‎‏(پايز‎1358‎‏)حد<strong>و</strong>دسال تاپايان منابع ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی حکايت ازميدانند <strong>و</strong> نفر اعضای حزب فقطاز نفر که آن دارند ت<strong>و</strong>سط امين بهفاصله سپتمبر-دسمبر در قتل رسيدند.»‏رهبران پرچم دراز سلطانعلی کشتمند کشته شدگان اين جناح بدست جناحم<strong>و</strong>رد پری های که در‏«شمار خلق می ن<strong>و</strong>يسد:‏ ‏(حک<strong>و</strong>مت جناح خلق)‏د<strong>و</strong>ران حاکميت رژيم،‏ به نيست شدندسر باران <strong>و</strong> ناپديد،‏ تير هزار تن می رسد.»‏به چندين شدنادعای ناپديد <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د با کشتمند صدنفرهزاران پری،‏ حد اقل نام چند که<strong>و</strong>اقعيت اين ب<strong>و</strong>د متذکر نمی ش<strong>و</strong>د.‏ آنرا حفيظ االله امين پریخص<strong>و</strong>صًا جناح خلق <strong>و</strong> رااين کار <strong>و</strong> از قدرت کنار زد را ها سردستگيری <strong>و</strong> خش<strong>و</strong>نتی که ت<strong>و</strong>أم با با اماک<strong>و</strong>بی جناح پرچم ب<strong>و</strong>د انجام داد.‏ کشته شدگان جناح پرچم نه هزاران نفرميان سردر بلکه شماری معد<strong>و</strong>دی ب<strong>و</strong>دند.‏ به نيست شدگان جناح پرچم ت<strong>و</strong>سط امين،‏رهبران رده های بالای پرچم هم <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>دبه عن<strong>و</strong>ان بلندسلطانعلی کشتمند نداشت.‏ جناح پرچم کهپايه ترين مقام حزبی در 19782000250(17)1979183600(16)www.goftaman.<strong>com</strong>خلقی ها بهاز س<strong>و</strong>ی محکمهاعدام محک<strong>و</strong>م گرديد،‏ سپس مجازات اعدامشبه حبس م<strong>و</strong>ٔقت تغيريافت.‏ بد<strong>و</strong>ن ترديدش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>يها در جل<strong>و</strong> گيری از قتل تعدادبيشتر اعضای پرچم <strong>و</strong>به خص<strong>و</strong>ص کشتار کدرها<strong>و</strong> فعالان آنها،‏ نقش بازدارنده ايفاکردند.‏ آنگ<strong>و</strong>نه که ن<strong>و</strong>يسنده کتاب کی.‏جی.‏ بی در افغانستان می نگارد:‏‏«پ<strong>و</strong>زان<strong>و</strong>ف ‏(‏‎6‎آگست به نمايندگی ازبالادستان خ<strong>و</strong>د از تره کی خ<strong>و</strong>است تاکشتمند <strong>و</strong> قادر که هر د<strong>و</strong> بازداشت شدهب<strong>و</strong>دند اعدام نگردند.‏ تره کی ج<strong>و</strong>اب داد:‏‏"گناه شان خيلی بزرگ است.‏ آنها <strong>و</strong>اردمعامله شدند <strong>و</strong> ت<strong>و</strong>طئه ی را به کمک ايالاتمتحده <strong>و</strong>چين سازمان دادند.‏ من می پذيرمکه سرک<strong>و</strong>ب سلاح بس نهايی <strong>و</strong> <strong>و</strong>خيم استامالنين به ماآم<strong>و</strong>خت که در برابر دشمنانانقلاب بيرحم باشيم.‏ ملي<strong>و</strong>نها نفر مجب<strong>و</strong>رًامح<strong>و</strong> گرديدند تا انقلاب اکت<strong>و</strong>بر استحکاميافت.‏ اگر از اين سلاح قاطعانه کارگرفته ش<strong>و</strong>د،‏ نتيجه آن <strong>و</strong>اضح است.»‏در حالی که ادعای جناح خلق در م<strong>و</strong>ردک<strong>و</strong>دتای پرچم زمينه سرک<strong>و</strong>بی <strong>و</strong>حذف پریهارا از قدرت مساعد ساخت،‏ اين پرسشمطرح ميگردد که آيا ک<strong>و</strong>دتای مذک<strong>و</strong>ر يکتصميم نا فرجام <strong>و</strong> نام<strong>و</strong>ٔفق جناح پرچمب<strong>و</strong>د يا بهانه ساختگی از س<strong>و</strong>ی حفيظ االلهامين برای سرک<strong>و</strong>بی پری ها محس<strong>و</strong>ب می شد؟ميرمحمدصديق فرهنگ م<strong>و</strong>ٔلف افغانستان درپنج قرن اخير از ابراز نظرهای گ<strong>و</strong>ناگ<strong>و</strong>ندر اين م<strong>و</strong>رد سخن می گ<strong>و</strong>يد.‏ ا<strong>و</strong>می ن<strong>و</strong>يسد:‏‏«انت<strong>و</strong>نی آرن<strong>و</strong>لد م<strong>و</strong>ٔرخ امريکايی نشراترسمی را در اين باره اص<strong>و</strong>لا تصديق نم<strong>و</strong>ده <strong>و</strong>(18)(1979184

www.goftaman.<strong>com</strong>فر<strong>و</strong>عبر را بحث مفصل خ<strong>و</strong>دکلديپ نايرمسئله متمرکز ساخته است.‏ اين باره میدر ‏(ر<strong>و</strong>زنامه نگار هندی)‏ ببرک کارملن<strong>و</strong>يسدکه بدنبال ک<strong>و</strong>دتای ث<strong>و</strong>ر راه انداختن ک<strong>و</strong>دتای ديگری عليهبه فکر آنکهاز پيش اما ب<strong>و</strong>د،‏ خلق گر<strong>و</strong>ه ق<strong>و</strong>ام بايد،‏ حفيظ االله اميناقدامات ا<strong>و</strong> صحنه خارج ساخت...‏از همکارانش را <strong>و</strong> ا<strong>و</strong> اماعلی رغم اين ش<strong>و</strong>اهد،‏ تصديق م<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>دب<strong>و</strong>دن يک دسيسه پيشرفته بگ<strong>و</strong>نه ای ازازدش<strong>و</strong>ار است،‏ زيرا جانب د<strong>و</strong>لت اعلان شد که بد<strong>و</strong>نيکس<strong>و</strong> ببرک کارمل شخصی نب<strong>و</strong>د دستاجازه ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به چنين اقدام خطير س<strong>و</strong> دليلی ديده نمی ش<strong>و</strong>دديگر از <strong>و</strong> بزند اندک پس ازکه اتحادش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی درفاصله نتيجه آنکه در پير<strong>و</strong>زی ک<strong>و</strong>دتامنافعی را يک ک<strong>و</strong>دتای تازه بابدست آ<strong>و</strong>رده ب<strong>و</strong>د،‏ در البته اگراندازد.‏ نتيجه مجه<strong>و</strong>ل به خطر مجم<strong>و</strong>ع ازخلق در حزب ن<strong>و</strong>رمحمدتره کی <strong>و</strong> سربازکش<strong>و</strong>ر آن دساتير از پير<strong>و</strong>ی ترجيحش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی پرچم را ميزدند،‏ ممکن ب<strong>و</strong>د که خلقیح<strong>و</strong>ادث بعدی نشان داد اما دهد.‏ پرچم دردشمنی با <strong>و</strong>صف اختلاف <strong>و</strong> با ها پريان دست کمش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی از فرمانبرداری از اين زمينهدر نداشتند،‏ بلکه با آنها رقابت می <strong>و</strong>رزيدند.‏رهبران نظامیژنرال محمدنبی عظيمی از ت<strong>و</strong>سط اينجناح پرچم تصميم ک<strong>و</strong>دتا را پر<strong>و</strong>گرامحتی ا<strong>و</strong> جناح تأييد ميدارد.‏ که آنزمان بهک<strong>و</strong>دتا در را مشارکت خ<strong>و</strong>د 14 غزنی ايفای <strong>و</strong>ظيفهحيث ق<strong>و</strong>ماندان فرقه ک<strong>و</strong>دتایا<strong>و</strong> کند.‏ می ت<strong>و</strong>ضيح ميکرد تصميم ببرک کارملنافرجام جناح پرچم را (19)«185www.goftaman.<strong>com</strong>م<strong>و</strong>جب سرک<strong>و</strong>بیمی خ<strong>و</strong>اند که<strong>و</strong> کشتار <strong>و</strong>سيع پری هاشد.‏ <strong>و</strong>ی می ن<strong>و</strong>يسد:‏‏«جبهه گيری <strong>و</strong> مقا<strong>و</strong>مت پری ها در برابربی عدالتی ها،‏ ز<strong>و</strong>رگ<strong>و</strong>يی ها،‏ تر<strong>و</strong>ر <strong>و</strong>اختناق،‏ کشتار بی رحمانه مردم،‏ ببرککارمل را <strong>و</strong>اداشت تا در ارد<strong>و</strong> <strong>و</strong> ق<strong>و</strong>ایمسلح افغانستان داخل اقدام گردد <strong>و</strong>تحريک مسلحانه را سازماندهی نمايد اماط<strong>و</strong>ريکه قبلا گفتم هيچگاه دست<strong>و</strong>ر <strong>و</strong>ی برایما،‏ بنا بر ملح<strong>و</strong>ظاتی که ر<strong>و</strong>زی افشاءخ<strong>و</strong>اهد شد <strong>و</strong> نگارنده از آن بی خبراست،‏نرسيد.‏ اقدامات برای قيام مسلحانه‏(ک<strong>و</strong>دتا)افشاءگرديد <strong>و</strong> صدها تن پری جانخ<strong>و</strong>درااز دست دادند <strong>و</strong>هزاران تن آنها بعدازتحمل بی رحمانه ترين شکنجه ها،‏ بهزندان پلچرخی افتادند.»(‏‎20‎‏)‏البته عدم <strong>و</strong>ق<strong>و</strong>ع ک<strong>و</strong>دتا قبل از همه بهضعف نظامی جناح پرچم در داخل ارتش<strong>و</strong>عدم ت<strong>و</strong>افق مسک<strong>و</strong> به انجام ک<strong>و</strong>دتابرميگشت؛ آنگ<strong>و</strong>نه که م<strong>و</strong>ٔلف افغانستان درپنج اخير به عامل د<strong>و</strong>می انگشت ميگذارد.‏هر چند ژنرال عظيمی در ت<strong>و</strong>ضيح تصميم <strong>و</strong>برنامه ک<strong>و</strong>دتا از بی خبری دلايل <strong>و</strong>ملح<strong>و</strong>ظاتی که مانع <strong>و</strong>ق<strong>و</strong>ع ک<strong>و</strong>دتا شد سخنميگ<strong>و</strong>يد <strong>و</strong>لی در جای ديگری از کتاب‏"ارد<strong>و</strong> <strong>و</strong> سياست"‏ در <strong>و</strong>اقع اين دليل رااز زبان ببرک کارمل بر ملا ميسازد.‏ ا<strong>و</strong>زمانيکه در آغاز رهبری ببرک کارمل درحزب <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لت به حيث ق<strong>و</strong>ماندان فرقهريشخ<strong>و</strong>ر تعين می ش<strong>و</strong>د به ملاقات کارملمير<strong>و</strong>د <strong>و</strong> کارمل به صراحت"‏ دش<strong>و</strong>اری قناعتد<strong>و</strong>ستان ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی"‏ را يکی از دلايل عدم<strong>و</strong>ق<strong>و</strong>ع ک<strong>و</strong>دتا به م<strong>و</strong>ص<strong>و</strong>ف گ<strong>و</strong>شزد می کند.‏7186

www.goftaman.<strong>com</strong>ن<strong>و</strong>يسد:‏ ‏«بهعظيمی میچهلست<strong>و</strong>ن دع<strong>و</strong>ت گرديدم <strong>و</strong> در جلسه ش<strong>و</strong>رایانقلابی حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق افغانستانعض<strong>و</strong>يت يافتم.‏ در همان جلسه ببرک کارملمرا پذيرفت <strong>و</strong> گفت از اينکه دراثنایق<strong>و</strong>ماندانی فرقه غزنی آمادگی برایاجرای يک حرکت نظامی گرفته ب<strong>و</strong>دی <strong>و</strong>صدای رفقايت رالبيک گفته ب<strong>و</strong>دی کاملااطلاع دارم <strong>و</strong> سپاس گذارم.‏ اما،‏ بنابردلايلی ما نخ<strong>و</strong>استيم در آن م<strong>و</strong>قع به اينکار اقدام کنيم.‏ زيرا قناعت بخشيدن بهمردم <strong>و</strong> افکارعامه <strong>و</strong> د<strong>و</strong>ستان ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یدش<strong>و</strong>ار ب<strong>و</strong>د.»(‏‎21‎‏)‏حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong> بحران حاکميت ازبير<strong>و</strong>ن:‏حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق در کرسی حاکميتتنهابه بحران داخلی ناشی از منازعه د<strong>و</strong>جناح خلق <strong>و</strong> پرچم ربر<strong>و</strong> نگرديد؛ بحرانعمده <strong>و</strong> خطر ساز برای اين حزب <strong>و</strong>حاکميتحزبی،‏ منازعه <strong>و</strong> خص<strong>و</strong>مت با بير<strong>و</strong>ن ازحزبب<strong>و</strong>د.‏ اين منازعه باگذشت هر ر<strong>و</strong>ز از عمرحاکميت حزب مذک<strong>و</strong>ر،‏ افزايش <strong>و</strong> گسترش میيافت.‏ نقطه قابل تأمل <strong>و</strong> بحث در بحرانبير<strong>و</strong>نی حاکميت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق،‏تشخيص <strong>و</strong> شناخت ريشه ها <strong>و</strong> ع<strong>و</strong>امل اصلی <strong>و</strong>ا<strong>و</strong>لی بحران است.‏ اين بحران چگ<strong>و</strong>نه ب<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>دآمد؟ آغازگر اين دشمنی <strong>و</strong> منازعه کهب<strong>و</strong>د؟ رهبران حزب <strong>و</strong> زمامداران حک<strong>و</strong>متحزبی؟ ياگر<strong>و</strong>ه های سياسی داخلی <strong>و</strong> ياد<strong>و</strong>لت ها <strong>و</strong> حلقه های مداخله گرخارجی؟حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق قدرت د<strong>و</strong>لتی را ازمحمددا<strong>و</strong>د بص<strong>و</strong>رت کامل هر چند در نتيجه187www.goftaman.<strong>com</strong>خ<strong>و</strong>نين بدستيک ک<strong>و</strong>دتایآ<strong>و</strong>رد.‏ زمانيکه رهبران حزب دم<strong>و</strong>کراتيکخلق بر اريکه قدرت تکيه زدند <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لتحزبی خ<strong>و</strong>د را تشکيل دادند،‏ هيچ جبههمخالفی بص<strong>و</strong>رت عملی <strong>و</strong> باالفعل <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>دنداشت.‏ هيچگ<strong>و</strong>نه نافرمانی <strong>و</strong> ش<strong>و</strong>رش داخلیعليه د<strong>و</strong>لت آنها ب<strong>و</strong>ق<strong>و</strong>ع نپي<strong>و</strong>ست.‏ هيچگ<strong>و</strong>نهانارشی،‏ چند دستگی <strong>و</strong> ملک الط<strong>و</strong>ابفی درد<strong>و</strong>لت <strong>و</strong>حتا در د<strong>و</strong>ر ترين مناطق <strong>و</strong> محلاتکش<strong>و</strong>ر ديده نمی شد.‏ حاکميت حزبی درد<strong>و</strong>رترين <strong>و</strong>لس<strong>و</strong>الی ها <strong>و</strong> علاقه داريهایکش<strong>و</strong>ر،‏ در نخستين ر<strong>و</strong>زهای تشکيل حک<strong>و</strong>متبد<strong>و</strong>ن مشکل <strong>و</strong> مانعی تأمين گرديد.‏ <strong>و</strong>الیها،‏ <strong>و</strong>لس<strong>و</strong>ال ها <strong>و</strong> علاقه دارهای حزبیباهمان تشکيلات سابق اداری <strong>و</strong> امنيتیگذشته،‏ کار خ<strong>و</strong>د را آغاز کردند.‏ د<strong>و</strong>لتحزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق در مناسبات خارجی <strong>و</strong>بين المللی خ<strong>و</strong>د نيز به کدام مشکل <strong>و</strong>مانعی برنخ<strong>و</strong>رد.‏ اگر ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> کش<strong>و</strong>رهای همپيمان <strong>و</strong> نزديک به آن،‏ د<strong>و</strong>لت مذک<strong>و</strong>ر رادر فردا يا پس فردای پير<strong>و</strong>زی ک<strong>و</strong>دتایث<strong>و</strong>ر به رسميت شناختند،‏ ايالات متحدهامريکا،‏ ساير کش<strong>و</strong>رهای غربی <strong>و</strong> ممالکاسلامی نيز در برسميت شناختن آن د<strong>و</strong>لتتأخيری به خرچ ندادند.‏ پاکستان د<strong>و</strong>لتحزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق را ر<strong>و</strong>ز پنجم می‎1978‎به رسميت شناخت.‏ سه ماه بعد ژنرالضياءالحق رئيس د<strong>و</strong>لت آن کش<strong>و</strong>ر به کابلسفر کرد <strong>و</strong> با تره کی <strong>و</strong> امين به مذاکرهپرداخت.‏ ايالات متحده امريکا يک ر<strong>و</strong>زبعد از اسلام آباد،‏ د<strong>و</strong>لت حزب دم<strong>و</strong>کراتيکخلق را برسميت شناخت.‏ سفير امريکا درششم می 1978، به ديدار ن<strong>و</strong>رمحمدتره کی188

www.goftaman.<strong>com</strong>باتره کیرفت.‏ <strong>و</strong>یمذاکرات ط<strong>و</strong>لانی انجام داد <strong>و</strong> از ادامهر<strong>و</strong>ابط <strong>و</strong> همکاری با حک<strong>و</strong>مت م<strong>و</strong>ص<strong>و</strong>ف سخنگفت.‏ سفير ايالات متحده اين مذاکرات رابعداً‏ در گزارش محرمانه به <strong>و</strong>اشنگتن بسيارصميمانه خ<strong>و</strong>اند <strong>و</strong> تره کی را شخصيت جذاب<strong>و</strong> دارای قدرت تلقينی ت<strong>و</strong>صيف کرد.(‏‎22‎‏)‏اماحاکمان حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق برغم اينهمه شرايط آماده <strong>و</strong> مساعد،‏ حاکميت خ<strong>و</strong>د رادر نتيجه عملکرد خ<strong>و</strong>يش بس<strong>و</strong>ی بحرانمشر<strong>و</strong>عيت ملی <strong>و</strong> بين المللی بردند.‏ اينبحران از دشمنی <strong>و</strong>منازعه آنها با تمام گر<strong>و</strong>ههای سياسی <strong>و</strong> اجتماعی در داخل <strong>و</strong> سياستمتشنج <strong>و</strong> خص<strong>و</strong>مت آميز باجامعه بين المللیدر بير<strong>و</strong>ن آغازشد.‏حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق در داخل کش<strong>و</strong>رسياستدشمنی <strong>و</strong>جنگ را باتمام گر<strong>و</strong>ه ها <strong>و</strong> نير<strong>و</strong>هایسياسی <strong>و</strong> اجتماعی در پيش گرفت.‏ بر مبنایاين سياست،‏ دشمنان حزب <strong>و</strong> حاکميت حزبیتنهابه آنچی که نير<strong>و</strong>های راست ارتجاعی،‏في<strong>و</strong>دالان <strong>و</strong> سرمايداران به عن<strong>و</strong>ان دشمنانطبقاتی خ<strong>و</strong>انده می شد،‏ محد<strong>و</strong>د نمی گرديد.‏تمام نير<strong>و</strong>ها<strong>و</strong>گر<strong>و</strong>ه های سياسی <strong>و</strong> مذهبیکش<strong>و</strong>راعم از گر<strong>و</strong>ه های راست اسلامی که بهاخ<strong>و</strong>انيها مشه<strong>و</strong>ر ب<strong>و</strong>دند،‏ گر<strong>و</strong><strong>و</strong>ه های چپمارکسيست متشکل از شعله ی جا<strong>و</strong>يد،‏ محفلانتظار به رهبری محمد طاهر بدخشی،‏ گر<strong>و</strong>هناسي<strong>و</strong>ناليست پشت<strong>و</strong>ن <strong>و</strong>سک<strong>و</strong>لار افغان ملت،‏اقشار <strong>و</strong> طبقات مختلف مردم بنام ملا <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>حانی،‏ ملاک <strong>و</strong> سرمايدار <strong>و</strong> غيره ت<strong>و</strong>سطحاکمان حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق به عن<strong>و</strong>اندشمن قلمداد شدند.‏ حاکمان حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق،‏ هيچ مرز <strong>و</strong> معياری را در189www.goftaman.<strong>com</strong>دشمنشناخت <strong>و</strong>تشخيص میآسانی به آنها بستند.‏ نمی بکار ت<strong>و</strong>انستند هرکسی را در زمره اين همه دشمنانمتعدد <strong>و</strong>گ<strong>و</strong>ناگ<strong>و</strong>ن خ<strong>و</strong>د قلمداد کنند <strong>و</strong> مت<strong>و</strong>سلبه دستگيری <strong>و</strong> سرک<strong>و</strong>بی اش ش<strong>و</strong>ند.‏حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق به عن<strong>و</strong>ان حزب چپ– لنينيزم ، به جای<strong>و</strong>معتقدبه مارکسيزم ايجاديک جبهه مشترک از نير<strong>و</strong>های چپ،‏ <strong>و</strong>ارداينآنها گرديد.‏ منازعه با خص<strong>و</strong>مت <strong>و</strong> کهتنهاجناح خلق <strong>و</strong> حفيظ االله امين نب<strong>و</strong>د گر<strong>و</strong>ه<strong>و</strong> حاکميت شان به سرک<strong>و</strong>بی عناصر در حفيظجناح خلق <strong>و</strong> اگر های چپ پرداختند.‏ <strong>و</strong>محفل انتظار بدخشی رهبر االله امين طاهر اعضای گر<strong>و</strong>ه های<strong>و</strong> از افراد جمعی ديگر بهحزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق را چپی بير<strong>و</strong>ن از قتل رسانيدند،‏ جناح پرچم،‏ ببرک کارمل <strong>و</strong>کلکانی رهبر"ساما"‏نجيب االله نيز،‏ مجيد يکی‏(سازمان آزاديبخش مردم افغانستان)‏ را باجناح های اصلی شعله جا<strong>و</strong>يد از نير<strong>و</strong>های چپ،‏<strong>و</strong> افراد از تعدادی ديگر نخستيندر به نيست کردند.‏ اعدام <strong>و</strong>سر ر<strong>و</strong>ز ها،‏ هفته ها <strong>و</strong>ماه های حاکميت حزباقشارمختلفی از دم<strong>و</strong>کراتيک خلق،‏ افراد اجتماعیگر<strong>و</strong>ه های گ<strong>و</strong>ناگ<strong>و</strong>ن سياسی <strong>و</strong> <strong>و</strong> دليلیت<strong>و</strong>سط عمال رژيم بد<strong>و</strong>ن هيچ مدرک <strong>و</strong> افگنده می شدند.‏به زندانها <strong>و</strong> دستگير مردم میشامل طيف <strong>و</strong>سيعی از اين افراد افرادر<strong>و</strong>شنفکر چپ گرفته تا از شد.‏ مکاتب،‏ دانشگاه ها،‏مذهبی در متدين <strong>و</strong> علمای دينی تااز ادارات حک<strong>و</strong>متی <strong>و</strong> سرمايدار،‏ دهقان<strong>و</strong> خ<strong>و</strong>انين محلی،‏ تاجر تعليمنخبگان <strong>و</strong> جمع کثيری از <strong>و</strong> <strong>و</strong>کارگر زندانهاشدگان در دستگير يافتگان <strong>و</strong>طن.‏ 190

www.goftaman.<strong>com</strong>می شدند <strong>و</strong>تحقير <strong>و</strong> شکنجهبسياری از آنها در کشتارگاه ها زندهزيرخاک می گرديدند.‏سياست دشمنی <strong>و</strong>منازعه د<strong>و</strong>لت حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق باتمام گر<strong>و</strong>ه های سياسی<strong>و</strong>اجتماعی،‏ اين د<strong>و</strong>لت را درگير مخالفتگسترده <strong>و</strong> ش<strong>و</strong>رش های مسلحانه در کش<strong>و</strong>رساخت.‏ تدا<strong>و</strong>م اين سياست از س<strong>و</strong>ی د<strong>و</strong>لتمداران حزب مذک<strong>و</strong>ر به گسترش <strong>و</strong> افزايشدامنه <strong>و</strong>ابعاد مخالفت ها<strong>و</strong> قيامها انجاميد<strong>و</strong> سپس باحمايت <strong>و</strong> دخالت پاکستان <strong>و</strong> کش<strong>و</strong>رهای مخالف اتحاد ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به يک جنگپارتيزانی گسترده <strong>و</strong> يک قيام <strong>و</strong>سيع مردمیمبدل شد.‏سياست د<strong>و</strong>لت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق درمناسبات خارجی باجامعه بين المللی نيزباتشنج <strong>و</strong> خص<strong>و</strong>مت آغاز گرديد.‏ ت<strong>و</strong>جه <strong>و</strong>تأکيد بر م<strong>و</strong>ض<strong>و</strong>ع پشت<strong>و</strong>نستان <strong>و</strong> خطدي<strong>و</strong>رند،‏ پاکستان رابس<strong>و</strong>ی س<strong>و</strong>ءظن <strong>و</strong>مخاصمتباد<strong>و</strong>لت حزب حاکم در کابل کشانيد.‏علی رغم آنکه ضياءالحق رهبر حک<strong>و</strong>متنظامی پاکستان در نهم سپتمبر ‎1978‎به کابلآمد تا با رهبران د<strong>و</strong>لت حزب دم<strong>و</strong>کراتيکخلق به تفاهم برسد <strong>و</strong>از عدم مخاصمت اسلامآباد به آنهااطمينان دهد؛اما رهبران حزبحاکم در کابل ديدگاه <strong>و</strong> سياست خ<strong>و</strong>د رادر اين م<strong>و</strong>رد تغير ندادند.‏ قطع ر<strong>و</strong>ابطدپل<strong>و</strong>ماتيک با ک<strong>و</strong>ريای جن<strong>و</strong>بی <strong>و</strong> برقراریمناسبات رسمی باک<strong>و</strong>ريای شمالی در نخستينماه حاکميت،‏ يکی از گام های پرسش برانگيز <strong>و</strong>تحريک کننده حک<strong>و</strong>مت حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق در برابر کش<strong>و</strong>ر های غربیب<strong>و</strong>د.‏191www.goftaman.<strong>com</strong>سياست مخاصمتآغاز <strong>و</strong> تدا<strong>و</strong>م<strong>و</strong> منازعه د<strong>و</strong>لت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق درر<strong>و</strong>ز ها <strong>و</strong> ماه های نخستين در سطح داخل<strong>و</strong>خارج کش<strong>و</strong>ر د<strong>و</strong> پيامد عمده را براید<strong>و</strong>لت حزب مذک<strong>و</strong>ر درقبال داشت:‏نخست اينکه بحران حاکميت حزب در ابعادداخلی <strong>و</strong>بين المللی تشديد <strong>و</strong> گسترش يافت.‏<strong>و</strong> ثانياً،‏ ميزان اتکاء <strong>و</strong> <strong>و</strong>ابستگی د<strong>و</strong>لتحزبی در تمام عرصه ها به اتحادش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بالارفت.‏ به هرپيمانه که اتکاء <strong>و</strong> <strong>و</strong>ابستگیحزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق در کرسی حاکميت بهش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها بيشتر می شد،‏ به همان حدبحرانحاکميت حزب در عرصه داخلی <strong>و</strong> بين المللیپيچيده تر <strong>و</strong>عميق تر می گرديد.‏آنچی که به عن<strong>و</strong>ان يک پر سش مطرح ميش<strong>و</strong>داين است که چرا حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقحاکميت خ<strong>و</strong>د را با مخاصمت گسترده در داخل<strong>و</strong>سياست بدبينانه <strong>و</strong>تنش آل<strong>و</strong>د با جامعهبين المللی در بير<strong>و</strong>ن آغاز کرد؟ چرا حزبمذک<strong>و</strong>ر به جای دشمنی <strong>و</strong> منازعه با گر<strong>و</strong>هایچپ داخلی به تشکيل يک جبهه مشترک سياسیبا آنها نپرداخت؟ در حالی که سياستخارجی هر د<strong>و</strong>لتی منطبق <strong>و</strong> متناسب بامنافع <strong>و</strong> مصالح ملی کش<strong>و</strong>ر تد<strong>و</strong>ين <strong>و</strong> تنظيمميابد،‏ قطع ر<strong>و</strong>ابط سياسی با ک<strong>و</strong>ريایجن<strong>و</strong>بی <strong>و</strong> بر قراری ر<strong>و</strong>ابط باک<strong>و</strong>ريای شمالیچه ارتباطی به منافع <strong>و</strong> مصالح ملیافغانستان داشت؟<strong>و</strong>در کنار هر پاسخی که به پرسش بالاارائه ش<strong>و</strong>د،‏ يکی از پاسخ های اصلی رابايددر ر<strong>و</strong>ابط <strong>و</strong> مناسبات حزب دم<strong>و</strong>کراتيکخلق <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لت اين حزب با ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به جستج<strong>و</strong>گرفت.‏ اين ر<strong>و</strong>ابط،‏ صرف نظر از جنبه رسمی. .192

www.goftaman.<strong>com</strong>عملا در<strong>و</strong> ظاهری آن،‏تبعييت <strong>و</strong> دنباله ر<strong>و</strong>ی از مسک<strong>و</strong> قرارداشت.‏ <strong>و</strong> سياست حاکمان حزب در عرصهداخلی <strong>و</strong>خارجی بر مبنای اين ر<strong>و</strong>ابطاست<strong>و</strong>ار گرديده ب<strong>و</strong>د.‏عملکردحزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق دراداره کش<strong>و</strong>رانقلاب <strong>و</strong>فرمان:‏کش<strong>و</strong>رجامعه <strong>و</strong> حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق اداره با صد<strong>و</strong>رتحقق اهداف انقلابی خ<strong>و</strong>يش را <strong>و</strong> کرد.‏آغاز پيهم <strong>و</strong> متعدد فرمانهای برقراری<strong>و</strong> فرمانهای نخستين،‏ برای تشکيل آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژيک صادر<strong>و</strong> حزبی نظام ت<strong>و</strong>تاليتر <strong>و</strong>انحصاراصلی قدرتتمرکز که بيشتر گرديد انعکاس يافتهبدست جناح خلق حزب درآنها نخستيند<strong>و</strong>لت در حزب <strong>و</strong> ب<strong>و</strong>د.‏ن<strong>و</strong>رمحمدتره کی رهبربی نيازی حزبر<strong>و</strong>زهای تشکيل حک<strong>و</strong>مت از اداره <strong>و</strong> رهبری کش<strong>و</strong>ردم<strong>و</strong>کراتيک خلق در حزبی سخن گفت.‏غير عناصر <strong>و</strong> به افراد د<strong>و</strong>تشکيل حک<strong>و</strong>مت حزبی از <strong>و</strong>زيران هر با پرچم،‏ حزبی ساختن اداراتجناح خلق <strong>و</strong> مسئ<strong>و</strong>لينبرکناری شد.‏ آغاز حک<strong>و</strong>متی سطح مديريت های ابتدايیادارات حتا تا به سرعتنصب اعضای حزب به جای آنها <strong>و</strong> <strong>و</strong>مديرانرؤسا بسياری از عملی گرديد.‏ حزبی معلمين <strong>و</strong>مام<strong>و</strong>رين پايين رتبهجديد مسلکی<strong>و</strong>غيرمسلکی ب<strong>و</strong>دندکه جانشين افراد محمدنبیغيرحزبی می شدند.‏ تجربه با <strong>و</strong> نظامی جناح پرچمعظيمی ازاعضای ارشد د<strong>و</strong>اجراآت <strong>و</strong>زيران هر <strong>و</strong> عملکرد م<strong>و</strong>رد در الهام <strong>و</strong><strong>و</strong>زارت خانه با جناح حزب در 193www.goftaman.<strong>com</strong>اظهارات ترهتبعييت ازکی رهبر حزب <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لت می گ<strong>و</strong>يد:‏ ‏«<strong>و</strong>زراء باالهام از اين حرف های غير<strong>و</strong>اقعی <strong>و</strong>غيراص<strong>و</strong>لی سعی نم<strong>و</strong>دند که اعضای حزبی بخشمرب<strong>و</strong>طه خ<strong>و</strong>يش را در <strong>و</strong>زارت خانه ها نصبکنند <strong>و</strong> کارمندان مسلکی،‏ تعليم يافته <strong>و</strong>باتجربه گذشته را بيکار ساخته <strong>و</strong> ر<strong>و</strong>انهمنزل نمايند.‏ نتيجه چنان شد که در<strong>و</strong>زارت خانه خلقی از"الف"تا"ی"‏ کدرهایخلقی که اکثراً‏ معلمين ب<strong>و</strong>دند <strong>و</strong> در<strong>و</strong>زارت خانه که پری در رأس آن ب<strong>و</strong>د ازرأس تا آخر پری ها نصب گرديدند.‏ اينامر م<strong>و</strong>جبات برهم خ<strong>و</strong>ردن ت<strong>و</strong>ازن نظاماداری <strong>و</strong> عدم اعتماد <strong>و</strong> اطمينان مردم راسبب گرديدد<strong>و</strong>لت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق برای تغيرسمب<strong>و</strong>ل های ملی نيز به صد<strong>و</strong>ر فرمان مت<strong>و</strong>سلشد.‏ فرمان شماره 4، بيرق <strong>و</strong> نشان آن راتغير داد.‏ رنگ بيرق سرخ شد <strong>و</strong> نشانحزبی جانشين نشان قبلی در بيرقگرديد.‏ سر<strong>و</strong>د ملی نيز تغير يافت.‏برخی از فرمانها برای ايجاد انقلاب <strong>و</strong>دگرگ<strong>و</strong>نی در مناسبات اجتماعی،‏ اقتصادی<strong>و</strong> فرهنگی جامعه صادر يافت.‏ فرمانهایشماره <strong>و</strong> مبنای اين <strong>و</strong>يژگی قرارداشت که باالترتيب در م<strong>و</strong>رد الغای س<strong>و</strong>د <strong>و</strong>سلم <strong>و</strong> طلب ملاکان بر دهقانان،‏ اعلامحق<strong>و</strong>ق مسا<strong>و</strong>ی زنان <strong>و</strong> الغای ط<strong>و</strong>يانه <strong>و</strong>انجام اصلاحات ارضی يا در <strong>و</strong>اقع تقسيماراضی صادر شده ب<strong>و</strong>د.‏ همانگ<strong>و</strong>نه که حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق حاکميت را نه از مجرایقان<strong>و</strong>نی بلکه از طريق ک<strong>و</strong>دتای نظامیتصاحب کرده ب<strong>و</strong>د،‏ تطبيق برنامه های(23)194«...8 بر7،6

www.goftaman.<strong>com</strong>انقلابی خ<strong>و</strong>داصلاحی <strong>و</strong>را نيز بد<strong>و</strong>ن اعتنا به ايجاد بسترقان<strong>و</strong>نی از طريق صد<strong>و</strong>ر فرمان آغاز کرد.‏حک<strong>و</strong>مت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق به تد<strong>و</strong>يرهيچگ<strong>و</strong>نه مجمع مردمی <strong>و</strong> ملی حتا بگ<strong>و</strong>نه یظاهری <strong>و</strong> فرمايشی هم غرض تص<strong>و</strong>يب <strong>و</strong> تأييدفرمانها نپرداخت.‏نقش فرمانها در تح<strong>و</strong>لات اجتماعی:‏در حالی که دگرگ<strong>و</strong>نی <strong>و</strong>انقلاب در مناسباتاجتماعی،‏ اقتصادی <strong>و</strong> فرهنگی زاده تح<strong>و</strong>لات<strong>و</strong> آمادگی ذهنی <strong>و</strong> عينی جامعه در يکفاصله زمانی محس<strong>و</strong>ب می ش<strong>و</strong>د اما حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق در صدد آن شد تا ايناصلاحات <strong>و</strong> دگرگ<strong>و</strong>نيها را با عجله <strong>و</strong> صد<strong>و</strong>رفرمان تحقق ببخشد.‏ در فرمانها هيچگ<strong>و</strong>نهحالت استثنايی <strong>و</strong> تفا<strong>و</strong>ت ميان ج<strong>و</strong>امعر<strong>و</strong>ستايی <strong>و</strong> شهری م<strong>و</strong>رد عنايت قرارنگرفته ب<strong>و</strong>د.‏ جامعه در چشمان فرمانن<strong>و</strong>يسان تنها با رنگ سياه <strong>و</strong> سفيد نمايانمی شد <strong>و</strong> تطبيق فرمانها نيز با همين نگرش<strong>و</strong> سياست آغاز شد.‏ افز<strong>و</strong>ن بر آنکه صد<strong>و</strong>رفرمان در انطابق با شرايط اجتماعی <strong>و</strong>فرهنگی جامعه تد<strong>و</strong>ين نيافته ب<strong>و</strong>د،‏نادرستی ها <strong>و</strong> اشتباهات حاکمان حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق در عملی کردن فرمانها،‏بيشتر از غلطی های نهفته در فرامين ب<strong>و</strong>د.‏اعضاي ج<strong>و</strong>ان <strong>و</strong> احساساتي حزب حاکم درمرکز <strong>و</strong> <strong>و</strong>لايات،‏ در شهر <strong>و</strong> ر<strong>و</strong>ستا،‏ گرم تر<strong>و</strong> احساساتي تر از صد<strong>و</strong>ر فرمانها بهتطبيق آن مي پرداختند.‏هرگاه بخشی از ع<strong>و</strong>امل <strong>و</strong> انگيزه هایمخالفت <strong>و</strong> ش<strong>و</strong>رش ها در افغانستان عليه195www.goftaman.<strong>com</strong>مذک<strong>و</strong>ر بهحاکميت حزبصد<strong>و</strong>ر اين فرمانها <strong>و</strong> نح<strong>و</strong>ه تطبيق آن برميگردد،‏ اين پرسش عميقاً‏ قابل بحثميباشد که تا چه حدی آن فرمانها در جهتتأمين عدالت اجتماعی <strong>و</strong> پيشرفت کش<strong>و</strong>رم<strong>و</strong>ٔثر <strong>و</strong> م<strong>و</strong>رد نياز ب<strong>و</strong>د؟ آيا انگيزهمخالفت با فرمانها،‏ به ضعف <strong>و</strong> اشتباه درمحت<strong>و</strong>ای فرامين بر ميگشت يا به لغزش هایگسترده در نح<strong>و</strong>ه تطبيق آن؟نه تنها حاکمان حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق درزمان صد<strong>و</strong>ر فرمانها برای ايجاد انقلاب<strong>و</strong>تح<strong>و</strong>ل در مناسبات اقتصادی <strong>و</strong> اجتماعی بهدرستی <strong>و</strong> ضر<strong>و</strong>رت فرمانهای خ<strong>و</strong>د با<strong>و</strong>رداشتند،‏ بلکه اکن<strong>و</strong>ن <strong>و</strong> پس از سق<strong>و</strong>طحاکميت حزب نيز برخی آنها از حقانيت <strong>و</strong>ضر<strong>و</strong>ت فرمانها سخن ميگ<strong>و</strong>يند.‏ صالح محمدزيری عض<strong>و</strong> بير<strong>و</strong>ی سياسی حزب دم<strong>و</strong>کراتيکخلق <strong>و</strong> <strong>و</strong>زير زراعت <strong>و</strong> اصلاحات ارضی درد<strong>و</strong>ره صد<strong>و</strong>ر فرامين که تطبيق فرمان های<strong>و</strong> در الغای قر<strong>و</strong>ض ملاکان <strong>و</strong> ت<strong>و</strong>زيع زمينبه دهقانان از <strong>و</strong>ظايف ا<strong>و</strong> ب<strong>و</strong>د،‏ بيست <strong>و</strong>هفت سال بعد از صد<strong>و</strong>ر فرمانها ميگ<strong>و</strong>يد:‏‏«فرمان شماره 6، دهقانان را از قر<strong>و</strong>ض سیمليارد افغانی معادل يک مليارد دالرمعاف ساخت <strong>و</strong> صدها هزار جريب زمين گر<strong>و</strong>شده دهقانان کم زمين را در اختيارمالکين اصلی شان قرار داد.‏ فرمان شمارههشتم به هزار خان<strong>و</strong>ار دهقانی به ط<strong>و</strong>ررايگان زمين ت<strong>و</strong>زيع کرد.‏ فرمان شمارههفت تسا<strong>و</strong>ی حق<strong>و</strong>ق مرد <strong>و</strong> زن را مطابق بامنش<strong>و</strong>رحق<strong>و</strong>ق بشر،‏ برای جل<strong>و</strong>گيری ازازد<strong>و</strong>اج های اجباری،‏ جهزيه های کمرشکن<strong>و</strong> منع ازد<strong>و</strong>اجهای دختران نا بالغ اعلان61962708

www.goftaman.<strong>com</strong>آغازعلا<strong>و</strong>ه بهکرده ب<strong>و</strong>د.‏ جامعه ایآم<strong>و</strong>زی در نکردن برنامه س<strong>و</strong>اد زنان آنصد در مردان <strong>و</strong> صد در که بخش<strong>و</strong>دنی ب<strong>و</strong>د،‏ب<strong>و</strong>دند،‏ گناه نا بی س<strong>و</strong>اد اسلامی برزننظر حالی که طلب علم از در <strong>و</strong>لی اين اصلاحات مفيدفرض است.‏ مرد <strong>و</strong> اجتماعی-اقتصادی به خاطر نب<strong>و</strong>دن زمينهمداخله بير<strong>و</strong>نی،‏ طرزمساعد اجتماعی <strong>و</strong> عجله درپی ب<strong>و</strong>دن <strong>و</strong> اجرای آن،‏ پی در عکسرضايتی <strong>و</strong> پياده کردن آنها،‏ باعث نا العمل مخالفين گرديد.»‏عدم مساعدت زمينه ینه تنها اما اجرای فرمانها،‏ ضعف <strong>و</strong>طرز اجتماعی <strong>و</strong> کمب<strong>و</strong>د فرامين محس<strong>و</strong>ب می شد،‏ بلکه محت<strong>و</strong>اینادرستی <strong>و</strong>اشتباهات زيادینيز فرمانها حالی بهفرمان هشتم در داشت.‏ رادر خ<strong>و</strong>د میکش<strong>و</strong>ر تقسيم اراضی رادر ت<strong>و</strong>زيع <strong>و</strong> م<strong>و</strong>ردپرداخت که هيچگ<strong>و</strong>نه بررسی در زميندارانزمينداری ملاکان <strong>و</strong> مقدار اساس ت<strong>و</strong>زيع اراضی ماص<strong>و</strong>رت نگرفته ب<strong>و</strong>د.‏ ا<strong>و</strong>ل،‏ برسی جريب زمين درجه از زاد دفترده ها سال قبل در مبنای اسناد ماليات <strong>و</strong> ثبت زمين های مالکين تعينکه مالک يکصدحالی در گرديده ب<strong>و</strong>د سال قبل،‏ هنگامده ها جريب زمين در دارای فرزندان <strong>و</strong>تطبيق فرمان شماره يککه به هر ن<strong>و</strong>اسه های فر<strong>و</strong>انی شده ب<strong>و</strong>د سطح يک فاميل سیحتا در <strong>و</strong>ارثين ا<strong>و</strong> از آن مطابقزاد ما تا جريب زمين نمی رسيد ت<strong>و</strong>زيع ش<strong>و</strong>د.‏ديگر به افراد فرمان شماره صاحبان اصلی زمين که سندبسياری از بنام شانرسمی اسناد دفاتر ملکيت در زمان تطييق فرمان شمارهدر ثبت ب<strong>و</strong>د 898(24)8197.890www.goftaman.<strong>com</strong>نداشتند.‏حياتملکيت های زمين دراين،‏ اسناد علا<strong>و</strong>ه بر م<strong>و</strong>ٔثق نب<strong>و</strong>دند.‏دفترهای ثبت املاک،‏ دقيق <strong>و</strong> ميان ملاکان بزرگ <strong>و</strong>هيچگ<strong>و</strong>نه تفا<strong>و</strong>تی در پيشفرمان شماره زمينداران ک<strong>و</strong>چک در بدلزمينداران ک<strong>و</strong>چک در بينی نشده ب<strong>و</strong>د.‏ د<strong>و</strong>لت درت<strong>و</strong>زيع اراضی شان هيچ چيزی از با اينفرمان شماره <strong>و</strong> يافت نميکردند.‏ <strong>و</strong>اقع غصب ظالمانه اراضی <strong>و</strong><strong>و</strong>يژگی در قان<strong>و</strong>نی <strong>و</strong>ملکيت های مردم بص<strong>و</strong>رت غير تابرنامه ای برای اصلاحاتنامشر<strong>و</strong>ع ب<strong>و</strong>د رهبران جناح پرچمسليمان لايق از ارضی.‏ <strong>و</strong>زيران کابينه های مختلف تره کی،‏از <strong>و</strong> ‏«مشکلاتنجيب االله می گ<strong>و</strong>يد:‏ ببرک کارمل <strong>و</strong> همان بنيانهای انقلاب شر<strong>و</strong>ع شداساسی از ا<strong>و</strong>لش شر<strong>و</strong>عهمين فرامين هشتگانه از مثلا ظاهرامراينکه در آخرش ختم با تا <strong>و</strong> بسياردلچسپ <strong>و</strong> بسيار فريبنده <strong>و</strong> بسيار عمل ديديمدر م<strong>و</strong>زن تلقی می شد ليکن ما زمينه های مناسب برای تطبيقکه هن<strong>و</strong>ز جامعه که ا<strong>و</strong><strong>و</strong> نيامده ب<strong>و</strong>د به <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د آنها که درآن تطبيق میشده ب<strong>و</strong>د برايش تج<strong>و</strong>يز نسيپ هاا<strong>و</strong> جامعه راجع به اين پر شد <strong>و</strong> اين ديدگاه هااين خ<strong>و</strong>است ها به به زيانرا ا<strong>و</strong> حتی کاملا <strong>و</strong> ب<strong>و</strong>د.‏ نابلد تلقی می کرد...‏ «خ<strong>و</strong>د تسا<strong>و</strong>یم<strong>و</strong>رد که در محت<strong>و</strong>ای فرمان شماره مخارج ازد<strong>و</strong>اج صادر<strong>و</strong> حق<strong>و</strong>ق زن <strong>و</strong>مرد،‏ مهر کمب<strong>و</strong>دنادرستی <strong>و</strong> نيز پراز شده ب<strong>و</strong>د افغانیزنان به سيصد تعين مهر ب<strong>و</strong>د.‏ دربه نرخ آن <strong>و</strong>قت)‏ ازده دالر ‏(کمتر جامعه مرددر <strong>و</strong>اقع م<strong>و</strong>قعيت زنان را قبيل<strong>و</strong>ی افغانستان به شدت تضعيف<strong>و</strong> سالار 88(25)7198

www.goftaman.<strong>com</strong><strong>و</strong>ضعيت ناگ<strong>و</strong>ار<strong>و</strong>ميکرد برابردر را اجتماعی آنها اقتصادی <strong>و</strong> خطرناکتر<strong>و</strong> تر ناگ<strong>و</strong>ار ش<strong>و</strong>هرانشان،‏ ميساخت.‏پديدهنگاه احکام اسلام در از مهر ثر<strong>و</strong>تعر<strong>و</strong>سی يگانه دارايی <strong>و</strong> ازد<strong>و</strong>اج <strong>و</strong> <strong>و</strong>متعهد متعلق به عر<strong>و</strong>س است که ش<strong>و</strong>هر جامعهدر مکلف به پرداخت آن ميباشد.‏ قبيل<strong>و</strong>ی افغانستان که بس<strong>و</strong>ی زنان به<strong>و</strong>عن<strong>و</strong>ان انسان درجه د<strong>و</strong>م نگاه می ش<strong>و</strong>د اقتصادیاستقلال از ندرت به زنان هستند،‏ مهراهميت مضاعف ميابد.‏برخ<strong>و</strong>ردار دارنده یبرخی م<strong>و</strong>اقع <strong>و</strong>سيله باز در مهر س<strong>و</strong>ی آن مردانی محس<strong>و</strong>ب میطلاق زنان از طلاق زنان شانصدد که به آسانی در ش<strong>و</strong>د جامعهبرای زنان مطلّقه در مهر برآيند.‏ رفاه اجتماعی،‏فاقد زمينه های قان<strong>و</strong>نمند علیمحس<strong>و</strong>ب می ش<strong>و</strong>د.‏ معيشت آنها تضمينی در رغم آنکه د<strong>و</strong>لت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقبیناآگاهی <strong>و</strong> در را فرمان شماره جامعهاعتنايی به چنين <strong>و</strong>اقعيت هايی در با <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>ديکه اين فرمان مجال<strong>و</strong> صادرکرد نيافت،‏کش<strong>و</strong>ر در را تحقق <strong>و</strong> عمل زبانشدن متح<strong>و</strong>ل از کی ن<strong>و</strong>رمحمدتره سخنفرمان مذک<strong>و</strong>ر نتيجه شعر<strong>و</strong>ادب در بيانيه هایيکی از باری در ا<strong>و</strong> ميزد.‏ طريق رادي<strong>و</strong> تل<strong>و</strong>يزي<strong>و</strong>ن گفت:‏از رسمی خ<strong>و</strong>د ‏«حتی زم<strong>و</strong>نژ دا<strong>و</strong>م فرمان چه تاسی تهکه،‏ پرادبياتی تاثير<strong>و</strong> <strong>و</strong>ايم پر رشتيا په سندریپخ<strong>و</strong>ا <strong>و</strong>که،‏ مثلا غزل<strong>و</strong> تاثير <strong>و</strong>يل کيده چه نه رارسيژی،‏ نه د<strong>و</strong>ينم،‏ پههغه سی دیداسی دی ا<strong>و</strong> هجران س<strong>و</strong>زم ا<strong>و</strong> دخبر يبا ک<strong>و</strong>لی،‏ ا<strong>و</strong>س قطعًا دا ا<strong>و</strong> 1997www.goftaman.<strong>com</strong>دغه چه شعر <strong>و</strong>ا<strong>و</strong>ادبيات<strong>و</strong> ‏(برایشاعری ا<strong>و</strong>له بيخه تغير<strong>و</strong>رکه فرمان شمارهشماراستی ميگ<strong>و</strong>يم که حتی اين گذاشت.‏غزل تأثير ر<strong>و</strong>ی ادبيات <strong>و</strong> ما غزل گفته میترانه <strong>و</strong> گذشته در در مثلا نمی رسم،‏ معش<strong>و</strong>ق خ<strong>و</strong>دشدکه به معش<strong>و</strong>ق خ<strong>و</strong>د آتش جدايی <strong>و</strong> هجرانرانمی بينم،‏ در چنان است؛ <strong>و</strong>لیچنين است <strong>و</strong> ميس<strong>و</strong>زم <strong>و</strong> ترانه <strong>و</strong> غزلچنين چيزهايی در قطعًا حالا شاعری<strong>و</strong> اين فرمان شعر <strong>و</strong> ديده نمی ش<strong>و</strong>د تغير داد...»‏بنياد از را ...(26)2007درتغير حاکميت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong> مناسبات قدرت:‏حاکميت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک<strong>و</strong> ک<strong>و</strong>دتای ث<strong>و</strong>ر نگاه ها،‏<strong>و</strong> برخی ديدگاه ها خلق در يک خان<strong>و</strong>اده <strong>و</strong>سرآغاز انتقال قدرت از که درقبيله خاص حاکم شمرده می ش<strong>و</strong>د کش<strong>و</strong>ر پايهآن قدرت سياسی در نتيجه اساسی درتغير <strong>و</strong> کرد مردمی پيدا شد.‏مناسبات قدرت ايجاد بهمناسبات قدرت <strong>و</strong> در که تغير درحالی جامعه <strong>و</strong>هر <strong>و</strong>يژه مردمی شدن قدرت در مهم درکش<strong>و</strong>ری به عن<strong>و</strong>ان يک تح<strong>و</strong>ل اساسی <strong>و</strong> اجتماعی آن ارزيابی میسياسی <strong>و</strong> ساختار ش<strong>و</strong>د،‏ اماتنها انتقال قدرت به چنينبه خص<strong>و</strong>ص اگرانتقالتغيری نمی انجامد.‏ غيابدر دم<strong>و</strong>کراتيک <strong>و</strong> مجرای غير قدرت از طريق ک<strong>و</strong>دتای نظامی اِعمال ش<strong>و</strong>د،‏مردم از مناسبات قدرت نمیراه بس<strong>و</strong>ی تغيرمثبت در بالفرض انتقال قدرت پس ازاگر برد.‏ به عن<strong>و</strong>ان نخستين دست آ<strong>و</strong>ردک<strong>و</strong>دتای ث<strong>و</strong>ر مناسبات قدرت م<strong>و</strong>رد ت<strong>و</strong>جه <strong>و</strong>در ک<strong>و</strong>دتا

www.goftaman.<strong>com</strong>داده ش<strong>و</strong>د،‏بررسی قرارتغير در مناسبات قدرت زمانی معنی <strong>و</strong>مفه<strong>و</strong>م درست ميافت که پس از ک<strong>و</strong>دتای ث<strong>و</strong>ريک د<strong>و</strong>لت قان<strong>و</strong>نمند <strong>و</strong> عادلانه ملی شکلميگرفت.‏ اما ک<strong>و</strong>دتای مذک<strong>و</strong>ر به ايجادد<strong>و</strong>لت ت<strong>و</strong>تاليتر <strong>و</strong>آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژيک منجر شد.‏د<strong>و</strong>لت ت<strong>و</strong>تاليتر<strong>و</strong>آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژيک هيچگاه درهيچ جامعه <strong>و</strong> کش<strong>و</strong>ری نمی ت<strong>و</strong>اند يک د<strong>و</strong>لتملی باشد.‏ پايه های د<strong>و</strong>لت ملی را م<strong>و</strong>ٔلفههای اجتماعی <strong>و</strong>اقتصادی تشکيل ميدهد؛اما حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق پس از تصاحبقدرت اعتنايی به آن م<strong>و</strong>ٔلفه ها نکرد.‏آنچی را که حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق در شکلگيری <strong>و</strong> استحکام د<strong>و</strong>لت خ<strong>و</strong>د انجام داد يکفاجعه ملی ب<strong>و</strong>د.‏ ک<strong>و</strong>دتای ث<strong>و</strong>ر سرآغاز شکلگيری يک مرحله تاريک <strong>و</strong> خطير استبداد،‏اختناق،‏ کشتار <strong>و</strong> بی قان<strong>و</strong>نی درافغانستان شد.‏ به ق<strong>و</strong>ل فريداحمد مزدک ازرهبران جناح پرچم حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق که<strong>و</strong>قتی با ديد انتقادی <strong>و</strong> <strong>و</strong>اقع بينانه بهک<strong>و</strong>دتای ث<strong>و</strong>ر‎1357‎ <strong>و</strong> پيامد آن نگاه میکند،‏ می گ<strong>و</strong>يد:‏ ‏«اين ک<strong>و</strong>دتا حاکميت رابه حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق انتقال داد <strong>و</strong>منتج به ادامه بحران <strong>و</strong> ايجاديک د<strong>و</strong>لتاقتدارگرا در کش<strong>و</strong>ر گرديد.‏ اين د<strong>و</strong>لتدست به چنان ماجرا ج<strong>و</strong>يی هايی زد کهبرای مردم تباهی آ<strong>و</strong>رد <strong>و</strong> به بحران جاریابعاد جديد <strong>و</strong> <strong>و</strong>حشتناکی بخشيده مداخلهخارجی را تحريک <strong>و</strong> تش<strong>و</strong>يق کرد.‏ زمينه هایتجا<strong>و</strong>ز ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به افغانستان درست درهميند<strong>و</strong>ره مساعد گرديد.‏ اين تجا<strong>و</strong>ز بحران رابه ا<strong>و</strong>ج خ<strong>و</strong>د رساند <strong>و</strong> در گيری <strong>و</strong> جنگ رادر کش<strong>و</strong>ر همگانی ساخت.‏ تمام نير<strong>و</strong>های20171357www.goftaman.<strong>com</strong>د<strong>و</strong>ره بهسياسی در اين<strong>و</strong>ابستگان کش<strong>و</strong>رهای در گير در رقابت <strong>و</strong>جنگ مبدل شدند <strong>و</strong> حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقافغانستان نيز فقط نقش يک <strong>و</strong>ابسته تمامعيار را بازی ميکرد.‏ اين حالت سرزمينما را به گرم ترين مرکز رقابتهایمنطق<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> جهانی مبدل کرده <strong>و</strong> مردم مارا به پرتگاهی تباهی س<strong>و</strong>ق ميداد...‏ «202(27)عب<strong>و</strong>ر غير قان<strong>و</strong>نی از حريم قان<strong>و</strong>ن:‏اگر انتقال قدرت از نخستين دست آ<strong>و</strong>ردک<strong>و</strong>دتای ث<strong>و</strong>ر در مناسبات قدرتارزيابی ش<strong>و</strong>د،‏ شکستن حريم قان<strong>و</strong>ن <strong>و</strong> عب<strong>و</strong>رغير قان<strong>و</strong>نی از اين حريم سر آغاز اينا<strong>و</strong>لين دست آ<strong>و</strong>رد است که سپس دامن آنگسترده <strong>و</strong> بزرگ شد.‏ قتل سردارمحمد دا<strong>و</strong>دبا اعضای خان<strong>و</strong>اده اش ا<strong>و</strong>لين گام درعب<strong>و</strong>ر از حريم قان<strong>و</strong>ن ب<strong>و</strong>د.‏ چرا ک<strong>و</strong>دتاگران ث<strong>و</strong>ر محمددا<strong>و</strong>د را به قتلرسانيدند؟ اگر محمددا<strong>و</strong>د در جريانمقا<strong>و</strong>مت خ<strong>و</strong>د به قتل رسيد اطفال <strong>و</strong> زنانخان<strong>و</strong>اده ا<strong>و</strong> چگ<strong>و</strong>نه به قتل رسيدند؟عب<strong>و</strong>ر از حريم قان<strong>و</strong>ن پس از قتل محمددا<strong>و</strong>د <strong>و</strong> خان<strong>و</strong>اده اش کماکان در د<strong>و</strong>رانحاکميت محص<strong>و</strong>ل ک<strong>و</strong>دتا ادامه يافت.‏ زمامداران اين حاکميت بعداً‏ در عملکرد خ<strong>و</strong>دنشان دادند که هيچ احترام <strong>و</strong> اعتنايی بهقان<strong>و</strong>ن <strong>و</strong> عدالت ندارند <strong>و</strong> هيچ حد <strong>و</strong> مرزیرا در اين م<strong>و</strong>رد بر سميت نمی شناسند.‏ ازهمين جااست که امر<strong>و</strong>ز برغم آنکه حد<strong>و</strong>د سهدهه از ک<strong>و</strong>دتای ث<strong>و</strong>ر سپری می گردد،‏گ<strong>و</strong>رهای دسته جمعی در اقصی نقاط کش<strong>و</strong>ر از135713577

www.goftaman.<strong>com</strong>کردنبگ<strong>و</strong>ر زندهد<strong>و</strong>ران حزبک<strong>و</strong>دتايی د<strong>و</strong>لت محاکمه بد<strong>و</strong>ن ط<strong>و</strong>لدر دم<strong>و</strong>کراتيک خلق کشف می ش<strong>و</strong>د.‏ د<strong>و</strong>رهبه <strong>و</strong>يژه در تاريخ افغانستان <strong>و</strong> <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>دکش<strong>و</strong>ر های که حاکميت د<strong>و</strong>لتی در بد<strong>و</strong>نکشتار داشت نمی ت<strong>و</strong>ان به پديده س<strong>و</strong>ی مسئ<strong>و</strong>لين د<strong>و</strong>لتی درمحاکمه آنهم از آنگ<strong>و</strong>نه کهخ<strong>و</strong>رد.‏ محلات بر <strong>و</strong>لايات <strong>و</strong> مديران استخبارات د<strong>و</strong>لتمسئ<strong>و</strong>لين حزبی <strong>و</strong> سطح <strong>و</strong>لايات،‏حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق تا فرمانمحلات به صلاحيت <strong>و</strong> <strong>و</strong> <strong>و</strong>لس<strong>و</strong>الی ها قاضی حکم قتل اتباعبد<strong>و</strong>ن محکمه <strong>و</strong> خ<strong>و</strong>د منشی هاینم<strong>و</strong>دند.‏ صادر خ<strong>و</strong>يش را کش<strong>و</strong>ر رؤسای سازمانحزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong> پايتخت،‏ <strong>و</strong>لايات،‏ <strong>و</strong>لس<strong>و</strong>الیاستخبارات در برای کشتن آدم های کهعلاقه داريها ها <strong>و</strong> دا<strong>و</strong>ری آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژيکی،‏<strong>و</strong> مبنای ديد بر دشمن تشخيص ميدادند،‏سليق<strong>و</strong>ی خ<strong>و</strong>د شخصی <strong>و</strong> احساسدادگاه نياز به قاضی <strong>و</strong> ديگر مسئ<strong>و</strong>لين سازمانمام<strong>و</strong>رين <strong>و</strong> نميکردند.‏ مج<strong>و</strong>زجاس<strong>و</strong>سی رژيم بد<strong>و</strong>ن داشتن حکم محکمه <strong>و</strong> دفتری داخل میخانه <strong>و</strong> قان<strong>و</strong>نی به هر به جرم های بيشماریرا افراد <strong>و</strong> شدند داشتباز داشتند خ<strong>و</strong>د ذهن در که جرمیمی کشاندند.‏ <strong>و</strong>به زندانها ميکردند زندانی کردنبرای دستگيری <strong>و</strong> راکه آنها فهرست ط<strong>و</strong>يلی داشت:‏بهانه می آ<strong>و</strong>ردند مرتجع،‏امپرياليزم،‏ نماينده اخ<strong>و</strong>انی،‏ خان،‏ في<strong>و</strong>دال،‏ اشرافضدانقلاب،‏ ملاک،‏ اشرارسکتريست،‏ چپ،‏ افراطی زاده،‏ مجازات زندانيان بجای قاضی <strong>و</strong>در <strong>و</strong>.....‏ ان<strong>و</strong>اعميگرفتند.‏ تصميم خ<strong>و</strong>د محکمه،‏ به زندانيان اِعمال ميکردند.‏مجازات را 203www.goftaman.<strong>com</strong>ر<strong>و</strong>حی <strong>و</strong>شکنجه <strong>و</strong>آزار از زنده بگ<strong>و</strong>ر کردن.‏<strong>و</strong> باران تير جسمی تا شگفتی های مضحک <strong>و</strong><strong>و</strong>يژگيها <strong>و</strong> يکی از رژيم ک<strong>و</strong>دتايی حزب دم<strong>و</strong>کراتيکترسناک در که بی حرمتی به قان<strong>و</strong>ن <strong>و</strong>خلق اين ب<strong>و</strong>د بی اعتنايی به ارزش هایعدالت <strong>و</strong> ح<strong>و</strong>زه <strong>و</strong>به بير<strong>و</strong>ن از اجتماعی تنها آنهانمی شد.‏ حاکميت حزبی محد<strong>و</strong>د قلمر<strong>و</strong> داخل حزبدر حرمت ها را <strong>و</strong> ارزش ها مرز شکستاندند.‏نيز مناسبات حزبی خ<strong>و</strong>د <strong>و</strong> حاکمان حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق دررهبران <strong>و</strong> به همان حديکهک<strong>و</strong>دتای ث<strong>و</strong>ر د<strong>و</strong>ران پس از نام <strong>و</strong> عن<strong>و</strong>انی درگيرمردم خ<strong>و</strong>د به هر با فاجعهبس<strong>و</strong>ی بحران <strong>و</strong> را کش<strong>و</strong>ر <strong>و</strong> شدند در<strong>و</strong>ن حزب <strong>و</strong>در بردند،‏ به همان حد هيچ ت<strong>و</strong>طئه <strong>و</strong>از حاکميت حزبی خ<strong>و</strong>يش نيز دريغ نکردند.‏دسيسه عليه يکديگر د<strong>و</strong>لتِ‏ مشا<strong>و</strong>رين:‏<strong>و</strong>يژگی های د<strong>و</strong>لت حزب دم<strong>و</strong>کراتيکيکی از خلق،‏ اتکای اين د<strong>و</strong>لت به مشا<strong>و</strong>رين ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یاداره <strong>و</strong>مشا<strong>و</strong>رين در فزاينده نف<strong>و</strong>ذ <strong>و</strong> نيمه‏«در د<strong>و</strong>لت ب<strong>و</strong>د:‏ حزب <strong>و</strong> رهبری ام<strong>و</strong>ر ا<strong>و</strong>لين گر<strong>و</strong>پ مشا<strong>و</strong>رين حزبیماه می به رياست مسئ<strong>و</strong>ل بخش بين المللی کميتهان.‏ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ان.‏ مرکزی حزب کم<strong>و</strong>نيست اتحاد کابل شد.‏سيم<strong>و</strong>ننک<strong>و</strong> <strong>و</strong>ارد <strong>و</strong>درتمام <strong>و</strong>زارت خانه ها مشا<strong>و</strong>رين در ‏(ماههمان زمان در شدند.‏ تمام سط<strong>و</strong>ح جابجا به افغانستانمشا<strong>و</strong>رين نظامی(جديد)‏ می)‏ شدند...‏اعزام بهرا خ<strong>و</strong>د تمام مشا<strong>و</strong>رين ت<strong>و</strong>جه عمده گسترش اساسات حزبی،‏ ارتقایاستحکام <strong>و</strong> 2041978

www.goftaman.<strong>com</strong>ارد<strong>و</strong>،‏ ايجاددرنف<strong>و</strong>ذحزب پرجمعيت اجتماعی <strong>و</strong>سازمانهای ق<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> داشتهمعط<strong>و</strong>ف اداره مرکزی ساختار ب<strong>و</strong>دند.«‏د<strong>و</strong>لت حزبنف<strong>و</strong>ذشان در مشا<strong>و</strong>رين <strong>و</strong> حض<strong>و</strong>ر بافزاينده داشت.‏ دم<strong>و</strong>کراتيک خلق سير مشا<strong>و</strong>رينبه تعداد تشکيل د<strong>و</strong>لت مذک<strong>و</strong>ر د<strong>و</strong>ره جمه<strong>و</strong>ريت محمددا<strong>و</strong>د درش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی که در ارتش <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>دادارات د<strong>و</strong>لتی به خص<strong>و</strong>ص در ميزان اين افزايش درداشت،‏ افز<strong>و</strong>ده شد.‏ ط<strong>و</strong>ل سالهای حاکميت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقنف<strong>و</strong>ذبه همان حد،‏ دخالت <strong>و</strong> رفت <strong>و</strong> بالا گسترشادارات د<strong>و</strong>لتی عمق <strong>و</strong> مشا<strong>و</strong>ران در بهارحفيظ االله امين در يافت.‏ بيشتر ک<strong>و</strong>دتای ث<strong>و</strong>رخ<strong>و</strong>رشيدی،‏ يکسال پس از ملکیبخش نظامی <strong>و</strong> در مشا<strong>و</strong>رين را تعداد به ن<strong>و</strong>شته م<strong>و</strong>ٔلفنم<strong>و</strong>دکرد.‏ <strong>و</strong>ا نفر يکهزار ‏«حفيظ االلهپنج قرن اخير:‏ افغانستان در مقام نخست <strong>و</strong>زيری دراحراز امين پس از اين بارهيک کنفرانس مطب<strong>و</strong>عاتی در داشت کهمعل<strong>و</strong>ماتی فراهم نم<strong>و</strong>ده اظهار کارشناسان ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی درمشا<strong>و</strong>ران <strong>و</strong> تعداد نفرنظامی به يکهزار شق ملکی <strong>و</strong> د<strong>و</strong> هر تن ملکی <strong>و</strong>آنجمله بالغ می ش<strong>و</strong>دکه از تن نظامی ميباشند...‏ «سری <strong>و</strong>زارت خارجه ايالات متحدهيک سند درمشا<strong>و</strong>رين ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی را شمار امريکانيز د<strong>و</strong>مين سال حاکميت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقيا اندکی بيشتر از<strong>و</strong> يک هزار حد<strong>و</strong>د در ‏«علی رغمتن <strong>و</strong>انم<strong>و</strong>د می کند:‏ يک هزار کش<strong>و</strong>رسراسر شدن <strong>و</strong>ضع امنيتی در بدتر کمینظر افغانستان از حض<strong>و</strong>ر ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در افزايش قابل ت<strong>و</strong>جهی پيداماهای اخير در 1358799(29)205(28)201www.goftaman.<strong>com</strong>تعدادنکرده است.‏مستشاران نظامی ر<strong>و</strong>سی در حد<strong>و</strong>د کمی بالایباقی مانده است.‏ احتمالا هن<strong>و</strong>زدر حد<strong>و</strong>د نفر مستشار غير نظامی ازش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در آن کش<strong>و</strong>ر بسر برند.»‏اماسلطانعلی کشتمند از رهبران جناحپرچم <strong>و</strong> صدر اعظم حک<strong>و</strong>مت حزب دم<strong>و</strong>کراتيکخلق در دهه هشتاد تعداد مشا<strong>و</strong>رين ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یرا در <strong>و</strong>زارت خانه های ملکی اين د<strong>و</strong>رهبه شم<strong>و</strong>ل،‏ ترجمانها،‏ دستياران <strong>و</strong> سکرترهایآنها،‏ هشتاد نفر <strong>و</strong>انم<strong>و</strong>د می نمايد <strong>و</strong> نف<strong>و</strong>ذآنها را در ادارات د<strong>و</strong>لتی تبليغات نادرست تلقی ميکند.‏ <strong>و</strong>ی می ن<strong>و</strong>يسد:‏ ‏«درسالهای هشتاد <strong>و</strong> پس از آن در اثرتلقينات <strong>و</strong> سيل عظيم تبليغات چنينتلقيات ب<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د آمد که گ<strong>و</strong>يا مشا<strong>و</strong>رانش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در هر <strong>و</strong>زارت خانه از طريق ترجمانخ<strong>و</strong>يش گ<strong>و</strong>يا بگ<strong>و</strong>نه حيرت انگيزی تمام ام<strong>و</strong>ررا اجرا<strong>و</strong> نظارت ميکردند...‏ »(31)بات<strong>و</strong>جه به ساير ارقامی که حتا ت<strong>و</strong>سطحاکمان <strong>و</strong> رهبران حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong>مشا<strong>و</strong>ران ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ارائه ميش<strong>و</strong>د،‏ ادعای بالادر م<strong>و</strong>رد کميت <strong>و</strong> کيفيت مشا<strong>و</strong>ران ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یجداً‏ م<strong>و</strong>رد ترديد قرار می گيرد.‏ يکی ازژنرالان ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی می ن<strong>و</strong>يسد:‏ ‏«البته دش<strong>و</strong>اراست بگ<strong>و</strong>يم که شمار اين مشا<strong>و</strong>ران به چندنفر ميرسيد.‏ آنچه ميت<strong>و</strong>انم بگ<strong>و</strong>يم ايناست که ر<strong>و</strong>زی در يک همايش در سفارتش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در کابل رهبران گر<strong>و</strong>ه های مشا<strong>و</strong>رانراديدم،‏ به <strong>و</strong>حشت افتادم.»(‏‎32‎‏)‏نکته مهمتر از شمار مشا<strong>و</strong>ران ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی درادارات د<strong>و</strong>لتی،‏ نقش <strong>و</strong>کار اين مشا<strong>و</strong>رانب<strong>و</strong>د.‏ مستشاران ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی درادارات ملکی <strong>و</strong>(30)2062501000 نفر

www.goftaman.<strong>com</strong>تنهانقشنظامی نهمش<strong>و</strong>ره دهنده داشتند بلکه برای حزب<strong>و</strong>د<strong>و</strong>لت پاليسی ميساختند.‏ نظر مشا<strong>و</strong>ريندر تقرر <strong>و</strong> جابجايی افراد در کرسی هایحک<strong>و</strong>متی <strong>و</strong> بالا بردن مقام حزبی بسيارم<strong>و</strong>ٔثر ب<strong>و</strong>د.‏ از اين ر<strong>و</strong> بسياری از مديرانحزبی <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لتی در سط<strong>و</strong>ح مختلف مديريت <strong>و</strong>رهبری اداره ها <strong>و</strong> ارگانها در برابرمشا<strong>و</strong>ران با تملق <strong>و</strong> انقياد برخ<strong>و</strong>ردميکردند تا از طريق آنها مقام بالاتریرا در حزب <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لت بدست بيا<strong>و</strong>رند.‏ <strong>و</strong>حتانظر مساعد مشا<strong>و</strong>ران را با اعطای رش<strong>و</strong>ه<strong>و</strong>تحايف در ارتقای مقام حزبی <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لتیجلب می کردند.‏ به ن<strong>و</strong>شته م<strong>و</strong>ٔلفين ر<strong>و</strong>سیافغانستان در منگنه ژئ<strong>و</strong>پ<strong>و</strong>لتيک:‏ ‏«کسانی‏(مشا<strong>و</strong>رين)‏ هم ب<strong>و</strong>دند که گ<strong>و</strong>ش به فرمانمش<strong>و</strong>ره گيرندگان خ<strong>و</strong>د ب<strong>و</strong>دند.‏ با اينپنداشت که ‏"ا<strong>و</strong>"‏ ا<strong>و</strong>ضاع محلی را بهترميداند.‏ در اين م<strong>و</strong>ارد مشا<strong>و</strong>ر حزبی که بادي<strong>و</strong>ار ستبری از مردم جدا ميگرديد،‏باتکيه به پندارهای مش<strong>و</strong>ره گيرنده خ<strong>و</strong>د <strong>و</strong>با فرستادن گزارشهای بس ن<strong>و</strong>يد دهنده بهکميته مرکزی حزب کم<strong>و</strong>نيست اتحاد ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی کهدر آن برهه کاملا پذيرا ب<strong>و</strong>دن،‏ پيامدخ<strong>و</strong>بی نمی ت<strong>و</strong>انست باشد.‏ اين گ<strong>و</strong>نه مشا<strong>و</strong>رانرا در بسا از م<strong>و</strong>ارد تطميع می نم<strong>و</strong>دند يابا مهربانی <strong>و</strong> ن<strong>و</strong>ازش <strong>و</strong> با دادن هدايا <strong>و</strong>کاد<strong>و</strong>ها به اصطلاح کر<strong>و</strong>ک<strong>و</strong>ر ميساختند.‏ درع<strong>و</strong>ض مشا<strong>و</strong>رهم ت<strong>و</strong>صيه ها <strong>و</strong>گزار شهایدرخشانی درباره ارتقای مش<strong>و</strong>ره گيرندهخ<strong>و</strong>د به کرسی های بالاتر ارائه می کرد.»‏207(33)www.goftaman.<strong>com</strong><strong>و</strong>هاجناحرهبران فراکسي<strong>و</strong>نهای مختلف حزبی،‏ خشن<strong>و</strong>دی مشا<strong>و</strong>رانحقانيت م<strong>و</strong>اضع <strong>و</strong>ملاک درستی <strong>و</strong> نشان <strong>و</strong> را باری حفيظسياست های خ<strong>و</strong>د می پنداشتند.‏ ا<strong>و</strong>پاسخ به تره کی که از االله امين در خ<strong>و</strong>است تابه شکايتهای سلطانعلی کشتمنداين‏«ديگر گفت:‏ <strong>و</strong>ضع حزب پاسخ بدهد از اکن<strong>و</strong>ن برایما نميخ<strong>و</strong>رد.‏ حرف ها بدرد حزب کم<strong>و</strong>نيستاز تجربه ساختن حزب خ<strong>و</strong>د ديگرش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی استفاده مينمائيم.‏ اتحاد هيچکس بمانگ<strong>و</strong>يد که چه بکنيم <strong>و</strong>چه نکنيم.‏تشکيلات حزبیام<strong>و</strong>ر حزبی،‏ در سرمشا<strong>و</strong>ر است <strong>و</strong>کار در شخص <strong>و</strong>ارد <strong>و</strong> می فهمد زياد می کند.»(‏‎34‎‏)‏خ<strong>و</strong>ب کار ما با س<strong>و</strong>ی حزب کم<strong>و</strong>نيستمشا<strong>و</strong>رين حزبی که از تمام مشا<strong>و</strong>رينش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی گماشته می شدند در رده های مختلف تشکيلات حزب دم<strong>و</strong>کراتيکاجراآتتصاميم <strong>و</strong> از <strong>و</strong> داشتند خلق حض<strong>و</strong>ر به ن<strong>و</strong>شته م<strong>و</strong>ٔلفينحزب نظارت می کردند.‏ افغانستان:‏ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بر کتاب حقيقت تجا<strong>و</strong>ز مشا<strong>و</strong>راقل د<strong>و</strong> <strong>و</strong>زارت خانه حد هر ‏«در داشت که صلاحيت تصميم گيریش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د قبل ازرا بايد <strong>و</strong>زير آن ها داشتند.‏ را بعد ازتصميم مش<strong>و</strong>ره می دادند.‏ هر اتخاذ کادرهایبقدرت رسيدن تره کی کمب<strong>و</strong>د که اينمسلکی به شدت احساس می گرديد پرمیش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی مشا<strong>و</strong>رين با را خلاء ژنرالان ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یساختند.گر<strong>و</strong>پ ک<strong>و</strong>چکی از رهبری شانفعاليت های مشا<strong>و</strong>رين ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> ق<strong>و</strong>ای افغانی تحت نظارت داشتهبر را <strong>و</strong>زارتدر ديکته می نم<strong>و</strong>د.‏ <strong>و</strong>مشی نظامی را داشت که تمام قطعات رادفاع گر<strong>و</strong>پی <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د پراتيفیرئيس گر<strong>و</strong>پ ا<strong>و</strong> ق<strong>و</strong>مانده می داد.‏ 208

www.goftaman.<strong>com</strong>مشا<strong>و</strong>رسر <strong>و</strong>زارت دفاع <strong>و</strong>افغانستان عالی تريننظامی رئيس جمه<strong>و</strong>ر تمام سط<strong>و</strong>حمشا<strong>و</strong>رين نظامی در بر مقام را ا<strong>و</strong>با حزبی نيز مشا<strong>و</strong>ر ام<strong>و</strong>ر سر داشتند.‏ تمامدر مشا<strong>و</strong>رين عملا ارتباط ب<strong>و</strong>د.‏ در فعاليتکندک به بعد تشکلات نظامی از آمرانه ب<strong>و</strong>د.‏عملا آنها برخ<strong>و</strong>رد <strong>و</strong> داشتند مطابق بهن<strong>و</strong>سان ب<strong>و</strong>د.‏ مشا<strong>و</strong>رين در تعداد تعدادسالجن<strong>و</strong>ری احصايه ا<strong>و</strong>ل نفرمیبهدقيقاً‏ مشا<strong>و</strong>رين رسيد.»(‏‎35‎‏)‏19881007د<strong>و</strong>لت سرک<strong>و</strong>بگر <strong>و</strong> استخباراتی:‏تشکيل د<strong>و</strong>لت ت<strong>و</strong>سط حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق،‏تشکيل د<strong>و</strong>لت حزبی ب<strong>و</strong>د نه د<strong>و</strong>لت ملی؛د<strong>و</strong>لتی که در آن تصميم گيرنده،‏قان<strong>و</strong>نگذار،‏ قضا<strong>و</strong>ت کننده <strong>و</strong> اجرا کننده،‏حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق ب<strong>و</strong>د.‏ اين د<strong>و</strong>لت،‏تنها از يک حزب ساخته شد.‏ علی رغم آنکهحزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق بر مبنای با<strong>و</strong>رهایآيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژيکی خ<strong>و</strong>يش از دم<strong>و</strong>کراسی طبقاتیسخن می گفت <strong>و</strong> خ<strong>و</strong>د را پيش آهنگ طبقاتزحمتکش جامعه اعم از کارگران <strong>و</strong> دهقانانمعرفی ميکرد،‏ اما طبقات زحمتکش جامعههيچ مجال حض<strong>و</strong>ر <strong>و</strong> مشارکت در د<strong>و</strong>لت اين حزبنيافتند.‏ حتا ميکانيزمی برای شنيدننظريات <strong>و</strong>ديدگاه های کارگران <strong>و</strong> زحمتکشانت<strong>و</strong>سط حزب حاکمی که مدعی پيش آهنگی آنهاب<strong>و</strong>د،‏ ب<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د نيامد.‏اعضای حاکم حزب در ادارات د<strong>و</strong>لتی <strong>و</strong>حاکميت های محلی،‏ در <strong>و</strong>لايات،‏ <strong>و</strong>لس<strong>و</strong>الی ها<strong>و</strong>علاقه داريها از مجم<strong>و</strong>ع صلاحيت های د<strong>و</strong>لتیبرخ<strong>و</strong>ردار ب<strong>و</strong>دند.‏ <strong>و</strong>الی ها،‏ <strong>و</strong>لس<strong>و</strong>ال ها209www.goftaman.<strong>com</strong>حزبی<strong>و</strong>علاقه دارهایبامديران سازمان استخباراتی،‏ هر کسیراکه می خ<strong>و</strong>استند بد<strong>و</strong>ن مج<strong>و</strong>زارگان قضايیميکردند،‏ به زندان میقان<strong>و</strong>نی دستگير <strong>و</strong> به قتل می<strong>و</strong> افگندند،‏ شکنجه می دادند رساندند.‏نخستينحزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق از د<strong>و</strong>لت سازمانبه ايجاد ر<strong>و</strong>زهای تشکيل خ<strong>و</strong>د ايناستخباراتی دست زد.‏ جاس<strong>و</strong>سی يا د<strong>و</strong>ره های زمامداری چهارسازمان که در رهبران حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق،‏ چهارتن از سازمانهاینام داد،‏ يکی از تغير بار تاريخدر جاس<strong>و</strong>سی ترسناک <strong>و</strong> مخ<strong>و</strong>ف سازمانش<strong>و</strong>د.‏ می محس<strong>و</strong>ب افغانستان د<strong>و</strong>ره زمامداری تره کیاستخباراتی در ‏"اگسا"‏ ‏(دافغانستان دگت<strong>و</strong> سات<strong>و</strong>نکیبنام رأس آن اسدااللهدر <strong>و</strong> تشکيل گرديد اداره)‏ ه<strong>و</strong>اداران ترهجناح خلق <strong>و</strong> از سر<strong>و</strong>ری از اسداالله سر<strong>و</strong>ریگرفت.‏ کی اين جناح قرار دهندهاين سازمان را به يک ارگان آزار کش<strong>و</strong>ر تبديل کرد.‏<strong>و</strong>حشتناک د<strong>و</strong>لتی در <strong>و</strong> به فضای ترس،‏ بیاگسا فضای جامعه را دراعتمادی <strong>و</strong> ستيزه ج<strong>و</strong>يی مبدل ساخت.‏ درادارات د<strong>و</strong>لتی،‏ مراکز آم<strong>و</strong>زشی،‏ <strong>و</strong> مناطق مختلف کش<strong>و</strong>ر،‏ مام<strong>و</strong>رين استخباراتکنتر<strong>و</strong>ل مردم ت<strong>و</strong>ظيف شدند.‏برای تعقيب <strong>و</strong> <strong>و</strong>لايات به دستگاه<strong>و</strong> کش<strong>و</strong>ر مرکز در اگسا <strong>و</strong>ارگان سرک<strong>و</strong>بگری <strong>و</strong>آدم کشی تبديل شد <strong>و</strong> ماه های نخست حاکميتدر را هزاران نفر هرحزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق سربه نيست نم<strong>و</strong>د.‏ سه<strong>و</strong> حک<strong>و</strong>مت صد در بعدًا نام اگسا چند يافت،‏ر<strong>و</strong>زه حفيظ االله امين به کام تغير ‏"خاد"‏زمامداری ببرک کارمل نام سپس در 210

www.goftaman.<strong>com</strong>در<strong>و</strong> شد به آن گذاشته<strong>و</strong>زارتيا ‏"<strong>و</strong>اد"‏ به خاد د<strong>و</strong>ره نجيب االله از ر<strong>و</strong>ش <strong>و</strong>عملکرداما کرد امنيت د<strong>و</strong>لتی تغير نام هایدر تمام اين د<strong>و</strong>ره ها <strong>و</strong> آن در سازمانمشابهت داشت.‏ گ<strong>و</strong>ناگ<strong>و</strong>ن،‏ همسانی <strong>و</strong> تماماستخباراتی حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق در سالهای حاکميت اين حزب باسازمان جاس<strong>و</strong>سیر<strong>و</strong>ابط بسياردر بی)‏ جی.‏ کی.‏ ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی اينميبرد.‏ تنگاتنگ به سر نزديک <strong>و</strong> عرصههمکاری های گسترده در ر<strong>و</strong>ابط شامل های مختلف مالی،‏ نظامی،‏ اطلاعاتی،‏ تنظيمدرمشا<strong>و</strong>ران ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی حض<strong>و</strong>ر سازماندهی با <strong>و</strong> سط<strong>و</strong>ح مختلف آن می شد.‏علی رغم آنکه د<strong>و</strong>لت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقالغای قان<strong>و</strong>ن اساسی د<strong>و</strong>ران محمددا<strong>و</strong>دبا ‎3‎م<strong>و</strong>ٔرخ‎14‎ ث<strong>و</strong>رفرمان شماره در نظامی سخن گفت اماتعين محاکم ملکی <strong>و</strong> سيدنداشت.‏ <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د محاکمی چنين عملا حزبک<strong>و</strong>دتاچيان از ز<strong>و</strong>ی محمدگلاب مقامات بالایدر دم<strong>و</strong>کراتيک خلق که بعداً‏ گرفت ضمن آنکهد<strong>و</strong>لتی قرار <strong>و</strong> حزبی راحاکمان حزب مذک<strong>و</strong>ر عملکردهای مجرمانه اصلی مسئ<strong>و</strong>ليت رامی کند،‏ بار تأييد ‏«برخ<strong>و</strong>ردبد<strong>و</strong>ش حفيظ االله امين ميگذارد:‏ همانزشت ب<strong>و</strong>د.‏ مجم<strong>و</strong>ع بامردم بسيار در ‏(آداب <strong>و</strong>رس<strong>و</strong>م)‏<strong>و</strong>عنعنات ‏(فرهنگ)‏ کلت<strong>و</strong>ر نگرفته بامردم عملنظر در مردم را بد<strong>و</strong>ن محکمه بندی کردن،‏ بد<strong>و</strong>نميکرديم.‏ يامحکمه کشتن،‏ بد<strong>و</strong>ن محکمه فراری کردن <strong>و</strong> اين دربد<strong>و</strong>ن محکمه ام<strong>و</strong>الش راضبط کردن.‏ يک اشتباه در هفت ث<strong>و</strong>رهيچ قان<strong>و</strong>ن نيست.‏ به صراحت ميگ<strong>و</strong>يم؛اين را همين ب<strong>و</strong>د.‏ حفيظ االله امينمسئ<strong>و</strong>ل اين مسايل تنها 1357، از211)www.goftaman.<strong>com</strong>برايتانب<strong>و</strong>د.‏ مثالیبگ<strong>و</strong>يم در م<strong>و</strong>رد م<strong>و</strong>سی شفيق که صبح آمد،‏عمل انجام شده ب<strong>و</strong>د،‏ ا<strong>و</strong> را به شهادترسانده ب<strong>و</strong>دند.‏ يا ن<strong>و</strong>ر احمد اعتمادی را،‏من <strong>و</strong> تره کی صاحب سر چای نشسته ب<strong>و</strong>ديم،‏امين آمد <strong>و</strong> گفت؛ تره کی صاحب <strong>و</strong>االله بچهها اين ط<strong>و</strong>ر يک کار را کرده اند.‏ ازدست تره کی صاحب پياله افتيد.‏ گفتچرا،‏ اينها مردم ملی ب<strong>و</strong>دند.‏ خ<strong>و</strong>ب،‏م<strong>و</strong>ٔقتاً‏ در آنجا می نشاندی شان.‏ ‏(م<strong>و</strong>ٔقتاً‏در زندان می ب<strong>و</strong>دند)‏ گفت اين ها را چرابه شهادت رسانيديد.‏ گفت <strong>و</strong>االله بچه هااين کار را کردند!‏ من گفتم؛ امين صاحبفردا تاريخ است،‏ در م<strong>و</strong>رد تاريخ چهميگ<strong>و</strong>يی؟ ا<strong>و</strong> به پشت<strong>و</strong> گفت:‏ سيد محمد جانه<strong>و</strong>ايی هر س<strong>و</strong>ک تاريخ پخپله گته ن<strong>و</strong>شتهک<strong>و</strong>ی.‏ ‏(ميگ<strong>و</strong>يند هرکس تاريخ را خ<strong>و</strong>د بهنفع خ<strong>و</strong>د ن<strong>و</strong>شته می کند.)‏ گفت:‏ من کهنباشم هر چه ميکنند ‏{بکنند}‏ متأسفانهاين ط<strong>و</strong>ر ب<strong>و</strong>د.»(‏‎36‎‏)‏شي<strong>و</strong>ه های سرک<strong>و</strong>ب <strong>و</strong>کشتار:‏يکی از نکات قابل بحث در د<strong>و</strong>ران حاکميتحزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق به خص<strong>و</strong>ص در سالهاینخستِ‏ اين حاکميت شي<strong>و</strong>ه سرک<strong>و</strong>بی <strong>و</strong> خش<strong>و</strong>نتعليه مخالفين است.‏ در حالی که حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق در کرسی حاکميت به ص<strong>و</strong>رتگسترده ای به کشتار بد<strong>و</strong>ن محاکمه دستزدبه همان حد اين کشتار ت<strong>و</strong>أم با ‏ِاعمالان<strong>و</strong>اع شکنجه ب<strong>و</strong>د.‏ بسياری از زندانيانجان بدربرده از زندانهای حاکميت مذک<strong>و</strong>رخاطرات ترسناکی از خش<strong>و</strong>نت <strong>و</strong>شکنجهمام<strong>و</strong>رين به <strong>و</strong>يژه مام<strong>و</strong>رين سازمان212

ي«‏www.goftaman.<strong>com</strong>آنامنيتی استخباراتی <strong>و</strong>ث<strong>و</strong>رزندانيانی که در‎19‎ يکی از دارند.‏ ‎19‎ماه<strong>و</strong> به زندان پلچرخی برده شد اينم<strong>و</strong>رد در برد زندان به سر در را ک ن<strong>و</strong>ع شکنجه برقشکنجه هامی ن<strong>و</strong>يسد:‏ تيلف<strong>و</strong>ندادن به <strong>و</strong>سيله آله برقی مانند ل<strong>و</strong>ی خ<strong>و</strong>يشکه در نظاميان ب<strong>و</strong>د سيار سيم ايند<strong>و</strong> چرخ داشت.‏ دسته ای مانند آله برقی رابه حساس ترين نقاط بدن <strong>و</strong>صلقبيل نرمه گ<strong>و</strong>ش ها،‏ دي<strong>و</strong>اراز می کردند.‏ س<strong>و</strong>راخ بينی،‏ خسيسه ها،‏ آلتد<strong>و</strong> هر <strong>و</strong>غيره.‏پا ناخن های دست <strong>و</strong> تذکير،‏ زير بلندی چنانپارچه با بعد دهان شخص را که امکان تنفس نهايت مشکل میمی بستند باهم می بستندرا شصت پا د<strong>و</strong> هر گرديد.‏ ازبعد عقب بسته می شد.‏ از دست ها <strong>و</strong> شکنجه گران میاين تمام محکم کاری ها نشستندکه گ<strong>و</strong>ی کاربس بزرگی کرده اند،‏زندانی تحتقهقه می زدند.‏ <strong>و</strong> می ن<strong>و</strong>شيدند <strong>و</strong>همان حال ميماند در شکنجه ساعت ها گاهی برسم مزاح دسته آله برقیبعد رامی چرخاندند...‏<strong>و</strong>که آهن تيز شکنجه اين ب<strong>و</strong>د ن<strong>و</strong>ع ديگر ک<strong>و</strong>فته ب<strong>و</strong>دندلبه ميز در ميخ مانندی را آن ميخ شکنجه میکه اکثر زندانيان با پای زندانی را<strong>و</strong> انگشتان دست گرديدند.‏ میط<strong>و</strong>ری قرار محکم گرفته <strong>و</strong> انگشتش را ناخندر زير همان ميخ ن<strong>و</strong>ک تيز تا دادند فشاربا بعدًا <strong>و</strong> می شد انگشت برابر بس<strong>و</strong>یعذاب دهنده انگشت شخص را آهسته <strong>و</strong> ناخنزير ميخ در تا ميخ فشارمی دادند انگشت فر<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>د...‏ .2131357www.goftaman.<strong>com</strong>ان<strong>و</strong>اع شکنجهيکی ديگر اززندانيان که قبل از قتل شان در ميدانکشتارگاه پلچرخی از س<strong>و</strong>ی افسران <strong>و</strong>کارمندان ‏"اگسا"‏ انجام ميافت،‏ شکار <strong>و</strong>بزکشی زندانيان ب<strong>و</strong>د.‏ <strong>و</strong>قتی محب<strong>و</strong>سين بس<strong>و</strong>یپليگ<strong>و</strong>ن برده می شدند،‏ محب<strong>و</strong>سی را برایشکار انتخاب ميکردند.‏ آنگاه چراغ هایم<strong>و</strong>تر جيپ را ر<strong>و</strong>شن کرده <strong>و</strong> صيد خ<strong>و</strong>يش رادر خار زار پليگ<strong>و</strong>ن رها ميکردند تا هرطرفی بخ<strong>و</strong>اهد بر<strong>و</strong>د.‏ سپس ا<strong>و</strong> را به رگبارمی بستند.‏ خطرناکتراز همه ن<strong>و</strong>ع کشتن ديگریکه از قسا<strong>و</strong>ت قلب کم<strong>و</strong>نيستان حکايت میکند آن است که م<strong>و</strong>ترهای جيپ را در شر<strong>و</strong>عميدان پ<strong>و</strong>ليگ<strong>و</strong>ن ت<strong>و</strong>قف می دادند <strong>و</strong> شکارخ<strong>و</strong>يش را هرکدام از م<strong>و</strong>تر پياده کردهعريانش می کردند.‏ گاهی دستها <strong>و</strong> گاهیپاهای ا<strong>و</strong> را در عقب جيپ محکم می بستند <strong>و</strong>به همين ترتيب د<strong>و</strong>سه نفر را ل<strong>و</strong>ی هم قرارمی دادند <strong>و</strong> تا محل اعدام گاه مسابقهکنان جل<strong>و</strong>می راندند.‏ آنگاه پياده شده <strong>و</strong>هرکدام از راننده گان اجساد چند سانتیمتر باقی مانده را اندازه می کردند <strong>و</strong>هرآنکه تيزتر رانده <strong>و</strong> شکار خ<strong>و</strong>يش رابيشتر متلاشی نم<strong>و</strong>ده،‏ برنده می شد <strong>و</strong> بعدًاخنده کنان <strong>و</strong>عربده کنان همديگر را بهباده گساری عصرانه دع<strong>و</strong>ت می نم<strong>و</strong>دند.»‏214(37)خبط ها <strong>و</strong> اشتباهات مجرمانه حاکمان خلقیدر شي<strong>و</strong>ه حک<strong>و</strong>متداری <strong>و</strong> اداره جامعه،‏ آنهارا به نير<strong>و</strong>ی ترسناک <strong>و</strong>آزار دهنده درکش<strong>و</strong>ر <strong>و</strong> ميان خلق مبدل کرده ب<strong>و</strong>د.‏اماآنهابه جای باز نگری ر<strong>و</strong>ش <strong>و</strong> اصلاحعملکرد خ<strong>و</strong>يش،‏ چهره ضد خلقي خ<strong>و</strong>د رابص<strong>و</strong>رت فزاينده با آزار <strong>و</strong>کشتار خلق به

ب«‏www.goftaman.<strong>com</strong>ميگذاشتند.‏نمايشستاره ارتش سرخ ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی محم<strong>و</strong>دژنرال چهار نجيب االله،‏ حاکمان حزبارشد قارييف مشا<strong>و</strong>ر حاکميت،‏ فاقدهمان آغاز از را مذک<strong>و</strong>ر <strong>و</strong>سرنير<strong>و</strong>ی ماجراج<strong>و</strong> پايگاه اجتماعی <strong>و</strong> رغممی ن<strong>و</strong>يسد:‏ ا<strong>و</strong> می خ<strong>و</strong>اند.‏ ک<strong>و</strong>بگر آشکاراث<strong>و</strong>ر)‏ ‏(ک<strong>و</strong>دتای آنکه اهداف انقلاب <strong>و</strong>اقع برنامه پيادهگرديد،‏ در اعلام نمی که در‏"پر<strong>و</strong>لتاريايی"‏ نم<strong>و</strong>دن ديکتات<strong>و</strong>ری نداشت <strong>و</strong>تح<strong>و</strong>لات س<strong>و</strong>سياليستی را<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د کش<strong>و</strong>ر پليخانف<strong>و</strong>.‏ گ.‏ برداشت،‏ ر<strong>و</strong>يدست ب<strong>و</strong>د.‏ در ‎1917‎هن<strong>و</strong>ززمانی ميگفت:"ر<strong>و</strong>سيه مقارن سال آن بت<strong>و</strong>ان نان س<strong>و</strong>سياليزمآردی راکه از پخت،‏ آسياب نکرده ب<strong>و</strong>د."خ<strong>و</strong>ب حالارا افغانستان چه ميت<strong>و</strong>انم<strong>و</strong>رد در ديگر گفت؟ برای انجام تح<strong>و</strong>لات س<strong>و</strong>سياليستی درآسياب شدهافغانستان نه تنها آرد خاک آن تخمدر آماده نب<strong>و</strong>د؛ بلکه هن<strong>و</strong>ز پاشيده نشدهنيز لازم برای اين کار افراطی ازمدعا <strong>و</strong> اين برنامه پر ب<strong>و</strong>د.‏ به همين<strong>و</strong> ج<strong>و</strong>يانه ب<strong>و</strong>د ماجرا همان آغاز دليل محک<strong>و</strong>م به شکست ب<strong>و</strong>د...‏همان آغازبدينگ<strong>و</strong>نه،‏ انقلاب اپريل از د<strong>و</strong>لتکدامين پايگاه اجتماعی نداشت <strong>و</strong> <strong>و</strong>رسايی"‏ ‏"نا اين <strong>و</strong>رزيد تلاش می ن<strong>و</strong> کليهکمب<strong>و</strong>درابااقدامات سرک<strong>و</strong>بگرانه در عرصه های اجتماعی جبران کند.»(‏‎38‎‏)‏چه کسی مسئ<strong>و</strong>ل کشتارها ب<strong>و</strong>د؟چه فرد <strong>و</strong>افرادی در در<strong>و</strong>ن حاکميت حزبدم<strong>و</strong>کراتيک به <strong>و</strong>يژه در سال های نخستمسئ<strong>و</strong>ل اصلی کشتارها ب<strong>و</strong>د؟ در نخستينر<strong>و</strong>زهای ‏(سنبله ی‎1358‎‏)‏ که حفيظ االله امين،‏ن<strong>و</strong>رمحمدتره کی را از ميدان قدرت بير<strong>و</strong>نراند <strong>و</strong> خ<strong>و</strong>د در رهبری حزب <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لت قرار215www.goftaman.<strong>com</strong>د<strong>و</strong>ازده هزارگرفت،‏ اسامیهای بير<strong>و</strong>نی ساختمانزندانی بر<strong>و</strong>ی دي<strong>و</strong>ار آن <strong>و</strong>قتکه تا <strong>و</strong>زارت داخله آ<strong>و</strong>يخته شد س<strong>و</strong>ی د<strong>و</strong>لت حزب دم<strong>و</strong>کرايتک خلق به قتلاز که ن<strong>و</strong>رمحمدتره کیحالی در رسيده ب<strong>و</strong>دند.‏ د<strong>و</strong>لت تأکيدرهبری حزب <strong>و</strong> قبل ازآن در جمه<strong>و</strong>ریزندانيان سياسی در که شمار ميکرد يکتا دم<strong>و</strong>کراتيک افغانستان بين يکهزار ت<strong>و</strong>ضيحاتدر است.‏ نفر يکصد هزار <strong>و</strong> مام<strong>و</strong>رين رژيم به بازماندگان مقت<strong>و</strong>لين <strong>و</strong>بستگان زندانيان،‏ تره کی مسئ<strong>و</strong>ل قتل اينچندمعرفی می گرديد؛ هر هزاران نفر خ<strong>و</strong>نين <strong>و</strong>زارتدي<strong>و</strong>ار اين لست به ز<strong>و</strong>دی از کهحالی ب<strong>و</strong>د اين در داخله برداشته شد.‏ انگشت اصلی اتهام چه درآن د<strong>و</strong>ران <strong>و</strong>چه دربس<strong>و</strong>ی حفيظ االلهسالهای بعد<strong>و</strong>اکن<strong>و</strong>ن نيز هاامين به عن<strong>و</strong>ان مسئ<strong>و</strong>ل اصلی کشتار آياامين فرمان تمام کشتارمی ش<strong>و</strong>د.‏ دراز کرده ب<strong>و</strong>د؟ نقش تره کی بهراصادر ها اين کشتارحاکميت در حزب <strong>و</strong> عن<strong>و</strong>ان رهبر چه ب<strong>و</strong>د؟رهبری جناح خلق ازدستگيرپنجشيری عض<strong>و</strong> ک<strong>و</strong>دتانخستين ر<strong>و</strong>ز تمايل حفيظ االله امين در خ<strong>و</strong>نين قدرت سخنانحصار به نقض قان<strong>و</strong>ن <strong>و</strong> عامل اصلی<strong>و</strong>اقع امين را در <strong>و</strong> می گ<strong>و</strong>يد د<strong>و</strong>ران حاکميت جناحدر کشتار اختناق <strong>و</strong> ‏«بايدمی ن<strong>و</strong>يسد:‏ ا<strong>و</strong> خلق معرفی می کند.‏ قان<strong>و</strong>نيتنقض که کرد ياد به تلخی دم<strong>و</strong>کراتيک،‏ گرايش به کيش شخصيت،‏ تمرکزپر<strong>و</strong>ازی،‏ خ<strong>و</strong>دقدرت،‏ بلند خ<strong>و</strong>نين انحصار ا<strong>و</strong>ل قيامهمان ر<strong>و</strong>ز بدآم<strong>و</strong>زی از مح<strong>و</strong>ری <strong>و</strong> حفيظ االلهکردار <strong>و</strong> گفتار در هفتم ث<strong>و</strong>ر خطرناکی<strong>و</strong> امين جل<strong>و</strong>ه های هراس انگيز 216

www.goftaman.<strong>com</strong>مثال ا<strong>و</strong> درداشت.‏ بگ<strong>و</strong>نههمان شب نخستين قيام مسلحانه با <strong>و</strong>صفمخالفت شديد شهيد ن<strong>و</strong>رمحمدتره کی <strong>و</strong> ببرککارمل به قيام کنندگان دست<strong>و</strong>ر صادر کردتا جگرن هاشم خ<strong>و</strong>ستی <strong>و</strong> جگرن هاشمقندهاری <strong>و</strong> دگرمن سر<strong>و</strong>ر ق<strong>و</strong>ماندان کندکترانسپ<strong>و</strong>رت ه<strong>و</strong>ايی را به شي<strong>و</strong>ه نظامیمحاکمه <strong>و</strong> مجازات کنند.‏ هنگاميکه کارملبه اين فرمان نظاميگرانه امين اعتراضکرد به پاسخ ا<strong>و</strong> گفت اين افسران بهقيام خيانت کرده آب به آسياب قاتل خيبرشهيد ريخته اند.»(‏‎39‎‏)‏محمدعزيزاکبری عض<strong>و</strong> جناح خلق که قبل ازحاکميت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق از افسرانپايين رتبه پ<strong>و</strong>ليس در <strong>و</strong>زارتداخله(<strong>و</strong>زارت کش<strong>و</strong>ر)‏ ب<strong>و</strong>د <strong>و</strong> سپس درسازمان استخباراتی اگسا <strong>و</strong> کام بهرياست رسيد،‏ در حالی که حزب <strong>و</strong> تمامرهبری آنرامس<strong>و</strong>ٔل تلقی ميکند،‏ امين راتصميم گيرنده اصلی در اعدام هامعرفیمی نمايد:‏ ‏«برداشت من اين است که درمجم<strong>و</strong>ع حزب مسئ<strong>و</strong>ل است.‏ بعلا<strong>و</strong>ه رهبری حزب،‏چرا خ<strong>و</strong>د تره کی هم در يکی از بياناتخ<strong>و</strong>د می گ<strong>و</strong>يد که؛ ‏"س<strong>و</strong>ک چه په تيارهت<strong>و</strong>طئه ک<strong>و</strong>ی په تياره مح<strong>و</strong>يی کی"‏ ‏(کسی کهدر تاريکی عليه مات<strong>و</strong>طئه می کند درتاريکی مح<strong>و</strong>ش کنيد)‏ يا مثلا در يکی ازبيانات ديگر خ<strong>و</strong>د ميگ<strong>و</strong>يد که ‏"زه داخ<strong>و</strong>انيان<strong>و</strong> په ضد جهاد اعلان<strong>و</strong>م"‏ ‏(من درمقابل اخ<strong>و</strong>انيها جهاد اعلان ميکنم)‏ <strong>و</strong>اين تقريباً‏ صلاحيت را به آخرين قدمه‏(رده)‏ حزب انتقال می دهد.‏ يعنی در آنجاصرف اگسا <strong>و</strong> سازمان ا<strong>و</strong>ليه <strong>و</strong>لس<strong>و</strong>الی217www.goftaman.<strong>com</strong><strong>و</strong>علاقه داری‏(شهرستان)‏‏(بخشداری)‏ گرفته تا سطح <strong>و</strong>زراء،‏ صلاحيتگرفتن <strong>و</strong>زدن <strong>و</strong> ت<strong>و</strong>قيف کردن داشتند.‏ درم<strong>و</strong>ارد زيادی از گرفتن <strong>و</strong> اعدام کردنها بهنظر من امين تصميم ميگرفت،‏ چرا که کاراين سازمان را بالآخره امين بررسیميکرد.»‏اما ببرک شين<strong>و</strong>اری از خلقی های ه<strong>و</strong>ادارامين <strong>و</strong> معين <strong>و</strong>زارت سرحدات در حک<strong>و</strong>متيکصد <strong>و</strong> سه ر<strong>و</strong>زه ا<strong>و</strong> اتهام ديکتات<strong>و</strong>ری رابر حفيظ االله امين تعجب بر انگيز <strong>و</strong> غير<strong>و</strong>اقعی می پندارد.‏ شين<strong>و</strong>اری می گ<strong>و</strong>يد:‏‏«تاحدی که من همرايش ‏(همرای امين)‏ ر<strong>و</strong>ابطداشتيم من هر قدر که همين تبليغات رامی شنيديم <strong>و</strong> فکر ميکرديم که آن دلچسپی<strong>و</strong> د<strong>و</strong>ستی که ا<strong>و</strong> با مردم داشت <strong>و</strong> با د<strong>و</strong>ستهای شخصی خ<strong>و</strong>د داشت من کاملا تعجبميکردم که اين آدم چط<strong>و</strong>ر يک ديکتات<strong>و</strong>رمعرفی می ش<strong>و</strong>د؟ اينکه حالات به اين شکلب<strong>و</strong>د من دقيقًا گفته نمی ت<strong>و</strong>انم که سند پيشما باشد که چقدر ا<strong>و</strong> در اين کشتن <strong>و</strong> بندیکردن ر<strong>و</strong>ل داشت.‏ منتهامن يک چيز راگفته می ت<strong>و</strong>انم اگر اين ط<strong>و</strong>ر فکر کنيم کهدر اين مسايل بالاتر از پنجاه فيصدتأثير امين ب<strong>و</strong>ده باشد بايد عزيزاالله<strong>و</strong>اصفی بندی نمی شد.‏ اين را برادر<strong>و</strong>ار میگ<strong>و</strong>يم که عزيزاالله <strong>و</strong>اصفی زنده است.‏ بسيارد<strong>و</strong>ست های خ<strong>و</strong>ب امين شاعر <strong>و</strong> ن<strong>و</strong>يسنده کهبرای ا<strong>و</strong> دلچسپ ب<strong>و</strong>د کشته شدند.‏ ا<strong>و</strong>نت<strong>و</strong>انست که آنها را نجات بدهد.‏ حتی ازبندی گری آنها را خلاص کرده نت<strong>و</strong>انست.‏بعضی خ<strong>و</strong>يش های امين هم بندی شدندنت<strong>و</strong>انست که آنها را خلاص کند.‏ از اين218(40)

www.goftaman.<strong>com</strong>ت<strong>و</strong>اند بگ<strong>و</strong>يدخاطرآدم میکه در آن زمان در بعضی شعبات هم ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یها تأثيری داشتند <strong>و</strong> هم د<strong>و</strong>لت ب<strong>و</strong>د.‏ديگران که م<strong>و</strong>ٔسسات را پيش بردند.‏ که ازتره کی يا امين يا رئيس استخبارات <strong>و</strong>يا <strong>و</strong>زير داخله ‏(دست<strong>و</strong>ر)نگرفتند <strong>و</strong> سر بهخ<strong>و</strong>د عامل بعضی مسايل شدند.»(‏‎41‎‏)‏اين ادعا که حفيظ االله امين در د<strong>و</strong>لت حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق حتا نمی ت<strong>و</strong>انست از حبس <strong>و</strong>اعدام د<strong>و</strong>ستان <strong>و</strong> خ<strong>و</strong>يشا<strong>و</strong>ندان خ<strong>و</strong>دجل<strong>و</strong>گيری کند درست به نظر نمی رسد.‏ درحالی که د<strong>و</strong>لت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق تمامزندانيان سياسی د<strong>و</strong>ران جمه<strong>و</strong>ريت محمد دا<strong>و</strong>دمتعلق به جريان اسلامی را در زندانپلچرخی سر به نيست کرد،‏ امين به گ<strong>و</strong>نهاستثنايی مانع قتل عبدرب الرس<strong>و</strong>ل سيافاز رهبران اين جريان شدکه با ا<strong>و</strong>خ<strong>و</strong>يشا<strong>و</strong>ندی داشت.‏ آنچی که به عن<strong>و</strong>ان يک<strong>و</strong>اقعيتِ‏ غير قابل انکار در ر<strong>و</strong>يدادکشتارهای د<strong>و</strong>ران حک<strong>و</strong>مت تره کی <strong>و</strong> امين<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د دارد،‏ آگاهی رهبران اين حک<strong>و</strong>مت به<strong>و</strong>يژه تره کی <strong>و</strong> امين از اختناق <strong>و</strong>کشتاراين د<strong>و</strong>ران است.‏ نه تنها آنها جل<strong>و</strong>بيدادگری حاکمان حزبی را نگرفتند،‏بلکه با اظهارات <strong>و</strong> دست<strong>و</strong>رهای ستيزهج<strong>و</strong>يانه خ<strong>و</strong>يش خفقان <strong>و</strong> کشتار را درحاکميت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق گسترش دادند.‏ديدگاه ها<strong>و</strong> ابراز نظرهای تره کی <strong>و</strong> امينبه عن<strong>و</strong>ان رهبران حزب <strong>و</strong> حاکميت حزبیبرای ساير اعضای حاکم حزب به <strong>و</strong>يژه درارگانها <strong>و</strong> نهادهای امنيتی <strong>و</strong> نظامیدست<strong>و</strong>رالعمل انقلابی <strong>و</strong> آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژيک تلقیمی شد.‏ تره کی <strong>و</strong>امين از دشمنان بی شمار219www.goftaman.<strong>com</strong>حزبی خ<strong>و</strong>يش درحزب <strong>و</strong> حاکميتجامعه نام می بردند.‏ حفيظ االله امين درمصاحبه با دکت<strong>و</strong>رهليگاماير خبر نگار مجلهه<strong>و</strong>ريزنت جمه<strong>و</strong>ری دم<strong>و</strong>کراتيک آلمان درچهارم ميزان گفت:‏ ‏«انقلاب ما يکانقلاب خلقی <strong>و</strong> کارگری است.‏ دشمنان انقلابما اشراف زادگان نازپر<strong>و</strong>ر <strong>و</strong> اخ<strong>و</strong>انيهاميباشند.‏ دشمن عمده ماهمين اخ<strong>و</strong>انيها يافرنگيان مسلمان نماکه جاس<strong>و</strong>سان <strong>و</strong>جيرهخ<strong>و</strong>اران امپرياليست ها اند <strong>و</strong> از طرفحلقه های ارتجاعی تق<strong>و</strong>يت مالی <strong>و</strong> معن<strong>و</strong>یميگردند.‏ برعلا<strong>و</strong>ه اشراف زادگاننازپر<strong>و</strong>ردگان برهبری ببرک کارمل مطابقخ<strong>و</strong>است امپرياليزم <strong>و</strong> همچنان چپی هایافراطی <strong>و</strong> ناسي<strong>و</strong>ناليست های تنگ نظر نيزبر عليه منافع کش<strong>و</strong>ر ما به دشمنان انقلابث<strong>و</strong>ر <strong>و</strong> خلق افغانستان خ<strong>و</strong>ش خدمتی مینمايند.»(‏‎42‎‏)‏حفيظ االله امين قتل بد<strong>و</strong>ن محاکمه مخالفانحزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong> حاکميت اين حزبرا در تاريکی های شب به پير<strong>و</strong>ی ازدست<strong>و</strong>ر تره کی ‏"بهترين حکميت عادلانه"‏ میخ<strong>و</strong>اند.‏ ا<strong>و</strong> باری در دانشگاه نظامی ياپ<strong>و</strong>هنت<strong>و</strong>ن حربی کابل گفت:‏ ‏«ما به تأسیاز هدايات <strong>و</strong> رهنمايی های درخشان رهبرکبير <strong>و</strong> پر افتخار خ<strong>و</strong>د به صراحت اعلامميداريم،‏ آنانيکه به حيث <strong>و</strong>سيله اغراضش<strong>و</strong>م دشمنان ما در تاريکی عليه مات<strong>و</strong>طئهمی چينند بهترين حکميت عادلانه درآن استکه در تاريکی از بين برده می ش<strong>و</strong>ند <strong>و</strong>مسئ<strong>و</strong>ليت بد<strong>و</strong>ش عمال ن<strong>و</strong>کر صفتامپرياليزم <strong>و</strong>ارتجاع است.»(‏‎43‎‏)‏2201357

www.goftaman.<strong>com</strong>بسيارمهم <strong>و</strong>امانکتهقابل بررسی انگيزه ها <strong>و</strong>ع<strong>و</strong>امل ايناختناق <strong>و</strong> کشتار است.‏ چرا حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق به عن<strong>و</strong>ان بزرگترين نير<strong>و</strong>یچپ ر<strong>و</strong>شنفکری با ادعای بلندترقی طلبی<strong>و</strong>عدالتخ<strong>و</strong>اهی،‏ در اداره جامعه <strong>و</strong> کش<strong>و</strong>رخ<strong>و</strong>د با اين اشتباهات <strong>و</strong> غلطی های بزرگگام گذاشت؟ آيا فرهنگ <strong>و</strong> مناسباتاجتماعی در جامعه قبيل<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> مذهبیافغانستان با صد<strong>و</strong>ر فرمان <strong>و</strong> با آزار <strong>و</strong>کشتار قابل تغير <strong>و</strong> دگرگ<strong>و</strong>نی ب<strong>و</strong>د؟ آيادستگيری <strong>و</strong> به زندان افگندن اقشار مختلفمردم <strong>و</strong> قتل آنها بد<strong>و</strong>ن مج<strong>و</strong>ز قان<strong>و</strong>نی <strong>و</strong>فيصله محکمه،‏ نيازی برای ترقی <strong>و</strong> عدالتدر افغانستان محس<strong>و</strong>ب می شد؟ سياست سرک<strong>و</strong>بگرانه <strong>و</strong> کشتار د<strong>و</strong>لت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقاز کجا <strong>و</strong> از چه عامل <strong>و</strong> انگيزه يی ريشهميگرفت؟جزم انديشی <strong>و</strong> مطلق گرايی:‏رهبران <strong>و</strong> بنيانگذاران حزب دم<strong>و</strong>کراتيکخلق در حالی که تشکيل حزب را از همانآغاز در جهت تحقق برنامه دم<strong>و</strong>کراتيکعن<strong>و</strong>ان کردند،‏ اماسپس به شي<strong>و</strong>ه غيردم<strong>و</strong>کراتيک از طريق ک<strong>و</strong>دتای نظامیحاکميت آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژيک <strong>و</strong> ت<strong>و</strong>تاليترراايجادنم<strong>و</strong>دند.‏ حک<strong>و</strong>مت ت<strong>و</strong>تاليتر با اين <strong>و</strong>يژگيهامشخص می ش<strong>و</strong>د:‏‏«نظارت د<strong>و</strong>لت بر کليه شئ<strong>و</strong>ن فعاليت هایاقتصادی <strong>و</strong>اجتماعی.‏انحصارقدرت سياسی در دست يک حزب حاکم.‏حذف کليه اشکال نظارت دم<strong>و</strong>کراتيک ازجامعه.‏221www.goftaman.<strong>com</strong>تر<strong>و</strong>ر(تعقيب،‏ت<strong>و</strong>سل بهگرفتاری،‏ زندان،‏ شکنجه <strong>و</strong>قتل)‏ برایسرک<strong>و</strong>بی هر ن<strong>و</strong>ع مخالفت.‏تسلط يک فرد در رأس حزب <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لت.‏تلاش برای شکل دادن به جامعه بر اساسآيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژی حزبی.‏تجهيز همه ق<strong>و</strong>ای جامعه در راه هدف های حزب<strong>و</strong> د<strong>و</strong>لت <strong>و</strong> ناب<strong>و</strong>دی استقلال فردی.»‏د<strong>و</strong>لتی راکه حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق تشکيلداد ازهمان آغاز بر بنياد ت<strong>و</strong>تاليتريزمشکل گرفت <strong>و</strong> بگ<strong>و</strong>نه فزاينده در اين مسيرکشانده شد.‏ رهبران <strong>و</strong> بسياری از اعضایحزب ر<strong>و</strong>ش عملی خ<strong>و</strong>د را در تمام د<strong>و</strong>رانحيات حزب بر مبنای آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژیمارکسيزم-لنينيزم <strong>و</strong> حتا بر مبنایبرداشت خ<strong>و</strong>داز آن آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژی تنظيمکردند؛ هر چند که آنهاگاهی تلاش نم<strong>و</strong>دندتا <strong>و</strong>يژگيهای اعتقادی <strong>و</strong> آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژيکخ<strong>و</strong>د<strong>و</strong> حزب خ<strong>و</strong>يش را از انظار عامه کتمانکنند.‏ رهبران <strong>و</strong> حاکمان حزبی در پرت<strong>و</strong>آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژی حزب با جزم انديشی <strong>و</strong> مطلقگرايی <strong>و</strong>ارد ميدان حاکميت شدند.‏ آنها بابا<strong>و</strong>ر های جزمی <strong>و</strong> انتزاعی ملهم ازآيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژی حزب،‏ پيش فرض های بی شماریرا در جهت تح<strong>و</strong>ل تمام عرصه های حياتجامعه تبيين کردند<strong>و</strong> برای تحقق اين پيشفرض هاعلی رغم نا هم<strong>و</strong>اری های اجتماعی <strong>و</strong>فرهنگی به ز<strong>و</strong>ر <strong>و</strong> خش<strong>و</strong>نت مت<strong>و</strong>سل شدند.‏حاکمان حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق مبارزه آشتیناپذير طبقاتی را مبتنی بر دريافت هایخ<strong>و</strong>د از آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژی مارکسيزم لنينزم بخشیاز سياست در کرسی حاکميت قرار دادند.‏آنها با اين جزم انديشی <strong>و</strong> مطلق گرايی222

www.goftaman.<strong>com</strong>حاکميت راسياست <strong>و</strong>ابزاری برای جنگ طبقاتی پنداشتند <strong>و</strong> بااين ت<strong>و</strong>هم که حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق حزبدهقانان <strong>و</strong> کارگران است اص<strong>و</strong>لا در دفاعاز طبقات زحمتکش جامعه در جنگ طبقاتیدرگير است.‏ در حالی که جنگ ميان د<strong>و</strong>لتحزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong> مخالفان آنها که بهمجاهدين معر<strong>و</strong>ف شدند جنگ طبقاتی نب<strong>و</strong>د.‏حتا بسياری از دهقانانی که از س<strong>و</strong>یحاکمان حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق زمين دريافتکردند عليه آنها جنگيدند.‏ رهبران <strong>و</strong>حاکمان حزب برنامه اصلاحات ارضی <strong>و</strong> لغ<strong>و</strong>مناسبات في<strong>و</strong>دالی را در <strong>و</strong>اقع بد<strong>و</strong>نمشارکت دهقانان با ت<strong>و</strong>هم نمايندگی ازدهقانان به راه انداختند.‏حاکميت آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژيک اعم از آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژیچپ <strong>و</strong> راست حتا اگر با انقلاب شکل بگيردبص<strong>و</strong>رت طبيعی بس<strong>و</strong>ی استبداد <strong>و</strong> خش<strong>و</strong>نت میر<strong>و</strong>د.‏ چنين حاکميتی تفکر را از مردم میگيرد <strong>و</strong> جامعه در نظر حاکمان به د<strong>و</strong>گر<strong>و</strong>ه م<strong>و</strong>افق <strong>و</strong> مخالف <strong>و</strong> در <strong>و</strong>اقع به د<strong>و</strong>گر<strong>و</strong>ه د<strong>و</strong>ست <strong>و</strong> دشمن تقسيم می ش<strong>و</strong>د.‏ همهمجب<strong>و</strong>ر اند تا در همس<strong>و</strong>يی با آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژیحاکم قرار بگيرند.‏ با ت<strong>و</strong>جه به همينانديشه <strong>و</strong> سياست ب<strong>و</strong>د که حاکمان حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق در پايتخت <strong>و</strong> <strong>و</strong>لاياتشاگردان <strong>و</strong> محصلان را از مکاتب <strong>و</strong> م<strong>و</strong>ٔسساتتحصيلی،‏ کارگران <strong>و</strong> کارمندان را از محلکار <strong>و</strong> ادارات د<strong>و</strong>لتی به خيابانهامیکشاندند تا برای آرمانها <strong>و</strong> اهداف آنهاشعار بدهند؛ در حالی که آنها ميدانستندتمام شاگردان معارف <strong>و</strong> کارمندان د<strong>و</strong>لت223www.goftaman.<strong>com</strong>حزبه<strong>و</strong>ادار <strong>و</strong>اعضاء خلق نيستند.‏دم<strong>و</strong>کراتيک مطلق گرايی فرهنگ تسامحجزم انديشی <strong>و</strong> حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق درمدارا را از <strong>و</strong> پرت<strong>و</strong>در دنيا کرسی حاکميت می گرفت <strong>و</strong> جزم انديشی های شان به د<strong>و</strong> رنگ سياه <strong>و</strong><strong>و</strong>که با<strong>و</strong>رها آنها می شد.‏ نم<strong>و</strong>دار سفيد آم<strong>و</strong>زه های آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژیتص<strong>و</strong>رات خ<strong>و</strong>درااز کتاب ها آنهم بگ<strong>و</strong>نه ی سرسریحزبی <strong>و</strong> از غصب قدرتپس از ناقص گرفته ب<strong>و</strong>دند <strong>و</strong> اين افکارتا آن برآمدند صدد سياسی در انتزاعی <strong>و</strong>بگ<strong>و</strong>نه کتابی خ<strong>و</strong>يش را جزمی <strong>و</strong> به زمينه های مساعدبد<strong>و</strong>ن اعتنا مجرد بد<strong>و</strong>نجامعه <strong>و</strong> تطبيقی آن در عينی <strong>و</strong> به فرهنگ <strong>و</strong>ت<strong>و</strong>جه به تعارض آن با<strong>و</strong>رها تطبيقبينش اجتماعی مردم به مرحله برابردر ذهنيت <strong>و</strong> نگرش آنها بگذارند.‏ آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژیاز نگرشی غير ذهنيت <strong>و</strong> هر حزبی شان،‏ نگرش ارتجاعی،‏ نادرست <strong>و</strong>سياهکهرا برداشت های خ<strong>و</strong>د آنها تلقی می شد.‏ به نام آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژی <strong>و</strong> اهداف حزب ارائهپيشر<strong>و</strong>علمی <strong>و</strong> بگ<strong>و</strong>نه مطلق يک امر می شد برای عدالت <strong>و</strong>عين حال يک نياز در <strong>و</strong> برابری هاجهت زد<strong>و</strong>دن همه نا پيشرفت در مطلقبيدادهای اجتماعی می پنداشتند.‏ <strong>و</strong> جزم انديشی افز<strong>و</strong>ن برآنکه بهگرايی <strong>و</strong> برابربردباری در نا عدم تسامح <strong>و</strong> دشمنان منتج می ش<strong>و</strong>د،‏ به خ<strong>و</strong>دمخالفين <strong>و</strong> ازمی انجامد.‏ گريزی نيز خرد گرايی <strong>و</strong> حاکمان حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق درهمين ر<strong>و</strong> خ<strong>و</strong>دخ<strong>و</strong>اهیباده ی کرسی حاکميت سرمست از <strong>و</strong>هيچگاه فرمانها <strong>و</strong> بينی ب<strong>و</strong>دند خ<strong>و</strong>د <strong>و</strong> جهت متح<strong>و</strong>ل سازیدر را خ<strong>و</strong>د عملکرد 224

www.goftaman.<strong>com</strong>تراز<strong>و</strong>ی خرد <strong>و</strong>جامعه درمنطق به سنجش نمی گرفتند.‏يکی ديگر از ع<strong>و</strong>املی که جزم انديشی <strong>و</strong>مطلق گرايی حاکمان حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقراتق<strong>و</strong>يت کرد،‏ ساختار قبيله يی جامعه <strong>و</strong>تأثير اين ساختار بر<strong>و</strong>ی افکار <strong>و</strong> ذهنيتاعضای حزب در کرسی حاکميت ب<strong>و</strong>د.‏ بخشی ازستيزه ج<strong>و</strong>يی <strong>و</strong> خص<strong>و</strong>مت حاکمان حزب با تمامگر<strong>و</strong>ه ها <strong>و</strong> جريانهای مخالف ريشه در ذهنيتقبيله يی اين جريان داشت که متأثر ازبافت قبيله يی <strong>و</strong>سنت های حاکم بر جامعهقبيله يی ب<strong>و</strong>د.‏ در جامعه قبيل<strong>و</strong>یافغانستان،‏ سياست <strong>و</strong> تفکرات سياسی درميان تمام گر<strong>و</strong>ه های چپ <strong>و</strong> راست با سنتهای قبيله يی آل<strong>و</strong>ده است.‏ جزم انديشی،‏نا بردباری،‏ کينه ت<strong>و</strong>زی،‏ ستيزه ج<strong>و</strong>يی،‏خ<strong>و</strong>دگرايی،‏ ز<strong>و</strong>رگ<strong>و</strong>يی <strong>و</strong> خرد گريزی از سنتهای متد<strong>و</strong>ال يک جامعه قبيله يی <strong>و</strong> عقبمانده است.‏‏"بلش<strong>و</strong>يک سازی حاکميت":‏مبنایجزمگرايی حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق بر تعلقاتآيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژی مارکسيزم-لنينيزم <strong>و</strong> آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژيکی حزب به کم<strong>و</strong>نيستان ر<strong>و</strong>سی <strong>و</strong>تشکيلات ازسازماندهی <strong>و</strong> تبعييت آن در حزب بلش<strong>و</strong>يک ر<strong>و</strong>سيه،‏نظريات لنين <strong>و</strong> رهبران حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق راحاکمان <strong>و</strong> بس<strong>و</strong>ی بلش<strong>و</strong>يک سازی حاکميت برد.‏نخستين لحظاتبلش<strong>و</strong>يک سازی حاکميت از فرامين انقلابی <strong>و</strong>صد<strong>و</strong>ر با پير<strong>و</strong>زی ک<strong>و</strong>دتا <strong>و</strong>گرديد مص<strong>و</strong>بات ارگانهای حاکم حزب آغاز تمام سالهای حاکميت اين حزبسپس در حزبعمل برنامه در يافت.‏ ادامه 225www.goftaman.<strong>com</strong>خلق که دردم<strong>و</strong>کراتيککنفرانس سرتاسری حزب در‎23‎ ح<strong>و</strong>تخ<strong>و</strong>رشيدی در شهر کابل تد<strong>و</strong>ير گرديد،‏استفاده از تجارب تاريخی حزب کم<strong>و</strong>نيستش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در ساختمان جامعه افغانستان <strong>و</strong>ظايف مبرم خ<strong>و</strong>انده شد:‏ ‏«حزب دم<strong>و</strong>کراتيکخلق افغانستان رشد <strong>و</strong> تحکيم مدا<strong>و</strong>م <strong>و</strong> هرچه بيشتر <strong>و</strong> حدت برادرانه،‏ د<strong>و</strong>ستی <strong>و</strong>همکاریبا حزب بزرگ کم<strong>و</strong>نيست اتحاد ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی راکهلنين کبير داهی زحمتکشان جهان آنرابنياد نهاده است <strong>و</strong> به همين سان استفادهاز تجربه تاريخی <strong>و</strong> دست آ<strong>و</strong>ردهای عظيمتاريخی حزب کم<strong>و</strong>نيست اتحاد ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی را درامر ساختمان جامعه ن<strong>و</strong>ين <strong>و</strong>ظيفه مبرمخ<strong>و</strong>يش ميداند.»(‏‎44‎‏)‏حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق در زمينه کارتشکيلاتی <strong>و</strong> سازمانی متأثر از حزبکم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به خص<strong>و</strong>ص از ديدگاه هایلنين <strong>و</strong> ر<strong>و</strong>ش حزب بلش<strong>و</strong>يک ر<strong>و</strong>سيه ب<strong>و</strong>د.‏برای بلش<strong>و</strong>يک ها <strong>و</strong> بلش<strong>و</strong>يزم تنهايکتعريف از جهان حقانيت داشت؛ تعريفی کهخ<strong>و</strong>د آنها ارائه ميکردند.‏ هرکسی در کنارآنها بر مبنای اين تعريف می ايستاد خ<strong>و</strong>بدر غير آن دشمن تلقی می گرديد که بايدبا قهر انقلابی ناب<strong>و</strong>دمی شد.‏ سازماندهیحزب بلش<strong>و</strong>يک ر<strong>و</strong>سيه برخاسته <strong>و</strong> متأثر ازسنت های استبدادی جامعه ر<strong>و</strong>سيه ب<strong>و</strong>د؛اما حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق در افغانستانگام به گام پای در جای پای آن گذاشت.‏بلش<strong>و</strong>يک سازی حاکميت <strong>و</strong> تبعييت از ر<strong>و</strong>شبلش<strong>و</strong>يک ها در سرک<strong>و</strong>بی مخالفان <strong>و</strong> دشمنانبه گ<strong>و</strong>نه ای ب<strong>و</strong>د که رهبران حاکم حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق در برابر انتقاد1360226

www.goftaman.<strong>com</strong>ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ازد<strong>و</strong>لتمدارن<strong>و</strong>ق<strong>و</strong>ع کشتارها در د<strong>و</strong>ران حک<strong>و</strong>مت لنين سخنمی گفتند تا از يکس<strong>و</strong> تشابه حاکميت خ<strong>و</strong>درا باحاکميت لنين نشان بدهند <strong>و</strong> از س<strong>و</strong>یديگر حقانيت عملکردخ<strong>و</strong>د را از زا<strong>و</strong>يهآيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژيک به گ<strong>و</strong>ش رهبران ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یبرسانند.‏ <strong>و</strong>قتی تقاضای تره کی <strong>و</strong> امينمبتنی براعزام نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی پس ازقيام ‎24‎ح<strong>و</strong>ت در هرات م<strong>و</strong>رد بحث دربير<strong>و</strong>ی سياسی حزب کم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی قرارگرفت،‏ ‏"کريليننک<strong>و</strong>"‏ که مخالف اعزام ق<strong>و</strong>اب<strong>و</strong>د گفت:‏ ‏«ما به ايشان ‏(تره کی <strong>و</strong>امين)‏ همه چيز داده ايم،‏ <strong>و</strong> چه <strong>و</strong>اقعگرديد؟ هيچ چيز کمک نه نم<strong>و</strong>ده است.‏ آنهامردم معص<strong>و</strong>م <strong>و</strong> بی گناه را تيرباران میکنند <strong>و</strong> بعدًا می گ<strong>و</strong>يند که در زمان لنينهم مردم تيرباران می گرديدند.‏باينترتيب ميخ<strong>و</strong>اهندعمل خ<strong>و</strong>د رات<strong>و</strong>جيهنمايند.‏ ملاحظه فرماييدآنهاچهمارکسيستهای اند!»(‏‎45‎‏)‏هنری برادشرن<strong>و</strong>يسنده <strong>و</strong>پژ<strong>و</strong>هشگر امريکايیاز زا<strong>و</strong>يه ديگری به همسانی ميان حاکميتحزب دم<strong>و</strong>کرايتک خلق <strong>و</strong> انقلاب ر<strong>و</strong>سيه بهرهبری حزب بلش<strong>و</strong>يک نگاه می کند:‏ ‏«در هرد<strong>و</strong> قضيه يک گر<strong>و</strong>ه ک<strong>و</strong>چک،‏ بد<strong>و</strong>ن صلاحيتی ازطرف عامه مردم،‏ ق<strong>و</strong>ای نظامی را برایغصب زمام داری حک<strong>و</strong>مت بکار بردند.‏همچنان مانند سال ‎1917‎که در آن <strong>و</strong>قت لنيندر اثر کمک خارجيان د<strong>و</strong>لت بعد از رژيمسلطنتی کرنسکی را سق<strong>و</strong>ط داد،‏ مداخلاتش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در دراز مدت ب<strong>و</strong>دکه د<strong>و</strong>لت بعد ازرژيم سلطنتی محمددا<strong>و</strong>د را سق<strong>و</strong>ط داد،‏ درهر د<strong>و</strong>م<strong>و</strong>رد غصب قدرت باجنگ های داخلی2271358www.goftaman.<strong>com</strong>ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یانکار دنبال گرديد.‏اينکه<strong>و</strong> کم<strong>و</strong>نيست های افغانستان از ها آمدهک<strong>و</strong>دتای نظامی ر<strong>و</strong>يکار اثر صرف در دارد.‏ر<strong>و</strong>ايتی را اند،‏ حکم افسانه <strong>و</strong> سالدر مسلم اين است که بلش<strong>و</strong>يک ها قدر سالپرچم در مسک<strong>و</strong> گر<strong>و</strong>ه خلق <strong>و</strong> ‎1917‎در ک<strong>و</strong>دتاهای نظامیاثر کابل در در غصب کردند.»(‏‎46‎‏)‏قدرت را دهمين کنگره حزب کم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یلنين در در‎1921‎فعاليت های فراکس<strong>و</strong>نی را سال در پرت<strong>و</strong>در <strong>و</strong> در<strong>و</strong>ن حزب کم<strong>و</strong>نيست ممن<strong>و</strong>ع کرد اين فيصله اصل مرکزيت دم<strong>و</strong>کراتيک شکلگرفت که ازاين اصل حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقطلبی <strong>و</strong>اين اصل انحصار هم پير<strong>و</strong>ی کرد.‏ حاکميت حزبی بارحزب <strong>و</strong> در را استبداد حزب بلش<strong>و</strong>يک <strong>و</strong> سپس حزب کم<strong>و</strong>نيستآ<strong>و</strong>رد.‏ حزباين <strong>و</strong>يژگی به حاکميت پرداخت <strong>و</strong> با درکرسی حاکميت نيز دم<strong>و</strong>کراتيک خلق در سنتراليزم دم<strong>و</strong>کراتيکهمين خط حرکت کرد.‏ ارادهمبنای بر دقيق اص<strong>و</strong>ل کدام حزببير<strong>و</strong>ن از مردم در آزاداعضای حزب <strong>و</strong> <strong>و</strong>اقع ديدگاهاين در حاکميت نب<strong>و</strong>د.‏ <strong>و</strong> منشی عم<strong>و</strong>می کميته مرکزیيا های رهبر حزب تحت نام اين اصلحزب ب<strong>و</strong>د که همه در درتابع آن ديدگاه هامی ب<strong>و</strong>دند.‏ بايد تااين اصل تعميم داده شد.‏ حاکميت نيز رهبری حزب <strong>و</strong>زمانيکه آن منشی عم<strong>و</strong>می در سنتراليزماصل داشت قرار حاکميت ب<strong>و</strong>د.‏نظريات ا<strong>و</strong> دم<strong>و</strong>کراتيک متابعت از فردی ديگری می گرفترا <strong>و</strong>قتی جای ا<strong>و</strong> می شد.‏اصل مرکزيت تابع ديدگاه های ا<strong>و</strong> حزبحاکميت در سازی بلش<strong>و</strong>يک ر<strong>و</strong>ش تعميمدم<strong>و</strong>کراتيک خلق به تمام عرصه ها د<strong>و</strong>لتی شد،‏ تغيراتی دراقتصاد يافت.‏ م<strong>و</strong>ٔسسات تعليمی <strong>و</strong>نظام آم<strong>و</strong>زشی مکاتب <strong>و</strong> تعاليمآم<strong>و</strong>زش که آمد بميان تحصيلی 2281978

www.goftaman.<strong>com</strong>لنينيزم برمارکسيزم-‏مبنای تعبير <strong>و</strong> تفسير ر<strong>و</strong>سی آن بخش عمدهنصاب درسی قرار گرفت.‏ در نهاد هاینظامی <strong>و</strong>امنيتی به نظاميان،‏ کارمندان <strong>و</strong>سربازان تمام ارگانهای امنيتی <strong>و</strong> نظامیدر ارتش،‏ پ<strong>و</strong>ليس <strong>و</strong> سازمان امنيتآيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژی حزب حاکم <strong>و</strong> در <strong>و</strong>اقعآيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژی مارکسيزم-لنينزم آم<strong>و</strong>زش دادهمی شد.‏ در عرصه اجتماعی نيز نهادها <strong>و</strong>سازمانهای مختلف در نظارت <strong>و</strong> کنتر<strong>و</strong>ل حزب <strong>و</strong>حاکميت حزب شکل گرفت.‏ اين نهادها <strong>و</strong>سازمانهای اجتماعی نمی ت<strong>و</strong>انستند در نقشنهادهای آزاد جامعه مدنی عمل کنند بلکهملزم به تبعييت از ديدگاه <strong>و</strong> سياست حزبب<strong>و</strong>دند؛ دقيقاً‏ آنچی که در حاکميتبلش<strong>و</strong>يک هادر ر<strong>و</strong>سيه انجام يافت.‏تقليد از ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> بيگانگی از جامعه:‏جزم انديشی <strong>و</strong> مطلق گرايی برخاسته ازآيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژيک ب<strong>و</strong>دن حاکميت حزب،‏ بلش<strong>و</strong>يکسازی حاکميت ناشی از الگ<strong>و</strong>برداری <strong>و</strong><strong>و</strong>ابستگی حزب مذب<strong>و</strong>ر به انديشه <strong>و</strong> عملبلش<strong>و</strong>يک های ر<strong>و</strong>سيه،‏ حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقرا در کرسی حاکميت به يک جريان سياسیمقلد از ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> حزب کم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یمبدل کرد.‏ تقليدی که ر<strong>و</strong>شن ترين پيامدآن د<strong>و</strong>ری از جامعه ب<strong>و</strong>د.‏ اين تقليد ريشهدر <strong>و</strong>ابستگی حزب به ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژیحاکم بر ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی داشت <strong>و</strong> مايه سلب مستقلانديشی رهبران حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق درتمام عرصه ها حتی در م<strong>و</strong>رد ر<strong>و</strong>يداد هایتاريخی <strong>و</strong> اجتماعی مرب<strong>و</strong>ط به ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>نظام س<strong>و</strong>سياليستی در آنکش<strong>و</strong>ر می شد.‏ بهگ<strong>و</strong>نه ای که يک عض<strong>و</strong>حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقاذعان ميداردکه معل<strong>و</strong>مات در م<strong>و</strong>رد ايجاد229www.goftaman.<strong>com</strong>س<strong>و</strong>سياليستیجامعهدر ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی پس از سانس<strong>و</strong>ر ت<strong>و</strong>سط حزبکم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بدسترس حزب دم<strong>و</strong>کراتيکخلق قرار ميگرفت:‏ ‏«امر<strong>و</strong>ز اين را نبايداز نظر بد<strong>و</strong>ر داشته <strong>و</strong>اشتباهاًقضا<strong>و</strong>تنادرست نم<strong>و</strong>د که اطلاعات <strong>و</strong> معل<strong>و</strong>ماتی راکه افغانها در باره ‏"ساختمان س<strong>و</strong>سياليزمد<strong>و</strong>لتی"‏ از ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی آن ر<strong>و</strong>ز در آن سالهابدست می آ<strong>و</strong>ردند،‏ همه اش با قطع <strong>و</strong>صحافت،‏يعنی دست خ<strong>و</strong>رده <strong>و</strong>سانس<strong>و</strong>ر شده از جانبحزب کم<strong>و</strong>نيست اتحاد ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ابتدا دراختيار سازمانهای مخفی در ايران قرارداده می شد <strong>و</strong> بعدًا به افغانستانفرستاده می شد..»(‏‎47‎‏)‏حاکمان حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق در رهبری <strong>و</strong>اداره کش<strong>و</strong>ر به جای ت<strong>و</strong>جه به جامعه <strong>و</strong>تحليل از شرايط ذهنی <strong>و</strong> عينی حاکم درکش<strong>و</strong>ر خ<strong>و</strong>د،‏ بس<strong>و</strong>ی انديشه ها <strong>و</strong> تجاربکم<strong>و</strong>نيستان ر<strong>و</strong>سی در تشکيل <strong>و</strong> تحکيم د<strong>و</strong>لتحزب کم<strong>و</strong>نيست اتحاد ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی می ديدند <strong>و</strong> ازآنها اقتباس <strong>و</strong> تقليد ميکردند.‏ يکیازافسران مشا<strong>و</strong>رش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی درارتش افغانستاندر دفتر يادداشتهای خ<strong>و</strong>د می ن<strong>و</strong>يسد:‏ ‏«مننمی گ<strong>و</strong>يم که ماک<strong>و</strong>رک<strong>و</strong>رانه ساختار خ<strong>و</strong>د رار<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>شت برداری می کرديم،‏ با آنکهرهبران افغان بر آن پافشاری داشتند کهشما برای ماهمه چيز ها را مانند آنچه کهدر کش<strong>و</strong>ر تان است،‏ انجام دهيد.‏ درستهمانند آنچه که در کش<strong>و</strong>رتان است!‏مگرمامی ک<strong>و</strong>شيديم <strong>و</strong>يژگيهای ملی کش<strong>و</strong>ر رادر نظرداشته باشيم <strong>و</strong> تراز آمادگیکادرها را.»(‏‎48‎‏)‏230

www.goftaman.<strong>com</strong>گر<strong>و</strong>م<strong>و</strong>ف آخرينژنرال ب<strong>و</strong>ريسق<strong>و</strong>ماندان نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی درافغانستاناز نف<strong>و</strong>ذ <strong>و</strong> تأثير ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها بر<strong>و</strong>ی رهبرانحزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق در د<strong>و</strong>ران حاکميتچنين تص<strong>و</strong>ير ارائه می کند:‏ ‏«رهبرانافغانستان البته که از ما به پاسهمياری انترناسي<strong>و</strong>ناليستی ممن<strong>و</strong>ن ب<strong>و</strong>دند،‏اما اين سپاس گزاری دليل خ<strong>و</strong>د را داشت.‏آنها به خ<strong>و</strong>بی می دانستند که تنها بهياری مامی ت<strong>و</strong>انند برکرسی قدرت تکيهبزنند.‏ از اين ر<strong>و</strong> مت<strong>و</strong>جه دهان ماب<strong>و</strong>دندکه دقيقاً‏ هر آنچه را مامی گ<strong>و</strong>ييم يابهآنان مش<strong>و</strong>رت می دهيم <strong>و</strong> يا پيشنهاد میکنيم،‏ اجرا کنند.»(‏‎49‎‏)‏شي<strong>و</strong>ه تقليد رهبران <strong>و</strong> حاکمان حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق نيز شي<strong>و</strong>ه نادرست <strong>و</strong>غلطب<strong>و</strong>د.‏ نه به ضر<strong>و</strong>رت اين تقليد میانديشيدند،‏ نه به بازنگری شي<strong>و</strong>ه تطبيقتقليد خ<strong>و</strong>د می پرداختند <strong>و</strong>نه آنچه راکهاقتباس <strong>و</strong> تقليد ميکردند به بحث <strong>و</strong> تحليلميگرفتند.‏ ‏"ي<strong>و</strong>ری ک<strong>و</strong>زنتس"‏ مشا<strong>و</strong>ر سياسیش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در کميته مرکزی حزب دم<strong>و</strong>کراتيکخلق بعداً‏ اظهار داشت که حتا ايناقتباس <strong>و</strong> تقليد رهبران <strong>و</strong> حاکمان حزبمذک<strong>و</strong>ر،‏ اصلی نب<strong>و</strong>د.‏ ا<strong>و</strong> ميگ<strong>و</strong>يد:‏ ‏«رهبرانانقلاب پير<strong>و</strong>زمند ث<strong>و</strong>ر هيچ اطلاعی نه ازتاريخ کش<strong>و</strong>ر ما <strong>و</strong> نه تجربه ما منجملهخطا هايی که در ر<strong>و</strong>ند ساختمانس<strong>و</strong>سياليسم ص<strong>و</strong>رت گرفته ب<strong>و</strong>د،‏ نداشتند.‏آنها تص<strong>و</strong>ر بسيار خلاصه شده ای را بهعن<strong>و</strong>ان راهنمای حرکت انتخاب نم<strong>و</strong>دند،‏<strong>و</strong>آنچه را که اقتباس کردند،‏ اصلی نب<strong>و</strong>د.‏(50)«231www.goftaman.<strong>com</strong>ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی،‏ تقليدبه<strong>و</strong>ابستگی ک<strong>و</strong>رانه يابه ق<strong>و</strong>ل"ي<strong>و</strong>ری ک<strong>و</strong>زنتس"،‏ک<strong>و</strong>ر ادارهش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در از ‏"اصلی"‏ اقتباس غير حاکمان حزبکش<strong>و</strong>ر،‏ رهبران <strong>و</strong> جامعه <strong>و</strong> <strong>و</strong>اقعيتدم<strong>و</strong>کراتيک خلق را از مردم <strong>و</strong>از بيگانه<strong>و</strong> های اجتماعی افغانستان د<strong>و</strong>ر محقق امريکايی،‏ساخت.‏ ‏"بارنت ر<strong>و</strong>بين"‏ رهبران حزبدريافت حاکمان <strong>و</strong> درک <strong>و</strong> جامعه شان بسياردم<strong>و</strong>کراتيک خلق را از ‏«اساساً‏می گ<strong>و</strong>يد:‏ ا<strong>و</strong> سطحی می پندارد.‏ که درگر<strong>و</strong>ه هايی را ميخ<strong>و</strong>استند آنها ميدانستند،‏ ازميدان قدرت رقيب خ<strong>و</strong>د زندانبه را همه <strong>و</strong> بردارند ميان که درکهمين امرنشان ميدهد <strong>و</strong> بيندازند جامعه داشتند،‏از دريافتی که آنها <strong>و</strong> ساده انگارانه،‏ سطحی نگرانه <strong>و</strong>بسيار بهاخلاق انسانی ب<strong>و</strong>د.‏ با لحاظی مغاير از که ت<strong>و</strong>دهفکر ميکردند اين معنی که آنها باب شده اندنا های مردم زندانی عناصر به اسارت خ<strong>و</strong>درا ياگر<strong>و</strong>ه های ناصالح آنها کارگزاران اينآنها اگر <strong>و</strong> آ<strong>و</strong>رده اند در ازمردم آن<strong>و</strong>قت بکشند،‏ را گر<strong>و</strong>ه ها داشت <strong>و</strong>دست برخ<strong>و</strong>اهند تص<strong>و</strong>رات کاذب خ<strong>و</strong>د راآنها گر<strong>و</strong>ه جديدی که می خ<strong>و</strong>اهد با اين طرز<strong>و</strong> شد خ<strong>و</strong>اهند رهايی بخشد،‏ متحد ازآن است که آنها نشان دهنده فکر فرهنگ افغانستانجامعه <strong>و</strong> خصلت طبعيت <strong>و</strong> هيچ شناختی نداشتند.»(‏‎51‎‏)‏حاکمان حزب دم<strong>و</strong>کراتيکگاهی رهبران <strong>و</strong> ازانقلابی تر <strong>و</strong> کم<strong>و</strong>نيست تر را خلق خ<strong>و</strong>د بهنشان ميدادند.‏ مشار<strong>و</strong>ران ر<strong>و</strong>سی خ<strong>و</strong>د ‏«حزبيهای کهر<strong>و</strong>سی:‏ گفته يک ن<strong>و</strong>يسنده پير<strong>و</strong>یبا ميکردند د<strong>و</strong>شاد<strong>و</strong>ش ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>يها کار 232

www.goftaman.<strong>com</strong>حزبرهبری ‏"تحتمنطق از برای پير<strong>و</strong>زی– همه چيز دم<strong>و</strong>کراتيک خلق گاهی"‏<strong>و</strong>رزيدند می ث<strong>و</strong>ر"تلاش انقلاب باشند.‏خ<strong>و</strong>د مشا<strong>و</strong>ران از کم<strong>و</strong>نيست تر"‏ گام نخست افسران‏(در حزبيهای افغان بهشيدند ته دل ميک<strong>و</strong> از بيشتر ج<strong>و</strong>ان)‏ سان کم<strong>و</strong>نيستهای د<strong>و</strong>ره جنگ جهانی د<strong>و</strong>م کهجانفشانی های شان درکارنامه <strong>و</strong> با برخاستنشست <strong>و</strong> د<strong>و</strong>ره های در<strong>و</strong>س سياسی <strong>و</strong> ميان آنان رزمندگانمشا<strong>و</strong>ران که در با جنگ جهانی د<strong>و</strong>م از آبر<strong>و</strong>مندی بالايیآشنايی يافته ب<strong>و</strong>دند؛برخ<strong>و</strong>ردار ب<strong>و</strong>دند ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی دراز انقياد باشند.»(‏‎52‎‏)‏تقليد،‏ <strong>و</strong>ابستگی <strong>و</strong>ط<strong>و</strong>ل حاکميت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق سيرگذشتبا به گسترش داشت.‏ ر<strong>و</strong> فزاينده <strong>و</strong> بيشترانقياد که اين <strong>و</strong>ابستگی <strong>و</strong> ر<strong>و</strong>ز هر بيگانگی رهبران حزبمی شد؛ فاصله <strong>و</strong> ترعميق جامعه <strong>و</strong> مردم از مذک<strong>و</strong>ر مشا<strong>و</strong>ران ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی دريکی از ميگرديد.‏ پس ازچند حک<strong>و</strong>مت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق هر اينفر<strong>و</strong>پاشی امپرات<strong>و</strong>ری ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی،‏ تص<strong>و</strong>ير بيگانگی رهبران حزب دم<strong>و</strong>کراتيکفاصله <strong>و</strong> خلق را از مردم اينگ<strong>و</strong>نه ترسيم می کند:‏‏(تره کی،‏ امين،‏ کارمل <strong>و</strong>‏«رهبران حزب به نمايندگیهم<strong>و</strong>اره ميک<strong>و</strong>شيدند نجيب االله)‏ حرف تمايلدر خلق سخن گ<strong>و</strong>يند <strong>و</strong> از منافع آنکه به خاطر نشان دهند داشتند مردمعمل از در مگر جانفشانی می کنند.‏ نيازهای آن بیبه آرمان <strong>و</strong> <strong>و</strong> ب<strong>و</strong>دند د<strong>و</strong>ر حزبرهبران ميکردند.‏ برخ<strong>و</strong>رد تفا<strong>و</strong>ت دم<strong>و</strong>کراتيک خلق از حزبيهای عادی د<strong>و</strong>رميهن پرستی <strong>و</strong>بيشرمانه از ب<strong>و</strong>دند،‏ <strong>و</strong> 233www.goftaman.<strong>com</strong>بهره برداریفداکاری آنهاميکردند.‏ با آدمها به عن<strong>و</strong>ان عاملانسانی مجرد برخ<strong>و</strong>رد ميکردند <strong>و</strong> انديشههای خ<strong>و</strong>درا از راه ز<strong>و</strong>ر در عمل پيادهميساختند.‏ د<strong>و</strong>لتی را که ب<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د آ<strong>و</strong>ردهب<strong>و</strong>دند،‏ با نير<strong>و</strong>ی سرنيزه <strong>و</strong> اختناق درکش<strong>و</strong>ر سر پا ايستاده ب<strong>و</strong>د.‏ آنها خ<strong>و</strong>د ازخلق بيگانه ب<strong>و</strong>دند،‏ مردم آنهارابرنگزيده ب<strong>و</strong>دند.‏ در پيشگاه مردم مسئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> پاسخده نب<strong>و</strong>دند.‏ انتقاد ناپذيرب<strong>و</strong>دند.‏ صرف تابع فراکسي<strong>و</strong>ن حزبی،‏ ق<strong>و</strong>م،‏قبيله <strong>و</strong> گر<strong>و</strong>ه خ<strong>و</strong>د ب<strong>و</strong>دند <strong>و</strong> همچنان ازالطاف ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی برخ<strong>و</strong>ردار ب<strong>و</strong>دند.»‏سليمان لايق از چهره های شاخص حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong>عض<strong>و</strong> دفتر سياسی حزب نيزپس از سق<strong>و</strong>ط حاکميت حزب <strong>و</strong> فر<strong>و</strong>پاشیامپرات<strong>و</strong>ری ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> ارد<strong>و</strong>گاه س<strong>و</strong>سيالييزمر<strong>و</strong>سی درجهان به عدم رابطه حزب خ<strong>و</strong>يش <strong>و</strong>حاکميت حزب بامردم <strong>و</strong>جامعه اعتراف میکند.‏ هر چند ا<strong>و</strong> در تمام سالهای حاکميتحزب از مهره های مهم اين حاکميت ب<strong>و</strong>د:‏‏«انقلاب ث<strong>و</strong>راز طرف حزب پر<strong>و</strong>گرام هم نشد<strong>و</strong> تص<strong>و</strong>يب هم نشد <strong>و</strong> در اثر اراده يک عده<strong>و</strong> النتريست ها بد<strong>و</strong>ن آگاهی قان<strong>و</strong>نی حزباز اين مسئله ص<strong>و</strong>رت گرفت.‏ <strong>و</strong> براينبنيادهمين قيام <strong>و</strong> يادست آ<strong>و</strong>ردی که داشتمجب<strong>و</strong>ر ب<strong>و</strong>د ا<strong>و</strong> کسانيکه اين را سازمانداده ب<strong>و</strong>دند <strong>و</strong> بر نير<strong>و</strong>های نظامی تسلطيافته ب<strong>و</strong>دندکه آرز<strong>و</strong>ها <strong>و</strong> اهداف آنها رابه حيث اهداف انقلاب تعقيب بکنند.‏فلهذا آن چيزهای که ما يا سازماندهندگان حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق به ص<strong>و</strong>رتکتابی آم<strong>و</strong>خته ب<strong>و</strong>دند در ظر<strong>و</strong>ف <strong>و</strong>(53)234

www.goftaman.<strong>com</strong>عملا به <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>دامکاناتيکهآمده ب<strong>و</strong>د قابل انطباق نب<strong>و</strong>د.‏ کادرها <strong>و</strong>رهبرانی که بعداً‏ اين پر<strong>و</strong>سه را تعقيبکردند ستاژ خ<strong>و</strong>بی در ميان مردمنداشتند.‏ بر خ<strong>و</strong>استه از مردم نب<strong>و</strong>دند.‏235(54)«...منازعه ی قدرت درجناح خلقحزبسلطه ی فزاينده در حفيظ االله امين <strong>و</strong> حک<strong>و</strong>مت حزبی:‏<strong>و</strong> کنتر<strong>و</strong>ل حفيظ االله امين بهتسلط <strong>و</strong> ر<strong>و</strong>ند حاکميت حزبی،‏ درحزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong> آغازتشکيل حک<strong>و</strong>مت مذک<strong>و</strong>ر <strong>و</strong>اقع همزمان با راندن جناحا<strong>و</strong> اين پر<strong>و</strong>سه راپس از شد.‏ اخراجسپس خفه کردن تره کی <strong>و</strong> پرچم <strong>و</strong> حک<strong>و</strong>مت تکميلحزب <strong>و</strong> از ه<strong>و</strong>اداران ا<strong>و</strong> کرد.‏اخراج جناح پرچمحفيظ االله امين پس از <strong>و</strong>زارت هایبه را حاکميت،‏ سلطه خ<strong>و</strong>د از نخستا<strong>و</strong> داد.‏ گسترش داخله <strong>و</strong> دفاع بد<strong>و</strong>ششخصًا سرپرستی <strong>و</strong>زارت دفاع را به<strong>و</strong>طنجار برابر گرفت،‏ سپس که در گرفت،‏ رهبریعن<strong>و</strong>ان مدعی اين <strong>و</strong>زارت قرار بهخ<strong>و</strong>د <strong>و</strong>زارت را بد<strong>و</strong>ش تره کی گذاشت <strong>و</strong> پساين <strong>و</strong>زارت منص<strong>و</strong>ب شد.‏ در معا<strong>و</strong>نيت ا<strong>و</strong> چندامين هر ح<strong>و</strong>ت قيام هرات در از به حيثمحمداسلم <strong>و</strong>طنجار که به تقرر نزديکافراد اما داد دفاع تن در <strong>و</strong>زير به پست های مهم آنرا خ<strong>و</strong>د <strong>و</strong>ه<strong>و</strong>ادار تابستان اين سال باردر <strong>و</strong>زارت گماشت.‏ زد<strong>و</strong>زارت دفاع کنار از <strong>و</strong>طنجار را ديگر بدست آ<strong>و</strong>ردن معا<strong>و</strong>نيت <strong>و</strong>زارت دفاعبا <strong>و</strong> به سرپرستیکه تره کی ظاهرًا حالی در 1357www.goftaman.<strong>com</strong><strong>و</strong>زارتشد،‏ <strong>و</strong>زارت گماشتهکنتر<strong>و</strong>ل مستقيم خ<strong>و</strong>دد<strong>و</strong>باره در مذک<strong>و</strong>ر را شاه <strong>و</strong>لی ازداکتر همچنان ا<strong>و</strong> داد.‏ قرار به <strong>و</strong>زارتجناح خلق را در ه<strong>و</strong>اداران خ<strong>و</strong>د درمعا<strong>و</strong>نيت صدارت گماشت <strong>و</strong> خارجه <strong>و</strong> افراد بيشتری از<strong>و</strong>زارت خانه های ديگر کرد.‏را <strong>و</strong>ارد طرفداران خ<strong>و</strong>د به حزب <strong>و</strong>حک<strong>و</strong>مترا امين که تسلط خ<strong>و</strong>د ق<strong>و</strong>س‎1357‎ر<strong>و</strong>ز ب<strong>و</strong>د،‏ کرده مستحکم به حيث فرد‎1978‎ميلادی)‏ ‏(‏‎3‎دسمبر خ<strong>و</strong>رشيدی جمعی عالی رتبه تريند<strong>و</strong>لت در د<strong>و</strong>م حزب <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لتی برياست تره کی،‏هيئات حزبی <strong>و</strong> مسک<strong>و</strong> هيچگ<strong>و</strong>نهدر اما عازم ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی شد.‏ جناح خلق <strong>و</strong>ت<strong>و</strong>صيه ای به رهبر <strong>و</strong> ه<strong>و</strong>شدار قدرت کنارامين که جناح پرچم را از زمامدارانزده ب<strong>و</strong>دند،‏ ص<strong>و</strong>رت نگرفت.‏ گرمی <strong>و</strong>رهبران جناح خلق با ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی از اين سفردر صميميت استقبال کردند.‏ حسن همج<strong>و</strong>اری ميان د<strong>و</strong>لت هایمعاهده امضاءرسيد؛به افغانستان <strong>و</strong> ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی مبنای ت<strong>و</strong>جيه <strong>و</strong>معاهده ای که ظاهراً‏ سال بعدینظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در تفسير تجا<strong>و</strong>ز انکشافاين معاهده از در گرفت.‏ قرار ساحه نظامی غرضهمکاری های د<strong>و</strong>جانبه در سخنتق<strong>و</strong>يت ظرفيت دفاعی طرفين متعهد امضایالبته قبل از زده شده ب<strong>و</strong>د.‏ حک<strong>و</strong>مت حزب دم<strong>و</strong>کراتيکنيز معاهده مذک<strong>و</strong>ر کمک های هنگفت نظامی <strong>و</strong>اقتصادیخلق از ميزان اين کمک<strong>و</strong> ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بهره مندمی شد ر<strong>و</strong>ز های راندن <strong>و</strong>تصفيه جناح پرچمهادر بص<strong>و</strong>رتخلق جناح ت<strong>و</strong>سط حاکميت از ترديدبد<strong>و</strong>ن ميرفت.‏ بالا فزاينده استقبال زمام داران ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی از رهبران13236

www.goftaman.<strong>com</strong>آناز مهم تر جناح خلق <strong>و</strong>به افزايش نظامیتدا<strong>و</strong>م کمک های ر<strong>و</strong> <strong>و</strong>اقتصادی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به د<strong>و</strong>لت خلقی،‏ حفيظ االلهآن <strong>و</strong>اداشت تاتسلط خ<strong>و</strong>دبه فکر امين را بد<strong>و</strong>نحک<strong>و</strong>مت گسترش بخشد <strong>و</strong> حزب <strong>و</strong> در را نارضايتی مسک<strong>و</strong>،‏ بس<strong>و</strong>یهيچ نگرانی از چندهر کامل قدرت گام بردارد.‏ انحصار بررا اين زمان نيز کنتر<strong>و</strong>ل خ<strong>و</strong>د امين تا نظامیامنيتی <strong>و</strong> د<strong>و</strong>اير تمام ارگانها <strong>و</strong> حک<strong>و</strong>متدر عملا <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لت قايم کرده ب<strong>و</strong>د فرمانر<strong>و</strong>ايیکی،‏ تره جای به خلقی ماجرایبه ا<strong>و</strong> که آنگ<strong>و</strong>نه ميکرد.‏ سفيرايالاتدبس"‏ ‏"آدلف گر<strong>و</strong>گانگيری درچهاردهم فبر<strong>و</strong>ری در متحده امريکا پايانفرمان خ<strong>و</strong>د تصميم <strong>و</strong> کابل،‏ با اين حادثه،‏ نير<strong>و</strong>ی نظامیامين در داد.‏ عمليات ساخت که در<strong>و</strong>ارد <strong>و</strong> امنيتی را گر<strong>و</strong>گانگيرانبا امريکا نتيجه آن سفير به قتل رسيدند.‏ر<strong>و</strong>زهای پايانی نخستينحفيظ االله امين در سال حاکميت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق،‏ رياستيا‏(نخست <strong>و</strong>زير حک<strong>و</strong>مت رابنام ل<strong>و</strong>مری <strong>و</strong>زير س<strong>و</strong>ی تره کیاز ا<strong>و</strong> بدست آ<strong>و</strong>رد.‏ صدراعظم)‏ امينشد.‏ کابينه تشکيل به م<strong>و</strong>ٔظف طرفداران <strong>و</strong>از که بيشتر را کابينه خ<strong>و</strong>د ر<strong>و</strong>زجناح خلق ب<strong>و</strong>دند ه<strong>و</strong>اداران خ<strong>و</strong>دش در مارچ‎1358‎خ<strong>و</strong>رشيدی يازدهم حمل به عن<strong>و</strong>انا<strong>و</strong> به تره کی معرفی کرد.‏ ل<strong>و</strong>مری <strong>و</strong>زير،‏ همچنان <strong>و</strong>زارت خارجه راعبارتزيران ا<strong>و</strong> <strong>و</strong> ساير بدست گرفت <strong>و</strong> ب<strong>و</strong>دند از:‏<strong>و</strong>زير<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>مری معا<strong>و</strong>ن <strong>و</strong>لی داکترشاه <strong>و</strong>زيرصحت عامه،‏ صالح محمدزيری <strong>و</strong>زير زراعت(1979197927)237www.goftaman.<strong>com</strong>ارضی،‏<strong>و</strong>اصلاحاتعامه،‏ف<strong>و</strong>ايد <strong>و</strong>زير دستگيرپنجشيری ماليه،‏ محم<strong>و</strong>دعبدالکريم ميثاق <strong>و</strong>زير اسلمجگرن عالی،‏ تحصيلات س<strong>و</strong>ما<strong>و</strong>زير جليلیدفاع،‏ عبدالرشيد <strong>و</strong>زير <strong>و</strong>طنجار تربيه،‏ عبدالحکيم شرعیتعليم <strong>و</strong> <strong>و</strong>زير سارن<strong>و</strong>ال،‏عدليه <strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ی ج<strong>و</strong>زجانی <strong>و</strong>زير برق،‏ انجنيرصادقآب <strong>و</strong> هاشمی <strong>و</strong>زير منص<strong>و</strong>ر محمدخيال سازی،‏ پلان <strong>و</strong>زير عالميار کلت<strong>و</strong>ر،‏ سيدمحمدکت<strong>و</strong>ازی <strong>و</strong>زيراطلاعات <strong>و</strong> مخابرات،‏ شيرجان مزد<strong>و</strong>رگلاب ز<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>زير محمداسماعيل دانشداخله،‏ انجنير <strong>و</strong>زير يار عبدالقد<strong>و</strong>سصنايع،‏ <strong>و</strong> معادن <strong>و</strong>زير تجارت،‏ حسن بارق شفيعیغ<strong>و</strong>ربندی <strong>و</strong>زير صاحب جان صحرايیترانسپ<strong>و</strong>رت <strong>و</strong> <strong>و</strong>زير سرحدات.‏<strong>و</strong>زير س<strong>و</strong>ی اميندرميان <strong>و</strong>زيران معرفی شده از جناح پرچم ب<strong>و</strong>دکهبارق شفيعی عض<strong>و</strong> تنها عليه ببرک کارملتبليغات منفی خ<strong>و</strong>د با مديحه سرايی برای رهبرانپرچم <strong>و</strong> رهبر الطاف امين<strong>و</strong> اعتماد جناح خلق م<strong>و</strong>رد مقاماحراز امين که پس از گرفت.‏ قرار رسمی رياست حک<strong>و</strong>متصدارت بص<strong>و</strong>رت علنی <strong>و</strong> تصاحب رهبریصدد در بدست گرفته ب<strong>و</strong>د را داشتنقرار شد.‏ خلقی د<strong>و</strong>لت <strong>و</strong> حزب <strong>و</strong>نمايشی بص<strong>و</strong>رت هرچند ن<strong>و</strong>رمحمدتره کی رهبری حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong>سمب<strong>و</strong>ليک در برای حفيظ االله امين خ<strong>و</strong>شد<strong>و</strong>لت حزبی ديگر منازعه بردر ازاين ر<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> نب<strong>و</strong>د.‏ آيند زمينهسرقدرت با تره کی آماده شد؛ <strong>و</strong> اين منازعهدر را های پير<strong>و</strong>زی خ<strong>و</strong>د خ<strong>و</strong>د‏(امين)‏ ا<strong>و</strong> چ<strong>و</strong>ن:‏ می پنداشت.‏ مساعد ث<strong>و</strong>رق<strong>و</strong>ماندان انقلاب کبير قهرمان <strong>و</strong> را 238

www.goftaman.<strong>com</strong>مستحق<strong>و</strong> ‏(ک<strong>و</strong>دتای ث<strong>و</strong>ر)‏جناحد<strong>و</strong>لت ميدانست.‏ زعامت در حزب <strong>و</strong> حاکميت رانده ب<strong>و</strong>دبه آسانی از پرچم را نقش<strong>و</strong> حض<strong>و</strong>ر از ارتش د<strong>و</strong>لت حزبی را <strong>و</strong> کمک هایتصفيه کرده ب<strong>و</strong>د.‏ پری ها <strong>و</strong>نظامی تزاييد به ر<strong>و</strong> <strong>و</strong> بلا<strong>و</strong>قفه به حيث بزرگترين <strong>و</strong>اقتصادی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی را خارجی حزب <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لتيگانه حامی قدرتمند دسترس داشت.‏حزبی در رفاقت پرستشگرانه <strong>و</strong>کی؛ تره امين <strong>و</strong> خص<strong>و</strong>مت مفتضحانه:‏قدرت ميان امين <strong>و</strong>شکل گيری منازعه شگفتتره کی يک افتضاح با<strong>و</strong>رنکردنی <strong>و</strong> تره کی برسرکشمکش امين <strong>و</strong> ب<strong>و</strong>د.‏ انگيز ظن بلکه ظاهراً‏ ازس<strong>و</strong>ء قدرت نه از احترام <strong>و</strong>صميميت متقابل،‏ به <strong>و</strong>يژه از تره کیبرابر امين در رفاقت متعبدانه شد.‏آغاز داخل حزب دم<strong>و</strong>کراتيکحفيظ االله امين در چه درحاکميت حزب <strong>و</strong> خلق چه قبل از جريان حاکميت باحمايت تره کی مدارج بالایامين درطی کرد.‏ حک<strong>و</strong>مت حزبی را حزب <strong>و</strong> شخصيتيک حزب مرکزی کميته داخل محس<strong>و</strong>ب می شد.‏تندر<strong>و</strong> <strong>و</strong> پرخاشگر،‏ مرم<strong>و</strong>ز ببرک کارمل <strong>و</strong> طرفداران ا<strong>و</strong>هميشه با ا<strong>و</strong> متنشجد<strong>و</strong>ستانه <strong>و</strong> حزب ر<strong>و</strong>ابط غير در کشمکشاختلافات <strong>و</strong> اينکه در از داشت.‏صرف نظرطرفدارن ياکارمل <strong>و</strong> های امين با <strong>و</strong> ض<strong>و</strong>ابطمعيارها همکاران <strong>و</strong>ی چه کسی با حزبی حق به جانب ب<strong>و</strong>د،‏ تره کی به عن<strong>و</strong>انحمايت <strong>و</strong>ميگرفت.‏ حزب جانب امين را رهبر 239www.goftaman.<strong>com</strong>ن<strong>و</strong>رمحمدتره کیجانبداریاز امين بعدًا در د<strong>و</strong>ران انشعاب حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق نيز ادامه يافت.‏ به نظرميرسد که امين پيش از ک<strong>و</strong>دتای ث<strong>و</strong>ردر داخل جناح خلق نيز به مخالفت هایگسترده ر<strong>و</strong>بر<strong>و</strong> ب<strong>و</strong>د.‏ اين مخالفت ها هيچگاهبه تضعيف م<strong>و</strong>قعيت امين در داخل جناحخلق که از حمايت تره کی برخ<strong>و</strong>ردارب<strong>و</strong>د،‏نيانجاميد.‏ ميرصاحب کار<strong>و</strong>ال عض<strong>و</strong> دفترسياسی حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق در د<strong>و</strong>رانرهبری <strong>و</strong> حاکميت نجيب االله،‏ از مخالفت باامين در داخل جناح خلق سخن ميگ<strong>و</strong>يد:‏‏«قبل از قيام مسلحانه ث<strong>و</strong>ر ر<strong>و</strong>حيه ق<strong>و</strong>يًاضد حفيظ االله امين در ميان کادر هایحزبی <strong>و</strong> هم در سطح رهبری حزب <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د داشت<strong>و</strong>لی امين بسيار ماهرانه <strong>و</strong> ه<strong>و</strong>شيارانه ازن<strong>و</strong>رمحمد تره کی به حيث مدافع <strong>و</strong> سرپ<strong>و</strong>شاستفاده اعظمی نم<strong>و</strong>دکه نه تنها برخیزيادی از کادرهای ملکی،‏ نظامی حزب بلکهاعضای رهبری حزب نيز قربانی اين ر<strong>و</strong>ابطشدند.‏ امين ا<strong>و</strong>لا عمده ترين حريفان خ<strong>و</strong>درا مانند طاهر بدخشی،‏ داکترزرغ<strong>و</strong>ن،‏ظاهرافق <strong>و</strong>غيره رانه تنها از حزب تصفيه<strong>و</strong> اخراج نم<strong>و</strong>د بلکه در زمان زمامداری خ<strong>و</strong>دآنها را زندانی،‏ تهديد،‏ شکنجه <strong>و</strong> بالآخرهبه <strong>و</strong>حشيانه ترين <strong>و</strong>جه آنها را اعدامکرد.»‏دستگيرپنجشيری ازم<strong>و</strong>ٔسسين حزب دم<strong>و</strong>کراتيکخلق در جناح خلق نيز،‏ به حمايت تره کیاز امين در برابر هرگ<strong>و</strong>نه مخالفت در<strong>و</strong>نحزبی اشاره می کند.‏ ا<strong>و</strong> می ن<strong>و</strong>يسد:‏‏«نقشه تر<strong>و</strong>ر علی احمدخرم ‏(<strong>و</strong>زير پلان درجمه<strong>و</strong>ريت محمددا<strong>و</strong>د)‏ تا جائيکه تحقيقات1357240(55)

www.goftaman.<strong>com</strong>مرکزی حزبیکميسي<strong>و</strong>ندر <strong>و</strong>لايت کندز آشکار ساخت ت<strong>و</strong>سط حفيظ االلهامين طرح گرديده ب<strong>و</strong>د.‏ هنگاميکه حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق افغانستان اين ت<strong>و</strong>طيهتحريک آميز حفيظ االله امين را ت<strong>و</strong>سطکميسي<strong>و</strong>ن کنتر<strong>و</strong>ل حزبی کشف کرد،‏ بيدرنگم<strong>و</strong>ض<strong>و</strong>ع اخراج امين از کميته مرکزی <strong>و</strong> دردرجه ا<strong>و</strong>ل سلب مسئ<strong>و</strong>ليت <strong>و</strong> سبکد<strong>و</strong>شی ا<strong>و</strong> ازرهبری سازمان مخفی نظامی مطرح بحث قرارگرفت.‏ طرح مص<strong>و</strong>به سبکد<strong>و</strong>شی امين از رهبریسازمان مخفی نظامی <strong>و</strong> اخراج از کميتهمرکزی حتی در يکی از جلسه های دفترسياسی ت<strong>و</strong>سط کريم ميثاق ن<strong>و</strong>شته شد.‏ اماتره کی <strong>و</strong> کارمل مانع صد<strong>و</strong>ر مص<strong>و</strong>بهگرديدند.‏ ن<strong>و</strong>ر محمد تره کی مص<strong>و</strong>به اخراجامين را به اين علت به تع<strong>و</strong>يق انداخت،‏تا طی يکماه افسران بلندپايه ارد<strong>و</strong> <strong>و</strong>عناصر رهبری کننده سازمان نظامی را ازتحت نف<strong>و</strong>ذ امين بير<strong>و</strong>ن بکشد.‏ اين دليل <strong>و</strong>منطق به هيچ<strong>و</strong> جه نزد اکثريت قريب بهاتفاق بير<strong>و</strong>ی سياسی قانع کننده نب<strong>و</strong>د.»‏241(56)پس از ک<strong>و</strong>دتای ث<strong>و</strong>ر <strong>و</strong> تشکيل د<strong>و</strong>لت حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق،‏ حمايت تره کی از حفيظاالله امين بيشتر از گذشته افزايش يافت.‏در ط<strong>و</strong>ل ا<strong>و</strong>لين سال حاکميت حزب مذک<strong>و</strong>ر،‏نه تنها امين در چتر حمايت تره کی بهم<strong>و</strong>قعيت های بلند حزبی <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لتی رسيد،‏بلکه تره کی عملا در خدمت تمايلات <strong>و</strong>برنامه های امين قرار گرفت.‏ ا<strong>و</strong>تمامخاست های امين را در داخل حزب <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لتتأييدمی نم<strong>و</strong>د،‏ به پيشنهادات ا<strong>و</strong> درجابجايی <strong>و</strong> تعين افراد در پست هایwww.goftaman.<strong>com</strong>ميکرد <strong>و</strong> طرححک<strong>و</strong>متی امضاءهای ا<strong>و</strong> را در سياست داخلی <strong>و</strong> خارجید<strong>و</strong>لت خلقی م<strong>و</strong>رد پذيرش <strong>و</strong>عمل قرارميداد.‏ ظاهراً‏ نف<strong>و</strong>ذ نا محد<strong>و</strong>د حفيظ االلهامين بر<strong>و</strong>ی تره کی از انقياد <strong>و</strong> کرنش ا<strong>و</strong>ناشی می شد.‏ امين به حد پرستش،‏ تره کیرا م<strong>و</strong>رد احترام قرار ميداد.‏ القابی راکه حفيظ االله امين در سخنرانی ها <strong>و</strong>اظهارات خ<strong>و</strong>د برای تره کی بيان ميکردخيلی بيشتر از يک گزافه سرايی <strong>و</strong> مبالغهگ<strong>و</strong>يی ب<strong>و</strong>د.‏ ا<strong>و</strong> تره کی را نابغه شرق،‏ رهبرکبير،‏ معلم ت<strong>و</strong>انا،‏ استاد بزرگ <strong>و</strong> ‏...میخ<strong>و</strong>اند <strong>و</strong> رابطه تره کی را با حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق به عن<strong>و</strong>ان رهبر حزب،‏رابطه جسم <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ح می ناميد.‏ امين خ<strong>و</strong>د راشاگرد <strong>و</strong>فادار تره کی می گفت <strong>و</strong> گاهی دستا<strong>و</strong> را در محافل رسمی می ب<strong>و</strong>سيد.‏ باری ا<strong>و</strong>را با لنين رهبر انقلاب اکت<strong>و</strong>بر‎1917‎ر<strong>و</strong>سيهمقايسه نم<strong>و</strong>ده گفت:‏ ‏«آن يک ‏(لنين)‏ رهبرکبير پر<strong>و</strong>لتاريای جهان <strong>و</strong> اين ديگری‏(تره کی)‏ رهبر کبير خلق زحمتکشافغانستان است.‏ هر د<strong>و</strong> رهبر کبير د<strong>و</strong>انقلاب کارگری را رهبری کردند <strong>و</strong> درتاريخ بشريت از آغاز خ<strong>و</strong>د انقلابپر<strong>و</strong>لتاری ب<strong>و</strong>دند <strong>و</strong> قدرت سياسی را ازآغاز پير<strong>و</strong>زی خ<strong>و</strong>د به طبقه کارگر انتقالدادند.‏ اگر حرف از انقلاب کبير ث<strong>و</strong>رميزنيم،‏ پس حرف از رهبرکبير ن<strong>و</strong>رمحمدتره کی است.‏ اگر حرف از انقلاباکت<strong>و</strong>بر ميزنيم،‏ حرف از لنين کبيراست.»(‏‎57‎‏)‏242

www.goftaman.<strong>com</strong>ازپس ر<strong>و</strong>ز حتا امين يکدر‏(سپتمبر‎1979‎‏)‏ ها<strong>و</strong>انا بازگشت تره کی از سفير <strong>و</strong> هيئات ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی که ميان آنهامحضر بابميرم گفت:«اگر ميانجگری ميکردند ب<strong>و</strong>د،‏نام تره کی که در لبانم خ<strong>و</strong>اهد من بميردتره کی قبل از <strong>و</strong> اگر خ<strong>و</strong>اهم مرد به سر می رسانم.»(‏‎58‎‏)‏من تمام پلانهايش را اطمينان<strong>و</strong> به امين اعتماد تره کی نيز شاگردان صادق <strong>و</strong>را از ا<strong>و</strong> کامل داشت <strong>و</strong> درباری ميکرد.‏ تلقی خ<strong>و</strong>د <strong>و</strong>فادار ‏«زه حقرادي<strong>و</strong>تل<strong>و</strong>يزي<strong>و</strong>نی خ<strong>و</strong>دگفت:‏ بيانيه به جانبه <strong>و</strong>م چه امين ته می <strong>و</strong>فادار<strong>و</strong>يل ا<strong>و</strong> هغی ته می سل نمریشاگرد ‏(من حق به جانب ب<strong>و</strong>دم که امين<strong>و</strong>رک<strong>و</strong>لی.‏ برايشخ<strong>و</strong>دم گفتم <strong>و</strong> <strong>و</strong>فادار شاگرد را صدنمره دادم.)»‏اختلاف ميانايامی که <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د در حتا امين شايع گرديد،‏ ن<strong>و</strong>رمحمدتره کی <strong>و</strong> تکذيبامين را گ<strong>و</strong>نه اختلاف با تره کی هر با امين چ<strong>و</strong>ن گ<strong>و</strong>شترا خ<strong>و</strong>د پي<strong>و</strong>ند <strong>و</strong> کرد اينبر بنا خ<strong>و</strong>اند.‏ ناخن،‏ جدا ناپذير <strong>و</strong> ر<strong>و</strong>زهای پايانی حک<strong>و</strong>متن<strong>و</strong>رمحمدتره کی در که حفيظ االلهکند خ<strong>و</strong>يش نمی ت<strong>و</strong>انست با<strong>و</strong>ر سيدمحمدچيده است.‏ امين نقشه قتل ا<strong>و</strong>را تره کی<strong>و</strong>زيران خلقی ه<strong>و</strong>ادار گلابز<strong>و</strong>ی از <strong>و</strong>قتی بهاسداالله سر<strong>و</strong>ری رئيس"اگسا"،‏ با که امين‎1358‎می گ<strong>و</strong>يند سنبله تره کی در تأثربه قتل ميرساند،‏ تره کی با را ا<strong>و</strong> میبرای آنها اظهار لحن ترديد آميز <strong>و</strong> را بزرگ کرده‏«من تمام عمر ا<strong>و</strong> که:‏ دارد دش<strong>و</strong>اريهای زندگی حفظاز را ا<strong>و</strong> ام <strong>و</strong> 243(59)www.goftaman.<strong>com</strong>دستانمببينيد ام.‏نم<strong>و</strong>ده <strong>و</strong>اقعيت راشما آبله نم<strong>و</strong>ده است،‏ <strong>و</strong>لی شايد ميگ<strong>و</strong>ئييد.»‏<strong>و</strong>ارنه ینابا انگيز <strong>و</strong> پاسخی تأثر از کهمی آيد بر تره کی به ه<strong>و</strong>اداران خ<strong>و</strong>د قتل خ<strong>و</strong>يش نمیسرحد تا امين را <strong>و</strong>ی ت<strong>و</strong>طئه رايکطرف خ<strong>و</strong>د تره کی از زيرا پذيرفت.‏ کرسی حاکميت مدي<strong>و</strong>ن امين ميدانست کهدر به پير<strong>و</strong>زیک<strong>و</strong>دتای ث<strong>و</strong>ر ق<strong>و</strong>مانده ا<strong>و</strong> با زمامداربه جای سردارمحمددا<strong>و</strong>د <strong>و</strong> رسيد به همها<strong>و</strong> جانب ديگر افغانستان شد،‏ از <strong>و</strong> طرح های امين در داخل حزب <strong>و</strong>خاست ها به ق<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> گذاشته ب<strong>و</strong>د تاييد د<strong>و</strong>لت مهر چنان بزرگدر تمام عمر خ<strong>و</strong>دش امين را تره کی شاهدکه دستناش آبله کرد.‏ نم<strong>و</strong>د دست ب<strong>و</strong>سی ها<strong>و</strong> کرنش های بی پايان امين<strong>و</strong>اژه هایهن<strong>و</strong>ز ب<strong>و</strong>د.‏ خ<strong>و</strong>د برابر در م<strong>و</strong>ردتقديس شاگرد <strong>و</strong>فادارش در ت<strong>و</strong>صيف <strong>و</strong> تجليلهن<strong>و</strong>ز <strong>و</strong> ميرسيد بگ<strong>و</strong>شش استاد بهت<strong>و</strong>لدش را ت<strong>و</strong>سط شاگرد پرشک<strong>و</strong>ه سالگرد م<strong>و</strong>ردحفيظ االله امين در اما داشت.‏ خاطر چگ<strong>و</strong>نه می انديشيد؟تره کی 244(60)امين <strong>و</strong> ريشه های خص<strong>و</strong>مت با تره کی:‏‏«ب<strong>و</strong>ريس ي<strong>و</strong>ناماريف رئيس ر<strong>و</strong>ابط بينالمللی حزب کم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی،‏ ضمن ملاقاتبا حفيظ االله امين در <strong>و</strong>زارت خارجه،‏ از<strong>و</strong>ی در باره کتاب های داخل رفه <strong>و</strong>ی کههمه آثار استالين ب<strong>و</strong>دند،‏ پرسيد.‏ امينپاسخ داد که استالين برای <strong>و</strong>ی الگ<strong>و</strong>است.‏ زمانيکه ي<strong>و</strong>ناماريف به <strong>و</strong>ی ت<strong>و</strong>صيهکرد تا بهتر است،‏ آثار لنين را مطالعه

www.goftaman.<strong>com</strong>ترجيحگفت:‏ امينکند،‏ بخ<strong>و</strong>اند.»(‏‎61‎‏)‏استالين را آثار تا ميدهد استالين برای حفيظعملکرد چه انديشه <strong>و</strong> کهحالی در ب<strong>و</strong>د؟ الگ<strong>و</strong> امين االله استالين،‏ ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی،‏ يک امپرات<strong>و</strong>ری نا<strong>و</strong>رجنگ عليه فاشيزم نازی به پير<strong>و</strong>زیدر را جنگ بهپس از امپرات<strong>و</strong>ری را آن <strong>و</strong> رساند اماقدرت جهانی مبدل ساخت.‏ يک ابر د<strong>و</strong>ره يک سالتره کی در با امين يکجا بس<strong>و</strong>ی<strong>و</strong>نيم حاکميت شان،‏ افغانستان را <strong>و</strong>يرانی،‏ فقر،‏ جنگ <strong>و</strong> بی ثباتی بردند.‏که حفيظ االله امين تنها ازميرسد به نظر استالينی بهتصفيه شي<strong>و</strong>ه های سرک<strong>و</strong>ب <strong>و</strong> الگ<strong>و</strong>تصفيه های در<strong>و</strong>ن حزبی ا<strong>و</strong> خص<strong>و</strong>ص از قصرکرملين مکالماتدر برداری کرد:‏‏«استالين شخصاً‏حزبی <strong>و</strong>تيلف<strong>و</strong>نی برجسته ترين افراد علا<strong>و</strong>ه برکنتر<strong>و</strong>ل ميکرد.‏ د<strong>و</strong>لتی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی را باجاس<strong>و</strong>س ميگماشت.‏ آن برای کنتر<strong>و</strong>ل آنها رقيب <strong>و</strong>مقتدر عناصر <strong>و</strong> اين شي<strong>و</strong>ه افراد که<strong>و</strong>حتا آنانی را را مخالف نظريات خ<strong>و</strong>د به نيستسر ميکرد مخالف تص<strong>و</strong>ر رقيب <strong>و</strong> ت<strong>و</strong>سط ياران <strong>و</strong>اين کار را مينم<strong>و</strong>د.‏ انجام ميداد؛ بعدًارفيقان نزديک خ<strong>و</strong>د آنها<strong>و</strong> ياران ميرسيد ن<strong>و</strong>بت به آن رفقا <strong>و</strong> صحنهاز ياران جديد ت<strong>و</strong>سط رفقا<strong>و</strong> را ايناستالين با ميکرد.‏ ناب<strong>و</strong>د <strong>و</strong> ميراند <strong>و</strong>‏"زين<strong>و</strong><strong>و</strong>ف"‏ حاکميتش،‏ آغاز ر<strong>و</strong>ش در مخالفتدر سياسی را اعضای دفتر ‏"کامنف"‏ که ازداد قرار ‏"تر<strong>و</strong>تسکی"‏ دشمنی با <strong>و</strong> <strong>و</strong>قتینگرانی داشت.‏ قدرت ا<strong>و</strong> <strong>و</strong> نف<strong>و</strong>ذ صحنه قدرتت<strong>و</strong>سط آنها از تر<strong>و</strong>تسکی را دررا کرد،‏ سپس ا<strong>و</strong> تبعيد بير<strong>و</strong>ن <strong>و</strong> 245www.goftaman.<strong>com</strong>مام<strong>و</strong>رينمکسيک<strong>و</strong> ت<strong>و</strong>سط‏"چکا"‏ ‏(سازمان استخبارات ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی کهبعداً‏ به کی.‏ جی.‏ بی تغيرنام يافت)‏ بهقتل رسانيد.‏ سپس ‏"زين<strong>و</strong><strong>و</strong>ف"‏ <strong>و</strong> ‏"کامنف"‏را ت<strong>و</strong>سط ‏"ب<strong>و</strong>خارين"‏ از رهبران قديمی<strong>و</strong>متنفذ حزب کم<strong>و</strong>نيست کنار زد.‏ ‏"زين<strong>و</strong><strong>و</strong>ف"‏که از رفيقان نزديک <strong>و</strong> <strong>و</strong>فادار استالينمحس<strong>و</strong>ب می شدپس از بی اعتمادی استاليندر برابر خ<strong>و</strong>د ر<strong>و</strong>زی به ا<strong>و</strong> گفت:‏ آيارفيق استالين معنی <strong>و</strong>فا <strong>و</strong> حق شناسی راميداند؟ استالين بالحن تند <strong>و</strong> خش<strong>و</strong>نت بارپاسخ داد:‏ بلی!‏ خ<strong>و</strong>ب ميدانم...اين يکن<strong>و</strong>ع مريضی است که معم<strong>و</strong>لا سگها به آنمبتلا ميش<strong>و</strong>ند.‏ استالين آنها را دراعدام کرد <strong>و</strong> سپس ‏"ب<strong>و</strong>خارين"‏ درم<strong>و</strong>رد بی مهری <strong>و</strong> خص<strong>و</strong>مت استالين قرارگرفت <strong>و</strong> تيرباران شد.‏ يکی از رفيقان<strong>و</strong>فادار استالين در دفتر سياسی حزبکم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ‏"پياتاک<strong>و</strong>ف"‏ ب<strong>و</strong>د که طیمقاله ای در ر<strong>و</strong>ز نامه ‏"پر<strong>و</strong>دا"‏ استالينرا داهی کبير <strong>و</strong> رهبر بزرگ خ<strong>و</strong>اند.‏ ا<strong>و</strong>نيز مشم<strong>و</strong>ل تصفيه های خ<strong>و</strong>نين استالينقرار گرفت <strong>و</strong> تيرباران گرديد...»(‏‎62‎‏)‏امين نيز مانند استالين در منازعهدر<strong>و</strong>ن حزبی بر سر قدرت،‏ نخست جناح پرچمرا با تاييد <strong>و</strong> حمايت تره کی از حاکميتکنار زد <strong>و</strong> سپس تره کی <strong>و</strong> طرفداران ا<strong>و</strong> رادر داخل حزب <strong>و</strong> حاکميت حزبی ب<strong>و</strong>سيلهه<strong>و</strong>اداران خ<strong>و</strong>د تصفيه <strong>و</strong> سرک<strong>و</strong>ب کرد.‏تفا<strong>و</strong>ت ميان استالين <strong>و</strong> امين در سرک<strong>و</strong>بیهای در<strong>و</strong>ن حزبی اين ب<strong>و</strong>د که استالين اينتصفيه ها را در کرسی زعامت <strong>و</strong> رهبری حزب<strong>و</strong> د<strong>و</strong>لت برای بقا <strong>و</strong> استحکام قدرت خ<strong>و</strong>د19361938246

www.goftaman.<strong>com</strong><strong>و</strong>لی امين ازداد،‏انجام رسيدن به کرسی رهبری حزب <strong>و</strong>اين ر<strong>و</strong>ش در مسنداستالين در د<strong>و</strong>لت استفاده کرد.‏ رهبر بزرگ در<strong>و</strong> رهبری به حيث داهی کبير را سرشاگردان خ<strong>و</strong>د دستان <strong>و</strong> <strong>و</strong>اقع زير کرسی شاگردیبه نيست نم<strong>و</strong>د؛ اما امين در استاد<strong>و</strong> نابغه!‏ ت<strong>و</strong>طئه،‏ رهبر <strong>و</strong> تظاهر با گردن زد.‏بزرگ خ<strong>و</strong>يش را مهم درشکلآنچی که به عن<strong>و</strong>ان نکته اما امين قابل بحثگيری خص<strong>و</strong>مت ميان تره کی <strong>و</strong> بررسی ميباشد،‏ ريشه های اين منازعه<strong>و</strong> به <strong>و</strong>يژه انگيزه های امين در اين<strong>و</strong> مخالفت امين باجناحاگر خص<strong>و</strong>مت است.‏ داخلرهبر آن ببرک کارمل در پرچم <strong>و</strong> اهداف <strong>و</strong>حک<strong>و</strong>مت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق از شمرده ش<strong>و</strong>د،‏تصاميم برنامه ريزی شده ا<strong>و</strong> م<strong>و</strong>رددر را فکری چنين <strong>و</strong>ی آيا قبلجناح خلق نيز از ن<strong>و</strong>رمحمدتره کی رهبر نظامیسرمشا<strong>و</strong>ر در سرمی پر<strong>و</strong>رانيد؟‏"ليف گريلف"‏Gorelov Lefدرافغانستان که درسال ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در تاتعين شده ب<strong>و</strong>د <strong>و</strong> د<strong>و</strong>ره جمه<strong>و</strong>ريت محمددا<strong>و</strong>د اين پست باقی ماند می گ<strong>و</strong>يددر سال که گزارش های من به تره کی حسادت امينباری بههمان ا<strong>و</strong>ايل برمی انگيخت.‏ در را آينده فقط به من میمن گفت که در کهنيست حتمی دهيد،‏ گزارش ت<strong>و</strong>انيد بشن<strong>و</strong>د.‏را ت<strong>و</strong> تره کی گزارش حفيظ االله اميناينکه آيا از صرف نظر ک<strong>و</strong>دتای ث<strong>و</strong>ر،‏ ه<strong>و</strong>س رسيدن بهحتا پبش از سپس تصاحب زعامت د<strong>و</strong>لت حزبیرهبری حزب <strong>و</strong> داشت يا نه،‏ سياست د<strong>و</strong>گانهسر در را جناح خلقمنازعه د<strong>و</strong> اختلاف <strong>و</strong> ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در 1975(63)2471979www.goftaman.<strong>com</strong>قدرت،‏ ا<strong>و</strong> را<strong>و</strong> پرچم بر سردر دسترسی به زعامت،‏ بيشتر از همه <strong>و</strong>س<strong>و</strong>سه<strong>و</strong> تش<strong>و</strong>يق کرد.‏ هر چند که در اين م<strong>و</strong>رد،‏جناح پرچم با ت<strong>و</strong>جه به نقش بعدی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یدر قتل امين <strong>و</strong> سرنگ<strong>و</strong>نی حک<strong>و</strong>مت ا<strong>و</strong> باسک<strong>و</strong>ت ميگذرند <strong>و</strong> ه<strong>و</strong>اداران خلقی امين،‏سياست <strong>و</strong> عملکرد <strong>و</strong>ی را در منازعهداخلی،‏ ناشی از آزادمنشی <strong>و</strong> بی اعتنايیا<strong>و</strong> در برابر ر<strong>و</strong>س ها تلقی می کنند.‏ر<strong>و</strong>يهمرفته اگر ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها در شر<strong>و</strong>ع بحراندر<strong>و</strong>نی حاکميت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق سياستد<strong>و</strong>گانه در پيش نميگرفتند <strong>و</strong> سپس باادامه اين سياست،‏ دست امين را درسرک<strong>و</strong>بی <strong>و</strong> تصفيه های در<strong>و</strong>ن حزبی بازنميگذاشتند شايد منازعه قدرت در داخلحزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق،‏ سير <strong>و</strong> پيامدیآنچنانی نميداشت.‏ حتا ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها درآخرين ر<strong>و</strong>ز های تشديد منازعه قدرت ميانتره کی <strong>و</strong> امين به اين سياست د<strong>و</strong>گانهادامه دادند.‏ <strong>و</strong>قتی ن<strong>و</strong>رمحمدتره کی در ا<strong>و</strong>لسپتمبر از ها<strong>و</strong>انا به مسک<strong>و</strong> برگشت <strong>و</strong>ت<strong>و</strong>صيه رهبر ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی را در کرملين مبنیبرکنار زدن حفيظ االله امين <strong>و</strong>آشتی باکارمل <strong>و</strong> جناح پرچم شنيد،‏ امين در کابلاز طريق ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>يها در جريان اين مذاکرهخص<strong>و</strong>صی تره کی <strong>و</strong> برژنف قرار گرفت.‏عزيز اکبری فرد د<strong>و</strong>م در اداره استخباراتد<strong>و</strong>لت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق ‏(اگسا)‏ ازهمراهان تره کی در اين سفر ميگ<strong>و</strong>يد:‏‏«البته سيد دا<strong>و</strong>د تر<strong>و</strong>ن ‏(رئيس دفتر ترهکی <strong>و</strong> يکی از ه<strong>و</strong>اداران امين که در اينسفر عض<strong>و</strong> هيئات ب<strong>و</strong>د)‏ هم با مقاماتش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> کميته امنيت د<strong>و</strong>لتی يا کی.‏ جی.‏2481979

www.goftaman.<strong>com</strong><strong>و</strong>تر<strong>و</strong>نداشت ر<strong>و</strong>ابطیبی نيم ساعت غيبتهم،‏ يکساعت تايک <strong>و</strong> بهميکنم که ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>يها من فکر داشت.‏ انتقال دادهتر<strong>و</strong>ن هم بعضی مسايل را قبل ازتر<strong>و</strong>ن هم اين مسايل را <strong>و</strong> ب<strong>و</strong>دند برگشت تره کی به کابل به امين اطلاعجريان قراريعنی امين در داده ب<strong>و</strong>د.‏ گرفته ب<strong>و</strong>د.»‏ت<strong>و</strong>جه به آنچی که عزيز اکبری ميگ<strong>و</strong>يدبا که ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها ازاين پرسش بميان ميآيد دراين سياست د<strong>و</strong>گانه چه اهدافی را سرمی پر<strong>و</strong>رانيدند؟<strong>و</strong>الی های خلقی ه<strong>و</strong>ادارنظيف االله نهضت از خص<strong>و</strong>مت ميان تره کی <strong>و</strong>امين،‏ اختلاف <strong>و</strong> استخباراتی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ینتيجه کار امين را با‏«ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>يها ميگ<strong>و</strong>يد:‏ ا<strong>و</strong> ميداند.‏ ها کهانداختن ج<strong>و</strong>اسيس داخلی خ<strong>و</strong>د بکار سهدر رأس <strong>و</strong> اسداالله سر<strong>و</strong>ری رئيس اگسا آن سهم فعالحک<strong>و</strong>مت در عض<strong>و</strong> کابينه در تره کیبين امين <strong>و</strong> داشتند،‏ اختلاف را که بالآخره باعث برخ<strong>و</strong>ردنم<strong>و</strong>دند تشديد ازبعد خ<strong>و</strong>نين در<strong>و</strong>ن حزبی گرديده <strong>و</strong> راافغانستان ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی حک<strong>و</strong>مت تضعيف،‏ اعدام <strong>و</strong>د<strong>و</strong>لتی را رهبری حزبی <strong>و</strong> اشغال <strong>و</strong> زندانی نم<strong>و</strong>دند.»‏گزارشبی از جی.‏ ميتر<strong>و</strong>خين افسر کی.‏ م<strong>و</strong>رددر مام<strong>و</strong>رين اين سازمان به مسک<strong>و</strong> تره کی باکه ديدار امين سخن ميگ<strong>و</strong>يد مبنایبر ها<strong>و</strong>انا بازگشت از برژنف در ح<strong>و</strong>ادثاين گزارش ص<strong>و</strong>رت گرفت که سپس به راندن <strong>و</strong>قدرت ت<strong>و</strong>سط امين با بعدی انحصار مام<strong>و</strong>رين کی.‏ت<strong>و</strong>صيه قتل تره کی منجرشد.‏ (65)249(64)www.goftaman.<strong>com</strong>امينم<strong>و</strong>رد دربی جی.‏ برای مسک<strong>و</strong> چنين ب<strong>و</strong>د:«‏رهبری کش<strong>و</strong>رامين از 1- راهی بايديافت تا چ<strong>و</strong>ن سياست داخلی غلطی راگردد برکنار شخصاًمسئ<strong>و</strong>ل اقدامات<strong>و</strong>ی بايد پيش ميبرد.‏ ناکامی سياستم<strong>و</strong>جه مجازات کتل<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> غير های داخلی دانسته ش<strong>و</strong>د.‏يک حک<strong>و</strong>متتره کی به اهميت ايجاد حزبی اعضا که دم<strong>و</strong>کراتيک ائتلافی آندر دم<strong>و</strong>کراتيک خلق به شم<strong>و</strong>ل پری ها متقاعد ساختهنقش اساسی داشته باشند اقشارنمايندگان <strong>و</strong>طنپرستان از ش<strong>و</strong>د.‏ نمايندگان اقليتقبايل <strong>و</strong> ر<strong>و</strong>حاني<strong>و</strong>ن <strong>و</strong> به حک<strong>و</strong>متر<strong>و</strong>شنفکران بايد های ملی <strong>و</strong> راه داده ش<strong>و</strong>ند.‏3- زندانيان سياسی به خص<strong>و</strong>ص اعضای جناحقان<strong>و</strong>نی دستگير <strong>و</strong>پرچم که به شکل غير اعادهرها <strong>و</strong> بايد زندانی شده اند حيثيت ش<strong>و</strong>ند.‏ببرکرسمی با غير يک راه ديدار کارمل رهبرجناح پرچم که به جمه<strong>و</strong>ريتس<strong>و</strong>سياليستی چکسل<strong>و</strong>اکيا مهاجرت کرده است<strong>و</strong>ضع داخلی درجهت بحث ر<strong>و</strong>ی استقرار راهافغانستان دم<strong>و</strong>کراتيک جمه<strong>و</strong>ری انداخته ش<strong>و</strong>د.‏بهکش<strong>و</strong>ر ص<strong>و</strong>رتيکه <strong>و</strong>ضع بحرانی در هيئات رهبری احتياطیبايد <strong>و</strong>خامت گرايد برای حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق افغانستانتدارک ديده ش<strong>و</strong>د.»‏پنجشيری بد<strong>و</strong>ن ارائه هيچ اسناددستگير بد<strong>و</strong>ن ت<strong>و</strong>ضيح <strong>و</strong> استدلال بيشترش<strong>و</strong>اهد <strong>و</strong> <strong>و</strong> نقش ديپل<strong>و</strong>ماتهای ممالک ار<strong>و</strong>پای شرقیاز جمه<strong>و</strong>رینقش نايب سفير به خص<strong>و</strong>ص از (66)2502- بايد4- بايد5- در

www.goftaman.<strong>com</strong>آلمان دردم<strong>و</strong>کراتيکاختلاف ميان تره کی <strong>و</strong> امين سخن ميزند:‏‏«در چنين <strong>و</strong>ضع به احتمال قريب به يقينديپل<strong>و</strong>ماتهای کش<strong>و</strong>رهای س<strong>و</strong>سياليستی ار<strong>و</strong>پایشرقی از جمله نايب سفير آلمان دم<strong>و</strong>کراتيکنيز در تشديد اختلاف ميان ن<strong>و</strong>رمحمدتره کی<strong>و</strong> حفيظ االله امين تلاش های م<strong>و</strong>ذيانه <strong>و</strong> شکبر انگيز ميکرده <strong>و</strong> دانه های بیاعتمادی راميان استاد <strong>و</strong> شاگرد میپاشيده اند.‏ بگ<strong>و</strong>نه مثال به تره کیگزارش <strong>و</strong> ه<strong>و</strong>شيار باش می داداه اندکهحفيظ االله امين عليه شما ک<strong>و</strong>دتا می کند.‏ن<strong>و</strong>رمحمد تره کی بيدرنگ اين اطلاعات را دردسترس گلاب ز<strong>و</strong>ی،‏ اسلم <strong>و</strong>طنجار،‏ اسد االلهسر<strong>و</strong>ری <strong>و</strong> مزد<strong>و</strong>ر يار اين چهار يار<strong>و</strong>فادار خ<strong>و</strong>د قرار ميداد.‏ آگاهانه ياغير آگاهانه م<strong>و</strong>جبات بحران اعتماد ميانن<strong>و</strong>ر محمد تره کی <strong>و</strong>حفيظ االله امين فراهمميگرديد.»‏اگر ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها ازطريق ج<strong>و</strong>اسيس خ<strong>و</strong>دباايجاد <strong>و</strong> تشديد دشمنی ميان تره کی <strong>و</strong>امين،‏ برای اشغال افغانستان زمينهسازی کردند،‏ آيا امريکايی هاهم درکشانيدن پای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به افغانستان ازطريق ج<strong>و</strong>اسيس خ<strong>و</strong>د در داخل د<strong>و</strong>لت حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق نقش داشتند؟ با ت<strong>و</strong>جه بهادعای <strong>و</strong>الی شاخه امين در جناح خلق<strong>و</strong>اظهارات بعدی ه<strong>و</strong>اداران تره کی <strong>و</strong>ادعای جناح پرچم که حفيظ االله امين راجاس<strong>و</strong>س امريکا <strong>و</strong> نماينده سی.‏ آی.‏ ایخ<strong>و</strong>اندند اين پرسش بميان می آيد که آياکی.‏ جی.‏ بی <strong>و</strong> سی.‏ آی.‏ ای هر د<strong>و</strong> يک هدف<strong>و</strong>احد يعنی اشغال افغانستان ت<strong>و</strong>سط ق<strong>و</strong>ای251(67)www.goftaman.<strong>com</strong>دسترسی بهش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی را درمنافع م<strong>و</strong>رد نظر خ<strong>و</strong>د تعقيب ميکردند؟بگ<strong>و</strong>نه ای که اين اشغال از س<strong>و</strong>ی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>يهاضر<strong>و</strong>رت <strong>و</strong> تضمينی برای ثبات امپرات<strong>و</strong>ریبه خص<strong>و</strong>ص در قلمر<strong>و</strong> های جن<strong>و</strong>بی آن تلقیميگرديد <strong>و</strong> برای امريکايی هاکشاندن پایش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به باتلاق افغانستان غرض انتقاماز شکست <strong>و</strong>يتنام محس<strong>و</strong>ب می شد.‏ هرگاه بهاين ادعاها در منازعه جناح خلق <strong>و</strong> پرچم<strong>و</strong> به <strong>و</strong>يژه در کشمکش ميان تره کی <strong>و</strong>امين ت<strong>و</strong>جه ش<strong>و</strong>د،‏ ميت<strong>و</strong>ان بخشی از انگيزههای اين منازعه را در ر<strong>و</strong>ابط آنهاباهرد<strong>و</strong> سازمان استخباراتی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>امريکا ريشه يابی کرد.‏ در حالی کههيچگ<strong>و</strong>نه ش<strong>و</strong>اهد معتبری از ر<strong>و</strong>ابط امينباسی.‏ آی.‏ ای تاکن<strong>و</strong>ن ارائه نشده است،‏<strong>و</strong>لی نزديکی <strong>و</strong> اعتماد ا<strong>و</strong> با ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی هاتا آخرين لحظات عمرش ادامه يافت.‏يکی از د<strong>و</strong>ستان <strong>و</strong> ه<strong>و</strong>اداران امين درخارج از حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق که د<strong>و</strong>ستیخ<strong>و</strong>د را با امين"د<strong>و</strong>ستی ساده <strong>و</strong> بااعتماد متقابل"‏ تعريف ميکند مدعی استکه امين مبارزه خ<strong>و</strong>د را باتره کی درماه های نخست حاکميت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقآغاز کرده ب<strong>و</strong>د.‏ ا<strong>و</strong> بعد از ملاقات باامين در سرطان در <strong>و</strong>زارت خارجه کهامين ا<strong>و</strong> را از ملاقات با تره کی ممانعتمی کند،‏ ميگ<strong>و</strong>يد که از همان لحظه احساسکردم که حفيظ االله امين در د<strong>و</strong> جهتمبارزه را در پيش گرفته است.‏ يکیمحتاطانه در برابر تره کی <strong>و</strong> يارانش <strong>و</strong> درجهت ديگر بط<strong>و</strong>ر <strong>و</strong>اضح <strong>و</strong> آشکار در برابرپری ها.‏ اين د<strong>و</strong>ست ه<strong>و</strong>ادار امين در يک،1357252

www.goftaman.<strong>com</strong>می گ<strong>و</strong>يد کهملاقات ديگرامين با صراحت بيشتر از مبارزه خ<strong>و</strong>د سخنگفت:‏ ‏«من از اين گفتار امين به خ<strong>و</strong>بیدرک نم<strong>و</strong>دم که مبارزه خ<strong>و</strong>نين بين حفيظ االلهامين <strong>و</strong> طرفدارانش در يک صف بادشمنانشتره کی،‏ کارمل <strong>و</strong> ر<strong>و</strong>س هادر صف ديگر درخفی در جريان است.»(‏‎68‎‏)‏هر چند اين د<strong>و</strong>ست ‏"ساده <strong>و</strong> با اعتمادمتقابل"‏ امين ت<strong>و</strong>ضيح نمی کند که امينچگ<strong>و</strong>نه از يکطرف با ر<strong>و</strong>س ها در مبارزهب<strong>و</strong>د <strong>و</strong> از س<strong>و</strong>ی ديگر <strong>و</strong>ابستگی <strong>و</strong> اعتمادا<strong>و</strong> به آنها تا آنجايی رسيد که نير<strong>و</strong>هایش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی را برای حفاظت خ<strong>و</strong>د <strong>و</strong> حک<strong>و</strong>متشدع<strong>و</strong>ت کرد؟ صرف نظر از اين ابهام <strong>و</strong>تناقض،‏ نکته مهم در اظهارات د<strong>و</strong>ست <strong>و</strong>ه<strong>و</strong>ادار امين اين است که حفيظ االله اميناز همان آغاز در صدد تصاحب قدرت از ترهکی ب<strong>و</strong>د.‏ ا<strong>و</strong> در رسيدن به کرسی زعامت درحزب <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لت حزبی،‏ از تره کی استفادهابزاری کرد.‏ نخست جناح پرچم را در داخلحزب <strong>و</strong>حک<strong>و</strong>مت با تاييد <strong>و</strong> حمايت تره کیکنار زد <strong>و</strong> سپس منازعه قدرت را با ترهکی <strong>و</strong> طرفدارانش تاراندن <strong>و</strong> سرک<strong>و</strong>بیتره کی گسترش داد.‏ا<strong>و</strong>جگيری خص<strong>و</strong>مت:‏منازعه ميان تره کی <strong>و</strong> امين پس ازکنفرانس ها<strong>و</strong>انا <strong>و</strong> ديدار محرمانه تره کیبا رهبر ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به ا<strong>و</strong>ج رسيد.‏ تره کیبر<strong>و</strong>ز يازدهم سپتمبر ‏(‏‎20‎سنبلهخ<strong>و</strong>رشيدی)‏ از کي<strong>و</strong>با به مسک<strong>و</strong> آمد.‏ درمسک<strong>و</strong> به ا<strong>و</strong> گفته شد تا باکنار زدنامين زمينه را برای مشارکت مجدد جناح13581979253www.goftaman.<strong>com</strong>مساعد کند.‏پرچم در قدرتتره کی به ت<strong>و</strong>صيه مسک<strong>و</strong> متقاعد شد.‏ ا<strong>و</strong>پس از ديدار <strong>و</strong> گفتگ<strong>و</strong> با برژنف،‏ تصميمخ<strong>و</strong>د را در م<strong>و</strong>رد برکناری امين از قدرتحتا قبل از رسيدن بکابل پنهان نکرد.‏ا<strong>و</strong> در فردای آن ر<strong>و</strong>ز به جمعی از محصليناعضای حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق در ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی،‏ ازم<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>ديت دانه سرطان که اشاره به حفيظاالله امين داشت،‏ در حزب <strong>و</strong> علاج آن سخنزد.‏ سخن آشکار تره کی در م<strong>و</strong>رد امين قبلاز رسيدن بکابل <strong>و</strong> دستگيری يا برکنارینامبرده،‏ از يکس<strong>و</strong> حاکی از ساده ل<strong>و</strong>حی <strong>و</strong>کم فهمی <strong>و</strong>ی در سياست ب<strong>و</strong>د <strong>و</strong>از س<strong>و</strong>ی ديگربه اطمينان ا<strong>و</strong>از ت<strong>و</strong>انايی مسک<strong>و</strong> درانجاماين پر<strong>و</strong>گرام برميگشت.‏امادر کابل،‏ حفيظ االله امين از يکس<strong>و</strong>پي<strong>و</strong>سته در جريان مذاکرات تره کی <strong>و</strong>زمام داران ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی قرار ميگرفت <strong>و</strong> ازجانب ديگر فعاليت <strong>و</strong> حرکت های طرفدارانتره کی را به دقت زير نظر داشت.‏ ا<strong>و</strong> باجابجايی نير<strong>و</strong>های طرفدار خ<strong>و</strong>د در فر<strong>و</strong>دگاهکابل <strong>و</strong> جاده فر<strong>و</strong>دگاه <strong>و</strong> انتقال هزاراننفر از مکاتب <strong>و</strong> ادارات د<strong>و</strong>لتی بد<strong>و</strong> طرفاين جاده،‏ از تره کی به گرمی استقبالکرد.‏ ا<strong>و</strong> با اين تظاهر در پذيرايی،‏ همقصد اغفال تره کی را داشت <strong>و</strong>هم قدرت<strong>و</strong>ت<strong>و</strong>ان خ<strong>و</strong>د را در داخل حزب <strong>و</strong> حاکميتحزبی در معرض ديد تره کی قرار ميدادتا ا<strong>و</strong> را از انجام هر اقدامی برضد خ<strong>و</strong>دشبترساند.‏ تره کی با امين <strong>و</strong> بسياری از<strong>و</strong>زيران د<strong>و</strong>لت از فر<strong>و</strong>دگاه به خانه خلق‏(قصر رياست جمه<strong>و</strong>ری)‏ رفت <strong>و</strong> به آنها ازسفر خ<strong>و</strong>د به کي<strong>و</strong>با گزارش داد.‏ در اين254

www.goftaman.<strong>com</strong>از <strong>و</strong>زرایاجلاس،‏ سه تنطرفدار تره کی(گلابز<strong>و</strong>ی،‏ <strong>و</strong>طنجار<strong>و</strong>مزد<strong>و</strong>ريار)شرکت نداشتند.‏ امين درپايانجلسه کابينه با ن<strong>و</strong>رمحمدتره کی به گفتگ<strong>و</strong>پرداخت <strong>و</strong> رئيس اگسا را با سه تن از<strong>و</strong>زيران نامبرده متهم به انجام ت<strong>و</strong>طئهعليه خ<strong>و</strong>د کرد:«ا<strong>و</strong> از تره کی قاطعانهخ<strong>و</strong>است تا آنهارا از پست های شان سبکد<strong>و</strong>شکند.‏ اما تره کی امين را م<strong>و</strong>رد اعتراضقرار داد <strong>و</strong> گفت که بخاطر حفظ <strong>و</strong>حدت حزب،‏خ<strong>و</strong>دش ‏(امين)‏ سفارتی را در خارج کش<strong>و</strong>ربپذيرد.‏ حفيظ االله امين از پيشنهادتره کی خشمگين شد <strong>و</strong> با عصبانيت برايشگفت کسيکه کنار ر<strong>و</strong>د خ<strong>و</strong>دت هستیحفيظ االله امين که سلطه خ<strong>و</strong>د را بهبسياری از نهادهای نظامی <strong>و</strong> امنيتی قايمکرده ب<strong>و</strong>د <strong>و</strong> برای مقابله با تره کی <strong>و</strong>ه<strong>و</strong>ادارانش آمادگی داشت،‏ ر<strong>و</strong>ز بعد ازطريق تيلف<strong>و</strong>ن به تره کی ا<strong>و</strong>لتيمات<strong>و</strong>مصادر کرد تا فرمان برکناری رئيس اگسا<strong>و</strong> سه <strong>و</strong>زير نا مبرده را صادر کند.‏تره کی هن<strong>و</strong>ز هم بس<strong>و</strong>ی امين بانگاهفرزندی <strong>و</strong> اعتماد می ديد.‏ ا<strong>و</strong> به يکهيئات ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی که مصر<strong>و</strong>ف ديدار از کابلب<strong>و</strong>د <strong>و</strong> به ژنرال گ<strong>و</strong>ريلف مشا<strong>و</strong>ر ارشدنظامی،‏ ژنرال اي<strong>و</strong>انف نماينده کی.‏ جی.‏بی در کابل <strong>و</strong> پ<strong>و</strong>زانف سفير ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی گفت:‏‏«رفيق سفير ناراحت نباشيد ا<strong>و</strong> ‏(امين)‏فرزند من است،‏ من به ا<strong>و</strong> اعتماد دارم،‏بين ما <strong>و</strong>حدت خ<strong>و</strong>اهد ب<strong>و</strong>د.»(‏‎70‎‏)‏تره کی زمانی از اعتماد به امين سخنزد که سفير ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی،‏ رفتار امين راغيرعادی تلقی کرد.‏ به مام<strong>و</strong>رين ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی(69)«.255www.goftaman.<strong>com</strong>حزب کم<strong>و</strong>نيستاز دفتر سياسیدر مسک<strong>و</strong> <strong>و</strong>ظيفه داده شده ب<strong>و</strong>د تا باتره کی <strong>و</strong> امين مذاکره کنند.‏ اين هيئاتکه در ديدار نخستِ‏ خ<strong>و</strong>د با تره کی بر<strong>و</strong>زد<strong>و</strong>ازدهم سپتمبر م<strong>و</strong>ٔفق نشدند تا امين رابا ا<strong>و</strong> بر سرميز مذاکره بنشانند،‏ ر<strong>و</strong>زبعد در چهاردهم سپتمبر د<strong>و</strong> باره نزدتره کی رفتند.‏ امين باتقاضای تيلف<strong>و</strong>نیتره کی <strong>و</strong> در خ<strong>و</strong>است سفير <strong>و</strong> هيئات ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یدر ر<strong>و</strong>ز سپتمبر مطابق ‎23‎سنبلهبه قصر رياست جمه<strong>و</strong>ری يا خانه خلقآمد.‏ <strong>و</strong>قتی امين بدنبال محافظانش پلههای زينه را در رسيدن به دفتر تره کیمی پيم<strong>و</strong>د،‏ تفنگ های باديگاردان هر د<strong>و</strong>طرف آتش گش<strong>و</strong>دند.‏ نخستين شليک ازباديگاردان تره کی ب<strong>و</strong>د.‏ سيد دا<strong>و</strong>د تر<strong>و</strong>نق<strong>و</strong>ماندان محافظين تره کی که ازه<strong>و</strong>اخ<strong>و</strong>اهان امين ب<strong>و</strong>د در اين تيراندازیکشته شد.‏ د<strong>و</strong> تن از محافظين تره کی بهنام های ببرک <strong>و</strong> قاسم نيز به قتل رسيدند<strong>و</strong> يکی از محافظان امين زخم برداشت.‏امين بلا فاصله فرار کرد <strong>و</strong> با بقيهمحافظانش از قصر خارج شد.‏ نکته مهم دراين حادثه،‏ دريافت پاسخ به اين پرسشاست که آيا تره کی از قبل در جريانتيراندازی بجان امين قرار داشت؟ آيا ا<strong>و</strong>به باديگاردانش فرمان داده ب<strong>و</strong>د تاامين را به قتل برسانند؟‏"سفرانچ<strong>و</strong>ک"‏ مشا<strong>و</strong>ر ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در <strong>و</strong>زارتخارجه حک<strong>و</strong>مت خلقی به نقل از يک مقامکی.‏ جی.‏ بی از اين احتمال سخن ميگ<strong>و</strong>يدکه شايد اندر<strong>و</strong>پف رئيس کی.‏ جی.‏ بی بهتره کی گفته ب<strong>و</strong>د تا امين را بکشد،(71)197925614)(1358

www.goftaman.<strong>com</strong>مطالعه دقيقاما بررسی <strong>و</strong>در اين م<strong>و</strong>رد نشان ميدهد که نه تره کیقصد کشتن امين را داشت <strong>و</strong> نه ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>يهاچنين در خ<strong>و</strong>استی از ا<strong>و</strong> بعمل آ<strong>و</strong>ردهب<strong>و</strong>دند.‏ برعکس ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>يها از کشتن حفيظ االلهامين ر<strong>و</strong>ز استقبال ا<strong>و</strong> از تره کی درفر<strong>و</strong>دگاه کابل جل<strong>و</strong>گيری کردند.‏ به ق<strong>و</strong>لراجاان<strong>و</strong>ر مشا<strong>و</strong>رين ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به امين گفتندکه از راه فرعی به فر<strong>و</strong>دگاه بر<strong>و</strong>داطلاع مشا<strong>و</strong>رين ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به امين نشانميدهدکه ر<strong>و</strong>س ها درآن <strong>و</strong>قت برنامه قتلامين را در سرنداشتند.‏ همچنان شليکمرمی بس<strong>و</strong>ی امين در داخل قصر رياستجمه<strong>و</strong>ری،‏ نه ق<strong>و</strong>مانده <strong>و</strong> فرمان تره کی بلکهکار طرفداران خلقی تره کی ب<strong>و</strong>د.‏ برنامهقتل امين از س<strong>و</strong>ی اسداالله سر<strong>و</strong>ری رئيساگسا،‏ گلابز<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> <strong>و</strong>طنجار از <strong>و</strong>زيران خلقیه<strong>و</strong>ادار تره کی طرح ريزی شده ب<strong>و</strong>د.‏ بهن<strong>و</strong>شته ژنرال ‏"گا<strong>و</strong>رل<strong>و</strong>ف"‏ <strong>و</strong>قتی سيدمحمدگلابز<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> اسداالله سر<strong>و</strong>ری طرح خ<strong>و</strong>د را بهتره کی در م<strong>و</strong>رد برکناری <strong>و</strong> يا ناب<strong>و</strong>دیامين پيشکش کردند،‏ تره کی به آنها گفت:‏‏«رفقاء گ<strong>و</strong>ش کنيد!‏ بخاطر نجات زندگی خ<strong>و</strong>دحتا مگس را نخ<strong>و</strong>اهم کشت.‏ بگذار که تقدير<strong>و</strong> سرن<strong>و</strong>شت مرا،‏ حزب <strong>و</strong> مردم تعين کنند.»‏(72)257(73)در مسک<strong>و</strong> نيز برای تره کی نه از قتلامين بلکه در م<strong>و</strong>رد د<strong>و</strong>ر کردن ا<strong>و</strong> ازقدرت سخن زده شده ب<strong>و</strong>د.‏ به ن<strong>و</strong>شته راجاان<strong>و</strong>ر محقق <strong>و</strong> ن<strong>و</strong>يسنده هندی:‏ ‏«طبق پلاناتحادش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی،‏ قرار ب<strong>و</strong>د که در <strong>و</strong>هله ا<strong>و</strong>لتره کی بحيث رئيس جمه<strong>و</strong>ر باقی بماند،‏ کارملبه حيث صدراعظم <strong>و</strong> معا<strong>و</strong>ن منشی عم<strong>و</strong>میwww.goftaman.<strong>com</strong>دم<strong>و</strong>کراتيکحزببه خارجامين بحيث سفير خلق تعين گردد.‏ پست های کابينهنيمی از <strong>و</strong> فرستاده ش<strong>و</strong>د برژنفبه اشخاص غير کم<strong>و</strong>نيست داده ش<strong>و</strong>د.‏ تره کی زمانی مطرحبا را اين سناري<strong>و</strong> راهدر که <strong>و</strong>ی بتاريخ يازدهم سپتمبر کرد منسلککنفرانس ممالک غير برگشت از چنينمسک<strong>و</strong> ت<strong>و</strong>قف کرد.‏ منعقده ها<strong>و</strong>انا در پلانکه تره کی به خاطری با می ش<strong>و</strong>د فکر که بنظر <strong>و</strong>ی مسک<strong>و</strong>ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی م<strong>و</strong>افقه کرد به قب<strong>و</strong>ل پلان مذک<strong>و</strong>رميت<strong>و</strong>انست امين را را ايفا<strong>و</strong>ی پذيرفت که نقش خ<strong>و</strong>د <strong>و</strong>ادارد.‏ ‏"باندچهارنفری"(اسداالله سر<strong>و</strong>ریاما نمايد.‏ سيدمحمدرئيس اگسا،‏ محمداسلم <strong>و</strong>طنجار،‏ مزد<strong>و</strong>ريار،<strong>و</strong>زيرانشيرجان <strong>و</strong> گلابز<strong>و</strong>ی خ<strong>و</strong>د آجندای عليحدهاز تره کی)‏ طرفدار مذک<strong>و</strong>ربدين معنی که باند ای داشتند.‏ که امين بص<strong>و</strong>رت صلح آميز ازب<strong>و</strong>د معتقد اسداالله سر<strong>و</strong>ری پلانکشيد.‏ قدرت دست نخ<strong>و</strong>اهد طبق اين پلانطرح کرد.‏ قتل امين را که جهتزمانی به قتل ميرسيد امين بايد استقبال تره کی که از ها<strong>و</strong>انا براين پلانميگشت،‏ به ميدان ه<strong>و</strong>ايی ميرفت.‏ بناکامی انجاميد که برادرزاده<strong>و</strong>قتی جی.‏که جاس<strong>و</strong>س کی.‏ ‏(محمدعزيزاکبری)‏ سر<strong>و</strong>ری جرياندر مشا<strong>و</strong>رين ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی را بی ب<strong>و</strong>د خلق،‏خانه گذاشت.»(‏‎74‎‏)‏تيراندازی بر<strong>و</strong>ی امين درمنازعه <strong>و</strong>خص<strong>و</strong>مت ميان تره کی <strong>و</strong> امين راامين بهقابل برگشت برد.‏ غير به نقطه قصر خارج شد،‏ ارتباط تره کی راسرعت از امنيتی د<strong>و</strong>لت قطعنظامی <strong>و</strong> مراکز با محل اقامت تره کی ت<strong>و</strong>سط<strong>و</strong> دفترکار کرد.‏ 258

www.goftaman.<strong>com</strong>ق<strong>و</strong>ماندانجاندادگارد رياست جمه<strong>و</strong>ری محاصره گرديد.‏ تره کیبه آسانی در داخل قصر تحت نظر نير<strong>و</strong>های<strong>و</strong>فادار به امين قرار گرفت.‏ ميتر<strong>و</strong>خينمام<strong>و</strong>ر کی.‏ جی.‏ بی می ن<strong>و</strong>يسد که قبل ازظهر چهار دهم سپتمبر تره کی بهعزيزاکبری که از س<strong>و</strong>ی امين به ع<strong>و</strong>ض سر<strong>و</strong>ریبه رياست اگسا گماشته شده ب<strong>و</strong>د گفت:‏‏«من تجريد شده ام <strong>و</strong> از انجام هر گ<strong>و</strong>نهعملی نات<strong>و</strong>انم.‏ فقط مداخله اتحادش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی میت<strong>و</strong>اند مرا نجات دهد اما رفقای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یيقيناً‏ مرا نجات نخ<strong>و</strong>اهند داد چ<strong>و</strong>ن از عکسالعمل ايالات متحده خ<strong>و</strong>ف دارند.‏ من بهحزب <strong>و</strong>مردم <strong>و</strong>فادار ب<strong>و</strong>ده ام.‏ اگر بازترا ديده نت<strong>و</strong>انم،‏ خدا حافظ فرزندم»(‏‎75‎‏)‏1979قتل تره کی:‏در حالی که هيچگ<strong>و</strong>نه دلايل <strong>و</strong>ش<strong>و</strong>اهدی <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>دندارد که تره کی حتا پس از ت<strong>و</strong>صيه یش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها کمر به قتل امين بسته باشد،‏اما امين هيچگ<strong>و</strong>نه ملاحظه ای را درراندن تره کی از قدرت <strong>و</strong>قتل ا<strong>و</strong> مدنظرقرار نداد.‏ تره کی در آخرين لحظاتيکهچنگال مام<strong>و</strong>رين امين آماده ی خفه کردنا<strong>و</strong> می شد،‏ کارت حزبی <strong>و</strong> ساعت دست خ<strong>و</strong>درا به قاتلانش داد تا آنرا به امينبسپارند.‏ ارسال کارت حزب <strong>و</strong> ساعت دستیبه جای هر گ<strong>و</strong>نه حرف <strong>و</strong> پيام ديگری حاکیاز نابا<strong>و</strong>ری ا<strong>و</strong>به ت<strong>و</strong>طئه <strong>و</strong> خيانت اميندر برابر خ<strong>و</strong>دش ب<strong>و</strong>د.‏ تره کی هن<strong>و</strong>ز درت<strong>و</strong>هم د<strong>و</strong>ستی <strong>و</strong> <strong>و</strong>فاداری امين به سرميبرد؛ اما حفيظ االله امين پس از قبضهقدرت،‏ ا<strong>و</strong> را ‏"عنصر منافی تکامل انقلاب"‏259www.goftaman.<strong>com</strong>ازپس امينخ<strong>و</strong>اند.‏ راددستگيری تره کی در نخستين بيانيه نجيب<strong>و</strong> ‏«خلق دلير گفت:‏ ي<strong>و</strong>تل<strong>و</strong>يزي<strong>و</strong>نی خ<strong>و</strong>د پير<strong>و</strong>زیکه با افغانستان افتخار دارند انددارای چنين جشن ها ث<strong>و</strong>ر انقلاب کبير معجزهآن يکی پی ديگری کارهای که در خلقبه پيش مير<strong>و</strong>ند.‏ <strong>و</strong> کنند می آسا ت<strong>و</strong>طئههر ساختن باخنثی ما زحمتکش تجا<strong>و</strong>زسرک<strong>و</strong>ب نم<strong>و</strong>دن هر امپرياليزم <strong>و</strong> عنصربين بردن هر از دشمنان انقلاب <strong>و</strong> پيشبه انقلاب مطل<strong>و</strong>ب تکامل منافی سازمانهای خ<strong>و</strong>د<strong>و</strong> تمام عناصر مير<strong>و</strong>ند.‏ بهرا خ<strong>و</strong>اه <strong>و</strong> بدنام که زحمتکشان ما شدند.»(‏‎76‎‏)‏ب<strong>و</strong>دند،‏ ناب<strong>و</strong>د تش<strong>و</strong>يش انداخته داخل خانهدستگيری در تره کی پس از زندانی شد.‏‏(کاخ رياست جمه<strong>و</strong>ری)‏ خلق فردای دستگيریرادي<strong>و</strong>تل<strong>و</strong>يزي<strong>و</strong>ن د<strong>و</strong>لتی در بيماری <strong>و</strong>از پانزدهم سپتمبر ر<strong>و</strong>ز <strong>و</strong>ی،‏ در کليه مقام های حزبی <strong>و</strong>استعفای ا<strong>و</strong> از شبانگاه هشتما<strong>و</strong>سپس در د<strong>و</strong>لتی خبرداد.‏ دست<strong>و</strong>ر شفاهیبه همين سال اکت<strong>و</strong>بر رسانه های د<strong>و</strong>لتی مرگ<strong>و</strong> امين کشته شد بيماریناشی از ا<strong>و</strong> را بر<strong>و</strong>زدهم اکت<strong>و</strong>بر اعلان کردند.‏بد<strong>و</strong>ش محمدقتل تره کی را امين کار ‏(رئيس ستاديعق<strong>و</strong>ب ل<strong>و</strong>ی درستيز ارتش رياستق<strong>و</strong>ماندان گارد جانداد <strong>و</strong> مشترک)‏ ازجانداد <strong>و</strong> يعق<strong>و</strong>ب گذاشت.‏ جمه<strong>و</strong>ری امين محس<strong>و</strong>ب می شدندافسران خلقی طرفدار مشترک ارتشبه رياست ستاد س<strong>و</strong>ی ا<strong>و</strong> که از خانه یفرماندهی ق<strong>و</strong>ای محافظ تره کی در <strong>و</strong> تره کی کهخلق گماشته شده ب<strong>و</strong>دند.‏ محافظ امنيتق<strong>و</strong>ماندان گارد را جانداد (1979)260

www.goftaman.<strong>com</strong>پس از بازگشتخ<strong>و</strong>د ميدانستاز ها<strong>و</strong>انا،‏ به ا<strong>و</strong> گفت که ت<strong>و</strong>جه خ<strong>و</strong>د رادر امنيت رهبر حزب <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لت بيشتر سازد،‏چ<strong>و</strong>ن ميان رهبری اختلاف بر<strong>و</strong>ز کرده است.‏اما ن<strong>و</strong>رمحمدتره کی نميدانست که ر<strong>و</strong>زهایبعد،‏ جانداد بجای حفاظت از جان ا<strong>و</strong>،‏قتل <strong>و</strong>ی را فرماندهی می کند.‏<strong>و</strong>قتی جانداد فرمان شفاهی قتل تره کیرا از يعق<strong>و</strong>ب <strong>و</strong> حفيظ االله امين دريافتکرد،‏ اين <strong>و</strong>ظيفه را به ن<strong>و</strong>به خ<strong>و</strong>د به سهتن از افسران گارد بنام های ر<strong>و</strong>زیمعا<strong>و</strong>ن سياسی،‏ <strong>و</strong>د<strong>و</strong>د آمر مخابره <strong>و</strong> اقبالامر استخبارات گارد مح<strong>و</strong>ل کرد.‏ <strong>و</strong>د<strong>و</strong>د پساز سرنگ<strong>و</strong>نی امين در م<strong>و</strong>رد قتل تره کیگفت:‏ ‏«من ر<strong>و</strong>زهشتم اکت<strong>و</strong>بر به رياستخدمات امنيتی انتخاب شده <strong>و</strong> سرپست ب<strong>و</strong>دمکه شب هنگام جانداد فرمانده گارد،‏ مراصدا کرد <strong>و</strong> گفت:‏ ‏"بنابه دست<strong>و</strong>ر حزب <strong>و</strong>ش<strong>و</strong>رای انقلابی،‏ من مام<strong>و</strong>رم کهن<strong>و</strong>رمحمدتره کی را بکشم.‏ ‏"من پرسيدم کهاين کار را چط<strong>و</strong>ر بايد انجام داد.‏جانداد پاسخ داد که همه چيز حاضر است،‏حتی قبر <strong>و</strong> کفن.‏ ا<strong>و</strong> همچنين گفت که در کارقتل ر<strong>و</strong>زی <strong>و</strong> اقبال هم،‏ شرکت خ<strong>و</strong>اهندکرد.‏ من پستم را تح<strong>و</strong>يل دادم.‏ جانداد دراتاق کارخ<strong>و</strong>د،‏ يکبار ديگر مام<strong>و</strong>ريت مارا تکرار کرد.‏ ا<strong>و</strong>گفت تصميم گرفته شدهاست که تره کی کشته ش<strong>و</strong>د.‏ ر<strong>و</strong>زی از طرفخ<strong>و</strong>د اضافه کرد که ما حق نداريم دست<strong>و</strong>رحزب را اجرا نکنيم.‏ بعد خارج شديم.‏ بهطرف ک<strong>و</strong>تی باغچه <strong>و</strong> به طبقه د<strong>و</strong>م کهتره کی در آنجا ب<strong>و</strong>د رفتيم.‏ ا<strong>و</strong>ل ر<strong>و</strong>زی261www.goftaman.<strong>com</strong>شد،‏ ما در<strong>و</strong>ارد ساختمانراه ر<strong>و</strong> مانديم.»(‏‎77‎‏)‏ميرمحمدصديق فرهنگ م<strong>و</strong>ٔلف افغانستان درپنج قرن اخير ميگ<strong>و</strong>يد که امين بهجانداد هدايت داد تا دستگيری <strong>و</strong> قتلتره کی را در چهار مرحله عملی کنند.‏برمبنای هدايت امين،‏ نخست د<strong>و</strong>تن ازباديگاردان تره کی که هن<strong>و</strong>ز با سلاح خ<strong>و</strong>دنزد ا<strong>و</strong> باقی مانده ب<strong>و</strong>دند از تره کی جداساخته شدند <strong>و</strong> در ق<strong>و</strong>ای زرهدار به قتلرسيدند.‏ سپس افراد خان<strong>و</strong>اده تره کی رابه استثنای خانمش از ا<strong>و</strong> جدا ساختند.‏ درمرحله س<strong>و</strong>م ا<strong>و</strong> را باخانمش از حرمسرایقصر به ک<strong>و</strong>تی باغچه انتقال دادند.‏ درمرحله چهارم ابتدا خانمش را از ا<strong>و</strong> جداکردند <strong>و</strong> بعد اقدام به قتلش نم<strong>و</strong>دند.‏ر<strong>و</strong>زی برای بردن تره کی <strong>و</strong> انجام نقشه قتل<strong>و</strong>ارد اتاق ا<strong>و</strong> شد <strong>و</strong> برايش گفت که با ا<strong>و</strong>بيايد.‏ تره کی قبل از آنکه از اتاق خ<strong>و</strong>دخارج ش<strong>و</strong>د کارت حزبی خ<strong>و</strong>د را از جيبشکشيده به ر<strong>و</strong>زی داد تا آنرا به امينبدهد.‏ سپس ر<strong>و</strong>زی <strong>و</strong> د<strong>و</strong> تن از همراهانش،‏تره کی را به اتاق ديگری که در <strong>و</strong>سط آنتنها يک تخت خ<strong>و</strong>اب بد<strong>و</strong>ن پايه قرار داشت،‏انتقال دادند.‏ <strong>و</strong>د<strong>و</strong>د ميگ<strong>و</strong>يد:‏‏«در اين <strong>و</strong>قت تره کی که دهنش خشک شدهب<strong>و</strong>د آب خ<strong>و</strong>است،‏ اما ر<strong>و</strong>زی اجازه نداد بها<strong>و</strong> آب داده ش<strong>و</strong>د.‏ ر<strong>و</strong>زی <strong>و</strong> اقبال دستانتره کی را بسته <strong>و</strong> ا<strong>و</strong> را در همان تخت بیپايه خ<strong>و</strong>اباندند.‏ ر<strong>و</strong>زی ناگهان با هر د<strong>و</strong>دست گل<strong>و</strong>ی تره کی را محکم گرفت.‏ <strong>و</strong> اقبالبه کمک ا<strong>و</strong> شتافت.‏ آنها متکای ‏(بالشت)‏ک<strong>و</strong>چکی را که در تخت خ<strong>و</strong>اب ب<strong>و</strong>د،‏ ر<strong>و</strong>ی دهن4262

www.goftaman.<strong>com</strong>کی گذاشتند <strong>و</strong><strong>و</strong> بينی ترهلحظه به لحظه به فشار می افز<strong>و</strong>دند.‏ به مندست<strong>و</strong>ر دادند تاپای تره کی را محکمبگيرم.‏ بالآخره پس از پانزده دقيقه ترهکی آرام کرد.‏ ‏(به هلاکت رسيد)‏ آنگاهجسد ا<strong>و</strong> را در پارچه ای پيچيانيده،‏ بام<strong>و</strong>تر به ق<strong>و</strong>ل چکان برديم <strong>و</strong> در قبر <strong>و</strong>ی کهقبلا تهيه شده ب<strong>و</strong>د دفن کرديم.»(‏‎78‎‏)‏د<strong>و</strong>رانتره کی در عملکرد شخصيت <strong>و</strong> حاکميت:‏انقلابیزمامدار نخستين ن<strong>و</strong>رمحمدتره کي ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی درجريان چپ مارکسيستی ه<strong>و</strong>ادار برخلافا<strong>و</strong> افغانستان است.‏ تاريخ معاصر گر<strong>و</strong>هبنيانگذاران بسياری از رهبران <strong>و</strong> های چپ مارکسيست کش<strong>و</strong>رهای اسلامی منطقهبه خص<strong>و</strong>ص کش<strong>و</strong>رهای ايران <strong>و</strong> پاکستان،‏ درکه حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق راتأسيسحالی طريق ک<strong>و</strong>دتای نظامی به تأسيساز کرد ا<strong>و</strong>چند هر پرداخت.‏ حاکميت حزب نيز <strong>و</strong>کارگران انقلاب را حزب ک<strong>و</strong>دتای شعاربا حاکميت را <strong>و</strong> زحمتکشان خ<strong>و</strong>اند کرد،‏آغاز خانه برای آنها نان،‏ لباس <strong>و</strong> حزب دم<strong>و</strong>کراتيکعمل حاکميت ا<strong>و</strong> <strong>و</strong> در اما م<strong>و</strong>ٔفق به تطبيق شعارهایخلق نه تنها سايهخ<strong>و</strong>د نگرديد،‏ بلکه افغانستان در يک مرحله خ<strong>و</strong>فناک <strong>و</strong>اين حاکميت <strong>و</strong>ارد بحرانی کهخ<strong>و</strong>نين بحران <strong>و</strong>بی ثباتی شد.‏ مرگ تره کی <strong>و</strong>سالهای ط<strong>و</strong>لانی پس از هن<strong>و</strong>ز ز<strong>و</strong>ال حاکميت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق ادامهدارد.‏رهبر يککی بمثابه پيشگامی ن<strong>و</strong>رمحمدتره تشکيل حاکميتش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در حزب چپ ه<strong>و</strong>ادار 263www.goftaman.<strong>com</strong>ظاهر نشانیچپ شايد دراز برازندگی ا<strong>و</strong> در ميان ساير رهبرانجريان های چپ مارکسيستی کش<strong>و</strong>رهای اسلامیمنطقه باشد؛ اماتره کی در کرسی حاکميتچنين برازندگی را به نمايش نگذاشت.‏زمام داری تره کی با هيچکدام از سه ن<strong>و</strong>عمشر<strong>و</strong>عيتِ‏ م<strong>و</strong>رد نظر ‏"ماکس <strong>و</strong>بر"‏ جامعهشناس آلمانی که يک نظريه علمی <strong>و</strong>پذيرفته شده در مشر<strong>و</strong>عيت حاکميت هااست،‏ انطباق نداشت.‏ ن<strong>و</strong>رمحمدتره کی نهاز مشر<strong>و</strong>عيت سنتی حاکميت بر خ<strong>و</strong>ردارب<strong>و</strong>د.‏ نه <strong>و</strong>يژگيهای مشر<strong>و</strong>عيت کاريزماتيکرا داشت <strong>و</strong> نه زمام داری ا<strong>و</strong> بهره مند ازمشر<strong>و</strong>عيت عقلايی،‏ مشر<strong>و</strong>عيتی مبتنی برق<strong>و</strong>انين ب<strong>و</strong>د.‏ تره کی <strong>و</strong> حزب دم<strong>و</strong>کراتيکخلق حتا پس از غصب حاکميت از طريقک<strong>و</strong>دتای نظامی در صدد آن نشدند تا باتشکيل ل<strong>و</strong>يه جرگه <strong>و</strong> يا يک مجمع ديگری هرچند بص<strong>و</strong>رت فرمايشی ن<strong>و</strong>ع س<strong>و</strong>م مشر<strong>و</strong>عيت رادر حاکميت خ<strong>و</strong>د ايجاد کنند.‏ تبليغ کيششخصيت برای تره کی که در بسياری ازرژيم های ت<strong>و</strong>تاليتر مارکسيستی متد<strong>و</strong>الب<strong>و</strong>د هيچگ<strong>و</strong>نه مشر<strong>و</strong>عيت کاريزماتيک را درجامعه برای ا<strong>و</strong> ايجاد نکرد.‏ تره کی قبلاز حاکميت شخصيت معر<strong>و</strong>ف <strong>و</strong> شناخته شدهدر ميان عامه مردم نب<strong>و</strong>دکه مردم به ا<strong>و</strong>اعتماد <strong>و</strong> اطمينان کنند.‏ ن<strong>و</strong>رمحمدتره کیدر کرسی حاکميت نيز هيچگ<strong>و</strong>نه جاذبه <strong>و</strong>تأثيری را در گفته ها<strong>و</strong> رفتارهای خ<strong>و</strong>دبجا نگذاشت که م<strong>و</strong>جب اعتماد افکار عم<strong>و</strong>میش<strong>و</strong>د.‏ م<strong>و</strong>قعيت ا<strong>و</strong> در داخل حزبی که رهبریآنرا بد<strong>و</strong>ش داشت بهتر از اين نب<strong>و</strong>د.‏ جناحپرچم رهبری ا<strong>و</strong> را نمی پذيرفتند <strong>و</strong>حتا ا<strong>و</strong>264

www.goftaman.<strong>com</strong>ارتباط بارا متهم بهامريکايی ها <strong>و</strong> سازمان اطلاعاتی ايالاتمتحده امريکا ميکردند.‏ حفيظ االلهامين <strong>و</strong> ه<strong>و</strong>اداران ا<strong>و</strong> در داخل جناح خلقنيز در برابر تره کی کينه <strong>و</strong> خص<strong>و</strong>متپنهان داشتند.‏ اين خص<strong>و</strong>مت سپس آشکارگرديد <strong>و</strong> به قتل تره کی انجاميد.‏تره کی در د<strong>و</strong>ران رهبری حاکميت حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق تدريجاً‏ در اختيار <strong>و</strong>کنتر<strong>و</strong>ل حفيظ االله امين در آمد.‏ ضعف ا<strong>و</strong> درمديريت <strong>و</strong> رهبری حزب <strong>و</strong> حاکميت حزبی،‏ کمفهمی <strong>و</strong>ساده ل<strong>و</strong>حی ا<strong>و</strong> در سياست زمينههای اين کنتر<strong>و</strong>ل را بيشتر از هر عاملديگر فراهم کرد.‏ در حالي که حفيظ االلهامين القاب زيادی رابراي اغفال <strong>و</strong> تحميقتره کی بکار ميبرد اما ا<strong>و</strong> باساده ل<strong>و</strong>حیمي پنداشت که ا<strong>و</strong> مصداق تمام اينالقابيست که در <strong>و</strong>سايل نشرات جمعي د<strong>و</strong>لتيبرايش گفته مي شد.‏ تره کی تا پاياننخستين سال حاکميت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقبه يک فرد منز<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>معتاد به مشر<strong>و</strong>باتالکلی در داخل حزب <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لت مبدل شدهب<strong>و</strong>د <strong>و</strong> آنچی را که امين به خ<strong>و</strong>ردشميداد،‏ ميگفت <strong>و</strong> عمل ميکرد.‏ در محفلتجليل از شصتمين سالگرد ت<strong>و</strong>لد تره کی درجالب <strong>و</strong>شگفت انگيزیتابستانرا در فلم مستند اين محفل از کنتر<strong>و</strong>ل <strong>و</strong>نف<strong>و</strong>ذ امين بر تره کی ميت<strong>و</strong>ان مشاهدهکرد.‏ کريم ميثاق <strong>و</strong>زير ماليه به تره کیگفت:‏ ‏«چ<strong>و</strong>کی شما در اين جا نب<strong>و</strong>د کهنشسته ايد.‏ پر<strong>و</strong>گرام اين ب<strong>و</strong>د که شما درآنجا بنشينيد <strong>و</strong> محفل با سر<strong>و</strong>د <strong>و</strong> م<strong>و</strong>سيقیآغاز ش<strong>و</strong>د.»‏ تره کی در پاسخ ميثاق(CIA)2651357، نکتهwww.goftaman.<strong>com</strong>امين کردهاشاره بهگفت:‏ ‏«به من ا<strong>و</strong> گفت که اين جا بنشين<strong>و</strong>من ديگر نمی فهمم که چه گپ است.»‏ن<strong>و</strong>رمحمدتره کی در کرسی حاکميت بر خلافشعارهای تشکيل حک<strong>و</strong>مت خلق،‏ تأسيس جامعهفاقد طبقه <strong>و</strong> تأمين عدالت <strong>و</strong> مسا<strong>و</strong>ات درمسير ايجاديک طبقه جديد حاکم گامگذاشت.‏ طبقه که بگ<strong>و</strong>نه فزاينده اززندگی خلق فاصله ميگرفت <strong>و</strong> با استفادهاز امکانات حاکميت از ساده زيستی بهزندگی شاهانه <strong>و</strong> اشرافی ر<strong>و</strong>ی می آ<strong>و</strong>رد.‏تره کی قصر رياست جمه<strong>و</strong>ری را خانه خلقناميد تا زمام داری خ<strong>و</strong>د <strong>و</strong> حاکميت حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق را در اذهان عم<strong>و</strong>می بهنمايندگی از خلق <strong>و</strong>انم<strong>و</strong>د کند؛ اما طرززندگی ا<strong>و</strong> در خانه ی خلق هيچ شباهتیبازندگی خلق در بير<strong>و</strong>ن از آن خانهنداشت.‏ سلطان علی کشتمند از رهبرانجناح پرچم <strong>و</strong> از <strong>و</strong>زيران کابينه تره کیبه گ<strong>و</strong>شه هايی از آن زندگی اشارهميکند:‏ ‏«من طی مدت ک<strong>و</strong>تاه قبل اززندانی شدن،‏ شاهد ده ها ضيافت بزرگ <strong>و</strong>اشراف منشانه ب<strong>و</strong>دم که در ارگ ‏(خانه یخلق)‏ <strong>و</strong> قصر چهلست<strong>و</strong>ن،‏ در تالار گلخانهصدارت <strong>و</strong> <strong>و</strong>زارات ام<strong>و</strong>ر خارجه،‏ در پغمان<strong>و</strong> قرغه،‏ در کاريزمير <strong>و</strong> استالف <strong>و</strong> جاهایديگر بر پاشده ب<strong>و</strong>د.‏ بيادم می آيد،‏ دريکی از اين ضيافتها که از جانب حفيظاالله امين در تالار باشک<strong>و</strong>ه <strong>و</strong>زارت ام<strong>و</strong>رخارجه برای هيئات رهبری بد<strong>و</strong>ن هيچگ<strong>و</strong>نهمناسبتی برگزار شده ب<strong>و</strong>د،‏ هنگاميکهن<strong>و</strong>رمحمدتره کی <strong>و</strong>ارد گرديد،‏ ش<strong>و</strong>خی کنان بهامين گفت:‏ ‏"جاهای خ<strong>و</strong>ب را برای خ<strong>و</strong>د(79)266

www.goftaman.<strong>com</strong>دررا ما <strong>و</strong> نگهداشته ایحفيظ االله امينقصرهای کهنه جاداده ای!"‏ راگفت:"بياييدکه جاهای خ<strong>و</strong>د <strong>و</strong> خنديد تبديل نماييم."‏داشت مزاحاظهار <strong>و</strong> خنديد تره کی نيز کردم.‏ازجانب تنی چند آن شب کنسرتی از در زن<strong>و</strong> خ<strong>و</strong>انان مرد آ<strong>و</strong>از ن<strong>و</strong>ازان <strong>و</strong> م<strong>و</strong>سيقی بحد‏(الکلی)‏ ان<strong>و</strong>اع مشر<strong>و</strong>بات انجام گرفت <strong>و</strong> ميخ<strong>و</strong>ارگی دراصلا افراط مصرف گرديد.‏ ميان صاحبان قدرت به سرعت شي<strong>و</strong>ع ميافتمستی يکی<strong>و</strong> ‏(تظاهر)‏ اينگ<strong>و</strong>نه تظاهرات <strong>و</strong> نشانه های انقلابی ب<strong>و</strong>دناز مشخصات <strong>و</strong> شمرده می شد.»‏شراب ن<strong>و</strong>شی راتره کی فرهنگِ‏ می خ<strong>و</strong>ارگی <strong>و</strong> ميان حاکمان حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقدر م<strong>و</strong>ٔلف افغانستان دربه ن<strong>و</strong>شته گسترش داد.‏ مردمصحبت با در حتا ا<strong>و</strong> پنج قرن اخير هنگام‏«در به جای چای شراب می ن<strong>و</strong>شيد:‏ شب جريان آن ت<strong>و</strong>سطمردم که هر صحبت با پياله ای که درتل<strong>و</strong>يزي<strong>و</strong>ن پخش می شد از جرعه به ظاهرداشت جرعه قرار ا<strong>و</strong> برابر تا<strong>و</strong>اقع الکل می ن<strong>و</strong>شيد.‏ در چای اما نشدهپرچم پير<strong>و</strong>ز ببرک <strong>و</strong> بر <strong>و</strong>قتی که هن<strong>و</strong>ز سازمانیحدی به کارهای د<strong>و</strong>لتی <strong>و</strong> تا ب<strong>و</strong>د آن عنانپس از اما رسيدگی می کرد،‏ به خ<strong>و</strong>شگذرانی <strong>و</strong>می گساریکاملا زندگی را راحفيظ االله امين هم ماهرانه ا<strong>و</strong> <strong>و</strong> سپرد نم<strong>و</strong>د.‏تش<strong>و</strong>يق کار اين به ت<strong>و</strong>لدش راباچنان شک<strong>و</strong>هدر‎14‎ج<strong>و</strong>لای‎1979‎سالگرد هيچ زمام داران<strong>و</strong>جلال جشن گرفت که درعهد کش<strong>و</strong>رمشاهده نشده ب<strong>و</strong>د.»(‏‎81‎‏)‏پيشين در 267(80)www.goftaman.<strong>com</strong><strong>و</strong>ل<strong>و</strong>حی سادهچند هر علم سياست <strong>و</strong>مديريتنافهمی تره کی در حفيظ االله امين شمردهع<strong>و</strong>امل نف<strong>و</strong>ذ يکی از اعطای القاب کذايیکه با می ش<strong>و</strong>د کنتر<strong>و</strong>لا<strong>و</strong> بر <strong>و</strong>...‏ کبير نابغه شرق،‏ رهبر سادگیمستدام قايم کرد؛ اما فزاينده <strong>و</strong> بهکه ا<strong>و</strong> حدی نب<strong>و</strong>د نافهمی تره کی در <strong>و</strong> خ<strong>و</strong>دشم<strong>و</strong>رد ساختگی در ا<strong>و</strong>صاف در<strong>و</strong>غين <strong>و</strong> تره کی خ<strong>و</strong>د مش<strong>و</strong>ق اين القابپی نبرد.‏ پاسخ بهدر باری ا<strong>و</strong> برای خ<strong>و</strong>دش ب<strong>و</strong>د.‏ رابطه باکيش شخصيت پرستی گفتپرسشی در <strong>و</strong>د<strong>و</strong>ست دارند را ا<strong>و</strong> که مردم افغانستان را می آ<strong>و</strong>يزند؛ درعکس ا<strong>و</strong> همه جا در اين ادعاکه هيچ مبنای درستی در حالی نداشت.‏<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د ‎1917‎يعنیسال را خ<strong>و</strong>د تره کی سال ت<strong>و</strong>لد ر<strong>و</strong>سيه <strong>و</strong>انم<strong>و</strong>دسال پير<strong>و</strong>زی انقلاب اکت<strong>و</strong>بر <strong>و</strong>لايتمقر نا<strong>و</strong>ه در محل ت<strong>و</strong>لدش را <strong>و</strong> کرد ‏(قريه سرخ يا قلعه سرخ)‏غزنی،‏ س<strong>و</strong>رکلی نا<strong>و</strong>هکه محلی به اين نام در معرفی نم<strong>و</strong>د صاحب نظران بهبسياری از نداشت.‏ <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د قريهکه نام س<strong>و</strong>رکلی يا اند اين با<strong>و</strong>ر تاتره کی معرفی کردند محل ت<strong>و</strong>لد سرخ را که حتا نام محل ت<strong>و</strong>لدنشان داده ش<strong>و</strong>د ‏(رنگانقلاب پر<strong>و</strong>لتری نماد تره کی رمزی از خانه ت<strong>و</strong>لد ترهخ<strong>و</strong>د داشت.‏ را در سرخ)‏ انقلابرهبر ت<strong>و</strong>لد محل عن<strong>و</strong>ان به کی کارگران <strong>و</strong> زحمتکشان افغانستان به م<strong>و</strong>زيماين خانه درتره کی در تص<strong>و</strong>ير <strong>و</strong> شد مبدل مارکس،‏ انگلس <strong>و</strong> لنينتصا<strong>و</strong>يری از کنار به عن<strong>و</strong>ان يکی ازنيز ا<strong>و</strong> گرفت تا قرار <strong>و</strong>تي<strong>و</strong>رسن های آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژی پر<strong>و</strong>لتاريا کهحالی در انقلاب پر<strong>و</strong>لتری معرفی ش<strong>و</strong>د.‏ 268

www.goftaman.<strong>com</strong>مارکسيزم برتره کی ازداشت نادرست <strong>و</strong> سطحی داشت.‏ ا<strong>و</strong> فاقدخلاقيت فکری در فهم <strong>و</strong> ت<strong>و</strong>ضيح فلسفهمارکسيزم <strong>و</strong> نات<strong>و</strong>ان از ارائه ی يک تص<strong>و</strong>يرر<strong>و</strong>شن در م<strong>و</strong>رد آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژی مارکسيزمب<strong>و</strong>دکه پايه های تي<strong>و</strong>ريک <strong>و</strong> مبانی نظریحزب <strong>و</strong>حاکميت حزبی رامی ساخت.‏ تره کی درحالي که رهبري يک حزب چپ مارکسيستي رابد<strong>و</strong>ش داشت <strong>و</strong> از ايجاد جامعه س<strong>و</strong>سيالستي <strong>و</strong>فاقد طبقه سخن ميگفت،‏ ساده ل<strong>و</strong>ح <strong>و</strong>داراي افکار بد<strong>و</strong>ي <strong>و</strong> قبيله يی ب<strong>و</strong>د.‏ درک<strong>و</strong> فهم ا<strong>و</strong> از جامعه افغانستان نيز ناقص<strong>و</strong> غير <strong>و</strong>اقعی ب<strong>و</strong>د.‏ ميرمحمدصديق فرهنگن<strong>و</strong>يسنده <strong>و</strong> م<strong>و</strong>ٔرخ کش<strong>و</strong>ر تره کی را دارایدانش <strong>و</strong> انديشه ابتدايی <strong>و</strong> معتقد بهخرافات عاميانه معرفی می کند که دريکی از بيانيه هايش گفت که تصميم داشتتا انقلاب ‏(ک<strong>و</strong>دتا)‏ را در ماه اسد کهماه شير است انجام دهد،‏ اما ح<strong>و</strong>ادث ا<strong>و</strong>را <strong>و</strong>اداشت تا به <strong>و</strong>ق<strong>و</strong>ع انقلاب در ماهث<strong>و</strong>ر(ماه گا<strong>و</strong>)راضی ش<strong>و</strong>د.‏(82)ر<strong>و</strong>يکردها:‏ر<strong>و</strong>يداد هایداشتهای سياسی <strong>و</strong> ياد تاريخی،‏ صحزب<strong>و</strong>ز<strong>و</strong>ال ظه<strong>و</strong>ر دستگيرپنجشيری،‏ دم<strong>و</strong>کراتيک خلق افغانستان،‏ ص– کار<strong>و</strong>ال،‏ ميرصاحب،‏ درسهای تلخ <strong>و</strong>عبرتبنگاهکابل،‏ چاپ انگيزافغانستان،‏ انتشاراتی مي<strong>و</strong>ند،‏ سالر<strong>و</strong>يدادهایداشتهای سياسی <strong>و</strong> ياد تاريخی،‏ ص..88،1384 ص 74.351.388269350 <strong>و</strong>383 <strong>و</strong>–-1-234www.goftaman.<strong>com</strong>270–5.6همانمآخذ،‏ ص361– حقايق پشت پرده تهاجم اتحادش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی برافغانستان،‏ ص– همان مآخذ،‏ ص8- دگرژنرال محمدنذيرکبيرسراج،‏ ر<strong>و</strong>يدادهایافغانستان،‏ چاپنيمۀ د<strong>و</strong>م سدۀ بيست در کابل،‏ بنگاه انتشارات <strong>و</strong> مطبعۀ مي<strong>و</strong>ند،‏ سال1384 خ<strong>و</strong>رشيدی،‏ ص– درس های تلخ <strong>و</strong>عبرت انگيزافغانستان،‏صخ<strong>و</strong>نينر<strong>و</strong>ز پنجشيری،‏ دستگير،‏ د<strong>و</strong> تاريخ،‏ سايت آريايی،‏که درپی در پی،‏ فلم مستند – د<strong>و</strong> ر<strong>و</strong>ز تل<strong>و</strong>يزي<strong>و</strong>ن د<strong>و</strong>لتیخ<strong>و</strong>رشيدی از دل<strong>و</strong> اين فلم بايافت.‏ افغانستان انتشار آرشيف اداره ی هفتم<strong>و</strong> استفاده از اسناد استخبارات د<strong>و</strong>لت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقدر رادي<strong>و</strong> تل<strong>و</strong>يزي<strong>و</strong>ن د<strong>و</strong>لتی تهيه‏(خاد)‏ شده است.‏ر<strong>و</strong>يدادهایداشتهای سياسی <strong>و</strong> ياد تاريخی،‏ صحقايق پشت پرده تهاجم اتحادش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یبرافغانستان،‏ ص– افغانستان در قرن بيستم،‏ صافغانستان،‏ برگردانبی در جی.‏ کی.‏ به فارسی داکترحميدسيماب،‏ سايت گفتمان.‏آنت<strong>و</strong>ني<strong>و</strong> جي<strong>و</strong>ست<strong>و</strong>زی،‏ افغانستان،‏ جنگ،‏چاپاسداالله شفايی،‏ سياست <strong>و</strong>جامعه،‏ ترجمه:‏ ص‎16‎‏.‏سال‎1386‎خ<strong>و</strong>رشيدی،‏ ايران،‏ .236.www.ariaye.<strong>com</strong>.54.5.163.59.406317279.76– 10––11121314-15-16

www.goftaman.<strong>com</strong>271–17داشتهایيادر<strong>و</strong>يدادهای تاريخی،‏ صسياسی <strong>و</strong> افغانستان،‏ سايتبی در جی.‏ کی.‏ گفتمان.‏پنج قرن اخير،‏ جلد– افغانستان در س<strong>و</strong>م،‏ صاخيردهه درسه ارد<strong>و</strong><strong>و</strong>سياست افغانستان،‏ ص- همان مآخذ،‏ ص80 شماره سند22- اسنادلانه ی جاس<strong>و</strong>سی،ص 1978، از سفارت امريکادرکابل،‏ به <strong>و</strong>زيرام<strong>و</strong>ر خارجه <strong>و</strong>اشنگتن دیسی.‏23- ارد<strong>و</strong> <strong>و</strong>سياست درسه دهه اخير،‏ ص24- افغانستان درقرن بيستم،‏ صسی.‏بی.‏ بی.‏ رادي<strong>و</strong> مصاحبه باسليمان لايق.‏فلم مستندد<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ز پی در پی.‏27- انيس مهاجر،‏ ماهنامه فرهنگی،‏ سياسی،‏اجتماعی <strong>و</strong>هنری اتحاديه سراسری افغانها1381، مصاحبه با‎12‎ح<strong>و</strong>ت درنار<strong>و</strong>ی،‏ شماره مزدک.‏فريداحمد افغانستان،‏ صش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بر 28- حقيقت تجا<strong>و</strong>ز .500.15.24024 اپريل ،2008.180.2326 می.90–-181920213619، تاريخ-25-26.73-29اخير،‏قرن پنج در افغانستان جلدس<strong>و</strong>م،‏ صسندشمارهجاس<strong>و</strong>سی،‏ اسنادلانه فعاليت های اتحاد ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در افغانستانچاپ کابل،‏ بنگاه نشراتی مي<strong>و</strong>ند،‏ سالخ<strong>و</strong>رشيدی،ص،30183.169.180-30www.goftaman.<strong>com</strong>272-31داشتهایيادسياسی <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>يدادهای تاريخی،‏ صژنرال الکساندر ماير<strong>و</strong>ف،‏ در پشتپرده های جنگ افغانستان،‏ ترجمه عزيزآريانفر،‏ چاپ پشا<strong>و</strong>ر،‏ مرکز نشراتیمي<strong>و</strong>ند،‏ سال 2001 ميلادی،‏ ص33- افغانستان در منگنه ژئ<strong>و</strong>پ<strong>و</strong>لتيک،‏ ص938 <strong>و</strong>‎939‎‏.‏.97.-32.78-34ر<strong>و</strong>يداد هایداشتهای سياسی <strong>و</strong> ياد تاريخی،‏ صافغانستان،‏ صش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بر 35- حقيقت تجا<strong>و</strong>ز .250389.48436- افغانستان در قرن بيستم،‏ ص37-- حسينی،‏ س-ن،‏ خاطرات زندان پلچرخی،‏چاپ ش<strong>و</strong>رای ثقافتی جهاد افغانستان،‏ سال،1367 ص .111-38ژنرال محم<strong>و</strong>د قارييف ‏(گارييف)،‏افغانستان پس از بازگشت سپاهيانش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی،‏ ترجمه عزيز آريانفر،‏ چاپ تهران،‏سال39- پنجشيری،‏ اکادميسين دستگير،‏ د<strong>و</strong> ر<strong>و</strong>زخ<strong>و</strong>نين تاريخ،‏ سايت آريايی.‏‎40‎‏-افغانستان در قرن بيستم،‏ صمصاحبه رادي<strong>و</strong> بی بی سی با ببرکشين<strong>و</strong>اری ‎7‎ث<strong>و</strong>رسالنامه 1358 چاپ کابل،‏ <strong>و</strong>زارت اطلاعات<strong>و</strong> کلت<strong>و</strong>ر،‏ شماره ی43- همان مأخذ،‏ صبرنامه عمل حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقافغانستان،‏ چاپ کابل،‏ مطبعه حزبی،‏ ح<strong>و</strong>ت1360 خ<strong>و</strong>رشيدی،‏ ص.24917 <strong>و</strong> .18.138744 ص .619.612.331998، ص-41-42-44

www.goftaman.<strong>com</strong>273-45پردهپشت حقايقافغانستان،‏ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بر تهاجم اتحاد مقا<strong>و</strong>متش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> افغانستان تجا<strong>و</strong>ز مجاهدين،‏ ص47- نجيب االله عظيمی،‏ سايت سپيده دم،‏ ناشرانديشه های دم<strong>و</strong>کراتيک.‏درمسک<strong>و</strong>فارسی ‎48‎‏-سايت گفتگ<strong>و</strong>ی خبرنگار ر<strong>و</strong>زنامۀ ستارۀ سرخ چاپمسک<strong>و</strong> باي<strong>و</strong>ری ک<strong>و</strong>زنتسن مشا<strong>و</strong>رسياسی کميتهمرکزی حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق.‏افغانستان ، ص‎164‎‏.‏ارتش سرخ در <strong>و</strong>لاديمير<strong>و</strong> پلاست<strong>و</strong>ن <strong>و</strong>لاديمير یدرمنگنه افغانستان اندريانف،‏ چاپعزيزآريانفر،‏ ترجمه ژئ<strong>و</strong>پ<strong>و</strong>ليتيک،‏ نشراتی مي<strong>و</strong>ند،‏ سالپشا<strong>و</strong>ر،‏ مرکز ميلادی،‏ صقرن بيستم،‏ ص51- افغانستان در 52- افغانستان درمنگنه ی ژئ<strong>و</strong>پ<strong>و</strong>لتيک،‏ ص.74www.farsi.ru2001.251.97.82-46-49-50.23درت<strong>و</strong>فان لياخفسکی،‏ ‎53‎‏-الکساندر آريانفر،‏ چاپافغانستان،‏ ترجمه عزيز ايران،‏ سالاپريلسی بی.‏ رادي<strong>و</strong> بی.‏ مصاحبه با آصف معر<strong>و</strong>ف.‏سليمان لايق در انگيز<strong>و</strong>عبرت تلخ های درس افغانستان،‏ صظه<strong>و</strong>ر <strong>و</strong>ز<strong>و</strong>ال حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقافغانستان،‏ صفحات1357، چاپ کابل،‏ صسالنامه سال ،200824.18253 <strong>و</strong>‎55‎‏.‏1998، ص.74––-545556- 57.761www.goftaman.<strong>com</strong>27458<strong>و</strong>عبرتتلخ - درس هایافغانستان،‏ صانگيز – همان مآخذ،‏ صژنرال گا<strong>و</strong>رل<strong>و</strong>ف <strong>و</strong>سنيگر<strong>و</strong>ف،‏ تجا<strong>و</strong>ز‏(برافغانستان)،‏ صفياض نجيمی بهرمان،‏ معمای مداخلهنظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی،‏ن<strong>و</strong>يسندهگ<strong>و</strong>رباچف،‏ لنين تا 62- ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی از محققن غربی،‏ ترجمه محم<strong>و</strong>د طل<strong>و</strong>عی،‏شش تن از چاپ تهران سالنظامی‎63‎‏-مصاحبه باژنرال گريلف سرمشا<strong>و</strong>ر علیتا‎1789‎‏،‏ ترجمه عزيز ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی از بلاک چکاد.‏زاده،‏ <strong>و</strong> – افغانستان در قرن بيستم،‏ ص– نظيف االله نهضت،‏ آش<strong>و</strong>ب بيگانگان،‏ چاپبنگاه انتشارات مي<strong>و</strong>ند،‏ کتابخانۀکابل،‏ صبا،‏ سال چاپافغانستان،‏ سايتبی در جی.‏ کی.‏ گفتمان.‏ر<strong>و</strong>ز خ<strong>و</strong>نين تاريخ،‏ سايت آريايی.‏بايگان،‏ نقش استعمار ن<strong>و</strong>ينمحمد افغانستان،‏ چاپ سالجهان ابر قدرت در 1379 خ<strong>و</strong>رشيدی،‏ ص– حقايق پشت پرده تهاجم اتحاد ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یافغانستان،‏ صبر قرن بيستم،‏ ص– افغانستان در حقايق پشت پرده تهاجم ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در83، سليک هريسن ن<strong>و</strong>يسنده <strong>و</strong>افغانستان،‏ ص محقق امريکايی اين مطلب رابه نقل ازسفرانچ<strong>و</strong>ک تحت عن<strong>و</strong>ان افغانستان دراثر د<strong>و</strong>ران امين مطرح ميکند.‏.268.270..88.85.38www.zendagi.<strong>com</strong>.77.143.13691383، ص140 <strong>و</strong>.821975–-5960616465-6667- د<strong>و</strong>– 68 خير–697071

.82www.goftaman.<strong>com</strong>..14727538-727374مآخذ،‏ صهمان- تجا<strong>و</strong>ز،‏ ص– حقايق پشت پرده تهاجم اتحاد ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یبرافغانستان،‏ صکی.‏ جی.‏ بی درافغانستان،‏ ميتر<strong>و</strong>خين،‏ترجمه داکتر حميد سيماب.‏- فيلم مستند د<strong>و</strong> ر<strong>و</strong>ز پی در پی.‏– سيدهادی خسر<strong>و</strong>شاهی،‏ نهضتهای اسلامیافغانستان،‏ چاپ تهران سالص– افغانستان در پنج قرن اخير،‏ جلدس<strong>و</strong>م،‏ ص– فلم مستندد<strong>و</strong> ر<strong>و</strong>ز پی در پی.‏ياد داشتهای سياسی <strong>و</strong> ر<strong>و</strong>يدادهایتاريخی،‏ صافغانستان درپنج قرن اخير،‏ جلدس<strong>و</strong>م،‏ ص82- همان مآخذ،‏ ص1370 خ<strong>و</strong>رشيدی،‏81 <strong>و</strong> .82.398.146.149-757677.1637879-80-81www.goftaman.<strong>com</strong>فصل س<strong>و</strong>محاکميت حفيظ االله امين <strong>و</strong> شکل گيری تجا<strong>و</strong>زنظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی‏"<strong>و</strong>ه چه ناخ<strong>و</strong>ش آينداست به آتشی که بدستخ<strong>و</strong>د بر افر<strong>و</strong>خته يی بنگری،‏ بس<strong>و</strong>زی <strong>و</strong> بسازی؛هر چند خ<strong>و</strong>د را دل آسا هم کنی که از سرخير خ<strong>و</strong>اهی دست به اين کار زده ای!‏هر چه باشد به اين ريشه يابی نياز است،‏چ<strong>و</strong>ن ‏"افغانستان"‏ ساليان دراز در اذهانانسانهای با <strong>و</strong>جدان در ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در خ<strong>و</strong>نج<strong>و</strong>انانی که هرگز مفه<strong>و</strong>م اهدافی گنگی را دربرابر شان گذاشته ب<strong>و</strong>دند،‏ ندانستند؛ بااحساس تنفر از آنانی که مارا در ‏"مردابافغانستان"‏ افگندند <strong>و</strong> هم از کسانيکه تنفرافغانها را نسبت به ما بر انگيختند،‏ بهعن<strong>و</strong>ان لکه ننگی به دامان حزب کم<strong>و</strong>نيستاتحاد ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی نقش بسته خ<strong>و</strong>اهد ماند.‏<strong>و</strong>لاديمير نيکيت<strong>و</strong> <strong>و</strong>يچ پلاست<strong>و</strong>ن <strong>و</strong> <strong>و</strong>لاديمير<strong>و</strong>يکت<strong>و</strong>ر <strong>و</strong>يچ اندريانفدانشمندان شرق شناس ر<strong>و</strong>سیامين در اريکه ی قدرت:‏حفيظ االله امين پس از تحت نظرگرفتن ترهکی در داخل قصر رياست جمه<strong>و</strong>ری بر<strong>و</strong>زچهاردهم سپتمبر‎1979‎ فرمان دستگيری رئيساگسا <strong>و</strong> سه تن از <strong>و</strong>زيران ه<strong>و</strong>ادار تره کیرا صادر کرد.‏ شيرجان مزد<strong>و</strong>ريار دستگيرگرديد <strong>و</strong> رئيس اگسا با گلابز<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> <strong>و</strong>طنجاربه سفارت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی پناه بردند.‏ امين بابرکناری <strong>و</strong> دستگيری تعدادی ازق<strong>و</strong>ماندنان ه<strong>و</strong>ادارتره کی در ارتش،‏ نير<strong>و</strong>ینظامی د<strong>و</strong>لت را تحت کنتر<strong>و</strong>ل خ<strong>و</strong>د گرفت <strong>و</strong>بلافاصله اعضای بير<strong>و</strong>ی سياسی حزب276

www.goftaman.<strong>com</strong>ر<strong>و</strong>زخلق را دم<strong>و</strong>کراتيکبرای تشکيل اجلاسپانزدهم سپتمبر پنجشيریدستگير ف<strong>و</strong>ق العاده فراخ<strong>و</strong>اند.‏ اين جلسه می ن<strong>و</strong>يسد:«امين باچشمانعض<strong>و</strong> گزارش مرگاتاق جلسه شد.‏ <strong>و</strong>ارد اشکبار يارانزخمی شدن زيرک د<strong>و</strong>تن از تر<strong>و</strong>ن <strong>و</strong> هيئجاناز چنين فضای پر در را خ<strong>و</strong>د عامل اصلی<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>رمحمدتره کی را تقديم کرد کهکرد پيشنهاد خ<strong>و</strong>يش معرفی <strong>و</strong> قتل يا<strong>و</strong>ر د<strong>و</strong>لتیتره کی ازتمام مقامات حزبی <strong>و</strong> سبکد<strong>و</strong>ش ش<strong>و</strong>د.»‏تأييددستگيرپنجشری <strong>و</strong> علی رغم مطالبه اين جلسه که به تره کیکريم ميثاق در خ<strong>و</strong>ددفاع از جلسه <strong>و</strong> فرصت اشتراک در اعضای بير<strong>و</strong>ی سياسی حزب بهداده ش<strong>و</strong>د،‏ بلاتقاضای امين پاسخ مثبت گفتند.‏ فاصله پلين<strong>و</strong>م کميته مرکزی تحت رياستطرفداران امين دايرداکترشاه <strong>و</strong>لی از جلسه به اتفاق آراء،‏ تره کیدر گرديد.‏ د<strong>و</strong>لتی برکنارکليه مقام های حزبی <strong>و</strong> از رهبری حزب <strong>و</strong>بجايش حفيظ االله امين در <strong>و</strong> گرفت.‏د<strong>و</strong>لت قرار رادي<strong>و</strong> تل<strong>و</strong>يزي<strong>و</strong>نیامين ا<strong>و</strong>لين بيانيه د<strong>و</strong>لت حزبیبه عن<strong>و</strong>ان رهبرحزب <strong>و</strong> را خ<strong>و</strong>د چهرهبلکه با نه با چشمان اشکبار شب بيستا<strong>و</strong> کرد.‏ فاتحانه ايراد خندان <strong>و</strong> ‏(شانزدهم سپتمبر‎1979‎‏)از<strong>و</strong>پنجم سنبله رابهتل<strong>و</strong>يزي<strong>و</strong>ن رهبري خ<strong>و</strong>د طريق رادي<strong>و</strong> کيش شخصيت پرستي رااطلاع مردم رسانيد.‏ ا<strong>و</strong> درچند هر د<strong>و</strong>لت محک<strong>و</strong>م کرد.‏ حزب <strong>و</strong> در تره کی به صراحت نام نبرداظهاراتش از مت<strong>و</strong>جه تره کی <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی سخنانش بيشتر اما د<strong>و</strong>لت حزبیداخل حزب <strong>و</strong> در ه<strong>و</strong>اداران ا<strong>و</strong> 1979277(1)1358www.goftaman.<strong>com</strong>بص<strong>و</strong>رت غيررا تره کیب<strong>و</strong>د.‏ مستقيم عنصر منافی تکامل مطل<strong>و</strong>ب انقلاب‏«کسانيکه بزرگ منشی خ<strong>و</strong>دگفت:‏ <strong>و</strong> خ<strong>و</strong>اند يافتند <strong>و</strong>ک<strong>و</strong>چک نگری ديگران در در را طريق سرک<strong>و</strong>بی مردم ديگراز را عظمت خ<strong>و</strong>د حرص بی پايان اين<strong>و</strong> ‏...آز تأمين کردند خ<strong>و</strong>اهان اکن<strong>و</strong>ن خاتمه يافتهخ<strong>و</strong>د ظالمان <strong>و</strong> است.»‏نام"اگسا"به"کام"(کارگریتغير از امين داد،‏ د<strong>و</strong>ره جديداستخباراتی م<strong>و</strong>ٔسسه)خبر قان<strong>و</strong>نيت <strong>و</strong>د<strong>و</strong>ره مص<strong>و</strong>ٔنيت،‏ را حک<strong>و</strong>مت خ<strong>و</strong>د محمدابتدا در ا<strong>و</strong> عدالت نام گذاشت.‏ نزديک سر<strong>و</strong>ری رئيساکبری خ<strong>و</strong>يشا<strong>و</strong>ند عزيز پس ازبرياست کام منص<strong>و</strong>ب نم<strong>و</strong>د.‏ را اگسا زادهبه برادر ‏"کام"را ر<strong>و</strong>ز،‏ رياست چند سپرد.‏امين اسداالله خ<strong>و</strong>د داماد <strong>و</strong> عزيزاکبری که پيش از آن رياست يکی ازدادنبد<strong>و</strong>ش داشت با را اداره های اگسا اگسا،‏ ر<strong>و</strong>ابط نزديککار م<strong>و</strong>رد اطلاعات در کردهقرار امين بر با تنگا تنگی را <strong>و</strong> طرفداراناز امين کابينه را ب<strong>و</strong>د.‏ فرمانر<strong>و</strong>ايی صفحات<strong>و</strong> تره کی تصفيه کرد عبدااللهخ<strong>و</strong>د به برادر عملا را شمال کش<strong>و</strong>ر <strong>و</strong>لايت قندز سپرد.‏امين در امين ا<strong>و</strong>لين ش<strong>و</strong>رش مسلحانه نظاميان خلقیفرقه ريشخ<strong>و</strong>ر سرک<strong>و</strong>بدر تره کی را طرفدار ريشخ<strong>و</strong>رميزانش<strong>و</strong>رش ه<strong>و</strong>اداران تره کی دراکت<strong>و</strong>برکرد.‏ر<strong>و</strong>زبه ادعای مير‎1358‎خ<strong>و</strong>رشيدی)‏ ب<strong>و</strong>ق<strong>و</strong>ع پي<strong>و</strong>ست.‏ تره کی دره<strong>و</strong>اداران از صاحب کار<strong>و</strong>ال جناح خلق،‏ جنگ نير<strong>و</strong>های قيام کننده دراما‎24‎ساعت د<strong>و</strong>ام کرد ريشخ<strong>و</strong>ر عليه امين به امين سرک<strong>و</strong>بس<strong>و</strong>ی نير<strong>و</strong>های <strong>و</strong>فادار از 23)197927816

www.goftaman.<strong>com</strong>اين ش<strong>و</strong>رششد.‏ امين سپسرابه گردن اعضای حزب افغان ملت انداخت<strong>و</strong> ژنرال سپين غر از ژنرالان متقاعد عض<strong>و</strong>افغان ملت را که در زندان ب<strong>و</strong>د مسئ<strong>و</strong>لاين ش<strong>و</strong>رش معرفی کرد.‏ پس از سرک<strong>و</strong>بی اينش<strong>و</strong>رش تعداد بيشتری از طرفدارن تره کیدر داخل ارتش <strong>و</strong> بير<strong>و</strong>ن از آن دستگير <strong>و</strong>زندانی شدند.‏ کار<strong>و</strong>ال شمارآنها را بينتا تن ذکرمی کند.(‏‎2‎‏)‏حک<strong>و</strong>مت امين با شعار مصئ<strong>و</strong>نيت،‏ قان<strong>و</strong>نيت<strong>و</strong> عدالت،‏ يکصد <strong>و</strong> سه ر<strong>و</strong>ز ادامه يافت.‏ا<strong>و</strong> در ر<strong>و</strong>زهای نخست حک<strong>و</strong>مت خ<strong>و</strong>د ليستهزار زنداني را بنام اينکه در د<strong>و</strong>رانحاکميت تره کي کشته شده اندبه دي<strong>و</strong>اربير<strong>و</strong>ني ساختمان <strong>و</strong>زارت داخله آ<strong>و</strong>يخت.‏ ا<strong>و</strong>ميخ<strong>و</strong>است تره کی را به عن<strong>و</strong>ان مجرم <strong>و</strong>مسئ<strong>و</strong>ل اصلی اين جنايات معرفی کند <strong>و</strong> ازميزان مخالفت <strong>و</strong> ش<strong>و</strong>رش در کش<strong>و</strong>ر عليهحاکميت خ<strong>و</strong>د بکاهد.‏ در حالی که اينهزاران نفر شامل ليست <strong>و</strong>هزاران تن ديگردر يک <strong>و</strong>نيم سال حک<strong>و</strong>مت مشترک ا<strong>و</strong> <strong>و</strong> تره کیتيرباران شده ب<strong>و</strong>دند <strong>و</strong> يا در کشتارگاهای پلچرخی <strong>و</strong> ساير کشتار گاه ها حتازنده زير خاک شدند.‏ اما حرکت ها <strong>و</strong>شعارهاي امين از مخالفت <strong>و</strong>قيام عليهحک<strong>و</strong>مت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق نکاست.‏طرفداران امين به اين با<strong>و</strong>رهستند که پساز رهبری <strong>و</strong>ی در حزب <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لت سياست جديداز س<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>ی مبتنی بر گفتگ<strong>و</strong> با مخالفيندر حال جنگ جهت انصراف از انحصار قدرتسياسی <strong>و</strong> ايجاد ر<strong>و</strong>ابط مت<strong>و</strong>ازن در عرصهر<strong>و</strong>ابط خارجی برای رهايی از <strong>و</strong>ابستگی بهش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ر<strong>و</strong>يدست گرفته شد.‏ امين در نظر30012279500www.goftaman.<strong>com</strong>رار<strong>و</strong>ابط خ<strong>و</strong>د تاداشت بهب<strong>و</strong>دايالات متحده امريکا پاکستان <strong>و</strong> با گلبدين حکمتيارتماس های ا<strong>و</strong>ليه با بخشد.‏ مخالفان د<strong>و</strong>لت راترين چهره که مهم جهت حلتشکيل ميداد،‏ گام ديگری در امنيت ب<strong>و</strong>د.‏بحران جنگ تشکيل سازمان ملیه<strong>و</strong>اداران امين از انقلاب سخن می گ<strong>و</strong>يندکه دردفاع از قدرت برداشتهانحصار راستای انصراف از شد.‏اينکه حفيظ االله امين تا چهصرف نظر از خ<strong>و</strong>د صادق ب<strong>و</strong>داتخاذ سياست جديد حدی در يکطرف د<strong>و</strong>ران ک<strong>و</strong>تاه حاکميتيا نه،‏ از گرفتا<strong>و</strong> مجال تحقق چنين سياستی رااز ا<strong>و</strong> همين د<strong>و</strong>ران ک<strong>و</strong>تاهدر س<strong>و</strong>ی ديگر از <strong>و</strong> <strong>و</strong>ابستگیحاکميت خ<strong>و</strong>يش کماکان نزديکی <strong>و</strong> <strong>و</strong>مقدمات تجا<strong>و</strong>ز <strong>و</strong> حفظ نم<strong>و</strong>د با ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی را کشی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به افغانستان چيده شد.‏لشکر مسک<strong>و</strong><strong>و</strong>بررسی تجا<strong>و</strong>زنظامی بر افغانستان:‏زمام داران ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی تقاضای مکرر رهبرانحاکم حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق ‏(تره کی <strong>و</strong>امين)‏ را در م<strong>و</strong>رد اعزام ق<strong>و</strong>ا تا آغازد<strong>و</strong>ران رهبری <strong>و</strong> حاکميت امين رد کردند <strong>و</strong>در ع<strong>و</strong>ض به ارسال مقادر هنگفت اسلحه <strong>و</strong>مهمات جنگی افز<strong>و</strong>دند.‏ ترديد رهبرانش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در بسا م<strong>و</strong>اقع ت<strong>و</strong>أم با بحث هایط<strong>و</strong>لانی بر سر درستی <strong>و</strong> نادرستی اعزامق<strong>و</strong>ا ب<strong>و</strong>د.‏ در نشست اعضای بير<strong>و</strong>ی سياسیحزب کم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی که بتاريخ هفدهم،‏هژدهم <strong>و</strong> نزدهم مارچ ‎1979‎ص<strong>و</strong>رت گرفت،‏بسياری از اعضاء با اعزام نير<strong>و</strong>ی نظامیبه مخالفت بر خ<strong>و</strong>استند.‏ در بخشی از اين280

www.goftaman.<strong>com</strong>ازپس کهگفتگ<strong>و</strong> ها ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به عن<strong>و</strong>ان اسنادفر<strong>و</strong>پاشی اتحاد سری آرشيف حزب کم<strong>و</strong>نيست علنی شد،‏ میبی،‏ اندر<strong>و</strong>پ<strong>و</strong>ف درجی.‏ ‏«رئيس کی.‏ آيد:‏ بهباره اعزام ق<strong>و</strong>ا ر<strong>و</strong>ز ا<strong>و</strong>ل جلسات در <strong>و</strong>ی ميگفت:‏ ‏"اگرب<strong>و</strong>د.‏ افغانستان متردد رااعزام داريم،‏ مردم ما عسکر ما <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>دآنهم،‏با خ<strong>و</strong>اند،‏ اما خ<strong>و</strong>اهند متجا<strong>و</strong>ز دستاز نميت<strong>و</strong>انيم افغانستان را ما د<strong>و</strong>م جلسات اندر<strong>و</strong>پ<strong>و</strong>ف،‏بر<strong>و</strong>ز بدهيم."اما داشت؛مداخله اظهار با را مخالفت خ<strong>و</strong>د بحثتعقيب نم<strong>و</strong>دند.‏ را ديگران هم خط ا<strong>و</strong> اين چنين د<strong>و</strong>ام نم<strong>و</strong>د:‏بادير<strong>و</strong>ز از من رفقا!‏ اندر<strong>و</strong>پ<strong>و</strong>ف:‏ کردم،‏فکر اين مسئله عميقًا اينطرف بر اين م<strong>و</strong>ض<strong>و</strong>عبه اين نتيجه رسيدم که ما <strong>و</strong> جدی تحت غ<strong>و</strong>ربص<strong>و</strong>رت خيلی دقيق <strong>و</strong> بايد را دهيم که آيا اعزام ق<strong>و</strong>امداقه قرار <strong>و</strong> می دارد؟به افغانستان کدام مفه<strong>و</strong> دارد،‏ دينحالت بدی قرار در اقتصاد نف<strong>و</strong>ستمام تقريباً‏ است،‏ مسلط اسلام نميکنم کهمن فکر است.‏ ر<strong>و</strong>ستايی بيس<strong>و</strong>اد دررا انقلاب که ت<strong>و</strong>انست ماخ<strong>و</strong>اهيم افغانستان به کمک برچه خ<strong>و</strong>يش نگهداريم.‏نبايدما قابل تحمل است <strong>و</strong> غير اين فکر آنرابپذيريم.‏خطر من نظررفيق اندر<strong>و</strong>پ<strong>و</strong>ف راکه ازگر<strong>و</strong>ميک<strong>و</strong>:‏ افغانستان صرف نظربه اعزام عسکر ميکنم...‏تأييد نماييم،‏ کاملا <strong>و</strong>سايط زرهدار<strong>و</strong> تانکها کيری ليننک<strong>و</strong>:‏ ميکنم کهمن فکر نميت<strong>و</strong>اندآنهارانجات دهد.‏ به صراحت عام <strong>و</strong>بايد اين م<strong>و</strong>ض<strong>و</strong>ع را ما ايشان ت<strong>و</strong>ضيح نمائيم...‏تام بر 281www.goftaman.<strong>com</strong>ع<strong>و</strong>امل منفیکاسگين:‏نهايت زياد خ<strong>و</strong>اهد ب<strong>و</strong>د.‏ تعدادی از کش<strong>و</strong>رها ف<strong>و</strong>رًا مخالف ما خ<strong>و</strong>اهند شد.‏ عامل مثبت‏(دراعزام عساکر)‏ <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د ندارد.‏<strong>و</strong>قتی ت<strong>و</strong>افق آراءحاصل گرديد،منشی عم<strong>و</strong>میکميته مرکزی حزب کم<strong>و</strong>نيست لي<strong>و</strong>نيد برژنفکه در جلسات قبلی سهم نگرفته ب<strong>و</strong>د،‏تصميم اتخاذشده را تائيد نم<strong>و</strong>د <strong>و</strong>اظهارداشت:‏ ‏"تصميم اعضاء صايب است.‏ بمامناسب نخ<strong>و</strong>اهد ب<strong>و</strong>د که به اين جنگ کشاندهش<strong>و</strong>يم."‏ گر<strong>و</strong>ميک<strong>و</strong> تش<strong>و</strong>يش خ<strong>و</strong>د را در بارهغير قابل اعتماد ب<strong>و</strong>دن ارد<strong>و</strong>ی افغانستاند<strong>و</strong> باره اظهار داشت.‏ <strong>و</strong>یافز<strong>و</strong>د:"اگرسربازان خ<strong>و</strong>درا به افغانستانبفرستيم،‏ اين عمل ما معنی اشغالافغانستان را خ<strong>و</strong>اهد داشت.‏ اين کار مارا در صحنه بين المللی در حالت نهايتبدی قرار خ<strong>و</strong>اهد داد."‏اما سرانجام پای ارتش سرخ ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بهافغانستان کشانيده شد.‏ مارشال استين<strong>و</strong>ف<strong>و</strong>زيردفاع ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>بسياری ازژنرالان ارتشتاماه آگست ‎1979‎با اعزام ق<strong>و</strong>ای نظامیمخالفت می <strong>و</strong>رزيدند.‏ استين<strong>و</strong>ف سپس در ماهاکت<strong>و</strong>بر <strong>و</strong> ن<strong>و</strong>امبر به اين نتيجه رسيد کهاعزام ق<strong>و</strong>ای نظامی اجتناب ناپذير است؛هر چند هن<strong>و</strong>ز تره کی در رهبری حزب <strong>و</strong>حاکميت حزبی قرارداشت.‏ سرنگ<strong>و</strong>نی <strong>و</strong> قتلتره کی اعزام ق<strong>و</strong>ای نظامی را قطعی <strong>و</strong>تسريع ساخت.‏ اما اين پرسش هن<strong>و</strong>ز باديدگاه های متفا<strong>و</strong>ت م<strong>و</strong>رد بحث <strong>و</strong> ارزيابیقرار دارد که زمام داران ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی علیرغم مخالفت های پيهم به اعزام ق<strong>و</strong>ا،‏ چرا(3)«...282

تصميم به حملهگرفتند؟ انگيزه <strong>و</strong>چه ب<strong>و</strong>د؟www.goftaman.<strong>com</strong>نظامیع<strong>و</strong>امل اصلی اين حملهانگيزه های تجا<strong>و</strong>زدسترسی به آبهای گرم:‏برخی از تحليلگران،‏ لشکر کشی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی رادر رسيدن به آبهای گرم به عن<strong>و</strong>ان انگيزهاصلی آنها در ي<strong>و</strong>رش به افغانستان مطرحميکنند.‏ دسترسی به آب های گرم يکی ازآرز<strong>و</strong>ها <strong>و</strong> اهداف تاريخی <strong>و</strong> دايمی ر<strong>و</strong>س هاب<strong>و</strong>د.‏ دسترسی به آبهای گرم به عن<strong>و</strong>انانگيزه <strong>و</strong> دليل هج<strong>و</strong>م نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی برافغانستان در نخستين ايام هج<strong>و</strong>م مطرحشد.‏ طرح اين پيش فرض از نگرش به ت<strong>و</strong>سعهطلبی <strong>و</strong> پيشر<strong>و</strong>ی های د<strong>و</strong>لت تزاری ر<strong>و</strong>سيهدر قرن هژدهم <strong>و</strong> نزدهم ريشه می گرفت.‏حاکمان تزاری در درازای قرن قلمر<strong>و</strong>حاکميت خ<strong>و</strong>د را بس<strong>و</strong>ی جن<strong>و</strong>ب <strong>و</strong> مناطقآسيای ميانه گسترش دادند <strong>و</strong> سپس اينسياست ت<strong>و</strong>سعه طلبی از س<strong>و</strong>ی حاکمانبلش<strong>و</strong>يک <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لت س<strong>و</strong>سياليستی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> حزبکم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی تعقيب شد.‏ از اين ر<strong>و</strong>لشکرکشی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در آغاز دهه س<strong>و</strong>م قرنبيست بر افغانستان از س<strong>و</strong>ی برخی ازتحليلگران <strong>و</strong> سياستمداران غربی در جهتتکميل سياست ت<strong>و</strong>سعه طلبانه تزاری <strong>و</strong>کم<strong>و</strong>نيستی ر<strong>و</strong>س ها ارزيابی گرديد.‏ امارهبران ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی با <strong>و</strong>اکنش شديد هرگ<strong>و</strong>نهانديشه <strong>و</strong> برنامه ای را در اين م<strong>و</strong>ردترديد کردند.‏ زمام داران ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ت<strong>و</strong>سعهطلبی را برای دسترسی به ثر<strong>و</strong>ت <strong>و</strong> منابعطبيعی کش<strong>و</strong>رهای ديگر خص<strong>و</strong>صيت19283www.goftaman.<strong>com</strong><strong>و</strong> استعمارامپرياليستیگری امپرياليست های غربی تلقی کردندکهب<strong>و</strong>ی نفت آنان را بس<strong>و</strong>ی منابع انرژی <strong>و</strong>ثر<strong>و</strong>ت سرزمين های ديگر می کشاند.‏هر چند رهبران ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی از <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د هرگ<strong>و</strong>نهرابطه ميان لشکر کشی بر افغانستان <strong>و</strong>دسترسی به آبهای گرم <strong>و</strong>منابع ديگر در بحرهند <strong>و</strong> شرق ميانه انکار کردند،‏ اماتجا<strong>و</strong>ز نظامی بر افغانستان نير<strong>و</strong>های ارتشسرخ را در فر<strong>و</strong>دگاه شيندند درکيل<strong>و</strong>متری تنگنه هرمز <strong>و</strong> مرزهای شرقیافغانستان در دهانه ی تنگی خيبر قرارداد.‏ اين م<strong>و</strong>قعيت به آسانی می ت<strong>و</strong>انستنقطه عزيمت ق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در دسترسی <strong>و</strong> ياکم از کم در جهت تهديد مناطق مهم <strong>و</strong>استراتژيک بحر هند <strong>و</strong> خا<strong>و</strong>رميانه باشد.‏ چهتضمينی <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د داشت که ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها پس ازتسلط کامل بر افغانستان،‏ سرک<strong>و</strong>بی تمامش<strong>و</strong>رش ها <strong>و</strong> مخالفت ها در برابر حاکميتحزب دم<strong>و</strong>کرايتک خلق <strong>و</strong> استحکام اينحاکميت به آنس<strong>و</strong>ی خيبر <strong>و</strong> به س<strong>و</strong>ی مناطقنفت خيز خا<strong>و</strong>رميانه گام بر ندارند؟ اماعلی رغم اين حدس ها <strong>و</strong> پيش فرض ها نکتهر<strong>و</strong>شن آن ب<strong>و</strong>د که انگيزه اصلی مسک<strong>و</strong> رادر اعزام ق<strong>و</strong>ا <strong>و</strong>يا تجا<strong>و</strong>ز نظامی برافغانستان دسترسی به آبهای گرم <strong>و</strong> منابعانرژی در شرق ميانه تشکيل نمی داد.‏360ملح<strong>و</strong>ظات آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژيکی:‏عده ای حمله به افغانستان را به انگيزه<strong>و</strong> ملح<strong>و</strong>ظات آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژيکی رهبران ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یارتباط ميدهند <strong>و</strong> آنرا ناشی از عمل بهدکت<strong>و</strong>رين برژنف ميدانند.‏ برمبنای اين284

www.goftaman.<strong>com</strong>ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به خ<strong>و</strong>ددکت<strong>و</strong>رين،‏د<strong>و</strong>لت های به رهبری حزبکه از حق ميداد ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی حمايت- لنينيست طرفدار مارکسيست شکستدخالت نظامی،‏ جل<strong>و</strong> سرحِد تا <strong>و</strong> کند دربگيرد.‏ را سق<strong>و</strong>ط اين د<strong>و</strong>لت ها <strong>و</strong> میدکت<strong>و</strong>رين برژنف به اين نکته تأکيد د<strong>و</strong>لت های چپ انقلابیشدکه پشتيبانی از <strong>و</strong>ظايفخط مارکسيزم-لنينيزم ر<strong>و</strong>سی از در هرانترناسي<strong>و</strong>ناليستی د<strong>و</strong>لت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی است.‏ اصلی درد<strong>و</strong>لت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی نقش مستقيم <strong>و</strong> چند حاکميت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق نداشت اماافغانستانحزب اين حاکميت از پس سياست مسک<strong>و</strong>شامل ارد<strong>و</strong>گاهدر متدرجاً‏ س<strong>و</strong>سياليستی گرديد.‏ به <strong>و</strong>يژه پس ازماهمی‎1979‎مسک<strong>و</strong>باگسترش کمک های هنگفت نظامی<strong>و</strong>اقتصادی به د<strong>و</strong>لت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلققطاردر افغانستان اين د<strong>و</strong>لت راعملا د<strong>و</strong>لت های س<strong>و</strong>سياليستی جهان <strong>و</strong>مشم<strong>و</strong>لساير دخالت هایبرابر آن در پشتيبانی از ت<strong>و</strong>جيه <strong>و</strong>البته در امپريالزم قرارداد.‏ تمام سالهایدر <strong>و</strong> استدلال لشکر کشی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی کمکمق<strong>و</strong>له از هشتاد دهه انترناسي<strong>و</strong>ناليستی به کثرت استفاده میاين تعبير،‏ انگيزه حمله بهدر شد.‏ آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژيکیبا<strong>و</strong>رهای در افغانستان نهفته ب<strong>و</strong>د.‏بهحمله در آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژيکی انگيزه گفتگ<strong>و</strong>های ط<strong>و</strong>لانی اعضایافغانستان از دفتر سياسی حزب کم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی پيرام<strong>و</strong>نبه افغانستان که پس ازاعزام ق<strong>و</strong>ا قابلگرديد منتشر ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی فر<strong>و</strong>پاشی <strong>و</strong>تبصره ها در چند هر استنباط است.‏ ت<strong>و</strong>ضيحات رسمی،‏ مقامات ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی اسبق در285www.goftaman.<strong>com</strong>برکشی لشکرزمان به دلايل آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژيکیافغانستان کمتر آن سک<strong>و</strong>تم<strong>و</strong>رد در اما انگشت گذاشته اند ازگريشن"‏ <strong>و</strong>ی.‏ نکرده اند."<strong>و</strong>يکت<strong>و</strong>ر.‏ نيز سياسی حزب کم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یاعضای دفتر ‏«انترناسي<strong>و</strong>ناليزم س<strong>و</strong>سياليستی ماگفت:‏ دستدر مردم افغان را مکلف ساخت تا را کمک کنيم.»(‏‎4‎‏)‏آ<strong>و</strong>ردهای انقلاب ث<strong>و</strong>ر ع<strong>و</strong>املآيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژيکی يکی از انگيزه اگر اعزام ق<strong>و</strong>ای نظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به افغانستانارزيابی ش<strong>و</strong>د،‏ ريشه های اين انگيزه بهجهان س<strong>و</strong>مم<strong>و</strong>قعيت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در سياست <strong>و</strong> حاکميت حزبپشتيبانی از برمی گشت.‏ چپحزب عن<strong>و</strong>ان به خلق دم<strong>و</strong>کراتيک قيمتی به شم<strong>و</strong>ل حملهمارکسيستی به هر درکش<strong>و</strong>ر هاینظامی جايگاه ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی را مايه تش<strong>و</strong>يق جنبش<strong>و</strong> ميبرد جهان س<strong>و</strong>م بالا کسب قدرت <strong>و</strong> م<strong>و</strong>جب پايداریهای مشابه در استحکام پايه هاید<strong>و</strong>لت های مشابه در به ق<strong>و</strong>ل ن<strong>و</strong>يسنده <strong>و</strong>می شد.‏ اقتدار عل<strong>و</strong>ماستاد ‏"پی يرآلن"‏ س<strong>و</strong>يسی پژ<strong>و</strong>هشگر ‏«بير<strong>و</strong>ی سياسی حزبسياسی دانشگاه ژني<strong>و</strong>:‏ ميدانست که درکم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی کاملا افغانستان اساسات انقلاب اجتماعی <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>دکه رژيم حزبهمچنان آگاه ب<strong>و</strong>د ندارد.‏ م<strong>و</strong>قفزمان تره کی دم<strong>و</strong>کراتيک خلق در شدهزمان امين ضعيفتر ضعيفی داشت که در نظرآن افغانستان در با <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د ب<strong>و</strong>د.‏ برایمی ت<strong>و</strong>انست مثالی خ<strong>و</strong>بی باشد مسک<strong>و</strong> به‏"جهان س<strong>و</strong>م"‏ آنکه چگ<strong>و</strong>نه کش<strong>و</strong>ری از مارکسيزم گام می زند.»(‏‎5‎‏)‏راه 286

www.goftaman.<strong>com</strong>قدرت در در<strong>و</strong>نمنازعه یحاکميت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> تجا<strong>و</strong>ز برافغانستان:‏در برخی از تحليل ها،‏ لشکر کشی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یبه افغانستان در منازعه <strong>و</strong> رقابت پنهانرهبران حزب کم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> دستگاه هایاستخباراتی آن کش<strong>و</strong>ر بر سر قدرت قابلبررسی <strong>و</strong> مطالعه است.‏ ‏"سليک هريسن"‏ن<strong>و</strong>يسنده <strong>و</strong>پژ<strong>و</strong>هشگر امريکايی به نقل ازمنابع ر<strong>و</strong>سی مين<strong>و</strong>يسد:‏‏«رقابت کی.‏ جی.‏ بی <strong>و</strong> سازمان استخباراتنظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ‏(جی.‏ آر.‏ ي<strong>و</strong>)‏ در افغانستاندر شکل گيری ح<strong>و</strong>ادثيکه منجر به اشغالافغانستان از طرف ق<strong>و</strong>ای سرخ <strong>و</strong>تزئيدمجادله بر سرقدرت ميان کم<strong>و</strong>نيستها گرديد،‏نقش مهمی را بازی کرد.‏ کی.‏ جی.‏ بی درقلمر<strong>و</strong> سازمان استخبارات نظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی<strong>و</strong>قتی مداخله ميکرد که مسئله <strong>و</strong>فاداری بهد<strong>و</strong>لت <strong>و</strong> نظام اتحاد ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی مطرح ميگرديد.»‏287(6)‏"زبگني<strong>و</strong>برژنسکی"‏ مشا<strong>و</strong>ر امنيت ملی رئيسجمه<strong>و</strong>ر کارتر اين حمله را به رقابت هایدر<strong>و</strong>نی د<strong>و</strong> سازمان اطلاعاتی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی يعنیکی.‏ جی.‏ بی <strong>و</strong> جی.‏ آر.‏ ي<strong>و</strong> ارتباط ميدهد.‏به با<strong>و</strong>ر برژنسکی ارتش ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی که از طريقمشا<strong>و</strong>رين <strong>و</strong> مام<strong>و</strong>رين سازمان اطلاعاتی اشتح<strong>و</strong>لات در حاکميت حزب دم<strong>و</strong>کرايتک خلق رازير نظارت داشت به اعزام ق<strong>و</strong>ا مخالفتميکرد.‏ اما کی.‏ جی.‏ بی به خص<strong>و</strong>ص پس ازقتل تره کی از اين حمله پشتيبانی مینم<strong>و</strong>د.‏ در چنين زمانی نف<strong>و</strong>ذ <strong>و</strong> نقش کی.‏ جی.‏بی در در<strong>و</strong>ن دستگاه اقتدار ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی افزايشيافته ب<strong>و</strong>د.(‏‎7‎‏)‏www.goftaman.<strong>com</strong>در<strong>و</strong>نی دستگاهدر رقابتهای قدرت بر سر لشکر کشی <strong>و</strong> دخالت درافغانستان،‏ از نقش کی.‏ جی.‏ بی.‏ <strong>و</strong> رئيسآن اندر<strong>و</strong>پ<strong>و</strong>ف سخن زده می ش<strong>و</strong>د.‏ تحليلگرانيکه از اين زا<strong>و</strong>يه به تجا<strong>و</strong>ز نظامیش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی نگاه می کنند،‏ اراده ی اندر<strong>و</strong>پ<strong>و</strong>ف<strong>و</strong> نقش کی.‏ جی.‏ بی را در حمله بهافغانستان برجسته تر می بينند.‏علاقمندی اندر<strong>و</strong>پ<strong>و</strong>ف رئيس کی.‏ جی.‏ بی درصع<strong>و</strong>د به آخرين پله قدرت در رهبری حزب <strong>و</strong>د<strong>و</strong>لت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی،‏ انگيزه ی ا<strong>و</strong> را در حمله برافغانستان تشکيل می داد،‏ چ<strong>و</strong>ن حمله بهافغانستان دست ا<strong>و</strong> را در رقابت هایدر<strong>و</strong>نی بر سر قدرت بازتر ميکرد.‏ يکن<strong>و</strong>يسنده <strong>و</strong> پژ<strong>و</strong>هشگر افغان به اين با<strong>و</strong>راست که برهم خ<strong>و</strong>ردن <strong>و</strong>ضع صحی بريژنف کهديگر علاقمند رهبری کش<strong>و</strong>ر از سالبه بعد نب<strong>و</strong>د؛ اندر<strong>و</strong>پف را تحريک کرد تابا استفاده از ضعف مزاجی منشی عم<strong>و</strong>می،‏به تق<strong>و</strong>يت م<strong>و</strong>اضع خ<strong>و</strong>يش به کمک ‏(کی.‏ جی.‏بی)‏ در در<strong>و</strong>ن حزب پرداخته <strong>و</strong> حمايت چهرههای اصلی رهبری ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی مثل س<strong>و</strong>سلف‏(رهبرساز)،‏ کاسگين نخست <strong>و</strong>زير،‏ گر<strong>و</strong>ميک<strong>و</strong><strong>و</strong>زيرخارجه <strong>و</strong> پاناماريف رئيس ر<strong>و</strong>ابط بينالمللی حزب را بدست آ<strong>و</strong>رد.‏ در نتيجهافزايش نف<strong>و</strong>ذ اند<strong>و</strong>رپف در در<strong>و</strong>ن حزب <strong>و</strong>د<strong>و</strong>لت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی،‏ قدرت <strong>و</strong>زارت دفاع <strong>و</strong> دستگاهاستخباراتی آن به درجه د<strong>و</strong>م تنزيل کرد.‏به عقيده م<strong>و</strong>ص<strong>و</strong>ف برکناری <strong>و</strong> قتل تره کیاز س<strong>و</strong>ی امين که برژنف را خشمگين ساخت<strong>و</strong> م<strong>و</strong>جب لشکر کشی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بر افغانستانشد زمينه را برای رئيس کی.‏ جی.‏ بیفراهم کردتا بس<strong>و</strong>ی آخرين نقطه اهرم قدرت1976-77288

www.goftaman.<strong>com</strong>بردارد:‏در ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی گام‏«زيرا همانط<strong>و</strong>ريکه در ر<strong>و</strong>يداد هایافغانستان دست ‏(کی.‏ جی.‏ بی)‏ باز میشد،‏ در در<strong>و</strong>ن جامعه <strong>و</strong> رهبری ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی نيزحيطه عمل آن گسترش می يافت.‏ بازی خيلیظريف <strong>و</strong> د<strong>و</strong>ر انديشانه يی سياسی که هممنجربه کنارزدن رقبای اندر<strong>و</strong>پف شد <strong>و</strong> همبرژنف را به س<strong>و</strong>ی يک ماجراج<strong>و</strong>يی بااستفاده از احساساتش هل داد.‏ شکی نيستکه اندر<strong>و</strong>پف پايان اين ماجرا را بهخ<strong>و</strong>بی محاسبه کرده ب<strong>و</strong>د <strong>و</strong> ميدانست کهمسئ<strong>و</strong>ليت آن مت<strong>و</strong>جه رهبر خ<strong>و</strong>اهد شد.‏ <strong>و</strong>هرگاهيکه ا<strong>و</strong> لگام قدرت را بدست بگيرد،‏بد<strong>و</strong>ن اشکال می ت<strong>و</strong>اند،‏ لکه ی ماجراج<strong>و</strong>يیبريژنف را از طريق برگشت دادن ق<strong>و</strong>ا پاککند،‏ بد<strong>و</strong>ن اينکه پای خ<strong>و</strong>دش در قضيهدخيل باشد.»‏يکی از‏"گرگی اريات<strong>و</strong>ف"‏افراد نزديک به اندر<strong>و</strong>پ<strong>و</strong>ف نيز از اينبا<strong>و</strong>ر رئيس کی.‏ جی.‏ بی سخن می گ<strong>و</strong>يدکهحض<strong>و</strong>ر ق<strong>و</strong>ای نظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در افغانستانط<strong>و</strong>ل نمی کشد.‏ به ق<strong>و</strong>ل نامبرده،‏ اندر<strong>و</strong>پ<strong>و</strong>فمی پنداشت که ببرک کارمل که نسبت بهامين معتدل تر ب<strong>و</strong>د ثبات <strong>و</strong> استقرار رابه آسانی به کش<strong>و</strong>ر بر ميگرداند.‏ امااريات<strong>و</strong>ف ديدگاه <strong>و</strong> با<strong>و</strong>ر رئيس کی.‏ جی.‏ بیرا اشتباه تلقی می کند:‏ ‏«اشتباه بزرگاندر<strong>و</strong>پ<strong>و</strong>ف اين ب<strong>و</strong>د که بر ببرک کارمل خيلیحساب ميکرد.‏ اندر<strong>و</strong>پ<strong>و</strong>ف نت<strong>و</strong>انست به اينحقيقت پی ببردکه برای کارمل بد<strong>و</strong>ن کمکسرنيزه های خارجی امکان زعيم شدن م<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>دنب<strong>و</strong>د.»(‏‎9‎‏)‏،Georgy Arbatov289(8)www.goftaman.<strong>com</strong><strong>و</strong>ببرکپرچم حمايت ازجناحکارمل:‏انگيزه هاینکات قابل بحث در يکی از بهافغانستان بر ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی کشی لشکر ببرک کارمل <strong>و</strong>حمايت از در تصاميم مسک<strong>و</strong> جناح پرچم برای رساندن به رهبری حزب <strong>و</strong>بيشتراين ادعا ميگردد.‏ حاکميت حزبی بر س<strong>و</strong>ی جناح خلق به خص<strong>و</strong>ص ه<strong>و</strong>اداراناز ش<strong>و</strong>د.‏می مطرح جناح اين در امين <strong>و</strong>زيران کابينهعبدالقد<strong>و</strong>س غ<strong>و</strong>ربندی از قدرت حزبی‏«کارمل منشأ امين می ن<strong>و</strong>يسد:‏ امکان رسيدنخارج حزب ميدانست <strong>و</strong> در را اراده ملیخارج از نيز به قدرت ملی را تصادفی نيست کهلهذا می نم<strong>و</strong>د.‏ جستج<strong>و</strong> قب<strong>و</strong>ل يک افتضاح بين المللیش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی با خلاف کليه<strong>و</strong> قش<strong>و</strong>ن سرخ رابه حرکت درآ<strong>و</strong>رد خشنن<strong>و</strong>رمهای جامعه بشری دست بيک تجا<strong>و</strong>ز سرنگ<strong>و</strong>ن ساختد<strong>و</strong>لتی را عريان زد.‏ <strong>و</strong> <strong>و</strong>لیرئيس آنرا که د<strong>و</strong>ست ش<strong>و</strong><strong>و</strong>ری ب<strong>و</strong>د نمیداخلی خ<strong>و</strong>د ام<strong>و</strong>ر در ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی را مداخله گماشته<strong>و</strong> کرد تر<strong>و</strong>ر بعدًا خ<strong>و</strong>است مسم<strong>و</strong>م <strong>و</strong> اريکه باصطلاحبر را حلقه بگ<strong>و</strong>ش خ<strong>و</strong>د قدرت نام نهاد تکيه داد.»‏اعزام ق<strong>و</strong>ادر را انگيزه ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها آيا نظامی رساندن ببرک کارمل بهتجا<strong>و</strong>ز <strong>و</strong> اينآنها کرسی حاکميت تشکيل ميداد؟ آيا جناح پرچمبه تقاضای کارمل <strong>و</strong> تصميم را سرک<strong>و</strong>بی حک<strong>و</strong>مت حفيظ<strong>و</strong> فشار که در زير داشتند،‏ گرفتند؟االله امين قرار دستگاه اقتداررقابت در<strong>و</strong>نی در اگر م<strong>و</strong>ٔلفه های تجا<strong>و</strong>زش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به عن<strong>و</strong>ان يکی از <strong>و</strong>باشد افغانستان مطمح نظر نظامی بر اين تجا<strong>و</strong>زاندر<strong>و</strong>پف در بی <strong>و</strong> جی.‏ نقش کی.‏ (10)290

www.goftaman.<strong>com</strong>ببرکآيا ش<strong>و</strong>د برجسته تلقیم<strong>و</strong>رديگانه فرد اصلی <strong>و</strong> کارمل گزينه حزبحاکميت <strong>و</strong> رهبری در اعتماد دم<strong>و</strong>کراتيک خلق به جای حفيظ االله امينب<strong>و</strong>د؟م<strong>و</strong>ٔسسه‏"<strong>و</strong>لاديميرپلاست<strong>و</strong>ن"‏مطالعات شرق شناسی در ر<strong>و</strong>سيه ميگ<strong>و</strong>يد:‏لحظات خيلی حساس در‏«اين پری هادر دررا د<strong>و</strong>ستان خ<strong>و</strong>د ب<strong>و</strong>دند.آنها مسک<strong>و</strong> همه<strong>و</strong>مام<strong>و</strong>رين کميته مرکزی ما ادارات ما ر<strong>و</strong>زه می ديدند.»‏قتلپس از ‏"پلاست<strong>و</strong>ن"رهبری ببرک کارمل را بیجی.‏ پافشاری کی.‏ امين نتيجه تصميم <strong>و</strong> که سپس مشا<strong>و</strong>ران نظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ازميداند میا<strong>و</strong> شاکی ب<strong>و</strong>دند.‏ اين انتخاب ناراض <strong>و</strong> مشا<strong>و</strong>رانباره کارمل بيشتر ‏«در ن<strong>و</strong>يسد:‏ جی.‏کی.‏ آنها خ<strong>و</strong>بی نداشتند.‏ نظامی،‏ نظر متهم ساختن به پافشاری بربا بی را آن هنگام که درنامزدی کارمل در راحينسرخ<strong>و</strong>د کرملين به گ<strong>و</strong>نه ی جان فرسا ‏"مستقل"‏افغانستان ‏"آينده"‏ تعيين رهبر ناسزامیباد به ميزدند؛ سنگ به گرفتند.»‏به خص<strong>و</strong>ص محم<strong>و</strong>دبريالی درپری های سفير ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی هاتا کردند تلاش زياد اسلام آباد س<strong>و</strong>یجناح پرچم که از به حمايت از را امينخلقی های حاکم به رهبری تره کی <strong>و</strong> ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی هااما جلب کند.‏ سرک<strong>و</strong>ب می شدند ميتر<strong>و</strong>خينچندان ت<strong>و</strong>جه نشان نمی دادند.‏ که بريالیبی می ن<strong>و</strong>يسد جی.‏ کی.‏ کارمند بیجی.‏ در کی.‏ ‏"شير"‏ که با نام مستعار دربه حيث سفير اسلام آباد ثبت ب<strong>و</strong>د در ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها بی صبریتماس با در ج<strong>و</strong>ن Vladimirعض<strong>و</strong> Plastun291(11)1978www.goftaman.<strong>com</strong>اما در ستمبرنشان داد.‏همين سال <strong>و</strong>زارت خارجه ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به سفيرخ<strong>و</strong>د در اسلام آباد هدايت داد که اگرسفير افغانستان با ا<strong>و</strong> در م<strong>و</strong>رد مبارزهسياسی در<strong>و</strong>ن حزبی صحبت کند ا<strong>و</strong> بايدبگ<strong>و</strong>يد که اين يک مسئله داخلیافغانستان است.‏ اگر سفير جمه<strong>و</strong>ریافغانستان نمی خ<strong>و</strong>است به ميهنش بازگرددبايد برايش ر<strong>و</strong>شن ساخته ش<strong>و</strong>د که برايشدر اتحاد ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی پناهندگی سياسی داده نمینمايندهش<strong>و</strong>د.‏ به ب.ن.بترايفکی.‏ جی.‏ بی در اسلام آباد نيز هدايتداده شدتا به بريالی نيز اين پيام راارائه کند.‏ <strong>و</strong>قتی بريالی با نماينده کی.‏جی.‏ بی صحبت کرد همين پاسخ را در يافت.‏اما بريالی به بترايف گفت تابه رهبرانش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی اين پيام را برساندکه با <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>دهمه نگرانی ها <strong>و</strong> رنجش ها،‏ <strong>و</strong>ی کم<strong>و</strong>نيستاست<strong>و</strong>ار <strong>و</strong> د<strong>و</strong>ست راستين اتحاد ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی باقیخ<strong>و</strong>اهد ماند.‏ سپس <strong>و</strong>قتی بريالی سفارت رارها کرد <strong>و</strong> نخست به چکسل<strong>و</strong>اکيا نزد کارمل<strong>و</strong> بعدًا به مسک<strong>و</strong> رفت د<strong>و</strong>باره تلاش کرد کهبا مام<strong>و</strong>رين ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی تماس بگيرد.‏ ا<strong>و</strong> بهادعای ميتر<strong>و</strong>خين در مسک<strong>و</strong> بانکراس<strong>و</strong>ف تيلف<strong>و</strong>ن کرد به <strong>و</strong>ی گفت:‏ پریها در <strong>و</strong>ضعييت <strong>و</strong>خيمی قرار داشتند،‏<strong>و</strong>ضعيت فاجعه بارب<strong>و</strong>د <strong>و</strong> همه با مرگ ر<strong>و</strong>بر<strong>و</strong>ب<strong>و</strong>دند.‏ <strong>و</strong>ی با التماس تقاضا کرد تاتدابير عاجل برای نجات کارمل <strong>و</strong> پير<strong>و</strong>انشاتخاذ گردد."بنام انسانيت ما را نجاتدهيد.‏ بنام انسانيت ما را نجات دهيد"‏اين جمله رادر حالی که هق هق می گريستچند بار تکرار کرد.‏ نميدانم چه کنم؟E.I.NekrasovBoris S.Ivanov292

www.goftaman.<strong>com</strong>معاش ندارم.‏<strong>و</strong>سيله امرارنامههستند.‏ مارفقای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ما همه اميد نميدانم آنرا بهکارمل دارم اما يی از <strong>و</strong>س<strong>و</strong>سلف به مکالمه اين بدهم؟ کی آنها هدايتپ<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>ماريف گزارش داده شد.‏ شعبه بين المللیبريالی در از تا دادند بريالیمرکزی پذيرايی گردد.‏ کميته ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>که <strong>و</strong>ی م<strong>و</strong>قف اتحاد شکايت کرد سازیناب<strong>و</strong>د برابر م<strong>و</strong>ضعگيری آن در <strong>و</strong>فادار رافزيکی کم<strong>و</strong>نيست های راستين <strong>و</strong> ‏(سفير<strong>و</strong>ی پ<strong>و</strong>زانف درک کرده نمی ت<strong>و</strong>انست.‏ قبالکه در متهم کرد را ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی درکابل)‏ ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یافغانستان به اتحاد <strong>و</strong>ضعيت در اطلاعات در<strong>و</strong>غين ميدهد...»‏‎1979‎عن<strong>و</strong>اناکت<strong>و</strong>بر در‎30‎ ببرک کارمل نيز نيز سه تنا<strong>و</strong> قبل از برژنف نامه ن<strong>و</strong>شت.‏ اميناز <strong>و</strong>زيران معز<strong>و</strong>ل خلقی ه<strong>و</strong>ادار به کمتيه‏(گلابز<strong>و</strong>ی،‏ <strong>و</strong>طنجار <strong>و</strong>سر<strong>و</strong>ری)‏ اکت<strong>و</strong>برمرکزی حزب کم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در نامه ببرک کارملدر نامه نگاشته ب<strong>و</strong>دند.‏ که بص<strong>و</strong>رت <strong>و</strong>يژه عن<strong>و</strong>انی برژنف نگاشته‏«ازنام همه اعضای حزبشده ب<strong>و</strong>دآمده ب<strong>و</strong>د:‏ بامسئ<strong>و</strong>ليت اعلام ميدارم که حزب براساسخط مشیاصل لنينی شي<strong>و</strong>ه کار،‏ تأکتيک <strong>و</strong> <strong>و</strong>ظايف خ<strong>و</strong>دخلاقانه کاملا آماده است تا معضله انقلاب ث<strong>و</strong>ر،‏رسانده <strong>و</strong> به سر را د<strong>و</strong>لت را بگ<strong>و</strong>نه ی مثبت حل کند.‏حزب <strong>و</strong> کم<strong>و</strong>نيستتا اعضای کليدی حزب آماده اند ها،‏ <strong>و</strong>طنپرستان <strong>و</strong>همه نير<strong>و</strong>های مترقی <strong>و</strong>افغانستان بسيج <strong>و</strong>در دم<strong>و</strong>کراتيک را تحقق اين اهداف بامددکاریمتشکل سازند.‏ برادرانه،‏ کنکاش ها،‏ مش<strong>و</strong>ره ها،‏ <strong>و</strong>8(12)293www.goftaman.<strong>com</strong>د<strong>و</strong>ستان ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یپيشنهادهایب<strong>و</strong>د.»(‏‎13‎‏)‏خ<strong>و</strong>اهد ميسر ما س<strong>و</strong>ی ه<strong>و</strong>اداران ترهآيااين گزارشات از کی <strong>و</strong>رهبران جناح پرچم به <strong>و</strong>يژه ازس<strong>و</strong>یکارمل م<strong>و</strong>جب کشاندن پای ق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ری بهافغانستان شد؟اعزامزمام داران ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در انگيزه اگر به افغانستان انتصاب ببرک کارمل درق<strong>و</strong>ا خشمحاکميت حزبی ب<strong>و</strong>د،‏ آيا رهبری حزب <strong>و</strong> انتقام قتل تره کی هم به عن<strong>و</strong>ان د<strong>و</strong>ستزمام دارحزب کم<strong>و</strong>نيست <strong>و</strong> برژنف رهبر ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی می ت<strong>و</strong>انست عامل هج<strong>و</strong>م نظامی شمردهمی ش<strong>و</strong>د؟ قتل تره کی ت<strong>و</strong>سط امين،‏ برژنفکه رهبرناراحت کرد به حدی عصبانی <strong>و</strong> را اشغالاز پس ها ماه حتا ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی حفيظ االلهکه ديگر ‏(می افغانستان فرانسهامين <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>دنداشت،‏ به رئيس جمه<strong>و</strong>ر ا<strong>و</strong>‏«پريزدنت تره کی،‏ د<strong>و</strong>ست من ب<strong>و</strong>د.‏ گفت:‏ بعد<strong>و</strong> به ديدنم آمد ماه سپتمبر(‏‎1979‎‏)‏ در را کشت.‏بازگشت به <strong>و</strong>طن،‏ امين ا<strong>و</strong> از راکه من نمی ت<strong>و</strong>انستم ا<strong>و</strong> اين حرکتی ب<strong>و</strong>د ببخشم.»(‏‎14‎‏)‏زمام<strong>و</strong>اقعيت اين است که انگيزه اما برنظامی تجا<strong>و</strong>ز در ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی داران خ<strong>و</strong>انخ<strong>و</strong>اهی ن<strong>و</strong>رافغانستان نه ناشی از نه درجهت رساندن ببرک<strong>و</strong> محمدتره کی ب<strong>و</strong>د کارمل <strong>و</strong>جناح پرچم به کرسی حاکميتبازگشت تره کی از<strong>و</strong>قتی برژنف پس از م<strong>و</strong>رددر ‎1979‎باا<strong>و</strong> سپتمبر در کي<strong>و</strong>با برکناری امين سخن زد،‏ تصميم <strong>و</strong>فيصله ا<strong>و</strong>نه انتصاب کارمل در کرسی حاکميت <strong>و</strong>رهبری حزب بلکه ابقای تره کی دررهبری حزبآنرهبر د<strong>و</strong>لت با مشارکت جناح پرچم <strong>و</strong> <strong>و</strong> .(1980294

www.goftaman.<strong>com</strong>امينراندن ببرک کارمل <strong>و</strong>که ه<strong>و</strong>اداراندرحالی حاکميت ب<strong>و</strong>د.‏ از برای رساندنامين لشکرکشی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی را حاکميت به عن<strong>و</strong>انجناح پرچم در کارمل <strong>و</strong> ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یاعتماد م<strong>و</strong>رد گر<strong>و</strong>ه د<strong>و</strong>ست <strong>و</strong> <strong>و</strong> فرد حفيظ االله امين تادمتلقی می کنند،‏ اما <strong>و</strong>فاداری عميقی به ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی<strong>و</strong> مرگ اعتماد مباحث بعدی از آن باداشت که در ها سخن خ<strong>و</strong>اهد رفت.‏تفصيل بيشتر دراين ترديدی نيست که تصميم گيرندهبهش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی نظامی تجا<strong>و</strong>ز در اصلی افغانستان نه رهبران حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقنقش رهبرانبلکه رهبران ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ب<strong>و</strong>دند.‏ علیاين تجا<strong>و</strong>ز حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق در آنهابهنزديکی <strong>و</strong> د<strong>و</strong>ری هرگ<strong>و</strong>نه رغم نقش اصلی <strong>و</strong>ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی،‏ قطعًا مراکزقدرت در زمام داران ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ازتعين کننده نب<strong>و</strong>د.‏ مقاصد<strong>و</strong>اقع به حيث مجری اهداف <strong>و</strong> در آنها نظامیبه عن<strong>و</strong>ان <strong>و</strong>سيله ی تجا<strong>و</strong>ز <strong>و</strong> خ<strong>و</strong>د حزب دم<strong>و</strong>کراتيکخ<strong>و</strong>يش استفاده کردند.‏ رهبران آن به خص<strong>و</strong>ص ببرک کارمل درخلق <strong>و</strong> اهدافنظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> <strong>و</strong>اقع قربانی تجا<strong>و</strong>ز <strong>و</strong>اقعيتی که ببرک کارملب<strong>و</strong>دند.‏ اين تجا<strong>و</strong>ز نظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>تجا<strong>و</strong>ز پس از سالها چند هر ز<strong>و</strong>ال حاکميت حزبر<strong>و</strong>زهای پس از در <strong>و</strong>دم<strong>و</strong>کراتيک خلق به آن اشاره می کند می خ<strong>و</strong>اند.(‏‎15‎‏)‏قربانی جنگ سرد را خ<strong>و</strong>د ملح<strong>و</strong>ظات امنيتی:‏اهداف <strong>و</strong> ملح<strong>و</strong>ظات امنيتی انگيزه اصلیرهبران ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی را در حمله به افغانستانتشکيل می داد.‏ ملح<strong>و</strong>ظات امنيتی چه ب<strong>و</strong>د؟حمله نظامی بر افغانستان با اهداف295www.goftaman.<strong>com</strong><strong>و</strong> اهدافامنيت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یامنيتی آن چه ارتباطی داشت؟‏"انات<strong>و</strong>لی گر<strong>و</strong>ميک<strong>و</strong>"‏AnatolyGromyko پسر گر<strong>و</strong>ميک<strong>و</strong> <strong>و</strong>زيرخارجه <strong>و</strong> عض<strong>و</strong> دفتر سياسی حزبکم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی نامه پدرش را در م<strong>و</strong>ردحمله بر افغانستان که به دفتر حزبکم<strong>و</strong>نيست نگاشته ب<strong>و</strong>د در سال منتشرکرد:«گر<strong>و</strong>ميک<strong>و</strong> در اين نامه سعی درت<strong>و</strong>جيه رأی م<strong>و</strong>افق خ<strong>و</strong>د برای دخالت نظامیش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در د<strong>و</strong>ازدهم دسمبر براساس‏"شرايط ذهنی <strong>و</strong>عينی"‏ دارد.‏ يکی از دلايلذهنی تلاش های د<strong>و</strong>لت امريکا برای نا امنکردن مرزهای جن<strong>و</strong>بی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ب<strong>و</strong>د <strong>و</strong> اينکهامنيت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی از اين طريق در معرض خطرقرار می گيرد.‏ به اعتقاد گر<strong>و</strong>ميک<strong>و</strong>امريکايی ها در مقابل سرنگ<strong>و</strong>نی متحدخ<strong>و</strong>د،‏ شاه ايران در فبر<strong>و</strong>ری <strong>و</strong>اکنشنشان می دادند.‏ رژيم انقلابی آيت االلهخمينی پايگاه آنها را تعطيل کرده ب<strong>و</strong>د <strong>و</strong>امريکايی ها سعی داشتند پاکستان را يادر ص<strong>و</strong>رت امکان افغانستان را به عن<strong>و</strong>انپايگاهی که بت<strong>و</strong>اند ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی را تحت فشارقرار دهد جايگزين ايران کنند.‏ مسلماً‏اين اقدام سرحدات جن<strong>و</strong>بی اتحاد ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی رابی ثبات ميساخت.»(‏‎16‎‏)‏برژنف زمام دارش<strong>و</strong>ری ماه های بعد ازحمله نظامی بر افغانستان که در پلين<strong>و</strong>مکميته مرکزی حزب کم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی سخنگفت،‏ اعزام ق<strong>و</strong>ا را يگانه انتخاب درجل<strong>و</strong>گيری انف<strong>و</strong>ذامريکا به مرزهای جن<strong>و</strong>بیش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی خ<strong>و</strong>اند.ا<strong>و</strong> در ‎23‎ج<strong>و</strong>ن ‎1980‎ضمنبيانيه خ<strong>و</strong>د در پلين<strong>و</strong>م کميته مرکزی حزبکم<strong>و</strong>نيست گفت:«هنگاميکه همسايه خ<strong>و</strong>د199719791979296

www.goftaman.<strong>com</strong>رابه تقاضایافغانستانسرک<strong>و</strong>ب متجا<strong>و</strong>زين،‏ عقب زدنحک<strong>و</strong>مت آن در ساحهاز که بيشتر تهاجمات بانديست ها نمايند،‏ ياری رسانيديم،‏پاکستان عمل می <strong>و</strong>اشنگتن <strong>و</strong> پکن سر<strong>و</strong>صدای بيسابقه ایچه اتهاماتی نب<strong>و</strong>دکهرابراه انداختند.‏ ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی نبستند،‏ پيشر<strong>و</strong>ی بس<strong>و</strong>یاتحاد بر آ<strong>و</strong>ردن نفت ديگران <strong>و</strong>آبهای گرم،‏ بدست اين است کهامااصل م<strong>و</strong>ض<strong>و</strong>ع در غيره.‏ قبال جذب افغانستان دربرنامه آنان در بهسياسی امپرياليستی <strong>و</strong> ساحه نف<strong>و</strong>ذ طرفبرای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی از <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>دآ<strong>و</strong>ردن تهديد جن<strong>و</strong>ب به هم خ<strong>و</strong>رده است.‏برایبرکمک مبنی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی اقدام در افغانستان هيچ هدف مغرضانه يی <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>داعزام ق<strong>و</strong>ا،‏ انتخاببه جز از ما ندارد.‏ که<strong>و</strong>ا<strong>و</strong>ضاع هم نشان داد ديگری نداشتيم.‏ اين يگانه تصميم درستی ب<strong>و</strong>ده است.»(‏‎17‎‏)‏نامهکه در افز<strong>و</strong>ن برنگرانی های مسک<strong>و</strong> تلاش امريکايی هاتصميم <strong>و</strong> گر<strong>و</strong>ميک<strong>و</strong> از سق<strong>و</strong>ط رژيمپس از پايگاه جديد ايجاد در شاه ايران سخن می ر<strong>و</strong>د،‏ <strong>و</strong>ق<strong>و</strong>ع ح<strong>و</strong>ادثملاحظاتم<strong>و</strong>رد در را ها ديگر تش<strong>و</strong>يش ر<strong>و</strong>س ايالات متحده امريکاساخت.‏ امنيتی بيشتر به نصب راکت هایپيمان نظامی نات<strong>و</strong> <strong>و</strong> ار<strong>و</strong>پای غربی مبادرتميان بردهست<strong>و</strong>ی در کنگرهدر سالت معاهده <strong>و</strong>رزيدند.‏ چنيندر امريکا به تص<strong>و</strong>يب نرسيد <strong>و</strong> چين<strong>و</strong> امريکا ميان ر<strong>و</strong>ابط فضايی دراين ح<strong>و</strong>ادث يافت.‏ کم<strong>و</strong>نيست بهب<strong>و</strong>د ميلادی يعنی سال تهاجمجريان سال ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به افغانستان ب<strong>و</strong>ق<strong>و</strong>ع پي<strong>و</strong>ست <strong>و</strong>چينجهان غرب <strong>و</strong> با ر<strong>و</strong>ابط ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها را 22971979www.goftaman.<strong>com</strong>بی<strong>و</strong> تشنج کم<strong>و</strong>نيست بس<strong>و</strong>یچنين فضای مشتنجدر <strong>و</strong> اعتمادی برد.‏ <strong>و</strong>بی با<strong>و</strong>ری،‏ سق<strong>و</strong>ط حاکميت حزب دم<strong>و</strong>کراتيکبه معنینظر مسک<strong>و</strong> خلق ت<strong>و</strong>سط مجاهدين از مرزهای جن<strong>و</strong>بی امپرات<strong>و</strong>ریبی ثباتی در اين ديدگاه،‏ حمله بهاز ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ب<strong>و</strong>د.‏ افغانستان برای د<strong>و</strong>لت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی دفاع از<strong>و</strong>منافع حياتی آن محس<strong>و</strong>ب می شد.‏ امنيت <strong>و</strong> رهبران ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی زمانی به اين حمله دستکه بقای د<strong>و</strong>لت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقزدند در<strong>و</strong>ن حزبیخص<strong>و</strong>مت های فزاينده تشديد با بير<strong>و</strong>نگسترش مقا<strong>و</strong>مت های مسلحانه از <strong>و</strong> گرفتهقرار تهديد بص<strong>و</strong>رت <strong>و</strong>اقعی م<strong>و</strong>رد ب<strong>و</strong>د.‏مشترک ارتشژنرال <strong>و</strong>ارننک<strong>و</strong>ف معا<strong>و</strong>ن ستاد ديميتری استن<strong>و</strong>فمشا<strong>و</strong>ران ارشد از ش<strong>و</strong>ری <strong>و</strong> افغانستان،‏زمان حمله بر دفاع در <strong>و</strong>زير فر<strong>و</strong>پاشی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی جل<strong>و</strong>گيری ازسالهاپس از سق<strong>و</strong>ط حاکميت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق رادرا<strong>و</strong> خ<strong>و</strong>اند.‏ انگيزه های اصلی حمله کنفرانسدر خ<strong>و</strong>د بازنشستگی د<strong>و</strong>ران منعقدهشکست تشنج گرايی"‏ ‏"افغانستان <strong>و</strong> که باسال پايتخت نار<strong>و</strong>ی در اسل<strong>و</strong> امريکايیمشارکت مام<strong>و</strong>ران متقاعد ارشد رئيسشم<strong>و</strong>ل به هشتاد دهه ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> ‏«نمی ت<strong>و</strong>انشده ب<strong>و</strong>دگفت:‏ داير جمه<strong>و</strong>رکارتر اقدام ناش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در که چرا ت<strong>و</strong>ضيح داد میکرد،‏ فکر بخردانه به افغانستان تجا<strong>و</strong>ز نمیکه چرا کنم ميت<strong>و</strong>ان ت<strong>و</strong>ضيح داد کند.»‏سق<strong>و</strong>ط کابل رژيم خ<strong>و</strong>استيم از<strong>و</strong>ارننک<strong>و</strong>ف نگرانی رهبران ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی را درامريکا نف<strong>و</strong>ذ به رژيم سق<strong>و</strong>ط افغانستان ارتباط ميدهد؛ نف<strong>و</strong>ذی که به1995298

www.goftaman.<strong>com</strong>مرزهای جن<strong>و</strong>بیبی ثباتی دراتحاد ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی منجر می شد.‏ ا<strong>و</strong> در اينکنفرانس خطاب به امريکايی ها اظهارداشت:‏ ‏«ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی احساس کرداز هر طرف درمنطقه ضربه می خ<strong>و</strong>رد.‏ برای مدت ط<strong>و</strong>لانیايالات متحده امريکا،‏ ايران تحت حک<strong>و</strong>متل<strong>و</strong>ی را زير سلطه داشت.‏ نير<strong>و</strong>ی دريايیامريکا اقيان<strong>و</strong>س هند را کنتر<strong>و</strong>ل کرد.‏پاکستان؛ مابايد صادق باشيم.‏ فکر میکنم پاکستان از <strong>و</strong>اشنگتن دست<strong>و</strong>ر می گيرد.‏ر<strong>و</strong>شن ب<strong>و</strong>د،‏ حتی چريک های اسلام گرايی کهبارژيم امين-تره کی تحت حمايت ما مخالفتميکردند،‏ تربيت <strong>و</strong> تدارک می شدند.‏ بنابر اين،‏ تهديد ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی از جانب افغانستاننب<strong>و</strong>د بلکه از جانب امريکا ب<strong>و</strong>د علی رغمکاهش نف<strong>و</strong>ذش در منطقه.‏ تص<strong>و</strong>ر کنيدافغانستان در تجا<strong>و</strong>ز امريکا-پاکستانسق<strong>و</strong>ط ميکرد،آن <strong>و</strong>قت امريکا ميت<strong>و</strong>انستم<strong>و</strong>شک ک<strong>و</strong>تاه برد خ<strong>و</strong>د را در آنجا مستقرکند <strong>و</strong> عليه م<strong>و</strong>شک های استراتژيک ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یقزاقستان بکار گيرد.‏از جملهفکر ميکرديم برای مقابله با تهديدانقلاب اسلامی در ايران،‏ امريکا تجا<strong>و</strong>ز میکند <strong>و</strong> آيت االله خمينی را باشاه <strong>و</strong> کسیديگری که م<strong>و</strong>رد قب<strong>و</strong>ل تان است جايگزينميکرديد.‏ اين عمل تجا<strong>و</strong>ز غرب را بهافغانستان بدنبال داشت.‏ لايه های در<strong>و</strong>نیقدرت در کرملين معتقد ب<strong>و</strong>دند که حفيظاست.‏االله امين يک جاس<strong>و</strong>س سيا<strong>و</strong>ارننک<strong>و</strong>ف خطاب به امريکاييان خاطرنشانمی کند:اين منطقه نف<strong>و</strong>ذ ما است.‏ مرزهای ماست نه شما.‏ لذاهيچ چاره ای جزرفتن به افغانستان نب<strong>و</strong>د.»(‏‎18‎‏)‏(C.I.A)299ICBMS درwww.goftaman.<strong>com</strong>المللیبين شعبهمعا<strong>و</strong>ن ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یکم<strong>و</strong>نيست حزب مرکزی کميته زمان‏"<strong>و</strong>النتين فالينبهنيز کشی را تجا<strong>و</strong>ز،‏ سپس انگيزه لشکر که ا<strong>و</strong> درامين ارتباط ميدهد ترس از ان<strong>و</strong>رسادات افغانستان عمل نکند.‏نقش يک گفتگ<strong>و</strong>یدر سال نامبرده در آنچه که ما‏«از مطب<strong>و</strong>عاتی اظهارداشت:‏ بعدکه امين شايد هراس داشتيم اين ب<strong>و</strong>د مبدلمرگ تره کی به يک سادات ديگر از مرگ تره کی که <strong>و</strong>قت آنراپس از ش<strong>و</strong>د.‏ ندارم اطلاعاتی بمارسيد کهبه ياد دقيقاً‏ که آنراساداتآنچه بکند امين ميخ<strong>و</strong>اهد درنامبرده ب<strong>و</strong>د.‏ داده مصرانجام در که گسيختن ر<strong>و</strong>ابطش راجستج<strong>و</strong>ی راهی ب<strong>و</strong>د ميخ<strong>و</strong>است ر<strong>و</strong>ابطا<strong>و</strong> ما ت<strong>و</strong>جيه کند.‏ با رامشا<strong>و</strong>رين ما <strong>و</strong> قطع کند ما با را خ<strong>و</strong>د ليکن لطفًاافغانستان اخراج نمايد،‏ از به حيث ت<strong>و</strong>جيه آنچه که مااين گفته را انجام داديم تلقی مکن.»‏ايالاتنف<strong>و</strong>ذ از ژنرالان ارتش سرخ نيز مرزهای جن<strong>و</strong>بی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یدر متحده امريکا ژنرال محم<strong>و</strong>داحساس نگرانی ميکردند.‏ نظامیعل<strong>و</strong>م اکادمی رئيس قارييف نظامیارشد مشا<strong>و</strong>ر فدراسي<strong>و</strong>ن ر<strong>و</strong>سيه <strong>و</strong> حمله بهدر نجيب االله انگيزه های مختلف را انگيزه هایا<strong>و</strong> افغانستان دخيل ميداند.‏ ‏«نخست اينکهچنين برمی شمارد:‏ را حمله جن<strong>و</strong>ببرای اتحادش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی تأمين امنيت در هرگاه ايالاتاهميت بس بزرگی داشت.‏ کش<strong>و</strong>ر زيرافغانستان را متحده م<strong>و</strong>ٔفق ميگرديد درآن کش<strong>و</strong>ر رژيم<strong>و</strong> بيا<strong>و</strong>رد خ<strong>و</strong>د تأثير تحکيم نمايد،‏ امکان بهمخاصم با ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی را Falin" Valintin‏"در(19)1989300

www.goftaman.<strong>com</strong>که ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی رادست می آ<strong>و</strong>ردديرپايی ر<strong>و</strong>بر<strong>و</strong> نمايد.‏جدی <strong>و</strong> تهديد با تصميم مبنی برهنگام اتخاذ د<strong>و</strong>م اينکه،‏ گسيل سپاهيان ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به افغانستان،‏پندارهای آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژيکی اهميت به سزايیداشتند.‏در<strong>و</strong>ن افغانستان <strong>و</strong>ضعس<strong>و</strong>م اينکه در اين <strong>و</strong>ضع به <strong>و</strong>يژهبحرانی پديدآمده ب<strong>و</strong>د.‏ به قدرت رسيدن امينتع<strong>و</strong>يض رهبری <strong>و</strong> با آمدنبا چند هر شده ب<strong>و</strong>د.‏ پيچيده تر اينر<strong>و</strong>از شد.‏ تر اين هم بد کارمل از لز<strong>و</strong>م تغيرمسأله برابر رهبران ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در افغانستان قرارحاکميت در گرفتند...‏ .301(20)«اگر بس<strong>و</strong>ی نگرانی <strong>و</strong> ترس ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها ازسق<strong>و</strong>ط افغانستان به دامن امريکا بهعن<strong>و</strong>ان يکی از انگيزه ها <strong>و</strong> ع<strong>و</strong>امل اصلیحمله به افغانستان نگاه ش<strong>و</strong>د،‏ پی بردنبه کم <strong>و</strong>کيف اين"نگرانی"‏ يکی ازنکاتکليدی <strong>و</strong> قابل بحث در انگيزه لشکر کشیبه افغانستان است.‏ در حالی که ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یها اين نگرانی را جدی تلقی کردند <strong>و</strong> بهافغانستان لشکر کشيدند،‏ امريکايی هانقش اغ<strong>و</strong>اگرانه يی در ايجاد اين نگرانیايفا نم<strong>و</strong>دند تا پای ر<strong>و</strong>س ها را به باتلاقافغانستان بکشانند.‏ به گفته محققامريکايی ‏"هريسن":‏ ‏«اين عقيده غرب کهرژيم ‏(د<strong>و</strong>لت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق قبل ازلشکر کشی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی)‏ قرين به سق<strong>و</strong>ط ب<strong>و</strong>د ازکنفرانس های مطب<strong>و</strong>عاتی ای سرچشمهميگرفت که دپل<strong>و</strong>ماتهای امريکايی درسفارت امريکا در دهلی جديد دايرميکردند.‏ اين کنفرانس های مطب<strong>و</strong>عاتیwww.goftaman.<strong>com</strong>راپ<strong>و</strong>رهایبرآنمتکی ب<strong>و</strong>د که از سفارت امريکا در کابلم<strong>و</strong>اصلت ميکرد.‏ ‏"ارچرکی بلد"‏Blood‏."شارزدافيرسفارت امريکادر کابلبعداً‏ گفت که البته ما ميخ<strong>و</strong>استيم مسئلهافغانستان را در مطب<strong>و</strong>عات زندهنگهداريم <strong>و</strong> به اين <strong>و</strong>سيله ر<strong>و</strong>س ها رابرآشفته <strong>و</strong> دست پاچه بسازيم.»‏‏"زبيگني<strong>و</strong>بر ژنسکی"‏مشا<strong>و</strong>ر رئيس جمه<strong>و</strong>ر امريکا در ام<strong>و</strong>ر امنيتملی در سال ‎1998‎نيز از کشاندن عمدی پایش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به افغانستان سخن گفت که درمباحث پيشين به آن اشاره شد.‏‏"<strong>و</strong>النتين <strong>و</strong>رينک<strong>و</strong>ف"‏ از ژنرالان سابقه دارش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی که در سالهای دهه هشتاد درافغانستان نقش مهمی به عهده داشت <strong>و</strong>اکن<strong>و</strong>ن ‏(‏‎2009‎‏)عض<strong>و</strong> پارلمان ر<strong>و</strong>سيه استنظرياتی مشابه با ادعا <strong>و</strong> افکار برژنسکیدارد.‏ ا<strong>و</strong> از منافع بيشتر امريکايی ها درحمله نظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بر افغانستان سخن میگ<strong>و</strong>يد <strong>و</strong> به اين با<strong>و</strong>ر است که امريکايی هابرای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی دامی را در افغانستان نشاندهب<strong>و</strong>دند.‏ <strong>و</strong>ی اظهار می دارد:‏ ‏«ساده ل<strong>و</strong>حانهخ<strong>و</strong>اهد ب<strong>و</strong>د که پنداشته ش<strong>و</strong>د آمريکاييهادر جريان اين ح<strong>و</strong>ادث نب<strong>و</strong>ده باشند.‏ چراآمريکاييها سر <strong>و</strong>صدا برپا نکردند،‏ چراش<strong>و</strong>اهد آنرا در اختيار قضا<strong>و</strong>ت اجتماعی <strong>و</strong>سازمان ملل قرار ندادند <strong>و</strong> چرا ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یرا مت<strong>و</strong>قف نساختند؟ پاسخ آن <strong>و</strong>اضح است:‏آنها در اعزام ق<strong>و</strong>ت های نظامی ما بهافغانستان از ما کرده ذينفع تر ب<strong>و</strong>دند.‏ما در برابر خ<strong>و</strong>د هدف ثبات آ<strong>و</strong>ری <strong>و</strong>ضعيترا قرار داده ب<strong>و</strong>ديم،‏ <strong>و</strong>لی آنها برای مانArcher K(21)"Zbigniew Breezinski302

www.goftaman.<strong>com</strong>ب<strong>و</strong>دند.‏ رهبریدام شاندهسياسی مااسلحه خيلی مهم يعنی معل<strong>و</strong>ماترا بکار نگرفت.‏ ما نبايد فيصله خ<strong>و</strong>د رامخفی نگاه می کرديم <strong>و</strong> بايد به ملل متحدمراجعه نم<strong>و</strong>ده <strong>و</strong> تصميم خ<strong>و</strong>يش را اعلام مینم<strong>و</strong>ديم.‏ د<strong>و</strong>لت رسماً‏ مجب<strong>و</strong>ر ب<strong>و</strong>د اعلام بدارد:‏د<strong>و</strong>لت افغانستان از ما تقاضای کمک‏[نظامی]‏ نم<strong>و</strong>ده <strong>و</strong> ما به آن پاسخ مثبتداديم.‏ عساکر نه بخاطر اشغال داخل اينکش<strong>و</strong>ر می ش<strong>و</strong>ند بلکه بمنظ<strong>و</strong>ر کمک به مردم<strong>و</strong>آ<strong>و</strong>ردن ثبات در اين کش<strong>و</strong>ر فرستاده میش<strong>و</strong>ند.‏ اما ماخام<strong>و</strong>شانه گام برداشتيم کهاين در <strong>و</strong>اقع اشتباه ب<strong>و</strong>د.‏ عليه ما جنگتبليغاتی براه افتيد که خيلی سنگينبرای ماتمام شد.»(‏‎22‎‏)‏تعبير متفا<strong>و</strong>ت از تجا<strong>و</strong>ز:‏در حالی که حمله نظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی برافغانستان از س<strong>و</strong>ی د<strong>و</strong>لت ها،‏ کش<strong>و</strong>ر ها <strong>و</strong>مجامع بين المللی مخالف ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی يک عمل غيرقان<strong>و</strong>نی <strong>و</strong> تجا<strong>و</strong>ز نظامی خ<strong>و</strong>انده شد،‏ امات<strong>و</strong>جيه <strong>و</strong> تعبير ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> طرفداران آن درسطح جهان،‏ پاسخ به تقاضای حک<strong>و</strong>متافغانستان بر مبنای تعهدات د<strong>و</strong>جانبه <strong>و</strong>منطبق به ق<strong>و</strong>انين بين المللی ب<strong>و</strong>د.‏ اينت<strong>و</strong>جيه <strong>و</strong> تعبير در ط<strong>و</strong>ل سالهای اشغالنظامی افغانستان ادامه يافت.‏ پس از آن<strong>و</strong> به <strong>و</strong>يژه پس از فر<strong>و</strong>پاشی اتحاد ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یديدگاه ها <strong>و</strong> نظريات مختلف در ميانمقامات نظامی <strong>و</strong> غير نظامی ر<strong>و</strong>س هایبازمانده از د<strong>و</strong>ران ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی پديد آمد.‏بسياری از سياستمداران مسئ<strong>و</strong>ل <strong>و</strong> بسياریاز ژنرالان ر<strong>و</strong>سی که در تجا<strong>و</strong>ز نظامی <strong>و</strong>303www.goftaman.<strong>com</strong>افغانستانجنگ<strong>و</strong>محک<strong>و</strong>م کردند سهم داشتند،‏ اين حمله را خبط سياسی<strong>و</strong> آشکار يک تجا<strong>و</strong>ز آنرا حملهاز <strong>و</strong>نظامی د<strong>و</strong>لت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی پنداشتند.‏نخستين زمينه های مساعد انتقادد<strong>و</strong>لتدر<strong>و</strong>ن جامعه <strong>و</strong> نظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در گلاسن<strong>و</strong>ست<strong>و</strong> سياست پر<strong>و</strong>ستريکا ش<strong>و</strong>ری پس از سالهای پايانی دهه هشتادگ<strong>و</strong>رباچف در کل‏«ا<strong>و</strong>لين کسی که جرئت کرد شد:‏ ايجاد يکافغانستان)‏ ‏(حمله بر عمليات را هزينه عن<strong>و</strong>ان کندپر <strong>و</strong> اشتباه غم انگيز خر<strong>و</strong>سچف ب<strong>و</strong>دکهن<strong>و</strong>يسنده گفتگ<strong>و</strong>های نيکيتا ج<strong>و</strong>نتل<strong>و</strong>يزي<strong>و</strong>نی در گرد در يک ميز های ژن<strong>و</strong>ايند<strong>و</strong>ماه پس از امضای قرارداد ب<strong>و</strong>ينالکساندر بيان کرد.‏ مسئله را رسمی ر<strong>و</strong>زنامهيکصدکرد:گسيل ‏"ايز<strong>و</strong>ستيا"اعلام افغانستاننظامی)به هزارنفر(نير<strong>و</strong>ی ت<strong>و</strong>سطز<strong>و</strong>ر استفاده افراطی از نم<strong>و</strong>نه بارز سياست خارجی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ب<strong>و</strong>د.»(‏‎23‎‏)‏سياسی حزبادا<strong>و</strong>اردش<strong>و</strong>اردنادزه عض<strong>و</strong> دفتر د<strong>و</strong>رانخارجه <strong>و</strong>زير کم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> فر<strong>و</strong>پاشی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی درگ<strong>و</strong>رباچف حتا قبل از ‏«ماعليه ارزش های‎1989‎گفت:‏ ماه اکت<strong>و</strong>بر بزرگترين تخطی ازگرفتيم <strong>و</strong> انسانی قرار ران<strong>و</strong>رم های مدنی خ<strong>و</strong>د قان<strong>و</strong>ن،‏ حزب <strong>و</strong> تصميمی که چنين نتايجی رامرتکب شديم.‏ آ<strong>و</strong>رد،‏ خلاف حزب <strong>و</strong>ببار ما برای کش<strong>و</strong>ر گرديده ب<strong>و</strong>د»‏مردم اتخاذ ژنرال ب<strong>و</strong>ريس گر<strong>و</strong>م<strong>و</strong>ف آخرين ق<strong>و</strong>ماندانافغانستان حمله نظامینير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در خ<strong>و</strong>اند:‏نار<strong>و</strong>ا تصميم را ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ازيکی افغانستان جنگ ‏«برافر<strong>و</strong>ختن 1988Alexandre Bovine <strong>و</strong>قايع نگار(24)304

www.goftaman.<strong>com</strong>هایتصميم نار<strong>و</strong>اترينحک<strong>و</strong>مت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ب<strong>و</strong>د.»(‏‎25‎‏)‏بهحمله نيز قارييف محم<strong>و</strong>د ژنرال گام نار<strong>و</strong>ای زمام دارانافغانستان را قاطعيت ميت<strong>و</strong>ان گفت‏«با ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ميخ<strong>و</strong>اند:‏ ارزيابی نهايی،‏ گسيل سپاهيانکه در ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به افغانستان گام نار<strong>و</strong>ايی ب<strong>و</strong>دکهافغانستانخلقهای به عظيمی زيان <strong>و</strong>ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی چه در عرصه بين المللی <strong>و</strong>چه درعرصه داخلی رسانيد.»(‏‎26‎‏)‏استادان <strong>و</strong>متخصصين عل<strong>و</strong>م نظامی <strong>و</strong>جمعی از بهش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی کشی لشکر ر<strong>و</strong>سيه سياسی حتا متناقض به ق<strong>و</strong>انينافغانستان را ‏«گسيل يگانهایش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ارزيابی می کنند:‏ نتيجههمسايه در منظم ارتشی به يک کش<strong>و</strong>ر شمارانگشت گر<strong>و</strong>ه يک سری رايزنی خاطرنشاننظاميان را سياستمداران <strong>و</strong> سازيم که ناديده گرفتن ق<strong>و</strong>انين ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی درهيچ چيزیسزا<strong>و</strong>ار اين مسئاله نمی ت<strong>و</strong>اند زنش باشد.»(‏‎27‎‏)‏سر نک<strong>و</strong>هش <strong>و</strong> جز سق<strong>و</strong>طپس از فر<strong>و</strong>پاشی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> پس از حاکميت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق،‏ ميان جناحفراکسي<strong>و</strong>نهای مختلف اين حزب نيز<strong>و</strong> ها لشکرکشی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یم<strong>و</strong>رد نظريات متفا<strong>و</strong>ت در ازبسياری ميان ب<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>دآمد.در مختلف حزبعناصر فراکسي<strong>و</strong>نها،‏ حلقه ها<strong>و</strong> انترناسي<strong>و</strong>ناليستیکمک ذهنيت مذک<strong>و</strong>ر،‏ نظامیبه تجا<strong>و</strong>ز جايش را ش<strong>و</strong>راها کش<strong>و</strong>ر ميان جناح پرچم کهحتا در ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی داد.‏ مح<strong>و</strong>رنظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در تجا<strong>و</strong>ز نتيجه در گرفتند،‏ ديدگاهحاکميت حزب مذک<strong>و</strong>ر قرار چندکههر شد.‏ ايجاد با<strong>و</strong>رهای ن<strong>و</strong> <strong>و</strong> ها فراکسي<strong>و</strong>ن هایميان اين جناح <strong>و</strong> برخی در 305www.goftaman.<strong>com</strong>دم<strong>و</strong>کراتيکمختلف حزبخلق هن<strong>و</strong>ز لشکر کشی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی را بهافغانستان تجا<strong>و</strong>ز نميدانند.‏ آنها با عينک<strong>و</strong> ت<strong>و</strong>همات آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژی همان د<strong>و</strong>ران به ي<strong>و</strong>رشنظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی نگاه می کنند <strong>و</strong>آنرا کمکبی شايبه انترناسي<strong>و</strong>ناليستی کش<strong>و</strong>ر کبيرش<strong>و</strong>راها در دفاع از انقلاب کبير ث<strong>و</strong>ر <strong>و</strong>مبارزه با تجا<strong>و</strong>ز <strong>و</strong> مداخلات امپرياليزمتلقی <strong>و</strong> تعبير می نمايند.‏ حتی برای آنهاانتقاد <strong>و</strong> تقبيح تهاجم ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بهافغانستان از س<strong>و</strong>ی ژنرالان <strong>و</strong>سياستمداران ر<strong>و</strong>سی در د<strong>و</strong>ره پس ازفر<strong>و</strong>پاشی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی قابل قب<strong>و</strong>ل نيست.‏ آنگ<strong>و</strong>نهکه يکی از ه<strong>و</strong>اداران ببرک کارمل در جناحپرچم نظريات انتقادی ر<strong>و</strong>س هاراچه درم<strong>و</strong>ردحمله ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> چه در م<strong>و</strong>رد رهبران حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق به خص<strong>و</strong>ص در باره ببرککارمل،‏ ناشی از شرايط بعد از فر<strong>و</strong>پاشی<strong>و</strong> اضمحلال ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ميداند <strong>و</strong> مين<strong>و</strong>يسد:‏‏«اگر ماير<strong>و</strong>ف ‏(ژنرال ماير<strong>و</strong>ف)‏ اين کتاب‏(در پشت پرده های جنگ افغانستان)‏ رابا همين متن در دهه هشتاد می ن<strong>و</strong>شت پ<strong>و</strong>ستشراکاه پرميکردند»(‏‎28‎‏)‏ترديدی <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د ندارد که در داخل رژيمت<strong>و</strong>تاليتر <strong>و</strong> استبدادی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در دهههشتاد هيچ مجال انتقاد از حمله بهافغانستان نب<strong>و</strong>د.‏ <strong>و</strong>قتی ژنرال ن.‏ <strong>و</strong>.‏ا<strong>و</strong>گارکف رئيس ستادکل ارتش ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی دريکی از نشست های دفتر سياسی کميتهمرکزی حزب کم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در ر<strong>و</strong>زهایمقارن به لشکرکشی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی اظهار داشتکه:‏ ‏«اين اقدام نا هنجاريهای بس بزرگیرا درعرصه سياست خارجی برای اتحاد306

www.goftaman.<strong>com</strong>خ<strong>و</strong>اهد داشت؛ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بدنبالي<strong>و</strong>ری اندر<strong>و</strong>پ<strong>و</strong>ف ‏(رئيس کی.‏ جی.‏ بی)‏ بابريدن سخنان ا<strong>و</strong> خاطر نشان کرد:‏‏"ماکسانی داريم که ر<strong>و</strong>ی ج<strong>و</strong>انب سياسیقضيه بيانديشند.‏ شما بايد پيرام<strong>و</strong>نج<strong>و</strong>انب نظامی قضيه بيانديشيدکه چگ<strong>و</strong>نه<strong>و</strong>ظايف مح<strong>و</strong>له تانرا بهتر انجام دهيد."»(‏‎29‎‏)‏نه تنها ژنرالان ر<strong>و</strong>سی پس از فر<strong>و</strong>پاشیش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی از زشتی <strong>و</strong> نادرستی حمله ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یسخن گفته اند بلکه ژنرالان افغان اعضایحزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong> سياستمداران اينحزب نيز پس از ز<strong>و</strong>ال ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> سق<strong>و</strong>طحاکميت حزب مذک<strong>و</strong>ر،‏ لشکر کشی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی راتجا<strong>و</strong>ز به کش<strong>و</strong>ر مستقل افغانستانخ<strong>و</strong>اندند.‏ محمد نبی عظيمی از ژنرالان عض<strong>و</strong>جناح پرچم حزب <strong>و</strong> از ه<strong>و</strong>اداران ببرککارمل،‏ بخش س<strong>و</strong>م کتاب ارد<strong>و</strong> <strong>و</strong>سياست درسهدهه اخير افغانستان را،‏ تجا<strong>و</strong>ز ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یبرافغانستان عن<strong>و</strong>ان می کند.‏ ا<strong>و</strong> در م<strong>و</strong>ردحادثه ر<strong>و</strong>ز دسمبر ‎1978‎که نير<strong>و</strong>های نظامیش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی با بلند کردن ‏"چ<strong>و</strong>ب در<strong>و</strong>ازه سرحد"‏<strong>و</strong>ارد حيرتان شدند در صفحه کتابارد<strong>و</strong> <strong>و</strong>سياست می ن<strong>و</strong>يسد:‏ ‏«اين يک لحظهبزرگ تاريخی ب<strong>و</strong>د.‏ اين به معنی اشغال،‏تجا<strong>و</strong>ز <strong>و</strong> تهاجم يک کش<strong>و</strong>ر بزرگ به کش<strong>و</strong>رفقير <strong>و</strong> ک<strong>و</strong>چک همسايه ب<strong>و</strong>د <strong>و</strong> ازهمان لحظاتنخست نفرت <strong>و</strong> مخالفت هم<strong>و</strong>طنان را بر انگيخت<strong>و</strong> سر آغاز فاجعه ب<strong>و</strong>د.»‏ درحالی کهژنرال م<strong>و</strong>ص<strong>و</strong>ف در سالهای اين تجا<strong>و</strong>ز يعنیسالهای دهه هشتاد ميلادی نه از منتقدين<strong>و</strong> مخالفين اين تجا<strong>و</strong>ز بلکه از ژنرالانبرحال <strong>و</strong> فرمانده نير<strong>و</strong>های د<strong>و</strong>لت حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق ب<strong>و</strong>د.‏ اگر ژنرال عظيمی22030725www.goftaman.<strong>com</strong>به جای کمکدر همان سالها،‏انترناسي<strong>و</strong>ناليستی کش<strong>و</strong>رکبير ش<strong>و</strong>راها ازتجا<strong>و</strong>ز نظامی سخن می گفت،‏ <strong>و</strong>آنچی را کهدرم<strong>و</strong>رد سرمشا<strong>و</strong>ران ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> جنگ ر<strong>و</strong>س ها<strong>و</strong> در باره ی نجيب االله آخرين رهبر حاکميتحزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق در کتاب ‏"ارد<strong>و</strong><strong>و</strong>سياست"‏ ن<strong>و</strong>شت،‏ درآن د<strong>و</strong>ران می ن<strong>و</strong>شت،‏ ا<strong>و</strong>را نيز ‏"خاد"‏ <strong>و</strong> حک<strong>و</strong>مت حزب دم<strong>و</strong>کراتيکخلق به جای اعطای رتبه <strong>و</strong> مقام ژنرالیبس<strong>و</strong>ی زندان <strong>و</strong>کشتار گاه ميبرد.‏ حتی ببرککارمل پس از برکناری خ<strong>و</strong>د از رهبری حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong> حک<strong>و</strong>مت اين حزب ديدگاهمنتقدانه در م<strong>و</strong>رد لشکر کشی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یپيداکرد.‏ ا<strong>و</strong> در سالهای پسين،‏ از تجا<strong>و</strong>ز <strong>و</strong>اشغال ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی سخن گفت.‏ کارمل خ<strong>و</strong>د راقربانی اين تجا<strong>و</strong>ز <strong>و</strong>اسير دست مشا<strong>و</strong>رانش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی خ<strong>و</strong>اند که به گفته های ا<strong>و</strong> درمصاحبه با خبرنگار ر<strong>و</strong>ز نامه ر<strong>و</strong>سی‏"تر<strong>و</strong>د"‏ ‏(کار)‏ در فصل پيشين اشاره شد.‏ت<strong>و</strong>جيه حق<strong>و</strong>قی تجا<strong>و</strong>ز نظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی:‏صرف نظر از ديدگاه ها <strong>و</strong> با<strong>و</strong>رهای مختلفدر م<strong>و</strong>رد لشکر کشی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> صرف نظر ازانگيزه ها <strong>و</strong>ع<strong>و</strong>امل امنيتی،‏ آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژيکی<strong>و</strong> سياسی اتحاد ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در اين ي<strong>و</strong>رشنظامی،‏ يکی از نکات اصلی <strong>و</strong> قابل بحث،‏جنبه حق<strong>و</strong>قی <strong>و</strong> قان<strong>و</strong>نی اين لشکرکشی است.‏آيا هج<strong>و</strong>م ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به افغانستان مبنایحق<strong>و</strong>قی داشت؟ آيا اين حادثه تجا<strong>و</strong>ز ب<strong>و</strong>ديا کمک ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بر مبنای در خ<strong>و</strong>است<strong>و</strong>تقاضای رسمی د<strong>و</strong>لت افغانستان؟ آياادعای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی درم<strong>و</strong>رد اعزام نير<strong>و</strong> بهافغانستان با معيارها <strong>و</strong> ض<strong>و</strong>ابط بين308

www.goftaman.<strong>com</strong>بين الد<strong>و</strong>لالمللی <strong>و</strong>حق<strong>و</strong>قهمخ<strong>و</strong>انی <strong>و</strong> مطابقت داشت؟آنچی راکه ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها <strong>و</strong> حاکمان حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق در ت<strong>و</strong>جيه حق<strong>و</strong>قی <strong>و</strong> قان<strong>و</strong>نیحمله نظامی عن<strong>و</strong>ان ميکردند به ت<strong>و</strong>افقنامهپنجم دسمبر ‎1978‎ميان کابل <strong>و</strong> مسک<strong>و</strong> <strong>و</strong> مادهمنش<strong>و</strong>ر ش<strong>و</strong>رای امنيت ملل متحد برميگشت.‏ هن<strong>و</strong>ز آنهاييکه به درستی <strong>و</strong>حقانيتلشکر کشی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی با<strong>و</strong>ر دارند،‏ ت<strong>و</strong>افقنامهمذک<strong>و</strong>ر <strong>و</strong> ماده منش<strong>و</strong>ر ملل را مبنایحق<strong>و</strong>قی حمله نظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی تلقی می کنند.‏مهم ترين مطلب م<strong>و</strong>رد استناد درت<strong>و</strong>افقنامه دسمبر ‎1978‎به ماده چهارم اينت<strong>و</strong>افقنامه بر ميگردد که در آن گفته میش<strong>و</strong>د:‏ ‏«طرفين عاليين متعاقدين به تأسیاز ر<strong>و</strong>حيه د<strong>و</strong>ستی <strong>و</strong>حسن همج<strong>و</strong>اری <strong>و</strong> منش<strong>و</strong>رملل متحد به مقصد تأمين امنيت <strong>و</strong>استقلال <strong>و</strong> تماميت ارضی د<strong>و</strong>کش<strong>و</strong>ر با هممش<strong>و</strong>رت نم<strong>و</strong>ده <strong>و</strong> تدابير مناسب را بهم<strong>و</strong>افقت جانبين در زمينه اتخاذ خ<strong>و</strong>اهندکرد.‏ به منظ<strong>و</strong>ر تق<strong>و</strong>يت قدرت دفاعی،‏طرفين عاليين متعاقدين انکشاف همکاریرا در ساحه نظامی به اساس م<strong>و</strong>افقتنامههای که بين شان عقدشده،‏ د<strong>و</strong>ام خ<strong>و</strong>اهندکرد.»‏در ماده‎51‎منش<strong>و</strong>رملل متحدکه دستا<strong>و</strong>يزديگر ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها از زا<strong>و</strong>يه حق<strong>و</strong>قی قضيهب<strong>و</strong>د،‏ می آيد:«درص<strong>و</strong>رت <strong>و</strong>ق<strong>و</strong>ع حمله مسلحانهعليه يک عض<strong>و</strong> ملل متحد تا زمانيکهش<strong>و</strong>رای امنيت اقدام لازم برای حفظ صلح <strong>و</strong>امنيت بين المللی را بعمل آ<strong>و</strong>رد هيچ يکاز مقررات اين منش<strong>و</strong>ر به حق ذاتی دفاعاز خ<strong>و</strong>د،‏ خ<strong>و</strong>اه فردی يادسته جمعی لطمه3095151www.goftaman.<strong>com</strong>کرد.‏ اعضاء<strong>و</strong>ارد نخ<strong>و</strong>اهدبايد اقداماتی را که در اعمال اين حقدفاع از خ<strong>و</strong>د به عمل می آ<strong>و</strong>رند ف<strong>و</strong>رًا بهش<strong>و</strong>رای امنيت گزارش دهند.‏ اين اقداماتبه هيچ <strong>و</strong>جه در اختيار <strong>و</strong> مسئ<strong>و</strong>ليتی کهش<strong>و</strong>رای امنيت برطبق اين منش<strong>و</strong>ر دارد <strong>و</strong>م<strong>و</strong>جب آن برای حفظ <strong>و</strong>اعاده صلح <strong>و</strong> امنيتبين المللی <strong>و</strong> در هر م<strong>و</strong>قع که ضر<strong>و</strong>ریتشخيص دهد اقدام لازم بعمل خ<strong>و</strong>اهد آ<strong>و</strong>رد،‏تاثيری نخ<strong>و</strong>اهد داشت.»(‏‎30‎‏)‏اما پرسش مهمی که حتا در ر<strong>و</strong>يکرد بهمنش<strong>و</strong>رملل متحد <strong>و</strong> ت<strong>و</strong>افقنامه ی دسمبرميان ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> افغانستان مطرح می ش<strong>و</strong>د،‏مشر<strong>و</strong>عيت لشکر کشی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در پي<strong>و</strong>ند <strong>و</strong>انطباق با ت<strong>و</strong>افقنامه مذک<strong>و</strong>ر <strong>و</strong> مادهآن منش<strong>و</strong>ر است.‏ صرف نظر از مشر<strong>و</strong>عيت<strong>و</strong>عدم مشر<strong>و</strong>عيت د<strong>و</strong>لت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق،‏پرسش های مهمی که هيچگاه پاسخی به آنداده نشد اين است که آيا ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی اسناد<strong>و</strong> ش<strong>و</strong>اهد تقاضای د<strong>و</strong>لت افغانستان برياستحفيظ االله امين را مطابق ماده منش<strong>و</strong>رملل به ش<strong>و</strong>رای امنيت ارائه کرد؟ آياحک<strong>و</strong>مت امين به حيث عض<strong>و</strong> سازمان ملل<strong>و</strong>ق<strong>و</strong>ع حمله مسلحانه خارجی را به ش<strong>و</strong>رایامنيت ملل بااسناد<strong>و</strong> مدارک گزارش دادهب<strong>و</strong>د؟ آياحک<strong>و</strong>مت مذک<strong>و</strong>ر سازمان ملل را درجريان اقدام خ<strong>و</strong>دمبتنی به تقاضای نير<strong>و</strong>ینظامی از ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی غرض مقابله با تجا<strong>و</strong>زمسلحانه خارجی گذاشت؟محمدقاسم فاضلی از متخصصين حق<strong>و</strong>ق <strong>و</strong>عل<strong>و</strong>مسياسی افغان هرگ<strong>و</strong>نه ت<strong>و</strong>جيه حق<strong>و</strong>قی <strong>و</strong>قان<strong>و</strong>نی حمله ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی را بی بنياد <strong>و</strong> قابلترديد ميداند.‏ ا<strong>و</strong>معتقد است که حتا اين19785151310

www.goftaman.<strong>com</strong>حملهبات<strong>و</strong>افقنامه دسمبر ‎1978‎ميان طرفين ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>افغانستان سازگاری ندارد.‏ <strong>و</strong>ی میگ<strong>و</strong>يد:«اگرحمله نظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بر مبنایت<strong>و</strong>افقنامه دسمبر 1978 باشد،‏ می بينيم کهاين حمله،‏ حک<strong>و</strong>مت برحال <strong>و</strong> م<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د آن <strong>و</strong>قترا سرنگ<strong>و</strong>ن کرد.‏ اين خ<strong>و</strong>د از لحاظ حق<strong>و</strong>قیقابل اعتراض است که ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها ا<strong>و</strong>لينکاری که کردند،‏ امين را از بين بردند.‏<strong>و</strong>اين کار تناقض بين ادعا <strong>و</strong> عملکرد آنهارا نشان ميدهد.‏ ادعای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی با م<strong>و</strong>ازينملل متحدهم م<strong>و</strong>افق نب<strong>و</strong>د.‏ هر سال اينلشکرکشی در سازمان ملل محک<strong>و</strong>م می شد.‏ درمحکمه دايمی ملل متحدسالدرستهکهلم داير شد <strong>و</strong> در آنجا نيز لشکرکشی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی مغاير منش<strong>و</strong>ر ملل متحد تلقیگرديد.‏ اين محکمه مطابق ق<strong>و</strong>انين مللمتحدغرض غ<strong>و</strong>ر <strong>و</strong> فيصله در م<strong>و</strong>رد برخینزاع ها داير می ش<strong>و</strong>د.‏ در اين محکمهبرخلاف ادعای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها در م<strong>و</strong>رد حملهنظامی شان مبتنی به منش<strong>و</strong>رملل متحد،آنحمله يک عمل تعرضی از يک کش<strong>و</strong>ر مستقل بهکش<strong>و</strong>رمستقل ديگر خ<strong>و</strong>انده شد.»(‏‎31‎‏)‏محکمه دايمی ملل متحد برای بررسیقضايای مهم جهانی در ‎4‎ج<strong>و</strong>لای ا<strong>و</strong>لينبار در شهرالجزيره تأسيس گرديد.‏ م<strong>و</strong>ٔسسآن سنات<strong>و</strong>ر ايتال<strong>و</strong>ی ليل<strong>و</strong>باس<strong>و</strong> ميباشد.‏اين محکمه قضايای مختلفی چ<strong>و</strong>ن صحرایغربی،‏ فليپين،‏ ارجنتاين،‏ ارتيره<strong>و</strong>سل<strong>و</strong>اد<strong>و</strong>ر <strong>و</strong> افغانستان را پس از تجا<strong>و</strong>زش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی م<strong>و</strong>رد بررسی قرارداده است.‏ اينمحکمه در م<strong>و</strong>رد افغانستان شش جلسه را درشهر ستهکلم پايتخت س<strong>و</strong>يدن در ا<strong>و</strong>ل می19763111981www.goftaman.<strong>com</strong><strong>و</strong>قتآن در ‎1981‎دايرکرد.‏ي<strong>و</strong>گسلا<strong>و</strong>ی"‏م<strong>و</strong>ٔرخ را محکمه رياست ‎14‎تن<strong>و</strong>لاديميرديری ترير"‏ به عهده داشت <strong>و</strong> در اين محکمه که سهديگر عض<strong>و</strong> محکمه ب<strong>و</strong>دند.‏ متجا<strong>و</strong>ز خ<strong>و</strong>اندهش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها د<strong>و</strong>ام کرد ر<strong>و</strong>ز محکمه خ<strong>و</strong>اهان خر<strong>و</strong>ج ق<strong>و</strong>ای آنها<strong>و</strong> شدند کهدراين محکمه اسنادحق<strong>و</strong>قی را گرديد.‏ مبنای آن اتکاءبه حمله ميکردش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بر نظريات حق<strong>و</strong>قی <strong>و</strong>گرفت.‏ م<strong>و</strong>رد برررسی قرار س<strong>و</strong>ی فردهاليدی عض<strong>و</strong>ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی از دفاع بيانهانستي<strong>و</strong>ت ترانسنشل انگلستان در ‎1978‎<strong>و</strong>ای اتحادش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>افغانستان بين محکمه استدلالسمع قضات رسانيده شد.‏ به که يک د<strong>و</strong>لت مستقل ‏(افغانستان)‏ که ازکرد ميباشدحمايت حق<strong>و</strong>ق بين الد<strong>و</strong>ل برخ<strong>و</strong>ردار گرفتهقرار يک د<strong>و</strong>لت خارجی تجا<strong>و</strong>ز م<strong>و</strong>رد است.‏سالهمان د<strong>و</strong>ران داغ حمله <strong>و</strong> ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی هادر های اشغال نظامی افغانستان نت<strong>و</strong>انستندجهت همس<strong>و</strong>يی اين حملهش<strong>و</strong>اهدی در <strong>و</strong> اسناد منش<strong>و</strong>رملل متحدارائه کنند.‏ماده با رهنم<strong>و</strong>داعزام نير<strong>و</strong>ی نظامی کهحتا در ‎1979‎ت<strong>و</strong>سط <strong>و</strong>زيردفاع <strong>و</strong> رئيس‎24‎دسمبر بتاريخ ازتذکری هيچ امضاءشد،‏ ستادارتش مطابقت اين اقدام به منش<strong>و</strong>رملل متحد <strong>و</strong>‎1978‎ميان کابل <strong>و</strong>مسک<strong>و</strong> دردسمبر ت<strong>و</strong>افقنامه قان<strong>و</strong>نی آن داده نشدهت<strong>و</strong>جيه حق<strong>و</strong>قی <strong>و</strong> هيچگاه تقاضای حفيظ االله امينآنها ب<strong>و</strong>د.‏ رهبرحک<strong>و</strong>مت حزب<strong>و</strong> رابه عن<strong>و</strong>ان زمام دار اعزام نير<strong>و</strong>غرضم<strong>و</strong>رد دم<strong>و</strong>کراتيک خلق در مطرحافغانستان بر لشکرکشی ت<strong>و</strong>جيه جی.‏که آرشيف های کی.‏ حالی در نکردند.‏ حزب کم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ممل<strong>و</strong> از اسنادبی <strong>و</strong> 198131251

www.goftaman.<strong>com</strong>تقاضاها ب<strong>و</strong>د.‏<strong>و</strong> مدارک اينالبته برای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها ارائه اين مدارکنا محتمل <strong>و</strong> مايه شرمساری محس<strong>و</strong>ب ميگرديد.‏زيرا ت<strong>و</strong>جيه تضاد <strong>و</strong> تناقض عملکردآنهابرمبنای اسناد <strong>و</strong> مدارک درخ<strong>و</strong>است نير<strong>و</strong> ازس<strong>و</strong>ی امين به مراتب مشکل تر <strong>و</strong> پيچيدهتر از عدم ارائه ش<strong>و</strong>اهد قان<strong>و</strong>نی <strong>و</strong> حق<strong>و</strong>قیحمله بر افغانستان تمام می شد.‏شکل گيری تجا<strong>و</strong>ز:‏بازی با حفيظ االله امين <strong>و</strong> اتخاذ سياستد<strong>و</strong>گانه ازس<strong>و</strong>ی مسک<strong>و</strong>در م<strong>و</strong>رد ا<strong>و</strong> ازنخستينفيصله های رهبران حزب کم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>نخستين گام در فرآيند شکل گيری تجا<strong>و</strong>زب<strong>و</strong>د.‏ برژنف <strong>و</strong>کاسگين در فردای زمامداری <strong>و</strong> زعامت امين(‏‎17‎سپتمير)به ا<strong>و</strong> پيامتبريکی فرستادند.‏ اين پيام از س<strong>و</strong>ی سفيرش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی پ<strong>و</strong>زانف،‏ ژنرال پافل<strong>و</strong>فسکی معا<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>زير دفاع ش<strong>و</strong>ری،‏ اي<strong>و</strong>انف،‏ بگدان<strong>و</strong>فنماينده کی.‏ جی.‏ بی <strong>و</strong>گ<strong>و</strong>ريلف رئيسمشا<strong>و</strong>ران نظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به امين ارائهگرديد.‏ در پيام به تدا<strong>و</strong>م ر<strong>و</strong>ابطبرادرانه با جمه<strong>و</strong>ری دم<strong>و</strong>کراتيکافغانستان برمبنای معاهده د<strong>و</strong>ستی تأکيدشده ب<strong>و</strong>د.‏ حفيظ االله امين با ابراز تشکراز پيام رهبران ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی گفت که:‏ ‏«خ<strong>و</strong>درابا د<strong>و</strong>ستان ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در همکاری نزديکقرار خ<strong>و</strong>اهد داد <strong>و</strong> گام هايی خ<strong>و</strong>اهدبرداشت تاکمب<strong>و</strong>دهای شناخته شده ‏(خ<strong>و</strong>د)رارفع کرده <strong>و</strong> سبک <strong>و</strong>شي<strong>و</strong>ه کار خ<strong>و</strong>د را بهب<strong>و</strong>دبخشد.‏ <strong>و</strong>ی اظهاراميد<strong>و</strong>اری کردکه د<strong>و</strong>ستانش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی از هيچگ<strong>و</strong>نه کمک در عرصه همکاریحزبی دريغ نکنندتاازطريق آم<strong>و</strong>زش دهی313www.goftaman.<strong>com</strong>مارکسيزم-‏ر<strong>و</strong>حيهبت<strong>و</strong>انندلنينيزم به اعضای حزب آنها به پيش بردارند.‏گامهای برگشت ناپذير کمک اقتصادیامين گفت که اميد <strong>و</strong>ار اينکهنيز <strong>و</strong> ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به افغانستان ب<strong>و</strong>د نظامی به کمک رفقای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بهعرصه در دشمن نايل شده شمارپير<strong>و</strong>زی های جديدی بر يابندکارکنان سياسی ازدياد مشا<strong>و</strong>رين <strong>و</strong> امنيت د<strong>و</strong>لت استحکام يابد»(‏‎32‎‏)‏<strong>و</strong> اعضای رهبری حزب کم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی علی رغمنارضايتی <strong>و</strong>خشم برژنف رهبر حزب مذک<strong>و</strong>ر،‏امين ت<strong>و</strong>افقکمک <strong>و</strong>همکاری با به ادامه نزديکرا از پلان سرنگ<strong>و</strong>نی ا<strong>و</strong> تا کردند ژنرالسازند.‏ عملی آسانی به <strong>و</strong> <strong>و</strong>يادداشتها از الکساندرلياخفسکی اين م<strong>و</strong>ردتصا<strong>و</strong>يب سری حزب کم<strong>و</strong>نيست در فر<strong>و</strong>پاشی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی علنی گرديد،‏که پس از يادداشتهای کميتهدر ‏«بعداً‏ می ن<strong>و</strong>يسد:‏ ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>اضحمرکزی حزب کم<strong>و</strong>نيست اتحاد مجم<strong>و</strong>ع بادر امين <strong>و</strong> با پيگير شدکه کار خلقدم<strong>و</strong>کراتيک حزب کن<strong>و</strong>نی رهبران دستبهانه در افغانستان راادامه داده <strong>و</strong> به ا<strong>و</strong>ما کند امين ندهيم که فکر سر<strong>و</strong>کارنداريم <strong>و</strong>نمی خ<strong>و</strong>اهيم باا<strong>و</strong> اعتماد امين برایتماس با از داشته باشيم.‏ <strong>و</strong>ی بايداميال نهايی پرده برداری از بهره گرفت.»(‏‎33‎‏)‏هيئات<strong>و</strong>يژه به مختلف هيئات اعزام س<strong>و</strong>ی مسک<strong>و</strong>به کابل جهتامنيتی <strong>و</strong>نظامی از بررسی ا<strong>و</strong>ضاع <strong>و</strong>گفتگ<strong>و</strong>ی مدا<strong>و</strong>م باامين برهن<strong>و</strong>زکمک های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی گسترش يافت.‏ سر برياستش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بلندپايه ارتش هيئات معا<strong>و</strong>نپافل<strong>و</strong>فسکی جی.‏ اي<strong>و</strong>ان ژنرال 314

www.goftaman.<strong>com</strong>فرمانده<strong>و</strong>زارت دفاع <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>زهاینير<strong>و</strong>های زمينی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی که در کابل شده ب<strong>و</strong>دپايانی رهبری تره کی <strong>و</strong>ارد که يک هيئات بلندميبرد کابل به سر در ژنرالباعض<strong>و</strong>يت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ديگر رتبه پ<strong>و</strong>تين معين ا<strong>و</strong>ل <strong>و</strong>زارتپا <strong>و</strong>يکت<strong>و</strong>ر.اس.‏ ن<strong>و</strong>مبر‎1979‎<strong>و</strong>اردکابل گرديد.‏داخله در تنيک <strong>و</strong>اقع در را هيئات رياست بی به عهده داشت کهجی.‏ ازژنرالان کی.‏ م<strong>و</strong>ردنام <strong>و</strong>مقام ا<strong>و</strong> اظهاراتی ص<strong>و</strong>رتدر جمله ر<strong>و</strong>زنامهمطب<strong>و</strong>عات کابل از نگرفت.‏ اهداف سفرتايمز کابل انگليسی زبان ‏"همکاریبه افغانستان هيئات مذک<strong>و</strong>ر را <strong>و</strong>انم<strong>و</strong>دمسايل ذيعلاقه"‏ ساير <strong>و</strong> د<strong>و</strong>جانبه کردند.(‏‎34‎‏)‏هيئات ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی متشکلکه رفت <strong>و</strong>آمد درحالی ارگانهای مختلف د<strong>و</strong>لت ش<strong>و</strong>ری به کابل دراز امين ادامهسه ر<strong>و</strong>زه <strong>و</strong> ط<strong>و</strong>ل حاکميت يکصد رسانه های گر<strong>و</strong>هیيافت،‏ بص<strong>و</strong>رت رسمی در <strong>و</strong>خبر اين رفت <strong>و</strong>برگشت ها د<strong>و</strong>طرف از ميان تماماز نمی گرديد.‏ گزارشی منتشر کنندگان مختلف ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی تنها ازبازديد ژنرال پاپ<strong>و</strong>تين بص<strong>و</strong>رت رسمی <strong>و</strong> علنی نامفقيرمحمدفقير <strong>و</strong>زيرداخله دربرده شد.‏ گرمیبا پاپ<strong>و</strong>تين از امين کابينه پاپ<strong>و</strong>تين درميزبانی کرد.‏ پذيرايی <strong>و</strong> ‎1979‎باحفيظ االله امين ملاقات بعملد<strong>و</strong>م دسمبر به مسک<strong>و</strong>سيزدهم دسمبر سپس در <strong>و</strong> آ<strong>و</strong>رد د<strong>و</strong> تن ازچهره های مهم که ازبرگشت.‏ تا ا<strong>و</strong>ايلحزب کم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بی سر<strong>و</strong>صدا کردند،‏به کابل سفر بار ‎1979‎د<strong>و</strong> دسمبر رئيس ر<strong>و</strong>ابط بين المللی حزب‏"پان<strong>و</strong>مار<strong>و</strong>ف"‏ معا<strong>و</strong>نش"کارين<strong>و</strong> ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی کم<strong>و</strong>نيست 31528karanwww.goftaman.<strong>com</strong>Brutents(1979)بر<strong>و</strong>تينتس"‏پامانار<strong>و</strong>ف درب<strong>و</strong>دند:«درا<strong>و</strong>ايل دسمبر م<strong>و</strong>ردافغانستان کميته ای راتحت رياست<strong>و</strong>ی به کابل رفتهبار د<strong>و</strong> که ‏"بر<strong>و</strong>تينتس"‏ دسمبرهژدهم بتاريخ کرد.‏ تشکيل ب<strong>و</strong>د ‏"الکساندرپاليسی خارجی مشا<strong>و</strong>ربرژنف در بر<strong>و</strong>تنيتساز اگنت<strong>و</strong>ف"‏بد<strong>و</strong>ن معطلی بيشتررا خ<strong>و</strong>د خ<strong>و</strong>است که راپ<strong>و</strong>ر تسليم نمايد.»‏بررسی ا<strong>و</strong>ضاع <strong>و</strong>ارائه گزارش به رهبرانش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>آماده ساختن امين جهت ت<strong>و</strong>افق <strong>و</strong><strong>و</strong>ظايف هيئاتیپذيرش نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی از که به پايتخت افغانستان می آمدند<strong>و</strong>ب<strong>و</strong>د میگفتگ<strong>و</strong> مقامات حک<strong>و</strong>مت ا<strong>و</strong> باامين <strong>و</strong> قابل تأمل<strong>و</strong> شگفت انگيز نکته کردند.‏ که حفيظ االله امين به آسانی <strong>و</strong>اين ب<strong>و</strong>د هيچ ترديدیبد<strong>و</strong>ن ايجادهيچ مانع <strong>و</strong>ابراز به تمايلات <strong>و</strong>خ<strong>و</strong>است های هيئات ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی پاسخکهگفته می ش<strong>و</strong>د مثبت ارائه می کرد.‏ غرضتيم ژنرال پاپ<strong>و</strong>تين ت<strong>و</strong>افق امين را بهش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی معد<strong>و</strong>د نير<strong>و</strong>های <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>د محمدصديق فرهنگافغانستان حاصل کرد.‏ میپنج قرن اخير م<strong>و</strong>ٔلف افغانستان در مذاکره با‏«ژنرال پاپ<strong>و</strong>تين در ن<strong>و</strong>يسد:‏ جابجا شدن دستجاتاجازه امين م<strong>و</strong>ٔفق شد بگرام،‏ سالنگدر معين نير<strong>و</strong>ی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی را ميدان ه<strong>و</strong>ايی کابل حاصل کند،‏ اما<strong>و</strong> نير<strong>و</strong>ی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به گ<strong>و</strong>نه ایبه <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>د امين <strong>و</strong>ميخ<strong>و</strong>است يعنی بص<strong>و</strong>رت نامحد<strong>و</strong>د که ا<strong>و</strong> پيشچنانچه يک ر<strong>و</strong>ز راضی نشد.‏ مقيد غير غربی گفت:‏نگار خبر سق<strong>و</strong>طش به يک نفر از ‏"د<strong>و</strong>لت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی از مطالبه پايگاه درنير<strong>و</strong>ی نظامیافغانستان منصرف شده،‏ اما "Alexandrov Agentov316(35)

www.goftaman.<strong>com</strong>بهآن برای کمکبها<strong>و</strong>(امين)درخام<strong>و</strong>ش ساختن آتش بغا<strong>و</strong>ت افغانستان می آيد".»(‏‎36‎‏)‏آنچی که برای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی هااهميت داشت،‏نير<strong>و</strong>های نظامیت<strong>و</strong>افق امين به <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>د ب<strong>و</strong>د.‏<strong>و</strong>ی به اين نير<strong>و</strong>ها ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>اعتماد معد<strong>و</strong>د،‏ راه رااين نير<strong>و</strong>های هرچند <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>د برای سرنگ<strong>و</strong>نی حک<strong>و</strong>مت حفيظ االله امين هم<strong>و</strong>ارنير<strong>و</strong>های<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>د اگرامين ت<strong>و</strong>افق به ميکرد.‏ مشر<strong>و</strong>ط به معد<strong>و</strong>ديت اين نير<strong>و</strong>هاش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی را درميکانيزمی را ساخت،‏ آيا اص<strong>و</strong>ل <strong>و</strong> بهنظارت به اين معد<strong>و</strong>ديت <strong>و</strong>ضع کرد؟ ا<strong>و</strong> دست<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>لايت قندز حتا برادرش در ارتش <strong>و</strong> نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی رااستقبال از همکاری <strong>و</strong> کرد؛ نه هدايت بازرسی کم <strong>و</strong>کيفصادر بررسی هيئات ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یدر اين نير<strong>و</strong>هارا.‏نکته قابل تذکرحک<strong>و</strong>مت امينضاع افغانستان <strong>و</strong> ا<strong>و</strong> از برای زمامس<strong>و</strong>ی آنها گزارش از <strong>و</strong>تهيه درآنها اختلاف نظر داران ش<strong>و</strong>ری،‏ تفا<strong>و</strong>ت <strong>و</strong> ايناز به افغانستان است.‏ اعزام نير<strong>و</strong> مباحث پيشين سخن رفت کهدر اختلاف نظر محققين <strong>و</strong>تحليل گران،‏ ريشهبرای بعضی از های آن به مبارزه در<strong>و</strong>نی قدرت مياندستگاه جاس<strong>و</strong>سی د<strong>و</strong>لتید<strong>و</strong> رهبران ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> بهي<strong>و</strong>)‏ آر.‏ بی <strong>و</strong>جی.‏ جی.‏ ‏(کی.‏ ارتش <strong>و</strong> عن<strong>و</strong>ان دستگاه های مهم حاکميت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی برتحميقاغفال <strong>و</strong> اين اختلاف در ميگردد.‏ <strong>و</strong> <strong>و</strong>فاداری بهاعتماد حفيظ االله امين در علی رغماما کرد.‏ ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی نفش مهمی ايفا اعزام نير<strong>و</strong>م<strong>و</strong>رد تفا<strong>و</strong>ت گزارش هيئات در مسک<strong>و</strong>افغانستان،‏ رهبران ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در به <strong>و</strong>اقع تصميمدر تصميم به اعزام ق<strong>و</strong>ا <strong>و</strong> 317www.goftaman.<strong>com</strong>نظامیبه انجام تجا<strong>و</strong>زپرسش اين است که آيا اينگرفتند.‏ تصميم يک اقدام دسته جمعی زمام دارانيا برژنف به تنهايی فرمانش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ب<strong>و</strong>د صادرکرد؟حمله به افغانستان را مهم <strong>و</strong>سری کميته مرکزی حزبسند در پس ازکم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی که درسال فر<strong>و</strong>پاشی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی علنی گرديد،‏ مشاهده میکه فيصله حمله نظامی به افغانستانش<strong>و</strong>د نفرعض<strong>و</strong> بير<strong>و</strong>ی سياسیمعد<strong>و</strong>د حلقه در که بهاين سند شد.‏ حزب کم<strong>و</strong>نيست اتخاذ ت<strong>و</strong>سطاست،‏ معر<strong>و</strong>ف نامه فيصله به قلم نگاشته‏"کنستانتسن چرنينک<strong>و</strong>"‏ شده ب<strong>و</strong>د:‏شماره‏«سند(خيلی مهم)‏ خيلی محرمانهخاصپر<strong>و</strong>نده ای يرژنفرئيس جلسه ل.‏ گريشن،‏س<strong>و</strong>سلف،‏ کنندگان:‏ اشتراک گريلينک<strong>و</strong>،پيلشا،ا<strong>و</strong>ستين<strong>و</strong>ف،چرنينک<strong>و</strong>،اندر<strong>و</strong>پف،گر<strong>و</strong>ميک<strong>و</strong>،تيخان<strong>و</strong>ف <strong>و</strong> پ<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>ماري<strong>و</strong>ف.‏حزب کم<strong>و</strong>نيست اتحادمرکزی مص<strong>و</strong>به کميته ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یتاريخ‏"‏A‏"(افغانستان)‏پيرام<strong>و</strong>ن ا<strong>و</strong>ضاع در س<strong>و</strong>ی<strong>و</strong>تدبيرهای ارائه شده از – شرح ها رفقااندر<strong>و</strong>پ<strong>و</strong>ف،ا<strong>و</strong>ستينف <strong>و</strong>گر<strong>و</strong>ميک<strong>و</strong> تص<strong>و</strong>يبر<strong>و</strong>نددر اجازه داده ش<strong>و</strong>د به آنها گردد<strong>و</strong> پياده کردن اين تدبيرها تصميماتی راکه خصلت اص<strong>و</strong>لی نداشته باشند،‏ <strong>و</strong>اردتصميممسايلی که مستلزم اتخاذ بيا<strong>و</strong>رند.‏ بائيست بهاز س<strong>و</strong>ی کميته مرکزی باشند سياسی حزب گذاشتهدسترس دفتر م<strong>و</strong>قع در 1992176/2531891761979/12/111

www.goftaman.<strong>com</strong>اين تدبيرهاانجامش<strong>و</strong>د.‏ ا<strong>و</strong>ستينفرفقااندر<strong>و</strong>پف،‏ عهده به <strong>و</strong>گر<strong>و</strong>ميک<strong>و</strong> گذاشته ش<strong>و</strong>د.‏اندر<strong>و</strong>پف،‏ ا<strong>و</strong>ستينف <strong>و</strong>گر<strong>و</strong>ميک<strong>و</strong>– به رفقا تادفترسياسی کميته مرکزیسفارش می ش<strong>و</strong>د نظررادرباره ر<strong>و</strong>ندتطبيق تدبيرهای در گرفته شده مطلع سازند.‏برژنفای دبيرکل کميته مرکزی ل.‏ شمارهبير<strong>و</strong>یفيصله نامه قابل بحث در نکته بهسياسی حزب کم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی که منجر افغانستان شد،‏ نقش <strong>و</strong>نظامی بر تجا<strong>و</strong>ز پير آن حزب <strong>و</strong>سالخ<strong>و</strong>رده <strong>و</strong> سهم برژنف رهبر ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی است.‏زمام دار ‏"ي<strong>و</strong>ريگانک<strong>و</strong>فسکی"،مديرپر<strong>و</strong>ژه افغانستان‏"ر.الفق<strong>و</strong>ل مطالعات شرقی از در م<strong>و</strong>ٔسسه ا<strong>و</strong>ليان<strong>و</strong>فسکی"يکی ازاعضای اداری کميتهجلسهمرکزی حزب کم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی که در ب<strong>و</strong>د،‏ ميگ<strong>و</strong>يد:‏حاضر مذک<strong>و</strong>ر جلسه رياست نم<strong>و</strong>د<strong>و</strong>ا<strong>و</strong>ستين<strong>و</strong>ف‏«گر<strong>و</strong>ميک<strong>و</strong>از رأس ميزط<strong>و</strong>يل ل<strong>و</strong>يش نشسته ب<strong>و</strong>د.‏در نزديک به دي<strong>و</strong>ارل<strong>و</strong>ی ميز اندر<strong>و</strong>پ<strong>و</strong>ف در اعضایيازده نفر ده يا گرفته ب<strong>و</strong>د.‏ جا مقابل،‏ يکبيخ دي<strong>و</strong>ار کميته مرکزی در بعدتقريباً‏ نشسته ب<strong>و</strong>دند.‏ اندازه د<strong>و</strong>رتر طرفکه از نيم ساعت استماع راپ<strong>و</strong>رها از شد برژنف به اتاقمشا<strong>و</strong>رين قرائت می گر<strong>و</strong>ميک<strong>و</strong>از باز<strong>و</strong>يش گرفت <strong>و</strong>همرايشدرآمد.‏ اتاقد<strong>و</strong>ر کمک نم<strong>و</strong>دکه بص<strong>و</strong>رت لرزان د<strong>و</strong>را دررا اشخاص حاضر يک از هر <strong>و</strong> بگردد <strong>و</strong>ی چندين مرتبه به افتيدنآغ<strong>و</strong>ش بکشد.‏ گ<strong>و</strong>ششدر بعدازآن گر<strong>و</strong>ميک<strong>و</strong> نزديک شد.‏ که حرفش بکلی شنيده مینم<strong>و</strong>د ط<strong>و</strong>ری نج<strong>و</strong>ا 176319(37)«997(IL)2www.goftaman.<strong>com</strong>گفت:‏برژنف به<strong>و</strong> شد ‏"معل<strong>و</strong>مات تازه به جلسه عرضه شده کهبد،‏ تا چهکه امين تاچه حد نشان ميدهد غيرقابل پيشچه حد ماجراج<strong>و</strong> <strong>و</strong>تا حد د<strong>و</strong>سه دقيقهبرژنف برای بينی است.‏ بهدفعتاً‏ بعدازآن ب<strong>و</strong>د.‏ خام<strong>و</strong>ش <strong>و</strong>ميزک<strong>و</strong>فت رابه پاايستاد،مشتهايش گفت:"مردناپاک"<strong>و</strong>ازاتاق خارج شد."»(‏‎38‎‏)‏ت<strong>و</strong>افق <strong>و</strong>عدم ت<strong>و</strong>افق اعضایالبته درم<strong>و</strong>رد سياسی حزب کم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به حملهدفتر س<strong>و</strong>ی بازماندگان آن تصميم <strong>و</strong>نظامی از پسبرخی مقامات کميته مرکزی حزب مذک<strong>و</strong>ر فر<strong>و</strong>پاشی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ديدگاه های مختلفاز بهبرخی همه مسئ<strong>و</strong>ليت را ارائه می ش<strong>و</strong>د.‏ سياسی میدفتر گردن ميخائيل س<strong>و</strong>سل<strong>و</strong>ف عض<strong>و</strong> به ضر<strong>و</strong>رتکه گ<strong>و</strong>يا ا<strong>و</strong> برژنف را اندازند عده ایکرد.‏ حمله بر افغانستان متقاعد برژنفناشی ازاراده تنها اين تصميم را مارتين بابيثميدانند.‏ صرف‏«بد<strong>و</strong>ن شک ر<strong>و</strong>ل اساسی را می ن<strong>و</strong>يسد:‏ حزبسياسی بير<strong>و</strong>ی اعضای از چندتن همچ<strong>و</strong>نش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی جماهير اتحاد کم<strong>و</strong>نست ش<strong>و</strong>سل<strong>و</strong>فميخايل ميک<strong>و</strong>گر<strong>و</strong> اندری <strong>و</strong>ي<strong>و</strong>ریدميتری ا<strong>و</strong>ستينفبگفتهبازی کردند.‏ درست اينگر<strong>و</strong>ميک<strong>و</strong>اندری يکیب<strong>و</strong>دکه در بارهکه در جلسات ماه اکت<strong>و</strong>بر از با اين نظريهشده ب<strong>و</strong>د افغانستان داير چک<strong>و</strong>سل<strong>و</strong>اکياکارمل راکه در ببرک تا آمد از برگشت به افغانستان<strong>و</strong> زندگی ميکرد به مسک<strong>و</strong>زده ب<strong>و</strong>د امين سرباز به امر ،،Martin BabicMichail ShuslovA. GromykoD. Ustinovاندر<strong>و</strong>پف Juri AndropovA. Gromykoي<strong>و</strong>ری اندر<strong>و</strong>پف .J Andropov320

www.goftaman.<strong>com</strong>کارمل دردع<strong>و</strong>ت کنند.‏مسک<strong>و</strong> مدت زيادی باقی نماند <strong>و</strong> بهد<strong>و</strong>شنبه منتقل شده <strong>و</strong> تمام زمينه برايشمهيا گرديد تا با ساير اعضای جناحش درداخل افغانستان رابطه بر قرارسازد.»(‏‎39‎‏)‏ميخائيل گ<strong>و</strong>رباچف آخرين رهبر حزبکم<strong>و</strong>نيست <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی که در زمان هج<strong>و</strong>مق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در دسمبر‎1979‎عض<strong>و</strong> علی البدلبير<strong>و</strong>ی سياسی حزب کم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> درجمع بيست اعضای اصلی <strong>و</strong>علی البدل بير<strong>و</strong>یسياسی ب<strong>و</strong>د که تصاميم اصلی را اتخاذ میکردند در مصاحبه با الکسی <strong>و</strong>ينديکتفبارادي<strong>و</strong> ايک<strong>و</strong> ماسک<strong>و</strong> دربيست سالگی تجا<strong>و</strong>زنير<strong>و</strong>ی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به افغانستان ميگ<strong>و</strong>يد کهمن در زمان گسيل ق<strong>و</strong>اباش<strong>و</strong>ارد نادزه کهنزد من در کنار دريای سياه آمده ب<strong>و</strong>دصحبت کرديم.‏ پس از شکايت از ا<strong>و</strong>ضاعجاری از هم جدا شديم.‏ <strong>و</strong>قتی فردا ازخ<strong>و</strong>اب برخاستم،‏ ق<strong>و</strong>ا <strong>و</strong>ارد افغانستان شدهب<strong>و</strong>د <strong>و</strong> حتی هيچکس از ما نپرسيد <strong>و</strong> ما رادر جريان قرار نداد.(‏‎40‎‏)‏<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>د نخستين <strong>و</strong>احد های نظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی:‏مقدمات تجا<strong>و</strong>ز نظامی بر افغانستان قبلاز فيصله نامه در ا<strong>و</strong>ايل ن<strong>و</strong>مبرآغاز گرديد.‏ ق<strong>و</strong>ای مهاجم که بعداً‏ نامارتش چهلم ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی را گرفت به اين منظ<strong>و</strong>ردر ترمز از بکستان <strong>و</strong>ح<strong>و</strong>زه ترکمنستانتشکيل شد.‏ حتا ژنرال ي<strong>و</strong>.شاتالينق<strong>و</strong>ماندان فرقه ترکستان که يکی ازفرقه های مهاجم ب<strong>و</strong>د،‏ ادعامی کند کهآمادگی اعزام نير<strong>و</strong> به افغانستان در19793211765www.goftaman.<strong>com</strong>1979شدهگرفته مارچگارد‏«من به عن<strong>و</strong>ان فرمانده لشکر ب<strong>و</strong>د:‏ می نمايمفرماندهی نظامی ترکستان تأييد بهکه آماده گيری برای گسيل يگانها آغازمارس ماه در افغانستان زير‎2‎مارس،‏ لشکر بتاريخ گرديده ب<strong>و</strong>د.‏ ‏(م<strong>و</strong>ت<strong>و</strong>زرهدار فرمان من <strong>و</strong> لشکر آماده <strong>و</strong>بسيج شده ب<strong>و</strong>د.»(‏‎41‎‏)‏کاملا ريزه)‏ دفاع ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یمارشال استين<strong>و</strong>ف <strong>و</strong>زير هرچند ا<strong>و</strong>ايل دسمبر دردر تصميم رهبران ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی را <strong>و</strong>برخیدفاع <strong>و</strong>زارت هيئات جلسه رهبری صلاحيت اعلان کرد،‏ امابا <strong>و</strong> ژنرالان ارشد به افغانستان قبل ازآناعزام نير<strong>و</strong> ق<strong>و</strong>ای ديسانت‏«‏‎29‎ن<strong>و</strong>امبر ب<strong>و</strong>د:‏ يافته آغاز بگرامابتدای ماه ج<strong>و</strong>ن در ه<strong>و</strong>ايی که در چهارمگرديد.‏ تق<strong>و</strong>يه ب<strong>و</strong>د،‏ جابجاشده دسمبربرژنف،اندر<strong>و</strong>پف،گر<strong>و</strong>ميک<strong>و</strong>،استين<strong>و</strong>فقطعاتی مرکب از<strong>و</strong>س<strong>و</strong>سلف تصميم گرفتند سربازبرای حفاظت امين اعزام دارند.‏ملبس بهاين قطعات را افسران <strong>و</strong>عساکر دسمبرششم ساختند.‏ افغانی ي<strong>و</strong>نيف<strong>و</strong>رم مرکب از‏(گردان)را سه کندک تقريباً‏ به افغانستان اعزام نم<strong>و</strong>دند<strong>و</strong>هشتم <strong>و</strong>نفر به آنهانيز ديگر سرباز دهم دسمبر مسلمانان"‏‏"کندک دسمبر در پي<strong>و</strong>ستند.‏ که درش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی)‏ ‏(مسلمانان داخل قلمر<strong>و</strong> ماه می تشکيل شده ب<strong>و</strong>د،‏ <strong>و</strong>ظيفه گرفت تااقامتگاهش گردد.‏امين از مانع فرار ‏"زينت"که درت<strong>و</strong>سط گر<strong>و</strong>پ بايد قصر خ<strong>و</strong>د تر<strong>و</strong>ريستی درضد ‎1974‎به حيث قطعه سال تشکيلبی جی.‏ کی.‏ چ<strong>و</strong>کات(چهارچ<strong>و</strong>ب)‏ اين گر<strong>و</strong>پگرديده ب<strong>و</strong>د،‏ اشغال ميگرديد.‏ 250051979108322600500

www.goftaman.<strong>com</strong>فرماندهیراتحتباکندکيکجا دگر<strong>و</strong>ال(سرهنگ)ب<strong>و</strong>يارينف به کابلدسمبر مسلمانان مخفيانه از‎9‎تا‎12‎ پر<strong>و</strong>ازهای<strong>و</strong>برای اين کار انتقال دادند ا<strong>و</strong>لهفته آخر در متعددی انجام يافت.‏ ‏(هنگ)‏‎105‎ديسانتغند دسمبر ، شب هشتم دسمبر فر<strong>و</strong>دگاهتا ه<strong>و</strong>ايی به کابل اعزام گرديد تحت کنتر<strong>و</strong>ل گرفته ازآننظامی بگرام را پاسبانی کند.»(‏‎42‎‏)‏که <strong>و</strong>احدهای نظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی متعلقدرحالی کابل میارتش <strong>و</strong>ارد بی <strong>و</strong> جی.‏ به کی.‏ قطعات نظامیشدند،‏ مشا<strong>و</strong>رين ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در پايتختارتش افغانستان به خص<strong>و</strong>ص در ن<strong>و</strong>عهر گيری از جل<strong>و</strong> م<strong>و</strong>ٔثری در تدابير مشا<strong>و</strong>رينکردند.‏ مقا<strong>و</strong>مت احتمالی اتخاذ کابل بهنظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی فرقه های‎7‎<strong>و</strong>‎8‎در آمادگی برای زمستان بطریترميم <strong>و</strong> بهانه هاتانک <strong>و</strong> نقليه <strong>و</strong>سايل تمام ها حرکت بازماندند.‏از راکشيدند<strong>و</strong>عملا<strong>و</strong>سايل بسياری قطعات گل<strong>و</strong>له های تعليمی بهدر ع<strong>و</strong>ض گل<strong>و</strong>له های اصلی ت<strong>و</strong>زيع گرديد.‏نير<strong>و</strong>هایهزاران تن از ‎25‎دسمبر ر<strong>و</strong>ز افغانستانراه زمين <strong>و</strong>ارد ارتش سرخ از قبل مارشال ا<strong>و</strong>ستنف <strong>و</strong>زيريک ر<strong>و</strong>ز شدند.‏ اعزام نير<strong>و</strong>ی<strong>و</strong>رهنم<strong>و</strong>د دفاع ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی دست<strong>و</strong>ر درکرد.‏ امضا نظامی به افغانستان را گفته شد:«تصميم گرفته شدهاين رهنم<strong>و</strong>د ن<strong>و</strong>احیدر سپاهيان مستقر است برخی از کمکارائه مقصد به کش<strong>و</strong>ر،‏ جن<strong>و</strong>ب د<strong>و</strong>ستخلق به انترناسي<strong>و</strong>ناليستی افغانستان <strong>و</strong>همچنان فراهم آ<strong>و</strong>ردن زمينهاقداماتهای مساعد برای جل<strong>و</strong>گيری از کش<strong>و</strong>رهایس<strong>و</strong>ی از افغانی ضد محتمل 3231979www.goftaman.<strong>com</strong><strong>و</strong>امپرياليستیهمسايه به قلمر<strong>و</strong> جمه<strong>و</strong>ریافغانستان فرستاده ش<strong>و</strong>د.»(‏‎43‎‏)‏324-1کش<strong>و</strong>رهایدم<strong>و</strong>کراتيکنقش حفيظ االله امين در تجا<strong>و</strong>ز:‏تجا<strong>و</strong>ز نظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بر افغانستان درد<strong>و</strong>ران حک<strong>و</strong>مت صد <strong>و</strong> سه ر<strong>و</strong>زه حفيظ االلهامين شکل گرفت.‏ <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>د نخستين دسته هاینظامی لشکريان ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در ظاهر،‏ ت<strong>و</strong>أم بادع<strong>و</strong>ت <strong>و</strong> م<strong>و</strong>افقت امين ب<strong>و</strong>د.‏ اما ايننير<strong>و</strong>ها پس از <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>د <strong>و</strong>استقرار درافغانستان،‏ دست به قتل داعی <strong>و</strong> ميزبانخ<strong>و</strong>د زدند.‏ در حالی که تقاضای امين بهحض<strong>و</strong>ر ق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>اقدام اين ق<strong>و</strong>ا درقتل م<strong>و</strong>ص<strong>و</strong>ف به عن<strong>و</strong>ان د<strong>و</strong> م<strong>و</strong>ض<strong>و</strong>ع متناقض<strong>و</strong>معما گ<strong>و</strong>نه ای در ر<strong>و</strong>يداد لشکر کشیش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی جلب ت<strong>و</strong>جه می کند،‏ حزب دم<strong>و</strong>کراتيکخلق اعم از هر د<strong>و</strong>جناح خلق <strong>و</strong> پرچم آنتاکن<strong>و</strong>ن پرده از تناقضات اين ر<strong>و</strong>يدادبرنداشته اند.‏با<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د هرگ<strong>و</strong>نه ادعا <strong>و</strong> استدلال ه<strong>و</strong>ادارانحفيظ االله امين <strong>و</strong> ببرک کارمل د<strong>و</strong>چهره اصلی<strong>و</strong>شاخص در ر<strong>و</strong>يداد تجا<strong>و</strong>ز نظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی،‏سهم حفيظ االله امين در ماجرای تجا<strong>و</strong>ز <strong>و</strong>کشانيدن پای ارتش سرخ به افغانستانبيشتر از همه است.‏ هر چند که ا<strong>و</strong> ا<strong>و</strong>لينقربانی اين تجا<strong>و</strong>ز ب<strong>و</strong>د.‏ افزايش سهم اميندر اشغال نظامی افغانستان ت<strong>و</strong>سط ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یزمانی بهتر قابل درک است که بس<strong>و</strong>ی ا<strong>و</strong> درارتباط به اين ر<strong>و</strong>يداد از سه زا<strong>و</strong>يهنگاه ش<strong>و</strong>د:‏امين؛ داعی <strong>و</strong> ميزبان نير<strong>و</strong>هایش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی:‏

www.goftaman.<strong>com</strong>زمامدارانهر چند کهش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بر مبنای اهداف خ<strong>و</strong>د تصميم بهاعزام ق<strong>و</strong>ای نظامی به افغانستان <strong>و</strong>اشغالاين کش<strong>و</strong>ر گرفتند امامهره رسمی <strong>و</strong>اصلیاين اشغال ظاهراً‏ حفيظ االله امين ب<strong>و</strong>د.‏امين در امضای معاهده ميان عالی ترينهيئات د<strong>و</strong>لت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> افغانستان در پنجمدسمبر که به رهبری ن<strong>و</strong>رمحمدتره کی <strong>و</strong>برژنف ص<strong>و</strong>رت گرفت،‏ بص<strong>و</strong>رت رسمی نفر د<strong>و</strong>مد<strong>و</strong>لت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق ب<strong>و</strong>د.‏حفيظ االله امين چه در د<strong>و</strong>ران رهبری ن<strong>و</strong>رمحمدتره کی درحزب <strong>و</strong>د<strong>و</strong>لت حزبی <strong>و</strong> چه درزمان ک<strong>و</strong>تاه رهبری <strong>و</strong>حاکميت خ<strong>و</strong>دش بارهااز ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی خ<strong>و</strong>استار اعزام نير<strong>و</strong>ی نظامیبه افغانستان شد.‏ در يک سند محرمانهکی.‏ جی.‏ بی که پس از فر<strong>و</strong>پاشی اتحادش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی منتشر گرديد،‏ نماينده کی.‏ جی.‏ بیدر م<strong>و</strong>رد ت<strong>و</strong>افقات امين به چگ<strong>و</strong>نگیجابجايی نير<strong>و</strong>های نظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی درافغانستان می ن<strong>و</strong>يسد:‏‏«پيام ازکابل ‏(محرمانه،‏ عاجل)‏بتاريخ ‎12‎<strong>و</strong>‎17‎ دسمبر ‏(‏‎1979‎‏)نماينده کی گی.‏بی به امين ديدار کرد،‏ درذگفته هایامين مسايل در خ<strong>و</strong>ر ت<strong>و</strong>جه اين است:‏امين مصرانه مفک<strong>و</strong>رهذلز<strong>و</strong>م بلافصلاتحادش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در جل<strong>و</strong>گيری از عمليات رزمیباندها درن<strong>و</strong>احی شمال جمه<strong>و</strong>ری دم<strong>و</strong>کراتيکافغانستان را بيان کرد،‏ طرح های ا<strong>و</strong> ازاين قرار اند:‏رهبری کن<strong>و</strong>نی افغانستان حض<strong>و</strong>ر نير<strong>و</strong>هایمسلح ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی را در برخی از نقاط مهماستراتيژيک در استانهای شمالی افغانستانخير مقدم خ<strong>و</strong>اهندگفت.‏3251978www.goftaman.<strong>com</strong>امين گفت:‏1- اشکال <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ش های ارائه شده کمک نظامیجانب ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی تعين گردد.‏بايست از پادگانهای نظامیش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ميت<strong>و</strong>اند آرز<strong>و</strong> دارد،‏ بدستجاهای که خ<strong>و</strong>د در آ<strong>و</strong>رد.‏کليه پر<strong>و</strong>ژه هایش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ميت<strong>و</strong>اند زير محافظتهمکاری مشترک افغان ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی را بگيرد.‏هایميت<strong>و</strong>اندراه ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی سپاهيان م<strong>و</strong>اصلاتی جمه<strong>و</strong>ری دم<strong>و</strong>کراتيک افغانستان رانگهبانی بگيرد...‏ »(44)زير کابل دربی از جی.‏ همچنان نماينده کی.‏ تقاضایبه مسک<strong>و</strong> از ديگر پيام محرمانه امين به اعزام نير<strong>و</strong>ی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی برای حفاظتاقامتش سخن ميگ<strong>و</strong>يد:‏<strong>و</strong> محل کار از گفتگ<strong>و</strong>،‏ امين خ<strong>و</strong>اهش خ<strong>و</strong>در<strong>و</strong>ند ‏«...در ‏(کندک)ازگردان يک گسيل بر مبنی شخصبرای نگهبانی از سپاهيان ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی را داردنظر در ‏(که ا<strong>و</strong> جديدش مقر در خ<strong>و</strong>د سال ر<strong>و</strong>ان به آنجاپانزدهم اکت<strong>و</strong>بر پس از تکرارک<strong>و</strong>چ کند)‏ پنجصدتقاضای امين يک <strong>و</strong>احِد ظاهراًپس از نير<strong>و</strong>های مخص<strong>و</strong>ص کی.‏نفری که عمدتاً‏ از به محلا<strong>و</strong>ايل دسمبر در بی ب<strong>و</strong>دند جی.‏ کاخ تپه تاج بيک اعزاماقامت امين در د<strong>و</strong>م محافظتی رااين نير<strong>و</strong>ها حلقه شدند.‏ تپه تاج بيک ميساختند که همهقصر بد<strong>و</strong>ر افغانستانارتش ي<strong>و</strong>نيف<strong>و</strong>رم با ملبس ب<strong>و</strong>دند.(‏‎46‎‏)‏حزبپرچم عض<strong>و</strong>ارشدجناح فقيراحمد<strong>و</strong>دان ه<strong>و</strong>ادارن نجيب االله بهاز دم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong> عالی رتبه حک<strong>و</strong>مت امينيک مام<strong>و</strong>ر نقل از 1979(45)«کرد.‏ .3262- اتحاد3- اتحاد-4

www.goftaman.<strong>com</strong>ا<strong>و</strong>می<strong>و</strong>ه<strong>و</strong>ادارنزديکايناساس ن<strong>و</strong>يسد:«بايدبه ازهزارتن پيشنهاد(پيشنهادامين)ده ميدان هایمنس<strong>و</strong>بان ارد<strong>و</strong>ی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در م<strong>و</strong>اقع لازمدر ه<strong>و</strong>ايی افغانستان جابجا<strong>و</strong> استفاده ميگرديد،‏ به همين سببآنها از جانب ف<strong>و</strong>رم<strong>و</strong>لهرد<strong>و</strong> بيانيه ها<strong>و</strong>اسناد در ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی"‏نظامی اتحاد ‏"قطعات محد<strong>و</strong>د بندی بکار ميرفت.»‏گزارش سری سفارت ايالات متحده امريکاجابجايی شماری از<strong>و</strong> کابل،‏ <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>د در همان قطعات محد<strong>و</strong>ديا نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> ا<strong>و</strong>ايل حک<strong>و</strong>مت اميندر نظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی را سری شمارهسند در تأييدمی کند.‏ سفارت امريکا‎1979‎از بتاريخ س<strong>و</strong>م اکت<strong>و</strong>بر کابل که م<strong>و</strong>ض<strong>و</strong>ع آن،‏ تشريح نير<strong>و</strong>هایدر افغانستان است،‏ می آيد:‏نظامی ر<strong>و</strong>سی در <strong>و</strong>سربازان نظامی حد<strong>و</strong>دنير<strong>و</strong> الف:‏ دفاع قسمت داخلیحال حاضر نفرکه در بعهده دارندکهپايگاه ه<strong>و</strong>ايی بگرام را به نير<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>يژه <strong>و</strong>اکنش معر<strong>و</strong>فند.‏نير<strong>و</strong>های نظامی متخصص حد<strong>و</strong>د‎1000‎‏-‏ب:‏ سربازان گردان زرهی که در حالاز نفر پادگان پل چرخی که پادگاندر حاضر می باشند.‏زرهی است مستقر اطراف کابلتعدادی سربازان ج<strong>و</strong>ان در ج:‏ خانه های ر<strong>و</strong>سهابه حفاظت تأسيسات <strong>و</strong> مشغ<strong>و</strong>لند.‏عملی اش <strong>و</strong>نظامی ر<strong>و</strong>سی که کار هر د:‏ نظامی است مثليک مستشار از نقشش بيشتر تعميرکارشان که ر<strong>و</strong>سی تکنسينهای ارابه های مسلح<strong>و</strong> هليک<strong>و</strong>پترهای ت<strong>و</strong>پدار 47600500327(47)www.goftaman.<strong>com</strong>درامر<strong>و</strong>زه کهجنگی عمليات عليه ش<strong>و</strong>رشيان بکارگرفته میش<strong>و</strong>د،‏ ميباشد.‏دسترس مااساس دقيقترين اطلاعاتيکه در بر منجمله اطلاعاتيکه به <strong>و</strong>سيلهدارد قرار میتأييد منابع حساس د<strong>و</strong>لت امريکا ساير نير<strong>و</strong>ینفر احتمالاش<strong>و</strong>د،‏ حاضردرحال نظامی(ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی)درافغانستان ميبرند.»(‏‎48‎‏)‏بسر گزارشات سری سفارت ايالاتحتا يکی از بر<strong>و</strong>س<strong>و</strong>‏"جی.‏ کابل ت<strong>و</strong>سط در متحده امريکا دافيرشارژ امست<strong>و</strong>تزيک ديپل<strong>و</strong>مات هندی،‏از به نقل سفارت،‏ تعداد نير<strong>و</strong>های نظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی راکه درافغانستان شدندا<strong>و</strong>ايل حک<strong>و</strong>مت امين <strong>و</strong>ارد درميخ<strong>و</strong>اند.‏ نفر ده تا بيست هزار از م<strong>و</strong>ٔرخ ا<strong>و</strong>ل اکت<strong>و</strong>برشماره سند تاريخدر نگاشته می ش<strong>و</strong>د:«...‏ همين ط<strong>و</strong>ر سفارتمختار سپتمبر ج-‏ دالات سينگ <strong>و</strong>زير مختاربه <strong>و</strong>زير بماند)‏ ‏(لطفاً‏ محف<strong>و</strong>ظ هند منابعش <strong>و</strong>يک افسرسفارت گفت که يکی از پلچرخیسابق ارتش افغانستان که الآن در دستگيری اشميبرد،‏ قبل از زندان بسر در دفتر‏(کاخ رياست جمه<strong>و</strong>ری)‏ مردم"‏ ‏"خانه در نير<strong>و</strong>هایحض<strong>و</strong>ر م<strong>و</strong>رد مرکزی رهبری خلقی در افسر افغانی گفتهنظامی ر<strong>و</strong>سی بحث نم<strong>و</strong>دند.‏ ب<strong>و</strong>د که زمان سرکار ب<strong>و</strong>دنش به اطلاعات حساسنير<strong>و</strong>ینفر دسترسی داشته است حد<strong>و</strong>د <strong>و</strong>زيرافغانستان يافت ميشده.‏ ر<strong>و</strong>سی در رااطلاعاتش دقيق تاريخ مختارهندی است.‏ميکردکاملا جديد نميدانست <strong>و</strong>لی فکر سينگ خ<strong>و</strong>دش گمان ميکرد که آمارکن<strong>و</strong>نی در19799000"4200J.Bruce Amstutz3284430

www.goftaman.<strong>com</strong>تابيستحد<strong>و</strong>د دههزارمی باشد ‏(ا<strong>و</strong> بيشتر به حد بالای اينآمارتمايل داشت)...‏ »(49)تقاضای امين از مسک<strong>و</strong> غرض اعزام ق<strong>و</strong>اینظامی به افغانستان تنها محد<strong>و</strong>د به د<strong>و</strong>رانيکصد <strong>و</strong> سه ر<strong>و</strong>ز رهبری ا<strong>و</strong> در حزب دم<strong>و</strong>کراتيکخلق <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لت اين حزب نمی شد.‏ امين قبل ازآن <strong>و</strong> يکجا با ن<strong>و</strong>رمحمدتره کی بارها از مسک<strong>و</strong>خ<strong>و</strong>استار <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>د ق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی شده ب<strong>و</strong>دند تاآنها را در سرک<strong>و</strong>بی ش<strong>و</strong>رش ها <strong>و</strong> قيام ها عليهد<strong>و</strong>لت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق،‏ ياری رسانند.‏تقاضای تره کی <strong>و</strong> امين به <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>د ق<strong>و</strong>ایش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> ترديد زمامداران ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی از متناسناد محرم کی.‏ جی.‏ بی <strong>و</strong>حزب کم<strong>و</strong>نيستش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی پيدا است که پس از فر<strong>و</strong>پاشی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یمجال انتشار يافتند.‏ در سندی از کی.‏ جی.‏بی می آيد:‏ «11 آگست ‏(‏‎1979‎‏)با امين بنابهتقاضای ا<strong>و</strong> ديدارکردم ‏(نماينده کی.‏ جی.‏بی درکابل)‏ در ر<strong>و</strong>ندگفتگ<strong>و</strong> ت<strong>و</strong>جه خاصی بهآمدن يگانهای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به افغانستان مبذ<strong>و</strong>لگرديد.‏ امين مصرانه خ<strong>و</strong>اهش کرد بهرهبران ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی لز<strong>و</strong>م گسيل عاجل يگانهایش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به کابل را گزارش دهيد.‏ ا<strong>و</strong> چندبار تکرار کرد که ‏"حض<strong>و</strong>رسپاهيان ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یبه پيمانه چشمگيری ر<strong>و</strong>حيه ما را بالابرده <strong>و</strong> به ما آرامش <strong>و</strong> اطمينان بيشتریخ<strong>و</strong>اهد بخشيد.‏ شايد رهبران ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی از آننگران اندکه دشمنان ما در جهان،‏ گسيلسپاهيان ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به افغانستان را بهعن<strong>و</strong>ان مداخله در ام<strong>و</strong>ر داخلی جمه<strong>و</strong>ریدم<strong>و</strong>کراتيک افغانستان ارزيابیخ<strong>و</strong>اهندکرد.‏ مگر من به شما اطمينان ميدهمکه ما يک د<strong>و</strong>لت مستقل <strong>و</strong> آزاد هستيم <strong>و</strong> همه329www.goftaman.<strong>com</strong>مستقلانه حل <strong>و</strong>مسايل رافصل می کنيم.‏ سپاهيان شما در نبردهااشتراک نخ<strong>و</strong>اهند <strong>و</strong>رزيد.‏ آنها را صرف درلحظات بحرانی به ياری فراخ<strong>و</strong>اهيم خ<strong>و</strong>اند.»‏330(50)»نگاشته شده است:‏ديگر اسناد دربرخی خيلی سریمسک<strong>و</strong>،‏ قانع سازيد‏"رفيق امين را حسب سفارش ن<strong>و</strong>رمحمدتره کی،‏ رفيق امين مرادتاخ<strong>و</strong>اهش کرد ما از ع<strong>و</strong>ت کرده <strong>و</strong> پرس<strong>و</strong>نل ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یرزمی بامهمات <strong>و</strong> هليک<strong>و</strong>پتر ص<strong>و</strong>رت <strong>و</strong>خامتدر به ايشان تح<strong>و</strong>يل بدهيم تا مناطق مرکزی کش<strong>و</strong>رکابل <strong>و</strong> ح<strong>و</strong>مه ا<strong>و</strong>ضاع در باندهای ش<strong>و</strong>رشيان که از پاکستانضد بر به کارگرفته ش<strong>و</strong>د.‏فرستاده می ش<strong>و</strong>ند مص<strong>و</strong>به کميتهاپريل گ<strong>و</strong>ريلفانجام ش<strong>و</strong>د.‏‏"مصلحت نيست،‏ اين کار مرکزی:‏ سياسی‎1979‎دفتر ‎21‎اپريل اگرارکف"‏ <strong>و</strong>.‏ ن.‏ ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یکميته مرکزی حزب کم<strong>و</strong>نيست اتحاد شرکت پرس<strong>و</strong>نل ه<strong>و</strong>ابردکه:‏ تص<strong>و</strong>يب کرد انقلابی درسرک<strong>و</strong>ب خيزشهای ضد ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در ايندر قلمر<strong>و</strong> افغانستان صحيح نيست.‏ نظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی درارشد حال به مستشار جمه<strong>و</strong>ری دم<strong>و</strong>کراتيک افغانستان دست<strong>و</strong>رهایداده شد:‏زير خيلی سری،‏ بخش خاصکابل،‏ به مستشارارشدنظامیبه نخست <strong>و</strong>زيرجمه<strong>و</strong>ری دم<strong>و</strong>کراتيک افغانستان،‏که درخ<strong>و</strong>استحفيظ االله امين اطلاع بدهيد فر<strong>و</strong>ندافغانستان مبنی برتح<strong>و</strong>يلپرسنل نظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بهرزمی با هليک<strong>و</strong>پتر که مابگ<strong>و</strong>ييد حک<strong>و</strong>مت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی فرستاده شد.‏ ت<strong>و</strong>ضيح داده ب<strong>و</strong>ديم کهقبلا به افغانی ها 20–1520"...–15197914–

www.goftaman.<strong>com</strong>يگانهای رزمیشرکت آشکارش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در سرک<strong>و</strong>ب ضد انقلابي<strong>و</strong>ن در جمه<strong>و</strong>ریدم<strong>و</strong>کراتيک افغانستان مصلحت نميباشد...»‏331(51)دانشمندان انستيت<strong>و</strong>ی تاريخگر<strong>و</strong>هی از ‏"جنگ درکتاب نظامی فدراسي<strong>و</strong>ن ر<strong>و</strong>سيه در دراسنادسری را که بخشی از افغانستان"‏ تقاضاهای پيهم تره کی <strong>و</strong>امين مبنیم<strong>و</strong>رد اعزام ق<strong>و</strong>ا ی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بازگ<strong>و</strong> کرده اندبر طريقمی گ<strong>و</strong>يند:اينگ<strong>و</strong>نه تقاضاهاکه از نمايندگان ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی فرستاده شده ب<strong>و</strong>د،‏ نزديکهفت تقاضا از س<strong>و</strong>ی امينبه بيست ميرسد.‏ برکناری تره کی ص<strong>و</strong>رت گرفتهپس از ديپارتمنتآمر ‏"پی ير آلن"‏ ب<strong>و</strong>د.(‏‎52‎‏)‏پر<strong>و</strong>فيس<strong>و</strong>ر‏"ديترکلی"‏عل<strong>و</strong>م سياسی دانشگاه ژن<strong>و</strong> <strong>و</strong> سياسیعل<strong>و</strong>م ديپارتمنت ارشد همکار تقاضای تره کی <strong>و</strong> امين رادانشگاه مذک<strong>و</strong>ر ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یاعزام ق<strong>و</strong>ای نظامی از مبنی بر آنها مجم<strong>و</strong>ع<strong>و</strong>انم<strong>و</strong>د می کنند.‏ يکبار بيست <strong>و</strong> استفاده ازبا را خ<strong>و</strong>است ها اين در حزب<strong>و</strong> بی جی.‏ آرشيف کی.‏ اسناد جد<strong>و</strong>لی به شرح زيرکم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در تنظيم می کنند:‏مسک<strong>و</strong>که ازجد<strong>و</strong>ل تقاضاهای کمک نظامی از طرف حک<strong>و</strong>مت افغانستان ص<strong>و</strong>رت گرفته ب<strong>و</strong>د‏(سالشماره.1979 ميلادی)‏1تاريختقاضا17مارچ20مارچ2نام رهبرتره کیتره کیهليک<strong>و</strong>پترن<strong>و</strong>ع کمک نظاميکهتقاضاگرديده ب<strong>و</strong>دتخنيکی <strong>و</strong> نظامیمهمات،م<strong>و</strong>اد خ<strong>و</strong>راکی،‏حمايت نير<strong>و</strong>های پياده <strong>و</strong>ه<strong>و</strong>ايیهای جنگی باعملۀ آنwww.goftaman.<strong>com</strong>1533214اپريل16 ج<strong>و</strong>ن113456ج<strong>و</strong>لای127ج<strong>و</strong>لای198ج<strong>و</strong>لای209ج<strong>و</strong>لای21ج<strong>و</strong>لایامينامينتره کیتره کیتره کیتره کیتره کیفر<strong>و</strong>ند هليک<strong>و</strong>پتر جنگیبا عملۀ پر<strong>و</strong>ازتانک ها<strong>و</strong> <strong>و</strong>سايط زرهی برایحفاظت از مقر حک<strong>و</strong>متقطعات نظامی درسطحکندک(گردان)‏هليک<strong>و</strong>پترهای اکتشافید<strong>و</strong>فرقه–8‏(لشکر)‏د<strong>و</strong>فرقۀ ديسانت ه<strong>و</strong>ايیبرای کابلهليک<strong>و</strong>پترمی‎24‎باعملۀ پر<strong>و</strong>ازسه قطعۀ نظامی برای کابل1224101112ج<strong>و</strong>لای2 آگست1213آگست21آگستامينتره کیتره کیاميناعزام ز<strong>و</strong>دترق<strong>و</strong>اسه کندک <strong>و</strong>يژۀهای ترانسپ<strong>و</strong>رتی–1500هليک<strong>و</strong>پتر2000251415آگست216اکت<strong>و</strong>بر1717ن<strong>و</strong>امبر2018ن<strong>و</strong>امبر219دسامبر420دسامبر1221دسامبر17دسامبرامينامينامينامينامينامينامينامينپاراش<strong>و</strong>تيست(ه<strong>و</strong>ابازان)‏اعزام ق<strong>و</strong>ا به افغانستانکندک محافظ برای پاسبانیازامينکندک محافظ برای پاسبانیازامينکندک محافظ برای پاسبانیازامينغندتق<strong>و</strong>يه شده برای <strong>و</strong>لايتبدخشانقطعات پ<strong>و</strong>ليس برای مناطقشمال افغانستانقطعات برای جابجا سازیدرگارنيزي<strong>و</strong>ن های شمال کش<strong>و</strong>رقطعات برای جابجايیدرشمال کش<strong>و</strong>ر»(‏ ( 53دگر<strong>و</strong>ال ‏(سرهنگ)‏ غلام سخی شين<strong>و</strong>اریق<strong>و</strong>ماندان نير<strong>و</strong>ی ه<strong>و</strong>ايی <strong>و</strong> مدافعه ه<strong>و</strong>ايیدر حک<strong>و</strong>مت امين اين ادعا را که امين ازمسک<strong>و</strong> تقاضای اعزام نير<strong>و</strong>ی نظامی کرد،‏

www.goftaman.<strong>com</strong>ا<strong>و</strong>می گ<strong>و</strong>يد:‏ردمی کند.‏در سال ‎1357‎د<strong>و</strong>لت از ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی يک مقدار سلاح<strong>و</strong>مهمات هنگفت نظامی خريدکه شاملد<strong>و</strong>کندک ه<strong>و</strong>اپيمای جنگی،‏ تانگ،‏ ت<strong>و</strong>پخانه<strong>و</strong>ان<strong>و</strong>اع سلاح <strong>و</strong>مهمات می شد.‏ اماتايکسالش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی هااين امکانات راتح<strong>و</strong>يل نکردند.‏من چند بار نزد حفيظ االله امين رفتم<strong>و</strong>گفتم که چه <strong>و</strong>قت اين <strong>و</strong>سايل رامیآ<strong>و</strong>رند.‏ <strong>و</strong>قتی امين صاحب در رهبری حزب <strong>و</strong>د<strong>و</strong>لت قرار گرفت يک ر<strong>و</strong>زمن را خ<strong>و</strong>است <strong>و</strong>گفت که ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها اطمينان دادند که همهسلاح ها ی م<strong>و</strong>رد ضر<strong>و</strong>رت <strong>و</strong> درخ<strong>و</strong>استی مارابه ز<strong>و</strong>دی می آ<strong>و</strong>رند <strong>و</strong> تح<strong>و</strong>يل ميدهند.‏ امينصاحب برايم گفت که حالا آرمانت پ<strong>و</strong>ره میش<strong>و</strong>د که صاحب يک ق<strong>و</strong>ای ه<strong>و</strong>ايی ق<strong>و</strong>ی میش<strong>و</strong>ی.‏ سرانجام در ر<strong>و</strong>زهای نزديک به ششجدی 1358 ب<strong>و</strong>دکه اين <strong>و</strong>سايل را آ<strong>و</strong>ردند.‏ر<strong>و</strong>ز پنجم جدی يکی از ژنرالان ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی نزدمن در دفترم در ميدان ه<strong>و</strong>ايی بگرام آمد<strong>و</strong> گفت که همه چيز رسيد.‏ من برايش گفتمکه پس اين سلاح <strong>و</strong>مهمات راچه <strong>و</strong>قت تح<strong>و</strong>يلميدهيد؟ ا<strong>و</strong>گفت که اين سلاح <strong>و</strong> امکاناترا از جاهای مختلف ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی آ<strong>و</strong>رديم <strong>و</strong> بهمراکز مختلف نظامی در نقاط مختلف ارتباطمی گيرد.‏ اين چندر<strong>و</strong>ز را در برمی گيردکه آنرا تنظيم کرده <strong>و</strong> از لحاظ اداریآماده تح<strong>و</strong>يل دهی به جمه<strong>و</strong>ری دم<strong>و</strong>کراتيکافغانستان کنيم.‏ اما آنها در<strong>و</strong>غميگفتند.‏ در همان <strong>و</strong>قتی که تانک ها رابا طياره به نام اينکه تانک هایخريداری شده جانب افغانستان است نقلدادند در داخل تانک راننده های تانکنيز نشسته ب<strong>و</strong>دند.‏ ر<strong>و</strong>ز پنجشنبه ششم جدی333www.goftaman.<strong>com</strong>اماشامگاهمن خانه رفتمر<strong>و</strong>س هاحمله را آغاز کردند.(‏‎54‎‏)‏اينکه ق<strong>و</strong>ماندان ه<strong>و</strong>ايی <strong>و</strong>مدافعه ی ه<strong>و</strong>ايیيک کش<strong>و</strong>ر در مقر فرماندهی <strong>و</strong> پيش چشمخ<strong>و</strong>د از لشکرکشی <strong>و</strong>تجا<strong>و</strong>ز نظامی کش<strong>و</strong>رديگری در بی خبری به سر برد بيشتر به يکفکاهی مضحک می ماند.‏ از س<strong>و</strong>ی ديگر آنچیرا که ق<strong>و</strong>مااندان مذک<strong>و</strong>ر در م<strong>و</strong>رد <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>دق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ادعا می کند با اظهارات<strong>و</strong>عملکردهای حفيظ االله امين <strong>و</strong>ساير اعضایارشد د<strong>و</strong>لت ا<strong>و</strong> همخ<strong>و</strong>انی ندارد.‏:(C.I.A)C.I.A3342- حفيظ االله امين <strong>و</strong> سی.‏ آی.‏ ایاگر بس<strong>و</strong>ی امين به عن<strong>و</strong>ان عض<strong>و</strong> نگاهش<strong>و</strong>د <strong>و</strong> ادعای مخالفين حزبی ا<strong>و</strong> با ادعاهای رسمی د<strong>و</strong>لت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی درآن د<strong>و</strong>ران م<strong>و</strong>ردت<strong>و</strong>جه قرار گيرد،‏ بازهم امين محرک اصلیتجا<strong>و</strong>ز نظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در بررسی نقش حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong> رهبران اين حزب در اينتجا<strong>و</strong>ز محس<strong>و</strong>ب می ش<strong>و</strong>د.‏ ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی درآن د<strong>و</strong>ران،‏نف<strong>و</strong>ذ به افغانستان همسايه جن<strong>و</strong>بی خ<strong>و</strong>د رابخشی از منافع <strong>و</strong> مصالح حياتی امپرات<strong>و</strong>ریخ<strong>و</strong>د تلقی ميکرد.‏ سپس باحاکميت حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق سياست نف<strong>و</strong>ذ،‏ جايش را بهکنتر<strong>و</strong>ل <strong>و</strong> سلطه به افغانستان داد.‏ برایش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ر<strong>و</strong>ابط <strong>و</strong> تبانی امين با سی.‏ آی.‏ای <strong>و</strong> پاکستان بر مبنای بريدن از ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی آ<strong>و</strong>ردن به غرب غير قابل تحمل ب<strong>و</strong>د.‏حتا امريکايی هانف<strong>و</strong>ذانحصاری ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یرادرافغانستان از ح<strong>و</strong>زه منافع ر<strong>و</strong>س هامحس<strong>و</strong>ب ميکردند.‏ سالهاپيش از حاکميت حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق در گزارش <strong>و</strong>زارت خارجهايالات متحده آمده ب<strong>و</strong>د:‏ ‏«گزارش <strong>و</strong>زارت

www.goftaman.<strong>com</strong>متحده امريکاخارجه ايالاتميکندکه:‏گيری نتيجه سال در ر<strong>و</strong>ابط‏(ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی)‏ ر<strong>و</strong>سيه افغانستان با کلت<strong>و</strong>ریطبيعی سياسی،‏ اقتصادی،‏ تجارتی <strong>و</strong> جهت کاهش ر<strong>و</strong>ابطتلاشی که در هر دارد.‏ سطحافغان-ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی برای پايين تر شدن از د<strong>و</strong>طبيعی آن ص<strong>و</strong>رت گيرد،‏ خلاف منافع هر طرف ب<strong>و</strong>ده،‏ حالت بدست آمده ديری د<strong>و</strong>امنخ<strong>و</strong>اهدکرد.»(‏‎55‎‏)‏فضایاين ترديدی نيست که ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در در رقابت با ايالات متحده<strong>و</strong> جنگ سرد <strong>و</strong>رقيب قدرت ابر حيث به امريکا دست دادن افغانستان رامتخاصم،‏ تحمل از ایآی.‏ سی.‏ امين با رابطه اثر در ایآی.‏ ميان امين <strong>و</strong>سی.‏ اماآيا نداشت.‏ م<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د ب<strong>و</strong>د؟چنين رابطه قانع کننده ای به اينپاسخ درست <strong>و</strong> همان نخستين ر<strong>و</strong>زهای د<strong>و</strong>ران تجا<strong>و</strong>زپرسش از س<strong>و</strong>ی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی هااکن<strong>و</strong>ن از نظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی تا داخل جناح هامخالفان متخاصم امين در <strong>و</strong> شاخه های حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق ارائه<strong>و</strong> بساحتا ببرک کارمل که در نشده است.‏ پي<strong>و</strong>ندشبد<strong>و</strong>ن تذکر م<strong>و</strong>اقع نام امين را پاسخ به اينای نميبرد،‏ در آی.‏ سی.‏ با اثبات رابطه امينپرسش که چه دليلی در ای دارد،‏ چيزی به گفتنای.‏ سی.‏ با نداشت:«چندی قبل که آرت<strong>و</strong>م ب<strong>و</strong>رفيککهس<strong>و</strong>ال کرد ‏(ببرک کارمل)‏ ا<strong>و</strong> ‏(حفيطکه ا<strong>و</strong> به اساس چه مدرکی مطمئن شد بارهC.I.A است،‏ د<strong>و</strong> اجنت سيا االله امين)‏ امين"‏کرِد ‏"که نظربه کار کرد تأکيد ج<strong>و</strong>ابش گفت:‏بلافاصله در ب<strong>و</strong>رفيکپسبگيريم درنظر را کردها کار اگر Artom3351972Borovik.ABorovik ازL.Bredjnefwww.goftaman.<strong>com</strong>لي<strong>و</strong>ندبرژنفاجنت تمام سر<strong>و</strong>يس های جاس<strong>و</strong>سی خارجیبايد باشد.»(‏‎56‎‏)‏تره کی<strong>و</strong>زيران ه<strong>و</strong>ادار سيدمحمدگلابز<strong>و</strong>ی از جناح خلق که ازترس امين به ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یدر سرنگ<strong>و</strong>نی حک<strong>و</strong>متپس از <strong>و</strong> کرده ب<strong>و</strong>د فرار امين ت<strong>و</strong>سط ق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به <strong>و</strong>زارت داخلهایآی.‏ رسيد،‏ نيزامين راجاس<strong>و</strong>س سی.‏ ‏«په رشتنی ا<strong>و</strong> <strong>و</strong>اقعی معل<strong>و</strong>مات<strong>و</strong>خ<strong>و</strong>اند:‏ څخه په استفادی سره چه ترلاس راغلی<strong>و</strong><strong>و</strong>ي<strong>و</strong>که جنايتک<strong>و</strong>نکی حفيظ االله امينبايد جاس<strong>و</strong>سنماينده ا<strong>و</strong> ای آی.‏ د سی.‏ ا<strong>و</strong> ددافغانستان ا<strong>و</strong> همدي<strong>و</strong>الان عده ا<strong>و</strong> سرهگلبدين حکمتيار اخ<strong>و</strong>انيان<strong>و</strong> له مشر ای پهآی.‏ سی.‏ د ا<strong>و</strong> ج<strong>و</strong>ررخ درل<strong>و</strong>د.‏ ا<strong>و</strong>لارش<strong>و</strong>نه په افغانستان کی دي<strong>و</strong>ی ک<strong>و</strong>دتا ‎1358‎دجدی په اتمه نيته سرتهت<strong>و</strong>طئه چی په افغانستان پهد رسيدله طرح کری <strong>و</strong>ه.‏ جمه<strong>و</strong>رن<strong>و</strong>ی حک<strong>و</strong>مت کی حفيط االله امين د حکمتياردگلبدين ت<strong>و</strong>گه،‏ په رئيس دمحمديعق<strong>و</strong>ب ت<strong>و</strong>گه،‏ په صدراعظم افغانستان دم<strong>و</strong>کراتيک جمه<strong>و</strong>ريت دملی دفاعدملی دفاعپخ<strong>و</strong>انی ل<strong>و</strong>ی درستيز د<strong>و</strong>زير مبنای‏(بر په ت<strong>و</strong>گه م<strong>و</strong>افقه ش<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>ه <strong>و</strong>زير <strong>و</strong>اقعی بدست آمدهمعل<strong>و</strong>مات راستين <strong>و</strong> گفت که حفيظ االله امين جنايتکار،‏بايد ایآی.‏ جاس<strong>و</strong>س سی.‏ اين نماينده <strong>و</strong> رهبرگلبدين حکمتيار <strong>و</strong>عده ی همراهانش با اساس هدايت <strong>و</strong>اخ<strong>و</strong>انی های افغانستان بر ای می خ<strong>و</strong>است ت<strong>و</strong>طئه <strong>و</strong>آی.‏ رهنمايی سی.‏ عملی کند.‏هشتم جدی در ک<strong>و</strong>دتايی را <strong>و</strong>انجام اين ک<strong>و</strong>دتا از حک<strong>و</strong>متی که بعد در ت<strong>و</strong>طئه تشکيل می شد،‏ حفيظ االله امين بهC.I.A1358C.I.A336

www.goftaman.<strong>com</strong>جمه<strong>و</strong>ر،‏ گلبدينرئيسحيث ل<strong>و</strong>یمحمديعق<strong>و</strong>ب <strong>و</strong> صدراعظم حکمتيار حيثبه دفاع <strong>و</strong>زارت قبلی درستيز گرفتهقرار ت<strong>و</strong>افق م<strong>و</strong>رد <strong>و</strong>زيردفاع ب<strong>و</strong>د.»(‏‎57‎‏)‏که سيدمحمدگلابز<strong>و</strong>ی،‏ نه آن زمانحالی در آناز اسنادی را <strong>و</strong> ش<strong>و</strong>اهد نه بعدًا <strong>و</strong> رابطهم<strong>و</strong>رد ‏"معل<strong>و</strong>مات راستين <strong>و</strong><strong>و</strong>اقعی"در سالای نشان نداد،‏ سی.آی.‏ امين با به ق<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> ک<strong>و</strong>دتا از بعد گلبدين حکمتيار ر<strong>و</strong>زهای سق<strong>و</strong>طدر ‏"اقدام عسکری"‏ خ<strong>و</strong>دش حک<strong>و</strong>مت امين ت<strong>و</strong>سط ق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی سخن گفت.‏آ<strong>و</strong>ردنحکمتياراظهارداشت:«مابخاطر <strong>و</strong>ارد نيم جان رژيمپيکر آخرين ضربه بر امين،‏ ترتيبات يک اقدام عسکریکم<strong>و</strong>نيست بماگرفته ب<strong>و</strong>ديم،‏ افسران <strong>و</strong>فادار را هراز ارد<strong>و</strong> قطعات که:"‏ پيام فرستادند طبق اطلاعاتقيام هستند،‏ اما لحاظ آماده قبال اين تح<strong>و</strong>ل بی تفا<strong>و</strong>تش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در ما ‏"به مداخله نظامی مت<strong>و</strong>سل میحتمًا نمانده همسايهکش<strong>و</strong>رهای ش<strong>و</strong>د)شمااز ‏(می ش<strong>و</strong>ند که درت<strong>و</strong>ضيح بخ<strong>و</strong>اهيد امريکا مخص<strong>و</strong>صاً‏ از در افغانستانص<strong>و</strong>رت مداخله نظامی ر<strong>و</strong>سها اينتا عکس العمل <strong>و</strong>اشنگتن چه خ<strong>و</strong>اهدب<strong>و</strong>د؟ مستقيمغير زمان هيچگ<strong>و</strong>نه تماس مستقيم <strong>و</strong> اميننداشتم...‏ استاد باامريکايی ها االله،‏ مس<strong>و</strong>ٔل بخش ر<strong>و</strong>ابط بين المللی را ت<strong>و</strong>ظيفکنس<strong>و</strong>ل امريکاهمين رابطه با در نم<strong>و</strong>دم تا آنها گزارشکه آيا پشا<strong>و</strong>ر صحبت نمايد در مداخله نظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>های حاکی از م<strong>و</strong>ٔثقرا افغانستان به ق<strong>و</strong>ا اعزام احتمال <strong>و</strong>ق<strong>و</strong>ع اين امرنه؟ <strong>و</strong> يا ميدانند اگر بالفرض<strong>و</strong> درچه حدی می بينند؟ را 22337www.goftaman.<strong>com</strong>ما را م<strong>و</strong>ردر<strong>و</strong>س ها کش<strong>و</strong>رهج<strong>و</strong>م قرار دهند،عکس العمل آنان چهخ<strong>و</strong>اهد ب<strong>و</strong>د؟هرچند گلابز<strong>و</strong>ی از ت<strong>و</strong>افق حکمتيار <strong>و</strong> اميندر هشتم جدی ‎1358‎بر سر تشکيل حک<strong>و</strong>مت بهعن<strong>و</strong>ان ت<strong>و</strong>طئه <strong>و</strong> ک<strong>و</strong>دتا نام ميبرد <strong>و</strong>حکمتيار برعکس،‏ از قيام ياک<strong>و</strong>دتا عليهحک<strong>و</strong>مت امين سخن ميگ<strong>و</strong>يد،‏ اما اين تناقضمانع آن نمی ش<strong>و</strong>د تا نقاط مشترک در ادعایآنها پ<strong>و</strong>شيده بماند.‏ نقطه های که درهمزمانی هرد<strong>و</strong> ادعا به <strong>و</strong>ق<strong>و</strong>ع ک<strong>و</strong>دتا <strong>و</strong>ذکرنام ايالات متحده امريکا از س<strong>و</strong>ی آنهادر رابطه به اين ک<strong>و</strong>دتا پي<strong>و</strong>ند ميابد.‏گلابز<strong>و</strong>ی ک<strong>و</strong>دتا را،‏ ت<strong>و</strong>طئه ای به رهبریسی.آی.‏ ای تلقی ميکند <strong>و</strong> حکمتيارميگ<strong>و</strong>يد که نماينده خ<strong>و</strong>د را در م<strong>و</strong>ردک<strong>و</strong>دتا نزد قنسل امريکا فرستاد.‏ آيا میت<strong>و</strong>اند <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د اين نقاط مشترک در ادعایحکمتيار <strong>و</strong> گلابز<strong>و</strong>ی،‏ نشانی از صحت ادعایگلابز<strong>و</strong>ی باشد؟ البته حکمتيار هرگ<strong>و</strong>نهارتباطی را با امين بر سر تشکيل حک<strong>و</strong>متمشترک رد می کند.‏ اما يکی از نقاط پرسشبر انگيز در م<strong>و</strong>رد ادعای حکمتيارازآنچی که ا<strong>و</strong> قيام افسران <strong>و</strong>فادار عليهرژيم کم<strong>و</strong>نيست امين ميخ<strong>و</strong>اند،‏ عدم افشاینام <strong>و</strong>ه<strong>و</strong>يت اين افسران ک<strong>و</strong>دتاچی <strong>و</strong> قيامکننده پس ازگذشت سال ازآن تاريخاست.‏ در حالی که حکمتيار از افسران<strong>و</strong>فادار به خ<strong>و</strong>د در ک<strong>و</strong>دتای ناکام شهن<strong>و</strong>ازتنی که ده سال بعد از آن ب<strong>و</strong>ق<strong>و</strong>ع پي<strong>و</strong>ستبه تفصيل نام ميبرد.‏ خ<strong>و</strong>دداری حکمتياراز معرفی افسران <strong>و</strong>فادار خ<strong>و</strong>د در داخلارتش رژيم امين،‏ نکته ی ديگری است که23338(58)«

www.goftaman.<strong>com</strong>درم<strong>و</strong>ردرا ادعای گلابز<strong>و</strong>یحک<strong>و</strong>متسر امين بر <strong>و</strong> ت<strong>و</strong>افق حکمتيار هرگاهمشترک قابل تأمل <strong>و</strong> ملاحظه ميسازد.‏ حکمتيار،‏سخنان گلابز<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> به همسانی در رابطه حفيظ االله امينتماس <strong>و</strong> همزمانی بيفزاييم،‏ آياباژنرال ضياءالحق را ای <strong>و</strong>ادعایآی.‏ سی.‏ رابطه امين با ميرسد؟به نظر گلابز<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>اقعی تر نخستين ر<strong>و</strong>زهای حک<strong>و</strong>متحفيظ االله امين از د<strong>و</strong>لتمذاکره با تماس <strong>و</strong> صدد در خ<strong>و</strong>د به برا<strong>و</strong> علاقه اشتياق <strong>و</strong> پاکستان شد.‏ ر<strong>و</strong>زپاکستان هر قراری ر<strong>و</strong>ابط نزديک با ر<strong>و</strong>زهای پايانیدر افزايش ميافت <strong>و</strong> باگفتگ<strong>و</strong> <strong>و</strong> ديدار به خ<strong>و</strong>د حک<strong>و</strong>مت ضياءالحق رئيس د<strong>و</strong>لت پاکستان بی صبری بيشخارجهآغاشاهی <strong>و</strong>زير نشان داد.‏ حد از پاکستان بعداًبه هريسن خبرنگار امريکايیاشارات امين ايناز گفت که:«برداشت ما که <strong>و</strong>ی آماده است که خط دي<strong>و</strong>رندب<strong>و</strong>د خارجه<strong>و</strong>زير <strong>و</strong>لی رابپذيرد.»داکترشاه آغا شاهیاز ا<strong>و</strong>اسط دسمبر‎1979‎ امين در <strong>و</strong>زيرخارجه پاکستان التماس گ<strong>و</strong>نه خ<strong>و</strong>استچ<strong>و</strong>ن پسبه کابل سفرکند.‏ تاهرچه ز<strong>و</strong>دتر ژنرال ضياءالحقب<strong>و</strong>دکه قرار ا<strong>و</strong> سفر از کابل مانعبرفباری در کابل ش<strong>و</strong>د.‏ <strong>و</strong>ارد بهدسمبر آغاشاهی قبل از انجام سفر ‏«به همينآغاشاهی ميگ<strong>و</strong>يد:‏ کابل شد.‏ <strong>و</strong>یاز <strong>و</strong> ر<strong>و</strong>زشاه <strong>و</strong>لی برايش تيلف<strong>و</strong>ن کرد به کابل سفربعد مصرانه خ<strong>و</strong>است که بر<strong>و</strong>ز شاه <strong>و</strong>لی معل<strong>و</strong>م ب<strong>و</strong>دکهآ<strong>و</strong>از از نمايد.‏ <strong>و</strong>یمن به عجله ص<strong>و</strong>رت گيرد.‏ ميخ<strong>و</strong>است سفر ا<strong>و</strong> ميخ<strong>و</strong>است من بد<strong>و</strong>نخيلی ماي<strong>و</strong>س گرديد.‏ معطلی به کابل بر<strong>و</strong>م.»(‏‎59‎‏)‏22339www.goftaman.<strong>com</strong><strong>و</strong>تلاشتمايل کهحالی در ايالات متحدهر<strong>و</strong>ابط با امين به گفتگ<strong>و</strong> <strong>و</strong> د<strong>و</strong>ران زمام داری اشپاکستان در <strong>و</strong> م<strong>و</strong>ص<strong>و</strong>ف قبل ازآن نيزافزايش يافت،‏ اما کرسی صدارت<strong>و</strong>زارت خارجه <strong>و</strong> مسند در تماس های مدا<strong>و</strong>م داشت.‏باسفارت امريکا ‏"قنسلبه گفته"بر<strong>و</strong>س فلاتينکابل،‏ حفيظ االلهدر سياسی سفارت امريکا ‏"اد<strong>و</strong>لف دبسامين چهارده بار با کابلدر ايالات متحده امريکا سفير م<strong>و</strong>رددر کرد.‏ ‏"دبس"‏ گفتگ<strong>و</strong> <strong>و</strong> ديدار ‏«اين رهبرامين گفت:‏ ا<strong>و</strong>لين ملاقاتش با ميکندخ<strong>و</strong>دش چنين فکر باره در افغانها ‏"کم<strong>و</strong>نيست-ناسي<strong>و</strong>ناليست"‏يک که <strong>و</strong>ی گ<strong>و</strong>يا حد مجب<strong>و</strong>ريت بهپيش از نمی خ<strong>و</strong>اهد است <strong>و</strong> بارش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی متکی باشد.‏ ‏"دبس"چند اتحاد آش<strong>و</strong>بگرانهباره مسک<strong>و</strong> گفت که لهجه امين در نامبرده<strong>و</strong>آميخته بان<strong>و</strong>عی لافزنی ب<strong>و</strong>د.‏ که امين آماده است باگمان ميکرد ازآن ر<strong>و</strong>ابطز<strong>و</strong>دتر ايالات متحده امريکا که احتياط مقتضی آنت<strong>و</strong>سعه بخشد را خ<strong>و</strong>د است.»(‏‎60‎‏)‏امريکاسفير بات<strong>و</strong>جه به ر<strong>و</strong>ابط امين با بدست ميدهد،‏ اينا<strong>و</strong> از تص<strong>و</strong>ريکه سفير <strong>و</strong> ازپرسش به ميان می آيدکه امين چرا اظهاراتمعذرت خ<strong>و</strong>اهی <strong>و</strong>حتا م<strong>و</strong>ضع گيری <strong>و</strong> قتل سفيرم<strong>و</strong>رد قابل قب<strong>و</strong>ل در منطقی <strong>و</strong> جناح پرچم راداری <strong>و</strong>رزيد؟ ا<strong>و</strong> دبس خ<strong>و</strong>د کهحالی در معرفی کرد.‏ مسئ<strong>و</strong>ل قتل سفير امريکا،‏ امين به ت<strong>و</strong>سعهبه ادعای سفير حتا بيشترر<strong>و</strong>ابط با ايالات متحده امريکا در<strong>و</strong> مقتضی اشتياق نشان ميداد حد از آش<strong>و</strong>بگرانه <strong>و</strong>آميختهلهجه ر<strong>و</strong>س ها برابر AdolphBruce Flatin340"Dubs

www.goftaman.<strong>com</strong>لافزنی داشت.‏با ن<strong>و</strong>عی<strong>و</strong>امين به خ<strong>و</strong>بی ميدانست که بی اعتنايیدر م<strong>و</strong>رد قتل سفير ايالات متحده،‏ ديدامريکايی ها را در برابر ا<strong>و</strong> <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لتحزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق تغير ميدهد.‏ ذهنيت<strong>و</strong> سياست امريکايی ها پس از قتل ‏"دبس"‏در م<strong>و</strong>رد د<strong>و</strong>لت حزب مذک<strong>و</strong>ر دگرگ<strong>و</strong>ن شد<strong>و</strong> درآگست کارتر رئيس جمه<strong>و</strong>ر ايالات متحدهلايحه ای را امضاء کرد که بر مبنای آنکمک به افغانستان به حالت تعليقدرآمد.‏البته تلاش از س<strong>و</strong>ی حفيظ الله امين غرضتأمين مناسبات نزديک با امريکا <strong>و</strong>پاکستان در د<strong>و</strong>ره حک<strong>و</strong>مت <strong>و</strong>ی <strong>و</strong> ما قبل آننمی ت<strong>و</strong>اند به معنی پي<strong>و</strong>ند ا<strong>و</strong> با سی.‏ آی.‏ای باشد.‏ همچنان اين تلاش،‏ تصميم ا<strong>و</strong> رادر لغزيدن از ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>هم پيمانی باامريکا <strong>و</strong> پاکستان به اثبات نمی رساند.‏ر<strong>و</strong>يهمرفته نکته قابل بحث در د<strong>و</strong>رانحاکميت صد <strong>و</strong> سه ر<strong>و</strong>زه حفيظ االله امين،‏عملکرد متضاد <strong>و</strong>ی غرض ايجاد مناسباتباايالات متحده امريکا همزمان در ر<strong>و</strong>ابطم<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>دش با ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ب<strong>و</strong>د.‏ آيا مساعی اميندر جهت بر قراری ر<strong>و</strong>ابط با پاکستان<strong>و</strong>امريکا،‏ ناشی از اعمال فشار به ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یها <strong>و</strong> کسب امتياز بيشتر از آنهامی شد <strong>و</strong>ياآنکه رازها<strong>و</strong>انگيزه های ديگری را درخ<strong>و</strong>د داشت؟علی رغم تمام اين ملاحظات <strong>و</strong>اما <strong>و</strong> اگرهانمی ت<strong>و</strong>ان از حفيظ االله امين به عن<strong>و</strong>اننماينده <strong>و</strong> جاس<strong>و</strong>س سی.‏ آی.‏ ای نام برد <strong>و</strong>ادعای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها <strong>و</strong>مخالفان ا<strong>و</strong> را در داخلحزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق م<strong>و</strong>رد تأييد قرار3411979www.goftaman.<strong>com</strong>ادعاها ازداد.‏ اينيکس<strong>و</strong> ناشی از ت<strong>و</strong>جيه قتل امين <strong>و</strong>سرنگ<strong>و</strong>نی حک<strong>و</strong>مت <strong>و</strong>ی ت<strong>و</strong>سط نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یب<strong>و</strong>د <strong>و</strong> از س<strong>و</strong>ی ديگر ريشه در نگرانیزمام داران ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی از تلاش امين دربرقراری مناسبات نزديک با پاکستان <strong>و</strong>ايالات متحده امريکا داشت.‏ اما ايناحتمال بسيار ضعيف به نظرمی آيد کهتلاش امين در گفتگ<strong>و</strong> <strong>و</strong> تأمين ر<strong>و</strong>ابط باامريکا <strong>و</strong> پاکستان برای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>يها مبنایچنين ديد <strong>و</strong> دا<strong>و</strong>ری قرار گرفته باشد.‏زيرا ر<strong>و</strong>س ها به خ<strong>و</strong>بی ميدانستند کهر<strong>و</strong>ابط امين با آنها <strong>و</strong> دستگاه جاس<strong>و</strong>سیش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بسيار عميقتر <strong>و</strong> گسترده تر ازهرگ<strong>و</strong>نه رابطه ای با امريکا <strong>و</strong> سازمانجاس<strong>و</strong>سی امريکا،‏ سی.‏ آی.‏ ای است.‏نزديکی <strong>و</strong> پي<strong>و</strong>ند امين با سی.‏ آی.‏ ای،‏نه از ديد ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> هرد<strong>و</strong> سازماناستخبارات کی.‏ جی.‏ بی <strong>و</strong> جی.‏ آر.‏ ي<strong>و</strong>پنهان ميماند <strong>و</strong> نه ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها اجازه میدادند تا يک مهره سی.‏ آی.‏ ای در داخلحزب مارکسيست لنينيست طرفدار <strong>و</strong><strong>و</strong>ابستهبه آنهاتاآنجارشد <strong>و</strong> نف<strong>و</strong>ذ کند که به رهبریحزب برسد.‏ هر چند ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها پس از قتلامين،‏ ا<strong>و</strong> را به عن<strong>و</strong>ان جاس<strong>و</strong>س سی.‏ آی.‏ای <strong>و</strong> نماينده امپرياليزم امريکا محک<strong>و</strong>مکردند اما در <strong>و</strong>اقع آنها به اين گفتهخ<strong>و</strong>د با<strong>و</strong>ر نداشتند.‏ خطر امين برایش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>يها که کمر به قتل ا<strong>و</strong> <strong>و</strong> سرنگ<strong>و</strong>نیحک<strong>و</strong>متش بستند قبل از آنکه از رابطه <strong>و</strong>یبا سی.‏ آی.‏ ای بر ميخ<strong>و</strong>است،‏ ريشه درسياست <strong>و</strong> عملکرد بحران آل<strong>و</strong>د <strong>و</strong> غير قابلمهار م<strong>و</strong>ص<strong>و</strong>ف در داخل حزب <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لت حزبی342

www.goftaman.<strong>com</strong>رغمعلی امينداشت.‏ <strong>و</strong>فاداری اش به ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong><strong>و</strong>ابستگی <strong>و</strong> سرک<strong>و</strong>بکم<strong>و</strong>نيزم ر<strong>و</strong>سی،‏ باسياست <strong>و</strong>عملکرد حزبدر<strong>و</strong>ن <strong>و</strong> بير<strong>و</strong>ن در انحصار <strong>و</strong> دم<strong>و</strong>کراتيک خلق،‏ حاکميت اين حزب راکه مسک<strong>و</strong>حالی در بس<strong>و</strong>ی فر<strong>و</strong>پاشی برد.‏ خلق نمیسق<strong>و</strong>ط د<strong>و</strong>لت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک را دررا حزب اين <strong>و</strong>حاکميت پذيرفت باآنچی که منافع حياتیافغانستان همس<strong>و</strong> تلقی ميکرد.‏خ<strong>و</strong>دمی پنداشت،‏ امين بابا<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>داتهام رابطه ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها اينش<strong>و</strong>اهد <strong>و</strong> ای هيچگاه اسناد سی.آی.‏ سرنگ<strong>و</strong>نی حک<strong>و</strong>مت امينپس از رابطه را مشا<strong>و</strong>رنشان ندادند.‏ ‏"ي<strong>و</strong>ری ک<strong>و</strong>زنتس"‏ سياسی کميته مرکزی حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقاين پرسشبرابر ‎1979‎در سالهای در امينر<strong>و</strong>زنامه ستاره سرخ که آيا خبرنگار ب<strong>و</strong>د ، پاسخامريکايی ها مام<strong>و</strong>ر <strong>و</strong>اقعاً‏ ترديداين م<strong>و</strong>ض<strong>و</strong>ع با ‏«من با ميدهد:‏ مسئلهاين طرح دليل ميکنم؛ نگاه دفترچهدر پيداشدن دست ن<strong>و</strong>شته ای ب<strong>و</strong>د ‏"تيلف<strong>و</strong>نيادداشت <strong>و</strong>ی که ن<strong>و</strong>شته شده ب<strong>و</strong>د بهحالا شايد فلان مام<strong>و</strong>ر سيادرهند."‏ بهدليلی اين تيلف<strong>و</strong>ن لازمش شده ب<strong>و</strong>د.‏ تأييداين هيچ مدرک ديگری در از غير نداشت.»(‏‎61‎‏)‏ادعای ف<strong>و</strong>ق <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د افسران کی.‏يکی از ‏"<strong>و</strong>النتين برايترسکی"‏ عمليات سرنگ<strong>و</strong>نسازی حک<strong>و</strong>متبی که در جی.‏ امين بابند امين شرکت داشت،‏ زد<strong>و</strong> فرضيه تحميل شده ازيک را امريکايی ها ا<strong>و</strong>میمی پندارد.‏ س<strong>و</strong>ی زمام داران خ<strong>و</strong>د تحميلاين فرض را ‏«برای ما گ<strong>و</strong>يد:‏ بندزد<strong>و</strong> امريکايی ها کردندکه امين با 343–1987www.goftaman.<strong>com</strong>همسايه خطرناکيکما <strong>و</strong> دارد هيچ سندیکرده ايم.‏ جن<strong>و</strong>ب پيدا در ديگر اين احتمال هيچگاهیدال به تأييد برای من <strong>و</strong>قتی همه چيزارائه نگرديد.‏ که مام<strong>و</strong>ری که بس<strong>و</strong>ی امين آتشر<strong>و</strong>شن شد امين راب<strong>و</strong>د به من گفت،‏ دست<strong>و</strong>ر گش<strong>و</strong>د نکنيم.»(‏‎62‎‏)‏زنده دستگير زمام داریميخائيل گ<strong>و</strong>رباچف آخرين رهبر<strong>و</strong> الکسیپرسش اين برابر در ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بيستمسک<strong>و</strong> در رادي<strong>و</strong> ايک<strong>و</strong> <strong>و</strong>ينديکتف از هماندر سالگی تجا<strong>و</strong>زنظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی که آيا ‎1980‎به بير<strong>و</strong>ی سياسی ثابت شده ب<strong>و</strong>دسال ي<strong>و</strong> اطلاعاتآر.‏ جی.‏ بی <strong>و</strong> جی.‏ که کی.‏ درکه گ<strong>و</strong>يا امين می دادند م<strong>و</strong>رد غلط در گرفته است،‏قرار خدمت امريکايی ها به بير<strong>و</strong>ی سياسی هم ر<strong>و</strong>شن‏«بلی،‏ <strong>و</strong> گفت:‏ ب<strong>و</strong>د»‏نه آن زمان <strong>و</strong>نه بعدًانيز امريکايی ها ای سخنآی.‏ سی.‏ ر<strong>و</strong>ابط امين با از عکس،‏ ديپل<strong>و</strong>ماتهای<strong>و</strong> بر نگفته اند.‏ ‏"آد<strong>و</strong>لفسفارت کابل به شم<strong>و</strong>ل امريکايی در مقت<strong>و</strong>ل ايالات متحده هرگ<strong>و</strong>نهسفير دبس"‏ م<strong>و</strong>ردای را آی.‏ ارتباط امين با سی.‏ دادند.‏ ‏"ستي<strong>و</strong> ک<strong>و</strong>لتکذيب قرار <strong>و</strong> ترديد مديران ر<strong>و</strong>زنامه معر<strong>و</strong>فيکی از ن<strong>و</strong>يسنده کتابامريکايی <strong>و</strong>اشنگتن پست <strong>و</strong> می ن<strong>و</strong>يسد:‏‏"جنگ اشباح"‏‏«برای ديپل<strong>و</strong>ماتهای امريکايی مقيم کابل،‏امين يک ديکتات<strong>و</strong>ری ب<strong>و</strong>دکه همزمان مس<strong>و</strong>ٔلحتاشمرده می شد.‏ قتل آد<strong>و</strong>لف دبس نيز ‏"سيا"ب<strong>و</strong>دن امينباره شايعات در آنهااز ادامه می<strong>و</strong>ی در نيز مطلع ب<strong>و</strong>دند.»‏ مس<strong>و</strong>ٔل‏«دابس قبل ازمرگش،‏ از نگارد:‏ C.I.AGHOAST WARS344(63)"Steve coll

www.goftaman.<strong>com</strong>ب<strong>و</strong>د که آياخ<strong>و</strong>د پرسيدهآنچنان که شايع است امين <strong>و</strong>اقعاً‏ اجنتC.I.A است؟ <strong>و</strong>ی در پاسخ گفته ب<strong>و</strong>د که امينهيچگاه درC.I.A کار نکرده است.‏ اين حرفها را بعد تر جی.ب ر<strong>و</strong>ز.‏ امست<strong>و</strong>تز،Amstutz که در آنزمان معا<strong>و</strong>ن آد<strong>و</strong>لف دبسب<strong>و</strong>د <strong>و</strong> پس از قتل دابس،‏ ژارژدافيرسفارت امريکا در کابل مقرر گرديد،‏برايم قصه کرد.»‏ ن<strong>و</strong>يسنده کتاب همچنان اززبان امست<strong>و</strong> تزنقل ميکندکه:‏ ‏«افسران بخششرق نزديک C.I.Aبه من ‏(امست<strong>و</strong>تز)‏ گفتهاندکه امين نی با ما در تماس ب<strong>و</strong>د <strong>و</strong> نیاز ما حق<strong>و</strong>ق دريافت ميکرد.‏ همچنان گفتهشده زمانيکه امين در ني<strong>و</strong>يارک اقامتداشته <strong>و</strong> نی بعد از آن،‏ به جز از کدامصحبت تصادفی با <strong>و</strong>ابستگان سيا،‏ آنهم دردع<strong>و</strong>ت های ديپل<strong>و</strong>ماتيک،‏ از ارتباط منظم<strong>و</strong>ی نشانه يی در دست نيست.»(‏‎64‎‏)‏‏"هريسن"‏ خبرنگار ديگر امريکايی از ق<strong>و</strong>ل‏"امست<strong>و</strong>تز"،‏ نه تنها حفيظ االله امين رافاقد هر گ<strong>و</strong>نه پي<strong>و</strong>ند <strong>و</strong> ارتباطی با سی.‏آی.‏ ای معرفی می کند بلکه از دشمنی<strong>و</strong>عقده مندی ا<strong>و</strong> در برابر امريکايی هاسخن ميگ<strong>و</strong>يد:‏ ‏«امست<strong>و</strong>تز در خزان سرن<strong>و</strong>شتساز ‎1979‎پنج بار با حفيظ االله امين ملاقاتخص<strong>و</strong>صی داشت،‏ <strong>و</strong>لی صحبت هايشان فاقدکدامنتيجه ملم<strong>و</strong>س ب<strong>و</strong>ده است...‏ امست<strong>و</strong>تزامين را يک رهبر ستيزه ج<strong>و</strong>،‏ غير قابلسازش <strong>و</strong> انعطاف ناپذير از جمله در برابرامريکايی ها ميابد.‏ به پندار <strong>و</strong>ی امينکه د<strong>و</strong>بار نت<strong>و</strong>انست در امتحان دکت<strong>و</strong>رایدانشگاه کلمبيا م<strong>و</strong>ٔفق ش<strong>و</strong>د،‏ دليلآنراعمل عمدی می پنداشت <strong>و</strong>عدم م<strong>و</strong>ٔفقيتJ.Bruce.345www.goftaman.<strong>com</strong>تحقير<strong>و</strong> اهانتخ<strong>و</strong>د ران<strong>و</strong>عیعليه خ<strong>و</strong>دش تلقی ميکرد <strong>و</strong> بعدها اينمسئله عقده يی را در در<strong>و</strong>ن ا<strong>و</strong> به<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>دآ<strong>و</strong>رد،‏ که منجر به دشمنی باامريکايی ها گرديد.‏ امين حتا آزردگیخ<strong>و</strong>يش را بد<strong>و</strong>ن تجاهل به امست<strong>و</strong>تز ابرازميداشت.»(‏‎65‎‏)‏حتا در پاکستان تلاش های امين غرضتأمين ر<strong>و</strong>ابط نزديک بازمام دارانپاکستانی اين ذهنيت <strong>و</strong>با<strong>و</strong>ر را ايجادنکرد که امين به عن<strong>و</strong>ان شخصيتناسي<strong>و</strong>ناليست <strong>و</strong>آزاديخ<strong>و</strong>اه در صدد رهايیاز <strong>و</strong>ابستگی <strong>و</strong>سلطه ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها است.‏ ژنرالضياءالحق حاکم نظامی پاکستان پس ازسرنگ<strong>و</strong>نی امين گفت:‏ ‏«ما فکر کرديم ق<strong>و</strong>اینظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی از جانب امين که سه کنجیگيرآمده ب<strong>و</strong>د،‏ دع<strong>و</strong>ت شده است.‏ خيالميکرديم که آن بدبخت ‏(حفيظ االله امين)‏ میخ<strong>و</strong>اهد به اين <strong>و</strong>سيله م<strong>و</strong>ضعش را استحکامبخشد.»(‏‎66‎‏)‏346–3امين؛ شخصيت مستقل <strong>و</strong> ناسي<strong>و</strong>ناليست:‏فرضيه ناسي<strong>و</strong>ناليست ب<strong>و</strong>دن امين <strong>و</strong>استقلاليت ا<strong>و</strong> در بريدن از ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به حِداتهام رابطه <strong>و</strong><strong>و</strong>ابستگی ا<strong>و</strong> به میت<strong>و</strong>اند يکی از ع<strong>و</strong>امل <strong>و</strong>س<strong>و</strong>سه انگيز <strong>و</strong>تحريک آميز در لشکرکشی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی باشد.‏ادعای ناسي<strong>و</strong>ناليستی <strong>و</strong> آزاديخ<strong>و</strong>اهی امينرا بيشتر ه<strong>و</strong>اداران ا<strong>و</strong> در داخل حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق مطرح می نمايند <strong>و</strong> ا<strong>و</strong> رايک ناسي<strong>و</strong>ناليست آزاديخ<strong>و</strong>اه معرفی میکنند که بر خلاف جناح پرچم <strong>و</strong> رهبر آنببرک کارمل،‏ در صدد آن ب<strong>و</strong>د تا حزبC.I.A

www.goftaman.<strong>com</strong>ازحزبی را د<strong>و</strong>لتم<strong>و</strong>ص<strong>و</strong>ف <strong>و</strong> نمايد.‏بير<strong>و</strong>ن ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>کنتر<strong>و</strong>ل سلطه حزببندی عض<strong>و</strong> ارشد عبدالقد<strong>و</strong>س غ<strong>و</strong>ر <strong>و</strong>زيران کابينه اميناز دم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong> ‏«حفيظ االله امين حتی به ق<strong>و</strong>لمی ن<strong>و</strong>يسد:‏ دشمنانش يک عنصر ناسي<strong>و</strong>ناليست،‏<strong>و</strong>عقيده متکی به نفس،‏ جس<strong>و</strong>ر،‏<strong>و</strong> مغر<strong>و</strong>ر آزادمنش <strong>و</strong> نگارندهخ<strong>و</strong>ش لباس ب<strong>و</strong>د.‏ <strong>و</strong> منظر نيک<strong>و</strong> زبانش شنيده ب<strong>و</strong>دم که ميگفتاز بار چند نمیرا د<strong>و</strong>ستان ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی سياست مستقلانه ما ناراضاستقلال فکری ما از <strong>و</strong> پسندند داخل حزبه<strong>و</strong>اداران امين در اند.»(‏‎67‎‏)‏گذشته ازژ<strong>و</strong>رنا ليستاندم<strong>و</strong>کراتيک خلق،‏ برخی از آزاديخ<strong>و</strong>اهی <strong>و</strong>از <strong>و</strong> محققين خارجی نيز نف<strong>و</strong>ذبرابر استقلاليت حفيظ االله امين در ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی نام ميبرند.‏ ‏"سليک هريسن"‏<strong>و</strong>سلطه درامريکايی که خبرنگار ن<strong>و</strong>يسنده <strong>و</strong> مسندامين در خ<strong>و</strong>رشيدی با تابستان مطب<strong>و</strong>عاتیگفتگ<strong>و</strong>ی به خارجه <strong>و</strong>زارت ‏«پاليسی امين اين ب<strong>و</strong>دپرداخت،‏ ميگ<strong>و</strong>يد:‏ افغانستان حقام<strong>و</strong>ر در که به ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی باندهدکه اتحاد نظارت را آنقدر خ<strong>و</strong>يش ازاقمار دادن کمک های هنگفتی در مصاحبه ط<strong>و</strong>يلد<strong>و</strong> ب<strong>و</strong>د.‏ برخ<strong>و</strong>ردار آن ‎6‎ج<strong>و</strong>ن <strong>و</strong>ديگرآنباامين که يکی آن بتاريخ ص<strong>و</strong>رت گرفت،‏ نشان‎13‎آگست بتاريخ سرسخت،‏ناسي<strong>و</strong>ناليست امين که داد متکی به نفس خ<strong>و</strong>د<strong>و</strong> مغر<strong>و</strong>ر آزادمنش <strong>و</strong> ب<strong>و</strong>د.»(‏‎68‎‏)‏که ناسي<strong>و</strong>ناليزم <strong>و</strong>آزادمنشی حفيظدرحالی االله امين به عن<strong>و</strong>ان انگيزه بريدن ازسلطه<strong>و</strong> پايان دادن به نف<strong>و</strong>ذ ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> 19783471357www.goftaman.<strong>com</strong>حزبدرها ر<strong>و</strong>س حاکميت حزبی می ت<strong>و</strong>انددم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong> ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی باشد،‏ آياع<strong>و</strong>امل تجا<strong>و</strong>ز يکی از ناليستناسي<strong>و</strong> شخصيت <strong>و</strong>اقعاً‏ امين سياست<strong>و</strong> عملکرد <strong>و</strong>آزاديخ<strong>و</strong>اه ب<strong>و</strong>د؟ آيا ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی،‏ چهرهمناسبات با ر<strong>و</strong>ابط <strong>و</strong> در ا<strong>و</strong> ا<strong>و</strong>رابهخ<strong>و</strong>اهانه آزادی ناسي<strong>و</strong>ناليست <strong>و</strong> نمايش ميگذاشت؟پاليسی امين به گفته ن<strong>و</strong>يسنده <strong>و</strong>اگر امريکايی،‏ ندادن حق نظارت بهخبرنگار اين<strong>و</strong> افغانستان ب<strong>و</strong>د ام<strong>و</strong>ر ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در <strong>و</strong>ناسي<strong>و</strong>ناليستی غر<strong>و</strong>ر از پاليسی آزادمنشی امين ناشی می شد،‏ <strong>و</strong>لی اميناينمتناقض با خ<strong>و</strong>يش مسير عملکرد در نگاه به تح<strong>و</strong>لات <strong>و</strong>پيم<strong>و</strong>د.‏ پاليسی را دگرگ<strong>و</strong>نی های در<strong>و</strong>نی حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقزمان عر<strong>و</strong>جتا ک<strong>و</strong>دتای ث<strong>و</strong>ر پس از سق<strong>و</strong>طرهبری قدرت <strong>و</strong> حفيظ االله امين در قدرت،‏ پي<strong>و</strong>سته <strong>و</strong>ابستگیاز خ<strong>و</strong>نين ا<strong>و</strong> تمامدر د<strong>و</strong>لت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق را عرصه های حيات به ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی نشان ميدهد.‏مح<strong>و</strong>ری اين<strong>و</strong> قدرتمند امين به حيث چهره کشانيدندر را اساسی نقش د<strong>و</strong>لت،‏ حزبتر گسترده <strong>و</strong> بيشتر <strong>و</strong>ابستگی بهد<strong>و</strong>لت حزب مذک<strong>و</strong>ر دم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong> کشمکش امينمنازعه <strong>و</strong> کرد.‏ ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ايفا د<strong>و</strong>لتدر<strong>و</strong>ن حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong> در راندن جناح مذک<strong>و</strong>رجناح پرچم <strong>و</strong> حزبی با د<strong>و</strong>لت حزبی راقدرت،‏ <strong>و</strong>ابستگی حزب <strong>و</strong> از به ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی،‏ نه کاهش بلکه افزايش <strong>و</strong>گسترشبه خ<strong>و</strong>بی می ت<strong>و</strong>اناين <strong>و</strong>اقعيت را بخشيد.‏ انکشافات د<strong>و</strong>ران حک<strong>و</strong>متمتن ح<strong>و</strong>ادث <strong>و</strong> در امين مطالعهجناح خلق برهبری تره کی <strong>و</strong> 1357348

www.goftaman.<strong>com</strong>اسناد مخفی آنکرد <strong>و</strong> ازد<strong>و</strong>ران <strong>و</strong> ت<strong>و</strong>ضيحات منابع مختلف ر<strong>و</strong>سیدريافت داشت.‏ در بخشی از اظهارات زمامداران ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به اين ارتباط می آيد:‏‏«ب<strong>و</strong>ريس پ<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>ماري<strong>و</strong>رئيس بخش بين المللی کميته مرکزی حزبکم<strong>و</strong>نست اتحاد جماهير ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به معا<strong>و</strong>نش يکر<strong>و</strong>ز بعد از پياده شدن نظاميان ر<strong>و</strong>سيهش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی گفت که اتحاد ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی چهارده باردرخ<strong>و</strong>است اعزام نظاميان ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بهافغانستان را دريافت کرد اما ج<strong>و</strong>ابمنفی داد.‏ اما با <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د همه ایپرابلمهايی که افغانستان داشت،‏ مسک<strong>و</strong>مجب<strong>و</strong>ر شد تا در باره آن عميقًا ت<strong>و</strong>جهکند.‏ بلافاصله بعد از سرک<strong>و</strong>ب کردن قيامهرات ، جنرال يپشفYepishev رئيس سياسیارد<strong>و</strong>ی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به کابل سفر کرد.‏ جنرالاي<strong>و</strong>ان پافل<strong>و</strong>فسکیPavlovski Ivan رئيسق<strong>و</strong>ای زمينی ارد<strong>و</strong>ی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی از مدتها قبل درکابل ب<strong>و</strong>د.‏ درين ميان در مسک<strong>و</strong> دربالاترين سطح رهبری حزب کميته مخص<strong>و</strong>صی راجعبه افغانستان شکل گرفت »(69)هيچ نشانی از پاليسی حفيظ االله امين پساز حاکميت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق که مبيينتضعيف <strong>و</strong> تقليل نف<strong>و</strong>ذ <strong>و</strong> حض<strong>و</strong>ر ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی درام<strong>و</strong>ر مختلف حاکميت اين حزب باشد،‏ بهمشاهده نرسيد.‏ حرکات امين در م<strong>و</strong>ردآنچی که ناسي<strong>و</strong>ناليزم <strong>و</strong>آزاديخ<strong>و</strong>اهی ا<strong>و</strong>از ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی تعبير می ش<strong>و</strong>د،‏ بيشتر تظاهر <strong>و</strong>تصنعی ب<strong>و</strong>د.‏ امين اينگ<strong>و</strong>نه حرکات را دربرابر ژ<strong>و</strong>رناليستان <strong>و</strong> دپل<strong>و</strong>ماتهای غربیبه خص<strong>و</strong>ص امريکايی ها انجام ميداد.‏ ازاظهارات آد<strong>و</strong>لف دبس سفير مقت<strong>و</strong>ل امريکاBorisPonomario349www.goftaman.<strong>com</strong>که در مبحثدر م<strong>و</strong>رد امينپيشين تذکر رفت بر می آيد که ديپل<strong>و</strong>ماتهای امريکايی نيز بس<strong>و</strong>ی ژست های آزادمنشانه م<strong>و</strong>ص<strong>و</strong>ف در برابر ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها با بیبا<strong>و</strong>ری نگاه ميکردند.‏ ‏"هنری برادشر"‏ن<strong>و</strong>يسنده امريکايی متخصص ام<strong>و</strong>ر ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ینيز تغير م<strong>و</strong>قف امين را در پشت کردن بهش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی رد می نمايد <strong>و</strong> اين ذهنيت را که ا<strong>و</strong>مارشال تيت<strong>و</strong>ی بالق<strong>و</strong>ه درآسيا باشد،‏ غير<strong>و</strong>اقعی <strong>و</strong> مبالغه آميز تلقی می کند.‏ <strong>و</strong>یمی ن<strong>و</strong>يسد:‏ ‏«<strong>و</strong>لی چ<strong>و</strong>ن امين يک کم<strong>و</strong>نيستب<strong>و</strong>د،‏ م<strong>و</strong>قف ا<strong>و</strong> از طرف بعضی از ناظرينبه مثابه تيت<strong>و</strong>ی بالق<strong>و</strong>ه در آسيا تلقیشده است.‏ <strong>و</strong>لی اين تعبير،‏ ا<strong>و</strong>ضاع را بيشاز حد<strong>و</strong>د آن جل<strong>و</strong>ه ميداد.‏ زيرا امينت<strong>و</strong>صيه ‏"زافر<strong>و</strong>نچک"‏ را در سياست هایداخلی اش،‏ مانند ايجاد سازمان دفاع،‏تعقيب ميکرد،‏ <strong>و</strong>لی فاقد <strong>و</strong>حدت <strong>و</strong> استحکامداخلی ب<strong>و</strong>د که برای جهت يابی مجدد کش<strong>و</strong>رشضر<strong>و</strong>ری تلقی ميگرديد.‏ همچنان ا<strong>و</strong> به خاطردست های آغشته بخ<strong>و</strong>ن <strong>و</strong> نداشتن محب<strong>و</strong>بيت درميان مردم،‏ حاميان خارجی هم نداشت؛زيرا کمتر کسی را ميت<strong>و</strong>ان سراغ کرد کهبرای حمايت <strong>و</strong> پشتبانی يک ستمکار آمادگی<strong>و</strong>علاقه نشان دهد.‏ از اين ر<strong>و</strong> امين درم<strong>و</strong>قعيت ضعيفی قرار داشت <strong>و</strong> اميدی نمیرفت تا بص<strong>و</strong>رت ف<strong>و</strong>ری از حمايت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بهمنابع ديگری تغير م<strong>و</strong>قف دهد <strong>و</strong> همانمنابع بت<strong>و</strong>انند ا<strong>و</strong> را با کمک هایاقتصادی،‏ نظامی،‏ تخنيکی <strong>و</strong> اداره چيانماهريکه شديداً‏ به آنها نيازمند ب<strong>و</strong>د،‏ياری کنند.‏ حتا برای چين نيز فرصتیميسر نب<strong>و</strong>د تا با امين کمک نمايد.‏ هکذا350

www.goftaman.<strong>com</strong>متحده هم درايالاتبرای ط<strong>و</strong>ريکهنداشت تا آن<strong>و</strong>قت انگيزه ای <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د امين مساعدتباتيت<strong>و</strong> کمک کرده ب<strong>و</strong>د،‏ با پنج قرن‏"افغانستان در کند.»(‏‎70‎‏)‏م<strong>و</strong>ٔلف کتابمارشالبا مقايسه امين را نيز اخير"‏ ‏«بعضیکند:‏ می تلقی نادرست تيت<strong>و</strong> کم<strong>و</strong>نيسترا امين االله هاحفيظ ناسي<strong>و</strong>ناليست شمرده،‏ به ج<strong>و</strong>زف بر<strong>و</strong>زتيت<strong>و</strong>کم<strong>و</strong>نيستان ي<strong>و</strong>گسلا<strong>و</strong>يا تشبيه کردهرهبر پايه ندارد،‏ زيرا کهاين ادعا اند.‏ پايان جنگ د<strong>و</strong>م جهانی نير<strong>و</strong>یتيت<strong>و</strong> در بير<strong>و</strong>ني<strong>و</strong>گسلا<strong>و</strong>يا از نظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی را کرد،‏ اماامين برعکس قطعات معينی ازاينکهديگر راه داد.‏ به کش<strong>و</strong>ر آنرا مردمرسيدن به قدرت با تيت<strong>و</strong> پس از تبعيض به نيک<strong>و</strong>يیبد<strong>و</strong>ن تفريق <strong>و</strong> کش<strong>و</strong>ر ازحالی که ر<strong>و</strong>ش امين ممل<strong>و</strong> رفتارکرد،‏ در که اکثريتبرتری خ<strong>و</strong>اهی ب<strong>و</strong>د قسا<strong>و</strong>ت <strong>و</strong> ساخت.»(‏‎71‎‏)‏متنفر ا<strong>و</strong> مردم را از ديدگاهی دربرداشت <strong>و</strong> هر از صرف نظر آزادمنشی امين ازاستقلاليت <strong>و</strong> م<strong>و</strong>رد نف<strong>و</strong>ذ سلطه ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی،‏ پرسش مهم اين است کهرهبریسه ر<strong>و</strong>ز <strong>و</strong> د<strong>و</strong>ران يکصد در ا<strong>و</strong> آيا اينمسير در حزبی،‏ د<strong>و</strong>لت <strong>و</strong> حزب آزادمنشی قدم گذاشت؟ چه دگرگ<strong>و</strong>نی <strong>و</strong>ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ب<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>دتغيری در مناسبات امين <strong>و</strong> ر<strong>و</strong>ابط بااراده امين در آمد؟ ديدگاه <strong>و</strong> امينعملکرد چه ب<strong>و</strong>د؟ سياست <strong>و</strong> ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها سلطه ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی<strong>و</strong> نف<strong>و</strong>ذ جل<strong>و</strong>گيری از مسير در جهت معک<strong>و</strong>س انکشافدر شکل گرفت <strong>و</strong> يا يافت؟www.goftaman.<strong>com</strong>مناسبات با<strong>و</strong> حفيظ االله امينش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی:‏حزب<strong>و</strong>سه ر<strong>و</strong>ز رهبری حفيظ االله امين در يکصد د<strong>و</strong>لت حزبی همراه بادم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong> به اينتأکيد ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی د<strong>و</strong>ستی <strong>و</strong> فرياد <strong>و</strong>فاداری به نظام <strong>و</strong>آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژید<strong>و</strong>ستی <strong>و</strong> <strong>و</strong>قتی نمايندگان ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی پس ازش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ب<strong>و</strong>د.‏ خارجه حک<strong>و</strong>مت امينت<strong>و</strong>ضيحات شاه <strong>و</strong>لی <strong>و</strong>زير برکناریم<strong>و</strong>رد ششم اکت<strong>و</strong>بر‎1979‎در بر<strong>و</strong>ز پرداختندگفتگ<strong>و</strong> به باامين تره کی که دشمنان د<strong>و</strong>ستی افغان-‏<strong>و</strong>اظهار داشتند ت<strong>و</strong>ضيحات شاه <strong>و</strong>لی بهره برداریش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی از ‏«نترسيد،‏گفت:‏ کرد،امين به آنها خ<strong>و</strong>اهند به چشممردمان <strong>و</strong>اشنگتن بيايند<strong>و</strong> بگذاريد د<strong>و</strong>ستی مادر ببينندکه نمی ت<strong>و</strong>انند سر سراسيمه انددشمنان ما کنند.‏ خللی <strong>و</strong>ارد من ق<strong>و</strong>ل ميدهماميدی ندارند.‏ چ<strong>و</strong>ن ديگر درنبايد که بس<strong>و</strong>ی کم<strong>و</strong>نيزم ر<strong>و</strong>انيم.‏ برادری مردمان ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>م<strong>و</strong>رد د<strong>و</strong>ستی <strong>و</strong> کش<strong>و</strong>راحزاب کم<strong>و</strong>نيست د<strong>و</strong> افغانستان <strong>و</strong> داشته باشد.»(‏‎72‎‏)‏نگرانی <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د امينخشم آل<strong>و</strong>د اقدام اعتراض گ<strong>و</strong>نه <strong>و</strong> حتا سلبنخستين ر<strong>و</strong>زهای حاکميتش مبنی بر در ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یالکزاندرپ<strong>و</strong>زانف سفير از اعتماد اينمسک<strong>و</strong>،‏ از از جديد تقاضای سفير <strong>و</strong> تصاحباز يک هفته بعد ا<strong>و</strong> نکاست.‏ فرياد جمعی دانشج<strong>و</strong>يانی که غرض تحصيلقدرت در به سخنرانی پرداختعازم ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ب<strong>و</strong>دند ازت<strong>و</strong>صيف <strong>و</strong> تمجيد که محت<strong>و</strong>ای اصلی آنرا ايندر ا<strong>و</strong> اتحادش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی تشکيل ميداد.‏ رادي<strong>و</strong> تل<strong>و</strong>يزي<strong>و</strong>ن کابلسخنرانی که از به محصلينيافت،‏ بيش ازده بار انتشار 351352

www.goftaman.<strong>com</strong>همه چيز را ازت<strong>و</strong>صيه کرد تابرادران ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی شان فرابگيرند.(‏‎73‎‏)‏امين در تمام بيانيه ها <strong>و</strong>گفتگ<strong>و</strong>هایمطب<strong>و</strong>عاتی خ<strong>و</strong>د به تمجيد از ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> حزبکم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی می پرداخت،‏ از د<strong>و</strong>ستی <strong>و</strong>کمک های بی شايبه <strong>و</strong> انتر ناسي<strong>و</strong>ناليستیش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی سخن ميگفت بسياری از صحبت های<strong>و</strong>ی در اين م<strong>و</strong>ارد بد<strong>و</strong>ن ارتباط <strong>و</strong> مناسبتايراد می شد.‏ ا<strong>و</strong> در بيان د<strong>و</strong>ستی باش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی لحن شگفت آ<strong>و</strong>ری ميگرفت <strong>و</strong> بامبالغه <strong>و</strong> افراط به د<strong>و</strong>ستی <strong>و</strong> برادری باش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی تأکيد ميکرد.‏ <strong>و</strong>ی د<strong>و</strong> هفته بعد ازاحراز قدرت در مراسم افتتاح انيست<strong>و</strong>تعل<strong>و</strong>م اجتماعی گفت:‏ ‏«اين قدم بزرگ،‏ اينعمل پر افتخار افتتاح انيست<strong>و</strong>ت عل<strong>و</strong>ماجتماعی کميته مرکزی حزب دم<strong>و</strong>کراتيکخلق افغانستان است که تدريس <strong>و</strong> پخشفلسفه،‏ اقتصاد<strong>و</strong>س<strong>و</strong>سياليزم علمی را بد<strong>و</strong>شداشته <strong>و</strong> در آن تحقيقات <strong>و</strong> تتبعات <strong>و</strong>سيعبعمل می آ<strong>و</strong>رد.‏ چ<strong>و</strong>ن در اين امر تاريخیپر افتخار حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقافغانستان از همکاری های انترنشنليستیکارگری <strong>و</strong> برادرانه حزب کم<strong>و</strong>نيست اتحادش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>سيعاًبرخ<strong>و</strong>رداراست که با اطمينان<strong>و</strong>افتخارگفته ميت<strong>و</strong>انم که حزب دم<strong>و</strong>کراتيکخلق افغانستان به حيث حزب برادر درل<strong>و</strong>ی حزب م<strong>و</strong>ردافتخارهمه کارگران جهان<strong>و</strong>ساير زحمتکشان جهان،‏ حزب لنين کبيرجای پراطمينان <strong>و</strong> پراعتبار دارد.»(‏‎74‎‏)‏حفيظ االله امين در شانزدهم عقرب بهمناسبت پير<strong>و</strong>زی انقلاب اکت<strong>و</strong>بر ر<strong>و</strong>سيه بهرهبری لنين(‏‎1917‎‏)عن<strong>و</strong>انی برژنف <strong>و</strong>کاسگينرهبران ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی پيام بسيار د<strong>و</strong>ستانه1358353.www.goftaman.<strong>com</strong>ر<strong>و</strong>زنامهفرستاد.‏انقلاب ث<strong>و</strong>رارگان مرکزی جمه<strong>و</strong>ری دم<strong>و</strong>کراتيکپيام امينبا افغانستان ف<strong>و</strong>ت<strong>و</strong>ی لنين را که زيرعکسدرحالی ا<strong>و</strong>ل چاپ کرد صفحه در شد.‏های امين <strong>و</strong>برژنف منتشر لنين ف<strong>و</strong>ت<strong>و</strong> د<strong>و</strong>مين سالگردپير<strong>و</strong>زی حزب کم<strong>و</strong>نيستشصت <strong>و</strong> ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی از س<strong>و</strong>ی حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق بهتمام <strong>و</strong>لايات <strong>و</strong> <strong>و</strong>لس<strong>و</strong>الی هاهدايت امين در گرفت.‏م<strong>و</strong>رد تجليل قرار امين کمک های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی(کمک های نظامی<strong>و</strong>مالی)رابرای د<strong>و</strong>لت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقادامهنه تنها د<strong>و</strong>ره رهبری ا<strong>و</strong> که در آن افز<strong>و</strong>دهمقدار يافت بلکه به ميزان <strong>و</strong> يقين داريم‏«ما خ<strong>و</strong>اند:‏ <strong>و</strong>حصر شد،‏ بی حد کمک های عظيم اقتصادی <strong>و</strong>سياسیکه اگر برابردر ما اتحادش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی برای مانمی رسيد متحدينامپرياليزم <strong>و</strong> تجا<strong>و</strong>زات <strong>و</strong> دسايس د<strong>و</strong>ام دادهچپ نمای ارتجاع بين المللی آن،‏ جامعهساختمان در <strong>و</strong> ت<strong>و</strong>انستيم نمی خ<strong>و</strong>يش م<strong>و</strong>ٔفق نمی شديم...‏س<strong>و</strong>سياليستی کش<strong>و</strong>ر 354.کمک های اتحادش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی حد <strong>و</strong> حصری ندارد <strong>و</strong>آن مرب<strong>و</strong>ط به مااست که چقدر می ت<strong>و</strong>انيمدر جلب <strong>و</strong>جذب آن استفاده بعمل آ<strong>و</strong>ريم.»‏(75)ر<strong>و</strong>ابط <strong>و</strong> مناسبات امين در د<strong>و</strong>ران حک<strong>و</strong>متک<strong>و</strong>تاه ا<strong>و</strong> تنها به فريادهای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ید<strong>و</strong>ستی <strong>و</strong> ابراز نظر های احساساتی م<strong>و</strong>ص<strong>و</strong>فخلاصه <strong>و</strong>محد<strong>و</strong>د نمی شد.‏ امين در اين د<strong>و</strong>رهعلی رغم تماس ها <strong>و</strong>تلاش هايش غرض برقراری ر<strong>و</strong>ابط با امريکا <strong>و</strong> پاکستان،‏ بهتمام خ<strong>و</strong>است های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی پاسخ مثبت گفت.‏از هيئات نظامی <strong>و</strong> امنيتی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی که در

www.goftaman.<strong>com</strong>م<strong>و</strong>ص<strong>و</strong>ف بلا<strong>و</strong>قفهحک<strong>و</strong>متط<strong>و</strong>ل به افغانستان ب<strong>و</strong>دند،‏رفت <strong>و</strong>آمد در هيچگ<strong>و</strong>نهباگرمی استقبال بعمل آ<strong>و</strong>رد.‏ بلاآمد رفت <strong>و</strong> در محد<strong>و</strong>ديتی را شرايط <strong>و</strong> امنيتی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یانقطاع مقامات نظامی <strong>و</strong> برای شنيدنرا گ<strong>و</strong>ش خ<strong>و</strong>د <strong>و</strong>ضع نکرد.‏ گذاشت.‏باز هرگ<strong>و</strong>نه ت<strong>و</strong>صيه ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها مشا<strong>و</strong>رين ر<strong>و</strong>سیمش<strong>و</strong>رت نمايندگان ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> قصراز خ<strong>و</strong>د مقر <strong>و</strong> انتقال دفتر در را تاج بيک درتپه رياست جمه<strong>و</strong>ری به قصر قطعات نظامیبه <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>د دارالامان پذيرفت.‏ قطعاتبه ازآن که سرخ ارتش درا<strong>و</strong> محد<strong>و</strong>دتعبيرگرديد،‏ ت<strong>و</strong>افق کرد.‏ پاسخ به پيام پرژنف <strong>و</strong>کاسگين به مناسبت‎1978‎ميانمعاهده پنجم دسمبر ا<strong>و</strong>لين سالگرد اهميت <strong>و</strong>ارزش اينافغانستان،‏ از ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> کش<strong>و</strong>رگسترش ر<strong>و</strong>ابط ميان د<strong>و</strong> معاهده در ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بهپايبندی اتحاد از سخن گفت <strong>و</strong> مندرج در معاهدهمعاهده <strong>و</strong>تطبيق م<strong>و</strong>اد امتنان <strong>و</strong>مسرتت<strong>و</strong>سط د<strong>و</strong>لت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی اظهار امين گفت اتحادتر بعد ر<strong>و</strong>ز ‏«چند کرد:‏ <strong>و</strong>عينًا مندرج معاهده را ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی م<strong>و</strong>اد عين مطالببد<strong>و</strong>ن انحرافی تطبيق می نمايد.‏ باره معاهده اتحادش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی(معاهدهدر را سه هفته قبل ازاينکهنيز ‎5‎دسمبر اظهاررابکشند،‏ امين عساکرآنکش<strong>و</strong>ر داشت.»(‏‎76‎‏)‏دستگاهارتش <strong>و</strong> نف<strong>و</strong>ذ <strong>و</strong>کنتر<strong>و</strong>ل ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بر د<strong>و</strong>ران حاکميتهای امنيتی افغانستان در گذشته گسترشاز حفيظ االله امين بيشتر ام<strong>و</strong>رامريکايی ‏"برادشر"متخصص يافت.‏ درر<strong>و</strong>س ها افزايش نف<strong>و</strong>ذ م<strong>و</strong>رد ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در ‏«برای رژيم امينحک<strong>و</strong>مت امين می ن<strong>و</strong>يسد:‏ 355(1978www.goftaman.<strong>com</strong>تا خ<strong>و</strong>د را ازعملا ممکن نب<strong>و</strong>دمسک<strong>و</strong> جدا سازد.افغانها کنتر<strong>و</strong>ل شانرا برساحات عمده <strong>و</strong>اساسی در برابر ‎1500‎مام<strong>و</strong>رش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در <strong>و</strong>زارت های ملکی <strong>و</strong> بين <strong>و</strong>صاحب منصب <strong>و</strong> تکنيشن ر<strong>و</strong>سی در ارد<strong>و</strong>‏(ارتش)از دست داده ب<strong>و</strong>دند.‏ مطابق به يکتخمين نصف صاحب منصبان <strong>و</strong>منس<strong>و</strong>بين ارد<strong>و</strong>یافغان که تعداد آنها به نفر بالغمی شد،‏ از زمان ک<strong>و</strong>دتا تا اکت<strong>و</strong>بربنا بر علل سياسی برطرف گرديده ب<strong>و</strong>دند.‏هنگامی که در ا<strong>و</strong>اخر اکت<strong>و</strong>بر ‎1979‎‏(نخستينماه زمام داری امين)يک تهاجم <strong>و</strong>سيععسکری عليه چريک هادر <strong>و</strong>لايت پکتياص<strong>و</strong>رتگرفت،‏ پرس<strong>و</strong>نل نظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ام<strong>و</strong>رق<strong>و</strong>مانده ل<strong>و</strong>ازم <strong>و</strong> عمليات ه<strong>و</strong>ايی را برایارد<strong>و</strong>ی افغانستان تحت اداره خ<strong>و</strong>دداشتند.»(‏‎77‎‏)‏در حالی که زمان <strong>و</strong> فضای گسترش مناسباتبا ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی برای حفيظ االله امين نامساعد <strong>و</strong>مغش<strong>و</strong>ش ب<strong>و</strong>د،‏ نکته قابل پرسش <strong>و</strong>کنکاش،‏ديدگاه <strong>و</strong>ت<strong>و</strong>قع امين در اين فضای مغش<strong>و</strong>شگسترش ر<strong>و</strong>ابط است.‏ اين ر<strong>و</strong>ابط تا ت<strong>و</strong>افق<strong>و</strong>استقبال امين از <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>د قطعات ارتش سرخبه افغانستان پيش رفت؛ قطعاتی که طبعاً‏امين از آنها نگهداری خ<strong>و</strong>د <strong>و</strong>حک<strong>و</strong>متش رامطالبه داشت.‏ اما برخلاف ت<strong>و</strong>قع <strong>و</strong> خ<strong>و</strong>استامين،‏ اين نير<strong>و</strong>ها،‏ امين را کُشتند <strong>و</strong>حک<strong>و</strong>متش را سرنگ<strong>و</strong>ن کردند.‏ برداشت <strong>و</strong>محاسبه حفيظ االله امين در گسترش ر<strong>و</strong>ابط باش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی علی رغم فضای مخد<strong>و</strong>ش ميان ا<strong>و</strong> <strong>و</strong>ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در نتيجه قتل تره کی <strong>و</strong>اخراج سفيرش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی،‏ چه ب<strong>و</strong>د؟ نقطه اتکای امين را در1979350080003564000

www.goftaman.<strong>com</strong>ر<strong>و</strong>س ها چهاعتماد بهچيزی تشکيل ميداد؟آنچی که پاسخ به اين پرسش ها را بااهميت <strong>و</strong>ازطرف ديگر پيچيده ميسازد،‏ ت<strong>و</strong>جهبه تلاش های امين در بر قراری ر<strong>و</strong>ابط باامريکا <strong>و</strong> پاکستان در اين د<strong>و</strong>ره است.‏ اگرنير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به دع<strong>و</strong>ت امين <strong>و</strong>اردافغانستان شدند،‏ چرا اقدام به قتل داعی<strong>و</strong> ميزبان خ<strong>و</strong>د کردند؟ اعتماد حفيظ االلهامين به نير<strong>و</strong>ی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به عن<strong>و</strong>ان ق<strong>و</strong>ایخارجی <strong>و</strong> بيگانه ای که سپس دست به قتلا<strong>و</strong> زدند برچه معيار <strong>و</strong> مبنايی است<strong>و</strong>ارب<strong>و</strong>د؟ اگر امين به ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها اعتمادنداشت،‏ از آنها چگ<strong>و</strong>نه خ<strong>و</strong>است تا برایحفاظت ا<strong>و</strong> <strong>و</strong>حک<strong>و</strong>متش ق<strong>و</strong>ای نظامی بفرستند؟<strong>و</strong>فاداری <strong>و</strong> اعتماد به ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی:‏انکشاف <strong>و</strong> گسترش مناسبات حفيظ االله امينبا ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در د<strong>و</strong>ره حک<strong>و</strong>مت ا<strong>و</strong> نشان ميدهدکه امين قبل از آنکه ناسي<strong>و</strong>ناليست<strong>و</strong>آزاديخ<strong>و</strong>اهِ‏ مخالف سلطه ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی باشد <strong>و</strong> يادر پي<strong>و</strong>ند<strong>و</strong> ر<strong>و</strong>ابطی باسی.‏ آی.‏ ای بهسربرد،‏ به ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>دستگاه های قدرت درش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>اهداف آنها در افغانستان منقاد<strong>و</strong> <strong>و</strong>فادار ب<strong>و</strong>د.‏ دراين ترديدی نيست کهامين به خ<strong>و</strong>بی می فهميدکه ا<strong>و</strong> تره کی رابر خلاف خ<strong>و</strong>است برژنف زمام دار ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بهقتل رساند <strong>و</strong> پلان ا<strong>و</strong> را در تشکيل حک<strong>و</strong>متمشترک تره کی <strong>و</strong> کارمل برهم زد.‏ اماديدگاه <strong>و</strong> با<strong>و</strong>ر امين در اين نقطهمتمرکز ب<strong>و</strong>د که ا<strong>و</strong> سرانجام اعتماد زمامدار پير ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی را بدست می آ<strong>و</strong>رد.‏ حفيظاالله امين به اين گمان ب<strong>و</strong>د که ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها357www.goftaman.<strong>com</strong>متقاعد میدير يا ز<strong>و</strong>دش<strong>و</strong>ند که <strong>و</strong>ی در رهبری حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق<strong>و</strong> د<strong>و</strong>لت حزبی می ت<strong>و</strong>اند عين ر<strong>و</strong>ابط ترهکی را با مسک<strong>و</strong> بر قرار کند <strong>و</strong> بهتر ازتره کی مجری تمايلات <strong>و</strong> اهداف ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی هاباشد.‏ پاسخ مثبت <strong>و</strong>ی به تمام خ<strong>و</strong>است هایش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> گردن نهادن به ت<strong>و</strong>صيه ها <strong>و</strong>مش<strong>و</strong>رت های مشا<strong>و</strong>ران ر<strong>و</strong>سی در ط<strong>و</strong>ل صد<strong>و</strong>سهر<strong>و</strong>ز زمام داری اش،‏ گام های عملی <strong>و</strong>صادقانه امين در جهت جلب اعتماد خدشهدارشده زمام دار ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ب<strong>و</strong>د.‏ حتا امينش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی را در برقراری مناسبات گسترده<strong>و</strong>اعتمادبه خ<strong>و</strong>د بيشتر از خ<strong>و</strong>يش نيازمنداحساس ميکرد.‏ ا<strong>و</strong> می پنداشت که ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یها راه <strong>و</strong> چاره ای جز گزينشاعتماد<strong>و</strong>د<strong>و</strong>ستی باا<strong>و</strong>ندارند.‏ امين اينذهنيت را مدت هاقبل از احراز رهبری درحزب <strong>و</strong>حاکميت داشت.‏ باری در مسند <strong>و</strong>زارتخارجه به خبرنگار امريکايی در تابستان‎1978‎گفت:«شماامريکايی ها در م<strong>و</strong>رد مانبايد تش<strong>و</strong>يش داشته باشيد.‏ ماافغانانيم،‏ ماميدانيم که بار<strong>و</strong>س هاچط<strong>و</strong>ر سل<strong>و</strong>ک بايد داشته باشيم.‏ بيادداشته باشيد که آنها بما آنقدر ضر<strong>و</strong>رتدارند که مابرای ايشان داريم.‏ حتیضر<strong>و</strong>رت آنها به مابيشتر از ضر<strong>و</strong>رت مابهآنها است.‏ ر<strong>و</strong>س ها به من آنقدر ضر<strong>و</strong>رتدارندکه من با ايشان آنقدر ضر<strong>و</strong>رتاحساس نمی کنم.»(‏‎78‎‏)‏اما در <strong>و</strong>اقع حفيظ االله امين خ<strong>و</strong>د را بهش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها بسيار نزديک <strong>و</strong> صميمی ميدانستتابه حدی که در زمان حک<strong>و</strong>مت مشترک خ<strong>و</strong>دبا تره کی به مشا<strong>و</strong>ر ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی خ<strong>و</strong>د ‏"پ.ي<strong>و</strong>.‏358

www.goftaman.<strong>com</strong>با نامدراگياليس"‏مستعار ر<strong>و</strong>م<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>ف در مسايل مالی <strong>و</strong> پلانسازی باری گفت:‏ ‏«می دانی در حال حاضرمانند ک<strong>و</strong>دک ن<strong>و</strong>زاد <strong>و</strong>نارسی هستيم که ازهر گ<strong>و</strong>نه گند <strong>و</strong> عف<strong>و</strong>نت سرمايداری <strong>و</strong> راهرشد سرمايداری بايد محافظت ش<strong>و</strong>د.‏ اينن<strong>و</strong>زاد نارس هن<strong>و</strong>ز در آ<strong>و</strong>ان ر<strong>و</strong>زگار خ<strong>و</strong>دقرار دارد.‏ ما هن<strong>و</strong>ز نير<strong>و</strong>مند نشده ايم<strong>و</strong> نمی ت<strong>و</strong>انيم سرمايداری خص<strong>و</strong>صی را بهکش<strong>و</strong>ر خ<strong>و</strong>د راه دهيم.‏ رشد <strong>و</strong> انکشافافغانستان را چ<strong>و</strong>ن رشد <strong>و</strong> انکشاف يکی ازجمه<strong>و</strong>ريت های ش<strong>و</strong>ری پنداريد.‏ بگذاريدچنين انگاشته ش<strong>و</strong>د که افغانستان جمه<strong>و</strong>ريتشانزدهم ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی است.»(‏‎79‎‏)‏حتا امين در نيمه ماه سپمتبر‎1979‎که باتره کی <strong>و</strong>ارد خص<strong>و</strong>مت <strong>و</strong> منازعه شد بههيئات ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی که ميان ا<strong>و</strong> <strong>و</strong>تره کی <strong>و</strong>ساطتمی کردند گفت که ا<strong>و</strong>(امين)در برابراتحاد ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>حزب کم<strong>و</strong>نيست آن جان فشان<strong>و</strong>پاکباز است <strong>و</strong>آماده خ<strong>و</strong>اهد ب<strong>و</strong>د هرآنچهرفقای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بخ<strong>و</strong>اهند انجام دهد.(‏‎80‎‏)‏مبنای اعتماد:‏علی رغم اعتماد <strong>و</strong> <strong>و</strong>فاداری امين بهش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی که در سياست <strong>و</strong> عملکرد يکصد <strong>و</strong> سهر<strong>و</strong>ز زمام داری ا<strong>و</strong> انعکاس يافت،‏ اينپرسش مطرح ميگردد که نقطه اصلی اتکایامين به اين اعتماد چه ب<strong>و</strong>د؟ آيا اميندر عمل به ت<strong>و</strong>صيه ها <strong>و</strong> خ<strong>و</strong>است هایش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی،‏ تنها به گمانه ها <strong>و</strong> پيش فرضهای خ<strong>و</strong>د اکتفا کرد؟ مسلمًا پاسخ به اينپرسش منفی است.‏359www.goftaman.<strong>com</strong>در منازعه <strong>و</strong>حفيظ االله امينکشمکش های در<strong>و</strong>نی حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق برسرقدرت در ط<strong>و</strong>ل يک سال <strong>و</strong>نيم گذشته نشانداد که ا<strong>و</strong> شخص زيرک،‏ سفاک،‏ جس<strong>و</strong>ر،‏عملگرا <strong>و</strong> حيله گراست.‏ هر چند ا<strong>و</strong> بااين خص<strong>و</strong>صيات در منازعه در<strong>و</strong>نی حزب،‏ نخستبه جناح پرچم <strong>و</strong> رهبرآن ببرک کارمل <strong>و</strong> سپسبه تره کی <strong>و</strong> ه<strong>و</strong>اداران ا<strong>و</strong> غلبه حاصلنم<strong>و</strong>د اما سياست د<strong>و</strong>گانه ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در اينمنازعه که در مباحث گذشته از آن سخنرفت،‏ راه را جهت پير<strong>و</strong>زی <strong>و</strong>غلبه <strong>و</strong>ی هم<strong>و</strong>ارکرد.‏ معهذا بعيد به نظر می آيد کهامين در ارزيابی خ<strong>و</strong>د مبنی بر اعتماد <strong>و</strong><strong>و</strong>فاداری به ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی تنها به حدس <strong>و</strong>گمانتکيه کرده باشد.‏انگيزه های اصلی اعتماد امين به ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یدر فضای ناگ<strong>و</strong>ار <strong>و</strong> متشنج ر<strong>و</strong>زهای آغازينرهبری ا<strong>و</strong> در حزب <strong>و</strong> حاکميت،‏ در م<strong>و</strong>ضعگيريها <strong>و</strong> ديدگاه های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی هانهفته است.‏علی رغم هرحدس <strong>و</strong>گمان خ<strong>و</strong>شبينانه کهامين در اعتماد به ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی داشت،‏ ا<strong>و</strong>بد<strong>و</strong>ن دريافت چراغ سبزی از س<strong>و</strong>ی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یها حاضر نمی شد تا بد<strong>و</strong>ن چ<strong>و</strong>ن <strong>و</strong> چرا حتابه آشپز خانه خ<strong>و</strong>د،‏ آشپز ر<strong>و</strong>سی بگمارد.‏امين اين پيام <strong>و</strong> اطمينان را از برخینمايندگان دستگاه های قدرت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی درکابل يافته ب<strong>و</strong>د.‏الکزاندرم<strong>و</strong>ز<strong>و</strong>رف نماينده کی.‏ جی.‏ بی درافغانستان از ق<strong>و</strong>ل"<strong>و</strong>ی پی.‏ زپلاتين مشا<strong>و</strong>رسياسی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در ارتش افغانستان در سال‎1979‎ميگ<strong>و</strong>يد:«ما،‏ در حالت دفاعی قرارداشتيم.زيرابعضی از مشا<strong>و</strong>رين <strong>و</strong>متخصيصينما در کابل در مقابل مشکلاتی که در حزب360

www.goftaman.<strong>com</strong><strong>و</strong>ج<strong>و</strong>دخلق دم<strong>و</strong>کراتيکخ<strong>و</strong>داز داشت عکس العمل زايدال<strong>و</strong>صفی را راپ<strong>و</strong>رهای شان بهخلاصه نشان ميدادند.‏ به اضمحلالر<strong>و</strong> که همه چيز اين ب<strong>و</strong>د مسک<strong>و</strong> تشکيلخطری را گذاشته <strong>و</strong>امين به ما ميدهد.‏‏(سرمشا<strong>و</strong>رمشاهده می شدکه ژنرال گريلف مننظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی)برآشفته <strong>و</strong>مضطرب ب<strong>و</strong>د.‏ هم در اضطراب ب<strong>و</strong>دم.‏ نظرما اين ب<strong>و</strong>د کهکرد.‏ <strong>و</strong>ی دشمن اتحادمی ش<strong>و</strong>دباامين کار لياقتبايد از استعداد <strong>و</strong> ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی نيست.‏ خ<strong>و</strong>دبهره برداری نماييم..‏زيادش به نفع زيپالين به ا<strong>و</strong>ستين<strong>و</strong>ف <strong>و</strong>زيردفاع ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یطرف امين به برژنفمکت<strong>و</strong>بی داد که از برژنف تقاضایفرستاده شده ب<strong>و</strong>د.امين از سخنشکه ب<strong>و</strong>د <strong>و</strong>خ<strong>و</strong>استه کرده ملاقات سنجيده ش<strong>و</strong>د.<strong>و</strong>ی فکر ميکرد که اطلاعاتمتأسفانه کهغير<strong>و</strong>اقعی به مسک<strong>و</strong> می رسد.‏ چنين يک لحظه حساسايشان نخ<strong>و</strong>استند که در بعد ازچند هفته با <strong>و</strong>ی صحبت نمايند.‏ مقامش دراين ملاقات ژنرال گريلف از به همين من<strong>و</strong>ال کهکابل برطرف گرديد.‏ تگرامیا<strong>و</strong>ستين<strong>و</strong>ف به که پال<strong>و</strong>فسکی بهسرباز اعزام که ب<strong>و</strong>د فرستاده افغانستان مقر<strong>و</strong>ن به مصلحت نخ<strong>و</strong>اهد ب<strong>و</strong>د<strong>و</strong>هم تقاضا نم<strong>و</strong>ده ب<strong>و</strong>د که با امين به سطحماه ن<strong>و</strong>امبرعالی مذاکرات ص<strong>و</strong>رت بگيرد در کابل احضار گرديد که به ت<strong>و</strong>ضيحاتشاز گ<strong>و</strong>شکسی افغانستان م<strong>و</strong>رد در نميدهد..»(‏‎81‎‏)‏حفيظ االله امين عن<strong>و</strong>ان برژنفحمل نامه يا ت<strong>و</strong>سطت<strong>و</strong>سط زپلاتين مشا<strong>و</strong>ر سياسی <strong>و</strong> ژنرال گريلف سرمشا<strong>و</strong>ر نظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>361www.goftaman.<strong>com</strong><strong>و</strong>زير دفاع،‏تح<strong>و</strong>يل نامه بهتأکيد ژنرال گريلف در کابل به د<strong>و</strong>ستیامين با ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>ارسال پيام تلگرافیژنرال پافل<strong>و</strong>فسکی معا<strong>و</strong>ن <strong>و</strong>زارت دفاع ازکابل به مارشال ا<strong>و</strong>ستين<strong>و</strong>ف در م<strong>و</strong>ردمذاکره با امين در سطح عالی <strong>و</strong> خ<strong>و</strong>دداری از اعزام ق<strong>و</strong>ای نظامی همه مبييناعتماد <strong>و</strong> ر<strong>و</strong>ابط تنگاتنگ ارتش ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>سازمان استخبارات نظامی ارتش‏(جی.آر.ي<strong>و</strong>)‏ با امين ب<strong>و</strong>د.‏ ژنرال گريل<strong>و</strong>ف‎28‎سال بعد نيز به د<strong>و</strong>ستی امين با ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یتأکيد می کند <strong>و</strong> می گ<strong>و</strong>يد:«من اين راگفته می ت<strong>و</strong>انم که ا<strong>و</strong> از ما حمايت ميکرد.‏ا<strong>و</strong> به برژنف نامه فرستاد <strong>و</strong> خ<strong>و</strong>اهشملاقات را نم<strong>و</strong>د.‏ من کاملا متيقين می باشمکه حفيظ االله امين آرز<strong>و</strong> داشت تا د<strong>و</strong>ستیاش را با اتحاد ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی تق<strong>و</strong>يت بخشد.‏ منسخت به اين گفته با<strong>و</strong>ر دارم.‏ من يقيندارم که امريکايی ها هرگز نميخ<strong>و</strong>استند<strong>و</strong>ارد افغانستان ش<strong>و</strong>ند.»‏ سرمشا<strong>و</strong>رنظامیش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در م<strong>و</strong>رد نامه امين به برژنف میگ<strong>و</strong>يد:‏ ‏«امين مرد سرسختی ب<strong>و</strong>د.‏ ا<strong>و</strong> بهبرژنف نامه ن<strong>و</strong>شت.‏ چندين بار ما با ا<strong>و</strong>تا پاسی از شب کار می نم<strong>و</strong>ديم.‏ يکی ازشب ها پس از کار به خانه ام رفتم،‏ د<strong>و</strong>راز انتظار ا<strong>و</strong> برايم دري<strong>و</strong>ری(راننده)‏ رابا يک عراده م<strong>و</strong>تر فرستاد.‏ امين خ<strong>و</strong>اهشنم<strong>و</strong>د که شما بازهم نزد ا<strong>و</strong>(برژنف)‏ بر<strong>و</strong>يد.‏يک ساعت پيش از آن من با امين صحبتنم<strong>و</strong>ده ب<strong>و</strong>دم زيرا قرار ب<strong>و</strong>د که به مسک<strong>و</strong>سفر نمايم.‏ من برايش تمام گزارش های تهيهشده ای مشا<strong>و</strong>رين را گفتم <strong>و</strong> اضافه نم<strong>و</strong>دمکه به مسک<strong>و</strong> مير<strong>و</strong>م <strong>و</strong> تا بازگشت د<strong>و</strong>باره362

www.goftaman.<strong>com</strong>به جای منام،‏ فلان آدمخ<strong>و</strong>اهد ب<strong>و</strong>د.‏ ا<strong>و</strong> برايم گفت که سلامش رابه برژنف برسانيد.‏ من پاسخ دادم:رفيقامين!‏ من به برژنف دسترسی ندارم،‏ميت<strong>و</strong>انم نامه شما را به ل<strong>و</strong>ی درستيز‏(رئيس ستادارتش)<strong>و</strong> يا شخص <strong>و</strong>زير برسانم.‏با ايشان من ملاقات می کنم.‏ به خانه امبرگشتم <strong>و</strong> فکر نم<strong>و</strong>دم که نامه را برايمميدهد،‏ اما ا<strong>و</strong>(امين)‏ برايم گفت کهفراد پيش از پر<strong>و</strong>از نامه را در ميدانه<strong>و</strong>ايی برايم ميدهد.‏ کجا بايد ميرفتم <strong>و</strong>چه بايد ميکردم،‏ هيچ به فکرم نمی رسيد.‏زيراآن نامه يک نامه ديپل<strong>و</strong>ماتيک ب<strong>و</strong>د <strong>و</strong>سفير بايد در جريان قرار می گرفت.‏ منب<strong>و</strong>سيله م<strong>و</strong>تر نزد سفير رفتم <strong>و</strong> برايشگزارش دادم.‏ ا<strong>و</strong> برايم گفت:چط<strong>و</strong>ر نامهرا می ت<strong>و</strong>انيم به خ<strong>و</strong>انش بگيرم؟ بگ<strong>و</strong>چط<strong>و</strong>ر؟ من پاسخ دادم:‏ فعلا نامه در دستنيست.‏ <strong>و</strong>قتی به ميدان ه<strong>و</strong>ايی رسيدم زمانکمی به پر<strong>و</strong>از طياره باقی مانده ب<strong>و</strong>د.‏برای خداحافظی با من،‏ بسياری از شخصيتهای نظامی آمده ب<strong>و</strong>دند.‏ <strong>و</strong>زيردفاع اينس<strong>و</strong><strong>و</strong> آنس<strong>و</strong> قدم ميزد،‏ اما از نامه خبرینب<strong>و</strong>د.‏ من فکر نم<strong>و</strong>دم همه چيز تمام است <strong>و</strong>به س<strong>و</strong>ی طياره رفتم،‏ <strong>و</strong>قتی از پله هابالا ميرفتم مت<strong>و</strong>جه شدم که رئيس ام<strong>و</strong>رسياسی ارد<strong>و</strong> از عقب من با شتاب ر<strong>و</strong>اناست.‏ ا<strong>و</strong> نامه را برايم داد.‏ طيارهپر<strong>و</strong>از کرد،‏ منس<strong>و</strong>بين کی.جی.بینت<strong>و</strong>انستند نامه را بخ<strong>و</strong>انند <strong>و</strong> همچنمانسفير نت<strong>و</strong>انست اين کار را بکند.‏ من بهمسک<strong>و</strong> رسيدم <strong>و</strong> نامه را به ل<strong>و</strong>ی درستيزدادم.‏ نيکلای <strong>و</strong>اسلي<strong>و</strong>چ برايم گفت:‏ نامه363www.goftaman.<strong>com</strong>چط<strong>و</strong>ر؟را بخ<strong>و</strong>انيم يافيصله با شما است.‏گفتم:رفيق مارشال!‏ خ<strong>و</strong>اهد ب<strong>و</strong>د تا نامه را به کی.جی بیبهتر داخل پاکت چه ب<strong>و</strong>د،‏در تسليماما نامه را من آگاه نب<strong>و</strong>دم.‏ نم<strong>و</strong>دم،‏ چه چيزی را امين از برژنفخ<strong>و</strong>استه ب<strong>و</strong>د،‏ من پسانترها اطلاع يافتم.‏هرا<strong>و</strong> خ<strong>و</strong>اهش ملاقات با برژنف را در ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> يا افغانستاننقطه ای از اتحاد اماکه برژنف تعيين نمايد،‏ کرده ب<strong>و</strong>د.‏ امين هيچگاه ج<strong>و</strong>اب نامه اش را دريافتنکرد.»(‏‎82‎‏)‏<strong>و</strong>قتی سرمشا<strong>و</strong>ر نظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> مشا<strong>و</strong>رسياسی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در ارتش افغانستان درپايتخت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی از امين به دفاع میپرداختند <strong>و</strong> به زمام دارن ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ت<strong>و</strong>صيهکه امين دشمن ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی نيست <strong>و</strong> میميکردند کابلکرد،‏ مسلماً‏ در کار ت<strong>و</strong>ان باا<strong>و</strong> از آن،‏ صدای اعتماد <strong>و</strong>بسيار بيشتر میامين گ<strong>و</strong>ش رابه ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی د<strong>و</strong>ستی رساندند.‏مارشالاتحادش<strong>و</strong>ری حرب ارکان رئيس ژنرال<strong>و</strong>معا<strong>و</strong>نش ن.<strong>و</strong>گارکفN.Ogarkov نيزمخالف لشکرکشیس.اخر<strong>و</strong>ميفS.Akhromeyov مخالفت آنها<strong>و</strong>ژنرال اي<strong>و</strong>انش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ب<strong>و</strong>دند.‏ جهتکشی که در پافلسکیPavlovski‏.به لشکر سرنگ<strong>و</strong>نی امين انجام می شد،‏ به معنی آن<strong>و</strong>د<strong>و</strong>لت باقیب<strong>و</strong>د که امين دررهبری حزب بد<strong>و</strong>نرا بماند.‏ به هيچ ص<strong>و</strong>رت آنهااين نظر ر<strong>و</strong>ابط تنگاتنگ باحفيظ االله امين ارائهکه امين ازکرد نميکردند <strong>و</strong> نميت<strong>و</strong>ان تص<strong>و</strong>ر ديدگاه آنها در بی اطلاعی به سر ميبرد.‏اصلی اعتماد <strong>و</strong>اتکای امين بهنکته 364بسپاريم.‏ . .

www.goftaman.<strong>com</strong>جا ناشی میش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی از اينشد.‏ حتا نظيف االله نهضت از خلقی های شاخهامين در جناح خلق از خ<strong>و</strong>دداری مسک<strong>و</strong> درپذيرش تره کی علی رغم تقاضای حفيظ االلهامين سخن می گ<strong>و</strong>يد.‏ ترديد ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در اينم<strong>و</strong>رد به امين اين اطمينان کاذب راايجاد کرد که ر<strong>و</strong>س ها ا<strong>و</strong> را به عن<strong>و</strong>انرهبر حزب <strong>و</strong> حاکميت حزبی به جای تره کیپذيرفته اند.‏ نهضت می ن<strong>و</strong>يسد:«طبق يکیاز گزارش ها امين از د<strong>و</strong>لت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی تقاضامی کند که تره کی را در آنجا انتقال <strong>و</strong>نگهدارند.‏ رهبری ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی اظهارميداردکهتره کی دشمن مردم افغانستان است.‏ لذابها<strong>و</strong>اجازه اقامت در خاک خ<strong>و</strong>يش نمی دهيم.‏ <strong>و</strong>همچنان ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی فاضله دانی نيست که هرکثافت در آن نگهداری ش<strong>و</strong>د.»(‏‎83‎‏)‏اعتماد صادقانه:‏صرف نظر از اينکه چه رقابت <strong>و</strong> کشمکشیميان د<strong>و</strong> دستگاه اطلاعاتی ارتش <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لتش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی يعنی کی.جی.بی <strong>و</strong> جی.‏ آر.ي<strong>و</strong> برسر افغانستان <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د داشت <strong>و</strong> قطع نظر ازاين امر که چه کسانی در داخل دستگاهرهبری ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ديدگاه مثبت يا منفی درم<strong>و</strong>رد حفيظ االله امين داشتند،‏ امين در<strong>و</strong>فاداری به ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی صادق ب<strong>و</strong>د.‏ علی رغمنشانه هايی از پارد<strong>و</strong>کس <strong>و</strong> تناقضی که درتمايل شديد امين به برقراری مناسبات باامريکا <strong>و</strong> پاکستان <strong>و</strong> چگ<strong>و</strong>نگی ر<strong>و</strong>ابطشباش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در اين د<strong>و</strong>ره به مشاهده ميرسد،‏ا<strong>و</strong> در صدد بازی کردن با ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی هانب<strong>و</strong>د.‏ برخلاف،‏ اين ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها ب<strong>و</strong>دند کهبا امين بازی کردند.‏ اگر ژنرال گر<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ف365www.goftaman.<strong>com</strong>سازماننمايندهکابل ازاستخبارات نظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در ژنرال<strong>و</strong>ظيفه اش سبکد<strong>و</strong>ش گرديد،‏ <strong>و</strong> اگر پافل<strong>و</strong>فسکی به مسک<strong>و</strong> احضارشد،‏ اجنت های<strong>و</strong> نمايندگان جانشين آنها در کابل هيچگاهاز نيات <strong>و</strong> تصاميم مسک<strong>و</strong> به گ<strong>و</strong>ش امينمسلماً‏ آنها امين رادرچيزی نگفتند.‏ <strong>و</strong>اربه ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی اميد د<strong>و</strong>ستی <strong>و</strong>اعتماد تدا<strong>و</strong>م کمک های بهرا به ميکردند <strong>و</strong>ا<strong>و</strong> اطمينانخ<strong>و</strong>د ‏"بی حد <strong>و</strong> حصر"‏ ق<strong>و</strong>ل امين ميدادند.‏ر<strong>و</strong>زهای پيش ازبه را هرگاه نگاه خ<strong>و</strong>د <strong>و</strong>ما قبل آنامين حاکميت يکصد<strong>و</strong> سه ر<strong>و</strong>زه در ط<strong>و</strong>ل رهبری تره کی ببريم <strong>و</strong> کم <strong>و</strong>کيفبه ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یاعتماد<strong>و</strong> <strong>و</strong>فاداری امين را س<strong>و</strong>ء ظنبررسی کنيم،‏ به هيچ نقطه ای از خص<strong>و</strong>مت امين نسبت به ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بر نمی<strong>و</strong> حتی در منازعه خ<strong>و</strong>نين <strong>و</strong> آشتیخ<strong>و</strong>ريم.‏ حفيظ االله امين با جناح پرچمناج<strong>و</strong>يانه که با خش<strong>و</strong>نت به راندن اين جناح ازقدرت <strong>و</strong> سرک<strong>و</strong>بی آنها پرداخت،‏ نشانه هایاعتماد <strong>و</strong> <strong>و</strong>فاداری به ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی مشه<strong>و</strong>د ب<strong>و</strong>د.‏امين برغم قتل ده ها تن اعضای جناحپرچم،‏ از قتل رهبران <strong>و</strong>اعضای ارشد اينکها<strong>و</strong> درحالی جناح خ<strong>و</strong>د داری کرد.‏ سلطان علی کشتمند فردشماره د<strong>و</strong>م جناحژنرال رفيع از رهبران نظامی اينپرچم،‏ اتهامبه باشاهپ<strong>و</strong>راحمدزی را جناح ميان آنها تنهاک<strong>و</strong>دتازندانی نم<strong>و</strong>د،امااز به کشتارگاه فرستاد.‏احمدزی را شاهپ<strong>و</strong>ر سعد االله احمدزی پسرم<strong>و</strong>ص<strong>و</strong>ف می گ<strong>و</strong>يد:«<strong>و</strong>قتیج<strong>و</strong>يای اح<strong>و</strong>الش شده ازمن به حيث پسرش سازماناکبری رئيس در اگسا(عزيز عزيز 366

www.goftaman.<strong>com</strong>اگساناميدهاستخبارات کهمی شد)پرسيدم که سلطان علی کشتمند <strong>و</strong>ژنرال رفيع در عين زمان <strong>و</strong> به عينت<strong>و</strong>طئه همراه پدرم يکجا زندانی گرديدند<strong>و</strong> جرم هر د<strong>و</strong> نفر بالآخره از اعدام به‎20‎سال حبس تخفيف يافت،‏ چرااين تخفيف بهجرم پدرم داده نشد؟ عزيز اگسا در ج<strong>و</strong>ابگفت:‏ پدر شما مصئ<strong>و</strong>نيت حزبی نداشت.»(‏‎84‎‏)‏اگر<strong>و</strong>فاداری <strong>و</strong>انقيادامين به ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی درميان نمی ب<strong>و</strong>د،‏ مصئ<strong>و</strong>نيت حزبی رهبرانزندانی پرچم مانع قتل آنها از س<strong>و</strong>ی اميننمی شد.‏ اعتمادامين به ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها در حدیب<strong>و</strong>د که پس از ع<strong>و</strong>دت تره کی از ‏"ها<strong>و</strong>انا"‏که جنگ قدرت ميان ا<strong>و</strong> <strong>و</strong>تره کی به نقطهغيرقابل برگشت رسيده ب<strong>و</strong>د <strong>و</strong> در رفتن بهمقر تره کی احساس خطر ميکرد،‏ باتکيه بهاعتمادِ‏ به ق<strong>و</strong>ل خ<strong>و</strong>دش"رفيقان ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی"‏ بهديدار تره کی رفت:‏‏«<strong>و</strong>قتيکه ن<strong>و</strong>رمحمدتره کی در تيلف<strong>و</strong>ن به ا<strong>و</strong>اطمينان ميدهد که رفقای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی آمده <strong>و</strong>خ<strong>و</strong>اهش دارند که شما بيائيد <strong>و</strong> گ<strong>و</strong>ياپ<strong>و</strong>زانف امنيت امين را تضمين می نمايدبا <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د اينکه اسداالله امين برادر زاده<strong>و</strong> داماد امين جدی پافشاری ميکرد که بههيچ ص<strong>و</strong>رت بايد نر<strong>و</strong>يد؟ <strong>و</strong>لی امين بعد ازتماس تيلف<strong>و</strong>نی باتر<strong>و</strong>ن سريا<strong>و</strong>ر ن<strong>و</strong>رمحمدتره کی تصميم می گيرد که چ<strong>و</strong>ن رفقایش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی م<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>داند بايد حتماًبر<strong>و</strong>د.»(‏‎85‎‏)‏بعداً‏ نيز حفيظ االله امين در د<strong>و</strong>رهحاکميت خ<strong>و</strong>د هيچ نشان <strong>و</strong> ش<strong>و</strong>اهدی راآشکار نساخت که دلالت به بی اعتمادی<strong>و</strong>عدم <strong>و</strong>فاداری ا<strong>و</strong> به ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها داشتهباشد.‏ عبدالقد<strong>و</strong>س غ<strong>و</strong>ربندی از <strong>و</strong>زيران367www.goftaman.<strong>com</strong>کهحالی در امينکابينه حفيظ االله امين‏"خص<strong>و</strong>صيات ق<strong>و</strong>ی ملی"‏ به ميکند،‏ بد<strong>و</strong>ن اشاره به ديدگاه <strong>و</strong>تأکيد دخالت <strong>و</strong>سلطه ر<strong>و</strong>زبرابر م<strong>و</strong>قف امين در ناگزيریناگ<strong>و</strong>اری <strong>و</strong> از افز<strong>و</strong>ن ر<strong>و</strong>س ها خصلت ذاتی ت<strong>و</strong>طئه گرانه ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یامين <strong>و</strong> ازمجم<strong>و</strong>ع در ‏«امين ميگ<strong>و</strong>يد:‏ هاسخن <strong>و</strong>لیب<strong>و</strong>د.‏ خص<strong>و</strong>صيات ق<strong>و</strong>ی ملی برخ<strong>و</strong>ردار رژيمپيش ر<strong>و</strong>ی داشت.‏ مشکلات فرا<strong>و</strong>ان در به کمک های انحصاری نظامی <strong>و</strong> اقتصادیحزب به جنبش انقلابیاتکاداشت.‏ ‏(ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی)‏ جهانی پابندی داشت <strong>و</strong> ت<strong>و</strong>همات آيدل<strong>و</strong>ژيکآشيلضعف <strong>و</strong>پاشنه ياران <strong>و</strong>همراهانش نقطه جستج<strong>و</strong>ی راهدر ا<strong>و</strong> تشکيل ميداد.‏ <strong>و</strong>ی را کی.‏دام ت<strong>و</strong>طئه از را خ<strong>و</strong>د تا هايی ب<strong>و</strong>د شک <strong>و</strong>از <strong>و</strong> خارج سازد بی فارغ <strong>و</strong> جی.‏ ترديدی که نسبت به حسن نيت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>يهافکردر <strong>و</strong> داشت نتيجه گيری لازم نمايد که زمان برايشب<strong>و</strong>د آلترنتيف های مساعد عين حال ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی هاکه دردر مجال نداد.‏ متزلزلرا امين م<strong>و</strong>قعيت آينده خ<strong>و</strong>د <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د چ<strong>و</strong>ن دليلی براینامطمئن يافتند <strong>و</strong> خصلتبتأسی از ر<strong>و</strong>يايی مستقيم نداشتند دست به دسيسهذاتی ت<strong>و</strong>طئه گرايانه خ<strong>و</strong>د هایمساعدت ظاهر پيشنهاد در زدند.‏ اقتصادی<strong>و</strong> نظامی <strong>و</strong>سيع سخا<strong>و</strong>تمندانه ت<strong>و</strong>أم باباطن پلان محيلانه <strong>و</strong> در رانم<strong>و</strong>ده <strong>و</strong> قدم به قدمرا مساعی ع<strong>و</strong>امل داخلی خ<strong>و</strong>د تطبيق نم<strong>و</strong>دند...‏مضاعفکابل از تابييف سفيرجديدش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در از اجراآتسخن ميگفت <strong>و</strong> شدن مساعدتها سياسیتغير بص<strong>و</strong>رت عم<strong>و</strong>م از <strong>و</strong> شعارها باطن پلاندر اما تعريف ميکرد.‏ <strong>و</strong> تمجيد 368

www.goftaman.<strong>com</strong>درسرعت سق<strong>و</strong>ط امين بهتطبيق ب<strong>و</strong>د.»‏آستانه آخرين ر<strong>و</strong>زمخابرات امين که در <strong>و</strong>زير مخابرات<strong>و</strong>زير حاکميت امين غرض <strong>و</strong>داع با پاسخدر ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی عازم فر<strong>و</strong>دگاه کابل ب<strong>و</strong>د که اين همههمراهان خ<strong>و</strong>د به پرسش يکی از میه<strong>و</strong>ا فر<strong>و</strong>د از عساکر ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی مت<strong>و</strong>اتر ‏«غم نخ<strong>و</strong>ر!‏ اينچه خبر است،‏ گفت:‏ آيند کمک باماهابه م<strong>و</strong>جب يک م<strong>و</strong>افقت نامه خ<strong>و</strong>اهی ديدکه به ز<strong>و</strong>دی<strong>و</strong> آمده اند خ<strong>و</strong>اهندضد انقلابي<strong>و</strong>ن بر گار دماراز ر<strong>و</strong>ز آ<strong>و</strong>رد.»(‏‎87‎‏)‏بير<strong>و</strong>ی سياسی حزبعبدالکريم ميثاق عض<strong>و</strong> طرفداران امين کهاز دم<strong>و</strong>کرتيک خلق <strong>و</strong> سرنگ<strong>و</strong>نی حک<strong>و</strong>مت امين چندسالی راپس از به يکیزندان پلچرخی زندانی گرديد در <strong>و</strong>قتیآلمان گفت:‏ خ<strong>و</strong>يشا<strong>و</strong>ندانش در از بيک ک<strong>و</strong>چ کردامين صاحب به قصرتپه تاج ر<strong>و</strong>زی برايش گفتم که رفيق امين اينجاکهرفيقدهن اخ<strong>و</strong>انی ها هستی.‏ لقمه ای در رفيق ميثاق رفقایامين برايم گفت:‏ که ماچنان اسلحه ای درش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی گفتند سی کيل<strong>و</strong>متراين جا جابجا کرديم که تا پایدشمنی را از هر شعاع لايزر مربع با در می آ<strong>و</strong>رد.»(‏‎88‎‏)‏(86)نير<strong>و</strong>های<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>د هدايت به استقبال از ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی:‏عبداالله امينخ<strong>و</strong>د حفيظ االله امين به برادر نير<strong>و</strong>ی های<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>د از <strong>و</strong>لايات شمال کش<strong>و</strong>ر در د<strong>و</strong>جانبهت<strong>و</strong>افقات برمبنای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی عبداالله امين به اطلاع ا<strong>و</strong>اطمينان داد.‏ بالای دريای‏«ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها رسانيد که:‏ 369www.goftaman.<strong>com</strong>قطعاتانداخته <strong>و</strong> آم<strong>و</strong>پلهای(پانت<strong>و</strong>نی)به کاربالای آن عب<strong>و</strong>راز را <strong>و</strong> زرهدار م<strong>و</strong>تردار همچنان<strong>و</strong> به طرف کابل ر<strong>و</strong>ان اند.‏ داده <strong>و</strong> به ميدان ه<strong>و</strong>ايی مزارشريف قطعاتی ازراآنجا اداره به زمين نشسته <strong>و</strong> راه ه<strong>و</strong>ا ج<strong>و</strong>ابش گفت:‏امين در بدست گرفته اند.‏ اين ق<strong>و</strong>ابه م<strong>و</strong>جبمطمئن باش حرفی نيست بين امضاءکمکی که در يک م<strong>و</strong>افقتنامه بگرام می آيندشده است به طرف کابل <strong>و</strong> تجهيزات ميرسانند.»(‏‎89‎‏)‏به ما <strong>و</strong> عبداالله امينخ<strong>و</strong>د امين نه تنهابه برادر بلکهکمک نظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی اطمينان داد از ق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یبا را م<strong>و</strong>ٔظف ساخت تا ا<strong>و</strong> عبدااللهش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی هاسپس همکاری همکاری کند.‏ ‏(سرهنگ)‏‏«دگر<strong>و</strong>ال تأييدکردند:‏ امين را ‏"مشا<strong>و</strong>رر<strong>و</strong>سی سرفرماندهابرتاس کاسيناس ستادعالی يال<strong>و</strong>ی درستيز <strong>و</strong>زارت دفاعهمکاری عامافغانستان،‏ ژنرال يعق<strong>و</strong>ب،‏ از صفحات شمال برایتام عبداالله امين در <strong>و</strong> يادآ<strong>و</strong>رمی ش<strong>و</strong>د.»(‏‎90‎‏)‏گذرق<strong>و</strong>ا ازمرز مشترک ارتشژنرال محمديعق<strong>و</strong>ب رئيس ستاد همکاری باق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی راازحفيظ االلهدست<strong>و</strong>ر ‏"تابييف"‏امين دريافت داشته ب<strong>و</strong>د:«<strong>و</strong>قتی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به امين اطلاع داد که بير<strong>و</strong>یسفير سياسی تصميم گرفته است افغانستان راکمک نمايد،‏ درپی آن امين به ستردرستيزش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی درق<strong>و</strong>ای اتحاد از تا هدايت داد بعملحمايت است ممکن که هرجايی آ<strong>و</strong>رند.»(‏‎91‎‏)‏<strong>و</strong>امين کابينه <strong>و</strong>زيران ازاظهارت است کهآشکار کاملا فرمانده ارتش ا<strong>و</strong> <strong>و</strong>فاداری مطلقبه ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در آخر امين تا 370

www.goftaman.<strong>com</strong>کامل به<strong>و</strong> اعتمادسرميبرد <strong>و</strong> به نزديک ترين رفيقان مسئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> شريک حاکميت خ<strong>و</strong>د نه تنها سخنی از بیاعتمادی به ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی نگفت بلکه آنها را ازکمک ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها اطمينان داد.‏ ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی هادر د<strong>و</strong>ره حاکميت امين نيز که در يکبازی ماهرانه با ا<strong>و</strong> گام به گام برنامهسرنگ<strong>و</strong>نی حک<strong>و</strong>متش را طرح <strong>و</strong>عملی ميکردند،‏از بی اعتمادی <strong>و</strong> کارشکنی ا<strong>و</strong> سخنینگفته اند.‏ ژنرال لياخفسکی از اعتمادامين در د<strong>و</strong>ره زمام داری ا<strong>و</strong> به ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یهامی ن<strong>و</strong>يسد:‏ ‏«امين نه تنها خ<strong>و</strong>د رابدست خ<strong>و</strong>د در محاصره مشا<strong>و</strong>ران نظامیش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی افگند،‏ بلکه با نمايندگانبلندپايه کی.‏ جی.‏ بی،<strong>و</strong>زارت دفاع ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یدر ارگانهای مرب<strong>و</strong>ط افغانستان مش<strong>و</strong>رهميکرد<strong>و</strong> کاملا به آنها اعتماد داشت.‏ تنهابه پزشکان ر<strong>و</strong>سی مراجعه ميکرد <strong>و</strong> درفرجام به سپاهيان ما اميد بستهب<strong>و</strong>د.»(‏‎92‎‏)‏ژنرال گر<strong>و</strong>م<strong>و</strong>ف آخرين ق<strong>و</strong>ماندان نير<strong>و</strong>هایش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در افغانستان نيزاز دست<strong>و</strong>ر امينبه ارتش غرض همکاری باق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی سخنمی گ<strong>و</strong>يد:«حفيظ االله امين به ستادکلنير<strong>و</strong>های مسلح افغانستان دست<strong>و</strong>ر داد تاباسپاهيان ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی از هيچ گ<strong>و</strong>نه همکاریدريغ نش<strong>و</strong>د.‏ بامداد ‎25‎دسمبر فرماندهسپاه چهلم،‏ سرلشکر ت<strong>و</strong>خارنيف،‏ د<strong>و</strong>بار باسرلشکر بابه جان رئيس اداره عملياتیستاد نير<strong>و</strong>های مسلح افغانستان <strong>و</strong> عبدااللهامين برادر بزرگ حفيظ االله امين در شهرقندز در شمال افغانستان ديدار کردند.»‏1979371(93)www.goftaman.<strong>com</strong>حمله نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی:‏تاسحرگاه ششم جدی ‏(‏‎27‎دسمبرب<strong>و</strong>سيله صدها پر<strong>و</strong>از ه<strong>و</strong>ايی پنج هزارتناز نير<strong>و</strong>های فرقه ‎103‎کماند<strong>و</strong>،‏ <strong>و</strong>اردفر<strong>و</strong>گاه کابل <strong>و</strong> بگرام شدند.‏ تا ظهر اينر<strong>و</strong>ز نير<strong>و</strong>های زرهی فرقه‎108‎که ر<strong>و</strong>ز ‎25‎دسمبرباعب<strong>و</strong>ر از فراز آم<strong>و</strong> راه کابل را درپيش گرفته ب<strong>و</strong>دند،‏ <strong>و</strong>ارد ح<strong>و</strong>مه پايتختگرديدند <strong>و</strong> با نير<strong>و</strong>های کماند<strong>و</strong>يی فرقهارتباط برقرارساختند.‏ مشا<strong>و</strong>رينش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در قطعات ارتش افغانستان <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>داين نير<strong>و</strong>ها را انجام تمرينات نظامی<strong>و</strong>انم<strong>و</strong>د ميکردند.‏ هيچ گ<strong>و</strong>نه حالت اضطرار<strong>و</strong> نگرانی جدی در داخل د<strong>و</strong>لت در کابل بهچشم نمی خ<strong>و</strong>رد.‏ امين ظهر آنر<strong>و</strong>ز در کاختپه تاج بيگ ميزبان اعضای دفتر سياسیحزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق ب<strong>و</strong>د.‏ به ق<strong>و</strong>ل دستگيرپنجشيری،‏ امين با اعضای دفتر سياسی درم<strong>و</strong>ردايراد بيانيه بمناسبت پانزدهمينسالگرد تأسيس حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong>ملاقات خ<strong>و</strong>دبا ‏"فکرت تابييف احمدجان<strong>و</strong>يچ"‏سفير ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به صحبت پرداخت.‏ امين بهاعضای بير<strong>و</strong>ی سياسی گفت:«سفير ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بهنمايندگی از رهبری د<strong>و</strong>لت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به ا<strong>و</strong>اطمينان محکم داده است که د<strong>و</strong>لت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یبقدر <strong>و</strong>يتنام به افغانستان مساعدتتخنيکی،‏ نظامی <strong>و</strong> مالی ميرساند <strong>و</strong> کش<strong>و</strong>رما را در مقابل دخالت <strong>و</strong> مداخلهپاکستان <strong>و</strong> ديگر کش<strong>و</strong>رهای منطقه تنهانميگذارد.»(‏‎94‎‏)‏حفيظ االله امين درحالی به اعضای دفترسياسی حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق از کمک های(19791358372103

www.goftaman.<strong>com</strong>ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ینظامی <strong>و</strong>مالیاطمينان ميداد که آشپزر<strong>و</strong>سی اشدرآشپزخانه مصر<strong>و</strong>ف زهرآل<strong>و</strong>د ساختن غذایا<strong>و</strong> ب<strong>و</strong>د <strong>و</strong> نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در بير<strong>و</strong>ن ازکاخ،‏ خ<strong>و</strong>د را برای انجام يک عملياتنظامی غرض سرنگ<strong>و</strong>نی حک<strong>و</strong>مت م<strong>و</strong>ص<strong>و</strong>ف آمادهميکردند.‏ طرح مسم<strong>و</strong>ميت امين ت<strong>و</strong>سطديپارتمنت هشت کی.‏ جی.‏ بی تحت رهبری شخصاندر<strong>و</strong>پ<strong>و</strong>ف اتخاذ گرديده ب<strong>و</strong>د اينديپارتمنت يکی ازاعضای کی.‏ جی.‏ بی رابنام ‏"تاليب<strong>و</strong>ف"‏ به عن<strong>و</strong>ان آشپز <strong>و</strong>اردقصرامين ساخت.‏ در حالی که پلان مسم<strong>و</strong>ميتامين ت<strong>و</strong>سط آشپز ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ا<strong>و</strong> در ظهربيست <strong>و</strong>هفتم دسمبر ‏(‏‎6‎جدی)‏ با م<strong>و</strong>ٔفقيت عملی شد <strong>و</strong>امين پس از صرف نهار در بيه<strong>و</strong>شی <strong>و</strong> ک<strong>و</strong>مارفت،‏ پزشکان ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در بی خبری ازبرنامه عمليات سرنگ<strong>و</strong>ن سازی،‏ ا<strong>و</strong> را تاشر<strong>و</strong>ع عمليات نظامی به ه<strong>و</strong>ش آ<strong>و</strong>ردند.‏ خبرمسم<strong>و</strong>ميت امين <strong>و</strong>اعضای دفتر سياسی حزب ازس<strong>و</strong>ی جانداد ق<strong>و</strong>ماندان گارد قصر به اطلاعژنرال <strong>و</strong>لايت رئيس شفاخانه چهار صد بسترارتش رسيد.‏ ژنرال مذک<strong>و</strong>ر به عجله بس<strong>و</strong>یمحل اقامت امين شتافت <strong>و</strong> سرطبيب شفاخانهچهارصد بستر را غرض انتقال پزشکانش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی م<strong>و</strong>ٔظف ساخت.‏ سرطبيب چهار صد بستر،‏دگر<strong>و</strong>ال ‏"<strong>و</strong>يکت<strong>و</strong>ر کزنيچنکف"‏ متخصص امراضداخلی را با يک متخصص بيماری هایميکر<strong>و</strong>بی <strong>و</strong> دگر<strong>و</strong>ال ‏"انات<strong>و</strong>لی الکسی يف"‏سرطبيب گر<strong>و</strong>ه دکت<strong>و</strong>ران نظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی رادر شفاخانه چهارصد بستر به کاخ تپه تاجبيک آ<strong>و</strong>رد.‏ آنها در حالتی <strong>و</strong>ارد قصر امينشدند که بر خلافِ‏ ساعاتِ‏ قبل از ظهر،‏نگرانی <strong>و</strong>اضطراب شديد در داخل کاخ بميان.373www.goftaman.<strong>com</strong>باتمامامين ب<strong>و</strong>د.‏آمده اعضای بير<strong>و</strong>ی سياسی حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقدچارپنجشيری دستگير استثنای به ژنرال <strong>و</strong>لايتشده ب<strong>و</strong>دند.‏ بيه<strong>و</strong>شی شديد دکت<strong>و</strong>رانبستر چهارصد شفاخانه رئيس تابه اتاق امين رهنمايی کرد ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی را ژنرال لياخفسکیبپردازند.‏ به تدا<strong>و</strong>ی ا<strong>و</strong> پلکان بالاآمدند.‏‏«پزشکان از می ن<strong>و</strong>سيد:‏ بدن نيمهبا اتاق ها يکی از امين در فک <strong>و</strong>برهنه به ر<strong>و</strong>ی زمين افتاده ب<strong>و</strong>د.‏ چشمانش بی<strong>و</strong> چانه اش آ<strong>و</strong>يزان شده ب<strong>و</strong>د نشانهنمی ديدند.‏ چيزی را سفيد <strong>و</strong> ن<strong>و</strong>ر يکدر <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>دش ديده نمی شد.‏ ه<strong>و</strong>ش در ای از رفته ب<strong>و</strong>د.‏ک<strong>و</strong>مای مدهشی فر<strong>و</strong> سخن در مردها<strong>و</strong> آيا می پرسيدند خ<strong>و</strong>د پزشکان از به آهستگیديدند است؟ نبض هايش را دش<strong>و</strong>اریميزدند به ط<strong>و</strong>ريکه به بسيار ميان مرگگ<strong>و</strong>يا اينکه در احساس می شد.‏ سرهنگزندگی ميخک<strong>و</strong>ب شده ب<strong>و</strong>دند.‏ <strong>و</strong> نجاتسرهنگ الکسی يف با ک<strong>و</strong>زنيچنکف <strong>و</strong> طرح های کی.جی.بی را‏"رهبرکش<strong>و</strong>رد<strong>و</strong>ست"‏ <strong>و</strong>امين تاساعت شش شام بهبرهم ميزنند.‏ خ<strong>و</strong>د آمد <strong>و</strong> با شگفت زدگی پرسيد:‏ چرا درخانه ماچنين چيزی رخ داده است؟ چه کسیکرده است؟ آياتصادفی استرا اين کار اين <strong>و</strong>اقعه افسران مسئ<strong>و</strong>لياکدام ت<strong>و</strong>طئه؟ راخيلی پريشاناقبال)‏ <strong>و</strong> ‏(جانداد امنيت به ق<strong>و</strong>ای چهارم زرهدارآنها ساخته ب<strong>و</strong>د.‏ زنگ زدند تا به آنان بگ<strong>و</strong>يندکه برای کمککمک دريافتهيچ جا از مگر آماده باشند کاملاچ<strong>و</strong>ن کماند<strong>و</strong>های ما نمی ت<strong>و</strong>انستند.‏ محاصره خ<strong>و</strong>ددر کابل را در يگانهای مستقر داشتند.»(‏‎95‎‏)‏374

<strong>و</strong>‎6‎www.goftaman.<strong>com</strong>زمانی به ه<strong>و</strong>شحفيظ االله امينآمدکه عمليات نظامی نير<strong>و</strong>ی های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یغرض سرنگ<strong>و</strong>نی حک<strong>و</strong>مت ا<strong>و</strong>آغاز يافته ب<strong>و</strong>د.‏ق<strong>و</strong>ای مهاجم بعد از ظهر ششم جدی ‏(‏‎27‎دسمبر)‏در سه قطار بس<strong>و</strong>ی مرکزشهر،‏ تپه تاج بيک<strong>و</strong> استقامت پلچرخی حر کت کردند.‏ ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یها در نخستين گام مرکز مخابرات را درشهر منفجر ساختند <strong>و</strong> قبل از حمله بهکاخ،‏ کليه ر<strong>و</strong>ابط ميان قطعات ارتش <strong>و</strong>محلاقامت امين را مختل نم<strong>و</strong>دند.‏ نير<strong>و</strong>ی هایمهاجم به قصراقامت امين ب<strong>و</strong>سيله<strong>و</strong>احدهای <strong>و</strong>يژه کی.‏ جی.‏ بی که قبلا درکاخ تپه تا ج بيک محل اقامت امين،‏دارالامان <strong>و</strong> سفارت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی جابجا شدهب<strong>و</strong>دند کمک می گرديدند:‏ ‏«اين جز<strong>و</strong>تام ها‏(يگانها<strong>و</strong> <strong>و</strong>احدها)‏ هيچ تفا<strong>و</strong>تی بايک جز <strong>و</strong>تام افغانی نداشتند.‏ افراد آن که ملبسباي<strong>و</strong>نيف<strong>و</strong>رم افغانی ب<strong>و</strong>دند،‏ اطراف قصررا مين گذاری کردند.آنهاسازماندهی <strong>و</strong>چگ<strong>و</strong>نگی تبديل ره داری قصر امين راميدانستند.‏ محافظين امين را به چهره میشناختند.‏ از خص<strong>و</strong>صيات سيستم مخابر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>تجهيزات محارب<strong>و</strong>ی شان نيزآگاه ب<strong>و</strong>دند.‏ درل<strong>و</strong>ی آن،‏ ساختمان داخلی قصر <strong>و</strong> نقشهاتاق های داخل قصر را نيز ميدانستند.‏قطعات مهاجم"الفا"‏ را ‏"نيک<strong>و</strong>لایبريليف"<strong>و</strong>"زينت ‏"را"‏ ب<strong>و</strong>يارنيف"‏ ازافسران کی.‏ جی.‏ بی فرماندهی ميکردند.‏اين قطعات چند عراده ماشين محارب<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>دستگاه ‏"شليکا"‏ در اختيار داشتند.‏هج<strong>و</strong>م به کاخ امين بنام ‏"ي<strong>و</strong>رش ‎333‎‏"درشامگاه دسمبر ‎1979‎‏(ششم جدی ‎1358‎‏)ساعت‎25‎دقيقه آغاز يافت.»(‏‎96‎‏)‏37527www.goftaman.<strong>com</strong>ن<strong>و</strong>شته م<strong>و</strong>ٔلفبهت<strong>و</strong>فان در افغانستان:‏ ‏«برای افراد <strong>و</strong>پرس<strong>و</strong>نل کندک مسلمانان ت<strong>و</strong>ضيح دادهب<strong>و</strong>دند که امين به انقلاب ث<strong>و</strong>ر خيانتکرده <strong>و</strong>به زد <strong>و</strong>بندبا ‏"سيا"‏پرداخته است.‏ راستش اين ت<strong>و</strong>ضيحات راکمتر کسی از سربازان <strong>و</strong> افسران میت<strong>و</strong>انستند بپذيرند <strong>و</strong> از خ<strong>و</strong>د می پرسندپس چرا امين سپاهيان ما را دع<strong>و</strong>ت کردهاست نه سپاهيان امريکايی را؟»(‏‎97‎‏)‏هن<strong>و</strong>ز پزشکان ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی امين را ترک نکردهب<strong>و</strong>دندکه آتش نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی کاخ را بهلرزه آ<strong>و</strong>رد.‏ در حالی که امين باخان<strong>و</strong>ادهاش در اتاق های داخل کاخ نميدانستند کهمهاجمين چه کسانی هستند،‏ نير<strong>و</strong>های گاردمحافظ ا<strong>و</strong> درمح<strong>و</strong>طه <strong>و</strong> اطراف قصر با ق<strong>و</strong>ایش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به نبرد پرداختند.‏ مقا<strong>و</strong>متنظاميان گارد امين به ز<strong>و</strong>دی درهمک<strong>و</strong>بيده شد <strong>و</strong> مهاجمين برای ناب<strong>و</strong>دی امينداخل ساختمان اصلی کاخ گرديدند.‏دسته های ديگری از نير<strong>و</strong>های مهاجم کهبس<strong>و</strong>ی مرکز شهر <strong>و</strong> استقامت پلچرخی پيشرفتند تا ساعات ا<strong>و</strong>ليه شب مراکز مهمد<strong>و</strong>لتی به شم<strong>و</strong>ل رادي<strong>و</strong> تل<strong>و</strong>يزي<strong>و</strong>ن <strong>و</strong> زندانپلچرخی راتصرف کردند.‏ ي<strong>و</strong>رش نير<strong>و</strong>هایش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در برخی مراکز نظامی <strong>و</strong>د<strong>و</strong>لتی بهمقا<strong>و</strong>مت ر<strong>و</strong>بر<strong>و</strong> شد.‏ اين مقا<strong>و</strong>مت ها که بهقتل ده هاتن از ق<strong>و</strong>ای مهاجم انجاميدبص<strong>و</strong>رت پراگنده <strong>و</strong>بد<strong>و</strong>ن دريافت رهنم<strong>و</strong>د <strong>و</strong>فرمانی از س<strong>و</strong>ی امين <strong>و</strong>مقام های مسئ<strong>و</strong>لص<strong>و</strong>رت گرفت.‏ چ<strong>و</strong>ن دست<strong>و</strong>ر <strong>و</strong> هدايت حفيظ االلهامين به ارتش،‏ برادری <strong>و</strong>همکاری با(C.I.A)376

نير<strong>و</strong>های اتحادمخالفت <strong>و</strong> مخاصمت.‏www.goftaman.<strong>com</strong>377ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ب<strong>و</strong>دنهقتل امين:‏يکی از نکات شگفت انگيز در داستان قتلحفيظ االله امين ت<strong>و</strong>سط نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی،‏با<strong>و</strong>ر <strong>و</strong>اعتمادعميق امين درآخرين دقايقعمرش به ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ب<strong>و</strong>د.‏ در حالی که محلاقامت <strong>و</strong> کارامين در کاخ تپه تاج بيکم<strong>و</strong>ردهج<strong>و</strong>م <strong>و</strong>آتش نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی قرارگرفت،حفيظ االله امين اطلاعجاندادق<strong>و</strong>ماندان گاردمحافظ قصر خ<strong>و</strong>د راکه آتشباری از طرف ر<strong>و</strong>س هااست،‏نپذيرفت.‏ خانم امين سالها بعد در مصاحبهبارادي<strong>و</strong> بی.‏ بی.‏ سی گفت:‏ ‏«امين صاحببه جاندادق<strong>و</strong>ماندان گاردگفت ببين کهفيرمی کند؟ جانداد معل<strong>و</strong>مات گرفت<strong>و</strong>آمدبه امين صاحب گفت:‏ اين ط<strong>و</strong>ر معل<strong>و</strong>ممی ش<strong>و</strong>دکه فيراز طرف ر<strong>و</strong>س هاباشد.‏اماامين صاحب گفت:‏ نه!»(‏‎98‎‏)‏امين حتا تا آخرين لحظات حياتش سخنیاز بی اعتمادی <strong>و</strong> س<strong>و</strong>ء ظن در م<strong>و</strong>رد ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یبه خان<strong>و</strong>اده خ<strong>و</strong>د نگفته ب<strong>و</strong>د.‏ زيرا خانمامين <strong>و</strong> فرزندانش نيز با<strong>و</strong>ر نداشتند کهحمله در آن شامگاه دسمبر به کاخ اقامتامين از س<strong>و</strong>ی نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی باشد.‏آنهاگمان ميکردند که نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی دردفاع از امين با کسانی می جنگند که بهقصر ي<strong>و</strong>رش آ<strong>و</strong>رده اند.‏ از اين ر<strong>و</strong> دخترامين به نظاميان ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی که <strong>و</strong>ارد اتاقیشدند که ا<strong>و</strong> باپدر <strong>و</strong> اعضای خان<strong>و</strong>اده اشبه سر ميبرد گفت چرا شليک می کنيد،‏امين اين جا است.‏ ا<strong>و</strong> به اين تص<strong>و</strong>ر ب<strong>و</strong>د27www.goftaman.<strong>com</strong>نير<strong>و</strong>هایکه شليکش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در داخل کاخ که <strong>و</strong>ظيفه حمايت <strong>و</strong>حفاظت از جان پدرش را بد<strong>و</strong>ش دارند،‏ بهامين صدمه ميرساند.‏ دختر حفيظ االله اميننميدانست که نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی م<strong>و</strong>ٔظف هستندتا پدرش را بکشند.‏ همسر امين می گ<strong>و</strong>يد:‏‏«تا <strong>و</strong>قتی که مهمات داشتيم،‏ هيچ کسنت<strong>و</strong>انست <strong>و</strong>ارد کاخ ش<strong>و</strong>د.‏ عده ی زيادی ازمهاجمين کشته شدند.‏ ما نمی دانستيم کهر<strong>و</strong>س هاهستند.‏ <strong>و</strong>قتی مهمات ما تمام شد،‏آنها داخل کاخ شدند.‏ به محض داخل شدن باماشيندار يا مسلسل به چهار طرف شليککردند.‏ در اثر اين شليک هابه دخترانمملالی <strong>و</strong>گلالی <strong>و</strong> پسرم خ<strong>و</strong>ازک گل<strong>و</strong>له اصابتکرد.‏ در حالی که آنها عکس امين رابدستداشتند،‏ بس<strong>و</strong>ی دخترم غتی رفتند.‏ غتی بهآنها گفت چرا شليک می کنيد،‏ امين صاحباينجاست.‏ گفتند که امين کجاست؟ در اينحال مت<strong>و</strong>جه شدند که امين آنجا نشستهاست.‏ بر ا<strong>و</strong> شليک کردند.‏ بعد از آنپسران <strong>و</strong> دخترانم زخمی شدند<strong>و</strong> <strong>و</strong>قتی ديدندکس ديگری باقی نمانده،‏ خام<strong>و</strong>ش شدند.»(‏‎99‎‏)‏حفيظ االله امين در حالی با آتش نير<strong>و</strong>هایش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی کشته شدکه نه تنها حمله از س<strong>و</strong>یآنها را به محل اقا متش نپذيرفت،‏ بلکهآن نير<strong>و</strong>هارا بدفاع از جانش فراخ<strong>و</strong>اند.‏داکتر الکسی يف داکتر ر<strong>و</strong>سی معالج ا<strong>و</strong> کهشاهد قتل امين در شامگاه دسمبرب<strong>و</strong>د ميگ<strong>و</strong>يد:‏ ‏«امين به يا<strong>و</strong>رخ<strong>و</strong>د دست<strong>و</strong>رداد به مشا<strong>و</strong>رين نظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی زنگ بزند<strong>و</strong>آنان را خبر کند که به کاخ حمله شدهاست.‏ <strong>و</strong>آنگاه گفت که ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها کمک میکنند.‏ يا<strong>و</strong>ر به امين گفت اين ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها197927378

www.goftaman.<strong>com</strong>باری ميکنند.‏اند که آتشاين سخنان،‏ دبير کل ‏(امين)‏ را از خ<strong>و</strong>دبيخ<strong>و</strong>د ساخت خاکستردانی سيگار را گرفتهبه س<strong>و</strong>ی يا<strong>و</strong>ر پراند <strong>و</strong> به خشم فرياد زد:‏‏"در<strong>و</strong>غ ميگ<strong>و</strong>يی اين امکان ندارد."‏ پسخ<strong>و</strong>د ک<strong>و</strong>شيد،‏ با رئيس ستادکل <strong>و</strong> فرماندهق<strong>و</strong>ای چهارم زرهدار تماس بگيرد.‏ مگرارتباطات قطع ب<strong>و</strong>د پس از آن به آهستگیغريد:‏ ‏"ديگر دانستم درست است."»(‏‎100‎‏)‏خبرنگار نظامی ر<strong>و</strong>زنامه پر<strong>و</strong>دا نيز مین<strong>و</strong>يسد:‏ ‏«انترناسي<strong>و</strong>ناليست ها م<strong>و</strong>قعی کهخ<strong>و</strong>د را در يک کش<strong>و</strong>رمستقل <strong>و</strong>دارای حاکميتيافتند،‏ در ا<strong>و</strong>لين فرصت به قصری حملهکردند که درآن شخص(حفيظ االله امين)‏ درحلقه مشا<strong>و</strong>ران ما،‏ محافظان ما،‏ آشپزان ما<strong>و</strong>دکت<strong>و</strong>ران مابه سرميبرد،‏ که به کش<strong>و</strong>رخ<strong>و</strong>د،‏ آنها را دع<strong>و</strong>ت کرده ب<strong>و</strong>د.»(‏‎101‎‏)‏اعتماد امين به ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در حدی ب<strong>و</strong>دکه ا<strong>و</strong>ساعاتی قبل از مرگ خ<strong>و</strong>د نيز در مستی <strong>و</strong>خ<strong>و</strong>شحالی از کمک های نظامی"همسايه بزرگ"‏بسر ميبرد.‏ امين ظهر بيست <strong>و</strong>هفتم دسمبرميزبان اعضای دفترسياسی حزب دم<strong>و</strong>کراتيکخلق در کاخ تپه تاج بيک ب<strong>و</strong>د.‏ امين دراين مهمانی که بعد از صرف نان مسم<strong>و</strong>مشد،‏ کاملا سر حال <strong>و</strong> مسر<strong>و</strong>ر به نظرمیرسيد.‏ ا<strong>و</strong> با دستگير پنجشيری که ازخ<strong>و</strong>ردن س<strong>و</strong>پ خ<strong>و</strong>د داری کرد به ش<strong>و</strong>خیپرداخت <strong>و</strong> برايش گفت که ترا آشپزهایکرملين نازدانه بارآ<strong>و</strong>رده اند.‏ پنجشيرینيز پس از ش<strong>و</strong>خی با حفيظ االله امين گفت:‏‏«در مسک<strong>و</strong>به <strong>و</strong>ی اطمينان داده اند کهاتحادش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی درجنگ داخلی افغانستان کمکهای عظيمی با د<strong>و</strong>لت جمه<strong>و</strong>ری دم<strong>و</strong>کراتيک379www.goftaman.<strong>com</strong>امين در پاسخخ<strong>و</strong>اهد نم<strong>و</strong>د.‏به ا<strong>و</strong> با خرسندی گفت که قش<strong>و</strong>ن ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یاکن<strong>و</strong>ن در اين جااست.‏ من هميشه برايتانميگفتم که همسايه بزرگ ماهيچگاه ر<strong>و</strong>ز بدما را تنهانميگذارد.‏ اکن<strong>و</strong>ن همه چيز ط<strong>و</strong>رعالی پيش مير<strong>و</strong>د من هر ر<strong>و</strong>ز از طريقتيلف<strong>و</strong>ن با رفيق گر<strong>و</strong>ميک<strong>و</strong> ارتباط میگيرم <strong>و</strong>باهم در باره اينکه چط<strong>و</strong>ر برایجهانيان کمک های نظامی اتحاد ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی رادر جنگ داخلی افغانستان ت<strong>و</strong>جيه نماييم،‏صحبت می کنم.»(‏‎102‎‏)‏اعتماد امين حتا در آخرين دقايق عمرشبه ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی يعنی به قاتلان خ<strong>و</strong>د،‏ عمق<strong>و</strong>فاداری <strong>و</strong> <strong>و</strong>ابستگی ا<strong>و</strong> را به ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ینشان ميدهد.‏ نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی جسد امينرا در قالينی پيچانيده در زمين هایبير<strong>و</strong>ن از کاخ زيرخاک کردند.‏ در برخیمنابع ر<strong>و</strong>سی از جمله فلم مستند ‏"تلکافغانستان"‏ گفته می ش<strong>و</strong>دکه حفيظ االلهامين ت<strong>و</strong>سط يکی از طرفداران تره کی بهقتل رسيد.‏ علی رغم آنکه ميرصاحبکار<strong>و</strong>ال از خلقی های طرفدارتره کی <strong>و</strong>عض<strong>و</strong>دفتر سياسی حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق در رهبرینجيب االله،‏ ادعای قتل امين را ت<strong>و</strong>سططرفداران تره کی قرين به حقيقتميداند،‏ اما هيچگ<strong>و</strong>نه ت<strong>و</strong>ضيح بيشتر <strong>و</strong>ش<strong>و</strong>اهدی در اين م<strong>و</strong>رد ارائه نمی کند.(‏‎103‎‏)‏همچنان در منابع ر<strong>و</strong>سی از م<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>ديت<strong>و</strong>زيران معز<strong>و</strong>ل <strong>و</strong> فراری طرفدار تره کی <strong>و</strong>عده ای از بلندپايگان جناح پرچم درزمان هج<strong>و</strong>م نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به کاخ تپهتاج بيک در کناراين نير<strong>و</strong>هاسخن می ر<strong>و</strong>د.‏ژنرال ليخافسکی می ن<strong>و</strong>يسد:«در گر<strong>و</strong>ه380

www.goftaman.<strong>com</strong>مهره هایاشغال يکی ازبرجسته پرچم حض<strong>و</strong>ر داشت که به نمايندگیاز حزب <strong>و</strong>خلق فرمان مجازات يعق<strong>و</strong>ب خائنرابخ<strong>و</strong>اند.‏ ا<strong>و</strong> سپس رئيس پيشين ستادکلنير<strong>و</strong>های مسلح افغانستان راباتپانچهخ<strong>و</strong>د از پا درآ<strong>و</strong>رد.»(‏‎104‎‏)‏سخن از م<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>ديت برخی اعضای جناح پرچم<strong>و</strong> طرفداران تره کی در ماجرای قتل اميناين پرسش رابميان می آ<strong>و</strong>رد که آنها درسرنگ<strong>و</strong>نی حک<strong>و</strong>مت امين چه نقشی داشتند؟نقش جناح پرچم <strong>و</strong> طرفداران تره کی درسق<strong>و</strong>ط حک<strong>و</strong>مت امين:‏ببرک کارمل رهبر جناح پرچم که پس از قتلامين <strong>و</strong>سق<strong>و</strong>ط حک<strong>و</strong>مت ا<strong>و</strong>به رهبری حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong>حاکميت اين حزب رسيددر نخستين بيانيه خ<strong>و</strong>د سرنگ<strong>و</strong>نی حک<strong>و</strong>متامين را ناشی از قيام حزب به کمکنير<strong>و</strong>های ارتش افغانستان تلقی کرد.‏ ا<strong>و</strong>اظهارداشت:«رژيم يکه تاز <strong>و</strong> غاصب اميناين خائن به خلق <strong>و</strong> <strong>و</strong>طن در زير فشارجنايات خ<strong>و</strong>د در هم پيچيد،‏ حاکميت امينیهای جنايتکار به پايان رسيد،‏ ش<strong>و</strong>رایانقلابی جمه<strong>و</strong>ری دم<strong>و</strong>کراتيک افغانستانبراساس آرمانهای <strong>و</strong>الای انقلاب ث<strong>و</strong>ر بااتکا به اراده مردم زنجير شکن <strong>و</strong>آزادافغانستان با اتکاء به قيام پير<strong>و</strong>زمندانه حزب <strong>و</strong> متحدين ملی خ<strong>و</strong>د <strong>و</strong> به کمکسربازان <strong>و</strong> افسران <strong>و</strong> طنپرست افغانستانقدرت حاکمه يعنی د<strong>و</strong>لت را د<strong>و</strong>باره بدستگرفت.»(‏‎105‎‏)‏در حالی که حک<strong>و</strong>مت امين از راه نظامی <strong>و</strong>در نتيجه هج<strong>و</strong>م <strong>و</strong> جنگ نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی381www.goftaman.<strong>com</strong>گرديد،‏ اماسرنگ<strong>و</strong>ندر ادعا های جناح پرچم هيچگاه ت<strong>و</strong>ضيحداده نشدکه نقش اين جناح در عملياتنظامی سرنگ<strong>و</strong>ن سازی حاکميت امين چهب<strong>و</strong>د؟ برخلاف آنچی که ببرک کارمل از قيامپير<strong>و</strong>زمندانه حزب <strong>و</strong> متحدين ملی آن درسرنگ<strong>و</strong>نی حک<strong>و</strong>مت امين سخن می گ<strong>و</strong>يد،‏ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها به عدم نقش <strong>و</strong> حض<strong>و</strong>ر مخالفينحزبی امين در عمليات نظامی ‎27‎دسمبرانگشت ميگذارند.‏ ژنرال لياخفسکی ازق<strong>و</strong>ل"<strong>و</strong>النتين برايترسکی"‏ ازافسرانکی.جی.بی می ن<strong>و</strong>يسد:‏ ‏«ازگر<strong>و</strong>ه ‏"زينت"‏گر<strong>و</strong>ه مهاجم کی.جی.بی به کاخ امين)‏ ازجمله 60 تن تنها ‎14‎نفر سالم ماندند <strong>و</strong>تلفات افغانها ‏(نير<strong>و</strong>های گاردامين درکاختپه تاج بيک)‏ بسيار زياد ب<strong>و</strong>د.‏ کارملبه ما اطمينان داده ب<strong>و</strong>دکه نفررزمنده <strong>و</strong>فادارش مارا حمايت خ<strong>و</strong>اهند کردمگر تنها يک نفر در ميدان جنگ آمدهب<strong>و</strong>د.»(‏‎106‎‏)‏ژنرال بگدان<strong>و</strong>ف از ژنرالان ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی درافغانستان حمله نير<strong>و</strong>ی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی را درسرنگ<strong>و</strong>نی حاکميت امين ناشی از نات<strong>و</strong>انیجناح پرچم در براندازی اين حاکميت میخ<strong>و</strong>اند:‏ ‏«رهبر پری هاکه در مهاجرت بهسر ميبرد،‏ برای داخل نم<strong>و</strong>دن کادرهای خ<strong>و</strong>دبه داخل افغانستان،‏ جهت آمادگی قياممسلحانه دست به کار گرديد که در بارهاين فعاليت ها حتا شخص خ<strong>و</strong>د حفيظ االلهامين مطلع گرديد.‏ اما مخالفين داخلیحفيظ االله امين،‏ آنقدر ق<strong>و</strong>ی نب<strong>و</strong>دند،‏آهسته آهسته اعضای کميسي<strong>و</strong>ن بير<strong>و</strong>یسياسی کميته مرکزی حزب کم<strong>و</strong>نيست اتحاد)500382

www.goftaman.<strong>com</strong>رسيدنتيجه ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به اينش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی،‏که بد<strong>و</strong>ن اشتراک ق<strong>و</strong>ای مسلح اتحاد کاميابی حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق افغانستانازد<strong>و</strong>ر حاکميت)‏ رهبری حزب <strong>و</strong> ‏(تغير ارد<strong>و</strong>یبالای همچنان ميباشد.‏ امکان که ازنب<strong>و</strong>د اعتماد افغانستان آنقدر حمايت<strong>و</strong>ی جديد د<strong>و</strong>لت <strong>و</strong> کارمل ببرک نمايد.»(‏‎107‎‏)‏گزارشگران <strong>و</strong>محققيندرتحليل <strong>و</strong>ن<strong>و</strong>شته های غربی چه در زمان سق<strong>و</strong>ط حک<strong>و</strong>مت امين <strong>و</strong>چهنقش جناحنميت<strong>و</strong>ان به تأييد نيز بعداً‏ سق<strong>و</strong>ط حک<strong>و</strong>مت<strong>و</strong>طرفداران تره کی در پرچم محققامين دست يافت.‏ ‏"هنری برادشر"‏ ‏«انسان اين گزارشامريکايی می ن<strong>و</strong>يسد:‏ که فعاليت برانداختن امين راکارمل را باميت<strong>و</strong>اند ميکرد،‏ تنظيم خفا در به آن<strong>و</strong> اعتماد کامل ناديده بگيرد به ايندرع<strong>و</strong>ض بايد <strong>و</strong> اهميتی قايل نش<strong>و</strong>د کابل چه ميکردنددر ها م<strong>و</strong>ض<strong>و</strong>ع که ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ت<strong>و</strong>جه کرد.»(‏‎108‎‏)‏م<strong>و</strong>ٔلفينپر<strong>و</strong>فيس<strong>و</strong>ر"پی ير آلن"<strong>و</strong>"ديترکلی"‏ ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یقپقان افغان،‏ حقيقت تجا<strong>و</strong>ز کتاب"‏ طرفدارانبرافغانستان"درم<strong>و</strong>ردنقش <strong>و</strong>حض<strong>و</strong>ر ‏(در کاختره کی می ن<strong>و</strong>يسد:«<strong>و</strong>قتی که جنگ به خام<strong>و</strong>شی ميرفت،‏ر<strong>و</strong> تاج بيک)‏ تپه ‏"اگسا")‏‏(اسداالله سر<strong>و</strong>ری رئيس اسبق سر<strong>و</strong>ری ‏(ق<strong>و</strong>ماندان قطعهبيريليف از <strong>و</strong> شد پيدا بيابد.‏امين را خ<strong>و</strong>است تا مهاجم"الفا")‏ آنگاهمرده ر<strong>و</strong>ی اتاق ديدند.‏ را آنها ا<strong>و</strong> که قيافه يک قهرمان راحالی سر<strong>و</strong>ری در خ<strong>و</strong>دگرفته ب<strong>و</strong>د،‏ بادست به سينه به خ<strong>و</strong>د نه گلابز<strong>و</strong>ی<strong>و</strong> که نه ا<strong>و</strong> حالی در زد.‏ جنگبا<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>دی که درآنجاحض<strong>و</strong>رداشتند،‏ در 383www.goftaman.<strong>com</strong><strong>و</strong> در ماشيناشتراک نکردهزرهی به انتظار نشسته ب<strong>و</strong>دند.»(‏‎109‎‏)‏در اين شکی نيست که جناح پرچم از همانآغاز ک<strong>و</strong>دتای ث<strong>و</strong>ر در تعارض <strong>و</strong> کشمکش باجناح خلق به <strong>و</strong>يژه با حفيظ االله امينقرار گرفت.‏ آنها اين مبارزه <strong>و</strong> منازعهرا علی رغم خش<strong>و</strong>نت <strong>و</strong> سرک<strong>و</strong>بی امين تاسرنگ<strong>و</strong>نی حک<strong>و</strong>مت ا<strong>و</strong> ادامه دادند.‏ اماعمده ترين گام آنها در مسير مخالفت <strong>و</strong>مبارزه با امين،‏ انتشار پيام ها <strong>و</strong>شبنامه ها عليه امين <strong>و</strong> حک<strong>و</strong>متش ب<strong>و</strong>د.‏آنها در مقابله با امين به کدام قيام <strong>و</strong>مبارزه مسلحانه مت<strong>و</strong>سل نشدند.‏ هيچ جبههجنگ <strong>و</strong> مقا<strong>و</strong>مت مسلحانه راعليه رژيمامين درهيچ گ<strong>و</strong>شه ای از کش<strong>و</strong>ر نکش<strong>و</strong>دند.‏در هيچ قطعه <strong>و</strong> مرکز نظامی،‏ قياممسلحانه ای غرض برانداختن حک<strong>و</strong>مت اميناز س<strong>و</strong>ی جناح پرچم براه نيافتيد.‏ هرچند سلطان علی کشتمند شخصيت د<strong>و</strong>م حزبیدر جناح پرچم از نقش اساسی پری ها درسق<strong>و</strong>ط حک<strong>و</strong>مت امين سخن می گ<strong>و</strong>يد <strong>و</strong> مین<strong>و</strong>يسد:‏ ‏«پری هابمبارزه مخفی متشکل <strong>و</strong> پرمخاطره هنگامی ر<strong>و</strong>ی آ<strong>و</strong>ردند که سياستاختناق <strong>و</strong> پيگرد از س<strong>و</strong>ی رژيم بهسردمداری حفيظ االله امين بگ<strong>و</strong>نه فزايندهای تشديد گرديد.‏ آنان درک کردند کهمسئله مرگ <strong>و</strong> زندگی،‏ ب<strong>و</strong>د <strong>و</strong> نب<strong>و</strong>د مطرحاست.‏ در جريان آن مبارزه،‏ شمار بزرگیاز بهترين پيکارج<strong>و</strong>يان از جان گسيختهپری در راه آرمانهای <strong>و</strong>الای خ<strong>و</strong>يش برایآزادی <strong>و</strong> عدالت جان سپردند،‏ زندانی،‏شکنجه <strong>و</strong> سر به نيست شدند.‏ در تحت فشار<strong>و</strong> ي<strong>و</strong>رشهای بيرحمانه رژيم،‏ هر آن امکان384

www.goftaman.<strong>com</strong>بازداشت <strong>و</strong>دستگيری،‏تيرباران شدن فعالان پری <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د داشت؛<strong>و</strong>لی آنان،‏ پرچم مبارزه را برای يک لحظهبر زمين نه نهادند تا آنرا در جريانح<strong>و</strong>ادث آخرين ر<strong>و</strong>زهای ماه دسمبر کهخ<strong>و</strong>د درآن نقش اساسی داشتند،‏ برافراشتند.»(‏‎110‎‏)‏نکته مهمی که در ادعای سلطان علیکشتمند همچنان مبهم <strong>و</strong> نار<strong>و</strong>شن باقیميماند،‏ ‏"نقش اساسی"‏ پری ها در جرياناينح<strong>و</strong>ادث آخرين ر<strong>و</strong>زهای دسمبرابهام از آن زمان تاکن<strong>و</strong>ن در هيچ ت<strong>و</strong>ضيح<strong>و</strong> تعبيری برطرف نشد.‏ شايد<strong>و</strong>اقعگرايانه ترين نظر در اين م<strong>و</strong>رد،‏ديدگاه يکی از اعضای جناح پرچم باشدکهاز لز<strong>و</strong>م سق<strong>و</strong>ط رژيم امين،‏ بد<strong>و</strong>ن تشخيصراه سق<strong>و</strong>ط سخن ميگ<strong>و</strong>يد.‏ <strong>و</strong>ی می ن<strong>و</strong>يسد:‏‏«برای امين بحيث يک چهره منف<strong>و</strong>ر <strong>و</strong> مشک<strong>و</strong>کدر ميان جامعه جای نمانده ب<strong>و</strong>د.‏ ابقایچنين انسان سفاک <strong>و</strong> خ<strong>و</strong>ن آشام که کش<strong>و</strong>ر <strong>و</strong>جامعه را از ريشه تکان داده ب<strong>و</strong>د تبرئهناپذير ب<strong>و</strong>د.‏ اينکه ا<strong>و</strong>را در آن شرايطپيچيده چگ<strong>و</strong>نه بايد ازبين ميبردند من همنميدانم اما از بين بردنش حتمیب<strong>و</strong>د.»(‏‎111‎‏)‏19791979 است.‏ر<strong>و</strong>يکرد ها:‏خلقدم<strong>و</strong>کراتيک حزب ظه<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ز<strong>و</strong>ال افغانستان،‏ صافغانستان،‏عبرت انگيز 2- درسهای تلخ <strong>و</strong> صبر3– حقايق پشت پرده تهاجم اتحادش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی افغانستان،‏ صفحات.73 <strong>و</strong> 74385.111.94-1www.goftaman.<strong>com</strong>386-4افغانستان،‏تجا<strong>و</strong>زش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>مقا<strong>و</strong>مت مجاهدين،‏ صش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بر5- قپقان افغان،‏ حقيقت تجا<strong>و</strong>ز افغانستان،‏ صش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی،‏ ص6- حقايق پشت پرده تهاجم اتحاد داخل‏"در کتاب 33، به نقل از <strong>و</strong>يکت<strong>و</strong>رتأليف ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی،‏ استخبارات چاپ ني<strong>و</strong>يارکس<strong>و</strong><strong>و</strong><strong>و</strong>رف"‏ مداخله نظامی‏"معمای"‏ 7- نجيمی،‏ فياض،‏ ديگاهwww.didgah.deش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی،‏ سايت 8- همان مآخذ.‏مقا<strong>و</strong>مت،‏ ص<strong>و</strong> 9- سالهای تجا<strong>و</strong>ز 10- نگاهی به تاريخ حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقافغانستان،‏ صمنگنه ی ژئ<strong>و</strong>پ<strong>و</strong>لتيک،‏ ص11- افغانستان در .161..941984.231.50.،63افغانستان،‏ داکترحميد‎12‎‏-کی.‏ جی.‏ بی در سيماب،‏ سايت گفتمان.‏افغانستان،‏ قسمتبی در جی.‏ ‎13‎‏-کی.‏ هشتم،‏ سايت گفتمان.‏تجا<strong>و</strong>زش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یحقيقت افغان،‏ قپقان برافغانستان،‏ ص<strong>و</strong>خاطره ها،‏ها علمی،‏ حامد،‏ سفر سالچاپ پشا<strong>و</strong>ر،‏ مرکزخدمات مطب<strong>و</strong>عاتی،‏ 321،John Cooly سيا<strong>و</strong>جهاد،‏ جنگ.209-14-151376، ص16- جان کالیهای نامقدس،‏ مترجم:‏ مجتبی نجفی،‏ چاپتهران،‏ شرکت چاپ <strong>و</strong> نشر علمی <strong>و</strong>فرهنگیکتيبه،‏ سال ‎1385‎خ<strong>و</strong>رشيدی،‏ ص17- حقايق پشت پرده تهاجم اتحاد ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی برافغانستان،‏ ص.37.87

www.goftaman.<strong>com</strong>جنگرس<strong>و</strong>لی،‏ ‎18‎‏-جعفرتر<strong>و</strong>ريسمنامقدس امريکا،‏ افغانستان <strong>و</strong> بين المللی،‏ چاپ کابل،‏ بنگاه نشراتی129، به نقل ازفصل‎1384‎‏،ص مي<strong>و</strong>ند،‏ سال ا<strong>و</strong>ل کتاببرش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی تهاجم پرده پشت ‎19‎‏-حقايق افغانستان،‏ صبازگشت سپاهيان‎20‎‏-افغانستان پس از ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ، صش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بر21- حقايق پشت پرده تهاجم اتحاد افغانستان،‏ صافغانستانبه را ما پای عساکر <strong>و</strong>النتينژنرال مصاحبه کشاندند،‏ بهر<strong>و</strong>سی متن از برگردان <strong>و</strong>رينک<strong>و</strong>ف،‏ لندناميرزاد،‏ هار<strong>و</strong>ن فارسی:‏ فبر<strong>و</strong>ری‎2007‎‏،سايت گفتمانwww.goftaman.<strong>com</strong>جهاد،‏ برگردان به<strong>و</strong> 23- جان کالی،‏ سيا فارسی،‏ مجتبی نجفی <strong>و</strong> مهرگان نظاميزاده،‏علمی <strong>و</strong>نشر شرکت چاپ <strong>و</strong> چاپ ايران،‏ ص‎1385‎خ<strong>و</strong>رشيدی،‏ فرهنگی کتيبه،‏ سال سيدپ<strong>و</strong>هاند بهاءالدين مجر<strong>و</strong>ح <strong>و</strong> سيد ي<strong>و</strong>سف علمی،‏ ر<strong>و</strong>سی سازی افغانستان،‏ چاپکان<strong>و</strong>ن ترجمه ی آثار جهادپاکستان،‏ افغانستان،‏ سالافغانستان،‏ ص25- ارتش سرخ در بازگشت سپاهيانافغانستان پس از صش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی،‏ افغانستان،‏ ص27- جنگ در کارمل،‏ الف نامدار،‏ سايت28- يادی از مهر20...John K.Cooly232.227.227، Unholy War اثر1986، ص‎130‎‏.‏387.92.88.25.29.www.mehr.nl-22-24-26www.goftaman.<strong>com</strong>388-29ازافغانستان پسبازگشت سپاهيان ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی،‏ صملل متحد،‏گفتگ<strong>و</strong>ی تيلف<strong>و</strong>نی به اين نگارنده،‏. 31.www.source.org30- منش<strong>و</strong>ر31- در16 ج<strong>و</strong>لای .2006-32کی.‏ جی.‏ بی در افغانستان،‏ ميتر<strong>و</strong>خين،‏مترجم:‏ داکتر حميد سمياب،‏ سايت گفتمان.‏33- ت<strong>و</strong>فان در افغانستان.‏افغانستان در پنج قرن اخير،‏ جلدس<strong>و</strong>م،‏ ص35- حقايق پشت پرده تهاجم اتحاد ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی برافغانستان،‏ صافغانستان در پنج قرن اخير،‏ جلدس<strong>و</strong>م،‏ ص- معمای مداخله نظامی ش<strong>و</strong>ری.‏38- حقايق پشت پرده تهاجم اتحاد ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی برافغانستان،‏ ص‏-از ياد داشتهای:‏ مارتينبابيثBabic ، Martin سايت گفتمان.‏40- سايت ديدگاه،‏ ترجمه از فياض نجيمی.‏افغانستان پس از بازگشت سپاهيانش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی،‏ ص42- قپقان افغان-‏ حقيقت تجا<strong>و</strong>ز ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی برافغانستان،‏ صافغانستان پس از بازگشت سپاهيانش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی،‏ ص44- ت<strong>و</strong>فان در افغانستان،‏ ص45- جنگ در افغانستان،‏ ص46- حقيقت تجا<strong>و</strong>ز ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بر افغانستان،‏ ص.128.237.103.101.181..155.156.3534.-34-363937-41-43204

www.goftaman.<strong>com</strong>389-47فقيراحمد،‏<strong>و</strong>دان،‏دشنه های سرخ ، چاپ پشا<strong>و</strong>ر،‏ جن<strong>و</strong>ریصلانه جاس<strong>و</strong>سی،‏ سند شمارهاکت<strong>و</strong>بر49- همان مآخذ،‏ ص‎50‎‏-جنگ در افغانستان،‏ ص51- ارتش سرخ در افغانستان،‏ ص52- جنگ در افغانستان،‏ ص53- حقيقت تجا<strong>و</strong>ز ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بر افغانستان،‏ ص،19993،47.64.235.237.452.442. 23048- اسناد، 1979 ص.19254- دربرابر اين پرسش بنده که شما چرابه حيث ق<strong>و</strong>ماندان ه<strong>و</strong>ايی <strong>و</strong> مدافعه ه<strong>و</strong>ايینقش خ<strong>و</strong>د را در جل<strong>و</strong>گيری از هج<strong>و</strong>م ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یاگربد<strong>و</strong>ن م<strong>و</strong>افقه امين آمدندايفانکرديد،‏ درشهر د<strong>و</strong>بی،‏ ‎15‎مارچ ‎2009‎برابربا‎26‎ ح<strong>و</strong>ت‎55‎‏-امريکا در افغانستان،‏ ص‎56‎‏-از ياد داشتهای:‏ مارتين بابيثگردان به دری:‏ دکت<strong>و</strong>رشيرزاد،‏ سايت گفتمانفيلم مستند د<strong>و</strong> ر<strong>و</strong>ز پی در پی،‏کنفرانس مطب<strong>و</strong>عاتی سيد محمدگلابز<strong>و</strong>ی درمقر <strong>و</strong>زارت داخله،‏ جدی‎58‎‏-حکمتيار،‏ گلبدين،‏ دسايس پنهان چهرههای عريان،‏ چاپ ايران،‏ نشر مداد،‏ سال.85.www.goftaman.<strong>com</strong>.1358.1378،Martin Babic بر.2-571379، ص-59حقايق پشت پرده تهاجم اتحادبر افغانستان،‏ ص‎60‎‏-امريکا در افغانستان،‏ ص.102.90ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یwww.goftaman.<strong>com</strong>390.-61فارسی درسايتمسک<strong>و</strong> www.farsi.ru گفتگ<strong>و</strong>ی خبرنگار ر<strong>و</strong>زنامهستاره ی سرخ چاپ مسک<strong>و</strong> باي<strong>و</strong>ری ک<strong>و</strong>زنتسنمشا<strong>و</strong>ر سياسی کميته مرکزی حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق62- ت<strong>و</strong>فان در افغانستان،‏ صسايت ديدگاه،‏ ترجمه از فياض نجيمی.‏‎64‎‏-معمای تجا<strong>و</strong>ز ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در افغانستان،‏فياض نجيمی بهرمان،‏ سايت ديدگاه.192-63Ghost Wars: The به نقل از:‏ www.didgah.deSecret History of the CIA, Afghanistan, and binLaden, from the Soviet Invasion to September 10,2001 Steve Coll, Merrill House, New York, Carnegie.Council Books for Breakfast, 3/1/04,pp 47-52.765665- همان مآخذ.‏پنج قرن اخير،‏ جلدافغانستان در س<strong>و</strong>م،‏ ص67- نگاهی به تاريخ حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقافغانستان،‏ ص،‏ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بر‎68‎‏-حقايق پشت پرده تهاجم اتحاد افغانستان،‏ صمارتين بابيثداشتهای:‏ ياد ‎69‎‏-از گفتمان.‏مقا<strong>و</strong>متش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> افغانستان تجا<strong>و</strong>ز مجاهدين،‏ صپنج قرن اخير،‏ جلد‎71‎‏-افغانستان در س<strong>و</strong>م،‏ صافغانستان،‏ مترجم:‏بی در جی.‏ کی.‏ سيماب،‏ سايت گفتمان.‏حميد داکتر مقا<strong>و</strong>مت،‏ ص<strong>و</strong> ‎73‎‏-سالهای تجا<strong>و</strong>ز ‎74‎‏-فيلم مستندد<strong>و</strong> ر<strong>و</strong>ز پی در پی.‏.80.167-66،Martin Babic سايت-70.151.164-72

www.goftaman.<strong>com</strong>391-75افغانستانمقا<strong>و</strong>مت مجاهدين ، صش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> تجا<strong>و</strong>ز ‎76‎‏-همان مآخذ،‏ ص‎77‎‏-همان مآخذ،‏ ص‎78‎‏-همان مآخذ،‏ صافغانستان،‏ ميتر<strong>و</strong>خين،‏بی در جی.‏ کی.‏ حميد سيماب،‏داکتر گرداننده به دری:‏ بر سايت گفتمان.‏سايتافغانستان،‏ در کی.جی.بی گفتمان.‏برش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی تهاجم پرده پشت ‎81‎‏-حقايق افغانستان ، ص82- سايت ديدگاه،‏ مصاحبه ژنرال گريلف،‏عليزاده.‏ترجمه عزيز 83- آش<strong>و</strong>ب بيگانگان،‏ ص‎84‎‏-گفتمان-‏عبرت انگيز افغانستان،‏‎85‎‏-درس های تلخ <strong>و</strong> صنگاهی به تاريخ حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقافغانستان،‏ صدربيست صده نيمه های ‎87‎‏-ر<strong>و</strong>يداد افغانستان،‏ صق<strong>و</strong>ل ميثاق.‏88- به اين نگارنده از های نيمه صده بيست درر<strong>و</strong>يداد افغانستان،‏ صافغانستان،‏ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در معمای تجا<strong>و</strong>ز .144.153.150.57.86.82.www.goftaman.<strong>com</strong>.92.136.136.-79-80.89-86-89-90www.didgha.de‎91‎‏-حقيقت تجا<strong>و</strong>ز.195ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بر افغانستان،‏ ص‎92‎‏-ت<strong>و</strong>فان در افغانستان ، ص‎93‎‏-ارتش سرخ در افغانستان،‏ ص.167.66www.goftaman.<strong>com</strong>392-94ز<strong>و</strong>ال حزبظه<strong>و</strong>ر <strong>و</strong>دم<strong>و</strong>کراتيک خلق افغانستان.‏‎95‎‏-ت<strong>و</strong>فان در افغانستان،‏ ص96- حقيقت تجا<strong>و</strong>ز ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در افغانستان ، ص.182.184203 <strong>و</strong> .204افغانستان،‏ ص‎97‎‏-ت<strong>و</strong>فان در سی،‏ بخش فارسی،‏ آسيایبی.‏ ‎98‎‏-رادي<strong>و</strong> بی.‏ ميانه،‏ افغانستان در قرن بيست،‏ برنامه‎21‎ح<strong>و</strong>تطنين،‏ ظاهر ای از مارچبا‎11‎ قرن بيستم،‏ ص‎99‎‏-افغانستان در افغانستان،‏ ص‎100‎‏-ت<strong>و</strong>فان در شما،‏ <strong>و</strong>لاديمير سنگريف،‏101- د<strong>و</strong>ست <strong>و</strong>فادار سايتفضلی،‏ ق.‏ بخش د<strong>و</strong>م،‏ ترجمه ی ع.‏ خا<strong>و</strong>ران‎102‎‏-سالهای تجا<strong>و</strong>ز <strong>و</strong> مقا<strong>و</strong>مت،‏ صانگيزعبرت <strong>و</strong> تلخ های درس افغانستان،‏ صافغانستان،‏ صت<strong>و</strong>فان در راه تحکيم حاکميتببرک کارمل در ن<strong>و</strong>شته ها<strong>و</strong> خلق،‏ مجم<strong>و</strong>عه ی بيانيه ها 1359)، م<strong>و</strong>سسه ی نشراتی کميتهخلق افغانستان،‏مرکزی حزب دم<strong>و</strong>راتيک چاپ کابل سالانگيزعبرت <strong>و</strong> تلخ های درس افغانستان،‏ صالکسی <strong>و</strong>يچ،‏<strong>و</strong>لاديمير بگدان<strong>و</strong>ف،‏ ژنرال سالجنگ های افغانستان از زادهلعل عبدال<strong>و</strong>احد انجنير مترجمين:‏ پنجشيری،‏ چاپ بنگاهعزيز <strong>و</strong>سلطان محم<strong>و</strong>د 1379، برابر.289.191.،1989-197982.194.2..2001www.khawaran.1161362، ص.115–-103-104-1051358)-106-107

www.goftaman.<strong>com</strong>مطبعه مي<strong>و</strong>ند،‏<strong>و</strong>انتشارات 1386 خ<strong>و</strong>رشيدی،‏ ص‎43‎‏.‏سال مقا<strong>و</strong>متش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> افغانستان تجا<strong>و</strong>ز مجاهدين،‏ صافغانستان،‏ صش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بر حقيقت تجا<strong>و</strong>ز .170-108-109.208-110ر<strong>و</strong>يدادهایداشتهای سياسی <strong>و</strong> ياد تاريخی،‏ صکارمل،‏ الف نامدار،‏ سايتيادی از مهر.540-111.www.goftaman.<strong>com</strong>فصل چهارممرحله ی استيلا <strong>و</strong> اشغال درتجا<strong>و</strong>زببرک کارمل در رهبری حزب <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لت:‏تجا<strong>و</strong>ز نظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در د<strong>و</strong>ران ک<strong>و</strong>تاهحاکميت حفيظ االله امين شکل گرفت.‏ آنگ<strong>و</strong>نهکه در فصل س<strong>و</strong>م به تفصيل از آن سخنرفت،‏ نخستين قطعات نظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ظاهراً‏به دع<strong>و</strong>ت <strong>و</strong> تأييد امين منحيث رهبر حزب <strong>و</strong>حاکميت حزبی قبل از‎27‎ دسمبر ‎6)1979‎جدی<strong>و</strong>ارد افغانستان شدند.‏ اما پس ازسرنگ<strong>و</strong>نی حک<strong>و</strong>مت امين اين تجا<strong>و</strong>ز <strong>و</strong>اردمرحله استيلا<strong>و</strong>اشغال گرديد که جابجايی دههاهزار نير<strong>و</strong>ی ارتش ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در پايتخت <strong>و</strong>بسياری از <strong>و</strong>لايات افغانستان <strong>و</strong> درگيریفزاينده اين نير<strong>و</strong>ها در جنگ <strong>و</strong>يژگی هایاين مرحله شمرده می ش<strong>و</strong>د.‏مرحله استيلا <strong>و</strong> اشغال نظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی،‏افغانستان را به ميدان کشمکش کش<strong>و</strong>رهایمختلف جهان در رقابت های جنگ سرد مبدلساخت؛ هر چند که اين مرحله از س<strong>و</strong>یرهبری <strong>و</strong> حاکميت جديد در حزب دم<strong>و</strong>کراتيکخلق مرحله ن<strong>و</strong>ين <strong>و</strong> تکاملی انقلاب ث<strong>و</strong>رنام گرفت.‏ نکات مهم <strong>و</strong> اساسی م<strong>و</strong>رد بحثدر مرحله استيلا <strong>و</strong> اشغال در تجا<strong>و</strong>ز نظامیش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی رهبری ببرک کارمل در حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong> حاکميت اين حزب است.‏ا<strong>و</strong> چگ<strong>و</strong>نه به اين رهبری <strong>و</strong> حاکميت رسيد؟دش<strong>و</strong>اريها <strong>و</strong> محد<strong>و</strong>ديت های ا<strong>و</strong> در سالهایزعامت <strong>و</strong> زمام داری اش چه ب<strong>و</strong>د؟ ا<strong>و</strong> باچهانديشه <strong>و</strong> عملکرد در ميدان اقتدار ظاهرشد <strong>و</strong> چگ<strong>و</strong>نه از اين ميدان کنار رفت؟<strong>و</strong>...‏(1358393نخستين بيانيه کارمل ازدر بير<strong>و</strong>ن کش<strong>و</strong>ر:‏فرستنده رادي<strong>و</strong>394

www.goftaman.<strong>com</strong>سرد زمستاندر شامگاهششم جدی هن<strong>و</strong>ز جنگ در محل اقامتامين در کاخ تپه تاج بيک ادامه داشت <strong>و</strong>هن<strong>و</strong>ز رادي<strong>و</strong>ی د<strong>و</strong>لتی افغانستان درپايتخت از حفيظ االله امين به عن<strong>و</strong>ان منشیعم<strong>و</strong>می حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong> رئيس ش<strong>و</strong>رایانقلابی سخن می گفت که ببرک کارمل از يکفرکانس رادي<strong>و</strong>ی خارجی نزديک به فرکانسرادي<strong>و</strong> افغانستان سق<strong>و</strong>ط حک<strong>و</strong>مت امين رااعلان کرد:‏ ‏«اين جانب ببرک کارمل از طرفکميته مرکزی حزب <strong>و</strong>احد دم<strong>و</strong>کراتيک خلقافغانستان،‏ ش<strong>و</strong>رای انقلابی جمه<strong>و</strong>ریدم<strong>و</strong>کراتيک افغانستان،‏ د<strong>و</strong>لت <strong>و</strong> حک<strong>و</strong>متجمه<strong>و</strong>ری دم<strong>و</strong>کراتيک افغانستان به مناسبتسق<strong>و</strong>ط مرگبار<strong>و</strong><strong>و</strong>اژگ<strong>و</strong>ن شدن رژيم فاشيستیحفيظ االله امين اين جاس<strong>و</strong>س سفاکامپرياليزم امريکا <strong>و</strong> ديکتات<strong>و</strong>ر جبار <strong>و</strong>ع<strong>و</strong>ام فريب،‏ بشما <strong>و</strong>طنداران عذاب ديدهمسلمان <strong>و</strong> مستضعف افغانستان اعم از اهلتسنن <strong>و</strong>تشيع،‏ علماء<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>حاني<strong>و</strong>ن پاکنهاد <strong>و</strong>باتق<strong>و</strong>ای کش<strong>و</strong>ر،‏ سربازان <strong>و</strong> افسران ارد<strong>و</strong>یقهرمان <strong>و</strong>طن،‏ تاجران ملی <strong>و</strong> سرمايدارانملی،‏ زمينداران <strong>و</strong>طند<strong>و</strong>ست،‏ پيشه <strong>و</strong>ران<strong>و</strong>زحمتکش،‏ اق<strong>و</strong>ام <strong>و</strong> قبايل سلحش<strong>و</strong>رکه تا کن<strong>و</strong>ن در زير ي<strong>و</strong>غ جلاد آدمکش <strong>و</strong>شياد تاريخ حفيظ االله امين <strong>و</strong> امينی هاقرار داشتيد در<strong>و</strong>د می فرستم <strong>و</strong> شادباشمی گ<strong>و</strong>يم...‏ .ببرک کارمل در اين نخستين بيانيه که بهنمايندگی از حزب <strong>و</strong> حاکميت حزب سخن گفت<strong>و</strong> در <strong>و</strong>اقع خ<strong>و</strong>د را رهبر حزب <strong>و</strong> حاکميتحزبی خ<strong>و</strong>اند هيچ اشاره ای به <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>د دهها هزار نير<strong>و</strong>ی نظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به. ...395(1)«1358www.goftaman.<strong>com</strong>از<strong>و</strong> نکرد افغانستانسرنگ<strong>و</strong>نی حک<strong>و</strong>مت اميننقش اين نير<strong>و</strong>ها در بيانات خ<strong>و</strong>دا<strong>و</strong> حرفی به زبان نيا<strong>و</strong>رد.‏ باشعارهای احساساتی به گ<strong>و</strong>نه ایرا حالدر بيشتر ا<strong>و</strong>را که داد پايان خيابانیميتينگ سخنرانی يک مظاهره <strong>و</strong> انقلابی نشان<strong>و</strong> به عن<strong>و</strong>ان سخنران ش<strong>و</strong>رشگر يکزمام دار تابه عن<strong>و</strong>ان رئيس <strong>و</strong> ميداد کرسی رهبریدر برده بار د<strong>و</strong>لت مسئ<strong>و</strong>ل <strong>و</strong> بکار بردنبا حتا ا<strong>و</strong> کش<strong>و</strong>ر.‏ د<strong>و</strong>لت <strong>و</strong> ايندر <strong>و</strong>اژه"سگ های زنجيری امپرياليزم"‏ که سگهای زنجيریفرام<strong>و</strong>ش نم<strong>و</strong>د شعارها مخالف <strong>و</strong>چند هر ناميدن انسان های همن<strong>و</strong>ع <strong>و</strong> زمام داری يک کش<strong>و</strong>رکرسی زعامت <strong>و</strong> دشمن از کارمل نخستينناپسند است.‏ زشت <strong>و</strong> تاچه حد رهبری حزبمسند در بيانيه خ<strong>و</strong>يش را اينزعامت د<strong>و</strong>لت با دم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong> شعارها به پايان رساند:‏کامل غاصبان،‏مار راه تار<strong>و</strong> ‏«به پيش در مستکبران،‏ استثمارگران <strong>و</strong>خرابکاران.‏مرگ برستمگران نادری <strong>و</strong>امينی های خ<strong>و</strong>نآشام.‏سگهایامپرياليزم <strong>و</strong> ارتجاع <strong>و</strong> مرگ بر زنجيری آن.‏راه آرمان های سترگ انقلاببه پيش در راه صلح <strong>و</strong>آزادی،استقلالدر ث<strong>و</strong>ر شک<strong>و</strong>همند رفاه<strong>و</strong> ترقی پيکار،‏ <strong>و</strong> کار دم<strong>و</strong>کراسی،‏ <strong>و</strong> خ<strong>و</strong>شبختی خلقبرادری،‏ عدالت <strong>و</strong> برابری <strong>و</strong> که نخستين بيانيهحالی افغانستان.»(‏‎2‎‏)‏ببرک کارمل درراه آرمانبه پيش در شعار با را خ<strong>و</strong>د به پايانث<strong>و</strong>ر های سترگ انقلاب شک<strong>و</strong>همند رهبری حزببرکناری اش از رساند،‏ پس از 396

www.goftaman.<strong>com</strong>نيمه د<strong>و</strong>م دههدرد<strong>و</strong>لت <strong>و</strong> می برد،‏مسک<strong>و</strong> به سر ح<strong>و</strong>مه که در هشتاد برابريک جنايت عظيم در انقلاب ث<strong>و</strong>ر را خبرنگارخ<strong>و</strong>اند.<strong>و</strong>قتی افغانستان مردم کهپرسيد ا<strong>و</strong> ر<strong>و</strong>زنامه پر<strong>و</strong>دا(دسمبر‎1989‎‏)از ‎1978‎رام<strong>و</strong>قعيت امر<strong>و</strong>ز،انقلاب اپريل از شما پاسخکنيد،‏ می ارزيابی چگ<strong>و</strong>نه داد:«انقلاب اپريل يک جنايت عظيم در<strong>و</strong>قتیب<strong>و</strong>د.»‏ افغانستان مردم برابر گفت:‏خبرنگار اشتراکيکی از خ<strong>و</strong>د <strong>و</strong>لی شما ه<strong>و</strong>!‏ ا<strong>و</strong> حتا يکی از پيش<strong>و</strong>ايانکنندگان فعال <strong>و</strong> يکتان نيز پس شماخ<strong>و</strong>د اين انقلاب ب<strong>و</strong>ديد.‏ هستيد؟ ببرک کارمل دستش رابهجنايتکار نه خير!‏گفت:‏ <strong>و</strong> کرد علامت احتجاج بلند منانقلاب خلاف اراده من مخالف ب<strong>و</strong>دم.‏ ق<strong>و</strong>ع پي<strong>و</strong>ست.»(‏‎3‎‏)‏حزب به <strong>و</strong> <strong>و</strong>اراده خلاف گفته خ<strong>و</strong>د درببرک کارمل بر اما زعامت حزب <strong>و</strong>د<strong>و</strong>ران تبعيد،‏ زمانيکه در راداشت،‏ ک<strong>و</strong>دتای ث<strong>و</strong>ر حاکميت حزبی قرار منطقیبه عن<strong>و</strong>ان انقلاب نتيجه طبيعی <strong>و</strong> ‏«انقلابشرايط عينی جامعه خ<strong>و</strong>اند:‏ رشد <strong>و</strong>براراده مردم زحمتکش ما اپريل که بنا ي<strong>و</strong>غ ستمزير به خاطر رهايی آنان از ملی تحت رهبری حزب دم<strong>و</strong>کراتيکاجتماعی <strong>و</strong> يافت،‏ نتيجه طبيعیخلق افغانستان آغاز زحمتکشانط<strong>و</strong>لانی مبارزات قان<strong>و</strong>نمند <strong>و</strong> ظلمانداختن بر جهت در افغانستان امپرياليزم به خاطرنف<strong>و</strong>ذ في<strong>و</strong>دالی <strong>و</strong> رفع عقب ماندگی اجتماعی <strong>و</strong> اقتصادی <strong>و</strong>پاسخ علمی به نيازمنديهای مبرم جامعهب<strong>و</strong>ده است.‏ما 397(4)«www.goftaman.<strong>com</strong>کارمل:‏ببرکبازگشت آنکه ت<strong>و</strong>سط حک<strong>و</strong>مت ترهببرک کارمل پس از درافغانستان سفارت از <strong>و</strong>امين کی سپس به کابل<strong>و</strong> گرديد چکسل<strong>و</strong>اکيا برکنار ا<strong>و</strong>باقی ماند.‏ آنجا در فراخ<strong>و</strong>انده شد ک<strong>و</strong>هستانی تاتراافتاده محل د<strong>و</strong>ر مدتی در جمه<strong>و</strong>ری سل<strong>و</strong>اک کن<strong>و</strong>نی م<strong>و</strong>قعيتTatraکه در دسامبردر سپس زندگی می کرد.‏ دارد جديد حزببه عن<strong>و</strong>ان رهبر ‎6)1979‎جدی بازگشتحاکميت آن به کابل برگشت.‏ <strong>و</strong> نکات مبهم <strong>و</strong>ببرک کارمل به کابل يکی از دسمبر‎1979‎درهنگامر<strong>و</strong>يداد مغش<strong>و</strong>ش در سق<strong>و</strong>ط حک<strong>و</strong>مت امين ت<strong>و</strong>سط نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یاست.‏تصاحب رهبریپس از ببرک کارمل ماه ها مخفيانه خ<strong>و</strong>د در<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>د د<strong>و</strong>لت از <strong>و</strong> حزب ر<strong>و</strong>زهای نخست حاکميت امين به <strong>و</strong>لايت پکتياجمعی ازسنبله‎1359‎ در در‎16‎ سخن گفت.ا<strong>و</strong> ‏«بايدداشت:‏ کابل اظهار ر<strong>و</strong>شنفکران شهر آنکه امين قدرت رابعداز شد يادآ<strong>و</strong>ر رفقايی که دربا ما غصب کرد،‏ يکه تاز مهاجرت ب<strong>و</strong>ديم طی ده،‏ پانزده ر<strong>و</strong>ز سهراه انقلابی ازشش جدی از ماه قبل از جمع آ<strong>و</strong>ری رفقايی که دربا طريق پکتيا رفقای علنی<strong>و</strong> زمين مبارزه ميکردند زير کهاحاطه کرده ب<strong>و</strong>دند که اطراف امين را حسابرا ر<strong>و</strong>زها ما سرنگ<strong>و</strong>ن ش<strong>و</strong>د.‏ بايد دست ميداديماز را يک ر<strong>و</strong>ز ميکرديم اگر تاريخدر فاجعه بزرگ نه تنها ممکن يک جهان رخ<strong>و</strong> آسيا منطقه بلکه در ما کش<strong>و</strong>ر ميداد.»(‏‎5‎‏)‏ارشدماي<strong>و</strong>رف مستشار ژنرال الکساندر ‎1981‎در‎1980‎<strong>و</strong> سالهای نظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در 2727398(1358

www.goftaman.<strong>com</strong>گ<strong>و</strong>يد که:«درافغانستان میپی گسيل دسته های پيشاهنگ ارتش چهلمبه افغانستان،‏ اند<strong>و</strong>رپف رهبران د<strong>و</strong>لتجديد-کارمل،‏ ن<strong>و</strong>ر <strong>و</strong> اناهيتا راباه<strong>و</strong>اپيما به کابل پياده ساخت.»(‏‎6‎‏)‏م<strong>و</strong>ٔلفين حقيقت تجا<strong>و</strong>زش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی برافغانستاننيز از بازگشت ببرک کارمل ت<strong>و</strong>سطه<strong>و</strong>اپيمای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی دردسمبر‎1979‎ به فر<strong>و</strong>دگاهبگرام سخن می گ<strong>و</strong>يند.‏ به با<strong>و</strong>ر آنهاکارمل به بگرام پر<strong>و</strong>از کرد تاقدرت رابه دست بگيرد اما ناکامی برنامهسرنگ<strong>و</strong>نی امين ا<strong>و</strong> را د<strong>و</strong>باره به ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یبرگشتاند <strong>و</strong> منتظر سق<strong>و</strong>ط حاکميت امينماند.‏ ن<strong>و</strong>يسندگان کتاب مذک<strong>و</strong>ر می گ<strong>و</strong>يند:‏‏«کارمل با اجنت کی.جی.بی از طريق مسک<strong>و</strong>به تاشکند<strong>و</strong>ازآنجا به بگرام پر<strong>و</strong>از کرد.‏با همراهیا<strong>و</strong>از تا دسمبرن<strong>و</strong>راحمد ن<strong>و</strong>ر،‏ اناهيتاراتب زاد <strong>و</strong> اسلم<strong>و</strong>طنجار در مسک<strong>و</strong> اقامت داشت <strong>و</strong> بعد درتاشکند نزد رشيد<strong>و</strong>ف سکرترا<strong>و</strong>ل کميتهمرکزی حزب کم<strong>و</strong>نيست ازبکستان ت<strong>و</strong>قف کرد.‏چنانکه نظاميان گ<strong>و</strong>اهی ميدهندا<strong>و</strong> باد<strong>و</strong>کندکی که برای محافظت امين ت<strong>و</strong>ظيف شدهب<strong>و</strong>دند(به افغانستان)آمده ب<strong>و</strong>د.‏ اقامتا<strong>و</strong> در افغانستان حد<strong>و</strong>د سه ر<strong>و</strong>ز ط<strong>و</strong>لکشيد.‏ ‎14‎دسمبر هر چهار افغان کش<strong>و</strong>ر رات<strong>و</strong>سط طياره ط<strong>و</strong>ری ترک نم<strong>و</strong>دند که گ<strong>و</strong>يیفرار کرده اند.‏ معل<strong>و</strong>م ب<strong>و</strong>د که ا<strong>و</strong>ضاع بر<strong>و</strong>فق مراد نچرخيده ب<strong>و</strong>د.‏ پس از گذشت چندساعت از فرار ايشان از بگرام،‏ آنان راباز هم در باغ ييلاقی رشيد<strong>و</strong>ف در تاشکندپذيرفتند.»(‏‎7‎‏)‏(1979)3991412www.goftaman.<strong>com</strong>کتاب"جنگم<strong>و</strong>ٔلفين ر<strong>و</strong>سیببرک کارمل درحض<strong>و</strong>ر درافغانستان"از شب سرنگ<strong>و</strong>نیدر ميان کماند<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ‏«شب هنگامحک<strong>و</strong>مت امين صحبت می کنند:‏ اختياربگرام در ‎1979‎ببرک کارمل در دسمبر بهچترباز کماند<strong>و</strong>های ‏(غند)‏ هنگ ب<strong>و</strong>د.‏سردي<strong>و</strong>کف ای.‏ ن.‏ فرماندهی کنارنمايندگان کی.جی.بی پي<strong>و</strong>سته در دسمبرشب به ساعت کارمل ب<strong>و</strong>دند.‏ ا<strong>و</strong>کارمل تماس گرفت.‏ ي<strong>و</strong>ری اندر<strong>و</strong>پف با به ببرک کارمل به مناسبت پير<strong>و</strong>زی مرحلهبه کرسیگماشته شدن ا<strong>و</strong> د<strong>و</strong>م انقلاب <strong>و</strong> رئيس ش<strong>و</strong>رای انقلابی جمه<strong>و</strong>ری دم<strong>و</strong>کراتيکافغانستان شادباش گفت.»(‏‎8‎‏)‏ن<strong>و</strong>يسنده<strong>و</strong> ژ<strong>و</strong>رناليست برادشر هنری ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بازگشتامريکايی متخصص ام<strong>و</strong>ر تهاجمقبل از ببرک کارمل را مخفيانه ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به افغانستان يک داستان مغش<strong>و</strong>ش‏«يک داستان<strong>و</strong>ی می ن<strong>و</strong>يسد:‏ می خ<strong>و</strong>اند.‏ که گفته شدمغش<strong>و</strong>ش شده اين ب<strong>و</strong>د ديگر بهتهاجم از قبل مخفی بط<strong>و</strong>ر کارمل حزباعضای اکثر <strong>و</strong> آمد افغانستان عليه اميندم<strong>و</strong>کراتيک خلق افغانستان را که بعدحقيقت <strong>و</strong>اضح اين ب<strong>و</strong>د تنظيم کرد.‏ به قتلاينکه امين را ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها از بدستکنتر<strong>و</strong>ل پايتخت را <strong>و</strong> رسانيدند به کابل آ<strong>و</strong>ردند،‏ <strong>و</strong>لیگرفتند،‏ کارمل را <strong>و</strong>اين حقيقت به حيثيت ر<strong>و</strong>سها اظهار گزارشیع<strong>و</strong>ض بايد در می خ<strong>و</strong>رد.‏ کارمل بر <strong>و</strong>ق<strong>و</strong>ع ح<strong>و</strong>ادثی ارائه می گرديد که پراز اينبر بنا <strong>و</strong> شهامت باشد <strong>و</strong> ته<strong>و</strong>ر از جعل می گرديد.‏های رسمی اغلبًا گزارش پستشاينکه از از بعد زندگی کارمل را 282812/30400

www.goftaman.<strong>com</strong>افغانی دراز سفارتچکسل<strong>و</strong>اکيا در سپتمبر عزل گرديد <strong>و</strong>ا<strong>و</strong> از برگشت به کابل خ<strong>و</strong>د داری کرد،‏ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>يها در خارج تم<strong>و</strong>يل کردند.‏ يک گزارشمی رساند که ا<strong>و</strong> از ه<strong>و</strong>تل حک<strong>و</strong>متی درميرين باد چکسل<strong>و</strong>اکيا درا<strong>و</strong>ل ‎1979‎به مسک<strong>و</strong>رفت،‏ <strong>و</strong>لی منابع ديگر می گ<strong>و</strong>يند که ا<strong>و</strong>تا سپتمبر در چکسل<strong>و</strong>اکيا ب<strong>و</strong>د.‏شايعاتی نيز در کابل پخش شده ب<strong>و</strong>د کهکارمل در ماه اکت<strong>و</strong>بر به سفارت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یدر کابل،‏ آنجاييکه <strong>و</strong>طنجار <strong>و</strong> چند نفرديگر قبلا پناه برده ب<strong>و</strong>دند،‏ زندگیميکرد.»(‏‎9‎‏)‏ابهام در م<strong>و</strong>رد بازگشت ببرک کارمل درزمان فر<strong>و</strong>پاشی حک<strong>و</strong>مت امين <strong>و</strong> خ<strong>و</strong>د داریحزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong> حک<strong>و</strong>مت آن حزب ازت<strong>و</strong>ضيحات ر<strong>و</strong>شن دراين م<strong>و</strong>رد زمينه مساعدتبليغات را برای مخالفين اين حک<strong>و</strong>مت درسطح ملی <strong>و</strong> بين المللی بيشتر ساخت.‏ سک<strong>و</strong>ت<strong>و</strong> گاهی بيان نار<strong>و</strong>شن <strong>و</strong> متناقض در م<strong>و</strong>ردبازگشت کارمل م<strong>و</strong>قعيت <strong>و</strong> مشر<strong>و</strong>عيت ا<strong>و</strong> رابه عن<strong>و</strong>ان رهبر حاکميت در داخل <strong>و</strong> بير<strong>و</strong>نافغانستان تضعيف کرد.‏19784011979ببرک کارمل در رهبری حزب <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لت:‏يکی از نکات قابل بررسی در ر<strong>و</strong>يدادتجا<strong>و</strong>ز نظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> پيامدهای آن درعرصه تغير در رهبری حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق<strong>و</strong> حاکميت حزبی،‏ صع<strong>و</strong>د ببرک کارمل دررهبری حزب <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لت از منظر ق<strong>و</strong>اعد <strong>و</strong> اص<strong>و</strong>لحزب مذک<strong>و</strong>ر است.‏ کارمل که در نخستينبيانيه خ<strong>و</strong>يش از س<strong>و</strong>ی کميته مرکزی حزب<strong>و</strong>احد دم<strong>و</strong>کراتيک خلق ‏(جناح خلق <strong>و</strong> پرچم)‏www.goftaman.<strong>com</strong>انقلابی جمه<strong>و</strong>ریش<strong>و</strong>رای<strong>و</strong> دم<strong>و</strong>کراتيک افغانستان سرنگ<strong>و</strong>نی حفيظ االلهحاکميت حزبیرهبری حزب <strong>و</strong> امين رااز حزبرهبری به چگ<strong>و</strong>نه کرد،‏ اعلان س<strong>و</strong>ی کداماز دم<strong>و</strong>کراتيک خلق رسيد؟ ا<strong>و</strong> دم<strong>و</strong>کراتيکجمه<strong>و</strong>ری انقلابی ش<strong>و</strong>رای افغانستان صحبت می کرد؛ از ش<strong>و</strong>رایرأسانقلابی حاکم که حفيظ االله امين در آن؟ش<strong>و</strong>رای بير<strong>و</strong>ن از يا داشت <strong>و</strong> آن قرار اعضای ش<strong>و</strong>رایکه بسياری از حالی در رهبری ببرک کارمل درانقلابی حاکم پس از زندانیيا <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لت به قتل رسيدند حزب <strong>و</strong> شدند.‏ک<strong>و</strong>دتای اپريلببرک کارمل که پس از حزب <strong>و</strong>معا<strong>و</strong>ن ن<strong>و</strong>رمحمدتره کی در ‏(ث<strong>و</strong>ر‎1357‎‏)‏ درسفير عن<strong>و</strong>ان به سپس ب<strong>و</strong>د د<strong>و</strong>لت ج<strong>و</strong>ندر بعد ا<strong>و</strong> ت<strong>و</strong>ظيف شد.‏ چکسل<strong>و</strong>اکيا ک<strong>و</strong>دتا‏(اسد)اين سال متهم به مشارکت در از<strong>و</strong> امين گرديد عليه حک<strong>و</strong>مت تره کی <strong>و</strong> س<strong>و</strong>ی اين حک<strong>و</strong>مت به کابل فراخ<strong>و</strong>نده شد.‏بازگشت به کابل سرباز زد<strong>و</strong>قتی ا<strong>و</strong> از حزبمرکزی کميته پلين<strong>و</strong>م نشستِ‏ در دم<strong>و</strong>کراتيک خلق که به رياست تره کیاخراج گرديدحزب مذک<strong>و</strong>ر يافت از تد<strong>و</strong>ير <strong>و</strong>ازس<strong>و</strong>ی ش<strong>و</strong>رای انقلابی جمه<strong>و</strong>ری دم<strong>و</strong>کراتيکافغانستان به رياست ن<strong>و</strong>رمحمدتره کی متهماماشد.‏ کش<strong>و</strong>ر به خيانت عليه د<strong>و</strong>لت <strong>و</strong> ازحزبی متشکل هيچگ<strong>و</strong>نه جلسه بعداً‏ فيصلهنيافت تا جناح تد<strong>و</strong>ير اعضای د<strong>و</strong> م<strong>و</strong>ردپيشين پلين<strong>و</strong>م کميته مرکزی در حزب باطل اعلان گردد.‏اخراج کارمل از درعلنی <strong>و</strong> غير حتا چنين اجلاسی بگ<strong>و</strong>نه معد<strong>و</strong>دی ازشرکت شمار با کش<strong>و</strong>ر بير<strong>و</strong>ن از 1978402

www.goftaman.<strong>com</strong>جناحپايه بلنداعضای دستگيری <strong>و</strong>تره کی که پس از خلق ه<strong>و</strong>ادار سپتمبر‎1979‎‏(سنبلهقتل تره کی در درنگرديد.‏ داير شدند م<strong>و</strong>ٔفق به فرار کمچنين اجلاسی کم از که تد<strong>و</strong>ير حالی رهبری حزب ازمبنای گزينش ببرک کارمل در چندزا<strong>و</strong>يه ق<strong>و</strong>اعد تشکيلات در<strong>و</strong>نی حزب هر <strong>و</strong>دم<strong>و</strong>کراتيک شمرده می شد غير به شي<strong>و</strong>ه اين م<strong>و</strong>رددر پايه استدلال بعدی را سرنگ<strong>و</strong>نی حک<strong>و</strong>متپس از تشکيل ميداد.‏ هيچ اسنادحاکميت کارمل در امين <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لتی اين م<strong>و</strong>ض<strong>و</strong>ع مهم ت<strong>و</strong>ضيححزبی <strong>و</strong> نيافت که ببرک کارمل چگ<strong>و</strong>نه به رهبری حزببه فيصله<strong>و</strong> <strong>و</strong>احد دم<strong>و</strong>کراتيک خلق رسيد م<strong>و</strong>ردقبلی پلين<strong>و</strong>م کميته مرکزی حزب در دراخراج ا<strong>و</strong> پايان داده شد؟ حتا نشستِ‏ اعضای‎28‎دسمبر‎1979‎که خبر صبحگاه ر<strong>و</strong>ز جلسهدفتر سياسی حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong> م<strong>و</strong>رددر ش<strong>و</strong>رای انقلابی د<strong>و</strong>لت حزب مذک<strong>و</strong>ر رياسترهبری حزب <strong>و</strong> انتخاب ببرک کارمل در رسانه های د<strong>و</strong>لتی پخش شد لغ<strong>و</strong>د<strong>و</strong>لت از فيصله قبلی پلين<strong>و</strong>م کميته مرکزی حزبدرکه اجلاس مذک<strong>و</strong>ر چند هر اعلان نگرديد.‏ رهبری حزب <strong>و</strong><strong>و</strong>اقع نه انتخاب کارمل در که دراين رهبری ب<strong>و</strong>د د<strong>و</strong>لت بل تأييد ببرک کارمل خ<strong>و</strong>دش يک ر<strong>و</strong>زآن را <strong>و</strong>اقع خبر شامگاه قتل امين ت<strong>و</strong>سط نير<strong>و</strong>هایقبل در رادي<strong>و</strong>ی مرب<strong>و</strong>ط به ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی اعلانش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی از داشت.‏د<strong>و</strong>لت ازداخل حزب <strong>و</strong> رهبری ببرک کارمل در <strong>و</strong>انتقاد س<strong>و</strong>ی اعضای جناح خلق م<strong>و</strong>رد سپس تشکيل کنفرانس حزبی دراعتراض ب<strong>و</strong>د.‏ کهکابل ا<strong>و</strong>لين گام مهمی ب<strong>و</strong>د در می (13584031982www.goftaman.<strong>com</strong>دم<strong>و</strong>کراتيکدر داخل حزبخلق <strong>و</strong> حاکميت آن در جهت مشر<strong>و</strong>عيت زعامتکارمل بر مبنای اص<strong>و</strong>ل <strong>و</strong> معيارهای حزبیبرداشته شد.‏ ببرک کارمل در کنفرانس بهاتفاق آراء علی رغم عدم تمايل بسياریاز اعضای جناح خلق منشی عم<strong>و</strong>می حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق تعين شد.‏رهبری حزب <strong>و</strong>گزينش کارمل در <strong>و</strong> ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها د<strong>و</strong>لت:‏مح<strong>و</strong>ريتبرخی تحليلگران زعامت کارمل <strong>و</strong> حاکميت حزب دم<strong>و</strong>کراتيکدر جناح پرچم را سرنگ<strong>و</strong>نی حک<strong>و</strong>مت امين بخشی ازخلق پس از افغانستان تلقیم<strong>و</strong>رد سياست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در اين زا<strong>و</strong>يه بس<strong>و</strong>یکسانيکه از می نمايند.‏ جناح پرچمببرک کارمل <strong>و</strong> حمايت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی از د<strong>و</strong>لت نگاه می کنند،‏رهبری حزب <strong>و</strong> در منابع قدرت دربا نزديکی کارمل را به<strong>و</strong>فاداری جناح پرچم را ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> به پذيرش رهبری ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یانترناسي<strong>و</strong>ناليزم <strong>و</strong> ع<strong>و</strong>املس<strong>و</strong>سياليزم از در رأس جنبش جهانی م<strong>و</strong>ٔلفيناين سياست ارزيابی ميدارند.‏ منگنهدر افغانستان کتاب ر<strong>و</strong>سی ما‏«پری ها را ژئ<strong>و</strong>پ<strong>و</strong>لتيک می ن<strong>و</strong>يسند:‏ آنهمپر<strong>و</strong>رانيده ب<strong>و</strong>ديم.‏ زير سرپرستی خ<strong>و</strong>د اص<strong>و</strong>ل لنينی کم<strong>و</strong>نيستی،‏ بلر<strong>و</strong>حيه نه با پندارهایسازشکاری،‏ تأييد ر<strong>و</strong>حيه با رهبران خ<strong>و</strong>دفرمانبرداری از رفقای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> آنش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در شان چيزی که برای جامعه برهه مختص ب<strong>و</strong>د»(‏‎10‎‏)‏پنجصديق فرهنگ م<strong>و</strong>ٔلف افغانستان در محمد رهبری ببرکاز حمايت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی را قرن اخير ‏"مداهنه طلبی"‏د<strong>و</strong>لت به حزب <strong>و</strong> کارمل در 404

www.goftaman.<strong>com</strong><strong>و</strong> ‏"مداهنهرهبران ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یکاری"‏ ببرک کارمل پي<strong>و</strong>ند می دهد.‏ ا<strong>و</strong> مین<strong>و</strong>يسد:‏ به اغلب احتمال ببرک کارمل ازپراگ ‏(پس از آنکه به حيث سفيرافغانستان به چکسل<strong>و</strong>اکيا رفت)‏ با سراناتحاد ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی تماس گرفت <strong>و</strong> از آنجا کهايشان مداهنه طلب <strong>و</strong> ا<strong>و</strong> مداهنه کار ب<strong>و</strong>دبه آسانی به م<strong>و</strong>افقت رسيدند.‏ ببرک ازاين پيش آمد برای به هم اندازی در بينتره کی <strong>و</strong> حفيظ االله امين بهره بردارینم<strong>و</strong>ده،‏ پس از کشته شدن تره کی زمامداران ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی را برای لشکر کشی بهافغانستان <strong>و</strong> به کرسی نشاندن خ<strong>و</strong>دشتش<strong>و</strong>يق کرد.»(‏‎11‎‏)‏اماژنرال گر<strong>و</strong>م<strong>و</strong>ف آخرين ق<strong>و</strong>ماندان نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در افغانستان می گ<strong>و</strong>يد:«برایمااص<strong>و</strong>لا تفا<strong>و</strong>ت نداشت که حک<strong>و</strong>مت را چهکسی رهبری می کند؟ امين،‏ ببرک يانجيب.‏مهم چيز ديگری ب<strong>و</strong>د.‏ حک<strong>و</strong>مت انقلابی حقنداشت از هم فر<strong>و</strong> بپاشد.‏ اين حک<strong>و</strong>متبايد <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د ميداشت <strong>و</strong> صرف نظر از همهچيز،‏ پايداری ميکرد.<strong>و</strong>ميت<strong>و</strong>ان استراتيژیما رادر اين چند کلمه بازتاب داد.»(‏‎12‎‏)‏فريد هاليدی استاد عل<strong>و</strong>م سياسی دردانشگاه لندن به تأثير گزاری تش<strong>و</strong>يقببرک کارمل در لشکرکشی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بهافغانستان با<strong>و</strong>ر ندارد.‏ ا<strong>و</strong> می گ<strong>و</strong>يد:‏‏«البته،‏ کارمل نيز کسی نب<strong>و</strong>د که ازنير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بخ<strong>و</strong>اهد تا به افغانستانبيايند.‏ تصميم در مسک<strong>و</strong> گرفته شد <strong>و</strong> ازا<strong>و</strong>(کارمل)خ<strong>و</strong>استه شدبااين تصميم م<strong>و</strong>افقتکند ا<strong>و</strong> اين کار را کرد.»(‏‎13‎‏)‏405»www.goftaman.<strong>com</strong>ببرک کارمل درابراز نظرم<strong>و</strong>رد همزمانی رهبری ا<strong>و</strong> <strong>و</strong> تجا<strong>و</strong>ز نظامیش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بر افغانستان حتا در سالهای د<strong>و</strong>ریاش از رهبری حزب <strong>و</strong> کرسی حاکميت درا<strong>و</strong>اخر دهه هشتاد مبهم <strong>و</strong> متناقض است.‏ا<strong>و</strong> در برابر اين پرسش مجله شپيگل چاپآلمان که شما چگ<strong>و</strong>نه همزمان با حمله نظامیش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی زعامت کش<strong>و</strong>ر را بد<strong>و</strong>ش گرفتيد،‏پاسخ داد:‏ ‏«در آن هنگام من عملا خ<strong>و</strong>د رادر برابر يک عمل انجام شده يافتم <strong>و</strong> میديدم که افغانستان <strong>و</strong> مردمش عملا در آتشجنگ اعلان ناشده می س<strong>و</strong>زند،‏ در برابر منبه حيث کسيکه د<strong>و</strong> بار از جانب مردمافغانستان <strong>و</strong> شهريان شريف کابل به حيثنماينده در پارلمان د<strong>و</strong>ره شاه برگزيدهشدم <strong>و</strong> همچنان به حيث شخصی که در سمت هایمنشی کميته مرکزی حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقافغانستان <strong>و</strong> معا<strong>و</strong>ن ش<strong>و</strong>رای انقلابی جمه<strong>و</strong>ریدم<strong>و</strong>کراتيک افغانستان <strong>و</strong> معا<strong>و</strong>ن صدراعظمکش<strong>و</strong>ر ايفای <strong>و</strong>ظيفه نم<strong>و</strong>ده ب<strong>و</strong>دم،‏ آيا بايدبه حيث يک نظاره بين به تماشا نشست <strong>و</strong>ديدکه افغانستان <strong>و</strong> مردمش چگ<strong>و</strong>نه در اينآتش می س<strong>و</strong>زند <strong>و</strong> يا حد اقل دربرابر<strong>و</strong>طن<strong>و</strong> مردمش احساس مسئ<strong>و</strong>ليت نم<strong>و</strong>د <strong>و</strong> برایخام<strong>و</strong>ش نم<strong>و</strong>دن اين آتش گام های مسئ<strong>و</strong>لانهبرداشت،‏ از اين ر<strong>و</strong> پس از تعمق زيادراه د<strong>و</strong>م را ترجيح دادم.»(‏‎14‎‏)‏از ت<strong>و</strong>ضيحات <strong>و</strong> ابراز نظر ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها درزمان تهاجم نظامی شان بر افغانستان نيزنمی ت<strong>و</strong>ان به کم <strong>و</strong> کيف پي<strong>و</strong>ند ميان اينتهاجم <strong>و</strong>زعامت کارمل <strong>و</strong> جناح پرچم در مح<strong>و</strong>رحاکميت دست يافت.‏ نظريات آنها در اينم<strong>و</strong>رد با ابهام <strong>و</strong> تناقض ارائه شده است.‏406

www.goftaman.<strong>com</strong>کميته مرکزیدر اعلاميهحزب کم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی که پس از سرنگ<strong>و</strong>نیامين در م<strong>و</strong>رد اعزام ق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی انتشاريافت،‏ ببرک کارمل به عن<strong>و</strong>ان يکی از آگاهترين رهبران حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقافغانستان در مسايل تي<strong>و</strong>ريتيکی <strong>و</strong>شخصيتی برخ<strong>و</strong>ردار از پرستيژخ<strong>و</strong>ب در حزب<strong>و</strong> کش<strong>و</strong>ر معرفی گرديد.‏ در حالی که تمجيداز ببرک کارمل در اعلاميه کميته مرکزیحزب حاکم کم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی حاکی ازارتباط ميان لشکرکشی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> رساندنکارمل در کرسی حاکميت است،‏ بيانيه رسمیش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در سازمان ملل متحد هرگ<strong>و</strong>نهارتباطی را ميان اين د<strong>و</strong>،‏ ترديد میکند.‏ ‏"تر<strong>و</strong>يانفسکی"نماينده اتحادش<strong>و</strong>ریدرسازمان ملل ر<strong>و</strong>زهای پس ازتجا<strong>و</strong>ز نظامیش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>حاکميت ببرک کارمل گفت:«تغيررهبری در جمه<strong>و</strong>ری دم<strong>و</strong>کراتيک افغانستانم<strong>و</strong>ض<strong>و</strong>ع کاملا داخلی افغانستان است...‏حاکمان کش<strong>و</strong>رهای غربی،‏ مخص<strong>و</strong>صًا تاچر تلاشدارند تغير رهبری درافغانستان <strong>و</strong> <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>دقطعات نظامی اتحادش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به افغانستانرام<strong>و</strong>ازی به هم قرار داده <strong>و</strong> می گ<strong>و</strong>يندگ<strong>و</strong>يا بين اين د<strong>و</strong> <strong>و</strong>اقعه ارتباطی م<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>داست.»(‏‎15‎‏)‏صرف نظر از ديدگاه متناقض ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها <strong>و</strong>ابراز نظر متفا<strong>و</strong>ت در م<strong>و</strong>رد رابطه ميانحمله نظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> زعامت ببرک کارمل درحزب <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لت حزبی،‏ انگيزه اصلی اين حملهرا رساندن کارمل <strong>و</strong> جناح پرچم <strong>و</strong> ارجحيتاين جناح نسبت به جناح خلق در حاکميتتشکيل نميداد.‏ ميزان <strong>و</strong>فاداری جناح خلق<strong>و</strong> رهبران آن به ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی کمتر از جناح پرچم407www.goftaman.<strong>com</strong>سالهاینب<strong>و</strong>د.‏ در تمامم<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>ديت نير<strong>و</strong>های نظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی درافغانستان هيچ عض<strong>و</strong> شاخص جناح خلق چهدر نير<strong>و</strong>های نظامی <strong>و</strong>امنيتی <strong>و</strong>چه در بخشهای ملکی د<strong>و</strong>لت از م<strong>و</strong>ضع مخالفت <strong>و</strong> معارضهعليه آن نير<strong>و</strong>ها قرار نگرفتند.‏ حتاجناح خلق <strong>و</strong> پرچم در سالهای حض<strong>و</strong>رنير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی درجهت کسب اعتماد ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یها ميان هم به رقابت می پرداختند.‏ ازاين گذشته،‏ پر<strong>و</strong>گرام مسک<strong>و</strong> قبل از آغازشکل گيری تهاجم نظامی بر افغانستانابقای تره کی رهبر جناح خلق به رهبریحزب <strong>و</strong> حاکميت حزبی با راندن امين <strong>و</strong>شم<strong>و</strong>ليت ببرک کارمل <strong>و</strong> جناح پرچم درحاکميت ب<strong>و</strong>د،‏ نه رساندن کارمل به کرسیزعامت در حزب <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لت.‏ رهبران ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یزمانی رهبری ببرک کارمل <strong>و</strong> مح<strong>و</strong>ريت جناحپرچم را در حاکميت م<strong>و</strong>رد ت<strong>و</strong>جه قراردادند که غلبه حفيظ االله امين بر تره کیدر منازعه قدرت ميان آنها،‏ مسک<strong>و</strong> رابهگزينش ببرک کارمل ناگزير ساخت.‏ اگرر<strong>و</strong>ابط تنگاتنگ ببرک کارمل با مراکزقدرت در ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> <strong>و</strong>فاداری ا<strong>و</strong> بهآيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژی <strong>و</strong> آرمان نظام حاکم بر ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یم<strong>و</strong>ٔلفه های اثر گذار در اين گزينشباشد،‏ مسک<strong>و</strong> بانگاه از ز<strong>و</strong>ايای ديگریناگزير به اين گزينش ب<strong>و</strong>د:‏ببرک کارمل از بنيانگذاران حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong> رهبر يکی از د<strong>و</strong> جناحاصلی اين حزب شمرده می شد.‏ ا<strong>و</strong> در حزبمذک<strong>و</strong>ر از م<strong>و</strong>قعيت <strong>و</strong> شهرت بيشتر از سايررهبران برخ<strong>و</strong>ردار ب<strong>و</strong>د.‏ هيچ فرد ديگری پساز تره کی <strong>و</strong> حفيظ االله امين در جناح خلق408

www.goftaman.<strong>com</strong>قب<strong>و</strong>ل برای هرقابلرهبر س<strong>و</strong>یکه از خلق نب<strong>و</strong>د جناح پرچم <strong>و</strong> د<strong>و</strong> ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به جانشينی امين انتخاب می شد.‏بلامنازعهکه ببرک کارمل رهبر حالی در برای بسياریجناح پرچم ب<strong>و</strong>د،‏ زعامت ا<strong>و</strong> ه<strong>و</strong>اداران خلقی تره کی کم ازکم دراز نخستين ر<strong>و</strong>زهای سرنگ<strong>و</strong>نی حک<strong>و</strong>مت حفيظ االلهس<strong>و</strong>یاز امين قابل پذيرش تلقی می شد.‏ قتل تره کی هيچ کسی ازپس از ديگر جناح خلق مدعی زعامتدر طرفداران ا<strong>و</strong> بد<strong>و</strong>ننب<strong>و</strong>دند.‏ د<strong>و</strong>لت <strong>و</strong> حزب رهبری چنگتره کی که از ترديد<strong>و</strong>زيران ه<strong>و</strong>ادار به ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی<strong>و</strong> کردند حفيظ االله امين فرار انتقال يافتند جانشينی ببرک کارمل راد<strong>و</strong>لت پذيرفتهحزب <strong>و</strong> به جای امين در ب<strong>و</strong>دند.‏فشارش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها <strong>و</strong>تشکيل حک<strong>و</strong>مت مشترکِ‏ جناحپرچم <strong>و</strong>خلق:‏نخستين حک<strong>و</strong>مت مشترک د<strong>و</strong> جناح پرچم <strong>و</strong>خلقپس از قتل امين <strong>و</strong> راندن ه<strong>و</strong>ادارن خلقیا<strong>و</strong> از حاکميت تشکيل گرديد.‏ امانکتهقابل تذکر در تشکيل اين حک<strong>و</strong>مت نقشش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ب<strong>و</strong>د که جناح پرچم تحت فشار ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یمشارکت مت<strong>و</strong>ازن جناح خلق رامتشکل ازطرفداران تره کی در اين حک<strong>و</strong>متپذيرفتند.‏ اين در <strong>و</strong>اقع ا<strong>و</strong>لين دخالتش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها در نخستين ر<strong>و</strong>ز زعامت ببرککارمل در حزب <strong>و</strong> حاکميت حزبی ب<strong>و</strong>د.‏هرچند سلطانعلی کشتمند از رهبران جناحپرچم به فشار ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها در اين م<strong>و</strong>رداشاره نمی کند اما از دش<strong>و</strong>اری تشکيلحک<strong>و</strong>مت مشترک با جناح خلق سخن می گ<strong>و</strong>يد409www.goftaman.<strong>com</strong>اعضای آن<strong>و</strong> بسياری ازجناح را شريک افکار <strong>و</strong> اعمال امين تلقیمی کند.ا<strong>و</strong>می ن<strong>و</strong>يسد:«اکثريت قاطع(جناحخلق)در سياست های امين اشتراک فکری<strong>و</strong>عملی داشتند <strong>و</strong> اکثريت قاطع پری ها<strong>و</strong>مردم بر ايشان هيچگ<strong>و</strong>نه اعتمادینداشتند.»‏ کشتمند در حالی که شرکتاسداالله سر<strong>و</strong>ری رئيس پيشين سازماناستخباراتی"اگسا"<strong>و</strong> جمعی ديگر از خلقیها را در حک<strong>و</strong>مت ا<strong>و</strong>لين اشتباهات رهبریببرک کارمل می پندارد،‏ سپس اين اقداما<strong>و</strong> را ناشی از <strong>و</strong>سعت نظر،‏ عدم تعصب <strong>و</strong>عدم احساس انتقام ج<strong>و</strong>يی م<strong>و</strong>ص<strong>و</strong>ف در کرسیزعامت حزب <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لت تلقی می کند:‏‏«<strong>و</strong>اقعيت اين است که اصلا راه دادن <strong>و</strong>پذيرش <strong>و</strong>ی ‏(اسداالله سر<strong>و</strong>ری)‏ <strong>و</strong> شمار ديگریتحت نام <strong>و</strong>حدت حزبی يکی از اشتباهاتنخستين رهبری حزب ب<strong>و</strong>د که تا حد<strong>و</strong>دی م<strong>و</strong>جبشک <strong>و</strong> ترديد <strong>و</strong> نابا<strong>و</strong>ری مردم نسبت بهادعاهای نظام ن<strong>و</strong>ين می گرديد.‏ درهرحال،‏ رهبری پری ها بد<strong>و</strong>ن تبارز نشانههای تعصب گر<strong>و</strong>هی <strong>و</strong> جناحی،‏ انتقام ج<strong>و</strong>يی<strong>و</strong> کينه <strong>و</strong>رزی،‏ با نظر فراخ سياسی بهساختار متناسب حزبی <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لتی متشکل ازهرد<strong>و</strong>جناح قبلا متخاصم حزب دم<strong>و</strong>کراتيکخلق افغانستان پرداخت <strong>و</strong>باينگ<strong>و</strong>نه خطرازهم پاشيدن بدنه حزب رارفع نم<strong>و</strong>د.»(‏‎16‎‏)‏اما انتنی هايمن ن<strong>و</strong>يسنده <strong>و</strong>پژ<strong>و</strong>هشگرانگليسی حض<strong>و</strong>راسداالله سر<strong>و</strong>ری را در مقامرهبری حزب <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لت <strong>و</strong> تشکيل حک<strong>و</strong>مت مشترکهر د<strong>و</strong> جناح را ناشی از <strong>و</strong>ابستگی مطلقببرک کارمل به ر<strong>و</strong>س ها <strong>و</strong> تحميل خاست ر<strong>و</strong>سها تلقی می کند:«رئيس جمه<strong>و</strong>ر ‏(ببرک410

www.goftaman.<strong>com</strong>قابليت است،‏کارمل)‏ دارایاما <strong>و</strong>ابستگی مطلق ا<strong>و</strong> به ر<strong>و</strong>س ها قدرتشرا محد<strong>و</strong>د می کند.‏ حتا افراد کابينه ا<strong>و</strong>را نيز ر<strong>و</strong>س ها برا<strong>و</strong> تحميل کرده اند.‏زيرامی بينيم که مجب<strong>و</strong>ر شده است پری ها<strong>و</strong>خلقی ها را باهم در کابينهجادهد.»(‏‎17‎‏)‏ميرصاحب کار<strong>و</strong>ال از ه<strong>و</strong>اداران تره کی درجناح خلق نيز بر خلاف سلطانعلی کشتمندتصميم در ايجاد د<strong>و</strong>لت مشترک را زادهفشار ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها ميداند:‏ ‏«م<strong>و</strong>ضعگيری پرچمدر برابر خلقی ها مانند مرحله ا<strong>و</strong>لپير<strong>و</strong>زی قيام ث<strong>و</strong>ر ب<strong>و</strong>د.‏ يعنی م<strong>و</strong>ضعگيریخلقی ها در برابر پری ها در اينمرحله نيز از عين ر<strong>و</strong>ش استفاده ص<strong>و</strong>رت میگيرد.‏ زيرا پری هاادعاداشتند کهنير<strong>و</strong>های مترقی جهان در رأس اتحادش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یبا قب<strong>و</strong>ل ريسک کامل از حقانيت <strong>و</strong>اص<strong>و</strong>ليتپری ها دفاع نم<strong>و</strong>ده است <strong>و</strong> يا اينکهپری ها ب<strong>و</strong>دند که در برابرامين مبارزهنم<strong>و</strong>ده <strong>و</strong> متحمل قربانی گرديده اند<strong>و</strong>غيره.‏ پس خلقی ها در مجم<strong>و</strong>ع محک<strong>و</strong>م اند <strong>و</strong>ده ها حرف ديگر؟ خلاصه اينکه بعدازفشارش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها تصميم گرفته می ش<strong>و</strong>د کهدر مرحله ا<strong>و</strong>ل حداقل يک تعادل نسبی <strong>و</strong>ميکانيکی را بپذيرد.‏ برای اين منظ<strong>و</strong>رمنحيث پرنسيپ معيارهای مرحله ا<strong>و</strong>ل قيامث<strong>و</strong>ر(‏‎7‎ث<strong>و</strong>ر‎1357‎‏)‏ را قب<strong>و</strong>ل نم<strong>و</strong>ده <strong>و</strong>اکثريتاعضای کميته مرکزی <strong>و</strong> ش<strong>و</strong>رای انقلابی حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق را دع<strong>و</strong>ت می نمايندالبتهکسانيکه به تح<strong>و</strong>لات جديد م<strong>و</strong>افقب<strong>و</strong>دند.»(‏‎18‎‏)‏411www.goftaman.<strong>com</strong>مشترک جناحنخستين حک<strong>و</strong>متخلق <strong>و</strong> پرچم به رهبری ببرک کارمل درر<strong>و</strong>زهای پايانی دسمبر‎1979‎تشکيل گرديد کهدرآن اسداالله سر<strong>و</strong>ری <strong>و</strong> سلطانعلی کشتمندبه عن<strong>و</strong>ان معا<strong>و</strong>نين <strong>و</strong>ی تعيين گرديدند.‏سر<strong>و</strong>ری در حک<strong>و</strong>مت تره کی <strong>و</strong>امين رياستسازمان امنيت د<strong>و</strong>لت را به اسم ‏"اگسا"‏به د<strong>و</strong>ش داشت <strong>و</strong> شخصااز مستنطقين <strong>و</strong>شکنجه گران سلطانعلی کشتمند ب<strong>و</strong>د.‏ دراين حک<strong>و</strong>مت <strong>و</strong>زارت دفاع به محمدرفيع ازجناح پرچم <strong>و</strong> <strong>و</strong>زارات داخله بهسيدمحمدگلابز<strong>و</strong>ی عض<strong>و</strong> جناح خلق تعلق گرفت.‏در رأس سازمان امنيت د<strong>و</strong>لت،‏ نجيب االله ازرهبران جناح پرچم قرار گرفت <strong>و</strong> نامسازمان مذک<strong>و</strong>ر از ‏"کام"به"خاد"تغيريافت.‏ جناح پرچم در بخش رهبری حزب نيزامتياز بيشتر گرفت.‏ اعضای بير<strong>و</strong>ی سياسیحزب متشکل از چهار نفر پری شامل:‏ ببرککارمل،‏ سلطانعلی کشتمند،‏ اناهيتاراتبزاد <strong>و</strong> ن<strong>و</strong>راحمدن<strong>و</strong>ر <strong>و</strong> سه نفراز جناح خلقشامل صالح محمد زيری،‏ دستگير پنجشيری<strong>و</strong>اسداالله سر<strong>و</strong>ری می شد.‏ صالح محمدزيری<strong>و</strong>دستگيرپنجشيری در نخستين ر<strong>و</strong>ز حاکميتببرک کارمل به زندان پلچرخی افگندهشدند اما يک ر<strong>و</strong>ز بعد در نتيجهفشارش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها از زندان آزاد شدند <strong>و</strong><strong>و</strong>ارد هيئات رهبری حزب <strong>و</strong> کابينه حک<strong>و</strong>متکارمل گرديدند.‏ هر چند اسداالله سر<strong>و</strong>ری بهز<strong>و</strong>دی از عض<strong>و</strong>يت در رهبری حزب <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لتمحر<strong>و</strong>م گرديد <strong>و</strong> به حيث سفير به منگ<strong>و</strong>ليافرستاده شد اما علی رغم آن حک<strong>و</strong>مت مشترکد<strong>و</strong> جناح حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق با برتریجناح پرچم در داخل حزب <strong>و</strong> حاکميت ادامه412

www.goftaman.<strong>com</strong>نخستين حک<strong>و</strong>متاعضایيافت.‏ حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق به رهبر ی ببرک کارملصدراعظمبه عن<strong>و</strong>ان رئيس ش<strong>و</strong>رای انقلابی <strong>و</strong> عبارت ب<strong>و</strong>د از:‏‏(خلقی)‏معا<strong>و</strong>ن صدراعظم اسداالله سر<strong>و</strong>ری <strong>و</strong>زيرمعا<strong>و</strong>ن صدراعظم <strong>و</strong> سلطانعلی کشتمند ‏(پری)‏پلان <strong>و</strong>زيردفاع(پری)‏محمدرفيع ‏(نزديک به ر<strong>و</strong>سشاه محمدد<strong>و</strong>ست<strong>و</strong>زيرخارجه باپری ها)‏ها<strong>و</strong>دارای ر<strong>و</strong>ابط بيشتر <strong>و</strong>زيرداخله(خلقی)‏سيدمحمدگلابز<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>تربيهتعليم <strong>و</strong>زير اناهيتاراتب زاد ‏(پری)‏<strong>و</strong>زيرماليه(پری)‏عبدال<strong>و</strong>کيل ترانسپ<strong>و</strong>رت(خلقی)‏شيرجان مزد<strong>و</strong>ريا<strong>و</strong>زير ‏(خلقی)‏محمداسلم <strong>و</strong>طنجار<strong>و</strong>زيرمخابرات کلت<strong>و</strong>ر<strong>و</strong> اطلاعات <strong>و</strong>زير سربلند عبدايد ‏(پری)‏<strong>و</strong>زيرعدليه(پری)‏عبدالرشيدآرين صنايعمعادن <strong>و</strong> <strong>و</strong>زير محمداسماعيل دانش ‏(خلقی)‏‏(پری)‏سرحدات فيض محمد<strong>و</strong>زير ‏(خلقی)‏<strong>و</strong>زيرآب <strong>و</strong>برق رازمحمدپکتين ‏(خلقی)‏<strong>و</strong>زيرتحصيلات عالی گلداد ‏(خلقی)‏<strong>و</strong>زيرف<strong>و</strong>ايدعامه نظرمحمد ‏(نزديک به ر<strong>و</strong>ستجارت محمدخان جلالر<strong>و</strong>زير حزبها<strong>و</strong>دارای ر<strong>و</strong>ابط باهرد<strong>و</strong>جناح عامه(دارای<strong>و</strong>زيرصحت عظيم محمدابراهيم ر<strong>و</strong>ابط نزديک با پری ها)‏فضل رحيم مهمند<strong>و</strong>زيرزراعت <strong>و</strong>اصلاحات ارضی‏(پری)‏نجيب االله رئيس سازمان استخبارات د<strong>و</strong>لت ياخاد(پری)‏413www.goftaman.<strong>com</strong>برخ<strong>و</strong>رد با طرفداران امين در جناح خلق:‏برخ<strong>و</strong>رد جناح پرچم در مح<strong>و</strong>رحاکميت باه<strong>و</strong>ادارن شاخه حفيظ االله امين در جناحخلق با خشم <strong>و</strong>خش<strong>و</strong>نت آغاز شد.‏ هر چندزمام داران پری که شمار کثير شان اززندانهای حاکمان خلقی رها شده ب<strong>و</strong>دند درصدد انتقام از جناح خلق ب<strong>و</strong>دند،‏ امافشار ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها مانع تعميم خش<strong>و</strong>نت <strong>و</strong>انتقام عليه جناح خلق گرديد.‏ مجازات ازس<strong>و</strong>ی حک<strong>و</strong>مت ببرک کارمل <strong>و</strong> جناح پرچم بهشمار معد<strong>و</strong>دی از اعضای جناح خلق بهعن<strong>و</strong>ان باند حفيظ االله امين اِعمال شد.‏ ازميان هزاران نفر اعضای جناح خلق کمتراز د<strong>و</strong> صد تن به عن<strong>و</strong>ان باند اميندستگير <strong>و</strong> زندانی گرديدند.‏ عبدالقد<strong>و</strong>سغ<strong>و</strong>ربندی <strong>و</strong>زير تجارت در کابينه امينتعداد اين زندانيان را يکصد<strong>و</strong>چهل تن میخ<strong>و</strong>اند.‏ نظيف االله نهضت سفير افغانستان درکي<strong>و</strong>با <strong>و</strong> از ه<strong>و</strong>اداران خلقی امين که درميان دستگير شدگان <strong>و</strong> زندانيان ب<strong>و</strong>د شمارخلقی های زندانی شده ی ه<strong>و</strong>ادار امين رادر پايتخت <strong>و</strong> <strong>و</strong>لايات به بيش از ‎164‎تن<strong>و</strong>انم<strong>و</strong>د می کند.(‏‎19‎‏)‏از ميان اين همه زندانيان خلقی ه<strong>و</strong>ادارامين در جناح خلق که بيشترصاحباناقتدار در عرصه های نظامی <strong>و</strong> ملکیحک<strong>و</strong>مت امين <strong>و</strong> جناح خلق ب<strong>و</strong>دند تنهاسيزده نفر در ماه های نخست حاکميت ببرککارمل(‏‎14‎ج<strong>و</strong>ن ‎1980‎‏)اعدام شدند.‏ اينافراد عبارت ب<strong>و</strong>دند از:‏ صديق عالميارمنشی کميته مرکزی حزب <strong>و</strong><strong>و</strong>زيرپلان،‏ صاحبجان صحرايی <strong>و</strong>زير سرحدات،‏ انجنير ظريف414

www.goftaman.<strong>com</strong>در کابينه<strong>و</strong>زير مخابراتامين،‏ اسداالله امين رئيس ‏"کام"‏ سازماناستخبارات د<strong>و</strong>لت برادر زاده حفيظ االلهامين،‏ عبداالله امين برادر امين،‏ علیشاه پيمان ق<strong>و</strong>ماندان عم<strong>و</strong>می پ<strong>و</strong>ليس،‏جانداد ق<strong>و</strong>ماندان گارد رياست جمه<strong>و</strong>ری،‏اقبال آمر امنيت گارد،‏ <strong>و</strong>د<strong>و</strong>د رئيسمخابره گارد،‏ عارف عالميار رئيسترانسپ<strong>و</strong>رت،‏ <strong>و</strong>زير زيرک يا<strong>و</strong>ر حفيظ االلهامين،‏ عمر <strong>و</strong>ردک رئيس تحقيق <strong>و</strong> سيدعبدااللهق<strong>و</strong>ماندان زندان پلچرخی.‏پس ازاعدام گر<strong>و</strong>پ نخستِ‏ نزديکان <strong>و</strong>ه<strong>و</strong>اداران امين،‏ د<strong>و</strong>مين د<strong>و</strong>ر اعدامهمراهان حاکميت ا<strong>و</strong> عملی نشد.‏ در ميانافرادی که در ن<strong>و</strong>بت د<strong>و</strong>م مجازات،‏ به مرگمحک<strong>و</strong>م شده ب<strong>و</strong>دند اعضای ارشد حک<strong>و</strong>مت امين<strong>و</strong> رهبران حزبی د<strong>و</strong>ران حاکميت ا<strong>و</strong> قرارداشتند.‏ داکترشاه <strong>و</strong>لی <strong>و</strong>زير خارجه،‏ محم<strong>و</strong>دس<strong>و</strong>ما <strong>و</strong>زير تحصيلات عالی ‏،عبدالرشيدجليلی<strong>و</strong>زيرزراعت،‏ عبدالحکيم شرعی ج<strong>و</strong>زجانی<strong>و</strong>زيرعدليه <strong>و</strong> منص<strong>و</strong>ر هاشمی <strong>و</strong>زيرآب <strong>و</strong> برقاعضای بير<strong>و</strong>ی سياسی حزب دم<strong>و</strong>کرايتک خلقدر ليست افراد م<strong>و</strong>رد اعدام ب<strong>و</strong>دند.‏عبدالقد<strong>و</strong>س غ<strong>و</strong>ربندی <strong>و</strong>زير تجارت کابينهامين که نيز به جزای اعدام محک<strong>و</strong>م شدهب<strong>و</strong>د عدم تطبيق اين جزا را ناشی ازمخالفت افسران جناح خلق عليه حکم اعدامافراد مذک<strong>و</strong>ر در داخل حاکميت ميداند:‏‏«بنا بر پشتيبانی ژنرالان <strong>و</strong> افسرانبلند پايه خلقی که در جبهات جنگ عملابا دشمن می رزميدند ب<strong>و</strong>سيله مکاتب،‏شفرها <strong>و</strong> برگزاری ميتينگ های اعتراضيهصدای مخالفت خ<strong>و</strong>د را عليه اين احکام415www.goftaman.<strong>com</strong>که بناکردند بلندظالمانه تطبيقرا احکام نت<strong>و</strong>انستند آن بر نمايند.»(‏‎20‎‏)‏جل<strong>و</strong>گيری از سرک<strong>و</strong>بی بيشتردر ر<strong>و</strong>س ها خلقیبيشتر اعدام شمار طرفداران امين <strong>و</strong> نقشخلق جناح در امين شاخه های نم<strong>و</strong>دند؛ همانگ<strong>و</strong>نه که دربازدارنده ايفا اعدامزمان حاکميت جناح خلق <strong>و</strong> امين از به خص<strong>و</strong>ص از اعدامپری ها بيشتر تعداد علی رغمجل<strong>و</strong>گيری کردند.‏ رهبران آنها مام<strong>و</strong>رين عالیآنکه ه<strong>و</strong>اداران امين <strong>و</strong> به خص<strong>و</strong>صاظهارات خ<strong>و</strong>د در حک<strong>و</strong>مت ا<strong>و</strong> رتبه سق<strong>و</strong>ط حک<strong>و</strong>مت حزبفر<strong>و</strong>پاشی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> پس از نظامیمخالفت به تجا<strong>و</strong>ز دم<strong>و</strong>کراتيک خلق در به سرزنش جناح پرچمش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی سخن گفتند <strong>و</strong> در<strong>و</strong>قتی آنها رهبران آن پرداختند اما <strong>و</strong> ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>د<strong>و</strong>ران پرستر<strong>و</strong>يکای گ<strong>و</strong>رباچف در کابل ازسياست مصالحه ملی نجيب االله در بد<strong>و</strong>ن هيچزندان پلچرخی بير<strong>و</strong>ن شدند حالیاعتراضی به اين حک<strong>و</strong>مت پي<strong>و</strong>ستند؛ در افغانستاننير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در که هن<strong>و</strong>ز تمام عرصه های حياتاين حک<strong>و</strong>مت در <strong>و</strong> ب<strong>و</strong>د می<strong>و</strong>ابستگی کامل به ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به سر در برد.‏درکرسیمدارا ببرک کارمل؛ ميانه ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> حاکميت:‏<strong>و</strong>ببرک کارمل علی رغم شعارهای تند ا<strong>و</strong>ل،‏ سياست متفا<strong>و</strong>ت ازاحساساتی بيانيه مخالفينبرابر در حاکمان پيشين خلقی را پيشحاکميت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق در ميانه ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>اردنرمش <strong>و</strong> با ا<strong>و</strong> گرفت.‏ نخستين گامدر <strong>و</strong> ميدان حاکميت شد 416

www.goftaman.<strong>com</strong>زندان رادر<strong>و</strong>ازه هایبر<strong>و</strong>ی هزاران زندانی مخالف باز کرد.‏ ا<strong>و</strong>در د<strong>و</strong>مين بيانيه که به تشريح خط مشیحک<strong>و</strong>مت خ<strong>و</strong>يش پرداخت از تصحيح خبط هایپيشين حاکمان حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong> ازجبران فجايع د<strong>و</strong>ران حاکميت آنها سخن گفت.‏هر چند ا<strong>و</strong> هيئات حاکميت جديد را بهرهبری خ<strong>و</strong>دش ادامه دهنده ی اهداف ک<strong>و</strong>دتایث<strong>و</strong>ر به نام آرمان های <strong>و</strong>الای انقلاب ث<strong>و</strong>رخ<strong>و</strong>اند.‏ کارمل اظهار داشت:‏ ‏«ش<strong>و</strong>رای جديدانقلابی جمه<strong>و</strong>ری دم<strong>و</strong>کراتيک افغانستان خ<strong>و</strong>درا ادامه دهنده <strong>و</strong> تکامل دهنده آرمانهای <strong>و</strong>الای انقلاب ث<strong>و</strong>ر اعلام می دارد <strong>و</strong><strong>و</strong>ظيفه ا<strong>و</strong>لی خ<strong>و</strong>د ميداند که انقلاب رهايیبخش ث<strong>و</strong>ر را در صراط المستقيم سمت دهد،‏اشتباهات <strong>و</strong> خطاهای مهلک <strong>و</strong> غم انگيز راتصحيح <strong>و</strong> اصلاح نمايد،‏ فجايع را جبران کند<strong>و</strong> بحران را رفع نمايد.»‏ ببرک کارمل مرحلهجديد حاکميت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق را بهزعامت خ<strong>و</strong>د چرخشی از ظلم <strong>و</strong> <strong>و</strong>حشت بس<strong>و</strong>یخ<strong>و</strong>ش بختی خ<strong>و</strong>اند <strong>و</strong> از ايجاد دم<strong>و</strong>کراسی<strong>و</strong>اقعی سخن گفت:‏ ‏«اين چرخشی است از ظلم<strong>و</strong> <strong>و</strong>حشت بس<strong>و</strong>ی خ<strong>و</strong>ش بختی،‏ بس<strong>و</strong>ی آيندهتابناک،‏ دم<strong>و</strong>کراسی <strong>و</strong>اقعی،‏ آزادی <strong>و</strong>برابری <strong>و</strong> عدالت <strong>و</strong> ايجاد جامعه <strong>و</strong>اقعًادم<strong>و</strong>کراتيک.‏ چرخشی است از جنگ <strong>و</strong> نفاقداخلی بس<strong>و</strong>ی صلح،‏ بس<strong>و</strong>ی اعتلای <strong>و</strong>حدت ملی<strong>و</strong> برادری مليت ها.‏ . ببرک کارملخ<strong>و</strong>اهان پايان جنگ مخالفان شد <strong>و</strong> اين جنگرا،‏ جنگ برادرکشی ناميد.‏ ا<strong>و</strong> اظهارداشت:‏ ‏«تمام هم<strong>و</strong>طنان مسلمانيکه در اثرظلم <strong>و</strong> ستم حفيظ االله امين خ<strong>و</strong>ن آشام چهدر خارج کش<strong>و</strong>ر پناه گزينند <strong>و</strong> يا در«417www.goftaman.<strong>com</strong>ناآگاهانه <strong>و</strong>داخلياانتقام ج<strong>و</strong>يانه در اثر تحريکاتستمگران <strong>و</strong> دشمنان داخلی <strong>و</strong> خارجی بهبرادرکشی مشغ<strong>و</strong>ل اند برادرانه <strong>و</strong>صادقانهدع<strong>و</strong>ت ميگردد که به سرزمين مستقل <strong>و</strong>صلحج<strong>و</strong>ی پدری <strong>و</strong> مادری خ<strong>و</strong>د،‏ افغانستانمحب<strong>و</strong>ب باتمام آزادی <strong>و</strong> اطمينان ع<strong>و</strong>دت کنندسلاح های دشمن را به د<strong>و</strong>لت انقلابی <strong>و</strong>ملیخ<strong>و</strong>د تح<strong>و</strong>يل دهند،‏ به برادرکشی خاتمه دهند<strong>و</strong> دا<strong>و</strong>طلبانه آرامش <strong>و</strong> مصئ<strong>و</strong>نيت را درکش<strong>و</strong>ر باز گردانند.»(‏‎21‎‏)‏کارمل در ت<strong>و</strong>ضيح خط مشی د<strong>و</strong>لت خ<strong>و</strong>يشآزادی زندانيان سياسی را اعلان کرد،‏ ازمنع ت<strong>و</strong>قيف <strong>و</strong> تعقيب خ<strong>و</strong>د سرانه افراد <strong>و</strong>منع تفتش منازل <strong>و</strong> عقايد خبر داد.‏ ا<strong>و</strong>انجام اين اقدامات را از <strong>و</strong>ظايف مبرمد<strong>و</strong>لت خ<strong>و</strong>اند:«اعلام آزادی تمام زندانيانسياسی که از دم ساط<strong>و</strong>ر حفيظ االله امينتبهکار،‏ سر به سلامت برده باشند <strong>و</strong> درشرايط لازم لغ<strong>و</strong> قان<strong>و</strong>ن اعدام.‏ لغ<strong>و</strong> تماممقررات ضد دم<strong>و</strong>کراتيک <strong>و</strong> ضد انسانی <strong>و</strong>منع گرفتاريها،‏ ت<strong>و</strong>قيف ها<strong>و</strong> تعقيبات خ<strong>و</strong>دسرانه <strong>و</strong> تفتيش منازل <strong>و</strong>عقايد...‏پس ازاعلان آزادی زندانيان سياسی ازس<strong>و</strong>ی کارمل بر<strong>و</strong>ز هفتم جن<strong>و</strong>ری ‎1980‎هزارانزندانی که متعلق به گر<strong>و</strong>ه های مختلفسياسی،شامل جريانهای چپ مائ<strong>و</strong>ئيست،‏فراکسي<strong>و</strong>نهای مختلفی برآمده از جريانشعله جا<strong>و</strong>يد،‏ گر<strong>و</strong>ه های سازا<strong>و</strong>سفزا مرب<strong>و</strong>طبه جريان محفل انتظار برهبری محمدطاهربدخشی <strong>و</strong>بحرالدين باعث،‏ حزب س<strong>و</strong>سيالدمکرات ياافغان ملت،‏ تنظيم ها<strong>و</strong>احزاباسلامی <strong>و</strong>غيره می شدند از زندان پلچرخی(22)«418

www.goftaman.<strong>com</strong>گرديدند.‏آزاداعضای زندانی جناح پرچم قبل ازآنآزادشدهزندان از تاسحرگاه‎28‎دسمبر‎1979‎ طی هژدهب<strong>و</strong>دند.به ق<strong>و</strong>ل سلطانعلی کشتمند حد<strong>و</strong>د‎1980‎در ‎27‎دسمبر‎1979‎تا‎15‎جن<strong>و</strong>ری ر<strong>و</strong>ز از زندانهایزندانی سياسی از شانزده هزار <strong>و</strong><strong>و</strong>لايات آزادشدند.(‏‎23‎‏)‏کابل بر<strong>و</strong>زهای<strong>و</strong>لايات نيز زندانيان سياسی از سيزدهمر<strong>و</strong>ز گرديدند.‏ ‎12‎<strong>و</strong>‎13‎جن<strong>و</strong>ری‎1980‎آزاد عزای<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ز شهداء ياد<strong>و</strong>ب<strong>و</strong>د جن<strong>و</strong>ری ر<strong>و</strong>ز مراسم فاتحهاعلان شد.‏ کش<strong>و</strong>ر ملی در <strong>و</strong>گرديد کابل برپا شهر مساجد خ<strong>و</strong>انی در ببرک کارمل غرض شرکت دراين مراسم بهرفت.‏شهر مساجد يکی از راستای تعميماقدام ديگرببرک کارمل در اجتماعیپايگاه گسترش <strong>و</strong> مشر<strong>و</strong>عيت <strong>و</strong>طن ب<strong>و</strong>د.‏حاکميتش تشکيل جبهه ملی پدر کمسي<strong>و</strong>نی رابنام کميسي<strong>و</strong>ن عالی تدارکا<strong>و</strong> <strong>و</strong>طن تعين کردکنگره م<strong>و</strong>ٔسس جبهه ملی پدر شاملکه در آن برخی افراد غيرحزبی نيز داکتراسداالله حبيب،‏ داکترچ<strong>و</strong>ن:‏ ب<strong>و</strong>دند <strong>و</strong>زارتسعيدافغانی،‏ عبدالحی حبيبی مشا<strong>و</strong>ر اطلاعات <strong>و</strong>کلت<strong>و</strong>ر،‏ علی محمدزهما،‏ عبدالر<strong>و</strong>فداکترليبيا،‏ در بين<strong>و</strong>اسفير فرهنگ،‏ميرمحمدصديق عبدال<strong>و</strong>احدسرابی،‏ اعضای جبهه ملیداکترمجا<strong>و</strong>راحمدزيار<strong>و</strong>غيره.‏ ج<strong>و</strong>زایجلسه‎25‎ در عض<strong>و</strong> پدر<strong>و</strong>طن با تص<strong>و</strong>يبجبهه را منش<strong>و</strong>ر <strong>و</strong> ‎1360‎شرکت نم<strong>و</strong>دند کردند.‏رنگاز اپريل رنگ بيرق در تغير سياه پيشسرخ <strong>و</strong> سرخ به سه رنگ سبز زمان استردادکه در ک<strong>و</strong>دتای ث<strong>و</strong>ر از انگليسهااستقلال سياسی افغانستان از 198021،419900.www.goftaman.<strong>com</strong>خاناالله امانت<strong>و</strong>سط اقداماتاز انتخاب شده ب<strong>و</strong>د،‏ بخش ديگر <strong>و</strong>جهت جبران افراط گری ها ببرک کارمل در اشتبهات حاکمان خلقی حزب دم<strong>و</strong>کراتيکفرمانتعديل در اصلاحات <strong>و</strong> خلق ب<strong>و</strong>د.‏ تقسيمکه مرب<strong>و</strong>ط به اصلاحات <strong>و</strong> شماره‎8‎ گام های حک<strong>و</strong>متبخش ديگر از اراضی می شد جهت گسترش پايگاه اجتماعیکارمل در آگستدرب<strong>و</strong>د.‏ حک<strong>و</strong>مت فرمانم<strong>و</strong>رد ‎1981‎‏(سرطان‎1360‎‏)تعديلات در حاکميتاصلاحات ارضی که در شماره سپس دراعلان شد.‏ شده ب<strong>و</strong>د تره کی صادر تعديلاتیديگر بار ‎1984‎‏(دل<strong>و</strong>‎1362‎‏)‏ فبر<strong>و</strong>ری برنامه های <strong>و</strong>سيعترآمد.‏ فرمان شماره در برای جلب دهقانان <strong>و</strong>بخش زراعت <strong>و</strong> در م<strong>و</strong>ٔسساتزارعين ر<strong>و</strong>ی دست گرفته شد.‏ ايجادتعا<strong>و</strong>نی برای کمک دراين م<strong>و</strong>رد علی رغم آن ببرک کارمل تحققگرديد.‏ گسترشجهت استحکام <strong>و</strong> در اصلاحات ارضی را میبرگشت ناپذير الزامی <strong>و</strong> انقلاب ث<strong>و</strong>ر پنداشت <strong>و</strong>آنرام<strong>و</strong>جب تضمين انقلاب تلقیحاکميت نجيبزمان رهبری <strong>و</strong> سپس در ميکرد.‏ فرمان مرب<strong>و</strong>ط به اصلاحاتکه رسمًا االله ب<strong>و</strong>د لغ<strong>و</strong>شد.‏ارضی جهت تق<strong>و</strong>يتببرک کارمل در ديگر گام پايگاه اجتماعی حاکميت خ<strong>و</strong>يش به خص<strong>و</strong>صد<strong>و</strong>در پشت<strong>و</strong>ن قبايلی جامعه ميان در تلاش برای کسب حمايتدي<strong>و</strong>رند س<strong>و</strong>ی مرز ژنرال محمدنبی عظيمی عض<strong>و</strong>قبايل ب<strong>و</strong>د.‏ ه<strong>و</strong>اداران ببرکاز <strong>و</strong> جناح پرچم ارشد ‏"سياست هایاز را کارمل اين اقدام ا<strong>و</strong> تلقی می کند که:‏قابل قب<strong>و</strong>ل <strong>و</strong>زيرکانه"‏ قبايل پيش رفت <strong>و</strong>‏«تاسطح خ<strong>و</strong>يشا<strong>و</strong>ندی با 42088

www.goftaman.<strong>com</strong>دخترش(اناهيتا)رابه حباله نکاح(صفدر)‏عض<strong>و</strong> نشنل ع<strong>و</strong>امی پارتی درآ<strong>و</strong>رد.‏ اما اينسياست در سپتامبر ‎1980‎با شهادت ناگهانیفيض محمدخان <strong>و</strong>زيراق<strong>و</strong>ام <strong>و</strong> قبايل کهبرای مذاکره <strong>و</strong> ايجاد صلح به قبيلهخ<strong>و</strong>يش حدران رفته ب<strong>و</strong>د با بن بست م<strong>و</strong>اجهشد <strong>و</strong> فيض محمد با پنج نفر از همراهانشناج<strong>و</strong>انمردانه <strong>و</strong> مخالف تمام شئ<strong>و</strong>ن <strong>و</strong>عنعنات افغانی ت<strong>و</strong>سط اق<strong>و</strong>امش در ځدرانبه ضرب گل<strong>و</strong>له کشته شدند.»(‏‎24‎‏)‏پس از فيض محمدکه سليمان لايق به <strong>و</strong>زارتاق<strong>و</strong>ام <strong>و</strong> قبايل رسيد برنامه های د<strong>و</strong>لتدر م<strong>و</strong>رد جذب حمايت قبايل افزايش يافت.‏صدها نفر از افراد قبايل پاکستان جهتتحصيل به ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> کش<strong>و</strong>رهای ار<strong>و</strong>پای شرقیفرستاده شدند.‏ در سال‎1985‎ شمار اينافراد به پنجصد نفر می رسيد.‏ سازماناستخبارات د<strong>و</strong>لت ‏(خاد)‏ <strong>و</strong> <strong>و</strong>زارت اق<strong>و</strong>ام <strong>و</strong>قبايل پ<strong>و</strong>ل های هنگفتی را در جلب حمايتقبايل از د<strong>و</strong>لت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق بهمصرف رسانيدند.‏ حک<strong>و</strong>مت ببرک کارمل حتاتلاش کرد تا ر<strong>و</strong>ابط با قبايل د<strong>و</strong> س<strong>و</strong>یدي<strong>و</strong>رندرادرچهارچ<strong>و</strong>ب ق<strong>و</strong>انين د<strong>و</strong>لتی تنظيمکند.‏دراپريل‎1980‎کميته مرکزی حزب دم<strong>و</strong>کراتيکخلق همکاری با قبايل را بخشی از سياستهای حزب <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لت در جهت تأمين صلحخ<strong>و</strong>اند <strong>و</strong> در اص<strong>و</strong>ل جمه<strong>و</strong>ری دم<strong>و</strong>کراتيکافغانستان از نقش سران <strong>و</strong>بزرگان قبايلدر ايجاد <strong>و</strong> گسترش صلح سخن رفت.‏ اماسياست های ببرک کارمل در م<strong>و</strong>رد جلب حمايتقبايل از حک<strong>و</strong>متش بسيار م<strong>و</strong>فقيت آميز421www.goftaman.<strong>com</strong>قبايل از ايننب<strong>و</strong>د.‏ سرانپ<strong>و</strong>ل های باد آ<strong>و</strong>رده استفاده کردند امادر جهت حمايت از د<strong>و</strong>لت حزب دم<strong>و</strong>کراتيکخلق تا آنجايی که در برابر سياست هایپاکستان مبنی بر حمايت از مجاهدينبايستندکار عملی <strong>و</strong> م<strong>و</strong>ٔثر انجام ندادند.‏ببرک کارمل در عرصه سياست خارجی نيز باتأنی <strong>و</strong> خ<strong>و</strong>ن سردی گام گذاشت.‏ ا<strong>و</strong> از صلح<strong>و</strong> حسن ر<strong>و</strong>ابط باهمسايگان در مناسباتطرفين سخن زد.‏ <strong>و</strong>ی بر خلاف تره کی <strong>و</strong>امين رهبران مقت<strong>و</strong>ل <strong>و</strong> پيشين د<strong>و</strong>لت حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong> بر خلاف ديدگاه ها <strong>و</strong>ابراز نظرهايش در د<strong>و</strong>ران قبل از حاکميتدر م<strong>و</strong>رد منازعه دي<strong>و</strong>رند <strong>و</strong> م<strong>و</strong>ض<strong>و</strong>عپشت<strong>و</strong>نستان،‏ م<strong>و</strong>ضع آشتی ج<strong>و</strong>يانه بر سراين مسايل اتخاذ کرد.‏ ا<strong>و</strong> در نخستينبيانيه اش از اختلاف با پاکستان بر سردي<strong>و</strong>رند <strong>و</strong>م<strong>و</strong>ض<strong>و</strong>ع پشت<strong>و</strong>نستان تذکری بعملنيا<strong>و</strong>رد.‏ در د<strong>و</strong>مين بيانيه خ<strong>و</strong>د مطالبهحق<strong>و</strong>ق پشت<strong>و</strong>نها<strong>و</strong> بل<strong>و</strong>چ هارا به تصميم <strong>و</strong>اراده خ<strong>و</strong>د شان مرب<strong>و</strong>ط دانست.‏ببرک کارمل با ارسال نامه به آيت االلهخمينی رهبرجمه<strong>و</strong>ری اسلامی ايران نخستين گامرا در جهت تصحيح سياست خارجی د<strong>و</strong>لت حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق برداشت.‏ ا<strong>و</strong>در نامه ایکه به تاريخ ‎12‎جن<strong>و</strong>ری‎1980‎ عن<strong>و</strong>انی خمينین<strong>و</strong>شت ا<strong>و</strong> را برادر بزرگ<strong>و</strong>ار خ<strong>و</strong>اند <strong>و</strong>خ<strong>و</strong>اهان ر<strong>و</strong>ابط نزديک <strong>و</strong>د<strong>و</strong>ستانه با د<strong>و</strong>لتايران شد.‏ کارمل در اين نامه ن<strong>و</strong>شت که:‏‏«اکن<strong>و</strong>ن هيچ عاملی <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د ندارد که م<strong>و</strong>جباختلاف ميان د<strong>و</strong> خلق برادر مسلمانافغانستان <strong>و</strong> ايران <strong>و</strong> ميان جمه<strong>و</strong>ری422

www.goftaman.<strong>com</strong>افغانستان <strong>و</strong>دم<strong>و</strong>کراتيکجمه<strong>و</strong>ری اسلامی ايران ش<strong>و</strong>د.»(‏‎25‎‏)‏دش<strong>و</strong>اريها <strong>و</strong> محد<strong>و</strong>ديت های کارمل:‏در حالی که ببرک کارمل بر خلاف حاکمانپيشين حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق در ر<strong>و</strong>زهاینخست حاکميت خ<strong>و</strong>يش در<strong>و</strong>ازه های زندان رابر<strong>و</strong>ی مخالفين د<strong>و</strong>لت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقگش<strong>و</strong>د <strong>و</strong> با همسايگان از تأمين رابطهد<strong>و</strong>ستی <strong>و</strong> اعتماد سخن گفت،‏ اما در عملسياست های ا<strong>و</strong> نه تنها از ميزان مخالفت<strong>و</strong> مخاصمت عليه حاکميت حزب مذک<strong>و</strong>ر درداخل <strong>و</strong> خارج نکاست بلکه برعکس اينمخالفت ها گسترش يافت.‏ چرا چنين شد؟ع<strong>و</strong>امل <strong>و</strong> انگيزه های اصلی ناکامی <strong>و</strong>نات<strong>و</strong>انی های سياست ببرک کارمل <strong>و</strong> حک<strong>و</strong>متا<strong>و</strong> در چه نهفته ب<strong>و</strong>د؟<strong>و</strong>قتی پاسخ اين پرسش از زبان <strong>و</strong> قلماعضای حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong> به <strong>و</strong>يژه ازجناح پرچم <strong>و</strong> از ه<strong>و</strong>اداران ببرک کارملبير<strong>و</strong>ن ش<strong>و</strong>د مقصر <strong>و</strong> مسئ<strong>و</strong>ل اصلی تمامناکامی ها،‏ امپرياليزم <strong>و</strong> ارتجاع منطقهبه رهبری پاکستان <strong>و</strong> کش<strong>و</strong>رهای مرتجع عربیاست که با دخالت خ<strong>و</strong>د در افغانستان <strong>و</strong>حمايت از جنگ عليه د<strong>و</strong>لت حزب دم<strong>و</strong>کراتيکخلق <strong>و</strong> انقلاب ث<strong>و</strong>ر راه رابر<strong>و</strong>ی تحقق اهدافانقلاب <strong>و</strong> گسترش حاکميت انقلابی در کش<strong>و</strong>ربستند.‏ آيا <strong>و</strong>اقعاًچنين ب<strong>و</strong>د؟بد<strong>و</strong>ن ترديد دخالت د<strong>و</strong>لت ها <strong>و</strong>کش<strong>و</strong>رهایمخالف ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> مخالف حاکميت حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق در حمايت از مجاهدين بخشیاز ع<strong>و</strong>امل نات<strong>و</strong>انی ببرک کارمل <strong>و</strong> حک<strong>و</strong>متا<strong>و</strong> ب<strong>و</strong>د،‏ اما بخش عمده اين ضعف <strong>و</strong> شکست423www.goftaman.<strong>com</strong>انديشه،‏رابايددرسياست <strong>و</strong> عملکرد م<strong>و</strong>ص<strong>و</strong>ف جستج<strong>و</strong>کرد.‏ببرک کارمل در رهبری <strong>و</strong>حاکميت خ<strong>و</strong>ددش<strong>و</strong>اريها <strong>و</strong>محد<strong>و</strong>ديت های زيادی داشت کهبخشی آن را ازعملکرد حاکمان قبلی حزببه ارث برده ب<strong>و</strong>د،‏ <strong>و</strong>بخشی ديگر در افکار،‏سياست <strong>و</strong> عملکرد م<strong>و</strong>ص<strong>و</strong>ف <strong>و</strong> در م<strong>و</strong>قعيترهبری ا<strong>و</strong> نهفته ب<strong>و</strong>د.‏ اين دش<strong>و</strong>اريها<strong>و</strong>محد<strong>و</strong>ديت ها ت<strong>و</strong>أم با دخالت خارجی عرصهرا در جهت استحکام <strong>و</strong> گسترش پايه هایزعامت <strong>و</strong> حاکميت ا<strong>و</strong> در داخل <strong>و</strong> خارج تنگميکرد <strong>و</strong> پي<strong>و</strong>سته مانع پيشرفت <strong>و</strong> پير<strong>و</strong>زیحاکميت ا<strong>و</strong> در عرصه های مختلف حياتسياسی <strong>و</strong> اجتماعی می گرديد.‏ ايندش<strong>و</strong>اريها <strong>و</strong> محد<strong>و</strong>ديت ها چه ب<strong>و</strong>دند؟ م<strong>و</strong>ٔلفههای نات<strong>و</strong>انی <strong>و</strong> شکست رهبری کارمل را درحزب <strong>و</strong>حاکميت چه چيزی تشکيل می داد؟1- حک<strong>و</strong>مت در چتر حمايت نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی:‏يکی از انگيزه های مخالفت <strong>و</strong> ش<strong>و</strong>رش عليهد<strong>و</strong>لت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق که پس ازحاکميت اين حزب آغاز گرديد به<strong>و</strong>ابستگی آن به ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بر می گشت.‏ جرياناسلامی افغانستان که در زمان جمه<strong>و</strong>ريتمحمددا<strong>و</strong>د با تش<strong>و</strong>يق <strong>و</strong> حمايت پاکستان بهش<strong>و</strong>رش ناکام مسلحانه پرداختند،‏ پس ازحاکميت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق در جهتش<strong>و</strong>راندن مردم عليه اين حاکميت ر<strong>و</strong>ابط <strong>و</strong><strong>و</strong>ابستگی آن را به ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به عن<strong>و</strong>ان نکتهمخالفت آن عليه اسلام م<strong>و</strong>رد تبليغ قرارمی دادند.‏ استدلال به ح<strong>و</strong>ادث گذشتهتاريخی در م<strong>و</strong>رد آسيای ميانه که ر<strong>و</strong>س هاپس از حاکميت کم<strong>و</strong>نيست ها قدم به قدم424

www.goftaman.<strong>com</strong>مناطق پيشبس<strong>و</strong>ی آنآمدند،‏ بخشی از تبليغات مخالفين اسلامیحاکميت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق ب<strong>و</strong>د.‏ <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>دق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در افغانستان به تبليغاتجريان اسلامی که سپس احزاب اسلامی <strong>و</strong>جهادی را تشکيل دادند صحه گذاشت.‏ هيچگ<strong>و</strong>نه ت<strong>و</strong>جيه از س<strong>و</strong>ی د<strong>و</strong>لت حزب دم<strong>و</strong>کراتيکخلق به رهبری ببرک کارمل نمی ت<strong>و</strong>انست بخشبزرگ افکار <strong>و</strong> ذهنيت عامه را قانعبسازد که افغانستان با حمله نظامیش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> حض<strong>و</strong>ر ده ها هزار نير<strong>و</strong>ی نظامیآن به سرن<strong>و</strong>شت کش<strong>و</strong>رهای آسيای ميانهر<strong>و</strong>بر<strong>و</strong>نش<strong>و</strong>د.‏ در حالی که حتا نسل هاید<strong>و</strong>م <strong>و</strong>س<strong>و</strong>م مهاجرين مسلمان آسيای ميانهکه از اشغال ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها <strong>و</strong>حاکميت کم<strong>و</strong>نيستها به افغانستان پناه آ<strong>و</strong>رده ب<strong>و</strong>دند درمناطق مختلف افغانستان به خص<strong>و</strong>ص در شمالزندگی می کردند.‏حض<strong>و</strong>ر نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> ايجاد حاکميتجديد به زعامت کارمل در سايه ايننير<strong>و</strong>ها م<strong>و</strong>جب بر<strong>و</strong>ز بدبينی <strong>و</strong> مخالفتگسترده در جامعه <strong>و</strong>حتا در نهادهای مختلفد<strong>و</strong>لتی گرديد.‏ اعتصاب <strong>و</strong>تظاهرات گستردهشاگردان <strong>و</strong> محصلان معارف <strong>و</strong>مردم شهر کابلدر س<strong>و</strong>مين ماه اشغال حکايت ازاين مخالفتداشت.همچنان ميزان مخالفت <strong>و</strong> نارضايتی درداخل نهادهای د<strong>و</strong>لتی به خص<strong>و</strong>ص در ميانسربازان ارتش از فرار انفرادی <strong>و</strong> دستهجمعی سربازان مشخص ب<strong>و</strong>دکه به ق<strong>و</strong>ل ژنرالمحمدنبی عظيمی ق<strong>و</strong>ماندان فرقه تنها دريک شب از اين فرقه نفراز سربازیبرای د<strong>و</strong>لت جديد دست کشيدند:‏ ‏«در غندفرقه ‎7‎دگرمن(سرهنگ د<strong>و</strong>م)عبدالباقی پسر457220425www.goftaman.<strong>com</strong>عبدالرزاقژنرالخان،‏ تازه به حيث ق<strong>و</strong>ماندان آن مقررشده ب<strong>و</strong>د فقط در يک شب د<strong>و</strong>صد <strong>و</strong> بيست نفرسرباز باسلاح دست داشته خ<strong>و</strong>يش فرارکردند.‏ تبليغات مجاهدين،‏ تش<strong>و</strong>يق خان<strong>و</strong>ادهها<strong>و</strong>بستگان،‏ <strong>و</strong>عظ <strong>و</strong>نصيحت ملاامام ها <strong>و</strong>بزرگان دين،‏ سخن پراگنی های رادي<strong>و</strong>بی.بی.سی،صدای امريکا<strong>و</strong>غيره،‏ ترس ازکشته شدن ت<strong>و</strong>سط نير<strong>و</strong>های مخالف د<strong>و</strong>لت <strong>و</strong>همننگ خدمت کردن برای رژيم کافر <strong>و</strong> ملحدکه اتفاقاًهمزمان باآمدن قطعات نظامیش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به افغانستان به قدرت رسيدهب<strong>و</strong>د،رژيم جديد احساسات <strong>و</strong> ع<strong>و</strong>اطفناسي<strong>و</strong>ناليستی <strong>و</strong>افغانی اين افسران <strong>و</strong>سربازان،‏ ع<strong>و</strong>امل <strong>و</strong>اسباب اين فرارهایدراماتيک را تشکيل می دادند.‏ درا<strong>و</strong>لينماه ها سطح اکمال ارد<strong>و</strong> تاچهل <strong>و</strong> پنجاهفيصدسق<strong>و</strong>ط کردکه مطابق ن<strong>و</strong>رم های نظامینمی ت<strong>و</strong>انست به محاربه داخل گردد.»(‏‎26‎‏)‏م<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>ديت نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ری به همان حديکهترس <strong>و</strong> نگرانی را در ذهنيت جامعه سنتیافغانستان ايجاد کرد،‏ به همان حد ازاعتمادمردم در برابرحاکميت جديد کاست.‏اگرنير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی درزمان حاکميت حفيظاالله امين <strong>و</strong>اردافغانستان شدند اما تاسرنگ<strong>و</strong>نی حک<strong>و</strong>مت امين د<strong>و</strong>رازانظار عامهبه سر می بردند؛ در حالی که نخستينسحرگاه حاکميت ببرک کارمل باحض<strong>و</strong>ر تانکها<strong>و</strong> سربازان ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در جاده های پايتخت<strong>و</strong> ساختمانهای حک<strong>و</strong>متی آغازشد.‏ صرف نظراز هرگ<strong>و</strong>نه ت<strong>و</strong>جيه رسمی <strong>و</strong> قان<strong>و</strong>نی در م<strong>و</strong>ردحض<strong>و</strong>راين نير<strong>و</strong>ها از س<strong>و</strong>ی ببرک کارمل <strong>و</strong>حک<strong>و</strong>مت ا<strong>و</strong>،‏ همزمانی حاکميت کارمل <strong>و</strong>حض<strong>و</strong>ر426

www.goftaman.<strong>com</strong>در جاده هایسربازان ر<strong>و</strong>سیپايتخت <strong>و</strong> شهرهای ديگر کش<strong>و</strong>ر نشان ازتشکيل اين حاکميت در چتر حمايت آننير<strong>و</strong>هاب<strong>و</strong>د.‏ اين همزمانی نه تنهااستقلالحاکميت <strong>و</strong> زعامت جديد را در انظار <strong>و</strong>افکار عامه م<strong>و</strong>رد ترديد قرار داد،‏ بلکهمنتج به بی با<strong>و</strong>ری ذهنيت عم<strong>و</strong>می بهت<strong>و</strong>انايی های حاکميت <strong>و</strong> رهبری آن درتطبيق خط مش <strong>و</strong> تحقق <strong>و</strong>عده هايش گرديد.‏تبليغات گسترده ازس<strong>و</strong>ی مجامع <strong>و</strong>ممالک مخالفش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>حک<strong>و</strong>مت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق بهمخالفت ها در داخل افغانستان عليهش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>حک<strong>و</strong>مت مذک<strong>و</strong>ر دامن زد.‏ نکتهمهم،‏ تأثير گذاری اين تبليغات ب<strong>و</strong>د کهم<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>ديت نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>تشکيل حک<strong>و</strong>متبه رهبری ببرک اين نير<strong>و</strong>ها بسترمساعد <strong>و</strong>مناسب کارمل در سايه اين تأثيرگذاریمحس<strong>و</strong>ب می شد.‏ هرچند که رهبری جديدحزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق،‏ زمام داری در چتر حمايتنظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی را نمی پذيرفت <strong>و</strong> خ<strong>و</strong>د را درم<strong>و</strong>قعيت مشابه با شاه امان االله خان میديد.‏ ببرک کارمل استقبال خ<strong>و</strong>د را ت<strong>و</strong>سطش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها در‎14‎ عقرب ‎1359‎نشانه عدم تجا<strong>و</strong>زش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی خ<strong>و</strong>اند.‏ ا<strong>و</strong> در بازگشت از اين سفردر کابل گفت:‏ ‏«يک س<strong>و</strong>ال ساده ماازدشمنان خ<strong>و</strong>د می نماييم:‏ ارتجاع<strong>و</strong>امپرياليرم از <strong>و</strong>اشنگتن <strong>و</strong> پنتاگ<strong>و</strong>ن تااسلام آباد <strong>و</strong>پيکينگ <strong>و</strong> نير<strong>و</strong>های جنگ طلب<strong>و</strong> مرتجع جهان <strong>و</strong>منطقه خاينانه ادعامیکنندکه گ<strong>و</strong>يا افغانستان آزاد<strong>و</strong> مستقل<strong>و</strong>انقلابی م<strong>و</strong>رد تجا<strong>و</strong>زاتحاد ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی قرارگرفته است.‏ چگ<strong>و</strong>نه از يک کش<strong>و</strong>ر م<strong>و</strong>ردتجا<strong>و</strong>زچنين سربلند<strong>و</strong> پرافتخار ملي<strong>و</strong>ن ها تن427www.goftaman.<strong>com</strong>ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی کبيراتباع اتحاداستقبال <strong>و</strong> پذيرايی مينمايند؟پاسخ اين س<strong>و</strong>ال چ<strong>و</strong>ن شمشير مردمافغانستان بران <strong>و</strong> قاطع است.‏ در <strong>و</strong>اقعيتامردع<strong>و</strong>ت اتحادش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> رهبران عاليقدرحزبی <strong>و</strong>د<strong>و</strong>لتی در رأس رفيق گرامی لي<strong>و</strong>نيدبرژنف از هيئات رهبری حزبی <strong>و</strong>د<strong>و</strong>لتیافغانستان آزاد <strong>و</strong>مستقل دفاع از ارادهمردم افغانستان عليه تجا<strong>و</strong>ز <strong>و</strong> عليهامپرياليزم ميباشد <strong>و</strong> اين مشابه بهدع<strong>و</strong>تی است که پس از حص<strong>و</strong>ل استقلالافغانستان از زمام دار <strong>و</strong>قت،‏ امان االلهغازی بعمل آمده ب<strong>و</strong>د.»(‏‎27‎‏)‏<strong>و</strong>امانکته قابل پرسش اين است که ببرککارمل در مسند رهبری حزب <strong>و</strong> حاکميت تاچه حدی در چتر حمايت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها قرارداشت؟آياتبليغات ‏"ارتجاع <strong>و</strong>امپرياليزم"‏از <strong>و</strong>اشنگتن تاپيکينگ درم<strong>و</strong>رد تجا<strong>و</strong>زنير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>استقرار حاکميت <strong>و</strong>زعامت جديد در چتر حمايت اين نير<strong>و</strong>هانادرست <strong>و</strong> د<strong>و</strong>ر از <strong>و</strong>اقعيت ب<strong>و</strong>د؟اگربخشی ازتبليغات درم<strong>و</strong>رد تجا<strong>و</strong>زنظامیش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی برافغانستان <strong>و</strong> <strong>و</strong>ابستگی رهبری <strong>و</strong>حاکميت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق به نير<strong>و</strong>هایش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ناشی از خص<strong>و</strong>مت های د<strong>و</strong>ران جنگسرد<strong>و</strong> تبليغات امپرياليستی <strong>و</strong>ارتجاعیپنداشته ش<strong>و</strong>د،‏ بخش ديگر،‏ <strong>و</strong>اقعيت های اين<strong>و</strong>ابستگی رامنعکس می ساخت.‏ صرف نظر ازتبليغات امپرياليستی <strong>و</strong>ارتجاعی،‏ انعکاس<strong>و</strong>اقعيت های اين <strong>و</strong>ابستگی را در اظهارات‏"<strong>و</strong>لاديميرسنگيريف"‏ خبرنگار ر<strong>و</strong>ز نامهپر<strong>و</strong>داارگان نشراتی حزب کم<strong>و</strong>نيستاتحادش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی اسبق می ت<strong>و</strong>ان ملاحظه کرد؛428

www.goftaman.<strong>com</strong>شاهدم<strong>و</strong>قعيتخبرنگاری کههای متفا<strong>و</strong>ت ببرک کارمل در کرسی زعامت<strong>و</strong>اقتدار در ارگ کابل <strong>و</strong>در سالهای تنهايی<strong>و</strong> تبعيد در ‏"سريبريانی ب<strong>و</strong>ر"در ح<strong>و</strong>مهمسک<strong>و</strong> ب<strong>و</strong>د.‏ ا<strong>و</strong> باکارمل در هر د<strong>و</strong>م<strong>و</strong>قعييت به گفتگ<strong>و</strong> <strong>و</strong>مصاحبت نشست.‏سنگيريف درم<strong>و</strong>رد سالهای رهبری ببرک کارملدر حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong> حاکميت اينحزب می ن<strong>و</strong>يسد:‏ ‏«ببرک کارمل ازدسمبر‎1979‎تاماه می‎1986‎ مقام های منشیعم<strong>و</strong>می <strong>و</strong>رئيس ش<strong>و</strong>رای انقلابی را به عهدهداشت.‏ ا<strong>و</strong>به ندرت مح<strong>و</strong>طه قصر ‏(ارگ)تاريک<strong>و</strong>دلگير راکه در مرکز کابل م<strong>و</strong>قعيتداشت،‏ ترک می نم<strong>و</strong>د.‏ قصر را از جانببير<strong>و</strong>ن،‏ گارد افغانی محافظت ميکرد.‏احاطه داخل آن ت<strong>و</strong>سط ديسانت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یکنتر<strong>و</strong>ل می شد <strong>و</strong> در در<strong>و</strong>ن عمارات افسراناداره ‎9‎‏"کی.‏ جی.بی"اتحادش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی مسئ<strong>و</strong>ل حفظامنيت ب<strong>و</strong>د.‏ مشا<strong>و</strong>رين ما به کارمل مش<strong>و</strong>رهمی دادند که <strong>و</strong>ی به بير<strong>و</strong>ن از دي<strong>و</strong>ارهایقديمی نر<strong>و</strong>د.‏ اما <strong>و</strong>اقعيت اين ب<strong>و</strong>د کهجايی برای رفتن نداشت:‏ تمام آن سالها،‏چار طرف را شعله های آتش،‏ انفجار <strong>و</strong>د<strong>و</strong>دجنگ فراگرفته ب<strong>و</strong>د.‏ سالهاگذشت،‏ مشا<strong>و</strong>ريناما<strong>و</strong>رفتند،‏آمدندهليک<strong>و</strong>پترهای(چرخبالها)جنگی ماشب <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>زبرفراز قصر چرخ می زدند <strong>و</strong> شبانگاهانسپهر قيرگ<strong>و</strong>ن را با ن<strong>و</strong>ر پرت<strong>و</strong> افشان هار<strong>و</strong>شن نگه ميداشتند.‏پر<strong>و</strong>اضح ب<strong>و</strong>دکه ا<strong>و</strong> رهبر <strong>و</strong>اقعی افغانستاننب<strong>و</strong>د.‏ همه ام<strong>و</strong>ر ت<strong>و</strong>سط مشا<strong>و</strong>رين رهبری میشد.‏ کارمل به شدت ت<strong>و</strong>سط مشا<strong>و</strong>رين درحلقه ب<strong>و</strong>د:‏ مشا<strong>و</strong>ر حزبی،‏ مشا<strong>و</strong>ر ش<strong>و</strong>رای429www.goftaman.<strong>com</strong>ش<strong>و</strong>رایمشا<strong>و</strong>ر انقلابی،‏‏"عم<strong>و</strong>حتا<strong>و</strong>زيران،‏ ر<strong>و</strong>زی درکه شبا خ<strong>و</strong>انده"های"کی.جی.بی"‏ <strong>و</strong>ت<strong>و</strong>سط ادارهداشتند کنارش قرار می آمدند،‏يک تعداد می شدند.‏ ‏"تق<strong>و</strong>يت"‏ بهتمام آنها گشت می نم<strong>و</strong>دند.‏ ديگران بر به عشق <strong>و</strong>س<strong>و</strong>گند خص<strong>و</strong>ص م<strong>و</strong>قع صرف غذا آدم هایمی کردند.‏ د<strong>و</strong>ستی جا<strong>و</strong>يدان ياد رياسال<strong>و</strong>س <strong>و</strong> بنيانگذاران حزباز پنجشيری دستگير ببرکحک<strong>و</strong>مت استقرار خلق دم<strong>و</strong>کراتيک سلطه نظامی-‏<strong>و</strong> حض<strong>و</strong>ر ناشی از کارمل را ‏«نف<strong>و</strong>ذحض<strong>و</strong>ر <strong>و</strong>سلطهسياسی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ميداند:‏ استقرارزمينه ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی سياسی نظامی حاکميت بير<strong>و</strong>کراتيک-نظامی ببرک کارمل رادرين برشساخت.‏ افغانستان مساعد در تکامل تاريخ(؟)،خلق آزادی د<strong>و</strong>ست کش<strong>و</strong>ر،‏ضدقيام های ملی <strong>و</strong> الهام از با باز نيکان عليه دخالت <strong>و</strong>استعماری پدران <strong>و</strong> به پامسلح شد مداخله ابرقدرت ها پيش پيچيده گرديد.‏<strong>و</strong>ضع پيش از خاست،‏ انگيخته ت<strong>و</strong>ده<strong>و</strong> مقا<strong>و</strong>مت خ<strong>و</strong>د جنگ،‏ جهاد گسترشکش<strong>و</strong>ر سر تا سر های مردم در يافت.»(‏‎29‎‏)‏9کار...‏ .»(28)430-2دش<strong>و</strong>اری ت<strong>و</strong>جيه دع<strong>و</strong>ت ازنير<strong>و</strong>های نظامیش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی:‏پاسخ به اين پرسش که چه کسی در کرسیرهبری د<strong>و</strong>لت افغانستان از ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی خ<strong>و</strong>استتا به اين کش<strong>و</strong>ر ق<strong>و</strong>ای نظامی بفرستد يکیاز تنگناها <strong>و</strong>دش<strong>و</strong>اری های ببرک کارمل درآغاز حاکميت ا<strong>و</strong> ب<strong>و</strong>د.‏ <strong>و</strong>قتی ببرک کارملدر نخستين کنفرانس مطب<strong>و</strong>عاتی خ<strong>و</strong>د پس از

www.goftaman.<strong>com</strong>حزب <strong>و</strong>حاکميتاحراز رهبریدر س<strong>و</strong>م جن<strong>و</strong>ری ‎1980‎م<strong>و</strong>رد پرسش خبرنگاررادي<strong>و</strong> بی.بی.سی قرار گرفت،‏ بد<strong>و</strong>ن هيچپاسخی <strong>و</strong>اکنش خشمگينانه نشان داد.‏زمانی که خبرنگار بی.بی.سی از ا<strong>و</strong> پرسيدکه آيا حک<strong>و</strong>مت حفيظ االله امين منحيثحک<strong>و</strong>مت برحال برای سرنگ<strong>و</strong>نی خ<strong>و</strong>د از ق<strong>و</strong>ایش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی دع<strong>و</strong>ت کرد تابه افغانستان بيايد،‏باعصبانيت قطی سگرت دست خ<strong>و</strong>د رابس<strong>و</strong>یخبرنگار پرتاب کرد <strong>و</strong> گفت ‏«نمايندهامپرياليزم پير انگليس!‏ سه بار بهکش<strong>و</strong>رما تجا<strong>و</strong>ز کرديد <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>اب دندان شکندريافت نم<strong>و</strong>ديد!‏ کفايت می کند!»(‏‎30‎‏)‏اين در حالی ب<strong>و</strong>د که ببرک کارمل د<strong>و</strong> ر<strong>و</strong>زقبل در سخنرانی به مناسبت تأسيس حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق ، <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>د ق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی رابه دع<strong>و</strong>ت جمه<strong>و</strong>ری دم<strong>و</strong>کراتيک افغانستانخ<strong>و</strong>اند؛ بد<strong>و</strong>ن آنکه ت<strong>و</strong>ضيح دهد حفيظ االلهامين به عن<strong>و</strong>ان رئيس د<strong>و</strong>لت جمه<strong>و</strong>ریدم<strong>و</strong>کراتيک افغانستان اين دع<strong>و</strong>ت را انجامداد<strong>و</strong> ياا<strong>و</strong> پس از <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>د ق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یمسئ<strong>و</strong>ل اين دع<strong>و</strong>ت ب<strong>و</strong>د:‏ ‏«ارائه پاسخ مثبتاز جانب اتحاد ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به مطالبه د<strong>و</strong>لت <strong>و</strong>حک<strong>و</strong>مت جمه<strong>و</strong>ری دم<strong>و</strong>کراتيک افغانستان،‏مبنی براعطای کمک های سياسی <strong>و</strong>معن<strong>و</strong>ی بهشم<strong>و</strong>ل کمک های عاجل نظامی،‏ مطابق بهمعاهده د<strong>و</strong>ستی <strong>و</strong> حسن هم ج<strong>و</strong>اریم<strong>و</strong>ٔرخ‎16‎ق<strong>و</strong>س‎1357‎مطابق‎7‎دسمبر بين جمه<strong>و</strong>ریدم<strong>و</strong>کراتيک افغانستان <strong>و</strong> اتحادجماهيرش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به عکس العمل مثبت <strong>و</strong>ف<strong>و</strong>قالعاده مساعد خلق شريف <strong>و</strong> آزاده مام<strong>و</strong>اجه گرديده است.‏:1978431www.goftaman.<strong>com</strong>محد<strong>و</strong>دنظامیکمک هایاتحادش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی که بخاطر جل<strong>و</strong>گيری از تجا<strong>و</strong>زاتپيهم دشمنان خارجی افغانستان از خارجسرحدات،‏ به خاطر دفاع از استقلال<strong>و</strong>حاکميت ملی افغانستان تقاضا گرديدهاست بص<strong>و</strong>رت قطع مطابق به منش<strong>و</strong>رملل متحد<strong>و</strong>حق<strong>و</strong>ق بين المللی ب<strong>و</strong>ده <strong>و</strong>تخلف ازاص<strong>و</strong>ل عدمتعهد ب<strong>و</strong>ده نمی ت<strong>و</strong>اند.»(‏‎31‎‏)‏اظهارات شاه محمدد<strong>و</strong>ست <strong>و</strong>زير خارجه حک<strong>و</strong>متببرک کارمل در ا<strong>و</strong>ايل ماه جن<strong>و</strong>ری ‎1980‎درسازمان ملل متحد اظهارات مبهم <strong>و</strong>متناقض ب<strong>و</strong>د.‏ از يکطرف ا<strong>و</strong> <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>د ق<strong>و</strong>ایش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی را به افغانستان ناشی ازمطالبات پيهم رهبران د<strong>و</strong>لت جمه<strong>و</strong>ریدم<strong>و</strong>کراتيک افغانستان در گذشته خ<strong>و</strong>اندکه برمبنای معاهده پنجم دسمبر ‎1978‎رهبراند<strong>و</strong>کش<strong>و</strong>ر <strong>و</strong>درمطابقت با ماده‎51‎ منش<strong>و</strong>رمللمتحدص<strong>و</strong>رت گرفته است <strong>و</strong> ازس<strong>و</strong>ی ديگر ازتقاضای حک<strong>و</strong>مت افغانستان به رهبری ببرککارمل سخن گفت.‏ حک<strong>و</strong>متی که در ر<strong>و</strong>زدسمبر ‎1979‎تشکيل گرديد <strong>و</strong> يک ر<strong>و</strong>ز بعد در‎28‎دسمبر از ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی تقاضا کرد تا بهافغانستان نير<strong>و</strong>ی نظامی اعزام کند.‏ابراز نظر غيرشفاف <strong>و</strong> متناقض <strong>و</strong>زيرخارجه افغانستان در سازمان ملل ناشیاز مش<strong>و</strong>رت گر<strong>و</strong>ميک<strong>و</strong> <strong>و</strong>زير خارجه ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یب<strong>و</strong>د تا با برگردندان ريشه دع<strong>و</strong>ت ق<strong>و</strong>ا بهمطالبات زمام داران خلقی قبل از ببرککارمل زمينه های قان<strong>و</strong>نی <strong>و</strong> منطقی <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>دق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به افغانستان فراهم ش<strong>و</strong>د.‏گر<strong>و</strong>ميک<strong>و</strong> به شاه محمد د<strong>و</strong>ست <strong>و</strong>زير خارجهافغانستان گفت:‏ ‏«شما رفيق <strong>و</strong>زير،‏ دلايلفرا<strong>و</strong>انی داريد که نه به عن<strong>و</strong>ان يک27432

www.goftaman.<strong>com</strong>به عن<strong>و</strong>ان يکبلکهمتهم،‏ سخنرانی نماييد.‏محظ<strong>و</strong>ر الزام <strong>و</strong> طرف در کهنماييد تأکيد مخص<strong>و</strong>صاً‏ است لازم پاسخ به درخ<strong>و</strong>است های پیاتحادش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در دم<strong>و</strong>کراتيکجمه<strong>و</strong>ری حک<strong>و</strong>مت پی در رهبری اتحادجماهيرش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بهافغانستان از بهنير<strong>و</strong>های خ<strong>و</strong>د از اعزام بخشی محد<strong>و</strong>د اينافغانستان مبادرت <strong>و</strong>رزيده است.‏ س<strong>و</strong>ی ن<strong>و</strong>رمحمدترههم از درخ<strong>و</strong>است ها قبلا هم ازس<strong>و</strong>ی<strong>و</strong> مسک<strong>و</strong> کی هنگام بازديدش از حفيظ االله امين ص<strong>و</strong>رت گرفته ب<strong>و</strong>د.»(‏‎32‎‏)‏شامگاهرادي<strong>و</strong>ی د<strong>و</strong>لتی افغانستان که در ببرکبيانيه زمان انتشار ‎27‎دسمبر‎1979‎در اتحادقلمر<strong>و</strong> در رادي<strong>و</strong> کارمل ازفرستنده پسازحاکميت امين سخن ميزد ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی هن<strong>و</strong>ز کارملنيمه های شب به پخش بيانيه از درخ<strong>و</strong>است کمک نظامی<strong>و</strong>سپس به انتشار دم<strong>و</strong>کراتيکجمه<strong>و</strong>ری انقلابی ش<strong>و</strong>رای نه آناما ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی پرداخت.‏ افغانستان از که کدامت<strong>و</strong>ضيح نگرديد نه بعدًا زمان <strong>و</strong> ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی مطالبه کردش<strong>و</strong>رای انقلابی از تاق<strong>و</strong>ای نظامی به افغانستان بفرستد؟ش<strong>و</strong>رای انقلابی حک<strong>و</strong>مت امين که نير<strong>و</strong>های<strong>و</strong>اعضايشکشتند را ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی رئيس آن ش<strong>و</strong>را ش<strong>و</strong>رایيا <strong>و</strong> زندانی کردند دستگير <strong>و</strong> را آن برياست ببرک کارملانقلابی که پس از تشکيل گرديد؟م<strong>و</strong>ضعگيری <strong>و</strong>اظهارات رسمی د<strong>و</strong>لت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی دراعزام ق<strong>و</strong>ابه افغانستان ضعيف ترم<strong>و</strong>رد ابرازنظرهای رسمی د<strong>و</strong>لت افغانستان بهاز نخستين ر<strong>و</strong>زدر رهبری ببرک کارمل ب<strong>و</strong>د.‏ حاکميت رهبری جديد حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقپيامدر قتل امين،‏ مقامات مسک<strong>و</strong> پس از 433www.goftaman.<strong>com</strong>نمايندگیمحرمانه بهدايمی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در سازمان ملل دست<strong>و</strong>ردادند تا با تلاش سرسختانه از شم<strong>و</strong>لم<strong>و</strong>ض<strong>و</strong>ع افغانستان در دست<strong>و</strong>ر کار جلسهجل<strong>و</strong>گيری ش<strong>و</strong>د.‏ در پيام گفته شد کهدرص<strong>و</strong>رت شم<strong>و</strong>ليت م<strong>و</strong>ض<strong>و</strong>ع تأکيد کنيدکهاعزام ق<strong>و</strong>ای نظامی به افغانستان م<strong>و</strong>افقبا ماده‎51‎ منش<strong>و</strong>رملل متحد است.‏ افز<strong>و</strong>ن براين،‏ در پيام محرمانه ديگر از س<strong>و</strong>یکميته مرکزی حزب کم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بهسفيران ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در کش<strong>و</strong>ر های د<strong>و</strong>ست هدايتداده شد تا<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>د ق<strong>و</strong>ای محد<strong>و</strong>د نظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یناشی از تقاضای رهبری جديد افغانستانبه کمک نظامی <strong>و</strong> پاسخ مثبت مسک<strong>و</strong> به اينتقاضا <strong>و</strong>انم<strong>و</strong>د ش<strong>و</strong>د.‏ سفيران ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی م<strong>و</strong>ٔظفشدند تا برمبنای متن اين پيام حملهنظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی را بر افغانستان ت<strong>و</strong>جيه <strong>و</strong>تفسيرکنند.‏ در بخشی ازاين پيام گفتهشده ب<strong>و</strong>د:«بادر نظر داشت اين همه(دخالتخارجی عليه جمه<strong>و</strong>ری دم<strong>و</strong>کراتيکافغانستان)<strong>و</strong> تقاضای رهبری جديد افغاندر م<strong>و</strong>رد کمک <strong>و</strong> همکاری در خنثی سازیدخالت های خارجی،‏ اتحاد ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی با الهاماز <strong>و</strong>ظيفه انترناسي<strong>و</strong>-‏ ناليستی خ<strong>و</strong>يشتصميم گرفت تا قطعات محد<strong>و</strong>دخ<strong>و</strong>يش رابهافغانستان اعزام بدارد که پس از رفععللی که باعث اين عمل گرديده است،‏د<strong>و</strong>باره فراخ<strong>و</strong>انده خ<strong>و</strong>اهند شد.»(‏‎33‎‏)‏امانمايندگان سياسی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی درهيچ کش<strong>و</strong>ردنيا قادر نب<strong>و</strong>دند تانقاط مخد<strong>و</strong>ش <strong>و</strong> متضادت<strong>و</strong>جيهات خ<strong>و</strong>د <strong>و</strong>د<strong>و</strong>لت متب<strong>و</strong>ع خ<strong>و</strong>يش را درم<strong>و</strong>رد حمله نظامی بر افغانستان ر<strong>و</strong>شن434

<strong>و</strong>بهسازند اين م<strong>و</strong>ردمختلف در ارائه کنند.‏www.goftaman.<strong>com</strong>435پرسش هایپاسخ منطقی <strong>و</strong>معق<strong>و</strong>ل‎3‎‏-س<strong>و</strong>يتيزم:‏درحالی که م<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>ديت نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی درافغانستان <strong>و</strong> ت<strong>و</strong>جيه قان<strong>و</strong>نی <strong>و</strong> منطقیدع<strong>و</strong>ت از اين نير<strong>و</strong>ها،‏ م<strong>و</strong>قعيت ببرک کارملرا در رهبری حاکميت ناگ<strong>و</strong>ار <strong>و</strong> دش<strong>و</strong>ار میساخت،‏ س<strong>و</strong>يتزم <strong>و</strong> تفکرس<strong>و</strong>يتيستی درانديشه <strong>و</strong> خط مشی اين حاکميت به مشکلاتناشی از حض<strong>و</strong>ر نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در کش<strong>و</strong>رمی افز<strong>و</strong>د.‏ <strong>و</strong>فاداری به ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی،‏ ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ید<strong>و</strong>ستی <strong>و</strong> تبعييت از سياست های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به<strong>و</strong>يژه در عرصه بين المللی بخش اصلیانديشه س<strong>و</strong>يتستی را تشکيل می داد کهکليه احزاب مارکسيست لنينيست طرفدارش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در جهان از آن متابعت می کردند.‏حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong> رهبران هرد<strong>و</strong> جناحخلق <strong>و</strong> پرچم بيشتر از همه دارای انديشه<strong>و</strong>تمايلات س<strong>و</strong>يتيستی ب<strong>و</strong>دند.‏ <strong>و</strong>فاداری<strong>و</strong>د<strong>و</strong>ستی به کش<strong>و</strong>رش<strong>و</strong>راها <strong>و</strong>نظام حاکمبرش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی،‏ مايه مباهات هر د<strong>و</strong> جناح خلق<strong>و</strong>پرچم ب<strong>و</strong>د <strong>و</strong> س<strong>و</strong>يتيزم ملاک اعتبارانترناسي<strong>و</strong>ناليستی برای آنها شمرده می شد.‏به ن<strong>و</strong>شته يکی از اعضای حزب دم<strong>و</strong>کراتيکخلق:«...آنچه به ط<strong>و</strong>ر ک<strong>و</strong>تاه در اين بابميت<strong>و</strong>ان ن<strong>و</strong>شت اين است که ر<strong>و</strong>زگار نشانداد،‏ هرد<strong>و</strong> طرف(جناح های خلق<strong>و</strong>پرچم)بد<strong>و</strong>ن کم <strong>و</strong>کاست،‏ حتی پارچه هایديگر اين حزب اعتقاد بی پايان بهاتحادش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی داشتند <strong>و</strong> آرمان همه ی شان درنهايت س<strong>و</strong>سياليزم ب<strong>و</strong>د...‏www.goftaman.<strong>com</strong>برخلاف آنچیاين حزبکه امر<strong>و</strong>ز برخی رهبران ادعامی کنند،‏ يکحزب سياسی مارکسيست-لنينيست آرمان گراب<strong>و</strong>د <strong>و</strong> اعتقاد بی پايان بهانترناسي<strong>و</strong>ناليزم پر<strong>و</strong>لتری <strong>و</strong> بخص<strong>و</strong>ص بهس<strong>و</strong>يتزم داشت.‏ حتی برخی مخلصين س<strong>و</strong>يتزمرا در کنار فلسفه،‏ اقتصاد <strong>و</strong> س<strong>و</strong>سياليزمجزء چهارم مارکسيزم می دانستند.»‏س<strong>و</strong>يتيزم به عن<strong>و</strong>ان يک تفکر <strong>و</strong> با<strong>و</strong>ر درحزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق از همان نخستينر<strong>و</strong>زهای شکل گيری حزب مذک<strong>و</strong>ر در دهه شصتميلادی آغاز يافت؛ هر چند انديشهس<strong>و</strong>يتيزم در د<strong>و</strong>ران رهبری <strong>و</strong> حاکميت ببرککارمل در دهه هشتاد ميلادی در در<strong>و</strong>ن حزبمذک<strong>و</strong>ر بسط <strong>و</strong> گسترش داده شد.‏ انعکاستفکر س<strong>و</strong>يتيستی،‏ در ابراز نظر <strong>و</strong>سخنرانیهای رهبران جناح خلق حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقکمتر از ابراز نظر <strong>و</strong>اظهارات ببرک کارملرهبر جناح پرچم در د<strong>و</strong>ران رهبری ا<strong>و</strong> درحزب <strong>و</strong> حاکميت حزبی نب<strong>و</strong>د.‏ اما شي<strong>و</strong>هبيان کارمل که بامبالغه فرا<strong>و</strong>ان ايرادمی شد <strong>و</strong>م<strong>و</strong>قعييت ا<strong>و</strong> در رهبری حزب <strong>و</strong>حاکميت در چتر حمايت نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بيشترازبيش ا<strong>و</strong>رااز پيشقرا<strong>و</strong>لان س<strong>و</strong>يتيزم مینماياند.‏ کارمل در اين م<strong>و</strong>رد چنان باافراط <strong>و</strong>مبالغه سخن می گفت که صداقت درد<strong>و</strong>ستی با ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی راملاک افغان ب<strong>و</strong>دن <strong>و</strong><strong>و</strong>طنپرستی تلقی می کرد.‏ باری ا<strong>و</strong>پرسيد <strong>و</strong>پاسخ داد:«افغان <strong>و</strong>اقعی <strong>و</strong><strong>و</strong>طنپرست کيست؟<strong>و</strong>طن پرست آتشين کيست؟ آنکه در د<strong>و</strong>ستیافغان-ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی صادق باشد.‏ اين است ملاکا<strong>و</strong>ل...»(‏‎35‎‏)‏(34)436

www.goftaman.<strong>com</strong>حاکميتد<strong>و</strong>ره ر<strong>و</strong>يهمرفته دريافت <strong>و</strong>ببرک کارمل س<strong>و</strong>يتيزم اهميت زياد ح<strong>و</strong>زه های حزبی<strong>و</strong>فاداری به س<strong>و</strong>يتيزم در معارف آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژی حزببه عن<strong>و</strong>ان بخشی از جذب متقاضياندر اين امر تبليغ می شد.‏ ارتقای اعضای حزب بهبه عض<strong>و</strong>يت حزب <strong>و</strong> حزبی نقش مهم داشت.‏رده های بالاتر ‎1362‎خ<strong>و</strong>رشيدی جلسه ای ازسال <strong>و</strong>قتی در هراتشهر س<strong>و</strong>ی حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق در ارتقایحزب <strong>و</strong> برای پذيرش اعضای جديد اعضای آزمايشی حزب به عض<strong>و</strong>يت اصلیهيئات اعزامیيک عض<strong>و</strong> شده ب<strong>و</strong>د تد<strong>و</strong>ير فرديکه تازه بهاين جلسه از کابل در عض<strong>و</strong>يت اصلی حزب پذيرفته می شد،‏ پرسيد:‏انترناس<strong>و</strong>يتيزم <strong>و</strong> م<strong>و</strong>رد ‏«نظرتان در سي<strong>و</strong>ناليزم بين المللی چيست؟ عض<strong>و</strong> جديدلهجه فارسی هراتی پاسخ داد:‏حزب با انترناخ<strong>و</strong>د<strong>و</strong>ن مه ازس<strong>و</strong>يتيزم <strong>و</strong> برارجان!‏ مه نت<strong>و</strong>انستهسي<strong>و</strong>ناليزم خيلی د<strong>و</strong>رم هن<strong>و</strong>ز قشلاق خ<strong>و</strong>دام که خدمت به مردم قريه <strong>و</strong> چه رسد به انترناکنم <strong>و</strong>بازبه <strong>و</strong>طن.‏ سي<strong>و</strong>ناليزم»(‏‎36‎‏)‏بازتابح<strong>و</strong>زه های حزبی محل آم<strong>و</strong>زش <strong>و</strong> تنها اين د<strong>و</strong>ره تلاشدر س<strong>و</strong>يتيستی نب<strong>و</strong>د.‏ افکار ح<strong>و</strong>زه حزب درخارج از در تا به عمل آمد <strong>و</strong>اجتماعی <strong>و</strong>نهادهای د<strong>و</strong>لتی نهادهای انديشهد<strong>و</strong>لت به <strong>و</strong>ابسته فرهنگی درس<strong>و</strong>يتيستی تعميم يابد<strong>و</strong>نهادينه ش<strong>و</strong>د.‏ دم<strong>و</strong>کراتيکجمه<strong>و</strong>ری معارف نخست گام م<strong>و</strong>ٔسسات آم<strong>و</strong>زشی <strong>و</strong>اعم از افغانستان اين سياست قرارمعرض فشار تحصيلی در درمکاتب ثان<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> بسياری از در گرفت.‏ مسلکی اتاقتمام م<strong>و</strong>ٔسسات عالی تحصيلی <strong>و</strong> 437www.goftaman.<strong>com</strong>افغان-ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یهای د<strong>و</strong>ستیايجاد شد.‏ کميته مرکزی حزب دم<strong>و</strong>کراتيکخلق تدريس <strong>و</strong> تبليغ در م<strong>و</strong>رد د<strong>و</strong>ستیافغان-ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی را بخشی از <strong>و</strong>ظايف رسمی <strong>و</strong>تربي<strong>و</strong>ی معلمان در مکاتب <strong>و</strong>انم<strong>و</strong>د کرد.‏ درنامه رسمی به مکاتب گفته شد که <strong>و</strong>ظيفهرسمی <strong>و</strong> تربي<strong>و</strong>ی هر معلم است که برایشاگردان خ<strong>و</strong>يش در باره د<strong>و</strong>ستی افغان-‏ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی معل<strong>و</strong>مات بدهد.(‏‎37‎‏)‏سياست س<strong>و</strong>يتيستی ببرک کارمل <strong>و</strong> حاکميت ا<strong>و</strong>اگر برای حزب <strong>و</strong> ه<strong>و</strong>اداران ا<strong>و</strong> بخشی ازبا<strong>و</strong>رهای آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژيکی حزب ب<strong>و</strong>د <strong>و</strong> يا ازالزامات آن د<strong>و</strong>ران در قدردانی از کمکهای انترناسي<strong>و</strong>ناليستی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی شمرده میشد،‏ اما در بير<strong>و</strong>ن از حزب <strong>و</strong> در ميان بخشبزرگی از افکارعم<strong>و</strong>می جامعه نشان<strong>و</strong>ابستگی <strong>و</strong> عدم استقلال حاکميت <strong>و</strong> رهبریآن به ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ب<strong>و</strong>د.‏4384- ابعادحاکميت حزبمنفی سخنرانيها:‏نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>حض<strong>و</strong>ر اگر دم<strong>و</strong>کراتيک خلق به رهبری ببرک کارمل درهمچنان انديشهحمايت اين نير<strong>و</strong>ها <strong>و</strong> چتر رهبری آنميان اعضای حزب <strong>و</strong> س<strong>و</strong>يتيزم در <strong>و</strong>مشر<strong>و</strong>عيت منفی ع<strong>و</strong>امل عن<strong>و</strong>ان به مذک<strong>و</strong>ر مدنظرگرفته ش<strong>و</strong>د،‏مقب<strong>و</strong>ليت حاکميت رابطهبيانات ببرک کارمل در اظهارات <strong>و</strong> حاکمان ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی اين مشکلات رابا ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> خبرنگارآرنی جارج کرد.‏ می مضاعف که ح<strong>و</strong>ادثهشتاد رادي<strong>و</strong>بی.بی.سی دردهه پاکستان تعقيب می کردافغانستان را از گاهی به کابل از<strong>و</strong> به پشا<strong>و</strong>ر سفر با <strong>و</strong> ا<strong>و</strong>ضاع افغانستان به رادي<strong>و</strong> بی.بی.سی

www.goftaman.<strong>com</strong>منفیابعاد گزارش می دادنقلبا سخنرانی های ببرک کارمل را میمزاحی ميان مردم کابل به تص<strong>و</strong>ير يک مزاح معر<strong>و</strong>ف‏«در می ن<strong>و</strong>يسد:‏ ا<strong>و</strong> کشد.‏ درکه ذهنيت عامه را بين کابلی ها،‏ گفتهشان انعکاس ميداد،‏ کش<strong>و</strong>ر رهبر م<strong>و</strong>رد پيش آهنگی‏(ببرک کارمل)از می ش<strong>و</strong>دکه که يک جايزه برای خ<strong>و</strong>د انتخابپرسيد برفخ<strong>و</strong>است که با تل<strong>و</strong>يزي<strong>و</strong>نی را ا<strong>و</strong> کند.‏ <strong>و</strong>قتيکه پسرک برای گرفتنباشد.‏ پاک مجهز کمال تعجبجايزه پيش رفت ببرک کارمل با که تل<strong>و</strong>يزي<strong>و</strong>ن برف پاکدارپرسيد ا<strong>و</strong> از ‏"هرپاسخ گفت:‏ در چه می کند؟ ا<strong>و</strong> را می کنيدزمانی که بيانيه تانرا ايراد پردهدر ام خان<strong>و</strong>اده اعضای تمام سپس<strong>و</strong> تف می کنند تل<strong>و</strong>يزي<strong>و</strong>ن به ر<strong>و</strong>ی شما که آنرا پاک کنم.‏من ميخ<strong>و</strong>اهند از ازمرا اکن<strong>و</strong>ن تل<strong>و</strong>يزي<strong>و</strong>ن برف پاک دار زحمت تف پاکی خلاص می کند."»(‏‎38‎‏)‏مطل<strong>و</strong>بنا تأثيرات ت<strong>و</strong>ضيح شايددر ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یم<strong>و</strong>رد سخنرانی های ببرک کارمل در س<strong>و</strong>ی خبرنگارزمام داران ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی از <strong>و</strong> نقل يک مزاح ميان مردمبی.بی.سی که با خص<strong>و</strong>مت هایبدبينی <strong>و</strong> کابل ارائه می ش<strong>و</strong>د حزبيا <strong>و</strong> دخيل باشد.‏ د<strong>و</strong>ران جنگ سرد دم<strong>و</strong>کراتيک خلق به <strong>و</strong>يژه جناح پرچم حزبکينه <strong>و</strong>ناشی از نقل چنين مزاحی را يکخبرنگار امپرياليستی های دشمنی دستگاه تبليغاتی امپرياليزم انگليس درامپرياليستیضد د<strong>و</strong>لت انقلابی <strong>و</strong> برابر ‏"کش<strong>و</strong>رکبيرش<strong>و</strong>راها"‏حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong> گ<strong>و</strong>نهعلی رغم هر اما تلقی کنند.‏ <strong>و</strong>تحليل خبرنگار بيان <strong>و</strong> تعبيری از 439www.goftaman.<strong>com</strong>انگليسی،‏ن<strong>و</strong>يسندهسالهایدر کارمل ببرک های سخنرانی رهبرانش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> م<strong>و</strong>رد در حاکميت ا<strong>و</strong> خارج ازش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی تأثيرت بس ناگ<strong>و</strong>اری را حاکميتحلقه های حزبی <strong>و</strong> ح<strong>و</strong>زه ها <strong>و</strong> بجامی گذاشت.‏کرسی حاکميت به حيث رهبرببرک کارمل در رئيس د<strong>و</strong>لتحزب حاکم دم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong> <strong>و</strong>بد<strong>و</strong>ن هيچ م<strong>و</strong>رد افغانستان اغلباً‏ رهبران ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ینيازی به ستايش ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>حالی از در ا<strong>و</strong> می پرداخت.‏ ستايش می کرد<strong>و</strong> زمام داران ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی تمجيد بسياری ازکه نير<strong>و</strong>های های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در <strong>و</strong>لاياتمراکز مناطق ر<strong>و</strong>ستايی بير<strong>و</strong>ن از ايندر مجاهدين ب<strong>و</strong>دند.‏ درگير جنگ با همه مردم زيان میاز بيشتر جنگ ها بمباران ه<strong>و</strong>ايی <strong>و</strong>آتش سلاح سنگينديدند.‏ قراءدر ق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی خانه های مردم را به تلفات غير<strong>و</strong> <strong>و</strong>قصبات <strong>و</strong>يران می کرد <strong>و</strong>رادي<strong>و</strong> از نظاميان می انجاميد.امامردم <strong>و</strong>میمی شنيدند تل<strong>و</strong>يزي<strong>و</strong>ن افغانستان شان به جایکه زمام دارکش<strong>و</strong>ر ديدند ق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یعملکرد از انتقاد تقبيح <strong>و</strong> مبالغه <strong>و</strong>بيان شگفت آ<strong>و</strong>ری با لهجه <strong>و</strong> با پردازد.‏می آنها ستايش به افراط افغانستاندر نير<strong>و</strong>های نظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی را میش<strong>و</strong>راها کش<strong>و</strong>ر افتخار فرزندان پر ازما می ستايد:‏ را جنگ آنها خ<strong>و</strong>اند <strong>و</strong> که بهش<strong>و</strong>راها کش<strong>و</strong>ر افتخار فرزندان پر افغانستان مساعدت میمردم ستم ديده عميقاًسپاس گزارهستيم <strong>و</strong>دلا<strong>و</strong>ری <strong>و</strong>نمايند هيچگاه فرام<strong>و</strong>ش نخ<strong>و</strong>اهيمقهرمانی آنان را نسل<strong>و</strong> آزاده ی ما مردم زحمتکش <strong>و</strong> <strong>و</strong> کرد »440

www.goftaman.<strong>com</strong>کش<strong>و</strong>رآينده های سعادتمنداحترام هميشه <strong>و</strong><strong>و</strong> افتخار آن با مان از خ<strong>و</strong>اهندکرد.‏جا<strong>و</strong>يدان ياد بشريت مترقیاتحادش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی اين د<strong>و</strong>ست راستين افغانستانجن<strong>و</strong>بی خ<strong>و</strong>د <strong>و</strong>زحمتکش به همسايه <strong>و</strong>انقلابی درهمه عرصه های زندگی کمک ها مبذ<strong>و</strong>لجانبه همه <strong>و</strong> عظيم پشتيبانی ميدارد.»(‏‎39‎‏)‏برژنفاز گزاری سپاس کارمل ببرک تلقیملی خ<strong>و</strong>د <strong>و</strong>ظيفه ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی را زمامدار مردمکند:«سالها<strong>و</strong>قرنهاخ<strong>و</strong>اهدگذشت،‏ می عادلانه ران<strong>و</strong>ين <strong>و</strong> افغانستان جامعه <strong>و</strong>لی هميشه <strong>و</strong>هميشه سپاساعمار خ<strong>و</strong>اهندکرد <strong>و</strong>د<strong>و</strong>ست صميمی خ<strong>و</strong>دخلق برادر از گزار هم اکن<strong>و</strong>نما اتحادش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی خ<strong>و</strong>اهند ب<strong>و</strong>د.‏ يکبارنم<strong>و</strong>ده <strong>و</strong> ادا <strong>و</strong>ظيفه ملی خ<strong>و</strong>يش را به د<strong>و</strong>ستان ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یرا ديگرسپاس عميق خ<strong>و</strong>د لنينی،‏ به شخص شمارفيق، به حزب کبير بهش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی رهبران <strong>و</strong>ساير برژنف بی غرضانه شماخاطرپشتيبانی همه جانبه <strong>و</strong> ت<strong>و</strong>جه دايمیبخاطر انقلاب افغانستان <strong>و</strong> از <strong>و</strong>نسبت کمک هایتان به سرن<strong>و</strong>شت انقلاب ما تان به مردم افغانستانبی نظير بزرگ <strong>و</strong> ابرازم<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>ديتبيانات خ<strong>و</strong>د يکی از کارمل در جهان مره<strong>و</strong>ننقشه در افغانستان را ‏«اجازه دهيد<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>داتحادش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی می خ<strong>و</strong>اند:‏ اتحادبه صراحت اعلام بدارم که اگر بشريتنميداشت نه تنهاامر<strong>و</strong>ز ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د تحت مهميزهای بربريت ددمنشانه فاشيزمهمچنان<strong>و</strong> <strong>و</strong>پاميزد دست <strong>و</strong>امپرياليزم ماسياره ی ديگرافغانستانی درنقشه نميداشت.»(‏‎41‎‏)‏<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د ميداريم..‏ .»(40)441www.goftaman.<strong>com</strong>جمعیکارمل در ببرکباری ‏«اينکابل گفت:‏ نظاميان ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در از ‏(اشاره به سربازان <strong>و</strong>خ<strong>و</strong>ن هاي پاک سرزمين مقدس افغانستانافسران ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ي)در شده حماسه هاييکجا خ<strong>و</strong>ن پاک افغانها با ساخته اندجا<strong>و</strong>يداني را ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>مردم ازاين همه تمجيد<strong>و</strong>ستايش از زمام داران ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی کهنير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> <strong>و</strong>بهب<strong>و</strong>دند قربانی آتش اين نير<strong>و</strong>ها خ<strong>و</strong>د چه انتباهیکرده ب<strong>و</strong>دند کش<strong>و</strong>رشان تجا<strong>و</strong>ز رهبریمسند می گرفتند؟ آياببرک کارمل در حاکميت به چنين اظهاراتی نيازحزب <strong>و</strong> ه<strong>و</strong>اداران ببرک کارمل اينداشت؟ بعضی از شرايط<strong>و</strong> ناگزيری ها از اظهارات را که سايرتلقی می کنند د<strong>و</strong>ران جنگ سرد رهبران <strong>و</strong>مسئ<strong>و</strong>لان حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق نيزبه زبانبارها اينگ<strong>و</strong>نه اظهارات را رانده اند.‏(42)«...442-5نات<strong>و</strong>انی در ايجاد تعادل ميانآيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژی حزبی <strong>و</strong> زمينه های عملی آندر جامعه:‏ببرک کارمل بر غم آنکه در مسند زمامداری با تأمل <strong>و</strong> مدارا در عرصه هایمختلف سياسی <strong>و</strong> اجتماعی گام گذاشت،‏ درايجاد تعادل ميان تعارضات آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژیحزبی خ<strong>و</strong>يش <strong>و</strong> زمينه های عينی <strong>و</strong> عملی آندر جامعه به م<strong>و</strong>ٔفقيتی دست نيافت.‏ درحالی که اين ضعف پي<strong>و</strong>سته از دش<strong>و</strong>اريها <strong>و</strong>مشکلات تمام ر<strong>و</strong>شنفکران <strong>و</strong> جنبش هایر<strong>و</strong>شنفکری سده بيستم ميلادی <strong>و</strong> حتا تااکن<strong>و</strong>ن در جامعه قبيله يی <strong>و</strong> سنتیافغانستان شمرده می ش<strong>و</strong>د،‏ اما برای

www.goftaman.<strong>com</strong>چتر حمايتکارمل که درنير<strong>و</strong>های نظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی قرار داشت <strong>و</strong> ازحض<strong>و</strong>ر اين نير<strong>و</strong>ها با اظهارات مبالغهآميز تمجيد ميکرد بيش از همه دش<strong>و</strong>ارآفرين ب<strong>و</strong>د.‏ببرک کارمل در سالهای زمام داری خ<strong>و</strong>يشتلاش کرد تا تغيراتی را در ذهنيت عم<strong>و</strong>میجامعه در م<strong>و</strong>رد مخالفت <strong>و</strong> مخاصمت حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق با اسلام <strong>و</strong> معتقداتاسلامی مردم که از د<strong>و</strong>ران حاکميت تره کی<strong>و</strong> امين باقی مانده ب<strong>و</strong>د،‏ ايجاد کند.‏ درهمان نخستين ر<strong>و</strong>زهای زعامت کارمل در حزب<strong>و</strong> د<strong>و</strong>لت حزبی انتشار اعلاميه هايی درم<strong>و</strong>رد آزادی مراسم <strong>و</strong> مناسک مذهبی انجاميافت <strong>و</strong> سپس به تشکيل <strong>و</strong>زارت شئ<strong>و</strong>ن اسلامیپرداخته شد.‏ در اص<strong>و</strong>ل اساسی جمه<strong>و</strong>ریدم<strong>و</strong>کراتيک افغانستان ‏(اپريل دراحترام به معتقدات اسلامی مردم <strong>و</strong> آزادیهای دينی تأکيد به عمل آمد.‏ اما تأکيدد<strong>و</strong>لت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق به رهبری کارملدر احترام به اسلام <strong>و</strong> معتقدات مذهبی بهجای سخن گفتن از اعتقاد <strong>و</strong> عمل به آن ازتأثير اعلاميه ها <strong>و</strong> اقدامات د<strong>و</strong>لت دراين م<strong>و</strong>رد می کاست.‏ بد<strong>و</strong>ن ترديد ادعا <strong>و</strong>اطمينان در احترام به دين اسلام به جایاطمينان از اعتقاد <strong>و</strong> عمل به اسلام ناشیاز با<strong>و</strong>رهای آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژيکی رهبران <strong>و</strong>حاکمان حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق ب<strong>و</strong>د کهتعارض <strong>و</strong> ناهمس<strong>و</strong>يی ميان آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژی آنها <strong>و</strong>اعتقادات دينی را در جامعه نمايان میساخت.‏ اما نات<strong>و</strong>انی <strong>و</strong> يا شايد بیاعتنايی رهبران <strong>و</strong>حاکمان حزب دم<strong>و</strong>کراتيکخلق اين ب<strong>و</strong>د که آنها نت<strong>و</strong>انستند رابطه(1980443www.goftaman.<strong>com</strong>اين تعارض درميانای را اجرايی د<strong>و</strong>ران حاکميت <strong>و</strong>عملی <strong>و</strong> عرصه کنند.‏جامعه برقرار در مديريت خ<strong>و</strong>د جهتکه ببرک کارمل در اين ب<strong>و</strong>د شگفت آ<strong>و</strong>ر حک<strong>و</strong>مت خ<strong>و</strong>دقابل پذيرش از ارائه تص<strong>و</strong>ير اسلام <strong>و</strong>مخاصمت با عدم مخالفت <strong>و</strong> م<strong>و</strong>رد در <strong>و</strong>زاراتمعتقدات اسلامی مردم به ايجاد <strong>و</strong>سياست اما پرداخت اسلامی شئ<strong>و</strong>ن دين دربا برخ<strong>و</strong>رد در را اقدامات خ<strong>و</strong>د تفسيربا نظريات لنين ت<strong>و</strong>جيه <strong>و</strong> استناد درک‏«لنين با باری کارمل گفت:‏ می کرد.‏ میعميق <strong>و</strong>ظايف انقلابی کم<strong>و</strong>نيست ها م<strong>و</strong>ردآم<strong>و</strong>خت که سياست حزب کم<strong>و</strong>نيست در انعطاف پذيردين منجمله دين اسلام بايد دينلنين ميگفت که هيچگاه نبايد باشد.‏ به کم<strong>و</strong>نيست های<strong>و</strong> م<strong>و</strong>ٔمنين ت<strong>و</strong>هين ش<strong>و</strong>ند <strong>و</strong> اجازهکه متدين باشند <strong>و</strong>فادار صادق <strong>و</strong> داده شده می ت<strong>و</strong>اند که عض<strong>و</strong>يت حزبی خ<strong>و</strong>دحفظ نمايند.‏را دين هميشهبرابر ليکن م<strong>و</strong>قف لنين در کهنميداد هيچگاه اجازه اص<strong>و</strong>لی ب<strong>و</strong>ده <strong>و</strong> <strong>و</strong>امپرياليستاستثمارگر،مرتجعين طبقات منافع طبقاتیبرای دفاع از دين را ها ت<strong>و</strong>ده های مسلمان رابه کار برده <strong>و</strong> خ<strong>و</strong>د لنينجلب نمايند.‏ به خ<strong>و</strong>د <strong>و</strong> گمراه مت<strong>و</strong>جه ميساخت که آنانرا کم<strong>و</strong>نيست ها تکتيک مبارزه باس<strong>و</strong>ء استفاده ازبايد ضدغرض آل<strong>و</strong>د <strong>و</strong> دين به منظ<strong>و</strong>رمقاصد طرح <strong>و</strong> دايماًتکميل بخشند.»(‏‎43‎‏)‏مردمی را ببرک کارمل به نظرياتاستناد استدلال <strong>و</strong> اقداماتش درسياست <strong>و</strong> م<strong>و</strong>رد لنين در عدمعکس به بی با<strong>و</strong>ری <strong>و</strong> م<strong>و</strong>رد دين بر عم<strong>و</strong>می به اين سياست هااطمينان افکار 444

www.goftaman.<strong>com</strong>گاهی اظهاراتمی افز<strong>و</strong>د.‏متناقض <strong>و</strong> چندگانه ا<strong>و</strong> هن<strong>و</strong>ز اين معضل رامضاعف می ساخت <strong>و</strong> پايه های پذيرشاجتماعی حاکميت ا<strong>و</strong> را در جامعه بسيارمحد<strong>و</strong>د <strong>و</strong> تضعيف ميکرد.‏ در حالی که کارملدر استناد به نظريات لنين از عض<strong>و</strong>يتکم<strong>و</strong>نيست های متدين به حزب کم<strong>و</strong>نيست سخنمی گ<strong>و</strong>يد اما در جای ديگر خطاب بهاعضای حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق اظهارميدارد:‏‏«به شمامی گ<strong>و</strong>يم رفقا!اگر به آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژیمارکسيزم ‏–لنييزم اعتقاد راسخ نداريد،‏هيچ اجباری برشما نيست که حزبی ش<strong>و</strong>د.‏ باجرئت بگ<strong>و</strong>ييد که هن<strong>و</strong>ز مطالعه میکنم.»(‏‎44‎‏)‏برغم آنکه حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق از نخستينزمان ظه<strong>و</strong>ر <strong>و</strong> در ط<strong>و</strong>ل سالهای حک<strong>و</strong>مت بهنمايندگی از کارگران <strong>و</strong> دهقانان سخن میگفت <strong>و</strong> حاکميت خ<strong>و</strong>د را،‏ حاکميت زحمتکشانجامعه اعم از کارگران <strong>و</strong> دهقانان تلقی<strong>و</strong> تبليغ ميکرد،‏ اما ببرک کارمل درسالهای رهبری <strong>و</strong> حاکميت خ<strong>و</strong>يش نت<strong>و</strong>انستپايگاه اجتماعی حزب <strong>و</strong> رهبری خ<strong>و</strong>د را درميان طبقات زحمتکش جامعه به خص<strong>و</strong>صدهقانان گسترش بخشد.‏ هر چند به شمار اعضایحزب <strong>و</strong> نهادهای مرب<strong>و</strong>ط به آن از ميانکارگران فابريکه ها <strong>و</strong> م<strong>و</strong>ٔسسات در شهرهاطی سالهای دهه هشتاد افز<strong>و</strong>ده شد،‏ امانف<strong>و</strong>ذحزب <strong>و</strong> حک<strong>و</strong>مت حزبی در ميان دهقانانبر مبنای آمار منابع رسمی حزب ر<strong>و</strong> بهکاهش ب<strong>و</strong>د.‏ فيصدی عض<strong>و</strong>يت دهقانان در صف<strong>و</strong>فسازمان ج<strong>و</strong>انان که سپس به عض<strong>و</strong>يت حزبارتقا ميافتند طی دهه هشتاد به ط<strong>و</strong>رمدا<strong>و</strong>م کاهش می يافت.‏ ارقام در صد در9،9445www.goftaman.<strong>com</strong>سال‎1983‎‏،‏درصد سال‎1985‎ <strong>و</strong>‎4‎در اين کاهش داشت.(‏‎45‎‏)‏446سال‎5،3‎در صد در‎1987‎حکايت ازحاکميت:‏6- تدا<strong>و</strong>م انحصار نخستين بيانيه رادي<strong>و</strong>يیببرک کارمل در از‎6)1979‎جدی ‎27‎دسمبر درشامگاه خ<strong>و</strong>د تمام نير<strong>و</strong>های ملی <strong>و</strong>جبهه ای از ايجاد ‏«ش<strong>و</strong>رایگفت:‏ ا<strong>و</strong> دم<strong>و</strong>کراتيک نام برد.‏ افغانستاندم<strong>و</strong>کراتيک جمه<strong>و</strong>ری انقلابی که قدرت حاکمه يعنی د<strong>و</strong>لتاعلام ميدارد جمه<strong>و</strong>ری دم<strong>و</strong>کراتيک افغانستان به تمامبه<strong>و</strong> دارد تعلق افغانستان مردم تمامز<strong>و</strong>دترين فرصت ممکن جبهه يی از نير<strong>و</strong>های ملی <strong>و</strong> دم<strong>و</strong>کراتيک تحت رهبری حزب<strong>و</strong>احد دم<strong>و</strong>کراتيک خلق افغانستان،‏ حزبطبقه کارگر<strong>و</strong> همه زحمتکشان افغانستانآزاديهایتمام <strong>و</strong> خ<strong>و</strong>اهدگرديد تشکيل آزادی مطب<strong>و</strong>عات،‏ بيان <strong>و</strong>دم<strong>و</strong>کراتيک،‏ شد.»‏اجتماعات تضمين خ<strong>و</strong>اهد س<strong>و</strong>ی ببرک کارملاز علی رغم ادعای بالا درسالهای زمام داری ا<strong>و</strong> د<strong>و</strong>لت همچنان در حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق باقی ماند.‏انحصار به کثرت ازاين سالها که در چند هر سخن ميرفتدم<strong>و</strong>کراتيک ث<strong>و</strong>ر انقلاب ملی <strong>و</strong> گرايیانحصار سياست تماميت خ<strong>و</strong>اهی <strong>و</strong> <strong>و</strong> پيشين جناح خلق که هيچگ<strong>و</strong>نه مجالی رابرای مشارکت گر<strong>و</strong>ه های چپ دم<strong>و</strong>کراتيک درعملدر نک<strong>و</strong>هش می شد،‏ اما قدرت نميداد اين در حالیهمان سياست ادامه يافت.‏ گر<strong>و</strong>ه های راستنير<strong>و</strong>ها <strong>و</strong> که جنگ با ب<strong>و</strong>د رااسلامی که ن<strong>و</strong>رمحمدتره کی جنگ با آنها (1358(46)

www.goftaman.<strong>com</strong>اخ<strong>و</strong>انباجهاد به عن<strong>و</strong>ان جنگ باالشياطين می خ<strong>و</strong>اند ادامه يافت.‏اشرار حاکميت جناح خلق به رهبرید<strong>و</strong>ره در اگر تره کی <strong>و</strong>امين سياست انحصارگرايی مطلقگر<strong>و</strong>ه های چپ<strong>و</strong> شد حاکميت اتخاذ در گر<strong>و</strong>ه های راستساير کنار دم<strong>و</strong>کراتيک در گرفت،‏سرک<strong>و</strong>بی قرار تعقيب <strong>و</strong> اسلامی م<strong>و</strong>رد زمام داری ببرک کارملسالهای زعامت <strong>و</strong> در سياسی متعلق به چپهيچگ<strong>و</strong>نه ساختار نيز در<strong>و</strong>ن ح<strong>و</strong>زه اقتدار حزبدم<strong>و</strong>کراتيک در شکلحزب حاکميت <strong>و</strong> خلق دم<strong>و</strong>کراتيک ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها درفشار اگر حتا نگرفت.‏ پرچمجناح خلق <strong>و</strong> مشترک د<strong>و</strong> د<strong>و</strong>لت ايجاد جناحاز نميداشت،‏ اين د<strong>و</strong>لت تنها <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د ژنرالپرچم حزب تشکيل می گرديد.‏ ب<strong>و</strong>ريس گر<strong>و</strong>م<strong>و</strong>ف آخرين ق<strong>و</strong>ماندان نير<strong>و</strong>هایاست که:‏ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در افغانستان معتقد ‏«کارمل انديشه"انحصارزدايی"قدرت سياسیکه برلز<strong>و</strong>م آن مستشاران ماکش<strong>و</strong>ر را در به شدت ردمی کردند،‏ هم<strong>و</strong>اره تأکيد ميکرد»(‏‎47‎‏)‏مشا<strong>و</strong>راناز الکساندرليخافسکی ژنرال نظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی درافغانستان در دهه هشتادعملاست که ببرک کارمل در معتقد نيز گر<strong>و</strong>ه های چپ دم<strong>و</strong>کراتيککه تا نشد حاضر <strong>و</strong>ی می ن<strong>و</strong>يسد:‏قدرت سهيم سازد.‏ را در ‏"گسترشمشی ‏«ببرک کارمل ر<strong>و</strong>ی همرفته از حاکميت د<strong>و</strong>لتی"سخن میپايه های اجتماعی برای خ<strong>و</strong>د"گسترش"هيچ کاری انجامگفت،‏ مگر طرفد<strong>و</strong> آن هنگام هر در داده نمی شد.‏ همزبانیتمايلی برای رسيدن به همس<strong>و</strong>يی <strong>و</strong> مبارزه به خاطر پايان خ<strong>و</strong>ن ريزی،‏در 447www.goftaman.<strong>com</strong>بهب<strong>و</strong>دکشی <strong>و</strong> برادرجنگ ه<strong>و</strong>ادارانشببرک <strong>و</strong> ا<strong>و</strong>ضاع نشان نميدادند.‏ <strong>و</strong>هيچ کس همکاری کنند با نمی خ<strong>و</strong>استند بلکهکسی تقسيم کنند.‏ با قدرت را بهرا اين پندار حزبيها برعکس نزد چپاحزاب با که آ<strong>و</strong>ردند می <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د دم<strong>و</strong>کراتيک نميت<strong>و</strong>ان زبان مشترک يافت»(‏‎48‎‏)‏درافغانستان"‏کتاب"جنگ ر<strong>و</strong>سی م<strong>و</strong>ٔلفين انحصارگرايی حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق را ناشیدر<strong>و</strong>نی حزب تلقی میساختار ر<strong>و</strong>ش <strong>و</strong> از را‏«ر<strong>و</strong>شهای کارگزاری که حزب خ<strong>و</strong>د کنند:‏ آن مجهزساخته ب<strong>و</strong>د،‏ به حزب مزاحمتبا ديگران تقسيمبا که قدرت را ميکردند برای حزب مزاحمتهمين ر<strong>و</strong>ش ها نمايد.‏ که درکند درک ميکردند اين مطلب را نتيجه خ<strong>و</strong>دکامگی،‏ پايه های قدرت نهتحکيم نمی يابد،‏ بلکه برعکس لرزانتنها اين نابينايی برای انقلاب<strong>و</strong> ميگردد.‏ تنهاافغانستان به بهای گزافی تمام شد.‏ گذشت ده سال حزب از‎1988‎پس از در کرسيهای<strong>و</strong> آ<strong>و</strong>رد پرگ<strong>و</strong>يی به عمل ر<strong>و</strong> سازمانها هماحزاب <strong>و</strong> باديگر بسياری را تقسيم کرد.‏شهرستانها <strong>و</strong>هم در مرکز در فرصت های فرا<strong>و</strong>انی برباد رفتهمگر ر<strong>و</strong>شن بسازيم کهبا اند<strong>و</strong>ه بايد ب<strong>و</strong>د...‏ حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق عمل نميکرد،‏ بلکهبه دگرگ<strong>و</strong>نی ا<strong>و</strong>ضاع <strong>و</strong>اکنش نشانتنها د<strong>و</strong>مين سال<strong>و</strong>طن در ملی پدر ميداد.»(‏‎49‎‏)‏تشکيل جبههيکی از‏(بهار‎1981‎‏)‏ زمام داری ببرک کارمل جهت سياستکه در مهم ترين گام های ب<strong>و</strong>د بهتا زدايی قدرت برداشته شد انحصار ملیجبهه متحد ادعای ايجاد انديشه <strong>و</strong> 448

www.goftaman.<strong>com</strong>با حزبمشترک يک حاکميتدر عمل پ<strong>و</strong>شانده ش<strong>و</strong>د.‏دم<strong>و</strong>کراتيک خلق جامه اعضای حزببه ق<strong>و</strong>ل خليل ر<strong>و</strong>مان از اما حزب‏«اين جبهه تحت اثر دم<strong>و</strong>کراتيک خلق:‏ جانبمرب<strong>و</strong>ط به آن از <strong>و</strong>حتی ام<strong>و</strong>ر ب<strong>و</strong>د طبيعی است که درحزب رهبری می گرديد.‏ ملی به مفه<strong>و</strong>مچنين حالت جبهه متحد تد<strong>و</strong>يرآمده نمی ت<strong>و</strong>اند.‏ اساسی ب<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د سران اق<strong>و</strong>ام <strong>و</strong>جرگه ها،‏ ملاقات با حزبقبايل،‏ تجمع ميکانيکی اق<strong>و</strong>ام بد<strong>و</strong>ر <strong>و</strong>انزجار حاکم هيچ يک نت<strong>و</strong>انست جل<strong>و</strong> رهبریحزب <strong>و</strong> افز<strong>و</strong>ن مردم را از نفرت ر<strong>و</strong>ز مدت‏«در ر<strong>و</strong>مان می ن<strong>و</strong>يسد:‏ آن سدکند.»‏ کارملببرک حاکميت سال شش تقريباً‏ جهت برگزاری انتخاباتک<strong>و</strong>چکترين گامی در حاليکه دردر ش<strong>و</strong>رای ملی برداشته نشد.‏ قدرت سياسی،‏ حزباحراز مبارزات قبل از مدافع حک<strong>و</strong>مت دم<strong>و</strong>کراتيک،‏ انتخابات آزادش<strong>و</strong>ر رأی مردم ب<strong>و</strong>د.»(‏‎50‎‏)‏پر طرفدار <strong>و</strong> ن<strong>و</strong>يسندگان متعلق به جنبشاز يکی ديگر متمايل به ه<strong>و</strong>اداری ازچپ افغانستان <strong>و</strong> نام مستعار"آذر"‏ببرک کارمل که با سالهایدر کارنامه کارمل را انديشه <strong>و</strong> به بررسی می گيرد،‏ جبههزمام داری ا<strong>و</strong> فاقدساختگی <strong>و</strong> نهاد <strong>و</strong>طن را ملی پدر جبهه ملی پدر‏«ايجاد صداقت می خ<strong>و</strong>اند:‏ مشی غيرساختگی <strong>و</strong> مشارکت افراد <strong>و</strong>طن با نير<strong>و</strong>های سياسی کهصادقانه در برابر دشمنان انقلاب ناميدهرا آنها نظام ک<strong>و</strong>دتا اجتماعیمهمترين خطای سياسی <strong>و</strong> ب<strong>و</strong>د.‏ حک<strong>و</strong>متگری همان تدا<strong>و</strong>م يافتنجناح پرچم در خط کشی های منح<strong>و</strong>س دشمنی بامشی امين با گ<strong>و</strong>ن جامعه ب<strong>و</strong>د.‏گ<strong>و</strong>نا اقشار مردم <strong>و</strong> 449www.goftaman.<strong>com</strong>باگذشتهد<strong>و</strong>لتِ‏ ن<strong>و</strong> پايکسان شد <strong>و</strong> هيچ مرزی برای ت<strong>و</strong>قف اختناق<strong>و</strong> دشمنی با گر<strong>و</strong>ه های راست <strong>و</strong> چپ <strong>و</strong> ملی<strong>و</strong> معتدل در کش<strong>و</strong>ر قايل نشد.‏ جبهه ملیپدر<strong>و</strong>طن ازخ<strong>و</strong>د حزب <strong>و</strong>برای سازشهای ناکارآمد جناح های خلق <strong>و</strong> پرچم ب<strong>و</strong>د.»(‏‎51‎‏)‏نات<strong>و</strong>انی <strong>و</strong> ضعف ببرک کارمل در ايجادجبهه دم<strong>و</strong>کراتيک ملی در در<strong>و</strong>ن حاکميت ا<strong>و</strong>متشکل از گر<strong>و</strong>ه های چپ خلاصه نمی شد،‏بلکه سياست سرک<strong>و</strong>بی گر<strong>و</strong>های چپدم<strong>و</strong>کراتيک در د<strong>و</strong>ران زعامت <strong>و</strong> حاکميت ا<strong>و</strong>کماکان ادامه يافت.‏ اگر تره کی <strong>و</strong> امينطاهربدخشی بنيانگذار حزب دم<strong>و</strong>کراتيکخلق <strong>و</strong> رهبر يکی از گر<strong>و</strong>ه های چپدم<strong>و</strong>کراتيک را با شمار زيادی از اعضایساير گر<strong>و</strong>ه های چپ زندانی کردند <strong>و</strong> بهقتل رساندند،‏ عبدايد کلکانی رهبرسازمان آزاد بخش مردم افغانستان ‏(ساما)‏يکی ديگر از رهبران گر<strong>و</strong>ه چپ دم<strong>و</strong>کراتيک<strong>و</strong> تعداد زيادی از اعضای اين گر<strong>و</strong>ه درد<strong>و</strong>ره حاکميت ببرک کارمل دستگير <strong>و</strong> اعدامشدند.‏ در حالی که به ادعای جمعه لبيباستاد دانشگاه کابل <strong>و</strong> از زندانيانسالهای دهه هشتاد،‏ عبدايد کلکانی راحک<strong>و</strong>مت ببرک کارمل زمانی زندانی <strong>و</strong> اعدامکرد که رهبران حک<strong>و</strong>مت مذک<strong>و</strong>ر ا<strong>و</strong> را برایمذاکره <strong>و</strong> مشارکت در قدرت به کابلخ<strong>و</strong>استند.‏ لبيب در سال‎1361‎ خ<strong>و</strong>رشيدی‎9‎ماه را در زندان تشناب های صدارت کهاداره آن مرب<strong>و</strong>ط به سازمان استخبارات‏(خاد)‏ ب<strong>و</strong>د سپری کرده است از صحبت بارهبر ساما در اين زندان سخن می گ<strong>و</strong>يد.‏ا<strong>و</strong> ادعا می کند که عبدايد کلکانی450

www.goftaman.<strong>com</strong>من بر مبنایبرايش گفت کهتعهدات رهبران حک<strong>و</strong>مت کارمل به کابلآمدم داکتر نجيب <strong>و</strong> محم<strong>و</strong>دبريالی از جانبکارمل با من به مذاکره پرداختند اماسپس بر خلاف تمام تعهدات شان به دستگيریمن اقدام کردند <strong>و</strong> اکن<strong>و</strong>ن چند سال استکه من زندانی خاد هستم.‏ مام<strong>و</strong>رين ان<strong>و</strong>اعشکنجه را بر من تحميل کردند.‏ سه باردست <strong>و</strong> پايم را شکستاندند.(‏‎52‎‏)‏در م<strong>و</strong>رد دستگيری کلکانی نظريات متفا<strong>و</strong>تارائه می ش<strong>و</strong>د.‏ برخی به اين با<strong>و</strong>ر هستندکه م<strong>و</strong>ص<strong>و</strong>ف زمانی از خانه مير فار<strong>و</strong>قکلکانی <strong>و</strong>اقع مجتمع مکر<strong>و</strong>ريانها ت<strong>و</strong>سطمام<strong>و</strong>رين خاد دستگير شد که با پا درميانی ميرفار<strong>و</strong>ق برای مذاکره با ببرککارمل <strong>و</strong> نجيب االله به خانه نامبرده آمدهب<strong>و</strong>د.‏ اما نجيب االله که رياست خاد را بد<strong>و</strong>شداشت علی رغم ر<strong>و</strong>ابط د<strong>و</strong>ستانه <strong>و</strong> نزديکبا ميرفار<strong>و</strong>ق <strong>و</strong> اطمينان از مذاکره بارهبر ساما در همآهنگی با ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها بهگرفتاری مجيد کلکانی دست زد.‏اسماعيل ف<strong>و</strong>لاد که خ<strong>و</strong>د را مستنطق کلکانیدر زندان صدارت معرفی می کند از تمايل<strong>و</strong>ی در مشارکت قدرت با د<strong>و</strong>لت حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق اينگ<strong>و</strong>نه سخن می گ<strong>و</strong>يد:‏‏«بعد از يک سلسله س<strong>و</strong>الها فهميدم که ا<strong>و</strong>حاضر است در صحبت ر<strong>و</strong>يار<strong>و</strong>ی همکاری خ<strong>و</strong>درا البته به شکلی که خ<strong>و</strong>دش ميخ<strong>و</strong>است باسران حزبی در قدرت مطرح کند»(‏‎53‎‏)‏سازمان آزاديبخش مردم افغانستان‏(ساما)‏ هر گ<strong>و</strong>نه رابطه <strong>و</strong> مذاکره رهبراين سازمان را با د<strong>و</strong>لت حزب دم<strong>و</strong>کراتيکخلق به رهبری ببرک کارمل م<strong>و</strong>رد تکذيب451.www.goftaman.<strong>com</strong>نسيم رهر<strong>و</strong>قرار ميدهد.‏عض<strong>و</strong> ساما <strong>و</strong> از همزمان کلکانی در پاسخبه ياد داشت نگارنده که خ<strong>و</strong>استارمعل<strong>و</strong>مات در م<strong>و</strong>رد ارتباط <strong>و</strong> مذاکره ميانکلکانی <strong>و</strong> حک<strong>و</strong>مت ببرک کارمل شده ب<strong>و</strong>دم،‏می ن<strong>و</strong>يسد:‏ ‏«در م<strong>و</strong>رد سازش <strong>و</strong> هر گ<strong>و</strong>نهتفاهم ميان زنده ياد مجيدکلکانی <strong>و</strong> حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق افغانستان ‏(تمامی جناحهای آن)‏ عرض کنم که اين شايعه پراگنیها از طرف هرکسی <strong>و</strong> هر مقامی که باشد،‏در<strong>و</strong>غ محض <strong>و</strong> افترايی بيش نيست.»‏صرف نظر از هر گ<strong>و</strong>نه ادعا در م<strong>و</strong>رد نح<strong>و</strong>هگرفتاری <strong>و</strong> اعدام مجيد کلکانی در د<strong>و</strong>رهرهبری <strong>و</strong> حاکميت ببرک کارمل،اعدام م<strong>و</strong>ص<strong>و</strong>فبه عن<strong>و</strong>ان رهبر يکی از گر<strong>و</strong>ه های چپ،‏سياست انحصار گرايانه اين حاکميت <strong>و</strong> عدمصداقت <strong>و</strong> يا نات<strong>و</strong>انی آنرا در ايجادجبهه ای متشکل از گر<strong>و</strong>ه های چپدم<strong>و</strong>کراتيک نشان ميدهد.‏452-7بازگشت به شي<strong>و</strong>ه ی پيشين سرک<strong>و</strong>ب <strong>و</strong>اختناق:‏تشکيل اص<strong>و</strong>ل اساسی جمه<strong>و</strong>ری دم<strong>و</strong>کراتيکس<strong>و</strong>یکه از ‎14‎اپريل افغانستان در ش<strong>و</strong>رای انقلابی حک<strong>و</strong>مت به رهبری ببرک کارملگرفت پايه يک حاکميتتص<strong>و</strong>يب قرار م<strong>و</strong>رد اينگذاشت.‏ استخباراتی را کامه <strong>و</strong> خ<strong>و</strong>د <strong>و</strong>اقع قان<strong>و</strong>ن اساسی افغانستاناص<strong>و</strong>ل در م<strong>و</strong>ٔقت جانشين قان<strong>و</strong>ن اساسیکه بگ<strong>و</strong>نه ب<strong>و</strong>د ماده تد<strong>و</strong>يناين اص<strong>و</strong>ل که در در شد.‏ ش<strong>و</strong>رای انقلابی عالی ترين قدرتگرديد،‏ نماينده <strong>و</strong>اقعی مردم خ<strong>و</strong>انده شد.‏د<strong>و</strong>لتی <strong>و</strong> م<strong>و</strong>رددر کشتمند سلطانعلی ت<strong>و</strong>ضيحات 198068

www.goftaman.<strong>com</strong>تص<strong>و</strong>يب اص<strong>و</strong>لتد<strong>و</strong>ين <strong>و</strong>اساسی مذک<strong>و</strong>ر تص<strong>و</strong>ير ر<strong>و</strong>شنی ازر<strong>و</strong>ش غيردم<strong>و</strong>کراتيک تد<strong>و</strong>ين اين اص<strong>و</strong>ل ارائه میکند:‏ ‏«اين قان<strong>و</strong>ن(اص<strong>و</strong>ل اساسی جمه<strong>و</strong>ریدم<strong>و</strong>کرايتک افغانستان)به هدايت حک<strong>و</strong>متازس<strong>و</strong>ی کميسي<strong>و</strong>نی درچهارچ<strong>و</strong>ب <strong>و</strong>زارت عدليهتد<strong>و</strong>ين گرديد <strong>و</strong>برای مطالعه به کميسي<strong>و</strong>نديگری که ازس<strong>و</strong>ی حک<strong>و</strong>مت ب<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>دآمده ب<strong>و</strong>دسپرده شد <strong>و</strong> همچنان از س<strong>و</strong>ی کميته مرکزیحزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق افغانستان نيزتأييد گرديد.‏ سپس قان<strong>و</strong>ن متذکره بهتص<strong>و</strong>يب ش<strong>و</strong>رای <strong>و</strong>زيران <strong>و</strong> هيئات رئيسهش<strong>و</strong>رای انقلابی رسيد <strong>و</strong> برای تص<strong>و</strong>يب نهايیبه ش<strong>و</strong>رای انقلابی ارائه گرديد.»(‏‎54‎‏)‏ش<strong>و</strong>رای انقلابی که مرجع عالی <strong>و</strong> نهايیبرای تص<strong>و</strong>يب اص<strong>و</strong>ل اساسی خ<strong>و</strong>انده می ش<strong>و</strong>دمتشکل از اعضای حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق بهرهبری ببرک کارمل ب<strong>و</strong>د.‏ اين ش<strong>و</strong>را در هيچانتخابات آزاد <strong>و</strong>دم<strong>و</strong>کراتيک حق نمايندگیرا از مردم افغانستان بدست نيا<strong>و</strong>ردهب<strong>و</strong>د.‏ ش<strong>و</strong>رای انقلابی در <strong>و</strong>اقع با ز<strong>و</strong>ر <strong>و</strong>سرنيزه ی نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> نير<strong>و</strong>ی نظامید<strong>و</strong>لتی خ<strong>و</strong>د را نماينده مردم می خ<strong>و</strong>انداما در غياب مردم <strong>و</strong> بی اعتنا به اراده<strong>و</strong> خاست مردم حک<strong>و</strong>مت می کرد.‏ اص<strong>و</strong>ل اساسیکه از س<strong>و</strong>ی ش<strong>و</strong>رای انقلابی به رهبری ببرککارمل تص<strong>و</strong>يب گرديد هيچ ميکانيزم عملیرا در تفکيک ق<strong>و</strong>ای ثلاثه <strong>و</strong> نظارت برعملکرد د<strong>و</strong>لت حزبی <strong>و</strong> رهبر آن ببرک کارملطرح <strong>و</strong> اجرا نکرد.‏ اص<strong>و</strong>ل اساسی به ببرککارمل به حيث رهبر حزب <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لت صلاحيتنامحد<strong>و</strong>د بخشيد <strong>و</strong> کارمل در ح<strong>و</strong>زه اقتدار <strong>و</strong>عمل خ<strong>و</strong>د به همان ر<strong>و</strong>ش سرک<strong>و</strong>ب <strong>و</strong> اختناق453www.goftaman.<strong>com</strong><strong>و</strong> اميند<strong>و</strong>ران تره کیبازگشت.‏ سازمان جاس<strong>و</strong>سی عريض <strong>و</strong> ط<strong>و</strong>يلیدر اين جهت ايجاد شد.‏ ‏"خاد"‏ جانشين‏"اگسا"<strong>و</strong>"کام"گرديد.زندان پلچرخی د<strong>و</strong>باره از زندانيان سياسی ممل<strong>و</strong> شد <strong>و</strong>فاصله ميان د<strong>و</strong>لت <strong>و</strong> مردم با اتخاذ ر<strong>و</strong>شناسالم مديريت <strong>و</strong> اداره از س<strong>و</strong>ی حاکمانحزبی بيشتر از گذشته گسترش يافت.‏جمعی از ن<strong>و</strong>يسندگان <strong>و</strong> پژ<strong>و</strong>هشگران ر<strong>و</strong>سیدر انستي<strong>و</strong>ت تاريخ نظامی فدراسي<strong>و</strong>نر<strong>و</strong>سيه هر چند سالها پس از فر<strong>و</strong>پاشیش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> ز<strong>و</strong>ال حاکميت حزب دم<strong>و</strong>کراتيکخلق حاکميت حزب مذک<strong>و</strong>ر را خ<strong>و</strong>دکامه،‏محر<strong>و</strong>م از حمايت مردم <strong>و</strong> متکی به اتحادش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ميخ<strong>و</strong>انند:«ببرک کارمل در پلين<strong>و</strong>م‎15‎کميته مرکزی حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقافغانستان اعلام نم<strong>و</strong>د:‏ ‏"انقلاب برگشتناپذير است.‏ زيرا تکيه گاه ما د<strong>و</strong>ستکبير ما اتحاد ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی است."،‏ اينگ<strong>و</strong>نه ازبالا تا پايين به جای تکيه بر مردم بهياری ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی تکيه زده می شد.‏ خ<strong>و</strong>استهایشخصی رهبران،‏ فر<strong>و</strong> گذاشتهای آنان،"رفيقبارگی"<strong>و</strong> پي<strong>و</strong>ندهای خان<strong>و</strong>ادگی،‏ بر انتظامحزبی <strong>و</strong> براص<strong>و</strong>ل سنتراليزم دم<strong>و</strong>کراتيکچيره شده <strong>و</strong>سرا پای حزب را فرا گرفتهب<strong>و</strong>د <strong>و</strong> در نتيجه آن ‏"بزرگمنشی نمايی"‏ <strong>و</strong>ليبراليسم مشه<strong>و</strong>د در رفتار حزبی ها همهجا گستر <strong>و</strong> يک پديده ر<strong>و</strong>زمره گرديد.‏ حزببا کردار های خ<strong>و</strong>د از همدردی بخش بيشترت<strong>و</strong>ده ها محر<strong>و</strong>م گرديده <strong>و</strong>ات<strong>و</strong>ريته خ<strong>و</strong>د رابا نير<strong>و</strong>ی اسلحه حفظ می کرد که در <strong>و</strong>اقعبه يک نير<strong>و</strong>ی خ<strong>و</strong>دکامه <strong>و</strong> ديکتات<strong>و</strong>رینظامی مبدل گرديده ب<strong>و</strong>د.»(‏‎55‎‏)‏454

www.goftaman.<strong>com</strong>8- خاد؛ جانشين اگسا<strong>و</strong>کام:‏ببرک کارمل اداره سازمان جاس<strong>و</strong>سی <strong>و</strong>اطلاعاتی حک<strong>و</strong>مت خ<strong>و</strong>د را که جانشينسازمان اطلاعاتی <strong>و</strong> امنيتی د<strong>و</strong>ران حاکميتتره کی <strong>و</strong> امين ‏(اگسا <strong>و</strong> کام شد،‏اداره متفا<strong>و</strong>ت از استخبارات د<strong>و</strong>ران امينخ<strong>و</strong>اند.‏ ا<strong>و</strong> اعلان کردکه در ساختار حک<strong>و</strong>متجمه<strong>و</strong>ری دم<strong>و</strong>کراتيک افغانستان ادارهاطلاعات <strong>و</strong> امنيت برای دفاع از آزاديهایدم<strong>و</strong>کراتيک،‏ حاکميت ملی،‏ استقلال،‏ منافعانقلاب،‏ مردم <strong>و</strong>د<strong>و</strong>لت <strong>و</strong> در جهت خنثی سازیدسايس دشمنان افغانستان تشکيل می يابد.‏کارمل سازمان استخبارات حک<strong>و</strong>مت امين‏(کام)‏ را نک<strong>و</strong>هش کرد <strong>و</strong> اطمينان داد کهخدمات اطلاعات د<strong>و</strong>لتی(خاد)‏ برخلاف ‏"کام"‏به سرک<strong>و</strong>ب <strong>و</strong> شکنجه مردم مت<strong>و</strong>سل نمی ش<strong>و</strong>د.‏اما در د<strong>و</strong>ره رهبری <strong>و</strong> حاکميت ا<strong>و</strong> ‏"خاد"‏ بهسازمان استخباراتی مخ<strong>و</strong>ف تر از اگسا <strong>و</strong>کام مبدل شد.‏ در رأس خاد نجيب االله ازجناح پرچم جانشين بعدی ببرک کارمل قرارگرفت.‏خادبه سرعت باهمکاری <strong>و</strong>رهنمايی کی.جی.‏بی به يک سازمان پرقدرت امنيتی <strong>و</strong>اطلاعاتی در در<strong>و</strong>ن د<strong>و</strong>لت حزب دم<strong>و</strong>کراتيکخلق مبدل شد:‏ ‏«به <strong>و</strong>يژه پس از ر<strong>و</strong>ی کارآمدن اندر<strong>و</strong>پف در ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی،‏ منابعی دراختيار خاد قرار گرفت.‏ حد<strong>و</strong>د ‎600‎مشا<strong>و</strong>رکی.جی.‏ بی به گسترش خاد کمک کردندب<strong>و</strong>دجه خاد از ‎36‎ملي<strong>و</strong>ن افغانی تا سال‎1983‎به هشت مليارد افغانی ازدياد يافت.‏تاا<strong>و</strong>اخر‎1982‎‏(پاييز‎1361‎‏)تقريباً‏ تمام کش<strong>و</strong>رزير پ<strong>و</strong>شش شبکه خاد قرار گرفت <strong>و</strong> در(455www.goftaman.<strong>com</strong>به عن<strong>و</strong>انبرخی مناطق،‏مثال شمال کش<strong>و</strong>ر،‏ اين شبکه پيش از اينزمان نيز کاملا برا<strong>و</strong>ضاع تسلط يافتهب<strong>و</strong>د.‏ بات<strong>و</strong>جه به اين که در گزارش هایش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>يها اطلاعات لازم ارائه شده ب<strong>و</strong>د،‏ میت<strong>و</strong>ان گفت که خاد تا سال ‎1983‎می ت<strong>و</strong>انستتص<strong>و</strong>ير نسبتًا کاملی از جنبشمقا<strong>و</strong>مت(مجاهدين)راترسيم کند.‏ خادت<strong>و</strong>انست تا تابستان همين سال تن ازع<strong>و</strong>امل خ<strong>و</strong>د را بين <strong>و</strong>احدهایمجاهدين،‏‎1226‎تن رادرامتدادخط<strong>و</strong>ط ارتباطی‎714‎تن را ميان سازمانهای مخفی سياسی<strong>و</strong>‎28‎تن را در پاکستان به کار گيرد.»(‏‎56‎‏)‏پي<strong>و</strong>ند خاد با کی.‏ جی.‏ بی يکی از ع<strong>و</strong>املاصلی گسترش ح<strong>و</strong>زه اقتدار خاد ب<strong>و</strong>د.‏ بهق<strong>و</strong>ل يکی ازآم<strong>و</strong>زگاران آم<strong>و</strong>زشگاه هایعالی کی.جی.بی:‏ تمام کارهای سازمانی<strong>و</strong> پر<strong>و</strong>رش پرسنل برای خاد را کی.جی.بیانجام ميداد.‏ در ا<strong>و</strong>ضاع خشن جنگ ضدپارتيزانی که پير<strong>و</strong>زی در آن ممکن نب<strong>و</strong>د،‏کی.جی.بی در خاک افغانستان شماری ازصحنه های ه<strong>و</strong>لناک استالينی گذشته را سراز ن<strong>و</strong> آراييد.‏ سازمان عف<strong>و</strong> بين المللش<strong>و</strong>اهدی را مبنی بر شکنجه های فراگير <strong>و</strong>پي<strong>و</strong>سته مردان،‏ زنان <strong>و</strong> ک<strong>و</strong>دکان در سل<strong>و</strong>لهای انفرادی خاد گرد آ<strong>و</strong>رد.‏ م<strong>و</strong>ض<strong>و</strong>ع مشترکاين گزارش ها عبارت ب<strong>و</strong>د از حض<strong>و</strong>رمشا<strong>و</strong>ران ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی؛درست همانند تس<strong>و</strong>يه هایاستالينی در ار<strong>و</strong>پای خا<strong>و</strong>ری يک نسل پيشدر شکنجه گاهها ب<strong>و</strong>د.«(‏‎57‎‏)‏خاد به رياست نجيب االله در سالهای رهبریببرک کارمل در حزب <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لت حزبی به يکاداره <strong>و</strong> نير<strong>و</strong>ی سرک<strong>و</strong>بگر <strong>و</strong>آدم کش <strong>و</strong> يک1300456»

www.goftaman.<strong>com</strong>ترسناک مبدلسازمانشد.‏ اکثريت اعضاء <strong>و</strong> کارمندان خاد دردهه هشتاد از جناح پرچم حزب ب<strong>و</strong>دند.‏ بهن<strong>و</strong>شته انت<strong>و</strong>ني<strong>و</strong> جي<strong>و</strong> ست<strong>و</strong>زیپژ<strong>و</strong>هشگرانگليسی ن<strong>و</strong>ددرصدکارمندان خادبه جناح پرچم تعلق داشت.(‏‎58‎‏)‏اسداالله <strong>و</strong>ل<strong>و</strong>الجی ن<strong>و</strong>يسنده <strong>و</strong> پژ<strong>و</strong>هشگرکه درسالهای دهه هشتاد ازافسران نظامی د<strong>و</strong>لتب<strong>و</strong>د نيز از نقش مسلط جناح پرچم دردستگاه استخبارات د<strong>و</strong>لت(خاد)سخن میگ<strong>و</strong>يد که در مش<strong>و</strong>ره <strong>و</strong> نظارت مشا<strong>و</strong>رانش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی عمل ميکردند:‏ ‏«شي<strong>و</strong>ه کار دستگاهاستخباراتی کارمل <strong>و</strong> نجيب در رابطه بههدايات <strong>و</strong> رهنمايی مشا<strong>و</strong>رين متخصص <strong>و</strong>کارکشته ر<strong>و</strong>سی در اين عرصه ط<strong>و</strong>ری ب<strong>و</strong>د کهدر اثر آن حس اعتماد در بين فاميل ها<strong>و</strong> اقشاراجتماعی مسک<strong>و</strong>ن در مناطق تحتتسلط د<strong>و</strong>لت کاملا از بين رفته <strong>و</strong> فساداخلاقی در مراکز شهری تا حدی بالا گرفتکه ديگر برای اکثرعناصر تنظيم شده دردستگاه مذک<strong>و</strong>ر ظرفيتی در جهت حفظ سنناخلاقی مثبت جامعه شان باقی نماند.‏همچنان اداره چيان نظامی <strong>و</strong> ملکی که بهاستشاره مشا<strong>و</strong>رين خ<strong>و</strong>يش مقامی را بدستمی آ<strong>و</strong>ردند،‏ در تبانی با ايشان حلقاتیاز اقارب نزديک <strong>و</strong> يا افراد خاص مساعدبه پذيرش هر گ<strong>و</strong>نه معامله را ب<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>دآ<strong>و</strong>رده <strong>و</strong> تا ت<strong>و</strong>انستند دست به استفادهج<strong>و</strong>يی زدند.‏ کمک های بلاک س<strong>و</strong>سياليستیعمدتاً‏ ت<strong>و</strong>سط پری های خاص که به دستگاهخاد رابطه داشتند ت<strong>و</strong>زيع گرديده <strong>و</strong>نظارت م<strong>و</strong>ٔظفين استخباراتی همکار با457www.goftaman.<strong>com</strong>جريان ت<strong>و</strong>زيعايشان ازپ<strong>و</strong>ششی ب<strong>و</strong>د برای جرمی که انجام میدادند.»(‏‎59‎‏)‏رياست ها <strong>و</strong> مديريت های متعددی در خادايجاد گرديد.‏ شعبات اداره خاد تا سطح<strong>و</strong>لس<strong>و</strong>اليها ‏(شهرستانها)،علاقداريها<strong>و</strong>حتادهکده هاکشانده شد.‏ به اعضاء<strong>و</strong>کارمندان خاد امتيازات زيادی تعلقگرفت.‏ حق<strong>و</strong>ق آنها چند برابر شد.‏ پ<strong>و</strong>ل بیحساب به نام پ<strong>و</strong>ل ‏ُاپراتيفی که ثبت دفتر<strong>و</strong> شامل حساب د<strong>و</strong>لتی در <strong>و</strong>زارت ماليه <strong>و</strong>بانک مرکزی افغانستان نمی شد،‏ ب<strong>و</strong>دجهخاداختصاص يافت.‏ ق<strong>و</strong>ای نظامی خاد بص<strong>و</strong>رتمستقل در ل<strong>و</strong>ی نير<strong>و</strong>ی ارتش <strong>و</strong> <strong>و</strong>زارتداخله ايجاد <strong>و</strong> تق<strong>و</strong>يت شد.‏ در سالنخست نير<strong>و</strong>ی نظامی خاد باايجاد سه کندکتشکيل شد <strong>و</strong> سپس تا ا<strong>و</strong>اخر اين دهه خادتنها در کابل پايتخت کش<strong>و</strong>ر دارای د<strong>و</strong>فرقه(لشکر)گرديد.‏ خاد در سال ‎1986‎ازرياست عم<strong>و</strong>می به <strong>و</strong>زارت امنيت د<strong>و</strong>لتی يا‏"<strong>و</strong>اد"ارتقا يافت <strong>و</strong> در چهارچ<strong>و</strong>ب اين<strong>و</strong>زارت ‏(<strong>و</strong>اد)‏ گارد خاص رياست جمه<strong>و</strong>ریايجاد شد.‏ در حالی که نير<strong>و</strong>های <strong>و</strong>زارتدفاع <strong>و</strong> داخله جنگ عليه مخالفين د<strong>و</strong>لتحزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق را در کنار نير<strong>و</strong>هایش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی پيش ميبردند،‏ اما بازرسی،‏ بازپرسی،‏ شکنجه <strong>و</strong> مجازات مخالفين که از بهزندان انداختن تا گل<strong>و</strong>له بستن را در برمی گرفت،‏ ت<strong>و</strong>سط خاد انجام می يافت.‏ خاددر تعقيب،‏ گرفتاری <strong>و</strong>شکنجه مخالفين <strong>و</strong>افرادی که دشمن <strong>و</strong> ضد انقلاب ث<strong>و</strong>ر تشخيص میداد دست باز داشت.‏ افراط در خش<strong>و</strong>نت <strong>و</strong>اِعمال شکنجه تا کشتار مخالفان <strong>و</strong> متهمان1980458

www.goftaman.<strong>com</strong><strong>و</strong>اص<strong>و</strong>ليت <strong>و</strong>اقعدر مام<strong>و</strong>رين<strong>و</strong> حزبی خاد قاطعيت انقلابی <strong>و</strong> خادعملکرد جل<strong>و</strong> به نمايش ميگذاشت.‏ آنرا د<strong>و</strong>لتدر<strong>و</strong>ن حزب <strong>و</strong> در را هيچ مرجع ديگر گرفته نمی ت<strong>و</strong>انست.‏سالهایدر نجيب االله به عن<strong>و</strong>ان رئيس خاد بی رحمی <strong>و</strong>زمام داری ببرک کارمل نمادی از مخالفانبرابر خش<strong>و</strong>نت اين سازمان در که بنامد<strong>و</strong>لت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق ب<strong>و</strong>د سرک<strong>و</strong>ب میانقلاب تعقيب <strong>و</strong> ضد <strong>و</strong> ‏"اشرار"‏ برای انجام شکنجه زندانيان بها<strong>و</strong> شدند.‏ کابل سرشهر در خاد گانه زندانهای محب<strong>و</strong>سينشکنجه استنطاق <strong>و</strong> به خ<strong>و</strong>د <strong>و</strong> ميزد استادان دانشگاهيکی از می پرداخت.‏ ميلادیکابل که بيشترين سالهای دهه هشتاد زندان پلچرخی<strong>و</strong> زندانهای خاد در را ‏«زندانی ها ماهمی گ<strong>و</strong>يد:‏ زندانی ب<strong>و</strong>د تحت شکنجهرا گاهی سالها های ط<strong>و</strong>لانی <strong>و</strong> يک ازهر نگهمداری می شدند.‏ های خاد دارایحتا مديريت های خاد <strong>و</strong> رياست ها خادرئيس االله داکترنجيب ب<strong>و</strong>د.‏ زندان خ<strong>و</strong>د<strong>و</strong> ميزد پي<strong>و</strong>سته به اين زندانها سر شکنجه ی زندانيانپرسی <strong>و</strong> به باز شخصاً‏ ‎1362‎خ<strong>و</strong>رشيدی(‏‎1983‎‏)‏سال من در می پرداخت.‏ زندانيانجمعی زيادی از با را چهل ر<strong>و</strong>ز زندانزندان شش درک يکی از در ديگر ايندر نگهداری می شدم.‏ خاد های مشه<strong>و</strong>ر س<strong>و</strong>ی اعضای خادزندان ان<strong>و</strong>اع شکنجه از هنگام شکنجهبه زندانيان تحميل می شد.‏ مشا<strong>و</strong>رينرا تحقيقات،‏ کارمندان خاد <strong>و</strong> شکنجهدر <strong>و</strong> ميکردند همراهی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی سهمخاد مام<strong>و</strong>رين با زندانيان شکنجه های جسمیافز<strong>و</strong>ن بر ميگرفتند.‏ 45912www.goftaman.<strong>com</strong>ت<strong>و</strong>سطزندانياناذيت <strong>و</strong>م<strong>و</strong>رد کارمندان خاد،‏ زندانيان اينميگرفتند.‏ قرار ر<strong>و</strong>حی آنها آزار مختلف ص<strong>و</strong>رت می گرفت.‏بگ<strong>و</strong>نه اذيت نيز سخنانیهای رکيک <strong>و</strong> گ<strong>و</strong>يی،‏ دشنام ناسزا امپرياليزمچ<strong>و</strong>ن خاين،‏ <strong>و</strong>طنفر<strong>و</strong>ش،‏ ن<strong>و</strong>کر اين اذيت های ر<strong>و</strong>حی ب<strong>و</strong>د.‏بخشی از <strong>و</strong>...‏ م<strong>و</strong>ردکه من را مستنطقين خاد يکی از فار<strong>و</strong>قژنرال ميداد قرار بازپرسی آلمانمياخيل نام داشت که اکن<strong>و</strong>ن در مشا<strong>و</strong>رين ر<strong>و</strong>سیهميشه با ا<strong>و</strong> پناهنده است.‏ چنينبا من را <strong>و</strong> برای تحقيقات می آمد باری برايششکنجه می داد.‏ سخنانی ر<strong>و</strong>حاً‏ اينبا گفتم که آقای ژنرال حداقل ت<strong>و</strong> تابرای بازپرسی زندانيان نيا ر<strong>و</strong>س ها همان لحظه <strong>و</strong><strong>و</strong>طنفر<strong>و</strong>ش گفتن هايت در خاين <strong>و</strong> ت<strong>و</strong>اما يک منطق داشته باشد.‏ همان فضا <strong>و</strong>طنفر<strong>و</strong>شی خ<strong>و</strong>يش برایشاهد باسند <strong>و</strong> خ<strong>و</strong>د برعکس زندانیتحقيقات محب<strong>و</strong>سين می آيی <strong>و</strong> <strong>و</strong>طنفر<strong>و</strong>ش می گ<strong>و</strong>يی.‏خاين <strong>و</strong> را ها گاهی به زندانهاینيز داکترنجيب رئيس خاد شکنجهبازپرسی <strong>و</strong> در سر ميزد <strong>و</strong> خاد شب هايکی از ميگرفت.‏ زندانيان سهم دهليزدر زندان شش درک نجيب االله را در اتاق محب<strong>و</strong>سين ديدم که داکترعبدالرحمن سرکچنان عصبانيت <strong>و</strong>با زندانی هارا يکتن از که حتا بهمی زد مشت <strong>و</strong>لگد خشم با اين ضربدر تا اجازه نميداد محافظين خ<strong>و</strong>د بهزندانی مذک<strong>و</strong>ر <strong>و</strong> شتم سهم بگيرند.‏ ششدرکحزب افغان ملت در عن<strong>و</strong>ان عض<strong>و</strong> ترکيه تحصيلات عالیدر محب<strong>و</strong>س ب<strong>و</strong>د.‏ ا<strong>و</strong> م<strong>و</strong>ص<strong>و</strong>ف پس ازنظامی ب<strong>و</strong>د.‏ داکتر داشت <strong>و</strong> اينگ<strong>و</strong>نه شکنجه هاکه سختاثر آزادی در 460

www.goftaman.<strong>com</strong><strong>و</strong>فاتب<strong>و</strong>د شدهبيمار بالگدرا آنقدر نجيب االله آن شب ا<strong>و</strong> يافت.‏ که بيه<strong>و</strong>ش شد.‏تا بدنش ک<strong>و</strong>بيد مشت بر <strong>و</strong> صدهامن در زندان پلچرخی از بعداً‏ م<strong>و</strong>رددر زندانی داستانهای <strong>و</strong>حشتناکی را زندانيان بدست نجيب االله رئيس خادشکنجه شنيدم.«(‏‎60‎‏)‏سالهای زمام داریببرک کارمل در آيا شکنجه <strong>و</strong>م<strong>و</strong>رد در خاد عملکرد خ<strong>و</strong>يش از درا<strong>و</strong> قتل زندانيان آگاه می شد؟ آيا نظارت داشت <strong>و</strong>خاد عملکرد بر اين سالها می ت<strong>و</strong>انست مانع اعمال غيرقان<strong>و</strong>نی <strong>و</strong>عليه زندانيانخاد سرانه مجازات خ<strong>و</strong>د که به مشکل می ت<strong>و</strong>ان پاسخحالی ش<strong>و</strong>د؟ در ارائه کرد،‏اين م<strong>و</strong>رد ر<strong>و</strong>شنی در <strong>و</strong> دقيق که نجيبژنرالان ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ميگ<strong>و</strong>يد يکی از بد<strong>و</strong>ن محاکمه شمارکشتار االله رئيس خاد در جريان يکزيادی اسيران مخالف را <strong>و</strong>لايتدر ‏(ا<strong>و</strong>اخرسال‎1980‎‏)‏ عمليات نظامی کرد.‏<strong>و</strong>انم<strong>و</strong>د مستقيم کارمل هرات بدست<strong>و</strong>ر ‏"پتر<strong>و</strong>‏«ژنرال می ن<strong>و</strong>يسد:‏ ژنرال مذک<strong>و</strong>ر گفت:‏دلهره آمد پريشانی <strong>و</strong> با خالکه"‏ خ<strong>و</strong>دبا"خاد"‏ هرات نجيب در ‏-ببخشيد!‏ دارند آدم می کشند.‏اسيران را؟‏-که را؟ بازپرسی!‏بد<strong>و</strong>ن دادگاه <strong>و</strong> ‏-آری!‏ نجيب-پزشک آگاهیحد خش<strong>و</strong>نت بيش از از نميکردم پس ازبه آنهم تص<strong>و</strong>ر داشتم،‏ مگر هايی که به حريف فرستاديم <strong>و</strong>پخش پيام گاه تسليمآن تضمين نم<strong>و</strong>ديم که هر در دست<strong>و</strong>رنخ<strong>و</strong>اهد کشت،‏ ا<strong>و</strong> را کسی آنها ش<strong>و</strong>ند <strong>و</strong>حشيانهاين ديگر کند.‏ باران صادر تير <strong>و</strong> ددمنشانه ب<strong>و</strong>د.‏461www.goftaman.<strong>com</strong>جل<strong>و</strong> تير‏-تلاش <strong>و</strong>رزيدمباران آنها را بگيرم،‏ مگر نجيب پاسخ دادکه ا<strong>و</strong> بدست<strong>و</strong>ر مستقيم ببرک کارمل کار میکند.‏ الکساندر ميخايل<strong>و</strong>يچ آنجا <strong>و</strong>حشتناک462است..‏ . .‏(رئيس گر<strong>و</strong>ه ستاد‏-بيدرنگ با"چرمينخ"‏ تماس گرفتم:‏مستشارنظامی درافغانستان)‏ ببرک دست بهدرهرات نجيب بدست<strong>و</strong>ر بايدکشتارگر<strong>و</strong>هی زده است.‏ باران <strong>و</strong> تير مترجمبد<strong>و</strong>ن آقا <strong>و</strong>گل سام<strong>و</strong>يلنک<strong>و</strong> با ا<strong>و</strong>لتيمات<strong>و</strong>م<strong>و</strong> بيدرنگ به کاخ بر<strong>و</strong>يد کارمل بخ<strong>و</strong>اهيد...‏گ<strong>و</strong>نه از دادم بيدرنگ بهبه پتر<strong>و</strong>خالکه دست<strong>و</strong>ر بابگيريد.‏ گرديد،‏ جل<strong>و</strong> نجيب را هرات بر <strong>و</strong>"بازخ<strong>و</strong>استگرانه"‏قاطعانه بايد ا<strong>و</strong> <strong>و</strong>همه بدسگال،‏ پليد آنها کنيد.‏ برخ<strong>و</strong>رد به <strong>و</strong>يژه اين نجيب!...‏فر<strong>و</strong>مايه اند.‏ ..._(61)»در سالهای حک<strong>و</strong>مت ببرک کارمل زندانپلچرخی د<strong>و</strong>باره پر از زندانيان سياسیشد.‏ در حالی که کارمل <strong>و</strong>قتی در آغازحاکميت خ<strong>و</strong>يش فرمان رهايی زندانيان راصادر کرد،‏ زندان پلچرخی را"مکتب ننگ <strong>و</strong>عبرت امين سفاک"‏ ناميد <strong>و</strong> بازگشت بهآنرا غيرممکن خ<strong>و</strong>اند.‏زندان پلچرخی در دهه هشتاد بيشتر ازد<strong>و</strong>ران حک<strong>و</strong>مت تره کی <strong>و</strong> امين زندانی درخ<strong>و</strong>د داشت.‏ در بيشترين سالهای نخست دهههشتاد ميلادی تعداد زندانيان پلچرخی بهده ها هزار نفر می رسيد.‏ به ق<strong>و</strong>ل يکیاز زندانيان اين د<strong>و</strong>ره:‏ ‏«هيچگاه شمارزندانيان در سالهای دهه هشتاد به <strong>و</strong>يژهتا پايان خر<strong>و</strong>ج ق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به کمتر از

www.goftaman.<strong>com</strong>نمی رسيد.‏ بعدهشتاد هزاراز خر<strong>و</strong>ج ر<strong>و</strong>س ها <strong>و</strong> آغاز سياست مصالحهملی ب<strong>و</strong>د که تعدادی از زندانيان آزادیيافتند <strong>و</strong> ر<strong>و</strong>ند به زندان افگندن انب<strong>و</strong>همردم کاهش يافت.‏ همچنان در ط<strong>و</strong>ل سالهایدهه هشتاد به <strong>و</strong>يژه تا خر<strong>و</strong>ج ق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یاعدام زندانيان در پ<strong>و</strong>ليگ<strong>و</strong>ن پلچرخیهمچ<strong>و</strong>ن د<strong>و</strong>ره حک<strong>و</strong>مت تره کی <strong>و</strong> امين ادامهپيدا کرد.‏ در ط<strong>و</strong>ل اين سالها شب های جمعهبه اعدام زندانيان اختصاص داشت.‏ هر شبجمعه بيشتر از يکصد نفر را برای کشتاربه پليگ<strong>و</strong>ن پلچرخی ميبردند.‏ معم<strong>و</strong>لا اينکشتار را کارمندان خاد انجام ميدادند.‏گاهی زندانيها خبر اجرای حکم اعدام شانرا در مح<strong>و</strong>طه بلاک های زندان از تل<strong>و</strong>يزي<strong>و</strong>ند<strong>و</strong>لتی می شنيدنداما بعد از چند شب <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ز ن<strong>و</strong>بت انتقال شان بس<strong>و</strong>ی پليگ<strong>و</strong>ن فرامی رسيد <strong>و</strong> درآنجاتيرباران می شدند.»(‏‎62‎‏)‏بر مبنای پژ<strong>و</strong>هش يکی از ن<strong>و</strong>يسندگان <strong>و</strong>پژ<strong>و</strong>هشگران خارجی خاد در دستگيریهزار تن به عن<strong>و</strong>ان مخالفان د<strong>و</strong>لت تاسال‎1990‎ نقش فعال داشت.‏ از ميان دستگيرشدگان هشت هزارنفر اعدام شدند که خاددر اعدام اين افراد نيز دست داشت.(‏‎63‎‏)‏1509- مديريت ناکام <strong>و</strong> بير<strong>و</strong>کراتيک د<strong>و</strong>لتی:‏ببرک کارمل پس ازآغاز رهبری خ<strong>و</strong>د در حزب<strong>و</strong> حاکميت در <strong>و</strong>اقع به تصحيح اشتبهات <strong>و</strong>خبط های حاکمان قبلی حزب دم<strong>و</strong>کراتيکخلق پرداخت که در يک سال <strong>و</strong> نيم گذشتهم<strong>و</strong>جب مخالفت گسترده مردم <strong>و</strong> مايهنارضايتی اصناف <strong>و</strong> حلقه های مختلفاجتماعی <strong>و</strong> ر<strong>و</strong>شنفکری شده ب<strong>و</strong>د.‏ ا<strong>و</strong>463www.goftaman.<strong>com</strong>را مرحلهحاکميت خ<strong>و</strong>دن<strong>و</strong>ين <strong>و</strong> تکاملی انقلاب ث<strong>و</strong>ر خ<strong>و</strong>اند؛ اماآنچی که در اين مرحله <strong>و</strong> در د<strong>و</strong>ران زمامداری ا<strong>و</strong> انجام يافت به استحکام <strong>و</strong> گسترشپايه های اجتماعی <strong>و</strong> مردمی حاکميت ا<strong>و</strong> <strong>و</strong>حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق نيانجاميد.‏ نهادها <strong>و</strong>سازمانهای اجتماعی که در جهت ت<strong>و</strong>سعهحاکميت حزب در در<strong>و</strong>ن جامعه شکل گرفت <strong>و</strong>در <strong>و</strong>اقع از س<strong>و</strong>ی حک<strong>و</strong>مت حزبی شکل دادهشد،‏ زمينه ساز مشارکت گر<strong>و</strong>ه های مختلفسياسی <strong>و</strong> اجتماعی خارج از حلقه حزبحاکم دم<strong>و</strong>کراتيک خلق نگرديد.‏ جبهه ملیپدر <strong>و</strong>طن،‏ سازمانهای مختلف ج<strong>و</strong>انان،‏ زنان،‏انجمن های صنفی،‏ ش<strong>و</strong>راها <strong>و</strong> ساير نهادهایاجتماعی به مثابه ابزار ت<strong>و</strong>جيه <strong>و</strong> تفسيرحاکميت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق قرارگرفتند.‏ اين نهادها <strong>و</strong> سازمان ها هر گزمجال آزادی عمل را در تبارز آراء<strong>و</strong>ديدگاه های خ<strong>و</strong>د بگ<strong>و</strong>نه انتقادینيافتند.‏ تشکيل اين نهادها <strong>و</strong> سازمانهاکه در ظاهر <strong>و</strong> با تبليغات رسمی د<strong>و</strong>لتحکايت از مردمی ب<strong>و</strong>دن حزب <strong>و</strong> حاکميت حزبداشت <strong>و</strong> در جهت انعکاس اراده آزاد مردمايجاد شده ب<strong>و</strong>د،‏ نمايشی بيش نب<strong>و</strong>د.‏زيرا در اين د<strong>و</strong>ره هيچ صدای معارض <strong>و</strong>مخالف با سياست های حزب حاکم <strong>و</strong> سياستاتحادش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی يگانه حامی <strong>و</strong> پشتيبان اصلیآن از س<strong>و</strong>ی نهادها <strong>و</strong>سازمانهای م<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د درآن زمان بلند نشد.‏افز<strong>و</strong>ن بر ناکامی های حزب دم<strong>و</strong>کراتيکخلق به رهبری کارمل مبنی بر گسترش پايههای اجتماعی آن در داخل جامعه <strong>و</strong> مردمیسازی حاکميت،‏ معضل ديگر در در<strong>و</strong>ن464

www.goftaman.<strong>com</strong>مذک<strong>و</strong>ر،‏حاکميتکه بص<strong>و</strong>رتاشرافی ب<strong>و</strong>د مديريت ناسالم <strong>و</strong> شکاف ميان حک<strong>و</strong>مت <strong>و</strong>فزاينده فاصله <strong>و</strong> حزب دم<strong>و</strong>کراتيکمی ساخت.‏ عميقتر مردم را درحاکميت تصاحب از پس خلق يک‎1978‎‏)به جای ايجاد ث<strong>و</strong>ر‎1357‎‏(اپريل <strong>و</strong>سالم به تشکيلنظام سياسی خدمتگزار رشدنظام اداری بير<strong>و</strong>کراتيک پرداخت.‏ مردمبر<strong>و</strong>کراسی به جدايی اعضای حزب از آن حزبی که تاانجاميد.‏ حاکميت مسند در ازنمايندگی مدعی حاکميت از قبل زمان حاکميتکارگران <strong>و</strong>دهقانان ب<strong>و</strong>د،‏ در شد.‏تبديل مردم زمامدار<strong>و</strong>ارباب به تجملگرايی بص<strong>و</strong>رت ر<strong>و</strong>ززندگی اشرافی <strong>و</strong> کرسیحاکمان حزبی در افز<strong>و</strong>ن دامنگير کيش شخصيت درايجاد حاکميت گرديد.‏ جاس<strong>و</strong>سیحزب،‏ فراکسي<strong>و</strong>ن بازی،‏ گسترش نظام اطلاعاتی،‏ ت<strong>و</strong>ظيف اعضای حزب در کرسی<strong>و</strong> مقامات <strong>و</strong>های د<strong>و</strong>لتی برمبنای ر<strong>و</strong>ابط با افز<strong>و</strong>ننقش ر<strong>و</strong>ز فراکسي<strong>و</strong>نهای حزبی،‏ جايگاهتعين سازمان استخباراتی در د<strong>و</strong>لتی اعضای حزب،‏ نقش ديدگاهحزبی <strong>و</strong> نز<strong>و</strong>ل اين<strong>و</strong> صع<strong>و</strong>د های مشا<strong>و</strong>رين ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در دربه افزايش داشت.‏ ر<strong>و</strong> سير جايگاه ها به د<strong>و</strong>رهيژگيها اين <strong>و</strong> که آغاز حالی زمام داری تره کیحک<strong>و</strong>مت جناح خلق در سالهای زمام داری<strong>و</strong>امين برميگشت،‏ امادر حتاگسترش بيشتريافت.‏ ببرک کارمل عمق <strong>و</strong> حزب <strong>و</strong>د<strong>و</strong>لتد<strong>و</strong>ره ی رهبری کارمل در در تشکيلات مت<strong>و</strong>رمحزبی به جای اصلاحات در د<strong>و</strong>لتیمقام های جديد <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لتی،‏ کرسی ها تاسطح <strong>و</strong>زارت برای اعضای حزب ايجادشد.‏به سه کميته<strong>و</strong>زارت اطلاعات <strong>و</strong>کلت<strong>و</strong>ر 465www.goftaman.<strong>com</strong>رادي<strong>و</strong>د<strong>و</strong>لتی کلت<strong>و</strong>ر،‏نشرتل<strong>و</strong>يزي<strong>و</strong>ن <strong>و</strong>کميته د<strong>و</strong>لتی طبع <strong>و</strong> دريک اين کميته ها که هر تقسيم شد <strong>و</strong>زارت ترانسپ<strong>و</strong>رت<strong>و</strong>اقع يک <strong>و</strong>زارت ب<strong>و</strong>دند.‏ به د<strong>و</strong> <strong>و</strong>زارت ترانسپ<strong>و</strong>رت زمينی <strong>و</strong>ه<strong>و</strong>ايی<strong>و</strong>زارتت<strong>و</strong>ظيف ش<strong>و</strong>د.‏ <strong>و</strong>زير تقسيم شدتاد<strong>و</strong> د<strong>و</strong> <strong>و</strong>زارت انرژی <strong>و</strong>برق نيز انرژی <strong>و</strong> <strong>و</strong>زارت تحصيلات عالیدر منابع آب گرديد.‏ عالیتحصيلات <strong>و</strong>زارت د<strong>و</strong> نيز <strong>و</strong>مسلکی مسلکی ب<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د<strong>و</strong><strong>و</strong>زارت تحصيلات حرف<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> <strong>و</strong>زارتصنايع د<strong>و</strong> <strong>و</strong>زارت معادن <strong>و</strong> در آمد.‏ شد.‏<strong>و</strong>زارت صنايع خفيف ايجاد معادن <strong>و</strong> آمدندب<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د رياست های مستقل ديگر نيز حزباعضای ادارات اين رأس در <strong>و</strong> حالیدر گرفتند.‏ دم<strong>و</strong>کراتيک خلق قرار اداری به اينکه هيچگ<strong>و</strong>نه نياز کاری <strong>و</strong> اين تشکيلاتچند ت<strong>و</strong>سعه تشکيلات نب<strong>و</strong>د؛ هر گرديد.‏دستخ<strong>و</strong>ش تغير بار چند تأمين <strong>و</strong>حدت جناحرهبری حزب <strong>و</strong> 10- ضعف در پرچم:‏های خلق <strong>و</strong> جناحخص<strong>و</strong>مت متدا<strong>و</strong>م ميان د<strong>و</strong> منازعه <strong>و</strong> دش<strong>و</strong>اريهای ببرکاز حزب،‏ بخش ديگری اصلی <strong>و</strong>ی علید<strong>و</strong>لت ب<strong>و</strong>د.‏ کارمل در رهبری حزب <strong>و</strong> جانب حزبنخستين بيانيه از رغم آنکه در سپس دردم<strong>و</strong>کراتيک خلق سخن گفت <strong>و</strong> <strong>و</strong>احد گرفترهبری حزب <strong>و</strong>حاکميت حزبی قرار <strong>و</strong>حدت صادقانه د<strong>و</strong>اماهيچ ت<strong>و</strong>فيقی در نظارت<strong>و</strong> علی رغم فشار جناح حزب نداشت.‏ دشمن<strong>و</strong>برغم جنگ با دايمی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها سالهاید<strong>و</strong>جناح خلق <strong>و</strong>پرچم در مشترک،‏ هر خص<strong>و</strong>مترقابت <strong>و</strong> حاکميت کارمل در رهبری <strong>و</strong> خلقی ها ازدايمی به سر می بردند.‏ 466

www.goftaman.<strong>com</strong><strong>و</strong>مح<strong>و</strong>ريتها پریاقتدار حتاحاکميت ناراض ب<strong>و</strong>دند.‏ جناح پرچم در عالیجناح خلق که در صالح محمدزيری از ترين هيئات رهبری حزب يعنی بير<strong>و</strong>ی سياسیفر<strong>و</strong>پاشیسالها پس از عض<strong>و</strong>يت داشت هرچند سق<strong>و</strong>ط حاکميت حزب دم<strong>و</strong>کراتيکش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یتجا<strong>و</strong>ز برتری پرچم پس از خلق از شکايت می کند<strong>و</strong>می گ<strong>و</strong>يد:«باتجا<strong>و</strong>زش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی،‏اکثريت مطلق اعضای بير<strong>و</strong>ی سياسی <strong>و</strong>کميته مرکزی خلقی،‏ اعدام،‏ زندانی <strong>و</strong><strong>و</strong>کادرهاشدند<strong>و</strong>يابی صلاحيت ب<strong>و</strong>دند بيکار حيثيت مام<strong>و</strong>رين عادی <strong>و</strong>صف<strong>و</strong>ف خلقی ها <strong>و</strong> داشتند.»(‏‎64‎‏)‏آن را از حتی بدتر رهبران جناحدستگيرپنجشيری يکی ديگراز جناحدر<strong>و</strong>نی ميان د<strong>و</strong> منازعه خلق نيز درسالهای تجا<strong>و</strong>زنظامیپرچم را خلق <strong>و</strong> ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی م<strong>و</strong>ردتأييدقرارمی دهد:«آتش پيکار<strong>و</strong>ملی فرکسي<strong>و</strong>ن خلق،‏ عليه امر عادلانه باشه های دستنهی مداخله گران خارجی <strong>و</strong> بيفر<strong>و</strong>غ نگرديدآنان،‏ کاملاخام<strong>و</strong>ش <strong>و</strong> آم<strong>و</strong>ز <strong>و</strong>برعکس درتمام د<strong>و</strong>ران حض<strong>و</strong>رنظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی،‏درخاکستر آتش زير فرکسي<strong>و</strong>ن خلق بمثابه خلقدم<strong>و</strong>کراتيک حزب <strong>و</strong>بير<strong>و</strong>ن در<strong>و</strong>ن د<strong>و</strong>لت جمه<strong>و</strong>ری دم<strong>و</strong>کراتيکافغانستان <strong>و</strong> ق<strong>و</strong>ای مسلح نفس کشيد <strong>و</strong>افغانستان <strong>و</strong> سرن<strong>و</strong>شت<strong>و</strong> راحفظ کرد قابليت حياتی خ<strong>و</strong>د آگاهميهن پرستان انقلابی <strong>و</strong> با را خ<strong>و</strong>د جامعه گره زد.»(‏‎65‎‏)‏جناحد<strong>و</strong> خص<strong>و</strong>مت هر که رقابت <strong>و</strong> درحالی خلق به دش<strong>و</strong>اريهای ببرک کارمل میپرچم <strong>و</strong> درم<strong>و</strong>ٔفقيت ا<strong>و</strong> م<strong>و</strong>ٔثريت <strong>و</strong> از <strong>و</strong> افز<strong>و</strong>د حاکميت می کاست،‏ نکتهرهبری حزب <strong>و</strong> مسند بحث،‏ ريشه های نات<strong>و</strong>انی <strong>و</strong>قابل پرسش <strong>و</strong> 467www.goftaman.<strong>com</strong>ايجاد <strong>و</strong>حدتضعف ا<strong>و</strong> درميان د<strong>و</strong> جناح اصلی حزب است.‏ چرا ببرککارمل نت<strong>و</strong>انست اعتماد جناح خلق را علیرغم نب<strong>و</strong>د رهبران اصلی آنها(تره کی <strong>و</strong>امين)در رهبری حزب کسب کند؟عدم م<strong>و</strong>ٔفقيت کارمل در ايجاد <strong>و</strong>حدت مياند<strong>و</strong> جناح پرچم <strong>و</strong> خلق افز<strong>و</strong>ن بر آنکهريشه در ضعف های رهبری ا<strong>و</strong> در حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong> حاکميت اين حزب داشت،‏به ع<strong>و</strong>امل مختلف داخلی <strong>و</strong> خارجی ديگر نيزبرميگشت.‏ رهبری کارمل <strong>و</strong> برتری اقتدارجناح پرچم در حاکميت نه تنها برایجناح خلق از منظر بافت <strong>و</strong> ساختاراجتماعی <strong>و</strong> ق<strong>و</strong>می جامعه سنتی <strong>و</strong> قبيله يیافغانستان قابل پذيرش نب<strong>و</strong>د،‏ بلکه سق<strong>و</strong>طحاکميت جناح خلق <strong>و</strong> سرک<strong>و</strong>بی بخشی از بدنهاين جناح هر چند به نام طرفداران امينم<strong>و</strong>جب کينه <strong>و</strong>عدا<strong>و</strong>ت مجم<strong>و</strong>ع اين جناح دربرابر جناح پرچم <strong>و</strong> رهبری آن شده ب<strong>و</strong>د.‏بی اعتنايی ت<strong>و</strong>أم با بی اعتمادی<strong>و</strong>انتقام ج<strong>و</strong>يی پری هادر ر<strong>و</strong>ز های نخستفر<strong>و</strong>پاشی حک<strong>و</strong>مت امين <strong>و</strong>جناح خلق دربرابرخلقی ها که ريشه درخص<strong>و</strong>مت پيشين داشتبه کينه <strong>و</strong>دشمنی خلقی ها می افز<strong>و</strong>د.‏ صرفنظر ازاينکه ببرک کارمل در مسند رهبریحزب <strong>و</strong> حاکميت تا چه حد در برابرجناحخلق احساس انتقام ج<strong>و</strong>يی <strong>و</strong> کينه ت<strong>و</strong>زیداشت،‏ اما نفرت <strong>و</strong>خص<strong>و</strong>مت بسياری از پریهای که تازه از د<strong>و</strong>ران تحقير،‏ شکنجه <strong>و</strong>سرک<strong>و</strong>بی حاکميت خلقی ها سر بلند کردهب<strong>و</strong>دند مانع اتخاذ سياست مت<strong>و</strong>ازن <strong>و</strong>بيطرفانه کارمل در رهبری هر د<strong>و</strong>جناح حزبمی شد.‏ کارمل نيز به عن<strong>و</strong>ان رهبرجناح468

www.goftaman.<strong>com</strong>تمايلاتبر پرچم نت<strong>و</strong>انستخلقی هابرابر در خ<strong>و</strong>د انتقام ج<strong>و</strong>يانه خلقینه تنها اعضای ارشد فايق آيد.‏ تره کی چ<strong>و</strong>ن ميرصاحب کار<strong>و</strong>الهای طرفدار حزب سخنکارمل در رهبری جانبدارنه از نبی عظيمیمی گ<strong>و</strong>يند،‏ بلکه ژنرال محمد ه<strong>و</strong>اداران ببرکارشد جناح پرچم <strong>و</strong> از عض<strong>و</strong> ارجحيتکارمل به تمايلات جانبدارانه <strong>و</strong> خ<strong>و</strong>اهان خ<strong>و</strong>دش دررهبریجناح پرچم <strong>و</strong> ه<strong>و</strong>ا نام<strong>و</strong>ٔفقکارمل را <strong>و</strong> حزب اذعان ميدارد تأمين <strong>و</strong>حدت حزب می خ<strong>و</strong>اند:«(ببرکدر باحفيظ االله امين کينه می <strong>و</strong>رزيدکارمل)‏ امين راا<strong>و</strong> تحقير ميکرد.‏ نامبرده را <strong>و</strong> <strong>و</strong>می شمرد سازمان جاس<strong>و</strong>سی سيا عض<strong>و</strong> گاهگاهی به تره کی نيز چنين اتهاماتیتره کی رابعدها اما می کرد.‏ <strong>و</strong>ارد را ر<strong>و</strong>ان ترهشاد <strong>و</strong> حزب ناميد بنيادگذار <strong>و</strong>حدت حزبیهيچگاهی درامر کی خطاب کرد.‏ که به آن تظاهر میحالی در م<strong>و</strong>ٔفق نشد.‏ ترجيح ميدادرا کرد <strong>و</strong>لی ه<strong>و</strong>اخ<strong>و</strong>اهان خ<strong>و</strong>د خ<strong>و</strong>يشسياسی"‏ ‏"مکتب راپير<strong>و</strong>ان <strong>و</strong>آنها يادمی کرد.»(‏‎66‎‏)‏سرکشی جناحعامل ديگری که به کينه <strong>و</strong> رهبری ببرک کارمل <strong>و</strong>اقتداربرابر خلق در جناح پرچم ميدان ميداد،‏ حمايت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی هاخلق بهجناح به <strong>و</strong>يژه نظاميان ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی از حزب به خص<strong>و</strong>صمقتدر عن<strong>و</strong>ان جناح اصلی <strong>و</strong> که<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>دی با نظامی ب<strong>و</strong>د.‏ عرصه در جناحعادلانه پنجشيری از"پيکار دستگير خلق عليه امر<strong>و</strong>نهی مداخله گران خارجیدر<strong>و</strong>ن حزب <strong>و</strong>است)در ‏(منظ<strong>و</strong>رش ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها گره زدن سرن<strong>و</strong>شت جناح مذک<strong>و</strong>راز د<strong>و</strong>لت <strong>و</strong> آگاه<strong>و</strong> انقلابی پرستان باميهن 469www.goftaman.<strong>com</strong>چنينگ<strong>و</strong>يد،‏ میجامعه"سخن تمامدر س<strong>و</strong>ی جناح مذک<strong>و</strong>ر پيکاری از سالهای اشغال نظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی درافغانستانبرغم آنکه صالح محمدزيریديده نشد.‏ حزبحاکميت فر<strong>و</strong>پاشی از سالهاپس درعرصهدم<strong>و</strong>کراتيک خلق،‏ جناح خلق را قربانی تجا<strong>و</strong>زش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی می خ<strong>و</strong>اند<strong>و</strong>ازاقتدار صف<strong>و</strong>ف خلقی هاسخن میبی صلاحيتی کدرها<strong>و</strong> ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی همچنانتجا<strong>و</strong>ز پس از گ<strong>و</strong>يد،‏ اماا<strong>و</strong> جناحداشت.‏ سياسی حزب را عض<strong>و</strong>يت دفتر داخل حاکميت حزب برخلاف ادعایخلق در تمامدر خلقی ها صلاحيت نب<strong>و</strong>د.‏ زيری فاقد نير<strong>و</strong>های ارتش سرخ ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی درسالهای حض<strong>و</strong>ر ازاين نير<strong>و</strong>ها بيشتر کنار افغانستان در حاکميتدفاع از در جنگ را بار پری ها ايندر خلقی ها حزب بد<strong>و</strong>ش می کشيدند.‏ <strong>و</strong>بههاب<strong>و</strong>دند حمايت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی سالها م<strong>و</strong>رد ارتش <strong>و</strong>پ<strong>و</strong>ليس<strong>و</strong>يژه نظاميان جناح خلق در <strong>و</strong>اين حمايت به فيصله ها سايه در <strong>و</strong>حزب رهبر کارمل ببرک فرمانهای <strong>و</strong>زارت های دفاعفرماندهان پری در جارج آرنی خبرنگار<strong>و</strong>داخله نه می گفتند.‏ ‏«ببرک کارملرادي<strong>و</strong> بی.بی.سی می ن<strong>و</strong>يسد:‏ درماه می‎1980‎هفت ق<strong>و</strong>ماندان نظامی خلقیبه پرچم<strong>و</strong>فادار با راباافسران طرفدار مگرآن هفت ق<strong>و</strong>ماندان فرامينتع<strong>و</strong>يض کرد.‏ پاره کرده ع<strong>و</strong>ض های خ<strong>و</strong>دتبديلی شان را تلاش های<strong>و</strong>اپس به کابل فرستادند.‏ را <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>دپاک سازی ارد<strong>و</strong> از بعدی به منظ<strong>و</strong>ر جناح رااحساس نفرت بين د<strong>و</strong> خلقی ها خلقی به اتهامافسر چند فز<strong>و</strong>نی بخشيد.‏ سالهایرژيم در ت<strong>و</strong>طئه ضد دست داشتن در مگر<strong>و</strong>زندانی گرديدند.‏ ‎1980‎<strong>و</strong>‎1981‎دستگير 470

www.goftaman.<strong>com</strong>اسناد<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د به نسبت عدمگرديده به <strong>و</strong>احدهای نظامی شانم<strong>و</strong>ٔثق رها دستزير با که شدند فرستاده پس دريا ق<strong>و</strong>ماندانان جديدالانتخاب پری <strong>و</strong> کميساری های سياسی خدمت کند.»(‏‎67‎‏)‏که افسران خلقی بد<strong>و</strong>ن حمايتمسلم ب<strong>و</strong>د فرامين کارمل سرکشی<strong>و</strong>تش<strong>و</strong>يق ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی هااز ريشه ها<strong>و</strong>انگيزه های ايننمی کردند.‏ سرکشی رامی ت<strong>و</strong>ان به خ<strong>و</strong>بی دراظهارات‏«نمايندهژنرالان ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی دريافت:‏ يکی از های اتحادش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی درکابل،‏ مشا<strong>و</strong>رين نظامیس<strong>و</strong>يه به کمک مرکز،‏ کارهایش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به هر آندرنتيجه اجرانم<strong>و</strong>دند.‏ را زيادی پری شدن نجاتاز ت<strong>و</strong>انستيم ارد<strong>و</strong> را آناز بدهيم که به قسم قطعی خلقی ها به<strong>و</strong>افسران خلقی را رانده شده ب<strong>و</strong>دند اجرای <strong>و</strong>ظيفه تش<strong>و</strong>يق نم<strong>و</strong>ديم.»(‏‎68‎‏)‏انگيزه های سرکشینيز سلطانعلی کشتمند ارتش ناشی ازدر را افسران جناح خلق می کندتلقی نم<strong>و</strong>ده <strong>و</strong>ادعا حمايت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها ازها رتبه ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بالا ‏«افسران که بقايای خلقی هادرارتش دفاع می نم<strong>و</strong>دند.»‏شکايت ببرک کارمل در نخستين ملاقات<strong>و</strong>ی از سخن می گ<strong>و</strong>يدنيز باگ<strong>و</strong>رباچف(فبر<strong>و</strong>ری‎1985‎‏)‏ مارشال سکل<strong>و</strong>فکه کارمل با <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د حض<strong>و</strong>ر مذاکرهاين در ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>زيردفاع متهم به دخالت دررا <strong>و</strong>زيردفاع مذک<strong>و</strong>ر کرد.‏افغانستان دفاع <strong>و</strong>زارت ام<strong>و</strong>ر <strong>و</strong>ی(مارشالن<strong>و</strong>يسد:«کارمل کشتمندمی حاميان جدیبه حيث يک تن از سکل<strong>و</strong>ف)را خ<strong>و</strong>بیافسران خلقی می پنداشت <strong>و</strong> ميانه باينهمکاران ا<strong>و</strong> زيرا<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> با<strong>و</strong>ی نداشت.‏ صف<strong>و</strong>ف ق<strong>و</strong>ای مسلحکه در عقيده ب<strong>و</strong>دند 471www.goftaman.<strong>com</strong>افسران خلقیافغانستاندراکثريت اند،‏ درحالیها نسبت به پری چنين نب<strong>و</strong>د.»(‏‎69‎‏)‏که عملا حزبدر جناح خلق ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها نظر از <strong>و</strong>درارتش <strong>و</strong>يژه به خلق دم<strong>و</strong>کراتيک نير<strong>و</strong>های انتظامی <strong>و</strong>امنيتی اکثريت اعضایزمام داران ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی علیحزب رامی ساخت <strong>و</strong> حاکميتمح<strong>و</strong>ر جناح پرچم در رغم اقتدار جناح خلق رادرايناين حزب،‏ حمايت از میت<strong>و</strong>جه قرار حاکميت پي<strong>و</strong>سته م<strong>و</strong>رد ارشدنظامیآنگ<strong>و</strong>نه که مستشار دادند.‏ بدستکش<strong>و</strong>ر ‏«قدرت در ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی می ن<strong>و</strong>يسد:‏ به دست سرانرسيد،‏ دقيق تر پری ها داشت که مقارننظر در مگر بايد آن.‏ بااين زمان حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق نزديکداشت که‎13500‎تن آن‎15‎هزار عض<strong>و</strong> به‎14‎‏-‏ نير<strong>و</strong>هایارتش،‏ در خلقی ب<strong>و</strong>دند(بيشتر <strong>و</strong>امنيت).‏سازمان اطلاعات انتظامی <strong>و</strong> رهبران کرملين اين نکته رااندر<strong>و</strong>پف <strong>و</strong> همه اين چيزهاکار خ<strong>و</strong>د در ميدانستند <strong>و</strong> محاسبه داشتند.»(‏‎70‎‏)‏در را درکنارهرعامل ديگری که رهبری ببرک کارملدرحزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق به چالش میرا جناح خلق درکشاند،‏ حمايت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی از تضعيفبه حزبی <strong>و</strong>حاکميت حزب در<strong>و</strong>ن پذيرشدر تمايل جناح مذک<strong>و</strong>ر انگيزه <strong>و</strong> د<strong>و</strong>جناح حزبهر ببرک کارمل به عن<strong>و</strong>ان رهبر سالهای دههسياست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی هادر انجاميد.‏ مح<strong>و</strong>ر حاکميت مشترکهشتادکه جناح پرچم در داشت،‏ سياستد<strong>و</strong>جناح خلق <strong>و</strong>پرچم قرار هر مستشاران ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ید<strong>و</strong>گانه ب<strong>و</strong>د.‏ متناقض <strong>و</strong> خلقیدرافغانستان خ<strong>و</strong>دبه د<strong>و</strong>جناح مشا<strong>و</strong>ر هر<strong>و</strong> مشا<strong>و</strong>رپری منقسم شده ب<strong>و</strong>دند <strong>و</strong> 472

www.goftaman.<strong>com</strong>خ<strong>و</strong>دنظر م<strong>و</strong>رد کدام ازجناحتلاشيکس<strong>و</strong> ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها از حمايت می کردند.‏ هرخص<strong>و</strong>مت بيشتر تفرقه <strong>و</strong> تا از می نم<strong>و</strong>دند س<strong>و</strong>ی ديگربهاز <strong>و</strong> جناح جل<strong>و</strong>گيری کنند د<strong>و</strong> داخل حزب <strong>و</strong>در آنها تق<strong>و</strong>يت جداگانه <strong>و</strong>مشترک می پرداختند.‏حاکميت <strong>و</strong>احد اين استتذکر قابل تأمل <strong>و</strong> نکته اما رهبری حزبکه نات<strong>و</strong>انی ببرک کارمل در به جلب اعتماددم<strong>و</strong>کراتيک خلق تنها ببرکنه تنها جناح خلق خلاصه نمی شد.‏ حزب <strong>و</strong>حدتکارمل نت<strong>و</strong>انست به عن<strong>و</strong>ان رهبر حزبدر د<strong>و</strong>جناح اصلی خلق <strong>و</strong>پرچم را تام<strong>و</strong>ٔفق نشد ا<strong>و</strong> تأمين نمايد،‏ بلکه پيرام<strong>و</strong>نيکپارچگی در<strong>و</strong>نی جناح پرچم را سلطانعلی کشتمندحفظ کند.‏ زعامت خ<strong>و</strong>د نارضايتی رهبری ببرک کارملاختلاف <strong>و</strong> از که دردر<strong>و</strong>ن جناح پرچم سخن می گ<strong>و</strong>يد در ا<strong>و</strong>ازاعضاید<strong>و</strong>ران زمام داری ا<strong>و</strong>ايجادشد.‏ عبدال<strong>و</strong>کيل،‏چ<strong>و</strong>ن:‏ پرچم جناح رهبری نجيب االله <strong>و</strong>نجم الدين کا<strong>و</strong>يانیمحمدرفيع،‏ ه<strong>و</strong>اداران خ<strong>و</strong>دشماری از که با نام ميبرد متفا<strong>و</strong>تهای ديدگاه حزب داخل در رهبرعملکرد سياست <strong>و</strong> برابر انتقادی در ‏«درمين<strong>و</strong>يسد:‏ <strong>و</strong>ی حزب(کارمل)داشتند.‏ داران گر<strong>و</strong>ه بنديهای متذکرهمجم<strong>و</strong>ع،‏ جانب ناآگاهانههايی راآگاهانه يا تش<strong>و</strong>يش اينکه مبادامبنی بر ميکردند ابراز گردد.‏اشتباهات گذشته بگ<strong>و</strong>نه ای تکرار ببرک کارملآنان به ف<strong>و</strong>ت<strong>و</strong>های چندين متره عمارات برای اثباتجاده ها <strong>و</strong> در کيش شخصيت اشارهتبارز نگرانی خ<strong>و</strong>يش از می نم<strong>و</strong>دند.‏473www.goftaman.<strong>com</strong>اختلافاتباينگ<strong>و</strong>نهفراگيرشدهرهبری در<strong>و</strong>ن <strong>و</strong>انتقادات س<strong>و</strong>ی برخیب<strong>و</strong>د<strong>و</strong>البته اين مطالب از درمن نيز ازاعضای بير<strong>و</strong>ی سياسی با نيزشاهدمن خ<strong>و</strong>د <strong>و</strong> ميان گذاشته می شد کارملب<strong>و</strong>دم.‏ العمل <strong>و</strong>عکس هرعمل <strong>و</strong>جانبداران <strong>و</strong>ی نه تنهاانتقادات متذکرهدربالارا <strong>و</strong>اردنميدانستند،‏ بلکه متقابلابازیبه فراکسي<strong>و</strong>ن را رهبران گر<strong>و</strong>ه ها محک<strong>و</strong>م می کردند.»(‏‎71‎‏)‏رهبران نظامی جناحاز ژنرال نبی عظيمی به معضلببرک کارمل نيز ه<strong>و</strong>ادار پرچم <strong>و</strong> تأمين <strong>و</strong>حدت در<strong>و</strong>نی حزب <strong>و</strong>در رهبری ا<strong>و</strong> نه بهچند <strong>و</strong>حدت جناح پرچم هر حتا نات<strong>و</strong>انی م<strong>و</strong>ص<strong>و</strong>ف اشاره میعن<strong>و</strong>ان ضعف <strong>و</strong> <strong>و</strong>اختلاف ميان ن<strong>و</strong>راحمدن<strong>و</strong>ر از ا<strong>و</strong> کند.‏ بير<strong>و</strong>یعبدال<strong>و</strong>کيل اعضای جناح پرچم در ببرک کارمل سخن می گ<strong>و</strong>يد.‏سياسی حزب با االله،کشتمند،‏ کا<strong>و</strong>يانی،‏نجيب افز<strong>و</strong>ن برآنها رده های بالایظه<strong>و</strong>ررزمج<strong>و</strong> عناصرديگری در ببرک کارملکه با رهبری جناح پرچم ب<strong>و</strong>دند گرفتند.(‏‎72‎‏)‏اختلاف قرار در عدم م<strong>و</strong>ٔفقيت کارمل به عن<strong>و</strong>ان رهبر حزب درجناحخص<strong>و</strong>مت د<strong>و</strong> رقابت <strong>و</strong> جل<strong>و</strong>گيری از حفظدر نات<strong>و</strong>انی ا<strong>و</strong> پرچم <strong>و</strong> اصلی خلق <strong>و</strong> انجام بهيکپارچگی در<strong>و</strong>نی جناح پرچم سر درع<strong>و</strong>امل داخلی ز<strong>و</strong>ال زعامت ا<strong>و</strong> يکی از حاکميت تبديل شد.‏حزب <strong>و</strong> 11- دخالت خارجی درجنگ عليه حاکميت حزبدمکراتيک خلق:‏بد<strong>و</strong>ن ترديددخالت خارجی يکی ازدش<strong>و</strong>اريها<strong>و</strong>محد<strong>و</strong>ديت های جدی ببرک کارمل474

www.goftaman.<strong>com</strong>دم<strong>و</strong>کراتيک<strong>و</strong>حاکميت حزب<strong>و</strong>پايه هایخلق درمسير استحکام ريشه ها دنيای غرب <strong>و</strong>سرمايهاين حاکميت ب<strong>و</strong>د.‏ امريکاداری به رهبری ايالات متحده <strong>و</strong>کش<strong>و</strong>رهای اسلامی به <strong>و</strong>يژه عربستان سع<strong>و</strong>دینقش اصلیمتحدين امريکا <strong>و</strong>پاکستان از ايناين دخالت داشتند.‏ ر<strong>و</strong>ند را در جنگمراجع اصلی اکمال کننده کش<strong>و</strong>رها احزاب اسلامی عليه د<strong>و</strong>لت حزبمجاهدين <strong>و</strong> ق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ب<strong>و</strong>دند.‏دم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong> کش<strong>و</strong>رهای س<strong>و</strong>سياليستی ار<strong>و</strong>پایش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> دخالتبه عن<strong>و</strong>ان يک طرف ديگر شرقی نيز حمايتدر جنگ افغانستان برغم آنکه در داشتند دش<strong>و</strong>اری هاحک<strong>و</strong>مت کارمل قرار از <strong>و</strong>حاکميت بيشتر مسند در کارمل را بسيارنکته زيرا پيچيده ترمی کردند.‏ د<strong>و</strong>طرِفم<strong>و</strong>رد قابل ارزيابی در مهم <strong>و</strong> افغانستان بررسی زمينهدخالت خارجی در مناسب اين دخالت هابستر های مساعد <strong>و</strong> دخالت خارجی به عن<strong>و</strong>ان يکاگر است.‏ حاکميت حزبدفاع از مهم جنگ در فکت<strong>و</strong>ر عليه اين حاکميت بهدم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong> بررسی گرفته ش<strong>و</strong>د،‏ زمينه ی اينبحث <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لت حزب دم<strong>و</strong>کراتيکدفاع از در دخالت های<strong>و</strong>د<strong>و</strong>لت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی س<strong>و</strong>ی از خلق ب<strong>و</strong>د.‏س<strong>و</strong>سياليستی هم پيمانش نامساعد استدلال ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق درنظامی برحمله حض<strong>و</strong>رق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> م<strong>و</strong>رد مردم درافغانستان برای بسياری از متدين افغانستان قابلسنتی <strong>و</strong> جامعه حمايتعکس تش<strong>و</strong>يق <strong>و</strong> بر پذيرش نب<strong>و</strong>د.‏ جنگ عليه اين ق<strong>و</strong>ادخالت خارجی در حمايت آن درافغانستان<strong>و</strong>عليه حک<strong>و</strong>مت م<strong>و</strong>رد 475www.goftaman.<strong>com</strong>مناسب داشت.‏بستر مساعد <strong>و</strong>قبل ازهمه زمام داران د<strong>و</strong>لت حزبدم<strong>و</strong>کراتيک با عملکردهای خ<strong>و</strong>يش از نخستينر<strong>و</strong>ز حاکميت زمينه های چنين بستر مساعددخالت خارجی را بدست خ<strong>و</strong>د هم<strong>و</strong>ار کردند.‏معهذا ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در دفاع از حک<strong>و</strong>مت حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق اهداف اين دخالت رابرآ<strong>و</strong>رده نساخت.‏ر<strong>و</strong>يهمرفته دخالت خارجی در جنگ عليهحاکميت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق به <strong>و</strong>يژه پساز اشغال افغانستان ت<strong>و</strong>سط نير<strong>و</strong>هایش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی که رهبری ببرک کارمل را در حزب <strong>و</strong>حاکميت در پی داشت يکی از م<strong>و</strong>انع مهمدر مسير م<strong>و</strong>ٔفقيت <strong>و</strong> مشر<strong>و</strong>عيت زمام داریببرک کارمل ب<strong>و</strong>د.‏ قابل تذکر ميدانم کهم<strong>و</strong>ض<strong>و</strong>ع دخالت خارجی عليه د<strong>و</strong>لت حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق در کتاب"نهضت اسلامی،‏د<strong>و</strong>لتِ‏ مجاهدين <strong>و</strong> امارت طالبان"‏ که آمادهچاپ می ش<strong>و</strong>د،‏ به تفصيل م<strong>و</strong>رد بحث <strong>و</strong> بررسیقرار گرفته است.‏<strong>و</strong>اکنش ها<strong>و</strong>تأثيرات تجا<strong>و</strong>ز <strong>و</strong> اشغالنظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یالف-‏ <strong>و</strong>اکنش های خارجی:‏<strong>و</strong>اکنش کش<strong>و</strong>رهای خارجی،‏ نهادها <strong>و</strong>سازمانهای بين المللی در برابر تجا<strong>و</strong>زنظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بر افغانستان تند <strong>و</strong> صريحب<strong>و</strong>د.‏ د<strong>و</strong>لت های ايالات متحده امريکا <strong>و</strong>کش<strong>و</strong>رهای ار<strong>و</strong>پايی بيشترازسايرين باي<strong>و</strong>رش<strong>و</strong> حض<strong>و</strong>ر نظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در افغانستان بهمخالفت برخ<strong>و</strong>استند.‏ مخالفت بسياری ازکش<strong>و</strong>رهای عربی <strong>و</strong>اسلامی با اين تجا<strong>و</strong>ز نيزشديدب<strong>و</strong>د.‏ حتا کش<strong>و</strong>رهای جهان س<strong>و</strong>م <strong>و</strong> جنبش476

www.goftaman.<strong>com</strong>که در ميانغيرمتعهدهاآنها تمايلاتِ‏ همس<strong>و</strong>يی با ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> مخالفت باکش<strong>و</strong>رهای غربی <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د داشت حمله ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی راسرزنش کردند.‏يکی از تأثيرات تجا<strong>و</strong>ز نظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی درسطح بين المللی ايجاد همفکری <strong>و</strong>اتخاذم<strong>و</strong>اضع مشترک درميان د<strong>و</strong>لت های ناهمس<strong>و</strong> <strong>و</strong>حتا متخاصم ب<strong>و</strong>د.‏ بسياری از کش<strong>و</strong>ر هایعربی <strong>و</strong> کش<strong>و</strong>ر اسرائيل به مثابه دشمنانديرين عليه تجا<strong>و</strong>ز نظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی م<strong>و</strong>ضعمشترک گرفتند.‏ جمه<strong>و</strong>ری اسلامی ايران که دردشمنی با ايالات متحده امريکا <strong>و</strong> اسرائيلقرارداشت در تمام مجامع بين المللی دارایم<strong>و</strong>ضع يکسان عليه دخالت نظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یب<strong>و</strong>دند.‏ حتا برخی از د<strong>و</strong>لت هایس<strong>و</strong>سياليستی د<strong>و</strong>ست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> احزاب چپس<strong>و</strong>سياليست <strong>و</strong>کم<strong>و</strong>نيست در کش<strong>و</strong>رهای مختلفبا حمله نظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بر افغانستانابراز مخالفت نم<strong>و</strong>دند.‏ احزاب کم<strong>و</strong>نيستبلژيک،‏ انگلستان،‏ ايتاليا،‏ هسپانيه،‏س<strong>و</strong>يدن،‏ فرانسه،‏ پرتگال <strong>و</strong> برخی کش<strong>و</strong>رهایديگر ار<strong>و</strong>پايی <strong>و</strong> آسيايی از لشکرکشیش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بر افغانستان انتقاد کردند<strong>و</strong>خ<strong>و</strong>استار بازگشت ق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی شدند.‏جمه<strong>و</strong>ری خلق چين برای نخستين بار درد<strong>و</strong>ران حاکميت کم<strong>و</strong>نيست ها باايالاتمتحده امريکا<strong>و</strong>کش<strong>و</strong>رهای غربی دريک جبهه<strong>و</strong>احدعليه ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی قرار گرفت؛ در حالی کهد<strong>و</strong>لت کم<strong>و</strong>نيست چين در جنگ <strong>و</strong>يتنام ازمتحدين اصلی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی عليه نير<strong>و</strong>هایامريکايی ب<strong>و</strong>د <strong>و</strong> درشکست تجا<strong>و</strong>ز <strong>و</strong>اشغالامريکا در <strong>و</strong>يتنام نقش اساسی داشت.‏ر<strong>و</strong>ابط ميان ايالات متحده <strong>و</strong> چين پس از477www.goftaman.<strong>com</strong>ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ینظامیتجا<strong>و</strong>ز برافغانستان گسترش يافت.‏ ‏"هار<strong>و</strong>لدبرا<strong>و</strong>ن"‏امريکادفاع به عمل آ<strong>و</strong>ردچين بازديد درجن<strong>و</strong>ری‎1980‎از پشتيبانیدر همس<strong>و</strong>يی چين کم<strong>و</strong>نيست را <strong>و</strong> های ش<strong>و</strong><strong>و</strong>ری <strong>و</strong>ازجنگ مجاهدين عليه نير<strong>و</strong> افغانستان جلبد<strong>و</strong>لت م<strong>و</strong>ردحمايت شان در کرد.‏سطح بيندر اعتراض عليه تجا<strong>و</strong>زش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی را رهبری <strong>و</strong>المللی،‏ ايالات متحده امريکا رئيس جمه<strong>و</strong>رکارتر جيمز سازماندهی کرد.‏ ايالات متحده درهشتم جن<strong>و</strong>ری‎1980‎اين تجا<strong>و</strong>زجنگبزرگترين تهديدبرای صلح پس از را رهبران بسياریبا ا<strong>و</strong> د<strong>و</strong>م جهانی خ<strong>و</strong>اند.‏ امريکااسلامی متحد کش<strong>و</strong>رهای غربی <strong>و</strong> از مساعی مشترک درخ<strong>و</strong>استار تماس گرفت <strong>و</strong> افغانستان شد.‏ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بر تجا<strong>و</strong>ز برابر پيامی ازامريکا در همچنان رئيس جمه<strong>و</strong>ر نير<strong>و</strong>هایش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی خ<strong>و</strong>است تا برژنف زمامدار ا<strong>و</strong>ازافغانستان بير<strong>و</strong>ن بکشد.‏ ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی را که عدم خر<strong>و</strong>جداد اين پيام ه<strong>و</strong>شدار در تأثيرافغانستان از ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ق<strong>و</strong>ای گذاشت.‏ناگ<strong>و</strong>اری برمناسبات د<strong>و</strong>کش<strong>و</strong>رخ<strong>و</strong>اهد علنی<strong>و</strong>اکنش رسمی <strong>و</strong> امريکا رئيس جمه<strong>و</strong>ر <strong>و</strong>ضعبرابر تجا<strong>و</strong>زش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی با در خ<strong>و</strong>يش را تعذيرات ششگانه اقتصادی عليه ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بهعبارتتعذيرات اين گذاشت.‏ نمايش ب<strong>و</strong>داز:تعليق مبادلات فرهنگی <strong>و</strong>اقتصادی،‏اِعمال قي<strong>و</strong>دات شديدبرمناسبات بازرگانیامتيازاتباش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی،ايجادممانعت دربرابر هایآب کشتی های ماهيگری ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در ملي<strong>و</strong>ن تن غله بهلغ<strong>و</strong> فر<strong>و</strong>ش امريکا،‏ ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی که سپس برداشته شد<strong>و</strong>تحريم بازی71478Harold Brown <strong>و</strong>زير

<strong>و</strong>)‏www.goftaman.<strong>com</strong>المللیبين المپيایهای مسک<strong>و</strong>درتابستانامريکا<strong>و</strong>اکنش غيررسمی ايالات متحده اما جنگ مجاهدين عليه نير<strong>و</strong>هایحمايت از حک<strong>و</strong>مت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق ب<strong>و</strong>د.‏ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> هشتاد ميلادیتمام سالهای دهه در امريکا بص<strong>و</strong>رت فزاينده گسترشاين حمايت را ابعاد اين م<strong>و</strong>رد<strong>و</strong>سياست ايالات متحده در داد سازمانطريق از علنی غير بگ<strong>و</strong>نه سازمانشکل گرفت.‏ استخباراتی آن کش<strong>و</strong>ر باهمس<strong>و</strong>يی در امريکاجاس<strong>و</strong>سی متحدسازمانهای جاس<strong>و</strong>سی کش<strong>و</strong>رهای د<strong>و</strong>ست <strong>و</strong> به <strong>و</strong>يژه سازمان استخبارات نظامیخ<strong>و</strong>د سازمان اطلاعات عربستانپاکستانسع<strong>و</strong>دی مجری سياست های غير رسمی <strong>و</strong> غيرعلنی د<strong>و</strong>لت ايالات متحده شد.‏<strong>و</strong>اکنش تندنکات قابل بررسی در يکی از ايالات متحده امريکا به انگيزه ها <strong>و</strong>حالیدر می گردد.‏ ع<strong>و</strong>امل اين <strong>و</strong>اکنش بر مدت هاافغانستان را که امريکايی ها منافع ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی<strong>و</strong> نف<strong>و</strong>ذ قبل شامل ح<strong>و</strong>زه شدت دربا تلقی می کردند،‏ چرا آنها برابرهج<strong>و</strong>م ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به مخالفت برخ<strong>و</strong>استند؟صرف نظرازم<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>ديت هرعامل ديگری،‏ عمدهاين <strong>و</strong>اکنش به نگرانی آنهاترين انگيزه تهاجم بهگام های بعدی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در از ترسمناطق نفت خيز شرق ميانه ب<strong>و</strong>د.‏ ي<strong>و</strong>رش نظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی برامريکايی ها از اشغال افغانستانافغانستان ناشی از ريشه های اصلی اين ترس بهنب<strong>و</strong>د.‏ اينبرميگشت.‏ ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی تهاجمی م<strong>و</strong>قعيت سالانه رئيسبيانيه نگرانی به ر<strong>و</strong>شنی در ايالات متحده انعکاس يافت که درجمه<strong>و</strong>ر .C.I.A4791980 درI.S.I)www.goftaman.<strong>com</strong>کانگريسدر ‎23‎جن<strong>و</strong>ری‎1980‎اظهاراتدر کارتر شد.‏ ايراد امريکا که نتيجه هج<strong>و</strong>م ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی برکرد خ<strong>و</strong>د تأکيد يک م<strong>و</strong>قعيتدر را افغانستان ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها ايناز آنها <strong>و</strong> داده است.‏ تهاجمی قرار امنيت ملتمنافع <strong>و</strong> م<strong>و</strong>قعيت می ت<strong>و</strong>انند گفت کهکارتر کنند.‏ تهديد را امريکا اشغال افغانستان،‏ منابع حياتی نفتیرأس ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یدسترس <strong>و</strong> تير در خليج فارس را پاکستان به عن<strong>و</strong>انداده است <strong>و</strong> قرار کش<strong>و</strong>ری دارای اهميت س<strong>و</strong>ق الجيشی به ميدانرئيس جمه<strong>و</strong>ر<strong>و</strong> کشانده شده است.‏ اين تهديد چنين تهديدی گفت:‏مقابله با در امريکا ک<strong>و</strong>ششر<strong>و</strong>شن باشد.‏ کاملا م<strong>و</strong>قف ما ‏«بايد منطقهتسلط در قدرت خارجی به منظ<strong>و</strong>ر هر منافعحکم حمله ای بر خليج فارس در <strong>و</strong> چنينشد پنداشته خ<strong>و</strong>اهد حياتی امريکا يک حمله باهر<strong>و</strong>سيله ضر<strong>و</strong>ری بشم<strong>و</strong>ل ق<strong>و</strong>ایشد.»(‏‎73‎‏)‏نظامی،‏ دفع خ<strong>و</strong>اهد امريکايی هابرای زمام داران<strong>و</strong>اکنش تند حزبمسک<strong>و</strong> <strong>و</strong>به <strong>و</strong>يژه برای برژنف رهبر شگفتکم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ری غيرقابل پيشبينی <strong>و</strong> حتا برژنف عکس العمل ا<strong>و</strong>ليهب<strong>و</strong>د.‏ انگيز ز<strong>و</strong>درا رئيس جمه<strong>و</strong>رايالات متحده امريکا اين تقاضایبرابر در گذرمی پنداشت.‏ ا<strong>و</strong> سفير‏"انات<strong>و</strong>لی د<strong>و</strong>برينين"‏dobrynine Anatoly را تحت نظر‏«کارتر که:‏ امريکا ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در که دربه فيلی می ماند ا<strong>و</strong> بگيرد.‏ گرفته است،گفت:‏مغازه چينی فر<strong>و</strong>شی قرار سه ياتا همه چيز در کارش جدی نيست.‏ ا<strong>و</strong> هفته تمام خ<strong>و</strong>اهدشد.»(‏‎74‎‏)‏چهار راامريکايی ها که <strong>و</strong>اکنش تند ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها ب<strong>و</strong>دندنگنجانده خ<strong>و</strong>د محاسبه در 480

www.goftaman.<strong>com</strong>امريکايینت<strong>و</strong>انستندحض<strong>و</strong>رنظامیکه بسازند هارامطمئين منافعبرای تهديدی آنهادرافغانستان آبهای گرمدرشرق ميانه <strong>و</strong> امريکايی ها که پای ر<strong>و</strong>سامريکايی ها شايد <strong>و</strong> نيست.‏ دام پيچيده ای يافتندگرفتار ها را اطميناناين پذيرش نيازبه ديگر نداشتند.‏در<strong>و</strong>اکنش رسمی د<strong>و</strong>لت های ار<strong>و</strong>پايی هرچند ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ینظامی تجا<strong>و</strong>ز با صريح مخالفت مسا<strong>و</strong>ی باخشم امريکايیانعکاس يافت اما نب<strong>و</strong>د.‏ها <strong>و</strong>اکنش کش<strong>و</strong>رهای اسلامی به <strong>و</strong>يژه کش<strong>و</strong>رهایعليه تجا<strong>و</strong>زش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی برامريکا د<strong>و</strong>ست <strong>و</strong>متحد ب<strong>و</strong>د.‏صريح <strong>و</strong> تند نيز افغانستان کنفرانسانعقاد با اسلامی کش<strong>و</strong>رهای ‎1980‎دراسلام‎27‎تا‎29‎جن<strong>و</strong>ری <strong>و</strong>زيران خارجه از خر<strong>و</strong>ج ف<strong>و</strong>ری ق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong><strong>و</strong>ری بهمطالبه آباد<strong>و</strong> رابه نمايشسرعت <strong>و</strong>اکنش رسمی <strong>و</strong>سياسی خ<strong>و</strong>د سازمانهای بين<strong>و</strong>ساير گذاشتند.‏سازمان ملل متحدبه تقبيح تجا<strong>و</strong>زنظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یالمللی نيز ش<strong>و</strong>رای امنيت مللنخستين جلسه پرداختند.‏ هفتم جن<strong>و</strong>ری‎1980‎ دخالت نظامیکه در متحد س<strong>و</strong>ی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یخ<strong>و</strong>اند از تأسف بار ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی را اما اعضای مجمع عم<strong>و</strong>می ملل<strong>و</strong>يت<strong>و</strong> شد.‏ خ<strong>و</strong>داضطراری نشست ا<strong>و</strong>لين در متحد کهخر<strong>و</strong>ج ف<strong>و</strong>ری ق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی شدند خ<strong>و</strong>استار ت<strong>و</strong>افق قرارم<strong>و</strong>رد ‎104‎رأی م<strong>و</strong>افق اعضاء با ‎18‎کش<strong>و</strong>ر رأی ممتنع <strong>و</strong>اجلاس اين در گرفت.‏ اين مطالبه دررأی مخالف دادند.‏ ‎18‎کش<strong>و</strong>ر تامجمع عم<strong>و</strong>می ملل متحد نشست های سالانه می شد.‏خر<strong>و</strong>ج ق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی پي<strong>و</strong>سته تکرار 481www.goftaman.<strong>com</strong>هانشست در تمام اينبه خر<strong>و</strong>ج ق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی رأیاکثريت اعضا در تمام جلسات بعدی ساليانهمی دادند.‏ نيز تعداد م<strong>و</strong>افقين خر<strong>و</strong>ج ق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی درمجمع عم<strong>و</strong>می ملل متحد همچنان افزايش میدر‎111‎کش<strong>و</strong>ر،‏ در‎20‎ن<strong>و</strong>امبر‎1980‎‏،‏ يافت.‏ در‎29‎‎116‎کش<strong>و</strong>ر،‏ ‎11‎ن<strong>و</strong>امبردر‎23‎ن<strong>و</strong>امبرن<strong>و</strong>امبر‎1982،114‎کش<strong>و</strong>ر،‏ ‎1984،119‎کش<strong>و</strong>ر،‏در‎15‎ن<strong>و</strong>امبر ‎116‎کش<strong>و</strong>ر،‏ ‎122‎کش<strong>و</strong>ر،‏ در‎5‎ن<strong>و</strong>امبر‎1987‎‏،‏در‎13‎ن<strong>و</strong>امبر‎1985‎‏،‏ ‎123‎کش<strong>و</strong>ر به‎122‎کش<strong>و</strong>ر <strong>و</strong> دردهم ن<strong>و</strong>امبر خر<strong>و</strong>ج ق<strong>و</strong>ای رای دادند.(‏‎75‎‏)‏فبر<strong>و</strong>ریکمسي<strong>و</strong>ن حق<strong>و</strong>ق بشرسازمان ملل در تص<strong>و</strong>يب قطع نامه‎1984‎با مارچ ‎1980‎<strong>و</strong>سپس در ای خ<strong>و</strong>اهان خر<strong>و</strong>ج نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی گرديد.‏درا<strong>و</strong>ل می‎1980‎دردايمی ملل متحد محکمه راکشی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ست<strong>و</strong>که<strong>و</strong>لم س<strong>و</strong>يدن لشکر شهر تجا<strong>و</strong>زخ<strong>و</strong>اند.‏<strong>و</strong> قان<strong>و</strong>نی غير در‎15‎جن<strong>و</strong>ریمشترک ار<strong>و</strong>پا(‏EEC‏)‏ بازار سپس کش<strong>و</strong>رهای جن<strong>و</strong>ب شرق آسيا<strong>و</strong> به تقبيحنشست های رسمی خ<strong>و</strong>د در نيز غيرکش<strong>و</strong>رهای پرداختند.‏ تجا<strong>و</strong>زش<strong>و</strong><strong>و</strong>ری م<strong>و</strong>ضعنشست های رسمی خ<strong>و</strong>د در نيز متعهد درکردند.‏ تجا<strong>و</strong>زش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی اتخاذ مخالف با کهسال‎1981‎ کنفرانس سران اين جنبش در به خر<strong>و</strong>ج نير<strong>و</strong>هایشد دهلی ن<strong>و</strong> داير در به عمل آمد.‏خارجی تأکيد ،19831980(Asean)،1987482،1981ب-‏ عکس العمل در داخل:‏سلطان علی کشتمند از رهبران جناح پرچمحزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق که در مرحله استيلا<strong>و</strong> اشغال نظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در رياست ش<strong>و</strong>رای

www.goftaman.<strong>com</strong>گرفت معتقد<strong>و</strong>زيران قراراست که مردم عادی <strong>و</strong> اکثريت خام<strong>و</strong>ش درداخل از تغيرات جديد با خشن<strong>و</strong>دیاستقبال کردند.‏ <strong>و</strong>ی می ن<strong>و</strong>يسد:‏ ‏«در مياناين اکثريت عظيم،‏ خان<strong>و</strong>اده هایقربانيان جنگ <strong>و</strong> مقا<strong>و</strong>مت <strong>و</strong>رژيماستبداد<strong>و</strong>اختناق،‏ آنانيکه مستقيم ياغيرمستقيم زيان ديده ب<strong>و</strong>دند،‏ زندانيانآزاد شده،‏ اعضاء <strong>و</strong>ه<strong>و</strong>اداران حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق افغانستان،‏ احزاب <strong>و</strong>سازمانهای سياسی مترقی <strong>و</strong> اجتماعی <strong>و</strong> غالبر<strong>و</strong>شنفکران شامل ب<strong>و</strong>دند.‏ خ<strong>و</strong>شن<strong>و</strong>دی،‏ بهپيش<strong>و</strong>از گرفتن <strong>و</strong> پشتيبانی اين گر<strong>و</strong>ه هایمردم چنان گسترده ب<strong>و</strong>د که اصلا به مسئلهحض<strong>و</strong>رنير<strong>و</strong>ی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در کش<strong>و</strong>ر ت<strong>و</strong>جهینداشتند <strong>و</strong> حتا درآغاز همکاری آنرا تاحد<strong>و</strong>د معينی برای برانداختن اهريمنداخلی از اريکه قدرت لازمی <strong>و</strong>يگانه راهميشمردند.»(‏‎76‎‏)‏ژنرال بگدانف از ژنرالان نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یدر افغانستان نيز از استقبال گرم مردمدر نخستين ر<strong>و</strong>زهای <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>د نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یسخن می گ<strong>و</strong>يد:‏ ‏«داخل شدن قطعات اتحادش<strong>و</strong><strong>و</strong>ری در مناطق افغانستان،‏ در ا<strong>و</strong>ايلاز طرف مردم افغانستان خص<strong>و</strong>صًا ت<strong>و</strong>سطغربا<strong>و</strong> خيرخ<strong>و</strong>اهان استقبال گرم گرديد <strong>و</strong>ک<strong>و</strong>شش می نم<strong>و</strong>دند که با آنها در تماس ش<strong>و</strong>ند.‏مردم ميخ<strong>و</strong>استند از زندگی مردماتحادش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی باخبر ش<strong>و</strong>ند <strong>و</strong> مردم اميد<strong>و</strong>ارشدند که ق<strong>و</strong>ت های اتحادش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی برای خام<strong>و</strong>شنم<strong>و</strong>دن جنگ کمک مينمايد.صلح <strong>و</strong> آرامی رادر افغانستان به ارمغان می483www.goftaman.<strong>com</strong>آ<strong>و</strong>رند.کلمه"ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی"با گرمی خاص استعمالميگرديد.«(‏‎77‎‏)‏آيا<strong>و</strong>اقعاًمردم افغانستان،‏ به ق<strong>و</strong>ل ژنرالارتش سرخ ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی"‏ غربا<strong>و</strong>خيرخ<strong>و</strong>اهان"‏ <strong>و</strong> بهق<strong>و</strong>ل سلطانعلی کشتمند"‏ مردم عادی <strong>و</strong>اکثريت خام<strong>و</strong>ش"‏ از <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>د <strong>و</strong>حض<strong>و</strong>رنير<strong>و</strong>هایش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی استقبال کردند؟ژنرال ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی نمايش های رسمی <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لتی حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق را که برای <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>دسربازان ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ه<strong>و</strong>را می کشيدند بخشی ازاراده <strong>و</strong> ديد مردم تلقی می نمايد.‏سلطانعلی کشتمند نيز با چنين ت<strong>و</strong>همی درم<strong>و</strong>رد استقبال مردم از تجا<strong>و</strong>ز<strong>و</strong> اشغالنظامی افغانستان ت<strong>و</strong>سط ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی سخن میگ<strong>و</strong>يد.‏ ا<strong>و</strong> ش<strong>و</strong>ر <strong>و</strong> استقبال جناح پرچم حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق را از حض<strong>و</strong>ر ق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یکه در نتيجه آن شمار کثير زندانيانپری با آزادی از زندان پلچرخی بلافاصله به کرسی اقتدار نشستند به تمامزندانيان آزاد شده <strong>و</strong> مردم عادی تعميمميدهد؛ در حالی که بسياری از زندانيانسياسی متعلق به گر<strong>و</strong>ه های اسلامی <strong>و</strong>جريانهای راست <strong>و</strong> چپ مخالف ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی‏(مائ<strong>و</strong>ئيست ها)‏ حتا پس از رهايی اززندان در صف مخالفت <strong>و</strong> مقا<strong>و</strong>مت عليه حض<strong>و</strong>رنير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لت حزب دم<strong>و</strong>کراتيکخلق قرار گرفتند.‏ حتا در داخل حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong>حدت نظر در پذيرش<strong>و</strong>استقبال ازلشکرکشی <strong>و</strong> حض<strong>و</strong>رنظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د نداشت.‏ در حالی که شاخه حفيظ االلهامين در جناح خلق برغم دع<strong>و</strong>ت امين از<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>د نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی قربانيان اصلی اين484

www.goftaman.<strong>com</strong>فراکسي<strong>و</strong>ن ترهدع<strong>و</strong>ت ب<strong>و</strong>دند،‏کی در ميان خلقی ها علی رغم مشارکت درقدرت با جناح پرچم نيز ازحض<strong>و</strong>ر نير<strong>و</strong>هایش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ناخشن<strong>و</strong>دی داشتند.‏ هرچند که آنهاتا پايان حض<strong>و</strong>ر نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به مثابههمراهان <strong>و</strong>فادار اين نير<strong>و</strong>ها در جنگ مشترکعليه مجاهدين باقی ماندند.‏ اسداالله سر<strong>و</strong>ریکه از ه<strong>و</strong>اداران خلقی تره کی در نخستينر<strong>و</strong>زهای رهبری ببرک کارمل در حزب <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لتمقام د<strong>و</strong>م را بدست آ<strong>و</strong>رد خ<strong>و</strong>اهان بازگشتنير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ب<strong>و</strong>د:‏ ‏«ا<strong>و</strong> ‏(سر<strong>و</strong>ری)درا<strong>و</strong>ايل سال ‎1980‎به ص<strong>و</strong>رت علنی ميگفت کهعساکر ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بايد قدرت رابه"آنها"(خلقی ها)سپرده <strong>و</strong>به ميهن خ<strong>و</strong>دبرگردند.»(‏‎78‎‏)‏فرار گسترده سربازان از قطعات ارتشافغانستان نخستين <strong>و</strong>اکنش جدی در داخلد<strong>و</strong>لت ب<strong>و</strong>د که درمخالفت با تجا<strong>و</strong>ز <strong>و</strong> حض<strong>و</strong>رنظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی انجام يافت.‏ فرار سربازاناز ارتش <strong>و</strong> اجتناب ج<strong>و</strong>انان <strong>و</strong>اجد سنسربازی از شم<strong>و</strong>ليت در ارتش به حدی گستردهب<strong>و</strong>د که در جن<strong>و</strong>ری ‎1980‎ا<strong>و</strong>لين ماه اشغالنظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی از مجم<strong>و</strong>ع‎59000‎ تن <strong>و</strong>اجدشرايط سربازی تنها نفرحاضر شدند تابه ارتش جذب ش<strong>و</strong>ند.‏ در سال بعدی د<strong>و</strong>لتمجب<strong>و</strong>ر شد تا سن سربازی را از ‎22‎به‎20‎تقليل بخشد <strong>و</strong> مدت سربازی را از د<strong>و</strong>سالبه د<strong>و</strong>سال <strong>و</strong> شش ماه بالا ببرد <strong>و</strong> افرادد<strong>و</strong>ره احتياط را نيزبه خدمت در ارتشفرا بخ<strong>و</strong>اند.‏علی رغم آنکه مهاجرت مردم از مناطقر<strong>و</strong>ستايی به شهرها به خص<strong>و</strong>ص در پايتختزمينه را برای سربازگيری مساعدساخت875485www.goftaman.<strong>com</strong>همچنان بهاما د<strong>و</strong>لتمشکل جذب <strong>و</strong> فرار سربازان از ارتشر<strong>و</strong>بر<strong>و</strong> ب<strong>و</strong>د.‏ فرار سربازان از ارتش درتمام سالهای دهه هشتاد ادامه يافت.‏ هرچند ميزان فرار سربازان <strong>و</strong> نظاميانغيرحزبی در <strong>و</strong>لايات مختلف <strong>و</strong> مراکز نظامیمتفا<strong>و</strong>ت ب<strong>و</strong>د.‏ در <strong>و</strong>لايات هم مرز باکش<strong>و</strong>رهای ايران <strong>و</strong> پاکستان <strong>و</strong> به <strong>و</strong>يژهپاکستان اين فرار پي<strong>و</strong>سته سير ر<strong>و</strong>بهافزايش داشت.‏ البته ميزان فرار در<strong>و</strong>لايات ديگر کمتر از آن نب<strong>و</strong>د.‏ بگ<strong>و</strong>نهمثال در <strong>و</strong>لايت غزنی:‏ ‏«فرقه ‏(لشکر)‏‎14‎پياده مستقر در غزنی در سال‎1363)1984‎‏)به تنهايی ازمجم<strong>و</strong>ع شمارنير<strong>و</strong>،‏ ‎1640‎م<strong>و</strong>رد فرار از خدمت راداشت.»(‏‎79‎‏)‏تشديد <strong>و</strong>گسترش جنگ عليه د<strong>و</strong>لت حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق در ايام لشکر کشی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی<strong>و</strong> نخستين ر<strong>و</strong>زهای زمام داری ببرک کارمليکی ديگر از <strong>و</strong>اکنش های داخلی در برابري<strong>و</strong>رش نظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ب<strong>و</strong>د.‏ علی رغم همزمانی<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>د نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی با فصل سردزمستان،‏ جنگ عليه د<strong>و</strong>لت <strong>و</strong> نير<strong>و</strong>هایش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در اطراف <strong>و</strong> <strong>و</strong>لايات تشديد يافت.‏تعداد زيادی از مراکز <strong>و</strong>لس<strong>و</strong>الی ها <strong>و</strong>علاقه داری ها درماه های جدی <strong>و</strong>دل<strong>و</strong>‏(جن<strong>و</strong>ری <strong>و</strong> فبر<strong>و</strong>ری‎1980‎‏)‏ به تصرف مخالفيند<strong>و</strong>لت که سپس به مجاهدين معر<strong>و</strong>ف گرديدند،‏در آمد.‏ <strong>و</strong>لس<strong>و</strong>الی های رستاق،‏ اشکمش،‏خ<strong>و</strong>اجه غار <strong>و</strong>سپس شهرتالقان ‏(‏‎20‎جدی‎1358‎بگ<strong>و</strong>نه م<strong>و</strong>ٔقت)در <strong>و</strong>لايت تخار،‏ <strong>و</strong>لس<strong>و</strong>الیهای خ<strong>و</strong>ست <strong>و</strong>فرنگ،‏ اندراب،‏ نهرين <strong>و</strong> قرارگاه فرقه‎20‎ در <strong>و</strong>لايت بغلان،‏ <strong>و</strong>لس<strong>و</strong>الی دشت25001358486

www.goftaman.<strong>com</strong>آباد <strong>و</strong> امامارچی،‏ خانصاحب در <strong>و</strong>لايت قندز،‏ <strong>و</strong>لس<strong>و</strong>الی عليشينگ <strong>و</strong>زندان مهترلام در <strong>و</strong>لايت لغمان در ايند<strong>و</strong>ماه نخست به تصرف مجاهدين درآمدند.‏علا<strong>و</strong>ه بر تشديد جنگ،‏ فرار <strong>و</strong> مهاجرت ازافغانستان به <strong>و</strong>يژه از <strong>و</strong>لايات هم مرز باپاکستان افزايش يافت.‏ ژنرال ب<strong>و</strong>ريسگرم<strong>و</strong>ف آخرين ق<strong>و</strong>ماندان نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یدر افغانستان از گسترش فزاينده جنگ سخنمی گ<strong>و</strong>يد:‏ ‏«برخ<strong>و</strong>ردهای مسلحانه در<strong>و</strong>اپسين ر<strong>و</strong>زهای جن<strong>و</strong>ری آغاز گرديده <strong>و</strong> باگذشت هرهفته هرچه بيشترشدت می يافتند.‏تنها حک<strong>و</strong>مت افغانستان <strong>و</strong> ادارات محلید<strong>و</strong>لت يعنی اشخاص برگماشته ازس<strong>و</strong>ی کارملاز ما پشتيبانی می کردند.»(‏‎80‎‏)‏اعتصاب <strong>و</strong> تظاهرات مردم شهر کابل درس<strong>و</strong>مين ماه اشغال نظامی(فبر<strong>و</strong>ری‎1980‎‏،‏ ح<strong>و</strong>ت<strong>و</strong> سپس تظاهرات شاگردان <strong>و</strong> محصلانمعارف که از س<strong>و</strong>ی حک<strong>و</strong>مت ببرک کارمل <strong>و</strong>ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها سرک<strong>و</strong>ب گرديد از نخستين <strong>و</strong> جدیترين <strong>و</strong>اکنش های مخالفت مردم در پايتختعليه حض<strong>و</strong>ر نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ب<strong>و</strong>د.‏ ژنرالمحمدنبی عظيمی که تا نخستين ر<strong>و</strong>ز قيامشهريان کابل(‏‎3‎ح<strong>و</strong>ت‎1358‎‏)‏ ق<strong>و</strong>ماندان فرقه‎7‎‏(ريشخ<strong>و</strong>ر)ب<strong>و</strong>د،‏ اين قيام را نشان تجريد<strong>و</strong>انز<strong>و</strong>ای د<strong>و</strong>لت ببرک کارمل از مردم میتجريد <strong>و</strong>خ<strong>و</strong>اند:«قيام کابل(ح<strong>و</strong>تانز<strong>و</strong>ای د<strong>و</strong>لت ببرک کارمل را از مردمنشان ميداد <strong>و</strong> نمايانگر <strong>و</strong>ابستگی د<strong>و</strong>لت بهق<strong>و</strong>ت های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ب<strong>و</strong>د.»(‏‎81‎‏)‏افزايش <strong>و</strong>گسترش فرار <strong>و</strong> مهاجرت مردم پسازاشغال نظامی افغانستان ت<strong>و</strong>سط نير<strong>و</strong>هایش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی پيامد ديگراين تجا<strong>و</strong>ز <strong>و</strong>اشغال را(1358487(1358www.goftaman.<strong>com</strong>حالیدر داد.‏ میتشکيل ک<strong>و</strong>دتای ث<strong>و</strong>ر‎1357‎که اين مهاجرت پس از پژ<strong>و</strong>هشگرانبرخی از يافته ب<strong>و</strong>د.‏ آغاز بزرگترين مهاجرت هایاين مهاجرت را ک<strong>و</strong>دتای‏«پس از تاريخ تلقی کرده اند:‏ بزرگترين مهاجرت های کهاپريل‎1978‎يکی از درمی ش<strong>و</strong>د.‏ ديده آغاز تاريخ به خ<strong>و</strong>د پناهندههزار ن<strong>و</strong>د <strong>و</strong> اکتبر‎1978‎يکصد درداشته <strong>و</strong> پاکستان <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د افغانی در هزارفردای دخالت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به رقم پنجصد رسيد.»(‏‎82‎‏)‏برابرر<strong>و</strong>يهمرفته عکس العمل عم<strong>و</strong>می در داخل افغانستاننظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در تجا<strong>و</strong>ز اينکه مخالفت بااز صرف نظر مثبت نب<strong>و</strong>د.‏ دخالتنتيجه در ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ق<strong>و</strong>ای حض<strong>و</strong>ر اينيا کش<strong>و</strong>رهای خارجی گسترش يافت <strong>و</strong> س<strong>و</strong>ءعقب ماندگی جامعه <strong>و</strong> مخالفت ناشی از دينی<strong>و</strong>احساسات ازاعتقادات استفاده نظامیحض<strong>و</strong>ر <strong>و</strong> مردم تلقی می شد،‏ تجا<strong>و</strong>ز استقبالم<strong>و</strong>رد همان آغاز ق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی از گر<strong>و</strong>ه های مختلف ر<strong>و</strong>شنفکریمردم عادی <strong>و</strong> ازحزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق<strong>و</strong>سياسی بير<strong>و</strong>ن نگرفت.‏قرار ج-‏ <strong>و</strong>اکنش در در<strong>و</strong>ن جامعه ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی:‏علی رغم آنکه رژيم ت<strong>و</strong>تاليتر ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی هيچفرصتی را برای بيان آزاد افکار چه دردر<strong>و</strong>ن جامعه <strong>و</strong> چه در داخل حزب کم<strong>و</strong>نيست<strong>و</strong> د<strong>و</strong>لت در مسايل مهم نميداد <strong>و</strong> حقايقتجا<strong>و</strong>ز نظامی به افغانستان را مخفینگهميداشت،‏ اين تجا<strong>و</strong>ز <strong>و</strong>اکنش هايی را دردر<strong>و</strong>ن جامعه برانگيخت.‏ مسلم ب<strong>و</strong>د که اين<strong>و</strong>اکنش ها به مشکل مجال انعکاس می يافت.‏488

www.goftaman.<strong>com</strong>مخالفتابراز با <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د آن،‏دانشمندان <strong>و</strong> پژ<strong>و</strong>هشگران ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یاز جمعی ارسال نامه ای به کميته مرکزی حزببا در<strong>و</strong>نکم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی نخستين <strong>و</strong>اکنش در دراين نامه که در ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ب<strong>و</strong>د.‏ جامعه حمله1980 نگاشته شده ب<strong>و</strong>د بيستم جن<strong>و</strong>ری افغانستان يک اقدامنظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بر اتحادش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ارزيابینادرست <strong>و</strong> به ضرر گرديد.‏تجا<strong>و</strong>زنظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ید<strong>و</strong>مين <strong>و</strong>اکنش مخالفت با داخل ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به بير<strong>و</strong>ن برکه صدای آن از اندری سخار<strong>و</strong>فآمد،‏ اعتراض شديد ا<strong>و</strong>ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ب<strong>و</strong>د.‏ Sakharov دانشمندهسته ای عن<strong>و</strong>انیرا ‎1980‎نامه ای تابستان در رهبران د<strong>و</strong>لتش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> برژنف زمام دار امنيت ملل متحددايمی ش<strong>و</strong>رای های عض<strong>و</strong> نظامیسخار<strong>و</strong>ف در اين نامه حمله ن<strong>و</strong>شت.‏ ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی را تهديد برای امنيت جهان خ<strong>و</strong>اندکه م<strong>و</strong>جب رقابت های بزرگ می ش<strong>و</strong>د.<strong>و</strong>یدراين نامه پيشنهاداتی را مطرح کرد کهبيطرفی افغانستان،‏ انتقال حک<strong>و</strong>مت ازسپسببرک کارمل به يک ش<strong>و</strong>رای م<strong>و</strong>ٔقت <strong>و</strong> برگزاری انتخابات جديد تحت نظارت مللمتحد بخشی از طرح ا<strong>و</strong> را تشکيل ميداد.‏سخار<strong>و</strong>ف سپس از س<strong>و</strong>ی د<strong>و</strong>لت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بهگ<strong>و</strong>رکی در داخل قلمر<strong>و</strong> ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی تبعيد شد.‏اما در د<strong>و</strong>ران زمام داری گ<strong>و</strong>رباچف کهفضای باز سياسی ب<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د آمد <strong>و</strong> ا<strong>و</strong> به مجلس‎1989‎درنمايندگان ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی راه يافت درج<strong>و</strong>ن حض<strong>و</strong>ر گ<strong>و</strong>رباچف رهبر حزب کم<strong>و</strong>نيست <strong>و</strong>زمامدار ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی،‏ تجا<strong>و</strong>ز نظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی را برافغانستان يک عمل جنايتکارانه خ<strong>و</strong>اند.‏Andrei489www.goftaman.<strong>com</strong>نارضايتی با<strong>و</strong>مخالفت <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لت <strong>و</strong> درتجا<strong>و</strong>ز نظامی در در<strong>و</strong>ن حز ب داخل ارتش سرخ نيز از همان ر<strong>و</strong>زها<strong>و</strong>ماههرچند که اينبه ظه<strong>و</strong>ر رسيد.‏ های نخست منتقدين <strong>و</strong> مخالفين در داخل حزب <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لتخطرتا شدند می حاضر ندرت به بپذيرند.‏را <strong>و</strong>مخالفت اظهارانتقاد انتقاد <strong>و</strong> مخالفت در در<strong>و</strong>ن حزب <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لت ازحلقه های ک<strong>و</strong>چک <strong>و</strong> افراد معد<strong>و</strong>د فراتر نمیرفت.حتا اگر ديدگاه های انتقادی ازس<strong>و</strong>ی ژنرالان قدرتمند ارتش در سط<strong>و</strong>ح بالایرهبری حزب <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لت ارائه می گرديد م<strong>و</strong>ردمارشال استين<strong>و</strong>فنامه ت<strong>و</strong>جه <strong>و</strong>اقع نمی شد.‏ دفاع ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی نيز به دفتر سياسی حزب<strong>و</strong>زير کم<strong>و</strong>نيست م<strong>و</strong>رد بحث <strong>و</strong> ارزيابی بير<strong>و</strong>یمارشال استين<strong>و</strong>ف کهسياسی قرار نگرفت.‏ نا کارآيی حمله نظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی<strong>و</strong> اشتباه را در گزارش ژنرالان ارتش سرخ از داخلافغانستان دريافت ميکرد در فبر<strong>و</strong>ریدرنامه ای به يکی از اعضای دفتر سياسیحزب کم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ن<strong>و</strong>شت:«هيچ راه حلافغانستان <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د ندارد.‏نظامی برای جنگ جستج<strong>و</strong>ی يک راه حل سياسی <strong>و</strong><strong>و</strong> بايد در بحراناز خلاصی برای ديپل<strong>و</strong>ماتيک ب<strong>و</strong>د..»(‏‎83‎‏)‏نظامی <strong>و</strong>اشغالاما<strong>و</strong>اکنش مخالفت باتجا<strong>و</strong>ز ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی باافغانستان در در<strong>و</strong>ن جامعه نير<strong>و</strong>هایتلفات <strong>و</strong>افزايش زمان گذشت د<strong>و</strong>مش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در جنگ گسترش يافت <strong>و</strong> درنيمه د<strong>و</strong>لت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی درهشتاد علنی گرديد.‏ دهه نخستين سال اشغال افغانستان در صدد آنب<strong>و</strong>د تا با پنهان نگهداشتن حقايق جنگ،‏ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی را از تأثيرات اين جنگجامعه 1981490

www.goftaman.<strong>com</strong>نارضايتی <strong>و</strong><strong>و</strong>از بر<strong>و</strong>زمخالفتِ‏ ناشی از کشته شدن سربازان ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یبد<strong>و</strong>ر نگهدارد.‏ رسانه های جمعی در ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یکه در کنتر<strong>و</strong>ل حزب کم<strong>و</strong>نيست <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یقرار داشتند مصر<strong>و</strong>فيت سربازان <strong>و</strong>نظاميان ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی را در سال شرکت درن<strong>و</strong>سازی <strong>و</strong> پيشرفت افغانستان چ<strong>و</strong>ن:اعمارپل،‏ مکاتب،‏ کلنيک های صحی،‏ نهال شانی<strong>و</strong>غيره می خ<strong>و</strong>اندند.‏ سال بعدی درمطب<strong>و</strong>عات ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی از پير<strong>و</strong>زی ها<strong>و</strong> قهرمانیهای سربازان ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در عمليات رزمی سخنزده شد.‏ اما در سالهای پسين <strong>و</strong> به خص<strong>و</strong>صدرنيمه د<strong>و</strong>م دهه هشتادپنهانکاری حقايقجنگ از جامعه برای د<strong>و</strong>لتمداران ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یمشکل ب<strong>و</strong>د.‏1981،1980م<strong>و</strong>قعييت <strong>و</strong>عملکرد نير<strong>و</strong>هایش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در افغانستان‎1‎‏-اهداف <strong>و</strong> <strong>و</strong>ظايف:‏يکی از نکات م<strong>و</strong>رد بحث که بسياری ازنظاميان ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی سابق پس از خر<strong>و</strong>ج نير<strong>و</strong>های شان از افغانستان مطرح کردند،‏مام<strong>و</strong>ريت نامشخص اين نير<strong>و</strong>ها به <strong>و</strong>يژه درعرصه <strong>و</strong>ظايف محارب<strong>و</strong>ی ب<strong>و</strong>د.‏ آيا <strong>و</strong>اقعاً‏ق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی درافغانستان مام<strong>و</strong>ريت نظامینداشتند؟ ژنرال محم<strong>و</strong>د قارييف که مشا<strong>و</strong>رارشد نظامی نجيب االله آخرين زمامدار د<strong>و</strong>لتحزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق درسالهایب<strong>و</strong>د می ن<strong>و</strong>يسد:«‏ نزد رهبران سياسی <strong>و</strong>نظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی انديشه معيين سياسيی <strong>و</strong>استراتژيک <strong>و</strong>طرح هدفمندانه کاربرد نير<strong>و</strong>در افغانستان <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د نداشت.‏ اهداف معينیاز اعزام نير<strong>و</strong> به افغانستان <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د1989 <strong>و</strong>‎1990‎491www.goftaman.<strong>com</strong>اين ر<strong>و</strong> <strong>و</strong>ظايفنداشت،‏ ازمعينی هم به آنان داده نشده ب<strong>و</strong>د.‏ طیسراسرسالهای حض<strong>و</strong>رسپاهيان در افغانستاندربرابرآنان <strong>و</strong>ظايفی در عرصه سرک<strong>و</strong>ب <strong>و</strong>ناب<strong>و</strong>دی کامل مجاهدان که بر اساس آن میشد طرح <strong>و</strong>احدی را برنامه ريزی کرد <strong>و</strong> درهمآهنگی با آن تصميم گرفته می شد بهکدام پيمانه نير<strong>و</strong> <strong>و</strong> <strong>و</strong>سايل برای اينکار لازم است،‏ قرار داده نشده ب<strong>و</strong>د.‏ عملاتمام <strong>و</strong>قت،‏ <strong>و</strong>ظايف مجزا،‏ گاهی هم <strong>و</strong>ظايف‏"بديهه يی"‏ در عرصه سرک<strong>و</strong>ب خطرناکترينگر<strong>و</strong>ه های ش<strong>و</strong>رشيان <strong>و</strong>در بيشتر م<strong>و</strong>ارد بنابه خ<strong>و</strong>اهش رهبران افغان مطرح می گرديد.‏G.Valentin varenikov492(84)«ژنرال <strong>و</strong>النتن <strong>و</strong>رنينک<strong>و</strong>فيکی از ق<strong>و</strong>ماندانان عم<strong>و</strong>می ق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یدرافغانستان د<strong>و</strong>نيم دهه پس ار لشکرکشیش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی می گ<strong>و</strong>يد:«مادرآغاز تص<strong>و</strong>رمی کرديمکه سربازان ما درگارنيزي<strong>و</strong>ن های شهرهایبزرگ جابجا شده <strong>و</strong>ظيفه حفاظت از تأسيساتمختلف را بد<strong>و</strong>ش خ<strong>و</strong>اهيم داشت <strong>و</strong> در عملياتنظامی سهم نخ<strong>و</strong>اهيم گرفت.‏ اما اين کاردرنتيجه ت<strong>و</strong>طئه ها <strong>و</strong> حملات بر عساکرماقابل عملی نب<strong>و</strong>د.‏ جنگ مانند ت<strong>و</strong>پ برفیبه چرخش افتيد.‏ با <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د اين ما دربرابرخ<strong>و</strong>يش <strong>و</strong>ظيفه پير<strong>و</strong>زی <strong>و</strong> بدست آ<strong>و</strong>ردنچيزی راقرار نداده ب<strong>و</strong>ديم.»(‏‎85‎‏)‏محمدنبی عظيمی ازژنرالان مقتدر در د<strong>و</strong>لتحزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق در سالهای اشغالافغانستان نيز از عدم برنامه <strong>و</strong>ارادهق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در فعاليت های محارب<strong>و</strong>ی سخنمی گ<strong>و</strong>يد:«عجالتاً‏ همين قدر بايد دانستکه ارد<strong>و</strong>ی 40 با <strong>و</strong>صف اتخاذ تدابيری برای

www.goftaman.<strong>com</strong>هن<strong>و</strong>ز نميدانستط<strong>و</strong>لانیاقامت که تا چه م<strong>و</strong>قعی درافغانستان خ<strong>و</strong>اهد ب<strong>و</strong>درا درجنگنمی خ<strong>و</strong>است خ<strong>و</strong>د <strong>و</strong>به همين خاطر های داخلی افغانستان داخل سازد.»(‏‎86‎‏)‏درحالی که ي<strong>و</strong>رش ده هاهزارنير<strong>و</strong>ی نظامیش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی با ادعای عدم برنامه <strong>و</strong> ارادهجنگ همخ<strong>و</strong>انی ندارد <strong>و</strong> بهبرای دخالت در نظر می رسد که بيشتر تناقض گ<strong>و</strong>يی درنير<strong>و</strong>هااين مام<strong>و</strong>ريت ناکامی ت<strong>و</strong>جيه باشد،‏ اما اين تناقض بخشی از تجا<strong>و</strong>ز <strong>و</strong>زماممی سازد.‏ منعکس اشغال را نيز ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی تا تسلط حفيظ االله امين برداران د<strong>و</strong>لت،‏ برنامه ای در حمله برحزب <strong>و</strong> بهافغانستان نداشتند.آنها چند بار ترهتقاضای اعزام ق<strong>و</strong>ا از س<strong>و</strong>ی امين <strong>و</strong> نظامی جهتسپس طرح حمله کی نه گفتند.‏ سرنگ<strong>و</strong>نی امين در يک اقدام شتابزدهر<strong>و</strong>يدست گرفته شدکه پس ازآن استراتيژیب<strong>و</strong>د.‏نظامی اين نير<strong>و</strong>هاتنظيم نشده دست<strong>و</strong>ر دهندگان<strong>و</strong> طراحان آن،‏ بر افز<strong>و</strong>ن شديدايالات متحده<strong>و</strong>اکنش تجا<strong>و</strong>ز نظامی امريکا<strong>و</strong>کش<strong>و</strong>رهای غربی رادرست پيش بينینکرده ب<strong>و</strong>دندکه پای آنها را در يک جنگظرفيتکشانند.‏ می پارتيزانی <strong>و</strong>سيع زمام داران حزب دم<strong>و</strong>کراتيک<strong>و</strong>ت<strong>و</strong>انايی خلق رادر تأمين مشر<strong>و</strong>عيت <strong>و</strong> گسترش پايههای اجتماعی قدرت خ<strong>و</strong>يش نيز به درستیمسک<strong>و</strong> می پنداشتارزيابی نکرده ب<strong>و</strong>دند.‏ که د<strong>و</strong>لت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق به رهبریيک جبهه <strong>و</strong>سيعببرک کارمل با ايجاد <strong>و</strong>جنگ خ<strong>و</strong>اهدکاستميزان مخالفت سياسی از خ<strong>و</strong>اهندافغانستان د<strong>و</strong>لت <strong>و</strong>نير<strong>و</strong>های ت<strong>و</strong>انست بد<strong>و</strong>ن مشارکت مستقيم ارتش سرخ493www.goftaman.<strong>com</strong>آن ب<strong>و</strong>دا<strong>و</strong>ايل ‏(در از خ<strong>و</strong>د دفاعکنند:«فکرا<strong>و</strong>ليهکه شهر های مهم <strong>و</strong>نقاط استراتژيک به<strong>و</strong>کنتر<strong>و</strong>ل مناطقاشغال ارتش سرخ درآيد اطراف به د<strong>و</strong>ش متحدان افغان آن گذاشتهششحد<strong>و</strong>د براساس اين فرضيه پس از ش<strong>و</strong>د.‏ ماه که نير<strong>و</strong>های مسلح افغانستان ترميمتحکيممی شد <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لت جديد م<strong>و</strong>قعيت خ<strong>و</strong>د را می کرد،‏ سپاه چهلم ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی می ت<strong>و</strong>انستاما اين پر<strong>و</strong>ژهاين کش<strong>و</strong>ر را ترک کند.‏ چراکه سادهاز <strong>و</strong>اقعييت به د<strong>و</strong>رب<strong>و</strong>د،‏ شدکه نير<strong>و</strong>هایمی تص<strong>و</strong>ر انگاری ب<strong>و</strong>د اگر د<strong>و</strong>لت افغانستان درچنين مدت ک<strong>و</strong>تاهیدر <strong>و</strong>اقعکنند.‏ بت<strong>و</strong>انندخ<strong>و</strong>درا ترميم تص<strong>و</strong>راتاين برعکس داد ر<strong>و</strong>ی آنچی ب<strong>و</strong>د.»(‏‎87‎‏)‏(19802- پايگاه <strong>و</strong>کميت نير<strong>و</strong>ها:‏نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی که افغانستان را م<strong>و</strong>ردهج<strong>و</strong>م <strong>و</strong> اشغال قرار دادند ارتش چهلمش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی نام گرفتند.‏ نير<strong>و</strong>های معد<strong>و</strong>د ديگرنيز خارج از ارتش چهلم در افغانستانمستقر ب<strong>و</strong>دند که شامل يک فرقه(لشکر)‏ <strong>و</strong>د<strong>و</strong> غند(هنگ)‏ می شدند.‏ بسياری از قطعاتارتش چهلم از پايگاه ها <strong>و</strong>مراکز اصلیشان در کش<strong>و</strong>رهای آسيای ميانه(جمه<strong>و</strong>ريتهای اسبق ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی)‏ انتقال يافتند.‏ اينارتش در ا<strong>و</strong>ايل هج<strong>و</strong>م به افغانستان ازهشتادهزار سرباز <strong>و</strong> افسر تشکيل يافتهب<strong>و</strong>د که سپس اين رقم در سالهای ‎1981‎<strong>و</strong>‎1982‎به يکصد<strong>و</strong> <strong>و</strong>بيست هزار نفر رسيد.‏ اما درط<strong>و</strong>ل 3335 ر<strong>و</strong>ز اشغال برمبنای آمار برخیمنابع خارجی يک ملي<strong>و</strong>ن سرباز <strong>و</strong> افسر494

www.goftaman.<strong>com</strong>ن<strong>و</strong>بت درش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بهافغانستان <strong>و</strong>ظايف محارب<strong>و</strong>ی انجام دادند.‏در حالی که يکی از ژنرالان مسئ<strong>و</strong>لنير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی درافغانستان اين تعدادرا 525190 تن <strong>و</strong>انم<strong>و</strong>دمی کند.(‏‎88‎‏)‏ارتش چهلم ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی از د<strong>و</strong> بخش ق<strong>و</strong>ای ه<strong>و</strong>ايی<strong>و</strong> زمينی با اين ساختار رزمی تشکيليافته ب<strong>و</strong>د:‏‏«نير<strong>و</strong>های زمينی شامل ‎4‎فرقه(فرقه يالشکرهای 5 <strong>و</strong>‎210‎زرهدار <strong>و</strong>‎103‎کماند<strong>و</strong>.)‏سه ل<strong>و</strong>ای مستقل(تيپ)،‏ ل<strong>و</strong>اهای‎66‎ <strong>و</strong>‎70‎زرهدار <strong>و</strong>‎56‎ تفنگدار.‏سه غند ‏(هنگ)‏ مستقل،(غند های <strong>و</strong>زرهدار <strong>و</strong>غند‎345‎ کماند<strong>و</strong>های چترباز.‏نير<strong>و</strong>های ه<strong>و</strong>ايی شامل:‏‎6‎غند ه<strong>و</strong>ايی،(‏ غند‎115‎شکاری،غند‎136‎شکاری-بم افگن،‏ غند‎50‎شکاری،غندهای‎181،280‎<strong>و</strong>‎292‎ه<strong>و</strong>ابرد)<strong>و</strong>‎4‎کندکچرخبال ه<strong>و</strong>ايی رزمی <strong>و</strong> ترانسپ<strong>و</strong>رتی(‏ کندک‎263‎<strong>و</strong>‎89)(302‎‏)‏هایق<strong>و</strong>ماندانی عم<strong>و</strong>می نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی را درآغاز،‏ مارشال سه کل<strong>و</strong>ف معا<strong>و</strong>ن <strong>و</strong>زارتدفاع،‏ سپس مارشال اخرمي<strong>و</strong>ف معا<strong>و</strong>ن رئيسستادمشترک <strong>و</strong>سترژنرال(ارتشبد)‏ <strong>و</strong>رنينک<strong>و</strong>فبد<strong>و</strong>ش داشتند.مارشال سه کل<strong>و</strong>ف بعداً‏ <strong>و</strong>زيردفاع ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی تعيين شد.‏ مارشال اخرمي<strong>و</strong>فکه برياست ستاد مشترک ارتش ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی دستيافت يکی از مشا<strong>و</strong>ران نظامی گ<strong>و</strong>رباچف <strong>و</strong>يکی از نظاميان ک<strong>و</strong>دتای آگست‎1991‎ عليهگ<strong>و</strong>رباچف ب<strong>و</strong>د که پس از شکست ک<strong>و</strong>دتا خ<strong>و</strong>دکشی کرد.‏ ژنرال <strong>و</strong>رنينک<strong>و</strong>ف که در ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یبه رياست ستاد مشترک ارتش <strong>و</strong> معا<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>زارت دفاع رسيد در سالهای رهبری860191495،108،335،146www.goftaman.<strong>com</strong>حزبد<strong>و</strong>لت گ<strong>و</strong>رباچف،‏ ضعفدم<strong>و</strong>کراتيک خلق افغانستان <strong>و</strong> نات<strong>و</strong>انینير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی را بد<strong>و</strong>ش ببرک کارملگذاشت <strong>و</strong> خ<strong>و</strong>استار خر<strong>و</strong>ج ق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ازافغانستان ب<strong>و</strong>د.‏فرماندهی ارتش چهلم دردر حالی که مقر تاج بيک محل قبلی اقامت حفيظقصر تپه داشت،‏ قطعات مختلف ارتشاالله امين قرار در ساير مناطق پايتخت،‏ فر<strong>و</strong>دگاه هایمختلف برخی <strong>و</strong>لاياتمناطق کش<strong>و</strong>ر <strong>و</strong> در ه<strong>و</strong>ابرد يافرقه‎105‎ استقرار يافتند.‏ ديسانت هج<strong>و</strong>می ارتش چهلم ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی درفر<strong>و</strong>دگاه کابل،‏ خيرخانه،‏ بالاحصار،‏ کل<strong>و</strong>پعسکری <strong>و</strong> قصر رياست جمه<strong>و</strong>ری جابجا شد.‏5 م<strong>و</strong>ت<strong>و</strong>ريزه،‏ غند(هنگ)‏‎191‎زرهی <strong>و</strong> يکفرقه فرقه‎201‎شندند،‏ در کندک(گردان)راکت فرقهقندز،‏ فرقه‎66‎ <strong>و</strong> م<strong>و</strong>ت<strong>و</strong>ريزه در زرهی دربگرام،‏ کندک‎860‎ تفنگدار در غزنی استقرارمزار شريف،کندک‎107‎زرهی در ننگرهار <strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ای‎66‎ <strong>و</strong>‎70‎ زرهدار در يافت.‏ <strong>و</strong>قندهار <strong>و</strong> يک ل<strong>و</strong>ا در گرديز جابجا شد.‏ قطعات متعدد ديگر در مناطق مختلف کهاستقرارداشتند استراتيژيک اهميت يافتند.(‏‎90‎‏)‏کابلاگر چه از اتش چهلم س<strong>و</strong>ق <strong>و</strong>اداره انجام می گرفت اما رياست ستاد مشترکق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی از مسک<strong>و</strong> بص<strong>و</strong>رت مدا<strong>و</strong>م با آنمیدر تماس ب<strong>و</strong>د <strong>و</strong> مستقيماً‏ آنرا ق<strong>و</strong>مانده کرد.‏3- تسليحات:‏نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در افغانستان با سلاحجديد ترينمتن<strong>و</strong>ع <strong>و</strong> پيشرفته مجهز ب<strong>و</strong>دند.‏ سلاح های را که تا آن زمان آزمايش نشده108496

www.goftaman.<strong>com</strong>افغانستانب<strong>و</strong>د درم<strong>و</strong>رد امتحان قرار دادند.‏ بم افگن هایس<strong>و</strong>‎25‎ ا<strong>و</strong>لين بار در افغانستان بم ريختند.‏به ق<strong>و</strong>ل فرمانده عم<strong>و</strong>می ق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی،‏متخصصين نظامی آتش سلاح ها را ارزيابیمی کردند تا ن<strong>و</strong>اقص آن در کار خانه هایت<strong>و</strong>ليد اسلحه برطرف ش<strong>و</strong>د:«کارشناساننظامی،‏ طراحان،‏ انجنيران <strong>و</strong> تکنيسن هاپي<strong>و</strong>سته کارآيی اين ه<strong>و</strong>اپيماها را زيرمراقبت داشتند <strong>و</strong> در ر<strong>و</strong>ند نبردها هم<strong>و</strong>ارهبا در نظرداشتن دستا<strong>و</strong>ردهای عملی میک<strong>و</strong>شيدند کارآيی آنها را بهب<strong>و</strong>د بخشيده <strong>و</strong>ت<strong>و</strong>ان رزمی آنها را بالاتر ببرند.‏ رئيساداره نير<strong>و</strong>های زرهی ارتش ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی باگر<strong>و</strong>هی از انجينران طراح تانگ <strong>و</strong> رئيسانکار خانه های عظيم اسلحه سازی بهافغانستان می آمدند تا راه های بهب<strong>و</strong>دکارآيی تانک هارابررسی کرده <strong>و</strong> دريابندکه چگ<strong>و</strong>نه می ت<strong>و</strong>ان سرنشينان يک زرهپ<strong>و</strong>شراهنگام برخ<strong>و</strong>رد بامين نجات داد.»(‏‎91‎‏)‏ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی هادرسالهای جنگ حتا ازامکانات <strong>و</strong><strong>و</strong>سايل جنگی خ<strong>و</strong>دازداخل قلمر<strong>و</strong>اتحادش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یاستفاده کردند.‏ بم افگن های TU16‎<strong>و</strong>از ه<strong>و</strong>اپيماهايی ب<strong>و</strong>دن که برای بمباران<strong>و</strong>ادی پنجشير در بهار‎1984)1363‎‏)از داخلخاک ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی دسته دسته پر<strong>و</strong>از می کردند.‏تعداد سلاح های ثقيل نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی کهدرداخل افغانستان م<strong>و</strong>رد استفاده نير<strong>و</strong>ها ب<strong>و</strong>د به سيصد فر<strong>و</strong>ندجت های بم افگن <strong>و</strong>شکاری،ششصدفر<strong>و</strong>ندچرخبال <strong>و</strong>‎1420‎عراده تانکهای مختلف الن<strong>و</strong>ع می رسيد.‏ نير<strong>و</strong>هایش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی علا<strong>و</strong>ه بر استفاده از ان<strong>و</strong>اع ت<strong>و</strong>پ <strong>و</strong>م<strong>و</strong>شک های مختلف گاهی در عمليات هایSU24497www.goftaman.<strong>com</strong>سلاح کيميا<strong>و</strong>ینظامی خ<strong>و</strong>د ازمين يکی ديگر ازنيز استفاده کردند.‏ سلاح ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها درافغانستان ب<strong>و</strong>د.(‏‎92‎‏)‏4- اکمالات:‏نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی درافغانستاتن نياز مندیخ<strong>و</strong>د را به آسانیهای ل<strong>و</strong>ژيستکی <strong>و</strong>نظامی تأمين می کردند.‏قادررا باافغانستان آنها همج<strong>و</strong>اری ش<strong>و</strong><strong>و</strong>ری راهرا از نير<strong>و</strong>های خ<strong>و</strong>د می ساخت تا حملات نير<strong>و</strong>هایه<strong>و</strong>ا اکمال کنند.‏ زمين <strong>و</strong> مسير شاهراه های که کابل رامجاهدين در به مرزهای جن<strong>و</strong>بی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی متصل می ساختاکمالات نظامیبرابر مانع بسيار جدی در ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی هانمی کرد.‏ ايجاد نير<strong>و</strong>های آنها اختياردر را افغانستان آسمان عب<strong>و</strong>ربد<strong>و</strong>ن ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی داشتند<strong>و</strong>ه<strong>و</strong>اپيماهای ه<strong>و</strong>ا<strong>و</strong>ارد ديگری مستقيمًا ازآسمان کش<strong>و</strong>ر کهحالی در <strong>و</strong>زمين افغانستان می شدند.‏ بهش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی از ه<strong>و</strong>ايی پر<strong>و</strong>از ها ده در<strong>و</strong>لايات ديگر فر<strong>و</strong>دگاه های کابل <strong>و</strong> ص<strong>و</strong>رت می گرفت،‏ صدهار<strong>و</strong>ز جريان شب <strong>و</strong> مدا<strong>و</strong>م ازعب<strong>و</strong>ر زمينی با <strong>و</strong>سايل نقليه ت<strong>و</strong>رغندیشريف)<strong>و</strong> ‏(مزار حيرتان بنادر نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>ارتش افغانستان‏(هرات)‏ سالانه ازپر<strong>و</strong>از اکمال ميکردند.‏ را ‎30‎تاخدمات ل<strong>و</strong>ژستيکی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی برای ارائه کار<strong>و</strong>انهایبالغ می شد.‏ پر<strong>و</strong>از ‎45‎هزار س<strong>و</strong>ی نير<strong>و</strong>های نظامی حفاظتاکمالاتی از افز<strong>و</strong>ن برآن قطعات نظامیمی گرديد.‏ کابلشاهراه سالنگ از سراسر ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در شاهراهحيرتان که ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها آنرا تا يکی ازب<strong>و</strong>دند.‏ مستقر زندگی می خ<strong>و</strong>اندند تسهيلات نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی دراکمالات،‏ تمديد498

www.goftaman.<strong>com</strong>تيل س<strong>و</strong>ختل<strong>و</strong>له انتقاله<strong>و</strong>اپيماها،‏ تانک ها <strong>و</strong> <strong>و</strong>سايل نظامیترانسپ<strong>و</strong>رتی از آنس<strong>و</strong>ی مرز تا فر<strong>و</strong>دگاهبگرام ب<strong>و</strong>د.‏همج<strong>و</strong>اری با افغانستان تسهيلات بزرگی رااز لحاظ نظامی برای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی فراهم کردهب<strong>و</strong>د.‏ در حالی که اکن<strong>و</strong>ن نير<strong>و</strong>های نات<strong>و</strong> <strong>و</strong>امريکا در افغانستان دارای آن م<strong>و</strong>قعيت<strong>و</strong> تسهيلات نيستند.‏ امريکايی ها در جنگ<strong>و</strong>يتنام نيز م<strong>و</strong>قعييت مناسب <strong>و</strong> مساعد ر<strong>و</strong>سها را از نظر همج<strong>و</strong>اری <strong>و</strong> بعد مسافه درجنگ نداشتند.‏ نير<strong>و</strong>های امريکايی برایرسيدن در جبهات جنگ <strong>و</strong>يتنام <strong>و</strong> اکمالاتنظامی <strong>و</strong> ل<strong>و</strong>ژستيکی خ<strong>و</strong>د بايد هزارانکيل<strong>و</strong>متر مسافه رامی پيم<strong>و</strong>دند،‏ اماش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یهابا عب<strong>و</strong>راز فراز پلی به افغانستان پامی گذاشتند.‏499-5شرکت درجنگ:‏ژنرال ب<strong>و</strong>ريس گر<strong>و</strong>م<strong>و</strong>ف آخرين ق<strong>و</strong>ماندانارتش چهل ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در افغانستان که درسال ‎1981‎ق<strong>و</strong>ماندانی فرقه‎5‎ زرهدار ارتشمذک<strong>و</strong>ر را به عهده داشت می گ<strong>و</strong>يد برایا<strong>و</strong>لين بار در پايان ماه جن<strong>و</strong>ریژنرال پا<strong>و</strong>لفسکی فرمانده کل نير<strong>و</strong>هایزمينی ارتش ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی از سهمگيری ارتشچهلم در عمليات نظامی سخن گفت:‏ ‏«براینخستين بار از همين ژنرال پا<strong>و</strong>لفسکیشنيديم که بر سپاه چهلم لازم است تاعمليات نظامی انجام دهد.‏ لشکرهای مستقردر افغانستان به ع<strong>و</strong>ض زرهپ<strong>و</strong>شT-55‎ بازرهپ<strong>و</strong>ش T-62‎<strong>و</strong>T-64‎مجهز گرديدند.آن<strong>و</strong>قت هن<strong>و</strong>زما نميدانستيم <strong>و</strong> تص<strong>و</strong>ر نميکرديم که در1980www.goftaman.<strong>com</strong>خ<strong>و</strong>اهيمکجا به نبردپرداخت،‏ <strong>و</strong>لی احساس می کرديمدرگيريهابه ز<strong>و</strong>دی آغاز خ<strong>و</strong>اهد گرديد.‏جبهه مخالف(مجاهدين)طی اندک زمانیت<strong>و</strong>انست <strong>و</strong>اقعاً‏ کار بس عظيمی را به پيشببرد <strong>و</strong> تقريبًا تمام مردم افغانستان رانه تنها بر ضد رژيم ببرک کارمل،‏ بلکهبر ضد سپاهيان ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی که در کش<strong>و</strong>ر شانآمده ب<strong>و</strong>دند نيز برانگيزد.»(‏‎93‎‏)‏اگر جنگ نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به <strong>و</strong>يژه حملهنير<strong>و</strong>های را که شامگاه ‎27‎دسمبر ‎1979‎برایسرنگ<strong>و</strong>نی حک<strong>و</strong>مت حفيظ االله امين در کابلبراه افتيد به عن<strong>و</strong>ان نخستين جنگ ق<strong>و</strong>ایش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی مد نظر نگيريم،‏ ا<strong>و</strong>لين نبرد ارتشچهلم ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ا<strong>و</strong>اسط جن<strong>و</strong>ری ‎1980‎در <strong>و</strong>لس<strong>و</strong>الینهرين <strong>و</strong>لايت بغلان ب<strong>و</strong>ق<strong>و</strong>ع پي<strong>و</strong>ست.‏ ق<strong>و</strong>ایش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی برای بازپسگيری <strong>و</strong>لس<strong>و</strong>الی نهرين <strong>و</strong>غند ت<strong>و</strong>پچی فرقه که در اين <strong>و</strong>لس<strong>و</strong>الیهمزمان با <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>د نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به تصرفمجاهدين در آمده ب<strong>و</strong>د همراه با نير<strong>و</strong>هاید<strong>و</strong>لتی به اين <strong>و</strong>لس<strong>و</strong>الی حمله کردند.‏ پساز سهم گيری نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در حمله برنهرين،‏ درگيری ق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در افغانستانبص<strong>و</strong>رت فزاينده گسترش يافت.‏ اما ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یها <strong>و</strong> بسياری از پژ<strong>و</strong>هشگران غربی درگيری فزاينده نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی را در جنگناشی از تقاضا <strong>و</strong> پافشاری د<strong>و</strong>لتافغانستان <strong>و</strong> رهبری آن ميدانندکه علیرغم بی ميلی ق<strong>و</strong>ماندانان قطعات ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یاز س<strong>و</strong>ی مسک<strong>و</strong> برآنها تحميل می گرديد:‏‏«کارمل به اجرای عمليات نظامی ت<strong>و</strong>سطقطعات نظامی اتحادش<strong>و</strong><strong>و</strong>ری پافشاری میکرد.‏ ميکانيزم ارائه تقاضاها،‏ ساده50020

نخ«‏www.goftaman.<strong>com</strong>افغانستان ازب<strong>و</strong>د.‏ رهبریطريق نماينده کی.جی ‏.بی يا سر مشا<strong>و</strong>رنظامی <strong>و</strong> يا نماينده <strong>و</strong>زارت خارجه ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یدر کابل تقاضای م<strong>و</strong>رد نظر خ<strong>و</strong>د را بهمسک<strong>و</strong> انتقال می داد.‏ مسک<strong>و</strong>معم<strong>و</strong>لا به نفعرهبری افغانستان تصميم می گرفت <strong>و</strong> دست<strong>و</strong>رميداد که در کجا<strong>و</strong> چه عمليات نظامیبايدص<strong>و</strong>رت گيرد.‏ ارد<strong>و</strong>ی چهل هدايت گرفتهب<strong>و</strong>د تا اقدامات متناسب را انجام دهد.‏ارد<strong>و</strong>ی چهل فقط بايد ا<strong>و</strong>امر را اجرا میکرد <strong>و</strong> هيچگ<strong>و</strong>نه امکاناتی برای برنامهريزی فعاليت های اپراتيفی <strong>و</strong>استراتيژيکی نداشت.»(‏‎94‎‏)‏بسياری ازنظاميان ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ازجمله ژنرالچهارستاره(سترجنرال)<strong>و</strong>ارينکف <strong>و</strong>ژنرال سهستاره(دگرجنرال)‏ بگدانف ي<strong>و</strong>رش <strong>و</strong>حض<strong>و</strong>رنظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی را در افغانستان به چهارمرحله تقسيم می کنند:‏ست-دسمبر‎1979‎تافبر<strong>و</strong>ری‎1980‎‏:گسيل سپاهيانش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به افغانستان،‏ استقرار آنها درپادگانها،‏ سازماندهی پاسبانی از نقاطاستقرار <strong>و</strong> ديگر تأسيسات مهم.‏د<strong>و</strong>م-مارچ‎1980‎تااپريل‎1985‎‏:پيشبرد نبردهایپ<strong>و</strong>ياازجمله اجرای عمليات گسترده(مانندعمليات مارچ‎1980‎دراستان کنر)،کار درعرصه بازآرايی <strong>و</strong>بالابری ت<strong>و</strong>انمندی نير<strong>و</strong>های مسلح جمه<strong>و</strong>ری دم<strong>و</strong>کراتيک افغانستان.‏س<strong>و</strong>م-اپريل تاجن<strong>و</strong>ری گذر ازنبردهای پردامنه به پشتيبانی از نير<strong>و</strong>های افغانی از س<strong>و</strong>ی نير<strong>و</strong>های ه<strong>و</strong>ايی،‏ ت<strong>و</strong>پخانه <strong>و</strong>يگانهای کمين گيری <strong>و</strong> نشانزن،‏کاربرد <strong>و</strong>احد های زرهی،‏ ادامه پيکار ازس<strong>و</strong>ی قطعات مام<strong>و</strong>ريت <strong>و</strong>يژه در زمينه:19875011985www.goftaman.<strong>com</strong>رسيدن اسلحهجل<strong>و</strong>گيری از<strong>و</strong>مهمات ازخارج.‏ ارائه کمک در بهب<strong>و</strong>دنير<strong>و</strong>های مسلح افغانستان،‏ بازگشت بخشیاز سپاهيان ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی از افغانستان.‏چهارم-جن<strong>و</strong>ری‎1987‎تا فبر<strong>و</strong>ری‎1989‎‏:‏ اشتراکسپاهيان ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در تحقق مشی آشتی ملی،‏ارائه کمک به آرايش نير<strong>و</strong>های مسلحافغانستان،‏ حمايت مستمر از فعاليت رزمینير<strong>و</strong>های افغانی،‏ آماده سازی سپاهيانش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>بازگشت کامل آنان.»(‏‎95‎‏)‏مرحله د<strong>و</strong>م <strong>و</strong>س<strong>و</strong>م برای نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یمرحله تشديد <strong>و</strong>گسترش عمليات های جنگیب<strong>و</strong>د.‏ پای نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در اين د<strong>و</strong>مرحله عميقاً‏ در جنگ کشانيده شد.‏ آنهادر اين د<strong>و</strong>ره حالت تهاجمی گرفتند تابت<strong>و</strong>انند نير<strong>و</strong>های مجاهدين را در داخلسرک<strong>و</strong>ب کنند <strong>و</strong> با کنتر<strong>و</strong>ل مناطق مرزی <strong>و</strong>انجام عمليات ناگهانی در مسير رفت <strong>و</strong>آمد مجاهدين در جن<strong>و</strong>ب <strong>و</strong> شرق راه اکمالتسليحاتی <strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژيستکی مجاهدين را ازپاکستان ببندند.‏ ژنرال الکساندرماي<strong>و</strong>رف مستشار ارشدنظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در سالهای ‎1980‎<strong>و</strong> ‎1981‎درافغانستان تکتيک نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی را در مرحله د<strong>و</strong>م که <strong>و</strong>ارددرگيری های فزاينده شدند،‏ ‏"جنگ رخنهيی"می خ<strong>و</strong>اند.‏ جنگ رخنه يی نف<strong>و</strong>ذ بدر<strong>و</strong>نمناطق دشمن با استفاده از آتش سنگيناسلحه ه<strong>و</strong>ايی <strong>و</strong> زمينی ب<strong>و</strong>د.‏ سپس درمراحل بعدی استفاده از نير<strong>و</strong>هایکماند<strong>و</strong>يی که ت<strong>و</strong>سط چرخبالها بر فراز ک<strong>و</strong>هها حتا شب هنگام فر<strong>و</strong>د آ<strong>و</strong>رده می شدنددر جهت محاصره مجاهدين <strong>و</strong> مناطق تحت کنتر<strong>و</strong>لآنان در مرحله تشديد جنگ انجام می502

www.goftaman.<strong>com</strong>آغاز ساليافت.‏ درنير<strong>و</strong> های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی با تص<strong>و</strong>يب طرح‏"زاس"‏ در صدد انسدادمرزها برآمدندتاجل<strong>و</strong> رفت <strong>و</strong>آمد کار<strong>و</strong>انهای مجاهدين رابگيرند.‏ قطعات <strong>و</strong>يژه ای به اين منظ<strong>و</strong>راز ارتش چهلم <strong>و</strong> نير<strong>و</strong>های د<strong>و</strong>لتافغانستان(نير<strong>و</strong>های مرزی)‏ تشکيل شد.‏کمين گيری،‏ بمبارانهای ه<strong>و</strong>ايی،‏ مين گزاری<strong>و</strong>گل<strong>و</strong>له باری باسلاح سنگين بر مسيررفت<strong>و</strong>آمد کار<strong>و</strong>ان های مجاهدين در <strong>و</strong>لايات مرزیبه خص<strong>و</strong>ص در مناطق هم مرز با پاکستانبخشی از فعاليت مدا<strong>و</strong>م اين قطعات ب<strong>و</strong>د.‏هر چند عمليات بستن مرزها<strong>و</strong>سرک<strong>و</strong>بیکار<strong>و</strong>انهای مجاهدين م<strong>و</strong>جب اختلال در رفت <strong>و</strong>آمد کار<strong>و</strong>انها <strong>و</strong> تلفات آنها می شد امااين طرح نت<strong>و</strong>انست به بستن مرزها انجامد.‏در مرحله چهارم نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بيشترم<strong>و</strong>ضع دفاعی گرفتند <strong>و</strong> کمتر حاضرمی شدندتا در برنامه های تعرضی <strong>و</strong>سيع مثلگذشته در جنگ شرکت کنند.‏ مهم ترينعمليات تهاجمی نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در اينمرحله،‏ عمليات در <strong>و</strong>لايت خ<strong>و</strong>ست مناطق هممرز با پاکستان در سال ‎1986‎ب<strong>و</strong>د.‏50319846- برنامه <strong>و</strong>راهکارعمليات جنگی:‏برنامه ريزی عمليات <strong>و</strong> تاکتيک نظامینير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی علی رغم تغييرات اندکدر تمام سالهای اشغال <strong>و</strong> جنگ يکسانی <strong>و</strong>مشابهت داشت.‏ پس از آنکه نياز به يکعمليات نظامی عمدتا به اثر تقاضا <strong>و</strong>اصرار زمام داران د<strong>و</strong>لت حزب دم<strong>و</strong>کراتيکخلق م<strong>و</strong>رد ت<strong>و</strong>جه <strong>و</strong> تأييد مسک<strong>و</strong> قرار میگرفت،‏ برنامه <strong>و</strong> تأکتيک انجام اينwww.goftaman.<strong>com</strong>رياست ارکانعمليات ت<strong>و</strong>سطدفترسرمشا<strong>و</strong>رنظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی درارتش چهل <strong>و</strong> سپس برنامهتنظيم می شد.‏ کابل تد<strong>و</strong>ين <strong>و</strong> ح<strong>و</strong>زهق<strong>و</strong>ماندانی طريق از عمليات ترکستان جهت تأييد <strong>و</strong>زارت دفاع ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی<strong>و</strong>زارت دفاعارسال می گرديد.‏ به مسک<strong>و</strong> يککمتر از تا انجام عمليات را دست<strong>و</strong>ر عمليات نظامی <strong>و</strong>می کرد.‏ هفته صادر ماههر فعاليت های محارب<strong>و</strong>ی ارتش چهل در اينتقريبًا که برنامه ريزی می گرديد ازش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی نير<strong>و</strong>های خر<strong>و</strong>ج تا ر<strong>و</strong>ش ژنرالانيکی از افغانستان ادامه يافت.‏ عمليات نظامیافغانستان شمار ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در اينسالهای حض<strong>و</strong>ر در نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی را می‏"عمليات بزرگ نظامی"<strong>و</strong>انم<strong>و</strong>د نير<strong>و</strong>ها‎416‎ کند.(‏‎96‎‏)‏تمام برنامه ريزی های عملياتی بهدر کاراطلاعاتی <strong>و</strong>استخباراتی اهميت فرا<strong>و</strong>انمبنایپلان عملياتی بر <strong>و</strong> داده می شد اطلاعات منابع مختلف استخباراتی تد<strong>و</strong>ينکی.جی.بی تانهادهای مختلفی از می يافت.‏ هایبخش ارتش،‏ استخبارات سازمان ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>اطلاعاتی <strong>و</strong>اکتشافی <strong>و</strong>زارت داخله گر<strong>و</strong>ه های مختلف مشا<strong>و</strong>رين در ادارات مختلفمنابع <strong>و</strong>ملکی <strong>و</strong>نظامی افغانستان از در برخینهادهای استخباراتی ب<strong>و</strong>دند.‏ <strong>و</strong>اختلاف نظر درگير م<strong>و</strong>اقع اين نهادها هرکدام<strong>و</strong> رقابت های در<strong>و</strong>نی می شدند بهنادرست را <strong>و</strong> گزارش های مبالغه آميز زمام داران د<strong>و</strong>لتی در<strong>و</strong> مقامات بالا مسک<strong>و</strong> ارائه می کردند.‏منابع مهم اطلاعاتی برایاز يکی ديگر نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی سازمان استخبارات د<strong>و</strong>لت504

www.goftaman.<strong>com</strong>افغانستان(خاد)‏ <strong>و</strong> اداره کشف <strong>و</strong>زارتدفاع ب<strong>و</strong>د.‏ ‏"خاد"باز<strong>و</strong>ی اطلاعاتی نير<strong>و</strong>هایش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در تمام سالها <strong>و</strong> مراحل جنگ شمردهمی شد.‏ در حالی که ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها از خاد دربخش های مختلف جنگ ر<strong>و</strong>انی،‏ نظامی <strong>و</strong> سياسیاستفاده می نم<strong>و</strong>دند؛ اما بد<strong>و</strong>ن همآهنگی بامنابع استخباراتی خ<strong>و</strong>د به اطلاعات منابعاستخباراتی د<strong>و</strong>لت افغانستان اتکاء <strong>و</strong>اعتماد نمی کردند.‏در آغاز حمله نظامی <strong>و</strong> مرحله نخست جنگ،‏نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی که تا چهل در صد ترکيبآنرا سربازان <strong>و</strong> نظاميان پايين رتبه ازجمه<strong>و</strong>ريت های آسيای ميانه می ساخت بات<strong>و</strong>زيع م<strong>و</strong>اد کمکی به تبليغات سياسیميان مردم در مراکز <strong>و</strong>لايات <strong>و</strong> مسيرشاهراه های عم<strong>و</strong>می می پرداختند.‏ سپساين کار را با مام<strong>و</strong>رين خاد نيز انجامدادند.‏ اما اين تاکتيک در مراحل بعدیتشديد جنگ کمتر م<strong>و</strong>رد استفاده قرارگرفت.‏ حض<strong>و</strong>ر افراد آسيای ميانه در مياننير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بر عکس نه به س<strong>و</strong>د ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یها <strong>و</strong> حک<strong>و</strong>مت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق بلکه بهزيان آنها انجاميد.‏ آنها ر<strong>و</strong>ابط نزديک بامردم <strong>و</strong> مجاهدين برقرار ساختند.‏ به ز<strong>و</strong>دیر<strong>و</strong>س ها اين افراد را با نير<strong>و</strong>های ر<strong>و</strong>سی<strong>و</strong>سربازان جمه<strong>و</strong>ريت های ديگر ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ع<strong>و</strong>ضکردند.‏نقطه اصلی <strong>و</strong> مح<strong>و</strong>ری تاکتيک عمليات جنگیرا در تمام برنامه های عملياتی آتشگسترده سلاح سنگين ه<strong>و</strong>ايی <strong>و</strong> زمينی تشکيلمی داد.‏ نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در تمام سالهایجنگ بيشتر متکی به آتش اسلحه خ<strong>و</strong>د505www.goftaman.<strong>com</strong>م<strong>و</strong>رد عملياتب<strong>و</strong>دند.‏ مناطقنير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی قبل ازآغاز حمله نير<strong>و</strong>هایزمينی به شدت م<strong>و</strong>رد آتش ق<strong>و</strong>ای ه<strong>و</strong>ايی،‏ت<strong>و</strong>پخانه <strong>و</strong> راکت قرار می گرفت.‏ اين ر<strong>و</strong>شدر جريان عمليات نيز ادامه می يافت.‏در بسا م<strong>و</strong>اقع به خص<strong>و</strong>ص در م<strong>و</strong>اردی کهنير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به مقا<strong>و</strong>مت مجاهدين ر<strong>و</strong>بر<strong>و</strong> می شدند <strong>و</strong> تلفات می ديدند،‏بمبارانهای ه<strong>و</strong>ايی <strong>و</strong>آتش ت<strong>و</strong>پخانه <strong>و</strong> م<strong>و</strong>شکبد<strong>و</strong>ن تثبيت محل استقرار نير<strong>و</strong>های مقابلبا خش<strong>و</strong>نت <strong>و</strong> شدت بيشتر انجام می يافت.‏اما برنامه <strong>و</strong> راهکارهای مختلف نظامیش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها برغم پير<strong>و</strong>زهای ک<strong>و</strong>تاه مدت <strong>و</strong>مقطعی به سرک<strong>و</strong>بی نير<strong>و</strong>های مخالف‏(مجاهدين)‏ <strong>و</strong> گسترش حاکميت حزب دم<strong>و</strong>کراتيکخلق در کش<strong>و</strong>ر نيانجاميد.‏ به ق<strong>و</strong>ل جمعی ازدانشمندان انستيت<strong>و</strong>ی تاريخ نظامیفدراسي<strong>و</strong>ن ر<strong>و</strong>سيه:‏ ‏«ضربات پيهم <strong>و</strong> بيشتربيه<strong>و</strong>ده،‏ بمباران <strong>و</strong> ضربات م<strong>و</strong>شکی-ت<strong>و</strong>پخانهيی که منجر به تلفات در ميان باشندگانملکی،‏ <strong>و</strong>يرانی ر<strong>و</strong>ستاها،‏ ناب<strong>و</strong>دی شبکههای آبياری <strong>و</strong> آبرسانی باغها می گرديد؛هيچ يک به تحکيم م<strong>و</strong>قف حزب دم<strong>و</strong>کراتيکخلق افغانستان <strong>و</strong> حاکميت د<strong>و</strong>لتی مساعدنکردند.‏ تمايلات ضد ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در ميانباشندگان کش<strong>و</strong>ر پي<strong>و</strong>سته افزايش ميافت کهبرای اين کار حض<strong>و</strong>ر به دراز کشيدهسپاهيان ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در افغانستان مساعدتميکرد.همر<strong>و</strong>ند باآن اين انديشه پاميگرفت که از ديدگاه نظامی سپاهياند<strong>و</strong>لتی <strong>و</strong> ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ت<strong>و</strong>انايی آنرا ندارند بااپ<strong>و</strong>زيسي<strong>و</strong>ن آشتی ناپذير مسلح ر<strong>و</strong>يا ر<strong>و</strong>يینمايند.‏ نبردبه شي<strong>و</strong>ه بمبه ی آبی(تلمبه506

www.goftaman.<strong>com</strong>افتاد:‏میآبی)راه می آ<strong>و</strong>ردندسپاهيان ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی فشار ميرفتند؛ سپاهيان ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به پايگاه هایمجاهدان د<strong>و</strong>باره میشان برميگشتند بدين سان عمليات نظامی<strong>و</strong> آمدند...‏ نمیبار به درخشان دستا<strong>و</strong>ردهای آ<strong>و</strong>ردند.«(‏‎97‎‏)‏– مجاهدان507–-7عملياتنير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در عملکرد نظامی:‏نکات قابل بررسی <strong>و</strong>بحث،‏ عملکرديکی از مردم ملکیبرابر در نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی نير<strong>و</strong>هایآيا <strong>و</strong>غيرنظامی افغانستان است.‏ مرتکب جنايات جنگیاين سالها ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در مناطقکشتارغيرنظاميان،بمباران چ<strong>و</strong>ن مسک<strong>و</strong>نی مردم،‏ سرقت ام<strong>و</strong>ال،‏ تجا<strong>و</strong>زجنسی،‏انجام اعمال غيرقان<strong>و</strong>نی چ<strong>و</strong>ن قاچاق م<strong>و</strong>ادغيره شدند؟مخدر <strong>و</strong> افغانستان"میم<strong>و</strong>ٔلفين ر<strong>و</strong>سی کتاب"جنگ در ‏«طی نه سال جنگ همه چيز ب<strong>و</strong>د.‏ن<strong>و</strong>يسند:‏ هم کشتن مردم بيگناه،‏ هم قاچاقبری <strong>و</strong>همه چيزهای بسياری که نزد<strong>و</strong> احتکار...‏ انسان با<strong>و</strong>جدان احساس نفرت <strong>و</strong>انزجارهر ميانگيزد.‏بر را ‎1983‎بهمدارک دادستانی نظامی در بنابر ‎559‎نفرخاطرجنايات گ<strong>و</strong>ناگ<strong>و</strong>ن درافغانستان به دادگاه کشانيده شدهازنظاميان ازافسرانی که به جرم کشتنيکی ب<strong>و</strong>دند.‏ درن<strong>و</strong>شيدن مشر<strong>و</strong>ب)‏يک افغان(دراثرافراط ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی محک<strong>و</strong>م به اعدام شده ب<strong>و</strong>د،‏ دردر ‏"بلی،‏ من جنايت کرده ام.‏دادگاه گفت:‏ چرا زمينه سازان اينمگر آدم کشته ام.‏ نمی کشانيد؟ حالاجنايت رابه دادگاه www.goftaman.<strong>com</strong>درمطب<strong>و</strong>عاتبسياریمیميان به قان<strong>و</strong>ن"‏ از"حک<strong>و</strong>مت سخن چه حق داشت ماد<strong>و</strong>لت ما بگ<strong>و</strong>ييد آ<strong>و</strong>رند.‏ اساسبر به افغانستان بفرستند؟ را کدام قان<strong>و</strong>ن؟ کجاست اين قان<strong>و</strong>ن؟ تنها‏(لشکراعتراف کرده اندکه اين اقدام حالا بخردانهنا <strong>و</strong> نار<strong>و</strong>ا افغانستان)‏ کشی به های سياسیقربانيان لغزش ما آری!‏ ب<strong>و</strong>د.‏ کجاست عدالت؟»(‏‎98‎‏)‏هستيم.‏ ن<strong>و</strong>يسندگان ر<strong>و</strong>سی ازانجام جناياتهرچند جنگی نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی درافغانستان <strong>و</strong>حتاش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی سخن می گ<strong>و</strong>يند،‏در آنها محاکمه جنايت نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یاماآنهاتنهاازآن شانخ<strong>و</strong>د در<strong>و</strong>ن جبهه در که بحث می کنند داخل حاکميت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق<strong>و</strong> در افسراگر بد<strong>و</strong>ن ترديد انجام يافته ب<strong>و</strong>د.‏ اثرش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به جرم کشتن يک افغان در افراط درشراب ن<strong>و</strong>شی محاکمه شد،‏ آن افغاند<strong>و</strong>لِتدرداخل يانظامی فردِملکی چه اين درم<strong>و</strong>ردحمايت نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ب<strong>و</strong>د.‏ حاليست که نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی جنايت بیقلمر<strong>و</strong>حاکميت <strong>و</strong> بير<strong>و</strong>ن از در شماری را سالهایحاکميت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق در تمام عملياتتجا<strong>و</strong>ز<strong>و</strong>اشغال مرتکب شدند.در نظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی،‏ در بمبارانهای ه<strong>و</strong>ايی <strong>و</strong>گل<strong>و</strong>له باران های زمينی قربانيان بيشترملکی <strong>و</strong>غيرنظامياناصلی را افراد <strong>و</strong> اين عمليات م<strong>و</strong>جبتشکيل می دادند.‏ نظاميان اعمقتل غير <strong>و</strong>يرانی خانه ها <strong>و</strong> مردان می شد.‏پير از زنان،‏ ک<strong>و</strong>دکان <strong>و</strong> تمام اين سالها رهبران حزبهيچگاه در اما د<strong>و</strong>لت اين حزب ايندم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong> آن سخناز <strong>و</strong> محک<strong>و</strong>م نکردند را انها بمبار 508

www.goftaman.<strong>com</strong>ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها نيزنگفتند.‏در سالهای اشغال افغانستان انجام جناياتجنگی را درقلمر<strong>و</strong>بير<strong>و</strong>ن ازحاکميت حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق نمی پذيرفتند.‏ارتش افغانستان:‏8- ر<strong>و</strong>ابط با ژنرالان ارتش د<strong>و</strong>لتنبی عظيمی از محمد سالهای اشغالحزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق در <strong>و</strong>م<strong>و</strong>ٔلف کتاب ارد<strong>و</strong> نظامی افغانستان <strong>و</strong> رابطهم<strong>و</strong>رد در سه دهه اخير سياست در ارتش افغانستانميان نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> ارد<strong>و</strong>ی افغانستان‏«ارتباط با می ن<strong>و</strong>يسد:‏ طريق سرمستشاريت نظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی دراز سرارد<strong>و</strong>ی افغانستان تأمين می گرديد.‏ مستشاريت اتحادش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی متشکل از"اپرات"‏لااقلآنها که تعداد ياگر<strong>و</strong>پ بزرگی ب<strong>و</strong>د <strong>و</strong>زارتمقر در <strong>و</strong> می رسيد نفر به هشتاد شده ب<strong>و</strong>د،‏دارالامان جابجا قصر دفاع،‏ در دفاع،‏ ل<strong>و</strong>ی درستيز،‏ رئيسجاييکه <strong>و</strong>زير رؤسای <strong>و</strong>زارتساير سياسی <strong>و</strong> عم<strong>و</strong>می ام<strong>و</strong>ر مشا<strong>و</strong>رينداشتند.‏ دفتر ‏(قرارگاه)‏ دفاع ي<strong>و</strong>نيف<strong>و</strong>رم محارب<strong>و</strong>ی ارد<strong>و</strong>ی افغانستان راعلايم نظامی ب<strong>و</strong>دند.‏فاقد می پ<strong>و</strong>شيدند <strong>و</strong> علا<strong>و</strong>ه سربازانبر را <strong>و</strong>زارت دفاع قصر ارد<strong>و</strong>یاز جز<strong>و</strong>تامی کندک محافظ ستردرستيز،‏ مقابل در<strong>و</strong>ازهدر <strong>و</strong> محافظه می کرد نيز دفاع ره داران ر<strong>و</strong>سی پاس می<strong>و</strong>زير نظامی اتحاد ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی درسرمستشار دادند.‏ جنرالدگر افغانستان ارد<strong>و</strong>ی(ارتش)‏ مدتیبعد از ا<strong>و</strong> ب<strong>و</strong>د؛ ‏(سپهبد)"مگماتيف"‏ ماي<strong>و</strong>رف‏(ارتشبد)‏ جنرال جايش رابه ستر سپرد.»(‏‎99‎‏)‏50940www.goftaman.<strong>com</strong>برش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی تسلط مشا<strong>و</strong>رانازارتش افغانستان بيشتر <strong>و</strong>زارت دفاع <strong>و</strong> بهب<strong>و</strong>د.‏ ادارات <strong>و</strong> <strong>و</strong>زارت خانه ها ساير <strong>و</strong>‏«ساختار ادعای يک افسر کی.جی.بی:‏ تاکتيک های نير<strong>و</strong>های مسلح افغانستان درمعيارهایاز جنگ د<strong>و</strong>ران سراسر تنميکرد<strong>و</strong>پير<strong>و</strong>ی اتحادش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی درجه داران ارتش سرخ که بهازژنرالها <strong>و</strong> اينصف<strong>و</strong>ف در مشا<strong>و</strong>ر عن<strong>و</strong>ان راآنها نير<strong>و</strong>هاکارميکردند،‏ نت<strong>و</strong>انستند بی ترديدباشرايط محلی سازگار سازند.‏ گسترده ای براشغال ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی اثرات بسيار گذاشت.‏افغانستان در جنگ شي<strong>و</strong>ه سطح کندک يامستشاران ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی حتا در مسلحق<strong>و</strong>ای صف<strong>و</strong>ف در نيز گردان مستقيم درافغانستان حاضرب<strong>و</strong>دند<strong>و</strong>به ط<strong>و</strong>ر سهم داشتند.»(‏‎100‎‏)‏درگيريها درآن <strong>و</strong>ق<strong>و</strong>ماندانان ارتش قطعات س<strong>و</strong>ی مشا<strong>و</strong>ران<strong>و</strong>جبهات جنگ از قرارگاه ها میفرماندهی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>افسران نظامی ژنرالان ارتشبه ق<strong>و</strong>ل يکی از شدند.‏ بهراجع تحريری ‏«ا<strong>و</strong>امر افغانستان:‏ اجرای عمليات ها<strong>و</strong>اپراسي<strong>و</strong>ن های محارب<strong>و</strong>یبرای قطعات ارد<strong>و</strong>ی افغانستان داده نمیازر<strong>و</strong>ز چندين از ياتقريباًبعد <strong>و</strong> شد آنچهعمليات م<strong>و</strong>اصلت می کرد.‏ شر<strong>و</strong>ع <strong>و</strong>زيرحکم امر فرقه می گفت در سرمشا<strong>و</strong>ر قان<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> دفاع افغانستان تلقی می گرديد ب<strong>و</strong>د.»(‏‎101‎‏)‏حک<strong>و</strong>مت ببرک کارمل پسنخستين کابينه در سرنگ<strong>و</strong>نی حاکميت حفيظ االله امين،‏از <strong>و</strong>سپس در<strong>و</strong>زيردفاع ب<strong>و</strong>د ژنرال محمدرفيع حيثبه ‎1981‎ژنرال عبدالقادر تابستان 2000510

www.goftaman.<strong>com</strong>شد.‏تعين دفاع<strong>و</strong>زير سه دههسياست در <strong>و</strong> م<strong>و</strong>ٔلف کتاب ارد<strong>و</strong> ر<strong>و</strong>ابط ژنرال عبدالقادرم<strong>و</strong>رد در اخير ن<strong>و</strong>يسد:‏می ها باش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>زيردفاع ل<strong>و</strong>ی مستشار‏«هرر<strong>و</strong>زصبح(<strong>و</strong>زيردفاع)به دفتر ستربعدها ‏(سترجنرال سر<strong>و</strong>کين <strong>و</strong> ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی آنها هدايتاز ميرفت <strong>و</strong> جنرال سلمان<strong>و</strong>ف)‏ دفترش جلسهآمدن در از بعد می گرفت.‏ <strong>و</strong>ظايف داده<strong>و</strong> ا<strong>و</strong>پراتيفی تشکيل می داد شده رابد<strong>و</strong>ن حذف حتی يک حرفی ديکته میختمکردبعدازدادن اين <strong>و</strong>ظايف کارش را شده تلقی ميکرد.»(‏‎102‎‏)‏برعلی رغم هرگ<strong>و</strong>نه سلطه که ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها اشغالسالهای تجا<strong>و</strong>ز <strong>و</strong> ارتش افغانستان در بررسی، نکته مهم در اِعمال می کردند درش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی نير<strong>و</strong>های با ارتش ر<strong>و</strong>ابط دريک ارتش نير<strong>و</strong>مند افغانستان ايجاد ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یحاکميت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق ب<strong>و</strong>د.‏ کمک های گسترده دربا اين سالها ها در تربيه،‏نظامی،‏ ل<strong>و</strong>ژستيکی،‏ تعليم <strong>و</strong> عرصه ارتش هایبه يکی از ارتش افغانستان را تاريخ افغانستان تبديلدر نير<strong>و</strong>مند ط<strong>و</strong>ل اين سالها هزاران نفردر کردند.‏ تعليم <strong>و</strong>ازافسران <strong>و</strong>نظاميان ارتش با ت<strong>و</strong>انايی هایش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی دانش <strong>و</strong> تحصيل در هر ندتخصصی خ<strong>و</strong>درابالابردند.‏ مسلکی <strong>و</strong> آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژيککه اين ارتش،‏ ارتش حزبی <strong>و</strong> جهت دفاع ازآنرا ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>يها ب<strong>و</strong>د <strong>و</strong> گسترش پايهحاکميت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong> <strong>و</strong>تم<strong>و</strong>يلاين حاکميت تنظيم های اقتدار درش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها اماسياست <strong>و</strong>عملکرد کردند.‏ نقطه منفی راباخ<strong>و</strong>دبا ارتش د<strong>و</strong> رابطه ع<strong>و</strong>امل فر<strong>و</strong>پاشیداشت که سرانجام بخشی از 511www.goftaman.<strong>com</strong>ارتش در<strong>و</strong>اضمحلال اينسالهای پس ازخر<strong>و</strong>ج نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی گرديد:‏نخست اينکه ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها ارتش افغانستان رادر <strong>و</strong>اقع در د<strong>و</strong>جناح خلق <strong>و</strong>پرچم تق<strong>و</strong>يتکردند.‏ آنها بنابه هردليلی نت<strong>و</strong>انستندارتش يک دست <strong>و</strong> يک پارچه را در حاکميتحزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق ايجادکنند.‏ هر چندتازمانيکه نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در افغانستان<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د داشت خص<strong>و</strong>مت اين د<strong>و</strong> جناح در ارتشاز س<strong>و</strong>ی ر<strong>و</strong>س ها مهار می شد.‏ اما پس ازخر<strong>و</strong>ج ق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی خص<strong>و</strong>مت ميان هر د<strong>و</strong>جناح خلق <strong>و</strong> پرچم در ک<strong>و</strong>دتای شهن<strong>و</strong>از تنینمايان گرديد.‏ سپس در سال ارتشحاکميت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق بر مبنایهمان تعلقات جناحی در خط ق<strong>و</strong>می <strong>و</strong> زبانیمتفرق شدند <strong>و</strong> بادشمنان دير<strong>و</strong>ز خ<strong>و</strong>د يعنیمجاهدين بر<strong>و</strong>ی هم تيغ کشيدند <strong>و</strong> درناب<strong>و</strong>دی ارتشی که به قيمت خ<strong>و</strong>ن هایبسياری از اعضای حزب خ<strong>و</strong>د <strong>و</strong> مردمافغانستان <strong>و</strong> بهای ملياردها دالر کمکش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در يک <strong>و</strong>نيم دهه حاکميت حزب خ<strong>و</strong>يششکل داده ب<strong>و</strong>دند،سهم عمده گرفتند.‏ثانياً،‏ ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها <strong>و</strong>د<strong>و</strong>لت حزب دم<strong>و</strong>کراتيکخلق باايجادقطعات مسلح جداگانه يامليشه سازی <strong>و</strong> ايجادگر<strong>و</strong>ه های ق<strong>و</strong>می جهتدفاع از د<strong>و</strong>لت حزب مذک<strong>و</strong>ر زمينه را پساز خر<strong>و</strong>ج نير<strong>و</strong>های خ<strong>و</strong>د درتضعيف <strong>و</strong>فر<strong>و</strong>پاشیارتش مساعدکردند.‏1991ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها <strong>و</strong> ببرک کارمل در سالهای رهبریحزب <strong>و</strong> حاکميت:‏يکی از نکات قابل بحث در سالهای زمامداری ببرک کارمل <strong>و</strong> در مرحله استيلا <strong>و</strong>اشغال ر<strong>و</strong>ابط ا<strong>و</strong> با ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها است.‏ بات<strong>و</strong>جه به اين که نير<strong>و</strong>های نظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی512

www.goftaman.<strong>com</strong>حاکميتدر نقش اصلی راببرک کارمل به جای حفيظ االله امين بازیبا اعزام يکصد هزار نير<strong>و</strong>ی<strong>و</strong> کردند حک<strong>و</strong>متافغانستان به حمايت از نظامی در کارمل در سالهای<strong>و</strong>ی پرداختند،‏ رابطه نظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یمقامات ملکی <strong>و</strong> حاکميتش با د<strong>و</strong>لتمداران ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یبا افغانستان <strong>و</strong> در مام<strong>و</strong>رين مختلف ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یچگ<strong>و</strong>نه ب<strong>و</strong>د؟ آيا م<strong>و</strong>رديکسان در ديدگاه همآهنگ <strong>و</strong> <strong>و</strong> تص<strong>و</strong>ير م<strong>و</strong>اضعرهبری <strong>و</strong>عملکردکارمل داشتند؟ آيا نظريات غير رسمیرسمی <strong>و</strong>علنی ر<strong>و</strong>س هابا علنی آنهادرم<strong>و</strong>ردببرک کارمل يکسان<strong>و</strong>غير درسايهببرک کارمل <strong>و</strong>حک<strong>و</strong>مت ا<strong>و</strong> ب<strong>و</strong>د؟ آيا حض<strong>و</strong>رنظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong><strong>و</strong>ابستگی به حمايت همهاستقلال کامل برخ<strong>و</strong>رداراز ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی جانبه ب<strong>و</strong>د؟کش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>د<strong>و</strong>لت اتحادش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی برای ببرک کارمل<strong>و</strong> با<strong>و</strong>رتکيه گاه آرز<strong>و</strong>ها آمال <strong>و</strong> قبله بهکارمل ا<strong>و</strong>ب<strong>و</strong>د.‏ آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژيکی های اعتقادمارکسيزم-لنينيزم آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژی داشت <strong>و</strong>بس<strong>و</strong>ی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی باشيفتگی به مثابهکه حاکميت آننخستين کش<strong>و</strong>ری می ديد <strong>و</strong>يافته ب<strong>و</strong>د آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژی درآنجا استقرار احزاببرای نير<strong>و</strong>مندی گاه تکيه کش<strong>و</strong>رهاساير ‏-لنينيزم در مارکسيزم دلبستگی ببرکس<strong>و</strong>ی ديگر از محس<strong>و</strong>ب می شد.‏ ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>زمام داران ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بهکارمل به رهبری د<strong>و</strong>لت حزب دم<strong>و</strong>کراتيکدر م<strong>و</strong>قعيت ا<strong>و</strong> درا<strong>و</strong> زعامت اين حزب برميگشت.‏ خلق <strong>و</strong> اين م<strong>و</strong>قعيت مره<strong>و</strong>ن کمک های نظامی <strong>و</strong>رهبراند<strong>و</strong>لت <strong>و</strong> اما اقتصادی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ب<strong>و</strong>د.‏ ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بس<strong>و</strong>ی کارمل به عن<strong>و</strong>ان شخصی نگاه<strong>و</strong>ميکردندکه در رهبری حزب <strong>و</strong>د<strong>و</strong>لتِ‏ <strong>و</strong>فادار 513www.goftaman.<strong>com</strong>مسک<strong>و</strong>،‏ منافع<strong>و</strong>ابسته بهامنيتی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در مرزهای جن<strong>و</strong>بی کش<strong>و</strong>ربرآ<strong>و</strong>رده می شد.‏ زعامت ببرک کارمل <strong>و</strong>هرکس ديگر در رهبری چنين د<strong>و</strong>لتی در<strong>و</strong>اقعابزاری در جهت تحقق منافع ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ب<strong>و</strong>د کهجابجايی آن ابزار را در مقاطع زمانیاهميت <strong>و</strong> ماهيت منافع ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی تعين ميکرد،‏نه ه<strong>و</strong>يت <strong>و</strong>شخصيت فرد در رهبری د<strong>و</strong>لت.‏ ازاين ر<strong>و</strong> ديده شد که مسک<strong>و</strong> در يک مقطعديگری که منافع خ<strong>و</strong>د را در <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د فردديگر در رهبری د<strong>و</strong>لت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقافغانستان سراغ کرد،‏ درصددآن شدتااينمنافع راباخر<strong>و</strong>ج ق<strong>و</strong>ای خ<strong>و</strong>دکه چندسال قبلبا <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>دق<strong>و</strong>ا آنرامی خ<strong>و</strong>است بدست بيا<strong>و</strong>رد،‏تحقق بخشد.‏ در راستای چنين هدفی ب<strong>و</strong>د کهببرک کارمل را از رهبری حزب <strong>و</strong>د<strong>و</strong>لت کنارزدند <strong>و</strong> ا<strong>و</strong> را در <strong>و</strong>اقع به گ<strong>و</strong>نه يکاسير <strong>و</strong>تبعيدی درداخل ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی نگهداشتند.‏بات<strong>و</strong>جه به چنين <strong>و</strong>اقعيتی است که <strong>و</strong>قتیبه بررسی ر<strong>و</strong>ابط ببرک کارمل در مسندحک<strong>و</strong>مت باش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها پرداخته ش<strong>و</strong>د،‏ بازتاباين ر<strong>و</strong>ابط قبل ازهمه در ابراز نظرهایببرک کارمل در سالهای اقتدار <strong>و</strong>د<strong>و</strong>رانبازنشستگی <strong>و</strong>تبعيدبص<strong>و</strong>رت متضاد <strong>و</strong>متناقضارائه می ش<strong>و</strong>د.‏ ببرک کارمل در نخستين سالحاکميت خ<strong>و</strong>يش(فبر<strong>و</strong>ری‎1980‎‏)درمصاحبه با مجلهصلح <strong>و</strong>س<strong>و</strong>سياليزم گفت:‏ ‏«بعضی از شرکتکنندگان کنفرانس اسلامی به ط<strong>و</strong>ر آشکارشعار های تبليغاتی،‏ صداهایامپرياليستی <strong>و</strong>مطب<strong>و</strong>عاتی چينی رادر م<strong>و</strong>رد‏"تجا<strong>و</strong>زاتحادش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به منطقه ممن<strong>و</strong>عه"‏ يعنیجهان س<strong>و</strong>م عن<strong>و</strong>ان کردند.‏ <strong>و</strong>لی ماافغانهاميدانيم که اتحادش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به سياستی514

www.goftaman.<strong>com</strong>در‎1917‎ب<strong>و</strong>سيلهکهش<strong>و</strong>رای کميسار های خلق جمه<strong>و</strong>ری ج<strong>و</strong>انش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی،‏ طبق ابلاغيه"خطاب به زحمتکشانر<strong>و</strong>سيه <strong>و</strong>شرق"‏ که درآن تذکر مير<strong>و</strong>د:"‏ شماخ<strong>و</strong>دتان بايد زندگی خ<strong>و</strong>د را به همان شکلیکه تمايل داريد بسازيد.‏ اين حق قان<strong>و</strong>نیشماست چ<strong>و</strong>ن سرن<strong>و</strong>شت شما دراختيار خ<strong>و</strong>دشمااست"‏ کاملا <strong>و</strong>فادار ميباشد.‏اکن<strong>و</strong>ن ما درافغانستان <strong>و</strong>اقعاًامکانات آنرا که سرن<strong>و</strong>شت خ<strong>و</strong>درا تعين <strong>و</strong>زندگی خ<strong>و</strong>يشراتنظيم نماييم بدست آ<strong>و</strong>رده ايم.»(‏‎103‎‏)‏اماببرک کارمل درسالهای پس از زمام داریاش ‏(تابستان‎1991‎‏)در مصاحبه با ر<strong>و</strong>زنامهر<strong>و</strong>سی ‏"تر<strong>و</strong>د"(کار)‏ خ<strong>و</strong>د را رئيس د<strong>و</strong>لت غيرمستقل <strong>و</strong> اسيرمشا<strong>و</strong>ران خ<strong>و</strong>اند:‏ ‏«مشا<strong>و</strong>رانشما همه جا ب<strong>و</strong>دند:‏ در ارتش،‏ در خاد،درادارات د<strong>و</strong>لتي،در رسانه هاي گر<strong>و</strong>هي،‏شهرباني،‏ نهادهاي آم<strong>و</strong>زش عالي،‏ در همه جا.‏من رهبر يک کش<strong>و</strong>ر مستقل <strong>و</strong> آزاد نب<strong>و</strong>دم‏.کش<strong>و</strong>ر ما يک کش<strong>و</strong>ر اشغال شده ب<strong>و</strong>د که در<strong>و</strong>اقع شمابه آن فرمان مي رانديد.‏ <strong>و</strong>حالاژنرال <strong>و</strong>راينکيف مرامتهم به تمام گناهانمينمايد،‏ کار عادلانه است؟ آري مننميت<strong>و</strong>انستم هيچ گامي بد<strong>و</strong>ن مشا<strong>و</strong>ران شمابردارم.»(‏‎104‎‏)‏افز<strong>و</strong>ن براظهارات ببرک کارمل در سالهایپس از حاکميت که گ<strong>و</strong>شه های پنهان حقايقر<strong>و</strong>ابط خ<strong>و</strong>د را با ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در سالهای زمامداری بيان می کند،‏ تفا<strong>و</strong>ت <strong>و</strong> د<strong>و</strong>رنگی درديدگاه رسمی <strong>و</strong>علنی مقامات ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بانظريات غيررسمی <strong>و</strong>غير علنی آنهادرم<strong>و</strong>ردببرک کارمل بخشی ديگرازحقايق مناسباتر<strong>و</strong>س ها با کارمل را در اين د<strong>و</strong>ره نشان515www.goftaman.<strong>com</strong>(ياديکی از درميدهد.‏ س<strong>و</strong>ی اعضای کمسي<strong>و</strong>نداشت های که از ام<strong>و</strong>رافغانستان در بير<strong>و</strong>ی سياسی حزبشامل:‏ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی کم<strong>و</strong>نيست <strong>و</strong>پاناماريفاندر<strong>و</strong>پ<strong>و</strong>ف،گر<strong>و</strong>ميک<strong>و</strong>،استين<strong>و</strong>ف عن<strong>و</strong>انی کميته مرکزی حزبدسمبر در‎31‎ م<strong>و</strong>ردکم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی تهيه شده ب<strong>و</strong>د،‏ در ببرک کارمل نگاشته ب<strong>و</strong>دند:«ببرک کارملآگاه ترين رهبران حزب دم<strong>و</strong>کراتيکيکی از کهمسايل تي<strong>و</strong>رتيکی به شمارمير<strong>و</strong>د خلق در به ص<strong>و</strong>رت عينی <strong>و</strong>مسايل افغانستان را هم<strong>و</strong>ارها<strong>و</strong> نمايد...‏ ه<strong>و</strong>شيارانه تحليل می کش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong> حزب در خ<strong>و</strong>بی پرستيژ از برخ<strong>و</strong>رداراست.»(‏‎105‎‏)‏زمامبعدًا امااندر<strong>و</strong>پف رئيس کي جي بي <strong>و</strong> طراحان اصلي تجا<strong>و</strong>زش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ي که از دار نظامي به افغانستان محس<strong>و</strong>ب مي شد ر<strong>و</strong>زهایبه سرمشا<strong>و</strong>ر نظامي‏(جن<strong>و</strong>ریبعد ‏«ميدانم کارملش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ي درافغانستان گفت:‏ به دساتراست اما نفرت انگيز يک چهره حمايتا<strong>و</strong> از ميدهد.‏ خ<strong>و</strong>ب گ<strong>و</strong>ش فرا ما کن...»(‏‎106‎‏)‏نظرمشا<strong>و</strong>ران <strong>و</strong>ژنرالان ارتش ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یابراز خر<strong>و</strong>ج نير<strong>و</strong>هایم<strong>و</strong>ردببرک کارمل پس از در شان ازافغانستان <strong>و</strong>فر<strong>و</strong>پاشی کش<strong>و</strong>رش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یراد<strong>و</strong>رنگی ديدگاه <strong>و</strong>سياست ر<strong>و</strong>س ها نيز درسالهای زمام داری م<strong>و</strong>ص<strong>و</strong>ف نشان ميدهد؛که ژنرالان ر<strong>و</strong>سی دراين سالهادردرحالی میکارمل ببرک حک<strong>و</strong>مت استحکام جهت درر<strong>و</strong>سی"افغانستان م<strong>و</strong>ٔلفين جنگيدند.‏ باره‏«در منگنه ژئ<strong>و</strong>پ<strong>و</strong>لتيک"می ن<strong>و</strong>يسند:‏ مشا<strong>و</strong>ران نظامی،‏ نظرببرک کارمل بيشتر بی راباجی.‏ آنهاکی.‏ خ<strong>و</strong>بی نداشتند.‏ 51619801979

www.goftaman.<strong>com</strong>پافشاریمتهم ساختن بهبرنامزدی کارمل درآن هنگام کهدرکرملين به گ<strong>و</strong>نه جان فرسا سرخ<strong>و</strong>دراحين تعيين رهبر"آينده"‏ افغانستان‏"مستقل"به سنگ ميزدند؛ به بادناسزا میگرفتند.»(‏‎107‎‏)‏ژنرال <strong>و</strong>ارينيکف رئيس گر<strong>و</strong>ه عملياتی<strong>و</strong>زارت دفاع ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در افغانستان درسالهای نخست تجا<strong>و</strong>زنظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ببرک کارملرا فرد غير قابل اعتماد برای مستشارانش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی می خ<strong>و</strong>اند.‏ ا<strong>و</strong>می ن<strong>و</strong>يسد:‏ ‏«کارملنه م<strong>و</strong>رداعتمادهمکاران خ<strong>و</strong>دب<strong>و</strong>د <strong>و</strong> نه م<strong>و</strong>رداعتمادمردم <strong>و</strong>نه م<strong>و</strong>رد اعتماد مستشارانما.‏ ا<strong>و</strong> يا<strong>و</strong>ه سرای بيمانند <strong>و</strong> فراکسي<strong>و</strong>نبازبی همتايی ب<strong>و</strong>دکه استادانه می ت<strong>و</strong>انستدر لابلای گفتارهای انقلابی پنهان گردد.‏اين ‏"استعداد"‏ به ا<strong>و</strong> کمک ميکردتادرپيرام<strong>و</strong>ن خ<strong>و</strong>د،‏ هاله ای ازيک رهبربيافريند.‏ هر باری پس از ارتکاب يکاشتباه ديگر ا<strong>و</strong>همگان را متقاعد میگردانيدکه:‏ ‏"رفقا،‏ حالاديگر همه چيز بهمن ر<strong>و</strong>شن شد،‏ ديگر اشتباه نخ<strong>و</strong>اهم کرد!‏‏"ا<strong>و</strong>عملا به خاطرمردم مبارزه نميکرد،‏ اينديگرکاملا ر<strong>و</strong>شن ب<strong>و</strong>د.‏ دردستگاه های حزبی<strong>و</strong>د<strong>و</strong>لتی نظام دي<strong>و</strong>انسالاری راايجاد کردهب<strong>و</strong>دکه در نای همين نظام ب<strong>و</strong>ر<strong>و</strong> کراتيکب<strong>و</strong>دکه بسياری از مص<strong>و</strong>به های خ<strong>و</strong>ب حزبی<strong>و</strong>د<strong>و</strong>لتی نا پديد می گرديدند <strong>و</strong>گيرميکردند.‏ متأسفانه که بسياری ناشيانهاميدهای خ<strong>و</strong>د را به ا<strong>و</strong> بسته ب<strong>و</strong>دند <strong>و</strong> بهدنبال ا<strong>و</strong> ميرفتند <strong>و</strong>همزمان با آن،‏ درد<strong>و</strong>ره زمام داری کارمل،‏ مبارزه در<strong>و</strong>نحزبی <strong>و</strong>فراکسي<strong>و</strong>نی در در<strong>و</strong>ن حزب517www.goftaman.<strong>com</strong>خلقدم<strong>و</strong>کراتيکافغانستان دامنه گسترده ای گرفته ب<strong>و</strong>د.‏ازمنافع د<strong>و</strong>لتبالاتر منافع جناح ها زمانباگذشت <strong>و</strong> شد می داده قرار <strong>و</strong>حزب کليدی پستهای عملادرتمامی کارملد<strong>و</strong>لت"پری ها"گماشته می شدند.‏ سياسی‏"انحصارزدايی"قدرت انديشه که برلز<strong>و</strong>م آن مستشاران مادرکش<strong>و</strong>ررا ردشدت به کردند،‏ تأکيدمی هم<strong>و</strong>اره ا<strong>و</strong>بيشترکنتر<strong>و</strong>ل زمان باگذشت ميکرد.‏ فر<strong>و</strong>پاشی شخصيت کارملدش<strong>و</strong>ارمی گرديد.‏ باتمايل آشکار<strong>و</strong>ی به مشر<strong>و</strong>بات الکلی پيشازپيش تشديدمی يافت.»(‏‎108‎‏)‏سالهای نخستژنرال الکساندرماي<strong>و</strong>رف که در حاکميت حزبرهبری ببرک کارمل درحزب <strong>و</strong> پس ازارشدنظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ب<strong>و</strong>د مسشتار کارمل بهاعتياد فر<strong>و</strong>پاشی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی از ا<strong>و</strong>م<strong>و</strong>رد در مشر<strong>و</strong>بات الکلی سخن گفت <strong>و</strong> آدم های ابله،‏زندگی از ‏«من در ن<strong>و</strong>شت:‏ ايندر بدم می آيد.‏ هرزه <strong>و</strong>"دريان<strong>و</strong>ش"‏ يک آدم جمع شده ب<strong>و</strong>داين خصايل در جاهمه اين آدم پيش<strong>و</strong>ای حزب <strong>و</strong>رئيس د<strong>و</strong>لت ب<strong>و</strong>د،‏<strong>و</strong> چه صحنهازکاخ با<strong>و</strong>ضع جانکاهی برآمدم.‏ ت<strong>و</strong>انستيممی مگرچه ناگ<strong>و</strong>اری!‏ يی بی درجی.‏ رئيس کی.‏ بکنم»(‏‎109‎‏)‏‏"<strong>و</strong>يکت<strong>و</strong>رسپ<strong>و</strong>رنيگف"‏‎1989‎ببرک کارملکابل طی سيميناری درسال بی تحرک <strong>و</strong>منفعل تعريف کرد<strong>و</strong>"ي<strong>و</strong>لی <strong>و</strong>را ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یمعا<strong>و</strong>ن ا<strong>و</strong>ل <strong>و</strong>زيرخارجه رنتسف"‏ ‏«ببرک کارمل درسالگفت:‏ درسال به مشر<strong>و</strong>ب ر<strong>و</strong>ی آ<strong>و</strong>رد.‏کارکشيده <strong>و</strong> دست از ا<strong>و</strong>اغلب ا<strong>و</strong>قات ازارتباط باديگران محر<strong>و</strong>م19855181988

www.goftaman.<strong>com</strong>گيچ<strong>و</strong>بيش ب<strong>و</strong>د؛ <strong>و</strong>ی کمبس<strong>و</strong>ی سراشيبی میمدا<strong>و</strong>مًا <strong>و</strong>منگ ب<strong>و</strong>د<strong>و</strong> لغزيد.»(‏‎110‎‏)‏ن<strong>و</strong>يسندهآنت<strong>و</strong>ني<strong>و</strong>جي<strong>و</strong>ست<strong>و</strong>زیمشا<strong>و</strong>رانازشکايت انگليسی <strong>و</strong>پژ<strong>و</strong>هشگر ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی درآغاز رهبری <strong>و</strong>حاکميت کارمل به‏«گر<strong>و</strong>هی ازمستشارانسخن می گ<strong>و</strong>يد:‏ مسک<strong>و</strong> به قدرت رسيدنش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی يک ماه پس از ن<strong>و</strong>شته <strong>و</strong>کارمل نامه ای به رؤسای خ<strong>و</strong>د شکايت کردندکه <strong>و</strong>ی برای برآ<strong>و</strong>رده ساختنآنهاانتظارات مردم هيچ کاری نمی کند.‏ نگران ب<strong>و</strong>دندکه اگر<strong>و</strong>ضعيت به همين من<strong>و</strong>الممکنادامه يابد،‏ ظرف د<strong>و</strong>ياسه ماه ديگر امااست يک جنگ داخلی <strong>و</strong>اقعی شر<strong>و</strong>ع ش<strong>و</strong>د.‏ ب<strong>و</strong>د<strong>و</strong>اميد<strong>و</strong>ار کارمل <strong>و</strong>قت گذرانی می کرد نيزعمليات نظامی <strong>و</strong> ازطريق انجام مجم<strong>و</strong>عه حتی المقد<strong>و</strong>ر اجرای اصلاحات،‏ آرامش نسبیآ<strong>و</strong>رد.(‏‎111‎‏)‏پديد Antonio Giustozziش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها <strong>و</strong> شکل گيری ذهنيتِ‏ تغيرزعامت در حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق:‏بی اعتمادی <strong>و</strong> بدبينی مستشاران <strong>و</strong>نظاميان ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> سياست د<strong>و</strong>گانه آنها درم<strong>و</strong>رد ببرک کارمل يکی از دش<strong>و</strong>اريهای جدیا<strong>و</strong> را در سالهای رهبری اش در حزب <strong>و</strong>حاکميت تشکيل می داد.‏ مام<strong>و</strong>رين ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یدر کابل اعم از مستشاران سياسی <strong>و</strong>نظامیکه در سالهای زمام داری ببرک کارمل باديدگاه <strong>و</strong>ذهنيت منفی بس<strong>و</strong>ی ا<strong>و</strong> می ديدند،‏ديدگاه های خ<strong>و</strong>درا به د<strong>و</strong>لتمداران ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یدرمسک<strong>و</strong> انتقال می دادند.‏ببرک کارمل علی رغم ابرازاحساسات ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ید<strong>و</strong>ستی در تمام سالهای حاکميت خ<strong>و</strong>يش نه519www.goftaman.<strong>com</strong>تانشد م<strong>و</strong>ٔفقتنها نظاميانمستشاران <strong>و</strong> بسياری از اعتماد ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی رابدست بيا<strong>و</strong>رد،‏ بلکه اين بیدرآنها مساعد نظريات نا اعتمادی <strong>و</strong> حزب <strong>و</strong>حاکميت راه رام<strong>و</strong>ردرهبری م<strong>و</strong>ص<strong>و</strong>ف در درر<strong>و</strong>س ها برای تدا<strong>و</strong>م اين رهبری بست.‏ نظامی برحمله با که ببرک کارمل را حالی مصالح<strong>و</strong> منافع قربانی افغانستان ا<strong>و</strong>سپس از امپرات<strong>و</strong>ری خ<strong>و</strong>د ساختند اما در<strong>و</strong>ن ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یدر م<strong>و</strong>ص<strong>و</strong>ف را <strong>و</strong> ر<strong>و</strong>ی گشتاند قابل پرسشنکته <strong>و</strong>زندانی کردند.‏ تبعيد ديدگاه <strong>و</strong>سياست<strong>و</strong>بررسی اين است که چرا سالهای زمامفزاينده در ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>يهابگ<strong>و</strong>نه تغييرسررهبری ا<strong>و</strong> داری ببرک کارمل بر تغيرنظراين در ع<strong>و</strong>املی چه يافت؟ <strong>و</strong><strong>و</strong>سياست زمام داران ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی دخيل ب<strong>و</strong>د؟ 520...انگيزه های مختلفی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها را بس<strong>و</strong>یکنار زدن ببرک کارمل از رهبری حزب <strong>و</strong>حک<strong>و</strong>مت کشاند؛ هر چند تمام د<strong>و</strong>لتمدارانش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> ارگانهای مختلف قدرت در حزبکم<strong>و</strong>نيست <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لت ديدگاه <strong>و</strong> احد در اينم<strong>و</strong>رد نداشتند.‏ زمام داران ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی کهفرجام جنگ را در آغاز حمله برافغانستان پيش بينی درست <strong>و</strong> محاسبه دقيقنکرده ب<strong>و</strong>دند،‏ دش<strong>و</strong>اری های ر<strong>و</strong>ز افز<strong>و</strong>ننظامی <strong>و</strong>سياسی ناشی از اين تهاجم را بهگردن ببرک کارمل می انداختند.‏ به <strong>و</strong>يژهديدگاه فرماندهان نظامی ارتش سرخ<strong>و</strong>مستشاران ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در افغانستان با گذشتهر ر<strong>و</strong>ز درم<strong>و</strong>ردببرک کارمل بار منفی پيدامی کرد.‏ به هرحديکه پای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی هادرجنگ افغانستان کشانده می شد <strong>و</strong> به هر

www.goftaman.<strong>com</strong>خ<strong>و</strong>ن سر بازانپيمانه ای که<strong>و</strong> نظاميان ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در اين جنگ بيشتر میريخت <strong>و</strong> از لحاظ سياسی در فشار <strong>و</strong>انز<strong>و</strong>ایبين المللی قرار می گرفتند،‏ به همان حدبس<strong>و</strong>ی رهبری کارمل باديده بی اعتمادی <strong>و</strong>ترديدنگاه ميکردند.‏ در <strong>و</strong>اقع کارمل درفشار چند جانبه قرار داشت.‏ رقابت<strong>و</strong>اختلاف درداخل حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق مياند<strong>و</strong> جناح اصلی <strong>و</strong>سپس ميان فراکسي<strong>و</strong>نهای آنحزب که بعداً‏ علنی شد،‏ جنگ مجاهدين عليهحک<strong>و</strong>مت ا<strong>و</strong> <strong>و</strong>ق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی که باحمايت گستردهجهان بير<strong>و</strong>ن انجام می گرفت،‏ <strong>و</strong> فشارازس<strong>و</strong>ی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها برای تحکيم پايه هایحک<strong>و</strong>مت حزب <strong>و</strong> گسترش مشر<strong>و</strong>عيت اين حک<strong>و</strong>متدر جامعه.‏ر<strong>و</strong>س ها ازببرک کارمل می خ<strong>و</strong>استند تا درمسند رهبری حزب <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لت بسياری از معضلاتسياسی،‏ نظامی <strong>و</strong> اجتماعی را درافغانستان حل کند؛ اما <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د نير<strong>و</strong>هایش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به پيچيدگيهای اين معضلات میافز<strong>و</strong>د <strong>و</strong> مشر<strong>و</strong>عيت زعامت کارمل در سايهحض<strong>و</strong>ر اين نير<strong>و</strong>هادرسطح ملی <strong>و</strong>بين المللیم<strong>و</strong>رد ترديد قرار می گرفت.‏درحالی که ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها پي<strong>و</strong>سته به نات<strong>و</strong>انیببرک کارمل درايجاد <strong>و</strong>حدت ميان د<strong>و</strong>جناحخلق <strong>و</strong> پرچم انگشت ميگذاشتند،‏ جايگزينیيک رهبر متعلق به ق<strong>و</strong>م پشت<strong>و</strong>ن در حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong>حاکميت آن حزب بخشی ازانگيزه ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها را دراين تغير <strong>و</strong>تع<strong>و</strong>يض تشکيل می داد.‏ آنگ<strong>و</strong>نه که سفيرش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی درمذاکرات خ<strong>و</strong>دبا"ديه گ<strong>و</strong>ک<strong>و</strong>رد<strong>و</strong><strong>و</strong>ز"‏نماينده خاص سر منشی ملل متحد در ام<strong>و</strong>رافغانستان چنين ديدگاهی را بيان می521www.goftaman.<strong>com</strong>گ<strong>و</strong>يد:‏کند <strong>و</strong>می‏«درکش<strong>و</strong>ری با اين چنين اختلافات اساسیق<strong>و</strong>می <strong>و</strong>اجتماعی،‏ مشکل بت<strong>و</strong>ان مسايل حزبرا حل کرد،‏ مگر اينکه <strong>و</strong>اقعيت های ق<strong>و</strong>میبرای مان ر<strong>و</strong>شن گشته <strong>و</strong> همکاری خلقی هایمعق<strong>و</strong>ل جلب ش<strong>و</strong>د.‏ بايد بر بعضی ازرقابتهای شخصی که حزب را تضعيف می کندفائق آئيم.»‏ ک<strong>و</strong>رد<strong>و</strong>يز در ت<strong>و</strong>ضيح <strong>و</strong>بيانهدف سفير ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی می ن<strong>و</strong>يسد:‏ ‏«پيدا ب<strong>و</strong>دکه به نظر ر<strong>و</strong>سها جايگزينی کارمل کهه<strong>و</strong>يت پشت<strong>و</strong>نی اش مشخص نب<strong>و</strong>د؛ با رهبری کهبرای پشت<strong>و</strong>نها قابل قب<strong>و</strong>لتر باشد،‏ ضر<strong>و</strong>رتداشت؛ اگر چه در اين مرحله مشخصنب<strong>و</strong>دکه حتماًنجيب االله جانشين بعدیباشد.»(‏‎112‎‏)‏ت<strong>و</strong>جه به خ<strong>و</strong>است پاکستان درکنارگذاشتنببرک کارمل بخش ديگری از انگيزه هایش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در اين م<strong>و</strong>رد ب<strong>و</strong>د.‏ به <strong>و</strong>يژه پس ازمرگ برژنف که د<strong>و</strong>لت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به رهبریاندر<strong>و</strong>پف در صدد بير<strong>و</strong>ن بردن نير<strong>و</strong>هایش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی از طريق مذاکرات غير مستقيم ژن<strong>و</strong>برآمد،‏ مفک<strong>و</strong>ره قربانی شدن ببرک کارملبه عن<strong>و</strong>ان فرآيند مذاکرات م<strong>و</strong>رد عنايتزمامداران ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به خص<strong>و</strong>ص اندر<strong>و</strong>پفقرارگرفت.‏ اندر<strong>و</strong>پف کاملا متقاعد شدهب<strong>و</strong>دکه کارمل را در پای ت<strong>و</strong>افق بر آمدهاز اين گفتگ<strong>و</strong>ها جهت خر<strong>و</strong>ج ق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یقربانی کند.‏ زيرا پاکستان به عن<strong>و</strong>انطرف مهم اين مذاکره هر گ<strong>و</strong>نه ت<strong>و</strong>افقی رابه کنار رفتن ببرک کارمل از رهبری حاکميتمرتبط می ساخت.‏ ژنرال ضياءالحق رئيسد<strong>و</strong>لت پاکستان گفته ب<strong>و</strong>د:‏ ‏«نمی ت<strong>و</strong>اند با522

www.goftaman.<strong>com</strong>که س<strong>و</strong>ارمردی دست دهدبرتانک ر<strong>و</strong>سی <strong>و</strong>اردکابل شده است.»(‏‎113‎‏)‏نمايندگان ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی درگفتگ<strong>و</strong>های شان با‏"ديه گ<strong>و</strong> ک<strong>و</strong>رد<strong>و</strong><strong>و</strong>ز"‏ حتا در ماه های نخستمذاکرات غيرمستقيم ژن<strong>و</strong> کنار نهادن ببرککارمل را بی پرده بيان داشتند.‏برمبنای اين تمايل <strong>و</strong> ت<strong>و</strong>افق ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی هاب<strong>و</strong>دکه ک<strong>و</strong>رد<strong>و</strong><strong>و</strong>ز در جن<strong>و</strong>ری سال بهژنرال ضياءالحق دراسلام آبادگفت:‏ ‏«آنها‏(ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها)کارمل رانمی خ<strong>و</strong>اهند،‏ بهشمااطمينان ميدهم.»(‏‎114‎‏)‏يکی از نکات مهم در م<strong>و</strong>رد ذهنيتِ‏ تغيررهبری حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق از س<strong>و</strong>ی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یها بررسی زمان شکل گيری اين ذهنيتاست.‏ برخی از پژ<strong>و</strong>هشگران ايجاداينذهنيت را به طرح خر<strong>و</strong>ج نير<strong>و</strong>ها مرتبط میسازندکه در نخستين ماهای اشغال نظامیاز س<strong>و</strong>ی شماری از افسران ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بگ<strong>و</strong>نهغيرعلنی <strong>و</strong>غيررسمی عن<strong>و</strong>ان می شد.‏ مز<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>فيکی از ديپل<strong>و</strong>ماتهای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی که ازفبر<strong>و</strong>ریسفارت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یتا ن<strong>و</strong>مبردرکابل <strong>و</strong>مشا<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>زارت خارجه افغانستانب<strong>و</strong>د <strong>و</strong> سپس ت<strong>و</strong>سط ش<strong>و</strong>اردنادزه در دفترسياسی سکتر بخش افغانستان تعين شد مین<strong>و</strong>يسد که باری ژنرال اخرميف گفت:‏ ‏«منبعد ازسه ماه حض<strong>و</strong>ر درافغانستان فهميدمکه بايد ازاين کش<strong>و</strong>ر خارج ش<strong>و</strong>يم.‏ اينمفک<strong>و</strong>ره دليل بر ضعف ارتش ما نب<strong>و</strong>د.‏ منفهميدم تعدادی ازافغان های که با آنهاسر<strong>و</strong> کار داريم آن چيزی را که ما میخ<strong>و</strong>اهيم نمی خ<strong>و</strong>اهند.»‏ اين کلمات آن ر<strong>و</strong>زبه شدت مرا تکان داد.‏ هر چند من خ<strong>و</strong>دديده ب<strong>و</strong>دم که س<strong>و</strong>سياليزم آنچی با19831986 کارمند5231984www.goftaman.<strong>com</strong>ب<strong>و</strong> ده هاافغانها کردهمراتب بدتر از آن ب<strong>و</strong>دکه با ما.‏ افغانهابا بردباری برخ<strong>و</strong>رد ناپسندانه ی ما <strong>و</strong>بی احترامی های آنهای که در<strong>و</strong>ازه های<strong>و</strong>زارت را بالگد ميزدند <strong>و</strong> باز ميکردندرا تحمل ميکردند.‏ چاره ای هم نداشتندسرا پا به ما <strong>و</strong>ابسته شده ب<strong>و</strong>دند.»(‏‎115‎‏)‏م<strong>و</strong>ٔلفين کتاب ‏"حقيقت تجا<strong>و</strong>زش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی برافغانستان"،‏ ‏"پيرآلن آمر"‏ <strong>و</strong> ‏"ديترکلی"‏اين احتمال رامطرح می کنند که:‏‏(ح<strong>و</strong>ت‎1358‎‏"تظاهرات ماه فبر<strong>و</strong>ریخ<strong>و</strong>رشيدی)‏ در کابل نخستين نا با<strong>و</strong>ری هارا در م<strong>و</strong>ردکارمل در مسک<strong>و</strong> ب<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د آ<strong>و</strong>رد."‏هنری برادرشر ژ<strong>و</strong>رناليست امريکايی نيزاين تظاهرات را د<strong>و</strong> ماه پس از رهبری ببرککارمل،‏ آغاز شکل گيری ذهنيت برکناریم<strong>و</strong>ص<strong>و</strong>ف ازاين زعامت ت<strong>و</strong>سط ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یهاميداند.‏ ا<strong>و</strong> می ن<strong>و</strong>يسد:‏ ‏«در ماه هایا<strong>و</strong>ل زمام داری کارمل علايم خاصی مبنیبر نامطمئن ب<strong>و</strong>دن ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>يها در باره طرزبرخ<strong>و</strong>رد با ا<strong>و</strong> به مشاهده می رسيد <strong>و</strong>احتمالا فکرمی شد که ا<strong>و</strong> را ع<strong>و</strong>ض نمايند.‏رهبران کرملين در م<strong>و</strong>قعيکه کارمل را بهقدرت رسانيدند،‏ شايد تص<strong>و</strong>رکرده باشندکها<strong>و</strong> ت<strong>و</strong>انايی اين را دارد تا به تأسی ازر<strong>و</strong>ابط پری ب<strong>و</strong>دنش حمايت مردم را باداشتنس<strong>و</strong>ابق يک کم<strong>و</strong>نيست معتدل کسب کند.»(‏‎116‎‏)‏مير صاحب کار<strong>و</strong>ال از طرفداران تره کیدر جناح خلق <strong>و</strong>عض<strong>و</strong> بير<strong>و</strong>ی سياسی حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق در سالهای پايانی حاکميتاين حزب نيز از اراده ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها بهتغير رهبری حزب در سالهای نخست رهبری ببرککارمل سخن می گ<strong>و</strong>يد.‏ ا<strong>و</strong> انگيزه ر<strong>و</strong>س ها1980524

www.goftaman.<strong>com</strong>نات<strong>و</strong>انیناشی ازرا جناح حزب <strong>و</strong><strong>و</strong>حدت د<strong>و</strong> ايجاد کارمل در پلين<strong>و</strong>م هایم<strong>و</strong>ص<strong>و</strong>ف در يک جانبه تمايلات پری سازی حزبحزب بس<strong>و</strong>ی جناح پرچم <strong>و</strong> کار<strong>و</strong>ال<strong>و</strong>حاکميت حزبی تلقی می کند.‏ اعتراض <strong>و</strong>مخالفت جناح خلق دردرم<strong>و</strong>رد پلين<strong>و</strong>م د<strong>و</strong>ازدهم حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق به‏«بدينمی ن<strong>و</strong>يسد:‏ تفصيل صحبت می نمايد <strong>و</strong> <strong>و</strong>رأی گيری ص<strong>و</strong>رتگرديد ترتيب جلسه داير بهخلق جناح قاطع اکثريت گرفت.‏ مخالفت<strong>و</strong>طنجار استثنای صالح محمدزيری <strong>و</strong> پلين<strong>و</strong>م ختم اعلان گرديد.‏کار <strong>و</strong> نم<strong>و</strong>دند <strong>و</strong>لی اين يک تکان اساسی برای رهبری حزبش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی هابعدًا <strong>و</strong> رهبران ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ب<strong>و</strong>د <strong>و</strong> مت<strong>و</strong>جه می ش<strong>و</strong>ندکه به چنين شي<strong>و</strong>ه نميت<strong>و</strong>انازحتی بعد <strong>و</strong> تأمين کرد <strong>و</strong>حدت حزب را يک مدت تغير رهبری در حزب دم<strong>و</strong>کراتيکخص<strong>و</strong>صًاخلق افغانستان مطرح می گردد،‏ زمانی که اندر<strong>و</strong>پ<strong>و</strong>ف به قدرت میدر ن<strong>و</strong>يسنده<strong>و</strong> رسد.»(‏‎117‎‏)‏سليک آس هريسن پژ<strong>و</strong>هشگرامريکايی کارشناس مسايل آسيا به نقلبیجی.‏ نزديکان اندر<strong>و</strong>پ<strong>و</strong>ف رئيس کی.‏ از رهبری حزب کم<strong>و</strong>نيستکه سپس درن<strong>و</strong>مبر به دست گرفت می ن<strong>و</strong>يسد<strong>و</strong>د<strong>و</strong>لت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی را رهبری حزبتع<strong>و</strong>يض ببرک کارمل در که فکر زمانیس<strong>و</strong>ی مسک<strong>و</strong> <strong>و</strong>د<strong>و</strong>لت افغانستان از ازشدکه اند<strong>و</strong>رپف در ا<strong>و</strong>اخر ايجاد ‏«اندر<strong>و</strong>پف پس ازافغانستان بازديدکرد:‏ ا<strong>و</strong>اخرافغانستان در ديدارهايی از درجستج<strong>و</strong>ی‎1982‎‏،اصرارداشت که ما"بايد <strong>و</strong> ازا<strong>و</strong> راه حل سياسی باشيم تانظامی.‏ کهشده ب<strong>و</strong>د متنفر بيشتر رفقای افغان ما 198119811982525www.goftaman.<strong>com</strong>افتخارات جنگد<strong>و</strong>ست داشتندرا به ارتش ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بدهند،‏ درحالی کهخ<strong>و</strong>د آنها <strong>و</strong>حتی ارتش افغانستاندرگيرکشمکشهای جناحی ب<strong>و</strong>دند."‏به نظرک<strong>و</strong>رنينک<strong>و</strong> ‏(گئ<strong>و</strong>رگی ک<strong>و</strong>رنينک<strong>و</strong>معا<strong>و</strong>نا<strong>و</strong>ل <strong>و</strong>زارت خارجه ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی)‏ م<strong>و</strong>قعی کهاندر<strong>و</strong>پف درفبر<strong>و</strong>ری ‎1982‎ازکابل ديدارکرد،‏به اين نتيجه رسيدکه حک<strong>و</strong>مت افغانستانبايد فراگير ش<strong>و</strong>د تاعناصر غيرکم<strong>و</strong>نيستنيز بت<strong>و</strong>انند در آن م<strong>و</strong>قعيتهای برجسته ایاحرازنمايند،‏ اما ‏"نت<strong>و</strong>انست م<strong>و</strong>افقت ببرککارمل را جلب کند."‏ اين م<strong>و</strong>اجهه باکارمل يکی از دلايل م<strong>و</strong>ٔثری ب<strong>و</strong>د که باعثشد اندر<strong>و</strong>پف به تقاضای پاکستان طی مراحلا<strong>و</strong>ليه مذاکرات سازمان ملل در درم<strong>و</strong>رد جايگزينی رهبرافغانستان پاسخ مساعددهد.»(‏‎118‎‏)‏ک<strong>و</strong>رنينک<strong>و</strong> معا<strong>و</strong>ن <strong>و</strong>زيرخارجه ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ادعامی کند که اندر<strong>و</strong>پف قبل از تشديدبيماری اش درماه آگست ببرک کارملرا در يک ملاقات محرمانه خ<strong>و</strong>است.‏ ا<strong>و</strong> میگ<strong>و</strong>يد:‏ ‏«اندر<strong>و</strong>پف ميدانست حض<strong>و</strong>ر نظامی مادرافغانستان مانع عمده ت<strong>و</strong>سعه ر<strong>و</strong>ابط باغرب است.‏ ا<strong>و</strong> می خ<strong>و</strong>است برای کارمل ر<strong>و</strong>شنکند که نبايد ر<strong>و</strong>ی ماندن نامحد<strong>و</strong>د <strong>و</strong>حمايت نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی درافغانستان حسابکند؛ ا<strong>و</strong> بايد هرچه سريع تر به رژيمشثبات می بخشيد <strong>و</strong>برای خر<strong>و</strong>ج آمادگی میگرفت.اندر<strong>و</strong>پف باا<strong>و</strong>خيلی صريح <strong>و</strong>بی ملاحظهصحبت کرد.‏ ا<strong>و</strong>برای کارمل خطی ترسيم کردکه نبايد از آن تجا<strong>و</strong>ز کند <strong>و</strong> درعين حالتأکيد کرد مانمی ت<strong>و</strong>انيم زمانی ط<strong>و</strong>لانی در19831983526

www.goftaman.<strong>com</strong>بمانيم؛ اماافغانستانکارمل اين گ<strong>و</strong>نه فکرنمی کرد.»(‏‎119‎‏)‏گ<strong>و</strong>رباچف نيز فکرايجادتغيررا در زماناندر<strong>و</strong>پف تأييد می کند.‏ <strong>و</strong>ی می گ<strong>و</strong>يد:‏‏«ا<strong>و</strong>(اندر<strong>و</strong>پف)ميدانست <strong>و</strong>می گفت که بايدراه های بير<strong>و</strong>ن رفت جستج<strong>و</strong>گردد.»(‏‎120‎‏)‏حتا ميتر<strong>و</strong>خين در کتاب کی.‏ جی.‏ بی درافغانستان از تصميم مسک<strong>و</strong> در سالاز سر نگ<strong>و</strong>نی ببرک کارمل در يک ک<strong>و</strong>دتاینظامی ت<strong>و</strong>سط ژنرال قادر در جهت ايجاديک د<strong>و</strong>لت فراگير سخن می گ<strong>و</strong>يد.‏ به ادعایميتر<strong>و</strong>خين رهبری حزبی <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لتی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> همنظاميان <strong>و</strong>دستگاه استخباراتی آن علاقمندب<strong>و</strong>دند تا ببرک کارمل را در اثر يکک<strong>و</strong>دتای نظامی ت<strong>و</strong>سط عبدالقادر سق<strong>و</strong>طدهند <strong>و</strong> به جای آن يک حک<strong>و</strong>متی متشکل ازپنجاه نظامی تشکيل دهندکه اين حک<strong>و</strong>متبا مخالفين نيز به ت<strong>و</strong>افق <strong>و</strong> سازشبرسد.(‏‎121‎‏)‏1982ق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یببرک کارمل مخالف خر<strong>و</strong>ج آيا دهه خر<strong>و</strong>ج ق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ازد<strong>و</strong> پس از ب<strong>و</strong>د؟:‏هن<strong>و</strong>زنه ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>دافغانستان که ديگر درخلق دم<strong>و</strong>کراتيک حزب نه دارد،‏ نه ببرک<strong>و</strong> افغانستان حک<strong>و</strong>مت می کند حيات است مخالفت ببرکقيد کارمل در نکاتکارمل باخر<strong>و</strong>ج ق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی يکی از ميانهمه در اختلاف قبل از قابل بحث <strong>و</strong> فراکسي<strong>و</strong>ن های مختلف حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقميان فراکسي<strong>و</strong>نهای جناح پرچم اينحتا در حزب است.‏527www.goftaman.<strong>com</strong>ر<strong>و</strong>ند مذاکراتشکل گيریغير مستقيم ژن<strong>و</strong> ناشی از طرح<strong>و</strong>پيشنهادحک<strong>و</strong>مت ببرک کارمل ب<strong>و</strong>دکه در ‎14‎میازس<strong>و</strong>ی حک<strong>و</strong>مت مذک<strong>و</strong>ر ارائه شد؛ صرفنظر از اينکه تا چه حد ديدگاه<strong>و</strong>فشارش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها درپيشنهاد <strong>و</strong>طرح مذاکرهدخيل ب<strong>و</strong>د.‏ در اين طرح که هر چند تمامینکات آن درجهت منافع حاکميت حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق به زعامت ببرک کارملنگاشته شده ب<strong>و</strong>د،‏ ازخر<strong>و</strong>ج ق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یدر ازای قطع مداخلات خارجی سخن می رفت.‏علی رغم آنکه مذاکرات غير مستقيم ژن<strong>و</strong>ميان نمايندگان د<strong>و</strong>لت افغانستان <strong>و</strong>پاکستان د<strong>و</strong>سال پس از ارائه طرح کابلدر ج<strong>و</strong>ن آغاز يافت،‏ <strong>و</strong>ببرک کارملدرجريان اين مذاکرات از رهبری حزب<strong>و</strong>د<strong>و</strong>لت برکنار شد؛ اما اين مذاکراتسرانجام در مارچ به ت<strong>و</strong>افقی انجاميدکه بر مبنای آن نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یازافغانستان خارج شدند.‏ نکات قابلپرسش اين است که <strong>و</strong>قتی ق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یدرنتيجه مذاکراتی از افغانستان بير<strong>و</strong>نرفت که آغاز آن به سالهای حاکميت ببرککارمل برميگردد،‏ چراببرک کارمل مخالفخر<strong>و</strong>ج نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>انم<strong>و</strong>دمی ش<strong>و</strong>د؟آياکارمل در سال های رهبری خ<strong>و</strong>د در حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong> حاکميت آن حزب باخر<strong>و</strong>ج نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی مخالف ب<strong>و</strong>د؟آيامخالفتا<strong>و</strong> تأثيری بر خر<strong>و</strong>ج <strong>و</strong> عدم خر<strong>و</strong>جنير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی داشت؟علی رغم آنکه ببرک کارمل ازتأثير <strong>و</strong>پيامدمنفی حض<strong>و</strong>ر نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی درمشر<strong>و</strong>عيت زعامت <strong>و</strong>زمامداری خ<strong>و</strong>دآگاه ب<strong>و</strong>د،‏19885281982161980

www.goftaman.<strong>com</strong><strong>و</strong>تصميم رهبراناما تمايلش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی را مبنی برخر<strong>و</strong>ج نير<strong>و</strong>های شانبا<strong>و</strong>رنمی کرد.‏ نه تنها ‏"ک<strong>و</strong>رنينک<strong>و</strong>"‏ معا<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>زارت خارجه ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بی با<strong>و</strong>ری کارمل رادر برابر اظهارات <strong>و</strong> ت<strong>و</strong>صيه هایاندر<strong>و</strong>پ<strong>و</strong>ف در تابستان ‎1983‎که نير<strong>و</strong>هایش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در افغانستان اقامت ط<strong>و</strong>لانینخ<strong>و</strong>اهند داشت،‏ تأييد می کند،‏ بلکهسلطان علی کشتمند از رهبران جناح پرچم<strong>و</strong> فرد شماره د<strong>و</strong>م در حک<strong>و</strong>مت ببرک کارمل ازبی با<strong>و</strong>ری م<strong>و</strong>ص<strong>و</strong>ف حتا د<strong>و</strong> سال پس از آندر د<strong>و</strong>ره رهبری گ<strong>و</strong>رباچف سخن می گ<strong>و</strong>يد.‏کشتمند برغم آنکه شکايت متدا<strong>و</strong>م ببرککارمل را ‏"درحلقه های بسيارک<strong>و</strong>چک خص<strong>و</strong>صیازاقامت د<strong>و</strong>امدارق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یدرافغانستان ‏"بازگ<strong>و</strong> می کند،‏ درم<strong>و</strong>ردترديد <strong>و</strong>ی ازخر<strong>و</strong>ج نير<strong>و</strong> های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی مین<strong>و</strong>يسد:‏ ‏«تا جاييکه معل<strong>و</strong>م است کارملاظهارآمادگی رهبری ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ‏(گ<strong>و</strong>رباچف)‏ رابرای خارج ساختن نير<strong>و</strong>ها ازافغانستانجدی تلقی نميکرد<strong>و</strong>آنرا بيشترمان<strong>و</strong>رميدانست تا حقيقت.»(‏‎122‎‏)‏بی با<strong>و</strong>ری ببرک کارمل ازخر<strong>و</strong>ج ق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یکه نخست از س<strong>و</strong>ی اندر<strong>و</strong>پف <strong>و</strong> سپس ت<strong>و</strong>سطگ<strong>و</strong>رباچف برای ا<strong>و</strong> مطرح گرديد،‏ بهاعتماد <strong>و</strong>اخلاص شديد ا<strong>و</strong> به د<strong>و</strong>لت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>به زعم ا<strong>و</strong>تعهدات انترناسي<strong>و</strong>ناليستیش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها برمی گشت.‏ برای کارمل قابلدرک <strong>و</strong> م<strong>و</strong>رد قب<strong>و</strong>ل نب<strong>و</strong>د که ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی زمانیدر دفاع از حاکميت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق<strong>و</strong> در جهت سرک<strong>و</strong>بی دشمنان اين حاکميت <strong>و</strong>قطع دخالت های امپرياليزم بهافغانستان لشکرکشيد،‏ سپس بد<strong>و</strong>ن دسترسی529www.goftaman.<strong>com</strong><strong>و</strong> در شرايطیبه چنين هدفیکه دشمنان حاکميت مذک<strong>و</strong>ر باگسترش دخالتها به جای تضعيف <strong>و</strong> سرک<strong>و</strong>بی افزايشيافته اند،‏ اقدام به خر<strong>و</strong>ج ق<strong>و</strong>اکند.‏کارمل بس<strong>و</strong>ی خر<strong>و</strong>ج ق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی از زا<strong>و</strong>يهبا<strong>و</strong>رها <strong>و</strong> آرمانهای آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژيکی خ<strong>و</strong>د میديد،‏ در حالی که رهبران ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به اينامر از ديد منافع <strong>و</strong> مصالح کلانتر د<strong>و</strong>لت <strong>و</strong>کش<strong>و</strong>ر خ<strong>و</strong>د نگاه می کردند.‏ بی با<strong>و</strong>ریکارمل به خر<strong>و</strong>ج ق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> گاهیابرازمخالفت ا<strong>و</strong> با خر<strong>و</strong>ج ق<strong>و</strong>ا از مشکلاتدر<strong>و</strong>نی حزب <strong>و</strong> حاکميت حزبی نيز ناشی میشد.‏ خر<strong>و</strong>ج ق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی د<strong>و</strong> جناح خلق<strong>و</strong>پرچم حزب حاکم را بس<strong>و</strong>ی منازعه خ<strong>و</strong>نينقدرت ميبرد که م<strong>و</strong>قعيت ضعيف جناح پرچمدرارتش <strong>و</strong> نير<strong>و</strong>های نظامی در سالهای نخستحک<strong>و</strong>مت کارمل چشم انداز غلبه پری هارا بر خلقی ها تاريک <strong>و</strong> غيرمحتمل مینماياند.‏هرچند دراسناد رسمی حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق<strong>و</strong> حاکميت اين حزب چه در د<strong>و</strong>ره زعامتکارمل <strong>و</strong> چه پس از ا<strong>و</strong> در سالهای حاکميتنجيب االله ازمخالفت ببرک کارمل با خر<strong>و</strong>جق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی چيزی منتشر نشده است،‏ امادر ميان شاخه ها <strong>و</strong>فراکسي<strong>و</strong>ن های مختلفباقی مانده ازحزب مذک<strong>و</strong>ر به مخالفتکارمل با خر<strong>و</strong>ج نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ری اشاره میش<strong>و</strong>د.‏ حتا نجيب االله جانشين ببرک کارمل ازمخالفت <strong>و</strong>ی باخر<strong>و</strong>ج ق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در يکصحبت غيررسمی با يکی ازکارمندان <strong>و</strong>زارتخارجه ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی اسبق سخن گفت.‏ محت<strong>و</strong>ای اينگفتگ<strong>و</strong> که بعداً‏ ازس<strong>و</strong>ی کارمند متذکره درر<strong>و</strong>زنامه پر<strong>و</strong>دامنتشر گرديد،‏ خشم ببرک530

www.goftaman.<strong>com</strong>برانگيختراکارمل باخر<strong>و</strong>ج ق<strong>و</strong>ایرا <strong>و</strong>ادعای مخالفت خ<strong>و</strong>د ببرک کارمل درسالهایش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی تکذيب کرد.‏ در<strong>و</strong>اقع تبعيددر اقامت <strong>و</strong> مسک<strong>و</strong>)به‏(ح<strong>و</strong>مه ب<strong>و</strong>ر"‏ ‏"سريبريانی ارگانر<strong>و</strong>زنامه"پر<strong>و</strong>دا"‏ خبرنگارنظامی نشراتی کميته مرکزی حزب کم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یگفتگ<strong>و</strong>ی د<strong>و</strong>ستانه <strong>و</strong>غيررسمی اين ادعایدر خبرنگارپر<strong>و</strong>دانجيب االله راکذب محض خ<strong>و</strong>اند.‏ حقيقتر<strong>و</strong>زنامه پر<strong>و</strong>دا ‏«"در می ن<strong>و</strong>يسد:‏ اين جمله کارمل به منبا <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>دندارد.!"‏ نجيب االله کذب گ<strong>و</strong>يی می کندحمله می کند.‏ من مخالف خر<strong>و</strong>ج عساکرش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یکه گ<strong>و</strong>يا ب<strong>و</strong>دم،‏ گ<strong>و</strong>يا من به گرباچف اعلان نم<strong>و</strong>دم،‏عسکرهزار صدها امر<strong>و</strong>زشما هرگاه تانراخارج نمائيد،‏ درآينده مجب<strong>و</strong>ر خ<strong>و</strong>اهيدجابجادرافغانستان يک ملي<strong>و</strong>ن عسکر تا شد تکذيبمن بايد اين کذب محض است!‏ کنيد.‏ نظرداشت شرايطدر با اما نامه بن<strong>و</strong>يسم،‏ شما،‏ نميخ<strong>و</strong>اهم ايندش<strong>و</strong>ارافغانستان <strong>و</strong>کش<strong>و</strong>ر <strong>و</strong>لی شمادرين رابطهانجام دهم.‏ را کار مسئ<strong>و</strong>ليت داريد.»‏راکه ببرک کارمل مخالفت خ<strong>و</strong>د درحالی باخر<strong>و</strong>ج ق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی کذب محض می خ<strong>و</strong>اند،‏رئيس ش<strong>و</strong>رای <strong>و</strong>زيرانسلطانعلی کشتمند حک<strong>و</strong>مت ا<strong>و</strong><strong>و</strong>عض<strong>و</strong>هيئات همراه <strong>و</strong>ی درنخستينمخالفتمذاکره باگ<strong>و</strong>رباچف(اکت<strong>و</strong>بر‎1985‎‏)از هرچندکارمل باخر<strong>و</strong>ج ق<strong>و</strong>اسخن می گ<strong>و</strong>يد.‏ در<strong>و</strong>اکنش کارمل را تا می خ<strong>و</strong>اهد کشتمند خر<strong>و</strong>ج ق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به غيرمترقبهم<strong>و</strong>رد خ<strong>و</strong>اندن <strong>و</strong>مشر<strong>و</strong>ط داشتن آن به قطع مداخلهکشتمندمیکند.‏ ت<strong>و</strong>جيه پاکستان از برابر‏«عکس العمل کارمل در ن<strong>و</strong>يسد:‏ (1990-1986)(123)531www.goftaman.<strong>com</strong>ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یخر<strong>و</strong>ج ق<strong>و</strong>ایغيرمترقبه ب<strong>و</strong>د.‏ ا<strong>و</strong>(کارمل)‏ اظهار داشتکه باری در رابطه به اين مسأله بهاندر<strong>و</strong>پف گفته ب<strong>و</strong>د که کاری نکند که د<strong>و</strong>مرتبه با د<strong>و</strong>چندان نير<strong>و</strong> مجب<strong>و</strong>ر بهلشکرکشی ش<strong>و</strong>د.‏ نظرکارمل مبتنی بر آنب<strong>و</strong>د که هرگاه قرار باشدانقلاب درافغانستان حفظ گردد،‏ مداخلات ازپاکستان بايد قطع گردد.‏ <strong>و</strong>لی پاکستانتا ايجاد يک رژيم دست نشانده خ<strong>و</strong>يش درافغانستان هرگز از مداخله دست نخ<strong>و</strong>اهدکشيد <strong>و</strong> آنگاه بار ديگر س<strong>و</strong>ال مقابله باآن مطرح خ<strong>و</strong>اهدشد.‏ گرباچف جلسه را خاتمهبخشيد <strong>و</strong>گفت ما خيلی خ<strong>و</strong>ب تبادل نظرکرديم<strong>و</strong>نظريات هر د<strong>و</strong> طرف برای خ<strong>و</strong>د ايشانمحف<strong>و</strong>ظ باقی ميماند.»(‏‎124‎‏)‏‏"انات<strong>و</strong>لی چرنيايف"‏ ازمشا<strong>و</strong>ران گ<strong>و</strong>رباچفنيز از ناراحتی ببرک کارمل در م<strong>و</strong>رد طرحخر<strong>و</strong>ج ق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در اين مذاکرات سخنمی گ<strong>و</strong>يد:‏ ‏«کارمل متحير ب<strong>و</strong>د.‏ ا<strong>و</strong>اطمينان داشت که ما بيشتر به ا<strong>و</strong> نيازداشتيم تا ا<strong>و</strong> به ما.‏ <strong>و</strong>ی معتقد ب<strong>و</strong>دکهنير<strong>و</strong>های ما،‏ اگرنه برای هميشه،‏ حد اقلبرای زمانی ط<strong>و</strong>لانی آنجا ميمانند.کارملبه گ<strong>و</strong>رباچف گفت:"اگرشما حالاافغانستانراترک کنيد،‏ بعداً‏ مجب<strong>و</strong>ر خ<strong>و</strong>اهيد شد يکملي<strong>و</strong>ن سرباز بفرستيد.»(‏‎125‎‏)‏محمدنبی عظيمی عض<strong>و</strong> کميته مرکزی حزبدمکراتيک خلق <strong>و</strong> از ژنرالان ه<strong>و</strong>ادار ببرککارمل از ناخشن<strong>و</strong>دی کارمل در م<strong>و</strong>رد خر<strong>و</strong>جق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی حتا پس از کناره گيری <strong>و</strong>یسخن می گ<strong>و</strong>يد.‏ عظيمی از ق<strong>و</strong>ل ببرک کارملمی ن<strong>و</strong>يسد:‏ ‏«گ<strong>و</strong>رباچف با مردم افغانستان532

www.goftaman.<strong>com</strong>کرده است.‏<strong>و</strong> حزب ما جفابير<strong>و</strong>ن کردن ق<strong>و</strong>ت های نظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ازافغانستان بمعنی ناب<strong>و</strong>دی مردم ما،‏ حزبما <strong>و</strong> ملت ما <strong>و</strong> انقلاب ما است.‏ سياستمصالحه ملی که در تيزس های اينجانب طرحشده ب<strong>و</strong>د چيزی تازه نيست <strong>و</strong>لی مخالفين بهآن گردن نمی نهند،‏ زيرا که بسيار عج<strong>و</strong>لانهمطرح شده <strong>و</strong> ازم<strong>و</strong>ضع <strong>و</strong>م<strong>و</strong>قعيت ضعيف بامخالفين پياده گرديده است.»(‏‎126‎‏)‏صرف نظر از بحثِ‏ مخالفت <strong>و</strong> م<strong>و</strong>افقت ببرککارمل باخر<strong>و</strong>ج ق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی،‏ <strong>و</strong>اقعيت اينب<strong>و</strong>د که کارمل نقش <strong>و</strong>تأثيری برتصميمش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها درخر<strong>و</strong>ج نير<strong>و</strong>های شان نداشت.‏تصميم خر<strong>و</strong>ج ق<strong>و</strong>ا،‏ تصميم زمام دارانش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ب<strong>و</strong>دکه برمبنای سياست <strong>و</strong>منافع خ<strong>و</strong>دعمل می کردند.‏ حتا م<strong>و</strong>ض<strong>و</strong>ع خر<strong>و</strong>ج ق<strong>و</strong>ا رابرژنف در ماه های نخست مرحله استيلا <strong>و</strong>اشغال افغانستان بد<strong>و</strong>ن آگاهی <strong>و</strong> مش<strong>و</strong>رتبا ببرک کارمل با <strong>و</strong>زارت دفاع ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی درميان گذاشت:‏ ‏«بايسته است يادآ<strong>و</strong>ردگرديمکه ل.‏ ای.‏ برژنف ‏(نه به شکل نهايی،‏بلکه به شکل پيشنهاد)‏ هن<strong>و</strong>ز درفبر<strong>و</strong>ریرهنم<strong>و</strong>د داده ب<strong>و</strong>د،‏ مسأله بازگشتسپاهيان ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ازافغانستان را تاپايانسال بررسی نمايند،‏ با اين سنجش کهآنها رسالت خ<strong>و</strong>د را"در زمينه با ثباتسازی ا<strong>و</strong> ضاع"‏ به انجام رسانيده اند.‏ياد داشتهای اطلاعاتی تد<strong>و</strong>ين شده از س<strong>و</strong>یستاد کل که درآن يادداشت ها فراخ<strong>و</strong>اندنسپاهيان از افغانستان طی ميعادبه ايناندازه سريع مدلل نشده ب<strong>و</strong>د،‏ گ<strong>و</strong>اه براين اند.‏ ژنرال <strong>و</strong>.‏ ا.‏ بگدانف که اين53319801980يادداشتهایتهيه کرده ب<strong>و</strong>د،‏ نيزمی کند.»(‏‎127‎‏)‏www.goftaman.<strong>com</strong>534رااطلاعاتی تأييداين مطلب را گ<strong>و</strong>رباچف <strong>و</strong> ببرک کارمل:‏فکرکنارماندن ببرک کارمل از رهبری حزب<strong>و</strong>حاکميت حزبی درد<strong>و</strong>ره حاکميت اند<strong>و</strong>رپفايجادشد،‏ اما اين طرح را گ<strong>و</strong>رباچف عملیکرد.‏ گ<strong>و</strong>رباچف درسال ازمشا<strong>و</strong>راننزديک اندر<strong>و</strong>پف ب<strong>و</strong>د.‏ همچنين ا<strong>و</strong> عض<strong>و</strong>يتکميسي<strong>و</strong>ن <strong>و</strong>يژه افغانستان را در دفترسياسی حزب کم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی داشت.‏گ<strong>و</strong>رباچف ازهمان د<strong>و</strong>ره مشا<strong>و</strong>ريت خ<strong>و</strong>د حملهنير<strong>و</strong>های نظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی را بر افغانستاناشتباه تلقی می کرد <strong>و</strong> در جستج<strong>و</strong>ی آنب<strong>و</strong>د تاراه بازگشت اين نير<strong>و</strong> ها هم<strong>و</strong>ارش<strong>و</strong>د.‏ اظهارنظر ا<strong>و</strong> درم<strong>و</strong>رد جنگ نير<strong>و</strong>هایش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی درافغانستان پس از آنکه رهبریحزب کم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>حاکميت در ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یرا بدست گرفت اراده ا<strong>و</strong> را در بير<strong>و</strong>نرفتن ازافغانستان نشان ميدهد.‏ گ<strong>و</strong>رباچفدربيست <strong>و</strong>هفتمين کنگره حزب کم<strong>و</strong>نيستش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی درفبر<strong>و</strong>ری جنگ افغانستان را‏"زخم خ<strong>و</strong>ن چکان"‏ ناميد.‏اد<strong>و</strong>اردش<strong>و</strong>اردنادزه <strong>و</strong>زير خارجه د<strong>و</strong>رانگ<strong>و</strong>رباچف که پس از فر<strong>و</strong>پاشی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بهرياست جمه<strong>و</strong>ری گرجستان رسيد از ذهنيتگ<strong>و</strong>رباچف درم<strong>و</strong>ردافغانستان قبل از احرازرهبری حاکميت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>پس ازا<strong>و</strong>لين ملاقات<strong>و</strong>مذاکره اش ‏(اکت<strong>و</strong>بر‎1985‎‏)‏ باببرک کارمل<strong>و</strong>سايررهبران حاکميت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقمی گ<strong>و</strong>يد:‏ ‏«من،‏ زمانيکه ببرک کارمل <strong>و</strong>نجيباالله به ماسک<strong>و</strong> آمدند،‏ جديداً‏ به مقام19831986

www.goftaman.<strong>com</strong>پيشنهاد شده<strong>و</strong>زارت خارجه<strong>و</strong>عض<strong>و</strong> هيئات ملاقات کنندگان گرديدم.‏درجلسات مش<strong>و</strong>رتی من نيز همراه گ<strong>و</strong>رباچف<strong>و</strong>گرميک<strong>و</strong> اشتراک نم<strong>و</strong>دم.‏ آنها در بارها<strong>و</strong>ضاع <strong>و</strong>طن شان به ماگزارش دادند.‏البته آنها تص<strong>و</strong>ير دش<strong>و</strong>اری از <strong>و</strong>ضعيتافغانستان می کشيدند.‏ من <strong>و</strong>گ<strong>و</strong>رباچف تاآنزمان م<strong>و</strong>افقه نم<strong>و</strong>ده ب<strong>و</strong>ديم که دير ياز<strong>و</strong>د اين مشکل را از راه ع<strong>و</strong>دت ق<strong>و</strong>ا حلنمائيم؛ زيرا ما در آنجا کاری از پيشبرده نميت<strong>و</strong>انستيم-‏ ب<strong>و</strong>يژه که خ<strong>و</strong>د ما نيزدر کش<strong>و</strong>ر ما در غرقاب مشکلات دست <strong>و</strong> پامی زديم.‏ افغانستان از نظر نير<strong>و</strong>یانسانی <strong>و</strong> منابع مالی برای ما به چالهيی تبديل شده ب<strong>و</strong>د.‏ بالآخره کش<strong>و</strong>ر ما هماز جهت سياسی <strong>و</strong> هم نظامی در م<strong>و</strong>قعيتینب<strong>و</strong>د که بت<strong>و</strong>اندآن محمل راباخ<strong>و</strong>د بکشد.‏در همه ی اين م<strong>و</strong>ارد،‏ من <strong>و</strong> گ<strong>و</strong>رباچف مدتهاپيش يعنی زمانيکه <strong>و</strong>ی هن<strong>و</strong>ز منشیعم<strong>و</strong>می حزب کم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی نب<strong>و</strong>د،‏ دراستراحتگاه پتس<strong>و</strong>نده <strong>و</strong>اقع در کنار بحيرهسياه،‏ با هم صحبت نم<strong>و</strong>ده ب<strong>و</strong>ديم.‏ آنزمان،‏<strong>و</strong>ی با من در باره خر<strong>و</strong>ج عساکر ت<strong>و</strong>افقداشت؛ اما زمانيکه منشی عم<strong>و</strong>می حزبگرديد،‏ جانب احتياط را گرفت.‏ <strong>و</strong>لی مندرين مدت د<strong>و</strong> بار به ا<strong>و</strong> در باره ت<strong>و</strong>افقپيشين مان گ<strong>و</strong>شزد نم<strong>و</strong>دم،‏ تا بالآخره بهافغانها گفت:‏ ‏"ق<strong>و</strong>ای ما خارج می ش<strong>و</strong>د،‏سلاح هرقدرکه بخ<strong>و</strong>اهيد برای تان ميدهيم،‏همه چيز برايتان ميدهيم،‏ <strong>و</strong>لی ساماندهیآنرا خ<strong>و</strong>د بدست بگيريد"‏535www.goftaman.<strong>com</strong>عب<strong>و</strong>سچهره بهنگريستن برانگيزتأسف افغانها،‏ ب<strong>و</strong>د<strong>و</strong>آنهانيزآمادگی شنيدن چنين حرفی رانداشتند....»(‏‎128‎‏)‏مذاکره ميان ببرکاين نخستين ملاقات <strong>و</strong> در رسمیغير گ<strong>و</strong>رباچف که بص<strong>و</strong>رت کارمل <strong>و</strong> سلطان علیشده ب<strong>و</strong>د،‏ کارمل را برگزار صدراعظم حک<strong>و</strong>مت،‏ صالح محمد زيری،‏کشتمند که همه اعضای بير<strong>و</strong>ینجيب االله رئيس خاد <strong>و</strong>ژنرالسياسی حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق ب<strong>و</strong>دند عض<strong>و</strong>کميته مرکزیعبدالقادر<strong>و</strong>زيردفاع <strong>و</strong> اعضای هيئاتحزب همراهی می کردند.‏ گ<strong>و</strong>رباچف شامل نيک<strong>و</strong>لایش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی درکنار ب<strong>و</strong>ريسش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی،‏ صدراعظم ريشک<strong>و</strong>ف رئيسپ<strong>و</strong>نيماري<strong>و</strong>ف منشی کميته مرکزی <strong>و</strong> مناسبات بين المللی حزب کم<strong>و</strong>نيست،‏دفتر <strong>و</strong>يکت<strong>و</strong>ر<strong>و</strong> <strong>و</strong>زيردفاع سکل<strong>و</strong>ف مارشال بی می شدند.‏جی.‏ چپريک<strong>و</strong>ف رئيس کی.‏ بازگشت ق<strong>و</strong>ایسر بر مذاکرات طرفين تنها به ق<strong>و</strong>ل سلطان علیش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی خلاصه نمی شد.‏ د<strong>و</strong>لتدفاعی قدرت تحکيم کشتمند <strong>و</strong>سياستبرنامه ها افغانستان،‏ تعديل در ضر<strong>و</strong>رت انعطافهای حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong> اقشارمخالفين <strong>و</strong> با برخ<strong>و</strong>رد سياسی در مسايل م<strong>و</strong>ردمختلف جامعه بخش های از به ن<strong>و</strong>شتهتشکيل ميداد.‏ مذاکره را برافر<strong>و</strong>ختگی <strong>و</strong>زيرببرک کارمل با کشتمند ام<strong>و</strong>رمتهم به دخالت در دفاع ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی را عدم جنگ فعالانهاز <strong>و</strong> <strong>و</strong>زارت دفاع کرد کارمل علیاما نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی سخن گفت.‏ ناخشن<strong>و</strong>دیابراز رغم اين برافر<strong>و</strong>ختگی <strong>و</strong> سياستخر<strong>و</strong>ج ق<strong>و</strong>ا،‏ ضر<strong>و</strong>رت تعديل در از سلطانعلی کشتمندپذيرفت.‏ های د<strong>و</strong>لت را 536

www.goftaman.<strong>com</strong>رابطه به‏«در ن<strong>و</strong>يسد:‏می طرح مسئله س<strong>و</strong>م،‏ يعنی ضر<strong>و</strong>رت تعديل درسياست های د<strong>و</strong>لت،‏ کارمل م<strong>و</strong>افقت خ<strong>و</strong>يش رامتذکرشده کهنکاتی را اظهار داشت <strong>و</strong> يک سندحزبی که بنام تزهای دهدر بعداً‏ انعکاسگانه ببرک کارمل مشه<strong>و</strong>رگرديد يافت.»‏در‏"تزهای ده گانه ببرک کارمل"‏ انتشار بابازتاب ا<strong>و</strong>لين مذاکرات ا<strong>و</strong> ن<strong>و</strong>مبر راستای ت<strong>و</strong>صيه <strong>و</strong>که در گ<strong>و</strong>رباچف ب<strong>و</strong>د نظريات ا<strong>و</strong>(گ<strong>و</strong>رباچف)ارائه شد؛ <strong>و</strong>اقعيتیبه صراحتکه سلطان علی کشتمندآنرا مسافرتبازگشت از ‏«پس از ت<strong>و</strong>ضيح ميدهد:‏ رهبران آنکش<strong>و</strong>ر،‏با به ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> ديدار مبارزه برایتحرک بخشيدن به ر<strong>و</strong>ند بمنظ<strong>و</strong>ر کش<strong>و</strong>ر،‏ ر<strong>و</strong>شندستيابی به صلح احتمالی در ساختن نظريات رهبری حزب پيرام<strong>و</strong>ن مسايلدادن آگاهی به اعضایمسک<strong>و</strong> <strong>و</strong> مطر<strong>و</strong>حه در باره ی آنها،‏ بير<strong>و</strong>یمردم در حزب <strong>و</strong> سياسی کميته مرکزی حزب تصميم گرفتآن سياستدر اعلاميه ای پخش نمايد <strong>و</strong> حزب <strong>و</strong>النسبه جديد انعطاف پذير با ببرکآن شرايط ت<strong>و</strong>ضيح گردد.‏ د<strong>و</strong>لت در کارمل ضمن ارائه نکات اساسی،‏ به منبريالی،‏ برادربه همکاری محم<strong>و</strong>د تا سپرد ايشان که رئيس شعبه مناسبات بين المللیاعلاميه متذکرهکميته مرکزی حزب ب<strong>و</strong>د،‏ درسند آماده گرديد <strong>و</strong> را آماده بسازم.‏ کهجلسه بير<strong>و</strong>ی سياسی فيصله بعمل آمد تحت عن<strong>و</strong>ان پيشنهادات ببرک کارمل پخشگردد.»(‏‎130‎‏)‏537(129)1985گ<strong>و</strong>رباچف؛‏"سياست های بد<strong>و</strong>ن کارمل":‏www.goftaman.<strong>com</strong>نخستيناز پسگ<strong>و</strong>رباچف ببرک کارملمتشنج با مذاکرات ط<strong>و</strong>لانی <strong>و</strong> از اجرای سياست خر<strong>و</strong>ج ق<strong>و</strong>ای‏(اکت<strong>و</strong>بر‎1985‎‏)‏ بها<strong>و</strong> ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بد<strong>و</strong>ن ببرک کارمل سخن گفت.‏ تابير<strong>و</strong>ی سياسی حزب کم<strong>و</strong>نيست <strong>و</strong>ظيفه داد برسانند:‏کابل به را پيام اين اين م<strong>و</strong>ض<strong>و</strong>ع در‏«گ<strong>و</strong>رباچف پس ازم<strong>و</strong>اجهه با خ<strong>و</strong>است کهپ<strong>و</strong>ليت ب<strong>و</strong>ر<strong>و</strong> از اکت<strong>و</strong>بر اضطرارت<strong>و</strong>صيه های شديداللحن <strong>و</strong>حاکی از ا<strong>و</strong>،‏ پ<strong>و</strong>ليتبه گفته به کابل بفرستد.‏ ر<strong>و</strong>شن می کردکه:‏ ‏"سياست هایبايد ب<strong>و</strong>ر<strong>و</strong> به خر<strong>و</strong>ج ازما،‏ بد<strong>و</strong>ن کارمل،‏ بايد ک<strong>و</strong>تاه ترين زمان ممکنافغانستان در ‏"دراين م<strong>و</strong>قع گر<strong>و</strong>ميک<strong>و</strong> اصلاحيهمنجرش<strong>و</strong>د.‏ برای ملايم ترکردن پيام ارسالیهای را پ<strong>و</strong>ليت ب<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>کرد،‏ اما به کابل پيشنهاد گ<strong>و</strong>رباچفباردِ‏ آنها،‏ ت<strong>و</strong>صيه های م<strong>و</strong>ردنظر <strong>و</strong>قطعنامه ای دربه کابل فرستاد را نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>خر<strong>و</strong>ج هرچه ز<strong>و</strong>تر"‏ م<strong>و</strong>رد درکابل،‏‏"د<strong>و</strong>ست"‏ اطمينان ازبقای رژيم به تص<strong>و</strong>يب رساند.(‏‎131‎‏)‏بيستمين سالر<strong>و</strong>زدر گ<strong>و</strong>رباچف سالهای بعد رادي<strong>و</strong>مصاحبه با خر<strong>و</strong>ج ق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در ‏«افغانستان درداشت:‏ مسک<strong>و</strong> اظهار ايک<strong>و</strong> کتابچه يادميان ده م<strong>و</strong>ض<strong>و</strong>ع،‏ که در بهس<strong>و</strong>م کار د<strong>و</strong>م يا ر<strong>و</strong>ز داشتهايم در آنراحيث منشی عم<strong>و</strong>می درج کرده ب<strong>و</strong>دم <strong>و</strong> کرد،‏ جای س<strong>و</strong>م راچيرنياف ازآرشيف پيدا داشت که ت<strong>و</strong>سط قلم پنسل نشانی شده ب<strong>و</strong>دبائيست بد<strong>و</strong>ن تأخيربه آن پرداخته<strong>و</strong>می قبل ازهمه تصميم گرفتيم تاشد...‏ می تغييررا کرملين کارمليزم سياست بدهيم»(‏‎132‎‏)‏53817

www.goftaman.<strong>com</strong><strong>و</strong>اصلاحاتتعديلارائه حزب <strong>و</strong>د<strong>و</strong>لت باازس<strong>و</strong>ی ببرک کارمل در عن<strong>و</strong>ان تزس ده گانه اعتمادگ<strong>و</strong>رباچف راحزب دم<strong>و</strong>کراتيکدر تدا<strong>و</strong>م رهبری ا<strong>و</strong> در سياستنکرد.‏ تق<strong>و</strong>يت <strong>و</strong> احياء خلق مسيرحذفافغانستان در گ<strong>و</strong>رباچف درم<strong>و</strong>رد حاکميت حزب قرارکارمل از زعامت حزب <strong>و</strong> درم<strong>و</strong>ردگ<strong>و</strong>رباچف های سياست گرفت.‏چرامبنای به ق<strong>و</strong>ل خ<strong>و</strong>دش بد<strong>و</strong>نافغانستان بر آنچی راکهکارمل پی ريزی گرديد؟ آيا هایسياست ايجادتعديل در گ<strong>و</strong>رباچف از خلقدم<strong>و</strong>کراتيک حزب <strong>و</strong>حاکميت رهبری ازکارمل می خ<strong>و</strong>است درتزس های ده گانهانعکاس نداشت؟ا<strong>و</strong> بد<strong>و</strong>ن ترديدتصميم کنارنهادن ببرک کارملرهبری حزب <strong>و</strong>حاکميت ت<strong>و</strong>سط گ<strong>و</strong>رباچف بخشیاز تدا<strong>و</strong>م سياست اند<strong>و</strong>رپف زمام داراز که قبلاکارمل ب<strong>و</strong>د م<strong>و</strong>رد پيشين ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در انگيزه هایاز بخش ديگر آن سخن رفت.‏ از به م<strong>و</strong>ضع گيریاين م<strong>و</strong>رد گ<strong>و</strong>رباچف در نخستين مذاکره باکارمل در پرخاشگرانه برافر<strong>و</strong>ختگی کارملمی گشت.‏ رهبرش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بر يکی ازمذاکره که سلطان علی کشتمند در اعضای هيئات همراه <strong>و</strong>ی به آن اشاره میبی اعتمادی گ<strong>و</strong>رباچف راکند،‏ مسلماً‏ تحليلگراناز برخی داد.‏ افزايش می<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>يسندگان غربی <strong>و</strong>حتا ر<strong>و</strong>سی ادعا اين تقاضایبرابر که کارمل در کنند راگ<strong>و</strong>رباچف که پايه های حک<strong>و</strong>مت خ<strong>و</strong>د <strong>و</strong>سيعکم<strong>و</strong>نيست"‏ غير با"مشارکت عناصر نمايد،‏ مخالفت می کرد.‏539www.goftaman.<strong>com</strong>سرکارمل بر نظراختلاف هابخشباش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ژن<strong>و</strong> مذاکرات ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یديگرازع<strong>و</strong>امل ناسازگاری زمام دار کرسی رهبریساختن کارمل از درجهت د<strong>و</strong>ر بهکارمل بيشتر از ب<strong>و</strong>د:‏ ‏«نارضايتی ر<strong>و</strong>سها <strong>و</strong>سيع نکردن پايه های رژيمش ب<strong>و</strong>د؛خاطر يکیشدت بخشيد.‏ آنرا اماع<strong>و</strong>امل ديگر مذاکرهاز ازمهمترين آنها امتناع ا<strong>و</strong> تنظيم يک جد<strong>و</strong>ل زمانی درچارچ<strong>و</strong>بدرم<strong>و</strong>رد مذاکرات غيرمستقيم سازمان ملل درژن<strong>و</strong>سازمان ملل درگ<strong>و</strong>رباچف تحت فشار ب<strong>و</strong>د.‏ قدمآماده ب<strong>و</strong>د ا<strong>و</strong>ايل <strong>و</strong> ا<strong>و</strong>اخر داشت کهکارمل اصرار قاطع بردارد،‏ اما طريق گفتگ<strong>و</strong>های مستقيماز خر<strong>و</strong>ج تنها بحثم<strong>و</strong>رد پاکستان بايد بين افغانستان <strong>و</strong> ميکرد،‏استدلال ا<strong>و</strong> گيرد.‏ قرار تنهادرص<strong>و</strong>رتی که پاکستان مشر<strong>و</strong>عيت رژيمازطريق چنين گفتگ<strong>و</strong>هايیکم<strong>و</strong>نيستی را بپذيرد،‏ می ت<strong>و</strong>ان به احترام گذاشتن اسلاماطميناننظر م<strong>و</strong>رد ت<strong>و</strong>افق به آباد معا<strong>و</strong>ن ا<strong>و</strong>لپيداکرد.‏ ‏"ي<strong>و</strong>لی <strong>و</strong>رنتسف"‏ اين رابطه<strong>و</strong>زيرخارجه سابق ش<strong>و</strong>ری در مذاکرات ژن<strong>و</strong>می خ<strong>و</strong>است ر<strong>و</strong>ند ‏"ا<strong>و</strong> گفت:‏ مانمی ت<strong>و</strong>انستيمبه آهستگی پيش بر<strong>و</strong>د.‏ به انجام کاری کنيم."»(‏‎133‎‏)‏ا<strong>و</strong>را<strong>و</strong>ادار نح<strong>و</strong>هبرسر اختلاف نظرکارمل باش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>يها اين<strong>و</strong>ت<strong>و</strong>افق برآمده از مذاکرات ژن<strong>و</strong> تيزس ده گانه ا<strong>و</strong>در مذاکرات حتا برغم آنکه تيزس دهانعکاس يافته ب<strong>و</strong>د.‏ تمايلات<strong>و</strong> راستای ت<strong>و</strong>صيه ها گانه در نخستين مذاکرات طرفينگ<strong>و</strong>رباچف پس از انتشاريافت،‏ اما خر<strong>و</strong>ج ق<strong>و</strong>ایاعلان <strong>و</strong> تضمينش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی مشر<strong>و</strong>ط به قطع مداخله <strong>و</strong> 19865401985

www.goftaman.<strong>com</strong>گرديده ب<strong>و</strong>د.‏مداخلهقطع ‏«بهدر فقره نهم تيزس گفته می شد:‏ ام<strong>و</strong>رمجرديکه مداخله مسلحانه خارجی در آن بط<strong>و</strong>رعدم تجديد <strong>و</strong> ماقطع گردد کش<strong>و</strong>ر مطمئن تضمين گردد،‏ قطعات محد<strong>و</strong>دنظامیخارجافغانستان از اتحادش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی خ<strong>و</strong>اهندشد.»(‏‎134‎‏)‏اگرتيزس های ده گانه ببرک کارمل درراستای تمايلات گ<strong>و</strong>رباچف برای انجام تعديلدم<strong>و</strong>کراتيک خلق<strong>و</strong>تغيردرسياست های حزب <strong>و</strong>د<strong>و</strong>لت اين حزب تد<strong>و</strong>ين شده ب<strong>و</strong>د،‏ گ<strong>و</strong>رباچفنتايج اين تعديلاتداشت يکی از انتظار تا زمينهژن<strong>و</strong> باشد امضای ت<strong>و</strong>افقنامه گردد.‏برای خر<strong>و</strong>ج ق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی مساعد که شرايط سخت ببرک کارمل دردرحالی تيزس هااين مذاکرات که حتا در م<strong>و</strong>رد انعکاس يافت راه رابر<strong>و</strong>یده گانه ا<strong>و</strong> می رسيدبه نظر می بست.‏ ت<strong>و</strong>افقات ژن<strong>و</strong> سپس گامکارمل <strong>و</strong> که تزس های ده گانه جهتدر های عملی ا<strong>و</strong>،‏ اهداف گ<strong>و</strong>رباچف را نظرش که به خر<strong>و</strong>جتعديل م<strong>و</strong>رد تح<strong>و</strong>ل <strong>و</strong> جهان<strong>و</strong> قناعت امريکا نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> غرب بيانجامد،‏ برآ<strong>و</strong>رده نمی ساخت.‏تحقق اصلاحات درگ<strong>و</strong>رباچف جهت م<strong>و</strong>ٔفقيت <strong>و</strong> نظام سياسی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یدر<strong>و</strong>ن حزب کم<strong>و</strong>نيست <strong>و</strong> پی برگلاسن<strong>و</strong>ست در عن<strong>و</strong>ان پر<strong>و</strong>ستريکا <strong>و</strong> در ايالات متحدهبا قراری مناسبات جديد می خ<strong>و</strong>استا<strong>و</strong> دنيای غرب ب<strong>و</strong>د.‏ <strong>و</strong> امريکا افغانستانبير<strong>و</strong>ن بردن نير<strong>و</strong>هايش از با راه رابه تأمين اين مناسبات هم<strong>و</strong>ارکند.‏به‏"خيانت کتاب م<strong>و</strong>ٔلفين ق<strong>و</strong>ل به تفکرس<strong>و</strong>سياليزم":«نقطه عطف <strong>و</strong>اقعی در نشست ريکجا<strong>و</strong>يکپس از تا گ<strong>و</strong>رباچف ظاهرًا 541www.goftaman.<strong>com</strong>دراکتبر‎1986‎بر<strong>و</strong>زنکرد،‏ آنگاه که گ<strong>و</strong>رباچفکه هرمشا<strong>و</strong>رانش به اين نتيجه رسيدند <strong>و</strong> س<strong>و</strong>ی ايالات متحده امريکاپاسخ مناسب از عقبباره کنتر<strong>و</strong>ل تسليحات نيازمند در به گفتهنشينی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ازافغانستان است.‏ اسنادکه ،Sara سارامندلس<strong>و</strong>نMendelson ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی رامطالعه می‏(آرشيف)‏ بايگانی کرد،‏ تصميم به عقب نشينی نه ناشی ازشکست درداخل نه ناشی از فشارهمگانی در تصميم<strong>و</strong>اقعی دليل ب<strong>و</strong>د.‏ جنگ جبهه کهگ<strong>و</strong>رباچف ب<strong>و</strong>د ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی،‏ بيشتراين با<strong>و</strong>ر به همکاری محيط بينم<strong>و</strong>ٔفقيت پرستر<strong>و</strong>يکا دارد،‏ که بهای آن ترکالمللی نياز افغانستان ب<strong>و</strong>د.»(‏‎135‎‏)‏ترک افغانستانديدگاه گ<strong>و</strong>رباچف تنها از ‏"همکاری<strong>و</strong> بهای کافی برای جلب اعتماد م<strong>و</strong>ٔفقيتجهت در المللی"‏ بين محيط گلاسن<strong>و</strong>ست نب<strong>و</strong>د،‏ بلکه کنار<strong>و</strong> پرستر<strong>و</strong>يکا رهبری د<strong>و</strong>لتِ‏ م<strong>و</strong>ردنهادن ببرک کارمل از شمرده می شد.‏اين بها حمايت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی لازمه رهبری حزب حاکمبير<strong>و</strong>ن رفتن ببرک کارمل از تجا<strong>و</strong>ز د<strong>و</strong>راندم<strong>و</strong>کراتيک خلق که نماد زعامت برژنف تلقی می گرديد،‏ مکملفضایسازی گ<strong>و</strong>رباچف در اقدامات اعتماد نبیمحمد بين المللی ارزيابی می شد.‏ ژنرالان جناح پرچم حزب ازعظيمی از ببرک کارمل میم<strong>و</strong>رد ديدگاه گ<strong>و</strong>رباچف در ‏«گ<strong>و</strong>رباچف به اين عقيده ب<strong>و</strong>دکهن<strong>و</strong>يسد:‏ دخ<strong>و</strong>ل ق<strong>و</strong>تهایچ<strong>و</strong>ن ببرک کارمل همزمان با ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به افغانستان به قدرت رسيده استراکه ا<strong>و</strong> م<strong>و</strong>رد احترام مردم نيست زيرا <strong>و</strong> <strong>و</strong>یبايد لذا ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ميدانند دست نشانده 542

www.goftaman.<strong>com</strong>سياسی بير<strong>و</strong>ناز صحنهگردد.‏ به نظر گ<strong>و</strong>رباچف اعاده اعتبارملی <strong>و</strong> بين المللی برای ببرک کارمل ديگردير شده ب<strong>و</strong>د.»(‏‎136‎‏)‏گ<strong>و</strong>رباچف از يکس<strong>و</strong> باخر<strong>و</strong>ج ق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی درصدد آن ب<strong>و</strong>د تاذهنيت تجا<strong>و</strong>زنظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یبه عن<strong>و</strong>ان ميراث د<strong>و</strong>ران زمام داری برژنفاز افکار غربی ها زد<strong>و</strong>ده ش<strong>و</strong>د،‏ از جانبديگر حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق در رهبری <strong>و</strong>مح<strong>و</strong>رحاکميت افغانستان باقی بماند.‏گ<strong>و</strong>رباچف می پنداشت که تع<strong>و</strong>يض رهبری حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong>حاکميت حزب در کابل ازلحاظ سياسی <strong>و</strong>اجتماعی در داخل <strong>و</strong> خارجافغانستان به تق<strong>و</strong>يت <strong>و</strong> گسترش مشر<strong>و</strong>عيتاين حاکميت می انجامد.‏ سق<strong>و</strong>ط حاکميت حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق برای گ<strong>و</strong>رباچف غير قابلپذيرش ب<strong>و</strong>د.‏ ازاين ر<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> علی رغم اِعمالسياست تغيررهبری درکابل <strong>و</strong>ايجاد تعديل<strong>و</strong>اصلاحات درد<strong>و</strong>لت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق بهفشارنظامی افز<strong>و</strong>د <strong>و</strong>درنخستين سال زمامداری ا<strong>و</strong>(‏‎1985‎‏)عمليات نظامی نير<strong>و</strong> هایش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در افغانستان گسترش يافت.‏رفت؟ببرک کارمل چگ<strong>و</strong>نه کنار بحث <strong>و</strong>بررسی د<strong>و</strong>راننکات مهم در يکی از رهبری ببرک کارمل درحزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong>ايناز رفتن ا<strong>و</strong> حاکميت اين حزب،‏ کنار ت<strong>و</strong>ضيحات رسمیاگر زعامت <strong>و</strong>حاکميت است.‏ د<strong>و</strong>لت آن حزب ملاکحزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong> بگيرد،‏ سخن ازاصلی اين بررسی قرار زدن ببرککنار نقش ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در دخالت <strong>و</strong> حاکميتکارمل تهمت نادرست دشمنان حزب <strong>و</strong> گزارشاتدر زيرا مذک<strong>و</strong>رتلقی می ش<strong>و</strong>د.‏ 543www.goftaman.<strong>com</strong>کنار رفتن ببرکرسمی <strong>و</strong>د<strong>و</strong>لتیکارمل ازرهبری حزب <strong>و</strong>سپس د<strong>و</strong>لت،‏ استعفایدا<strong>و</strong>طبانه ا<strong>و</strong> ب<strong>و</strong>دکه بدست خ<strong>و</strong>د عن<strong>و</strong>انیکميته مرکزی حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق درسيزدهم ث<strong>و</strong>ر خ<strong>و</strong>رشيدی ن<strong>و</strong>شت:‏ ‏«رفقا!‏بعد از انديشه زياد،‏ اينجانب فيصلهنم<strong>و</strong>دم تا بنابر احساس مسئ<strong>و</strong>ليت <strong>و</strong>ع<strong>و</strong>املصحی <strong>و</strong> ارزيابی دقيق ازامکانات خ<strong>و</strong>د <strong>و</strong>ت<strong>و</strong>جه به مسايل <strong>و</strong>پرابلمهای بين المللیاز شماخ<strong>و</strong>اهش بعمل آ<strong>و</strong>رم تامعذرت مرا ازسمت منشی عم<strong>و</strong>می کميته مرکزی حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق افغانستان بپذيريد...»‏5441365(137)آيا <strong>و</strong>اقعاًببرک کارمل خ<strong>و</strong>دش دا<strong>و</strong>طلبانهازرهبری حزب استعفاداد؟ <strong>و</strong>آيا استعفایا<strong>و</strong> تصميم <strong>و</strong> فيصله نهادهای رهبری حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق برمبنای اص<strong>و</strong>ل های در<strong>و</strong>نحزبی ب<strong>و</strong>د؟سلطان علی کشتمند از رهبران جناح پرچمتغيير رهبری را درحزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقناشی از ا<strong>و</strong>جگيری اختلافات در<strong>و</strong>نی <strong>و</strong>تصميم اکثريت اعضای بير<strong>و</strong>ی سياسی حزبتلقی می کند.‏ ا<strong>و</strong> از نقش ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>يها دراستعفای ببرک کارمل <strong>و</strong> ‏ِاعمال فشار برا<strong>و</strong>سخنی به زبان نمی آ<strong>و</strong>رد.‏ کشتمنداستعفای ببرک کارمل را از رهبری حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق نتيجه ‏"رفت <strong>و</strong>آمدها،‏سرگ<strong>و</strong>شی ها<strong>و</strong>صحبت های تلخ <strong>و</strong>شرين فر<strong>و</strong>انی"‏می خ<strong>و</strong>اند که ازس<strong>و</strong>ی اکثريت اعضای بير<strong>و</strong>یسياسی حزب به سمع کارمل رسانده شد <strong>و</strong>کارمل پس از"گفت <strong>و</strong>شن<strong>و</strong>دمختصر"‏ پذيرفت کهرهبری حزب رابه نجيب االله بگذارد.‏ سپساستعفای ببرک کارمل در پلين<strong>و</strong>م هجدهم

www.goftaman.<strong>com</strong>در‎14‎ث<strong>و</strong>رکه کميته مرکزیم<strong>و</strong>ردتأييددايرگرديد می ‏«سالمی ن<strong>و</strong>يسد:‏ کشتمند قرارگرفت.‏ که اختلافات در<strong>و</strong>ندرحالی آغاز گرديد اين<strong>و</strong> ا<strong>و</strong>ج گرفته ب<strong>و</strong>د ديگر رهبری يکبار رهبریرأس تع<strong>و</strong>يض بد<strong>و</strong>ن بارنميت<strong>و</strong>انست اکثريت اعضای بير<strong>و</strong>ی سياسیفر<strong>و</strong>کش نمايد.‏ يک ضر<strong>و</strong>رت جدی میتع<strong>و</strong>يض رهبری را مسأله به اين نتيجه رسيدهمتدرجًا پنداشتند <strong>و</strong> ب<strong>و</strong>دند که نجيب االله رابجانشينی کارملآناز کارمل نيزشخصاً‏ تعيين نمايند.‏ آگاهی داشت.»‏جناح خلق <strong>و</strong>عض<strong>و</strong>بير<strong>و</strong>یميرصاحب کار<strong>و</strong>ال از کهحالی سياسی حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق در ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>يهافيصله تع<strong>و</strong>يض رهبری حزب را می کند،‏ استعفای ببرک کارمل را<strong>و</strong>انم<strong>و</strong>د نتيجه فشاری ميداندکه ازس<strong>و</strong>ی مخالفان <strong>و</strong>یت<strong>و</strong>سل بهدردر<strong>و</strong>ن حزب <strong>و</strong>د<strong>و</strong>لت با در احضارات نير<strong>و</strong>های نظامی <strong>و</strong>امنيتی اتخاذجهت تدا<strong>و</strong>ی درببرک کارمل که ظاهراً‏ شد.‏ ‎11)1986‎ث<strong>و</strong>رحد<strong>و</strong>دسه ماه راتاا<strong>و</strong>ل می بازگشتپس از درش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به سربرده ب<strong>و</strong>د بهرهبری حزب شد.‏ به استعفاء از مجب<strong>و</strong>ر آنکه يک هيئاتکار<strong>و</strong>ال قبل از ن<strong>و</strong>شته د<strong>و</strong>لتی به رياست صالح محمدزيری بهحزبی <strong>و</strong> نظرمحمد<strong>و</strong>زيرداخله،‏ ز<strong>و</strong>ی گلاب شم<strong>و</strong>ل امنيت د<strong>و</strong>لتیيعق<strong>و</strong>بی <strong>و</strong>زير <strong>و</strong>زيردفاع <strong>و</strong> استعفای خ<strong>و</strong>دببرک کارمل بخ<strong>و</strong>اهند تا از پايتخت بگ<strong>و</strong>نه اعلانرا ارائه کند،‏ در شده <strong>و</strong>ضعييت ف<strong>و</strong>ق العاده حاکم شد.‏نا نقاطامنيتی در نير<strong>و</strong>های مختلف نظامی <strong>و</strong> تيلف<strong>و</strong>ن هایت<strong>و</strong>ظيف يافتند.‏ مختلف شهر گرديد.‏قطع کارمل ببرک طرفداران 1986(1365545(1986(138)4)1365www.goftaman.<strong>com</strong>ه<strong>و</strong>ايی لغ<strong>و</strong>شدپر<strong>و</strong>ازهایاين درخ<strong>و</strong>استبا <strong>و</strong>سپس ببرک کارمل تنها بن<strong>و</strong>يسدخ<strong>و</strong>دش را استعفا متن که <strong>و</strong>طرفدارنش مصئ<strong>و</strong>ن باقی بمانند،‏ حاضربهبه ن<strong>و</strong>شته ميرصاحب کار<strong>و</strong>الاستعفاگرديد.‏ بهکارمل ببرک <strong>و</strong>تقاضای استعفا متن <strong>و</strong>نماينده ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی سپرده شد ‏"کريچک<strong>و</strong>ف"‏ حزبمرکزی کميته پلين<strong>و</strong>م سپس استعفاپذيرش برای خلق دم<strong>و</strong>کراتيک يافت.‏درحزب تد<strong>و</strong>ير <strong>و</strong>تعين جانشين ا<strong>و</strong> ‏«برای اين منظ<strong>و</strong>رکار<strong>و</strong>ال می ن<strong>و</strong>يسد:‏ کارت<strong>و</strong>ضيحاتی درميان اعضای کميته مرکزیمرکزیکميته دارالانشاء دفتر از بناًااعضای اصلی <strong>و</strong>‏(کمسي<strong>و</strong>ن)آغازميگردد.‏ به سه گر<strong>و</strong>پ:‏علی البدل کميته مرکزی را ‏(طرفدارطرفداران نجيب االله،‏ گر<strong>و</strong>پ مخالف <strong>و</strong>گر<strong>و</strong>پ متزلزل تقسيم می نمايند.‏کارمل)‏ درگر<strong>و</strong>پ ا<strong>و</strong>ل بط<strong>و</strong>رعم<strong>و</strong>م تمام اعضای مرب<strong>و</strong>طپری هاازجمله به بخش خلقی هاجمعاً‏ سليمان لايق،‏ <strong>و</strong>زيری،‏ غلام فار<strong>و</strong>ق يعق<strong>و</strong>بی،‏ن<strong>و</strong>راحمدن<strong>و</strong>ر،‏ظه<strong>و</strong>ررزمج<strong>و</strong>،‏ کا<strong>و</strong>يانی،‏ در<strong>و</strong>غيره شامل ب<strong>و</strong>دند.‏ سلطانعلی کشتمند ببرک کارمل،‏ اناهيتا راتبگر<strong>و</strong>پ طرفدار امتيازحسن،‏سر<strong>و</strong>رمنگل،‏ سربلند،‏ زاد،‏ <strong>و</strong>اسع کارگر،‏ پردلی،‏ د<strong>و</strong>ست محمدد<strong>و</strong>ست،‏ گلغيرهآقا،‏ محم<strong>و</strong>دبريالی،‏ ن<strong>و</strong>رالحق عل<strong>و</strong>می <strong>و</strong> متباقی اعضای کميته مرکزیشامل ب<strong>و</strong>دند.‏ که بعدًاداشتند گر<strong>و</strong>پ متزلزل قرار در به نفع نجيب االله تغير م<strong>و</strong>ضعگيری میکارت<strong>و</strong>ضيحی ت<strong>و</strong>سطاز البته بعد نمايند:‏ بهنظر <strong>و</strong>ن<strong>و</strong>راحمدن<strong>و</strong>ر سلطان علی کشتمند دلايل ذيل م<strong>و</strong>ضعگيری اکثراعضای کميتهتغير می نمايند:‏مرکزی پری ها 54618

www.goftaman.<strong>com</strong>ت<strong>و</strong>سط ش<strong>و</strong>ری ها1- چ<strong>و</strong>ن تصميمدرمقا<strong>و</strong>مت بنااً‏ است شده گرفته برابرآنها بيفايده است.‏مقا<strong>و</strong>مت نماييم مکتب پرچمما متلاشی ميگردد.‏3- ببرک کارمل خ<strong>و</strong>دش استعفا داده است.‏نتيجه اختلافات پری ها،‏ خلقی هادلايل ديگر ارائه می<strong>و</strong>ساير مسلط ميگردد نمايند.»(‏‎139‎‏)‏رهبران جناح خلق ازدستگيرپنجشيری از عليه ببرک کارمل سخن میک<strong>و</strong>دتای سفيد فشارناشی از را استعفای ا<strong>و</strong> <strong>و</strong> گ<strong>و</strong>يد امنيتی<strong>و</strong>زيران <strong>و</strong>زارت های نظامی <strong>و</strong> انتقالفرايند همين قصر ‏«در ميداند:‏ نتيجهدکترنجيب در ببرک کارمل به قدرت از بارهبران ق<strong>و</strong>ای مسلح بتاريخزد<strong>و</strong>بند خ<strong>و</strong>رشيدی بد<strong>و</strong>ن خ<strong>و</strong>ن ريزی <strong>و</strong>ث<strong>و</strong>ر ببرک کارملمسلحانه انجام يافت <strong>و</strong> برخ<strong>و</strong>رد <strong>و</strong>لی جناح خلقشد.‏ مجب<strong>و</strong>ربه استعفا قهراً‏ دکترنجيب االله نهاين تجارت سياسی با از بل به علت پاليسیس<strong>و</strong>دی نکرد تنها های فرا<strong>و</strong>انی همزيان خ<strong>و</strong>د دنباله ر<strong>و</strong>انه شدجلسه ای که اين تصميم اتخاذ در ديد.‏ مرکزیکميته عض<strong>و</strong> يگانه بلند سر که گرفتاری شبانهطرفدارکارمل ب<strong>و</strong>د طرفدارانا<strong>و</strong>پراتيفی <strong>و</strong>گر<strong>و</strong>نگانگيری مسخرهبازی"‏ شب را"خيمه کارمل آميزخ<strong>و</strong>اند.»(‏‎140‎‏)‏1454713652- اگر4- درنقش ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در بر کناری ببرک کارمل:‏ببرک کارمل به خبرنگار ر<strong>و</strong>زنامه پر<strong>و</strong>دا درسال که در ح<strong>و</strong>مه مسک<strong>و</strong> به سر ميبرداز قرار داشتن کسی ديگری در عقب1989www.goftaman.<strong>com</strong><strong>و</strong> تقرر نجيباستعفای خ<strong>و</strong>داالله سخن می گ<strong>و</strong>يد.‏ کسی که به ق<strong>و</strong>ل ا<strong>و</strong>سرداردا<strong>و</strong>د خان را کشت،‏ تره کی <strong>و</strong>امينرا کشت.‏ کارمل گفت:‏ ‏«من همه چيز راميدانم که دا<strong>و</strong>د خان را کشت <strong>و</strong> برای چهتره کی راکشت <strong>و</strong> چرا؟ کی امين را کشت <strong>و</strong>چگ<strong>و</strong>نه؟ من ميدانم کی در عقب استعفای من<strong>و</strong> تقرر نجيب االله قرار داشت.‏ بلی،‏ منخيلی چيزها را ميدانم.‏ <strong>و</strong> صرف به همينخاطراست که چيزی نمی گ<strong>و</strong>يم؛ زيرا هن<strong>و</strong>ز<strong>و</strong>قت آن نرسيده است.»‏<strong>و</strong>قتی خبرنگار گفت که به پندار من هميناکن<strong>و</strong>ن <strong>و</strong>قت آن رسيده است،‏ ببرک کارملپاسخ داد:‏ ‏«در حال حاضر،‏ افغانستان <strong>و</strong>اتحادش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در <strong>و</strong>ضعيت بد قرار دارند.‏ <strong>و</strong>من نميخ<strong>و</strong>اهم با حکايت هايم <strong>و</strong>ضعييت را<strong>و</strong>خيم تربسازم.»(‏‎141‎‏)‏هر چند ببرک کارمل نخست از معرفی دستیکه ا<strong>و</strong> را به استعفا <strong>و</strong>ا داشت خ<strong>و</strong>د داریمی کند اما سپس با گرفتن نام اتحادش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در <strong>و</strong>اقع آن دست را می شناساند.‏ا<strong>و</strong>لين گام د<strong>و</strong>لت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به رهبری گ<strong>و</strong>رباچفدر جهت کنار نهادن ببرک کارمل از زعامتحزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق با قتل يک افسرکی.‏جی بی آغاز شد که پي<strong>و</strong>سته در کنار ببرککارمل قرار داشت.‏ سپس ر<strong>و</strong>س ها کارمل رابه بهانه تدا<strong>و</strong>ی به مسک<strong>و</strong> بردند.‏ خبرنگارر<strong>و</strong>زنامه پر<strong>و</strong>دا می ن<strong>و</strong>يسد:‏ ‏«کارمل ازحلقه نزديکان خ<strong>و</strong>يش صرف به يکنفراعتماد داشت.‏ آن شخص يکی از‏"عم<strong>و</strong>خ<strong>و</strong>انده"‏ های سازمان ‏(کی.‏ جی.‏ بی)‏به نام ‏(سرهنگ)‏ دگر<strong>و</strong>ال ‏"ا<strong>و</strong>سادچی"‏ ب<strong>و</strong>د.‏ا<strong>و</strong>سادچی از نخستين ر<strong>و</strong>زها در کنار کارمل548

www.goftaman.<strong>com</strong>فامليشبا داشت،‏قرار ا<strong>و</strong>بد<strong>و</strong>ن عم<strong>و</strong>می منشی <strong>و</strong> کرد عادت قماشدگر<strong>و</strong>ال از نميت<strong>و</strong>انست گامی بردارد.‏ نب<strong>و</strong>د؛‏(نظاميان خشک مغز)‏ بازنماها سر بلکه بازبان محلی بلديت داشت؛ عنعناتفرهنگبه تاريخ <strong>و</strong> می آم<strong>و</strong>خت <strong>و</strong> محل را آغاز<strong>و</strong>لی در افغانستان دلچسپی داشت.‏ ا<strong>و</strong><strong>و</strong>حشتناک با <strong>و</strong>اقعه عجيب <strong>و</strong> سال که‏(سرهنگ)‏ دگر<strong>و</strong>ال افتاد:‏ اتفاق صحتش شکايت نداشت،‏ درهيچگاه ازبابت قلب ا<strong>و</strong>ازآستانه درخانه اش جان داد.‏ کارمل به نتيجه رسمیحرکت بازايستاد.‏ چيزینداشت.‏ مرگ دگر<strong>و</strong>ال با<strong>و</strong>ر درباره اتفاق افتاده ب<strong>و</strong>دهغيرمعم<strong>و</strong>لی بايد باازدست دادن نزديکا<strong>و</strong>(کارمل)‏ باشد...‏ خ<strong>و</strong>يش،‏ برای بارنخستدرحلقه ترين فرد ترس <strong>و</strong>اقعی.‏يک <strong>و</strong>حشت کرد.‏ احساس ترس <strong>و</strong> لابلایآن شخص از اطلاعات من درباره حکايات اقاربش حاصل گرديد،‏ <strong>و</strong>رنه کارملگرفتن نامم<strong>و</strong>ض<strong>و</strong>ع <strong>و</strong> بحث در صحبت <strong>و</strong> برای من قدغن کردهخان<strong>و</strong>ادگی دگر<strong>و</strong>ال را که ترس <strong>و</strong>ی بیبه ز<strong>و</strong>دی ر<strong>و</strong>شن گرديد ب<strong>و</strong>د.‏ برای ماه مارچ همانسالدليل نب<strong>و</strong>ده است.‏ جرگه بزرگ قبايل دايرفيصله شده ب<strong>و</strong>دتا آندر تا کارمل آماده می شد گردد.‏ <strong>و</strong>لیجرگه صحبت برنامه ای <strong>و</strong>مفصل نمايد.‏ سفيرش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یدر آستانه ی برگزاری محفل،‏ به مسک<strong>و</strong>را ‏"شما گفت:‏ <strong>و</strong> <strong>و</strong>ی آمد به نزد شمابا رهبری مامی خ<strong>و</strong>اهد دع<strong>و</strong>ت نم<strong>و</strong>ده اند.‏ درباره مسايل مهم صحبت نمايد.»(‏‎142‎‏)‏ببرک کارمل ازفر<strong>و</strong>دگاه مسک<strong>و</strong>به بيمارستانکمتيه مرکزی حزب کم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>اقع درا<strong>و</strong> بيست ر<strong>و</strong>زانتقال يافت.‏ ‏"ميچ<strong>و</strong>رينسک"‏ 5491986www.goftaman.<strong>com</strong>سپس تاشد.‏ بستریآنجا در درباقی ماند.‏ مسک<strong>و</strong> در د<strong>و</strong>ماه ديگر <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>زهای بازگشتش باگ<strong>و</strong>رباچف ملاقات کرد حزبزبان رهبر از برای نخستين بار دع<strong>و</strong>ت بهرا که ا<strong>و</strong> کم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی شنيد رهبری حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقکناره گيری از ‏«هرکداما<strong>و</strong>گفت:‏ به گ<strong>و</strong>رباچف کرد.‏ نداريم که به مطالباتمات<strong>و</strong>انايی آنرا دگرگ<strong>و</strong>نی های جهان پاسخ بائيستهزمان <strong>و</strong> البته خدمات رفيق کارمل بزرگبدهيم.‏ امرمايه گذاری <strong>و</strong>ی در سهم <strong>و</strong> <strong>و</strong> اند بیافغان-ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی د<strong>و</strong>ستی <strong>و</strong>تحکيم انقلاب هرگاه مقامب<strong>و</strong>د خ<strong>و</strong>اهد <strong>و</strong>لی عاقلانه بديل.‏ رفقای ج<strong>و</strong>انمنشی عم<strong>و</strong>می به يکی از کارکردن برای ببرک کارملگردد.‏ <strong>و</strong>اگذار به صحت خ<strong>و</strong>يشاست،‏ بايد خيلی دش<strong>و</strong>ار نيازآينده به ا<strong>و</strong> در ما بيانديشد.‏ داريم.»‏پس ازگ<strong>و</strong>رباچف رئيس اداره ا<strong>و</strong>ل کی.جی.بیکه<strong>و</strong>لاديميرکريچک<strong>و</strong>فبیجی.‏ ‎1988‎به رياست کی.‏ درسال بعداً‏ باببرک کارمل به مذکراه پرداخترسيد،‏ که به شدت ازکارمل را تا <strong>و</strong>ک<strong>و</strong>شيد دلداریملاقات باگ<strong>و</strong>رباچف ناراحت ب<strong>و</strong>د مهمترين اداره هایاين اداره از بدهد.‏ افغانستان <strong>و</strong>بی ب<strong>و</strong>د که ام<strong>و</strong>ر جی.‏ کی.‏ هشتم آن مرب<strong>و</strong>ط می شد.‏ايران به دفتر معا<strong>و</strong>ن کی.‏شبارشين"‏ ‏"لئ<strong>و</strong>نيد<strong>و</strong>ی.‏ ژنرال مقامات ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ب<strong>و</strong>داز بی يکی ديگر جی.‏ بهرا ا<strong>و</strong> تا کرد کارمل گفتگ<strong>و</strong> که با شبارشينرهبری حزب قانع نمايد.‏ از استعفا گفتم که <strong>و</strong>ضعيتصريحًا ‏«به ا<strong>و</strong> می گ<strong>و</strong>يد:‏ استهم افغانستان درحال تغيير <strong>و</strong> دنيا VladimirKhrychkov550(143)

www.goftaman.<strong>com</strong>آن فرا رسيده<strong>و</strong>کن<strong>و</strong>ن زمانکه ا<strong>و</strong> دبيرکلی را به يکی از همقطارانج<strong>و</strong>انترش بسپارد...‏ ا<strong>و</strong> مکار ب<strong>و</strong>د.‏ ا<strong>و</strong> سعیکرد <strong>و</strong>قت تلف کند <strong>و</strong> ز<strong>و</strong>دتر به کابل بازگردد.‏ <strong>و</strong>ی اص<strong>و</strong>لا م<strong>و</strong>افقت خ<strong>و</strong>د را در اينرابطه نشان داد،‏ اما گفت که بايد باهمقطارانش مش<strong>و</strong>رت کند <strong>و</strong> اين مسئله رادرنظر بگيرد که با ايجاد تغييرات چگ<strong>و</strong>نهمی ت<strong>و</strong>اند از ثبات حزب مطمئن باشد.»‏1986551(144)<strong>و</strong>قتی ببرک کارمل در ا<strong>و</strong>ل می به کابلبرگشت،‏ ‏"<strong>و</strong>لاديمير کريچک<strong>و</strong>ف"‏ رئيس ا<strong>و</strong>لاداره کی.‏ جی.‏ بی <strong>و</strong> ژنرال شبارشين بهتعقيب ا<strong>و</strong> در د<strong>و</strong>م می <strong>و</strong>ارد کابل شدند.‏آنها <strong>و</strong>ظيفه داشتند تا ناظر <strong>و</strong> شاهداستعفای ببرک کارمل از رهبری حزب <strong>و</strong> تعيننجيب االله به جانشينی ا<strong>و</strong> باشند.‏ کريچک<strong>و</strong>ف<strong>و</strong>همراهانش ساعت های مت<strong>و</strong>الی ک<strong>و</strong>شيدند تاببرک کارمل را به استعفا قانع بسازند.‏شبارشين می گ<strong>و</strong>يد <strong>و</strong>قتی کريچک<strong>و</strong>ف ازکارمل خ<strong>و</strong>است تابه آنچی که درمسک<strong>و</strong>ت<strong>و</strong>افق کرد عمل کند:‏ ‏«چهره کارمل تيرهشد.‏ ا<strong>و</strong> انکار نکرد که در مسک<strong>و</strong> بهت<strong>و</strong>افقهايی رسيده است،‏ اما ه<strong>و</strong>شدار دادکه برکناری اش ف<strong>و</strong>ران خشم <strong>و</strong>نارضايتی<strong>و</strong><strong>و</strong>اردآمدن ضربه جبران ناپذير براعتباراتحادش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی را بدنبال دارد.‏ پساز آن ا<strong>و</strong> ناگهان پريشان حال شده زبانشبند آمد <strong>و</strong>گريست،‏ ‏"مرابکشيد!‏ قربانی امکنيد!‏ من آماده مرگ،‏ زندان <strong>و</strong>شکنجهام"!‏ کارمل حرف های کريچک<strong>و</strong>ف را گ<strong>و</strong>شنداده <strong>و</strong> اجازه نمی داد حرفش راقطع کند.‏ا<strong>و</strong> به سخنان آشفته اش ادامه داد.‏ ا<strong>و</strong>www.goftaman.<strong>com</strong>ميزد،‏حرف با صدای بلندبی مهری <strong>و</strong>اقعاحتمالی م<strong>و</strong>رد تمام دلايل ديگری د<strong>و</strong>رهيکی پس از را شدن خ<strong>و</strong>د به همان نتيجه ا<strong>و</strong>لبد<strong>و</strong>ن استثنا <strong>و</strong> ميکرد <strong>و</strong>رایمحرک تصميم مسک<strong>و</strong> در می رسيد:‏ کريچک<strong>و</strong>فدارد.‏ مرزهای افغانستان قرار دلس<strong>و</strong>زی،‏ آنگ<strong>و</strong>نهبا به آرامی <strong>و</strong> بسيار <strong>و</strong>ن<strong>و</strong>ميدکه گ<strong>و</strong>يا بايک د<strong>و</strong>ست عزيز،‏ بيمار دارد،‏ به کارمل اطمينان مجددسر<strong>و</strong>کار چهره ای<strong>و</strong> ست<strong>و</strong>د را داد،‏ عزت نفس ا<strong>و</strong> <strong>و</strong>یاحترام از افتخار <strong>و</strong> با درخشان،‏ پر ترسيم کرد.»(‏‎145‎‏)‏ببرک کارمل علی رغم دلج<strong>و</strong>يی های کريچک<strong>و</strong>ف<strong>و</strong>خ<strong>و</strong>اند ت<strong>و</strong>طئه را خ<strong>و</strong>د استعفای به کدام‏«برايش <strong>و</strong>اضح نشد اظهارداشت:‏ داخلی يک د<strong>و</strong>لتام<strong>و</strong>ر اساس اتحادش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در امامستقل مداخله بی شرمانه می نمايد.‏ قاطعيت درم<strong>و</strong>ضع خ<strong>و</strong>دش باقیکريچک<strong>و</strong>ف با ‏"منشاء ابتکارمی گ<strong>و</strong>يد:‏ <strong>و</strong> می ماند صرف رفقایماسک<strong>و</strong> کابل است <strong>و</strong> در استعفا <strong>و</strong>کارمل نبايد ياری ميرساند.‏ افغان را <strong>و</strong>ظيفها<strong>و</strong> پيچيده ترنمايد.‏ ضع پيچيده را انقلاببخاطر را خ<strong>و</strong>يش جان دارد افغانستان نگهدارد."‏‏"انقلاب افغانستانکارمل پاسخ ميدهد:‏ می گ<strong>و</strong>ييد چ<strong>و</strong>ن درشما آرام بگذاريد!‏ را ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی کشته می ش<strong>و</strong>ند،‏افغانستان عساکر اين حق را ميدهدلذا اين م<strong>و</strong>ض<strong>و</strong>ع به شما بالای من تحميل نماييد.‏شرايط تان را تا را<strong>و</strong>عساکرتان ش<strong>و</strong>يد کش<strong>و</strong>رماخارج از ماخ<strong>و</strong>دازانقلاب دفاع میببريد!‏ باخ<strong>و</strong>د کنيم."‏552

www.goftaman.<strong>com</strong>پرتشنجاين صحبتدرآخرر<strong>و</strong>ز(س<strong>و</strong>م می‎1986‎‏)‏ به آن منتهیميگردد،‏ که صاحب قصر در حض<strong>و</strong>ر ژنرالهای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی استعفانامه اش را ‏(از رهبریحزب)‏ برای پلين<strong>و</strong>م در حال تشکيل کميتهمرکزی حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق افغانستان بهامضاء می رساند.»(‏‎146‎‏)‏ببرک کارمل علی رغم گفتگ<strong>و</strong>ی تلخ باژنرالان کی.‏ جی.‏ بی بر سر استعفای خ<strong>و</strong>داز رهبری حزب <strong>و</strong> اعتراض از دخالت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یدر پايان استعفا نامه خ<strong>و</strong>د ن<strong>و</strong>شت:‏‏«<strong>و</strong>ظيفه ملی <strong>و</strong> انترناسي<strong>و</strong>ناليستی خ<strong>و</strong>دميدانم تا در اين لحظه يکبار ديگر عميقترين سپاس گزاری خ<strong>و</strong>د را به رهبر حزبی <strong>و</strong>د<strong>و</strong>لتی خلق کبير ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بخاطرکمک های همهجانبه <strong>و</strong>انترناسي<strong>و</strong>ناليستی به خلق رنجکشيده ماکه بی شايبه مبذ<strong>و</strong>ل داشته اندابراز دارم.»(‏‎147‎‏)‏ببرک کارمل <strong>و</strong> سالهای تبعيد در ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی:‏‏"<strong>و</strong>لاديميرکريچک<strong>و</strong>ف"رئيس اداره ا<strong>و</strong>ل کی.‏جی.‏ بی که درماه می ببرک کارمل را<strong>و</strong>اداربه استعفاءازرهبری حزب دم<strong>و</strong>کراتيکخلق کرده ب<strong>و</strong>د،‏ در ن<strong>و</strong>مبر بارديگر بهکابل آمد تا رهبر مستعفی حزب <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لت رااز کابل به مسک<strong>و</strong> ببرد.‏ ا<strong>و</strong> به کارملگفت:«شما نياز به استراحت <strong>و</strong> معالجهداريد.‏ هرگاه شما رد نماييد،‏ دشمنان شايدشمارا بکشند.»‏ اما ببرک کارمل تهديدکريچک<strong>و</strong>ف را در برابر خ<strong>و</strong>د از جانبدشمنان ترديد کرد <strong>و</strong>گفت:‏ ‏«نه خير،‏ اکن<strong>و</strong>نتنهاد<strong>و</strong>ستان می ت<strong>و</strong>انندمرا به قتلبرسانند.»(‏‎148‎‏)‏19861986553www.goftaman.<strong>com</strong>اپارتمانی راش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی هانخستپيشين حزببرای اقامت رهبر مسک<strong>و</strong> درشهر بهدم<strong>و</strong>کراتيک خلق اختصاص دادند،‏ اما خانه ييلاقی ح<strong>و</strong>مهکه در ت<strong>و</strong>صيه کردند ا<strong>و</strong> ببرک کارمل به اينمسک<strong>و</strong> زندگی کند.‏ منطقهدر خانه که"داچه"ناميده می شد ح<strong>و</strong>مه مسک<strong>و</strong> انتقالدر يانی ب<strong>و</strong>ر"‏ ‏"سريبر ‏"<strong>و</strong>لاديميرسنگيريف"خبرنگارنظامیيافت.‏ حزبنشراتی پر<strong>و</strong>داارگان ر<strong>و</strong>زنامه که باببرکدسمبر کم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در کارمل به گفتگ<strong>و</strong> نشست اززندگی <strong>و</strong>ی دراين‏«دراين خانه د<strong>و</strong>طبقه ایخانه می ن<strong>و</strong>يسد:‏ سابقچ<strong>و</strong>ب،‏ اکن<strong>و</strong>ن رهبر ساخته شده از خانمش <strong>و</strong>يک پيش خدمت عادیافغانستان با مقامات ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی،‏ که اينزندگی می کند.‏ ضمنبرای <strong>و</strong>ی تعين نم<strong>و</strong>دند،‏ در مکان را يک مهمان عالی مقام است <strong>و</strong>ا<strong>و</strong> گفتند:‏ همه مزايای يک بازنشسته بهره گرفتهاز کارمل،‏کنيدرفيق ت<strong>و</strong>اند."استراحت می نير<strong>و</strong>ی جسمانی تان را د<strong>و</strong>باره بازيابيد،‏تحقق مام<strong>و</strong>ريت های بزرگزيرابه شمادر <strong>و</strong>لی کارمل به ز<strong>و</strong>دیانقلابی ضر<strong>و</strong>رت است."‏ خ<strong>و</strong>يش پی میم<strong>و</strong>قعيت جديد يا <strong>و</strong> به ستات<strong>و</strong> يک قفس طلايیزندانی در <strong>و</strong> اسير برد:ا<strong>و</strong> شده است.‏معرفتزمانه های ديگر،‏ من باکارمل در کابلقصرش در در مرا ا<strong>و</strong> حاصل نم<strong>و</strong>دم.‏ عجباکه <strong>و</strong>ی خيلی ز<strong>و</strong>دبه مقامشپذيرفت.‏ آدم های مشتاقخ<strong>و</strong> گرفت-‏ با به حيث رهبر با<strong>و</strong> کرد تملق <strong>و</strong>ستايش سر<strong>و</strong>کار پيدا <strong>و</strong>لیبرمسندش تکيه زد.‏ رضايت خاطر رفقایاکن<strong>و</strong>ن همه چيز دگرگ<strong>و</strong>ن شده است.‏ برش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی که مقام رهبری افغانستان را 1989554

www.goftaman.<strong>com</strong>يکدر ب<strong>و</strong>دند <strong>و</strong>ی تحميل نم<strong>و</strong>دهمقطع معين به <strong>و</strong>ی خيانت کردند؛ از<strong>و</strong>یر<strong>و</strong>برگشتانده به فرام<strong>و</strong>شی اش سپردند.‏اگرچه خانه ييلاقی کن<strong>و</strong>نی دريک دهکده باپرستيژ <strong>و</strong>اقع است،اماهيچگ<strong>و</strong>نه تفا<strong>و</strong>تی ازکه زمانی درآنزندانی درکابل ندارد اين جادر گذرانده ب<strong>و</strong>د.‏ اسارتش را دکت<strong>و</strong>ران معالجاست <strong>و</strong> خ<strong>و</strong>راک بهتر تنها بيشتر»(‏‎149‎‏)‏رادرچهارسال کارمل ببرک د<strong>و</strong>لت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یبه سربرد.‏ ‏"سريبريانی ب<strong>و</strong>ر"‏ بازگشت به کابلدراين چهارسال ا<strong>و</strong>را از که حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقدرحالی منع کرد.‏ به خص<strong>و</strong>ص جناح پرچم حزب حتا تاکن<strong>و</strong>ن درپيشين خ<strong>و</strong>يش درسالهای زندگی رهبر م<strong>و</strong>رد چيزی نگفته اند،‏ ببرکر<strong>و</strong>س ها نظارت بازگشت<strong>و</strong>سپس در آن سالها در کارمل خ<strong>و</strong>د را اسيرر<strong>و</strong>س ها‎9191‎خ<strong>و</strong>د به افغانستان در رادي<strong>و</strong><strong>و</strong>ی به حامدعلمی خبرنگار خ<strong>و</strong>اند.‏ چهار‏«من اضافه از سی گفت:‏ بی.‏ بی.‏ زندانی ب<strong>و</strong>دمچکسل<strong>و</strong>اکيا ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> سال در درباره من گزارشی به<strong>و</strong>لی هيچ خبرنگار زندانیاز <strong>و</strong>هيچ کس دنيارا نرسانيد نشر ب<strong>و</strong>دن من اطلاع نداد،خص<strong>و</strong>صاً‏ ژ<strong>و</strong>رناليستانیرا افغان می گ<strong>و</strong>ييدکه خ<strong>و</strong>د شما مانند ازر<strong>و</strong>سها می پرسيديدکه رئيس جمه<strong>و</strong>ربايد به ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی برده شدهچرا کجا است <strong>و</strong> ما است؟»(‏‎150‎‏)‏نظامیخبرنگار با که سال‎1989‎ کارمل در رسمی داشت ازپر<strong>و</strong>دا صحبت غير ر<strong>و</strong>زنامه مسک<strong>و</strong> <strong>و</strong>بیتحميل چهارسال زندگی درح<strong>و</strong>مه اعتراضاعتنايی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی هاسخن می گ<strong>و</strong>يد <strong>و</strong> اين بیپرسش های متعددی از با را خ<strong>و</strong>د ‏"داچه "555www.goftaman.<strong>com</strong>می کند:‏ ‏«مناعتنايی بياناکن<strong>و</strong>ن چهار سال درينجا ميباشم.‏ چرا درتمام اين مدت حتايکی از تاريخدانان،‏سياست مداران <strong>و</strong> يا ديپلماتان شمابه نزدمن نيامدند؟ چراحتايکنفر دربارهسرن<strong>و</strong>شت من <strong>و</strong>انديشه های من علاقمندینشان نداد؟ کجاست آن آدم هاييکهدرکابل پيک پرمی نم<strong>و</strong>دند،‏ درحال مستیاشک می ريختند <strong>و</strong> به د<strong>و</strong>ستی جا<strong>و</strong>دان ما،‏درنزدمن س<strong>و</strong>گند ميخ<strong>و</strong>ردند؟ شماچه فکرمیکنيد،‏ چرا مرا به افغانستاننميگذارند؟...‏کی <strong>و</strong> چرا ضر<strong>و</strong>رت افتاد تا مرا برکنارنمايند؟ چرامرا دراينجا نگه ميدارند؟در اين جا شرايط من غيرانسانيست:‏ غذاميدهند <strong>و</strong>اجازه گردش،‏ اما چرا آزادینميدهند؟ چرانميگذارند تا د<strong>و</strong>باره بهافغانستان برگردم؟چرا؟چرا؟چرا؟»(‏‎151‎‏)‏نگهداری ببرک کارمل از س<strong>و</strong>ی د<strong>و</strong>لت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یدرمسک<strong>و</strong> برای تحکيم پايه های رهبری نجيباالله جانشين ا<strong>و</strong>در حزب <strong>و</strong>حاکميت حزبی درجهت تحقق خاست ها<strong>و</strong>نظريات اصلاحی گ<strong>و</strong>رباچفب<strong>و</strong>د.‏ گ<strong>و</strong>رباچف می خ<strong>و</strong>است با ايجادتعديلدرسياست های حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لتآن حزب به رهبری نجيب االله نه تنهاراهبرای خر<strong>و</strong>ج نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی هم<strong>و</strong>ارش<strong>و</strong>دبلکهاين حزب باانسجام <strong>و</strong><strong>و</strong>حدت بيشترهمچناندررهبری <strong>و</strong>مح<strong>و</strong>رحاکميت قرار بگيرد.‏ اماشکلگيری ح<strong>و</strong>ادث در در<strong>و</strong>ن حزب <strong>و</strong>حاکميتدرسالهای زعامت <strong>و</strong>زمام داری نجيب االله کهدر فصل پنجم از آن به تفصيل سخنمير<strong>و</strong>د،آن خاست هارابرآ<strong>و</strong>رده نساخت.‏ ببرککارمل پس ازچهارسال زندگی در سريبريانی556

www.goftaman.<strong>com</strong>تلاشب<strong>و</strong>ر مسک<strong>و</strong> باه<strong>و</strong>ادارانش دردر<strong>و</strong>ن حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق<strong>و</strong>حاکميت حزب به کابل برگشت.‏آخرين سالهای زندگی ببرک کارمل:‏بازگشت ببرک کارمل در‎11‎ج<strong>و</strong>لایسرطان‎1370‎‏)به کابل پس ازچهارسال انز<strong>و</strong>ا<strong>و</strong>درشرايط متفا<strong>و</strong>ت ازسالهای رهبری ا<strong>و</strong>تبعيد درحزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong>حاکميت اين حزبدر<strong>و</strong>ن حزب <strong>و</strong>حاکميت حزببحران در ب<strong>و</strong>د.‏ فر<strong>و</strong>پاشی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ند يافته ب<strong>و</strong>د تشديد عرصه هایبه عمق <strong>و</strong>گسترش اين بحران در نظامی،‏اقتصادی،‏ سياسی،‏ مختلف برگشتآيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژيکی <strong>و</strong>غيره می افز<strong>و</strong>د.‏ تبعيدببرک کارمل پس ازسالهای انز<strong>و</strong>ا <strong>و</strong> هيچگ<strong>و</strong>نه اثری درکاهش اختلاف های ر<strong>و</strong>بهجناح ها<strong>و</strong>شاخه های حزب دمکراتيکتزاييد نگذاشت.‏خلق به جا منازعهتشديد گسترش رقابت <strong>و</strong>خص<strong>و</strong>مت <strong>و</strong> <strong>و</strong>نحله های مختلف حزبقدرت ميان شاخه ها در<strong>و</strong>ن جناح پرچم درمذک<strong>و</strong>ر به <strong>و</strong>يژه در سالهای پس ازخر<strong>و</strong>ج ق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>نقش ببرکاين جريان يکیکارمل پس از بازگشت در انگيز است که درنکات مهم <strong>و</strong>بحث بر از صرففصل بعدی به آن پرداخته شده است.‏ بازگشت بهنظر از نقش ببرک کارمل پس از ت<strong>و</strong>زانهکينه های درکشمکش کابل <strong>و</strong>متخاصمانه در<strong>و</strong>ن حزبی،‏ سالهای پايانفر<strong>و</strong>پاشی حاکميت حزبپس از حيات ا<strong>و</strong> سالهای تبعيد<strong>و</strong>از دم<strong>و</strong>کراتيک خلق بهتر حامدعلمی خبرنگارانز<strong>و</strong>ای ا<strong>و</strong>درمسک<strong>و</strong>نب<strong>و</strong>د.‏ سالهای نخستسی در بی.‏ بی.‏ افغان رادي<strong>و</strong> که با ببرک کارمل درتابستاندهه ن<strong>و</strong>د 20)1991557www.goftaman.<strong>com</strong>حيرتان صحبت‎1992‎درببرکخ<strong>و</strong>اند.‏ را"يتيم جنگ سرد"‏ کرد،‏ ا<strong>و</strong> دررا خ<strong>و</strong>د کارمل که سالهای پايانی عمر انز<strong>و</strong>ا<strong>و</strong>سک<strong>و</strong>ت به سربرد،‏ سک<strong>و</strong>تحيرتان با سی يک سياستبی.‏ به خبرنگار بی.‏ را خ<strong>و</strong>د گفت:‏<strong>و</strong>خ<strong>و</strong>يش راقربانی جنگ سرد خ<strong>و</strong>اند ‏«حالامن سک<strong>و</strong>ت اختيارکرده ام <strong>و</strong>اين سک<strong>و</strong>تمن در اينمن خ<strong>و</strong>دش يک سياست است.‏ منطقه د<strong>و</strong>رافتاده صرف به خاطر آن زندگیمی کنم که می خ<strong>و</strong>اهم درافغانستان باشم<strong>و</strong>طنافغانستان بميرم.‏ <strong>و</strong>درافغانستان <strong>و</strong>طنشرايطی که امر<strong>و</strong>زدر محب<strong>و</strong>ب همه ماست.‏ صرف ماقربانی جنگآمده آمدنی ب<strong>و</strong>د.‏ کن<strong>و</strong>نی کش<strong>و</strong>رسختمن ازشرايط سردشديم.‏ برای <strong>و</strong>طنم گريهر<strong>و</strong>زها هستم <strong>و</strong> متأثر ايرانی کهن<strong>و</strong>يسنده ميکنم.»(‏‎152‎‏)‏مصطفی دانش خبرنگار<strong>و</strong>ازمبارزان متمايل <strong>و</strong>متعلق به جنبشخ<strong>و</strong>د سالهای رهبریدر <strong>و</strong> چپ ايران شمرده می ش<strong>و</strong>د کاخ رياستدر ببرک کارمل باا<strong>و</strong>بارها نشسته است،‏ ا<strong>و</strong>جمه<strong>و</strong>ری کابل به گفتگ<strong>و</strong> حيرتانسالراهنگام ملاقات در ب<strong>و</strong>دکه مقدر خاطره تلخی می خ<strong>و</strong>اند <strong>و</strong>قتی ببرک کارملفرام<strong>و</strong>ش ش<strong>و</strong>د.‏ ديرياز<strong>و</strong>د ‏«بزرگترينبه خبرنگارنامبرده می گ<strong>و</strong>يد:‏ که هيچدرسی که در زندگی گرفتم اين ب<strong>و</strong>د به اتکای نير<strong>و</strong>ی خارجی بهکش<strong>و</strong>ری نميت<strong>و</strong>اند پيشرفت دست يابد.‏استقلال <strong>و</strong> آزادی <strong>و</strong> گذاشتاحترام مردم اراده به بايد هرملتی ر<strong>و</strong>ی<strong>و</strong>ازاستقلال کش<strong>و</strong>ردفاع کرد.‏ پای خ<strong>و</strong>دبايستد.»،‏ مصطفی دانش اين پرسش‏«آيا اين درس برایکه:‏ رامطرح می کند سياسی رانده شده،‏صحنه از که کسی 1995 در558

www.goftaman.<strong>com</strong><strong>و</strong>خائن"‏ برمهر"مزد<strong>و</strong>رپيشانی اش خ<strong>و</strong>رده <strong>و</strong>حالا درآستانه مرگقرار گرفته ب<strong>و</strong>د،‏ می ت<strong>و</strong>انست فايده ایداشته باشد؟»‏خبرنگارنامبرده دراين آخرين ملاقات <strong>و</strong>گفتگ<strong>و</strong> باببرک کارمل چنين تص<strong>و</strong>يری از ا<strong>و</strong>ارائه می کند:‏ ‏«<strong>و</strong>قتی در برابر رئيسجمه<strong>و</strong>ر پيشين قرار گرفتم ابتدا ا<strong>و</strong> رانشناختم.‏ پيرمردی فرس<strong>و</strong>ده <strong>و</strong>درهم شکستهدر برابرم ظاهرشد که بيماری سرطان برا<strong>و</strong> چنگ انداخته ب<strong>و</strong>د.‏ درسالهای پيشينبيش از ده بار درکاخ ارگ پای صحبت ا<strong>و</strong>نشسته ب<strong>و</strong>دم.‏ ا<strong>و</strong> در جنگ سرد به عن<strong>و</strong>انيکی از مهره های مهم بل<strong>و</strong>ک شرق،‏ اعتبارزيادی داشت.‏ در آن ديدارها با ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>هيئجان <strong>و</strong> اعتماد به نفس بی پايان ازاهداف <strong>و</strong>نقشه های خ<strong>و</strong>د حرف می زد.‏ کارملاز ديدار من شگفت زده است.‏ چهره گرفتهاش بازمی ش<strong>و</strong>د.‏ <strong>و</strong>مثل يارگمشده درآغ<strong>و</strong>شممی گيرد.‏ فکرمی کنم تنها ر<strong>و</strong>زنامهنگاری ب<strong>و</strong>دم که درآن ر<strong>و</strong>زهای تيره <strong>و</strong>تاربه سراغش رفته ب<strong>و</strong>دم.‏ همه ترکش کردهب<strong>و</strong>دند.‏ ديگر نه از پزشکان مخص<strong>و</strong>ص ر<strong>و</strong>سخبری ب<strong>و</strong>د <strong>و</strong> نه از صدها فرمانده <strong>و</strong>ژنرالی که ر<strong>و</strong>زگاری احاطه اش کردهب<strong>و</strong>دند.‏ ا<strong>و</strong>همه چيز را از دست داده ب<strong>و</strong>د <strong>و</strong>با خفت <strong>و</strong>خاری به اين شهر د<strong>و</strong>ر افتادهتبعيد شده است.‏ اتحادجماهير ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی تاآنجا که ت<strong>و</strong>انست از ا<strong>و</strong> بهره برداری کرد،‏اما امر<strong>و</strong>ز ا<strong>و</strong>مطر<strong>و</strong>د شده،‏ حتی از دادان<strong>و</strong>يزای سفر به ا<strong>و</strong> خ<strong>و</strong>د داری می کند.‏ درمصاحبه هايم با کارمل،‏ در سال های‎1980‎تا ‎1986‎هميشه <strong>و</strong>يکت<strong>و</strong>رپليچکا سرمشا<strong>و</strong>ر559www.goftaman.<strong>com</strong>راکنارا<strong>و</strong>میش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یدربرابرکارمل سرخمظاهر در ا<strong>و</strong> ديدم.‏ می کرد،‏ امابه <strong>و</strong>اقع برا<strong>و</strong>فرمان میبرا<strong>و</strong> طريق راند،<strong>و</strong>از کرد.‏می حک<strong>و</strong>مت سراسرکش<strong>و</strong>رافغانستان د<strong>و</strong>ران زمام داری کارمل به همان نح<strong>و</strong>یپايان يافت که آغازگشته ب<strong>و</strong>د:بااراده<strong>و</strong>دخالت مستقيم ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی.»(‏‎153‎‏)‏ببرک کارمل اندکی پس ازبازگشت به کابلکه د<strong>و</strong>لت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق به رهبرینجيب االله فر<strong>و</strong>پاشيد،‏ به شهرک مرزی حيرتانسه سال را<strong>و</strong>لايت بلخ رفت <strong>و</strong>بيشتر از در سپسبه سربرد.‏ با انز<strong>و</strong>ا<strong>و</strong>بيماری درآنجا برای تدا<strong>و</strong>ی به مسک<strong>و</strong>انتقال يافت <strong>و</strong>درجنازه اش رادرمسک<strong>و</strong> <strong>و</strong>فات کرد.‏ سال‎1996‎ جناح پرچم حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقه<strong>و</strong>اداران آنجادفندر <strong>و</strong> به حيرتان انتقال دادند کردند.‏ر<strong>و</strong>يکردها:‏1- ببرک کارمل در راه تحکيم حاکميت خلق،‏مجم<strong>و</strong>عه ی بيانيه ها <strong>و</strong>ن<strong>و</strong>شته هام<strong>و</strong>ٔسسه نشراتی کميته مرکزی حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق افغانستان،‏ ص2- همان مآخذ،‏ ص<strong>و</strong>لاديميرسنگير<strong>و</strong>ف،‏ مصاحبه باکارمل،‏ترجمه فياض نجيمی بهرمان،‏ سايتديدگاهwww.didgah.de‏.‏ببرک کارمل در راه تحکيم حاکميت خلق،‏ص5- همان مآخذ،‏ ص6- درپشت پرده های جنگ افغانستان،‏ ص‎30‎‏.‏–1359.3560.4.263،1358-3-4.18

www.goftaman.<strong>com</strong>561-7ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یتجا<strong>و</strong>ز حقيقتبرافغانستان،‏ ص‎214‎‏.‏افغانستان،‏ ص8- جنگ در <strong>و</strong>مقا<strong>و</strong>متتجا<strong>و</strong>زش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ‎9‎‏-افغانستان،‏ مجاهدين،‏ صافغانستان درمنگنه ژئ<strong>و</strong>پ<strong>و</strong>لتيک،‏ ص.244.169-10.7711- افغانستان درپنج قرن اخير،‏ جلدس<strong>و</strong>م،‏ص12- ارتش سرخ درافغانستان،‏ ص‎123‎‏.‏13- افغانستان درقرن بيستم،‏ صر<strong>و</strong>زنامه ی آزادی،‏ ارگان نشراتی1370، برگردان مصاحبه ی ببرکسازا،‏ جدی کارمل ازهفته نامه ی شپيگل چاپ آلمان.‏15- حقيقت تجا<strong>و</strong>زش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی برافغانستان،‏<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>يدادهایسياسی ‎16‎‏-يادداشتهای تاريخی،‏ صانتنی هايمن،‏ افغانستان زيرسلطهش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی،‏ ص‎18‎‏-درس های تلخ <strong>و</strong>عبرت انگيزافغانستان،‏ص‎117‎‏.‏19- آش<strong>و</strong>ب بيگانگان،‏ ص20- نگاهی به تاريخ حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقافغانستان،‏ صراه تحکيم حاکميت خلق،‏21- ببرک کارمل در ص‎8‎‏.‏22- همان مآخذ،‏ ص<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>يدادهایسياسی يادداشتهای تاريخی،‏ صاخيردهه درسه ارد<strong>و</strong><strong>و</strong>سياست افغانستان،‏ ص.291.296109 تا .124.9..107.272634.252.640.160-14-17-23-24www.goftaman.<strong>com</strong>562-25يادداشتهایسياسی <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>يدادهای تاريخی،‏ ص‎650‎<strong>و</strong>سياست درسه دهه اخير،‏ صراه تحکيم حاکميت خلق،‏27- ببرک کارمل در صسريبريانیاسير شما،‏ د<strong>و</strong>ست <strong>و</strong>فادار ب<strong>و</strong>ر،‏خلق<strong>و</strong>ز<strong>و</strong>ال حزب دم<strong>و</strong>کراتيک ظه<strong>و</strong>ر مرکزنشراتیپشا<strong>و</strong>ر،‏ چاپ افغانستان،‏ فضل،‏ سالآرشيف تل<strong>و</strong>يزي<strong>و</strong>ن د<strong>و</strong>لتی افغانستان،‏نخستين کنفرانس مطب<strong>و</strong>عاتی ببرک کارملمنشی عم<strong>و</strong>می کميته مرکزی حزب دم<strong>و</strong>کراتيکخبرنگاران داخلی <strong>و</strong>خلق افغانستان با خارجی،‏راه تحکيم حاکميت خلق،‏31- ببرک کارمل در ص32- ارتش سرخ درافغانستان،‏ صافغانستان،‏حقيقت تجا<strong>و</strong>زش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بر ص‎212‎‏.‏34- م<strong>و</strong>ٔمن،‏ پ<strong>و</strong>هنياربشير،‏ حزبی که من میشناسم،‏35- فلم مستندد<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ز پی درپی.‏راکتمانحقايق ازهالند،‏ جمشيد نبايدکرد،‏ر<strong>و</strong>زنامه ی حقيقت انقلاب ث<strong>و</strong>ر،‏ شماره ی284، نمبر مسلسلافغانستان گذرگاه کش<strong>و</strong>رگشايان،‏ ص.250.138.(1999)، ص.76.136526- ارد<strong>و</strong>.347-28.www.didgah.de-291377 خ<strong>و</strong>رشيدی14 جدی 1358 خ<strong>و</strong>رشيدی.‏.www.payamewatan.<strong>com</strong>.www.hezbewatan.<strong>com</strong>11 اسد،1496.18-30-33-36-37-38.187-39ببرک کارمل درخلق،ص.341راه تحکيم حاکميت

.331www.goftaman.<strong>com</strong>563-40مآخذ،صهمان41- همان مآخذ،‏ ص 323 از بيانيه ی کارملدر ضيافت کاخ کرملين به استقبال ازهيئات افغانی42- فلم مستند د<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ز پی درپی43- ببرک کارمل در راه تحکيم حاکميت خلق،‏ص44- فلم مستند د<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ز پی درپی.‏45- افغانستان،‏ جنگ،‏ سياست <strong>و</strong>جامعه،‏ ص.24 ميزان .1359.56.3.61راه تحکيم حاکميت خلق،‏46- ببرک کارمل در صافغانستان،‏ ص47- ارتش سرخ در افغانستان،‏ ص‎24‎‏.‏48- ت<strong>و</strong>فان در افغانستان،‏ ص49- جنگ در اندرزها،‏ر<strong>و</strong>مان،‏ خليل،‏ درس ها <strong>و</strong> کابل اسد‎1382‎‏.‏اندازکابل،‏ ببرک کارمل بر از تسلسل قدرت قبيله سالاری درافغانستان،‏سيايت آريايی.‏ق<strong>و</strong>لاز استادلبيب اين مطالب را عبدايدکلکانی به اين نگارنده بيانازلبيب جمعه م<strong>و</strong>ص<strong>و</strong>ف استاد داشت.‏ شرعيات دانشگاهاستادان فاک<strong>و</strong>لته ی ششاز کابل ب<strong>و</strong>د که با سپری کردن بيشتر زندانهای خاد <strong>و</strong>در سال دردهه ی هشتاد درميانیپا زندان پلچرخی با دخالت <strong>و</strong> سازمان عف<strong>و</strong> بين الملل بااز ‏"ارماک<strong>و</strong>را"‏ استادان محب<strong>و</strong>س دانشگاهاز چند تن ديگر آزادی يافت.‏اسماعيل پ<strong>و</strong>لاد،‏ پيرام<strong>و</strong>ن شکست سک<strong>و</strong>تکلکانی،‏ سايت آريايی.‏مرگ مجيد درم<strong>و</strong>رد .153.292-5051- آذر-52-53www.goftaman.<strong>com</strong>564-54يادداشتهایسياسی <strong>و</strong> ر<strong>و</strong>يدادهای تاريخی،‏ ص55- جنگ در افغانستان،‏ صافغانستان،‏ جنگ،‏ سياست <strong>و</strong> جامعه،‏ص‎113‎‏.‏57- افغانستان درمنگنه ژئ<strong>و</strong>پ<strong>و</strong>لتيک،‏ ص452003.651.290-56.-58افغانستان،‏ جنگ،‏ جامعه <strong>و</strong> سياست،‏ص‎97‎‏.‏<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>الجی،‏ اسداالله،‏ درافغانستان چهميگذشت،‏ چاپ د<strong>و</strong>م،‏ پاکستان سال‎1378‎ ص‎10‎‏.‏به اين نگارنده در اکت<strong>و</strong>بردرکش<strong>و</strong>ر هالند.‏61- درپشت پرده های جنگ افغانستان،‏ ص.15262- استاد لبيب به اين نگارنده.‏-59-6063- افغانستان،‏ جنگ،‏ سياست <strong>و</strong>.113جامعه،‏ ص64- افغانستان در قرن بيستم،‏ ص 303.ظه<strong>و</strong>ر <strong>و</strong> ز<strong>و</strong>ال حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقافغانستان ، جلد د<strong>و</strong>م،ص<strong>و</strong> سياست درسه دهه ی اخير قرنافغانستان،‏ صافغانستان گذرگاه کش<strong>و</strong>رگشايان،‏ ص.139.322-6566- ارد<strong>و</strong>-67.188-68جنگ های افغانستان از‎1979‎الی‎1989‎‏،‏ص‎74‎‏.‏ياد داشتهای سياسی <strong>و</strong> ر<strong>و</strong>يداد هایتاريخی،‏ صدرپشت پرده های جنگ افغانستان،‏ص‎31‎‏.‏.712-69-70

www.goftaman.<strong>com</strong>565-71داشتهایيادسياسی <strong>و</strong> ر<strong>و</strong>يداد های تاريخی،‏ صارد<strong>و</strong> <strong>و</strong> سياست درسه دهه اخيرافغانستان،‏ ص‎305‎‏.‏افغانستان،‏ تجا<strong>و</strong>زش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> مقا<strong>و</strong>متمجاهدين،‏ ص<strong>و</strong> جهاد،‏ صاندره بريگي<strong>و</strong>ا<strong>و</strong>الي<strong>و</strong>ه ر<strong>و</strong>ا،‏ جنگافغانستان،‏ دخالت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>نهضت مقا<strong>و</strong>مت،‏ترجمه اب<strong>و</strong>الحسن سر <strong>و</strong>مقدم،‏ چاپ ايران،‏ ص.708.40.194-72-7374- سيا-75.18376- يادهایر<strong>و</strong>يداد داشتهای سياسی <strong>و</strong> تاريخی،‏ صازسالافغانستان های جنگ ‎1979‎الی‎1989‎‏،‏ صکش<strong>و</strong>رگشايان،‏گذرگاه افغانستان ص‎188‎‏.‏افغانستان،‏ جنگ،‏ سياست <strong>و</strong>جامعه،‏ص‎98‎‏.‏فغانستان،‏ ص‎85‎‏.‏80- ارتش سرخ در سياست درسه دهه اخير<strong>و</strong> ارد<strong>و</strong> افغانستان ص‎246‎‏.‏پيرسان لي<strong>و</strong>ر،‏جديد ق<strong>و</strong>می افغانستان،‏ ترجمه اب<strong>و</strong>لحسن سرافغانستان اق<strong>و</strong>ام ک<strong>و</strong>چ نشينی،‏قدمقدم،‏ <strong>و</strong> به ک<strong>و</strong>شش دکتر محمدحسين پاپلی يزدی،‏ چاپايران،‏ سال‎1372‎ خ<strong>و</strong>رشيدی،‏ ص‎205‎‏.‏پشت پرده افغانستان،‏ صبازگشت سپاهيانافغانستان پس از ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی،‏ ص،Pierre Centlivres نقشه.76.58.701.40-77-78-79-81-82-83-84www.goftaman.<strong>com</strong>566-85عساکرما راپایبه افغانستان کشانيدند،‏ مصاحبه<strong>و</strong>ارينک<strong>و</strong>ف برگردان هار<strong>و</strong>ن اميرزاده،‏سايت پيمان ملی.‏ارد<strong>و</strong> <strong>و</strong> سياست درسه دهه اخيرافغانستان،‏ ص87- افغانستان،‏ جنگ،‏ سياست <strong>و</strong> جامعه،‏ ص.137.-868788- جنگ های افغانستان ازسال1979 الی،1989 ص .57در 89-ص‎215‎‏.‏پشت پرده های جنگ افغانستان،‏By:Janes Defence Weekly, June22-1985 P-1228- -901233.100Power Struggle in the Hindu Kush; Lt Gen(Retd) -92.Kamal Matinuddin P-1.93- ارتش91- ارتش سرخ درافغانستان،‏ صسرخ در94- حقيقت تجا<strong>و</strong>ز.92افغانستان،‏ ص‎87‎ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی برافغانستان،‏ صافغانستان،‏ ص‎276‎‏.‏95- جنگ در جنگ های افغانستان از‎1979‎الی‎1989‎‏،‏ص‎116‎‏.‏افغانستان،‏ ص97- جنگ در 98- همان مآخذ،‏ صسياست درسه دهه اخيرارد<strong>و</strong> <strong>و</strong> افغانستان،‏ ص‎235‎‏.‏جامعه،‏سياست <strong>و</strong> افغانستان،‏ جنگ،‏ ص‎80‎‏.‏افغانستان،‏ ص101- جنگ در 102- همان مآخذ،‏ ص.298.258.285.283-96-99-100

www.goftaman.<strong>com</strong>567-103ببرکتحکيم حاکميت خلق ص104- افغانستان در.529.82105- حقيقت تجا<strong>و</strong>ز ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بر.283-106کارمل درراهمنگنه ژئ<strong>و</strong>پ<strong>و</strong>لتيک،‏ صافغانستان،‏ صماي<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ف،‏ ژنرال الکساندر،‏ درافغانستان چه ميگذشت،‏ مترجم فارسي دري،‏ع صفا ، چاپ پشا<strong>و</strong>ر اسد107- افغانستان در منگنه ژئ<strong>و</strong>پ<strong>و</strong>ليتيک،‏ ص،1379 ص .5.63-108گر<strong>و</strong>م<strong>و</strong>ف،‏ بر<strong>و</strong>س،‏ ارتش سرخ درافغانستان،‏ برگردان به فارسی،‏عزيزآريانفر،‏ صدرپشت پرده های جنگ افغانستان،‏ص‎85‎‏.‏110- ديه گ<strong>و</strong>ک<strong>و</strong>رد<strong>و</strong><strong>و</strong>ز،‏ سليگ اس.هاريس<strong>و</strong>ن،‏پشت پرده افغانستان،‏ مترجم:‏ اسدااللهشفايی،‏ چاپ تهران،‏ انتشارات بين المللیالهدی،‏ چاپ ا<strong>و</strong>ل خ<strong>و</strong>رشيدی،‏ ص‎210‎‏.‏111- افغانستان،‏ جنگ،‏ سياست <strong>و</strong> جامعه،‏ ص.1531379-109.69112- درپشت پرده های جنگ افغانستان،‏ ص.163113- همان مآخذ،‏ ص‎113‎‏.‏114- همان مآخذ،‏ ص‎135‎‏.‏گر<strong>و</strong>گانهای تاريخ،‏ بخش ا<strong>و</strong>ل،‏ مر<strong>و</strong>ز<strong>و</strong>ف،‏سايت فارسی ر<strong>و</strong>،‏www.farsi.ru‏.‏116- افغانستان،‏ تجا<strong>و</strong>ز ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> مقا<strong>و</strong>متمجاهدين،‏ ص.219-115www.goftaman.<strong>com</strong>568-117درسهایانگيزافغانستان،‏ صدرپشت پرده های.140.117.714-118.108-120-121122- يادتلخ<strong>و</strong>عبرتجنگ افغانستان،‏119- همان مآخذ،‏ صمصاحبه با گ<strong>و</strong>رباچف،‏ ترجمه از فياضنجيمی.‏مصالحه ملی انديشه ای درميانخيالات،‏ فياض نجيمی،‏ سايت ديدگاه.‏داشتهای سياسی <strong>و</strong> ر<strong>و</strong>يداد هایتاريخی،‏ ص123- <strong>و</strong>لاديميرسنگيريف،‏ د<strong>و</strong>ست <strong>و</strong>فادار شما،‏ترجمه ازفياض نجيمی بهرمان،‏ سايت ديدگاه،www.didgah.de اين صحبت غيررسمی خبرنگارنظامی اسبق ر<strong>و</strong>زنامه ی پر<strong>و</strong>دا باببرکمجله ر<strong>و</strong>سی بنام‎1989‎در سال کارمل در شما بهدرعن<strong>و</strong>ان د<strong>و</strong>ست <strong>و</strong>فادار ‏"اگني<strong>و</strong>ک"‏ يافت.‏قلم خبرنگارمذک<strong>و</strong>ر انتشار هایر<strong>و</strong>يداد داشتهای سياسی <strong>و</strong> تاريخی،‏ ص125- پشت پرده افغانستان،‏ صسياست درسه دهه اخيرارد<strong>و</strong> <strong>و</strong> افغانستان،‏ ص‎395‎‏.‏بازگشت سپاهيان127- افغانستان پس از ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی،‏ صدنادزه،‏ چرخ تاريخدش<strong>و</strong>ار اد<strong>و</strong>ار ر<strong>و</strong>سی بهدرحرکت ب<strong>و</strong>د،‏ برگرداننده از فياض نجيمی بهرمان،‏ سايتفارسی دری:‏ ديدگاهر<strong>و</strong>يدادهای<strong>و</strong> سياسی ياداشتهای تاريخی،‏.207.714.28.www.didgah.de.714124- ياد-126-128-129

.www.goftaman.<strong>com</strong>569-130مآخذ،‏ ص‎715‎همان131- پشت پرده افغانستان،‏ ص‎208‎‏.‏‎132‎‏-سايت ديدگاه.‏133- همان مآخذ،‏ صاجلاس ف<strong>و</strong>قبيانيه ببرک کارمل در جمه<strong>و</strong>ریانقلابی ش<strong>و</strong>رای <strong>و</strong>سيع <strong>و</strong> العاده عقربدم<strong>و</strong>کراتيک افغانستان،‏ اصالتت<strong>و</strong>ماس کنی،‏ خيانت به135- ر<strong>و</strong>جرکيران <strong>و</strong> اتحادفر<strong>و</strong>پاشی پرده پس س<strong>و</strong>سياليزم علی عم<strong>و</strong>يی،‏ چاپمحمد ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی،‏ مترجم:‏ خ<strong>و</strong>رشيدی،‏ ص‎203‎‏.‏تهران،‏ سال سياست درسه دهه اخير<strong>و</strong> ارد<strong>و</strong> افغانستان،‏ ص‎308‎‏.‏هایر<strong>و</strong>يداد داشتهای سياسی <strong>و</strong> تاريخی،‏138- همان مآخذ،‏ صافغانستان،‏‎139‎‏-درسهای تلخ <strong>و</strong>عبرت انگيز صخ<strong>و</strong>نينر<strong>و</strong>ز د<strong>و</strong> دستگيرپنجشيری،‏ تاريخ،‏ سايت آريايی.‏شما،‏141- د<strong>و</strong>ست <strong>و</strong>فادار 142- همان مآخذ،‏ بخش د<strong>و</strong>م.‏143- همان مآخذ.‏‎144‎‏-پشت پرده افغانستان،‏ ص145- همان مآخذ،‏ ص‎211‎146- د<strong>و</strong>ست <strong>و</strong>فادار شما.‏ث<strong>و</strong>رانقلاب حقيقت ر<strong>و</strong>زنامه ث<strong>و</strong>ر‎1365‎ خ<strong>و</strong>رشيدی.‏148- د<strong>و</strong>ست <strong>و</strong>فادارشما،‏ قسمت د<strong>و</strong>م.‏149- همان مآخذ.‏1364، سايت1518.www.didgah.de.210.210..725.www.esalat.org1385-134-136137- ياد.726.150-140-147ها،‏www.goftaman.<strong>com</strong>570-150<strong>و</strong>خاطرهسفرهاص‎209‎‏.‏151- د<strong>و</strong>ست <strong>و</strong>فادارشما.‏<strong>و</strong>خاطره ها،‏ ص‎211‎‏.‏153- سايت فارسی بی.‏ بی.‏ سی.‏152- سفرها

www.goftaman.<strong>com</strong>فصل پنجمشکستِ‏ تجا<strong>و</strong>ز<strong>و</strong>برگشِت"انقلاب"‏نجيب االله در رهبری حزب <strong>و</strong>حاکميت:‏سالهای رهبری نجيب االله در حزب دم<strong>و</strong>کراتيکخلق سالهای مهم <strong>و</strong>حادثه خيز در تاريخحزب مذب<strong>و</strong>ر <strong>و</strong>حاکميت آن است.‏ از مباحثمهم اين د<strong>و</strong>ران صع<strong>و</strong>د <strong>و</strong> ز<strong>و</strong>ال نجيب االله ازرهبری حزب <strong>و</strong>حاکميت حزبی،‏ خر<strong>و</strong>ج ق<strong>و</strong>ایش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> فر<strong>و</strong>پاشی حاکميت حزب است که دراين فصل م<strong>و</strong>رد تبيين <strong>و</strong> بررسی قرار میگيرد.‏ نجيب االله علی رغم آنکه به تلاشفرا<strong>و</strong>انی درجهت تعديل برنامه <strong>و</strong>آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژی حزب <strong>و</strong> تغير ساختار قدرت دستزد،‏ اين تلاش ها نه تنها به بقایحاکميت حزب نيانجاميد،‏ بلکه از تشديد<strong>و</strong>گسترش تفرقه <strong>و</strong>خص<strong>و</strong>مت در<strong>و</strong>ن حزبی جل<strong>و</strong>گيرینکرد.‏ در <strong>و</strong>اقع گسترش اين تعارضاتدر<strong>و</strong>نی،‏ حزب <strong>و</strong>حاکميت حزبی را بس<strong>و</strong>یاضمحلال <strong>و</strong> فر<strong>و</strong>پاشی برد؛ هر چند کهم<strong>و</strong>ٔلفه های ز<strong>و</strong>ال <strong>و</strong> اضمحلال حاکميت حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق به ع<strong>و</strong>امل مختلف <strong>و</strong> متعددداخلی <strong>و</strong> خارجی بر ميگردد.‏ در اين مبحثپرسش های متعددی م<strong>و</strong>رد تحليل <strong>و</strong> پاسخقرار می گيرند.‏ نجيب االله چگ<strong>و</strong>نه به رهبریحزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong>حاکميت آن حزبرسيد؟ نقش ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها در اين م<strong>و</strong>رد چگ<strong>و</strong>نهارزيابی می ش<strong>و</strong>د؟ آيا خر<strong>و</strong>ج نير<strong>و</strong>هایش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی از افغانستان بازتابی از شکستيک تجا<strong>و</strong>ز ب<strong>و</strong>د؟ انقلاب ث<strong>و</strong>ر چرا به شکستانجاميد <strong>و</strong> حاکميت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقچرا فر<strong>و</strong>پاشيد؟ سياست <strong>و</strong> عملکرد نجيب االله571www.goftaman.<strong>com</strong><strong>و</strong> د<strong>و</strong>لت چگ<strong>و</strong>نهدر رهبری حزببرررسی می ش<strong>و</strong>د؟ نقش ا<strong>و</strong> به عن<strong>و</strong>ان آخرينرهبر حزب مذک<strong>و</strong>ر <strong>و</strong> حاکميت حزب در اينفر<strong>و</strong>پاشی چه ب<strong>و</strong>د؟ ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها در اينفر<strong>و</strong>پاشی چه نقش <strong>و</strong> تأثيری داشتند؟ <strong>و</strong>572. ...د<strong>و</strong>لت:‏حزب <strong>و</strong> رهبری در مراحل صع<strong>و</strong>د دانشج<strong>و</strong>یکه سالنجيب االله در به عض<strong>و</strong>يت جناح پرچمدانشگاه طب ب<strong>و</strong>د حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق به رهبری ببرک کارملدهه دم<strong>و</strong>کراسی<strong>و</strong>ی در آمد.‏ در ميتينگ هایمبارزات خيابانی <strong>و</strong> در <strong>و</strong> <strong>و</strong>فعالان حزب شمرده می شد اين جناح از درتمام سالهای فعاليت مبارزاتی خ<strong>و</strong>د در حاکميت حزبد<strong>و</strong>ره سپس در جناح پرچم <strong>و</strong> ه<strong>و</strong>اداران جدی ببرکدم<strong>و</strong>کراتيک خلق از سرنگ<strong>و</strong>نی<strong>و</strong>قتی کارمل پس از کارمل ب<strong>و</strong>د.‏ حاکميتحک<strong>و</strong>مت امين که به رهبری حزب <strong>و</strong> در نخستين همآيش سراسریحزبی دست يافت <strong>و</strong> بس<strong>و</strong>یپايتختنمايندگان حزب در سخرانی آمد،‏ نجيب االله انانسر همآيشميز تغيربا شعری را ا<strong>و</strong> استقبال از در اشاره بهدر <strong>و</strong>اژه هايش قرائت کرد <strong>و</strong> کارمل گفت:‏رايگان ندادفلکش را سفيد م<strong>و</strong>ی اين رشته رابه نقدج<strong>و</strong>انی خريده استاين کنفرانس حزبی برای تعيين رهبری حزبم<strong>و</strong>قعيت ببرک<strong>و</strong>اقع برای تأييد در <strong>و</strong> حاکميترهبری حزب <strong>و</strong> در کارمل که عملا نجيبيافته ب<strong>و</strong>د.‏ داشت تد<strong>و</strong>ير حزبی قرار کميته مرکزی حزبآن زمان عض<strong>و</strong> االله در به اين مقامسال‎1977‎ که در ب<strong>و</strong>د (1964-1973)(1981)(1344)1965(1356)

www.goftaman.<strong>com</strong>يافته ب<strong>و</strong>د.‏حزبی دستسپس ا<strong>و</strong> در سال به عض<strong>و</strong>يت بير<strong>و</strong>یسياسی حزب ارتقاء يافت <strong>و</strong> در همين <strong>و</strong>قتبه حيث منشی تشکيلات حزبی به ع<strong>و</strong>ضن<strong>و</strong>راحمدن<strong>و</strong>ر تعين شد.‏در حالی که نجيب االله مراحل صع<strong>و</strong>د در حزبرا تحت رهبری کارمل <strong>و</strong> درظاهر با حمايت<strong>و</strong>م<strong>و</strong>افقت ا<strong>و</strong> پيم<strong>و</strong>د،‏ نکته قابل پرسش <strong>و</strong>بحث چگ<strong>و</strong>نگی رابط ا<strong>و</strong> با ببرک کارمل <strong>و</strong>م<strong>و</strong>قف کارمل در م<strong>و</strong>رد صع<strong>و</strong>د نجيب االله تادسترسی به عض<strong>و</strong>يت بير<strong>و</strong>ی سياسی <strong>و</strong> منشیتشکيلات حزبی <strong>و</strong>سرانجام رهبری حزب است.‏سلطان علی کشتمند عض<strong>و</strong>يت نجيب االله را دربير<strong>و</strong>ی سياسی <strong>و</strong> سپس منشی تشکيلات حزبینتيجه ‏"سازش ميان طرفهای معين"‏ دردر<strong>و</strong>ن حزب ميداند<strong>و</strong> ازندامت کارمل مبنیبر م<strong>و</strong>افقتش با ارتقای نجيب االله به مقامبالای حزب سخن می گ<strong>و</strong>يد:‏ ‏«مسئله عمدهتعيين يک تن اعضای بير<strong>و</strong>ی سياسی بحيثمنشی تشکيلات حزبی بجای ن<strong>و</strong>راحمدن<strong>و</strong>ر ب<strong>و</strong>د.‏چندين کانديد برای اين پست <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د داشت،‏<strong>و</strong>لی کارمل با <strong>و</strong>صف احتياط های لازم بعدها معترف ب<strong>و</strong>دکه در م<strong>و</strong>رد ابراز م<strong>و</strong>افقتبه تعيين نجيب االله به اين پست اشتباهکرده ب<strong>و</strong>د.‏ کارمل بر پايه گرايش هایجديد خ<strong>و</strong>يش معتقد ب<strong>و</strong>د که در چنين مقامیبايد يک تن پشت<strong>و</strong>ن بی تعصب <strong>و</strong> در عينزمان پری <strong>و</strong>فادار تعيين گردد.‏ درآنزمان نجيب االله حايز چنين خص<strong>و</strong>صيتی ب<strong>و</strong>د.‏اگر چه پس از پايان يک جلسه خيلی مهم<strong>و</strong> سر ن<strong>و</strong>شت ساز قبل از پلين<strong>و</strong>م شانزدهمکميته مرکزی در نظر داشت که م<strong>و</strong>افقتخ<strong>و</strong>د را به انتقال نجيب االله از خاد به1983573www.goftaman.<strong>com</strong>بازگيرد،‏ <strong>و</strong>لیدارالانشاءنا<strong>و</strong>ه ريخته ب<strong>و</strong>د.»(‏‎1‎‏)‏ديگرآب از ميرصاحب کار<strong>و</strong>ال عض<strong>و</strong>بير<strong>و</strong>ی سياسیاما سالهای نخست رهبریحزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق در مرب<strong>و</strong>ط جناح خلق نقش ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>يهانجيب االله <strong>و</strong> نجيب االله به مقام بلند حزبیصع<strong>و</strong>د در را به ق<strong>و</strong>لتعين کننده تلقی می کند.‏ مهم <strong>و</strong> صددعلی رغم تلاش ببرک کارمل که در ا<strong>و</strong> بريالی به جایمحم<strong>و</strong>د بردن برادرش بالا عض<strong>و</strong>يت نجيب االله در بير<strong>و</strong>ینجيب االله ب<strong>و</strong>د کميته مرکزی برایدارالانشاء سياسی <strong>و</strong> ن<strong>و</strong>يسد:‏می کار<strong>و</strong>ال شد.‏ تحميل ا<strong>و</strong> ‏«دربرابرپيشنهادببرک کارمل،‏ ن<strong>و</strong>راحمدن<strong>و</strong>ر،‏زيریمحمد <strong>و</strong>صالح کشتمند علی سلطان نجيب االله نيز<strong>و</strong> ابرازمخالفت می نمايند <strong>و</strong>زيرین<strong>و</strong>ر ازاين گر<strong>و</strong>پ طرفداری ميکند.‏ مراجعه می‏(سفير<strong>و</strong>غيره)‏ به مشا<strong>و</strong>رين اکثريت اعضای بير<strong>و</strong>ی سياسینظر <strong>و</strong> نمايند <strong>و</strong>اينکه نجيبميان ميگذارند راباآنهادر کميته مرکزیدارالانشاء االله بحيث عض<strong>و</strong> اين گر<strong>و</strong>پ م<strong>و</strong>افقه می کند.‏پيشنهاد<strong>و</strong> تناين ملاقات،‏ سفيرش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>چند بعداز به ببرک کارمل مراجعه نم<strong>و</strong>ده <strong>و</strong>برايشديگر رابطه بهرهبری حزب شمادر در که:‏ ميگ<strong>و</strong>يد بريالی مخالفت جدی <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>دارتقای محم<strong>و</strong>د قب<strong>و</strong>لب)‏ مسک<strong>و</strong>(ک.گ.‏ اگر بناًا دارد کميتهدارالانشاء کندکه نجيب االله عض<strong>و</strong> م<strong>و</strong>افق هستيد؟ چ<strong>و</strong>نشما مرکزی ش<strong>و</strong>د،‏ آيا اين رابطه سياستًاقبلاببرک کارمل در کهمی ش<strong>و</strong>د مجب<strong>و</strong>ر م<strong>و</strong>افقه کرده ب<strong>و</strong>د،‏ بنااً‏ اساسبدين ترتيب بر درست است.‏ بگ<strong>و</strong>يد پلين<strong>و</strong>مپلان قبلی مسک<strong>و</strong>،‏ نجيب االله در خلقدم<strong>و</strong>کراتيک حزب مرکزی کميته 17574

www.goftaman.<strong>com</strong>بحيث منشیافغانستانکميته مرکزی انتخاب ميگردد <strong>و</strong> مسئ<strong>و</strong>ليت‏(خاد)به غلام فار<strong>و</strong>ق يعق<strong>و</strong>بی داده میش<strong>و</strong>د.‏ نجيب االله مفه<strong>و</strong>م شده درسطح رهبری حزبنقش د<strong>و</strong>م رابازی ميکند <strong>و</strong><strong>و</strong>ظايف قبلین<strong>و</strong>راحمدن<strong>و</strong>ر(شعبات تشکيلات <strong>و</strong>ق<strong>و</strong>ای مسلح)‏به ا<strong>و</strong> سپرده می ش<strong>و</strong>ند.‏ بعداز اين کشمکشها <strong>و</strong>اختلافات مناسبات ميان ببرک کارمل<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>راحمدن<strong>و</strong>ر،‏ سلطانعلی کشتمند <strong>و</strong>صالحمحمدزيری تيره ترميگردد <strong>و</strong>نجيب االله باه<strong>و</strong>شياری <strong>و</strong>زرنگی خاص ميان اين د<strong>و</strong> گر<strong>و</strong>پيعنی درحرف با ببرک کارمل <strong>و</strong> در عمل باگر<strong>و</strong>پ ن<strong>و</strong>راحمدن<strong>و</strong>ر بخاطر تحکيم قدرت تاپير<strong>و</strong>زی نهايی(کسب قدرت کامل)‏ درمش<strong>و</strong>رهنزديک به مشا<strong>و</strong>رين ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی برای ر<strong>و</strong>ل ا<strong>و</strong>لدر حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق آمادگی میگيرد.»‏ژنرال محمدنبی عظيمی عض<strong>و</strong>کميته مرکزیحزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق نيزبا ديدگاه مشابهميرصاحب کار<strong>و</strong>ال ازمخالفت باطنی نجيب االلهباببرک کارمل سخن می گ<strong>و</strong>يد <strong>و</strong> می ن<strong>و</strong>يسد:‏‏«نجيب در بير<strong>و</strong>ی سياسی حزب از جملهه<strong>و</strong>اخ<strong>و</strong>اهان کارمل شمرده می شد اما درباطن با کارمل نب<strong>و</strong>د.‏ ا<strong>و</strong> همراه بارفيعکه اکن<strong>و</strong>ن از ببرک کارمل ناراضی ب<strong>و</strong>د <strong>و</strong>همراه باسلطانعلی کشتمند <strong>و</strong>حتی باکا<strong>و</strong>يانی نزديک شده ب<strong>و</strong>د <strong>و</strong> در در<strong>و</strong>ن خ<strong>و</strong>يشاين انديشه را پر<strong>و</strong>رش ميداد که چگ<strong>و</strong>نهر<strong>و</strong>زی بر مسندقدرت تکيه زند.»(‏‎3‎‏)‏575(2)رهبری در سازمان استخبارات(خاد):‏صرف نظر از زد<strong>و</strong>بندها<strong>و</strong>م<strong>و</strong>افقت يا مخالفتدر<strong>و</strong>ن حزبی با صع<strong>و</strong>دنجيب االله به پله هایwww.goftaman.<strong>com</strong>تشکيلات حزبی،‏بلند ترقی درد<strong>و</strong>ران اقتدار نجيب االله در <strong>و</strong>اقع با آغازمرحله استيلا <strong>و</strong> اشغال درتجا<strong>و</strong>ز نظامیش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی آغاز يافت.‏ در اين د<strong>و</strong>ره ا<strong>و</strong> دررأس اداره سازمان استخبارات د<strong>و</strong>لت حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق ‏(خاد)‏ قرار گرفت.‏ ايناداره يکی از مهم ترين ارگانهای د<strong>و</strong>لتب<strong>و</strong>د که در ر<strong>و</strong>ابط بسيارنزديک <strong>و</strong> تنگاتنگبا عمده ترين ارگان قدرت درش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی يعنیکی.جی.‏ بی به سر ميبرد.‏ با ت<strong>و</strong>جه بهر<strong>و</strong>ابط نزديک اداره خاد با کی.‏ جی.‏ بی<strong>و</strong> اهميت اين اداره درعرصه امنيتی <strong>و</strong>نظامی در سالهای تجا<strong>و</strong>ز <strong>و</strong>اشغال نظامیش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی اين پرسش بميان می آيد کهآياش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها در گزينش نجيب االله نقشیداشتند <strong>و</strong> يا اينکه ببرک کارمل رهبرحزب <strong>و</strong>حاکميت حزب ا<strong>و</strong> را برياست خاد گماشت؟‏"ا<strong>و</strong>لگ گ<strong>و</strong>رديفسکی"‏ يکی از افسران کی.‏جی.‏ بی که در کش<strong>و</strong>رهای غربی مام<strong>و</strong>ريتداشت <strong>و</strong> سپس در انگلستان پناهنده شد درکتاب:‏ ‏"کی.‏ جی.‏ بی؛ تاريخ عملياتبير<strong>و</strong>ن مرزی"‏ می ن<strong>و</strong>يسد:‏ ‏«به ز<strong>و</strong>دی پس ازکشته شدن امين،‏ کی.‏ جی.‏ بی نجيب پر ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong> ظالم ساله را به رهبری خدمات اطلاعاتد<strong>و</strong>لتی افغانستان ‏(خاد)‏ که به سالبه جای پليس مخفی امين تأسيس گرديد؛گماشت.»(‏‎4‎‏)‏گئ<strong>و</strong>رگي ک<strong>و</strong>رنينک<strong>و</strong>"‏ معا<strong>و</strong>ن ا<strong>و</strong>ل <strong>و</strong>زارتخارجه ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> مشا<strong>و</strong>ر خاص کميته مرکزیحزب کم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در زمام داریگ<strong>و</strong>رباچف،‏ نجيب االله را ‏«فرزند م<strong>و</strong>طلايي کيجي بي»‏ خ<strong>و</strong>اند.‏1980576(5)32"

www.goftaman.<strong>com</strong>حفيظحک<strong>و</strong>مت پس ازسرنگ<strong>و</strong>نیاستخبارات د<strong>و</strong>لتیاالله امين رياست اداره يافت بد<strong>و</strong>ش نجيبتغير کام به خاد که از بی درجی.‏ رأس کی.‏ االله گذاشته شد،‏ در سپس<strong>و</strong> داشت قرار اندر<strong>و</strong>پ<strong>و</strong>ف ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بد<strong>و</strong>نبی رسيد.‏ جی.‏ گ<strong>و</strong>رباچف برياست کی.‏ کابلبی در جی.‏ ترديد مام<strong>و</strong>رين کی.‏ جريان رهبری <strong>و</strong>مسک<strong>و</strong> در در را رؤسای خ<strong>و</strong>د معهذاميگذاشتند.‏ خاد مديرت نجيب االله در االله به حيث يک شخصيت مهم درحلقهنجيب ط<strong>و</strong>ل سالهایرهبری حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق در جی.‏عنايت کی.‏ م<strong>و</strong>رد خاد در رياست ا<strong>و</strong> در<strong>و</strong>ن حزببی بمثابه ارگان مح<strong>و</strong>ری قدرت در د<strong>و</strong>لت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی قرارکم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> م<strong>و</strong>ٔلفين ر<strong>و</strong>سی"افغانستان درمنگنهداشت.‏ به اين <strong>و</strong>اقعيت بانيز ژئ<strong>و</strong>پ<strong>و</strong>ليتيک"‏ می<strong>و</strong> کنند می اشاره کامل صراحت عن<strong>و</strong>انبه نجيب گزينش ‏«در ن<strong>و</strong>يسند:‏ نقش سازندهنيز جانشين کارمل ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>يها طبعًارا نجيب کردند.‏ بازی را يی کهپ<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>ماريف <strong>و</strong> ا<strong>و</strong>ستينيف اندر<strong>و</strong>پف،‏ های ا<strong>و</strong>ت<strong>و</strong>انايی ارزشيابی بالايی از درخ<strong>و</strong>ب می شناختند.‏ ميدادند،‏ بسيار که دراين زمينه رايزنيها اين ب<strong>و</strong>د نجيب می ت<strong>و</strong>اندص<strong>و</strong>رت تع<strong>و</strong>يض کارمل تنها ايندر رقبای ا<strong>و</strong> بنشيند.‏ به جای ا<strong>و</strong> <strong>و</strong>بريالی،‏ ن<strong>و</strong>ر از:‏ عرصه عبارت ب<strong>و</strong>دند نمايندگان استخباراتیبه پندار ‏(<strong>و</strong> لايق تمايلاتمگر نظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی سر<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>زيری).‏ <strong>و</strong>طبع اکادميکن<strong>و</strong>ر فراکسي<strong>و</strong>نی بريالی <strong>و</strong> مام<strong>و</strong>رانلايق راه ديگری باقی نميگذاشت.‏ ‎1986‎برای تعيينب در سالهای گ.‏ ک.‏ برای کرسی رئيسمناست ترين نامزد -1985577www.goftaman.<strong>com</strong>‏(بار ديگرجمه<strong>و</strong>ری کش<strong>و</strong>رتکرار مينمايم که تصميم بر کناریکارمل درکرملن گرفته شده ب<strong>و</strong>د)‏ تلاشهايی رابراه انداختند.»(‏‎6‎‏)‏بد<strong>و</strong>ن ترديد نجيب االله باگزينش <strong>و</strong>کم ازکمبا تأييد ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها به <strong>و</strong>يژه سازمان پرقدرت استخباراتی آن کی.‏ جی.‏ بی دررياست سازمان استخباراتی د<strong>و</strong>لت حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق ‏(خاد)‏ قرارگرفت.‏ ا<strong>و</strong> دررهبری اين سازمان به نماد تعذيب <strong>و</strong> سرک<strong>و</strong>ب مخالفان <strong>و</strong> دشمنان انقلاب ث<strong>و</strong>ر به خص<strong>و</strong>صدشمنان مرحله ن<strong>و</strong>ين <strong>و</strong> تکاملی آن تبديلشد.‏رهبریانگيزه های انتخاب نجيب االله در زعامت <strong>و</strong>رابطه با نکات مهم در حزب:‏يکی ازريشه<strong>و</strong> حاکميت نجيب االله بررسی انگيزه ها حاکميتاين زعامت <strong>و</strong> در های گزينش ا<strong>و</strong> ميان چهره های شاخص هراز ا<strong>و</strong> چرا است.‏ داخل حزبپرچم چه در جناح خلق <strong>و</strong> د<strong>و</strong> س<strong>و</strong>ی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>يها بهچه از دم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong> جانشينی ببرک کارمل انتخاب شد؟برغم آنکه به م<strong>و</strong>قعيتسلطانعلی کشتمند جانشينی ببرکدر قان<strong>و</strong>نی خ<strong>و</strong>د مناسب <strong>و</strong> بنيانگذارانکارمل به عن<strong>و</strong>ان يکی از کارمل اشاره میچهره د<strong>و</strong>م پس از حزب <strong>و</strong> درکند،‏ اما دلايل انتخاب نجيب االله را می ن<strong>و</strong>يسد:‏ا<strong>و</strong> رهبری حزب ت<strong>و</strong>ضيح نميدهد.‏ سپسحزب <strong>و</strong> ‏«قبل از آنکه نجيب االله نخست در دستگاه د<strong>و</strong>لت جانشين ببرک کارمل میدر مراحللحاظ تشکيلاتی بايد گرديد؛ از که راه يافتن درمی پيم<strong>و</strong>د چندی را 578

www.goftaman.<strong>com</strong>کميته مرکزیدارالانشاءبرزيرا گام نخست <strong>و</strong>لی خيلی مهم ب<strong>و</strong>د.‏ طرحاساس معيارهای مسلط آن زمان،‏ ا<strong>و</strong>لا کافیحزب بقدر تع<strong>و</strong>يض ببرک کارمل که در از مقاماتداشت <strong>و</strong> طرفدار محب<strong>و</strong>بيت <strong>و</strong> س<strong>و</strong>ی ديگراز <strong>و</strong> ساده ای نب<strong>و</strong>د رهبری کار گاه جانشين مطرح می ب<strong>و</strong>د،‏ فقط عض<strong>و</strong>هر بير<strong>و</strong>ی سياسی ميت<strong>و</strong>انست اين شانسارشد اين مقام تصادفاً‏ مندر داشته باشد.‏ را پسبنيادگذاران حزب <strong>و</strong> ب<strong>و</strong>دم که يکی از حزب شمرده می شدمکارمل چهره د<strong>و</strong>م در از هيچگ<strong>و</strong>نهدر<strong>و</strong>ن رهبری حزب نيز در <strong>و</strong> <strong>و</strong>لی من شخصاً‏نداشت.‏ من <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د مخالفتی با <strong>و</strong>همچنان شايدتمامرهبری نداشتم ادعای شرايط لازم برای اين امرفراهم نب<strong>و</strong>د.»(‏‎7‎‏)‏بير<strong>و</strong>ی سياسی حزبميرصاحب کار<strong>و</strong>ال عض<strong>و</strong> تفا<strong>و</strong>ت ديدگاه هایدم<strong>و</strong>کراتيک خلق از بير<strong>و</strong>ی سياسی حزب براعضای اين جناح در رهبری حزب سخن میانتخاب نجيب االله در سر ا<strong>و</strong>ايل مخالف نجيب‏«صالح محمدزيری در گ<strong>و</strong>يد:‏ ترجيح ميدادبيشتر به کشتمند <strong>و</strong> االله ب<strong>و</strong>د بهنظر به سابقه حزبی <strong>و</strong> نظر زيرا ا<strong>و</strong> احساسکرکترنرم سلطان علی کشتمند محمدم<strong>و</strong>مندبرای نياز خ<strong>و</strong>ردی <strong>و</strong>تحقيرنميکرد.‏ تع<strong>و</strong>يض ببرک‏(ميرصاحب کار<strong>و</strong>ال)‏ <strong>و</strong>اينجانب ياپنجشيریکارمل ت<strong>و</strong>سط صالح محمدزيری <strong>و</strong> مااگرچه ب<strong>و</strong>د.‏ قب<strong>و</strong>ل م<strong>و</strong>رد زيادتر ر<strong>و</strong>ابط خ<strong>و</strong>ب داشتم.‏باسلطانعلی کشتمند معل<strong>و</strong>مبعدًا ط<strong>و</strong>ريکه سيدمحمدگلابز<strong>و</strong>ی شدبراساس مصلحت های قبلی م<strong>و</strong>افقه خ<strong>و</strong>يشبرایدرم<strong>و</strong>ردنجيب االله ابرازنم<strong>و</strong>ده ب<strong>و</strong>د.‏ را که کی ش<strong>و</strong>د؟ زيرامطرح نب<strong>و</strong>د اصلا <strong>و</strong>طنجار <strong>و</strong>تحليل نهايی تابع نظر ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ب<strong>و</strong>د در ا<strong>و</strong> 579www.goftaman.<strong>com</strong>م<strong>و</strong>ضعگيری خاصکداماز خ<strong>و</strong>د نداشت.‏ به هرص<strong>و</strong>رت در اين جانظرش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی نقش تعين کننده داشت.»(‏‎8‎‏)‏بد<strong>و</strong>ن ترديد نظرش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>يها درم<strong>و</strong>رد انتخابرهبری حزب <strong>و</strong>حاکميت اين حزب حرف آخر راميزد،اما ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها چرا نجيب االله را بجایکارمل انتخاب کردند؟افراسياب ختک ازچهره های چپگرای سياسیپشت<strong>و</strong>ن های پاکستان که در بسياری ازسالهای دهه هشتاد بگ<strong>و</strong>نه يک تبعيدیسياسی در کابل به سرميبرد<strong>و</strong>بانجيب االلهر<strong>و</strong>ابط نزديک داشت ازسرعت درک <strong>و</strong>ی ‏(نجيباالله)‏ در م<strong>و</strong>ردتغييرات ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>همن<strong>و</strong>ايی بااين تغييرات سخن می گ<strong>و</strong>يد.‏ هريسنخبرنگار <strong>و</strong>ن<strong>و</strong>يسنده امريکايی می ن<strong>و</strong>يسد:‏‏«ختک در سال به من گفت که نجيب االلهاهميت تغييرات به <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>دآمده درمسک<strong>و</strong> درزمان گ<strong>و</strong>رباچف را ز<strong>و</strong>د درک کرد <strong>و</strong>فرصت رابه پير<strong>و</strong>زی کامل برای تصاحب پست رياستجمه<strong>و</strong>ری،‏ ازطريق همن<strong>و</strong>ايی باسياست جديدر<strong>و</strong>س ها،‏ مناسب ديد.»(‏‎9‎‏)‏البته تنهاهمن<strong>و</strong>ايی باسياست جديد ر<strong>و</strong>سها،‏ نجيب االله رابه جانشينی کارمل دررهبری حزب <strong>و</strong>د<strong>و</strong>لت آن حزب نمی رساند.‏ برایش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها انتخاب نجيب االله نه تنها اززا<strong>و</strong>يه قابليت های ا<strong>و</strong> در رهبری <strong>و</strong> رياستسازمان استخباراتی د<strong>و</strong>لت ‏(خاد)‏ <strong>و</strong> کسباعتماد بازيگران مهم <strong>و</strong>مقتدر درمراکزاصلی قدرت درش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی م<strong>و</strong>ردت<strong>و</strong>جه ب<strong>و</strong>د،‏بلکه از لحاظ ه<strong>و</strong>يت ق<strong>و</strong>می ا<strong>و</strong>نيز اهميتداشت.‏ به اين م<strong>و</strong>ض<strong>و</strong>ع درفصل چهارم اشارهشد <strong>و</strong> از اظهارات سفير ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به ‏"ديهگ<strong>و</strong>ک<strong>و</strong>رد<strong>و</strong><strong>و</strong>ز"‏ نماينده خاص سرمنشی ملل5801993

www.goftaman.<strong>com</strong>افغانستان کهام<strong>و</strong>ردر متحد به رهبری يک عنصرپشت<strong>و</strong>ن به جاینياز از د<strong>و</strong>لت حزبی سخنحزب <strong>و</strong> ببرک کارمل در خاست پاکستانتمايل <strong>و</strong> هم چنان از رفت.‏ د<strong>و</strong>لتحزب <strong>و</strong> پشت<strong>و</strong>ن در به رهبری يک عنصر که گ<strong>و</strong>رباچف اين تمايل رااشاره شد باتلاق افغانستاندرجهت بير<strong>و</strong>ن شدن از متخصصهريسن سليک نظرگرفت.‏ مد نکتهبه اين ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی نيز امريکايی ام<strong>و</strong>ر ‏«اين <strong>و</strong>اقعيت که نجيب االلهانگشت ميگذارد:‏ ديپلماتهایرا در نظر يک پشت<strong>و</strong>ن ب<strong>و</strong>د،‏ ا<strong>و</strong> که کارمل يکچرا ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی جالب ت<strong>و</strong>جه داد.‏ نب<strong>و</strong>د<strong>و</strong>سياست های ق<strong>و</strong>می‏"<strong>و</strong>اقعی"‏ پشت<strong>و</strong>ن درميان<strong>و</strong>سيعی ا<strong>و</strong>نارضايتی رژيم چهکارمل اگر پشت<strong>و</strong>نهاايجادکرده ب<strong>و</strong>د.‏ منس<strong>و</strong>ب به پشت<strong>و</strong>ن ميدانست،‏ اغلبرا خ<strong>و</strong>د فرهنگی ا<strong>و</strong>اشاره به منشأ با پشت<strong>و</strong>نها جزئی ازخ<strong>و</strong>درا درميان نخبگان کابل ا<strong>و</strong> نميدانستند.»(‏‎10‎‏)‏افز<strong>و</strong>ن براين ها،‏ ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به خشن<strong>و</strong>دی <strong>و</strong>رضايت جناح خلق درانتخاب رهبری جديدر<strong>و</strong>سد<strong>و</strong>لت اهميت فرا<strong>و</strong>ان می دادند.‏ حزب <strong>و</strong> که نجيب االله بيشتر ازهرمی کردند هافکر درميان جناح پرچم برای جناحکس ديگر قابلت<strong>و</strong>جه به ه<strong>و</strong>يت اتنيکی ا<strong>و</strong> خلق با درنجيب االله نيز اعتماداست.‏ پذيرش <strong>و</strong> خلقی هااين اعتماد د<strong>و</strong>ران رياست خاد م<strong>و</strong>ٔلفين افغانستانجلب کرده ب<strong>و</strong>د.‏ را درمنگنه ژئ<strong>و</strong>پ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>تيک به اين نکته اشاره‏«فراکسي<strong>و</strong>ن بازان حزبیکرده می ن<strong>و</strong>يسند:‏ هم ازشاخه خلق میشاخه پرچم <strong>و</strong> هم از ديدند که نجيب تمايلات فراکسي<strong>و</strong>نی نداردرهبریسر درکشمکش بر مستقيمًا ‏(چ<strong>و</strong>ن ا<strong>و</strong> 581www.goftaman.<strong>com</strong>کیتره در حزب مياندست نداشت.)‏سالهای<strong>و</strong>کارمل در دردستگاه د<strong>و</strong>لت ر<strong>و</strong>شن ب<strong>و</strong>دکه نجيب درکرسیم<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>دضدخلقیتمايلات جل<strong>و</strong> رهبرخاد راد<strong>و</strong>لتی امنيت ارگانهای کارمندان نهانخانه دل بهدر آنکه خ<strong>و</strong>د ميگرفت،‏ با به ياریب<strong>و</strong>د.‏ آنان همن<strong>و</strong>ا پيمانه يی با ت<strong>و</strong>انست مناسباتا<strong>و</strong> اين گ<strong>و</strong>نه رفتار خلقيهای برجستهشماری از شخصی خ<strong>و</strong>بی با <strong>و</strong>گلابز<strong>و</strong>ی<strong>و</strong>طنجار تنی،‏ نظرمحمد،‏ چ<strong>و</strong>ن داشته باشد.»(‏‎11‎‏)‏به ايجادآنکه نجيب االله خ<strong>و</strong>د افز<strong>و</strong>ن بر جناح خلق پرداختهمناسبات نزديک با چنين نزديکی <strong>و</strong>از نيز ب<strong>و</strong>د،‏ ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها مناسبات نزديک به خلقيها اطمينان دادهجناح خلق دربير<strong>و</strong>ی سياسیيک عض<strong>و</strong> ب<strong>و</strong>دند.‏ به اعضای اينحزب ازاطمينان ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>يها آندر ‏«ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها جناح سخن می گ<strong>و</strong>يد:‏ چنين استدلالزمان برای ما(رهبری خلقی)‏ رهبراناگرکارمل ت<strong>و</strong>سط يکی از ميکردند:‏ درآن ص<strong>و</strong>رت پری هاخلقی تع<strong>و</strong>يض گردد <strong>و</strong>برای سبکد<strong>و</strong>شی ببرکباهم متحدمی ش<strong>و</strong>ند میايجاد زياد های پرابلم کارمل که:‏ميگفتند درعين زمان آنها <strong>و</strong> نمايند.‏ درآينده بالایا<strong>و</strong> است <strong>و</strong> نجيب االله نفرما سياست کادریکرد.‏ خلقيها اتکاءخ<strong>و</strong>اهد تضمينها خلقی <strong>و</strong>اعتمادبالای خ<strong>و</strong>اهدشد.»(‏‎12‎‏)‏م<strong>و</strong>ٔلفبی.‏ سی <strong>و</strong> جارج آرنی خبرنگار بی.‏ بهگشايان"‏ ‏"افغانستان گذرگاه کش<strong>و</strong>ر م<strong>و</strong>ٔثريت نجيب االله درابعاد مختلف کارايی <strong>و</strong> رهبری حزب <strong>و</strong>حاکميت به شم<strong>و</strong>ل پذيرش رهبریراا<strong>و</strong> <strong>و</strong> س<strong>و</strong>ی جناح خلق می پردازد از ا<strong>و</strong> 70-60582

www.goftaman.<strong>com</strong>مسک<strong>و</strong>يکديدگاهاز کند:‏می معرفی مناسب انتخاب بردپيش برای االله نجيب ‏«درظاهرامر کهملی"‏ ‏"مصالحه دراماتيک برنامه برنامه ريزی شده ب<strong>و</strong>د،‏ازجانب مسک<strong>و</strong> هن<strong>و</strong>ز هم باا<strong>و</strong> انتخاب مناسبی می نم<strong>و</strong>د.‏ ناميدهخطر نصب شدن با شي<strong>و</strong>ه <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>دتغيير که ازا<strong>و</strong> شدن دست نشانده م<strong>و</strong>اجه ب<strong>و</strong>د.‏ ذهنيت مردمدر ب<strong>و</strong>د رئيس خاد سال هایامرشکنجه ب<strong>و</strong>دکه سفاکی شخص کردهراصادر غيرانسانی هزاران نفر باکارداشتن ط<strong>و</strong>لانی ا<strong>و</strong> <strong>و</strong> سر ب<strong>و</strong>د،‏ مگر درشناخت <strong>و</strong>درک درستخاددرعين زمان ا<strong>و</strong>را دسترسیطرف مرز اق<strong>و</strong>ام پشت<strong>و</strong>ن <strong>و</strong>اقع درد<strong>و</strong> ر<strong>و</strong>يهمرفته جاذبه هایکامل بخشيده ب<strong>و</strong>د.‏ ب<strong>و</strong>د.‏بيشتر ازنقاط مشمئزکننده ا<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> برجسته جناح پرچم حزبيک عض<strong>و</strong> اگرچه ا<strong>و</strong> به ق<strong>و</strong>منسبت ا<strong>و</strong> مگر دم<strong>و</strong>کراتيک خلق ب<strong>و</strong>د راغلزايی پشت<strong>و</strong>ن چانس همکاری نزديک ا<strong>و</strong> ارد<strong>و</strong>خلقی های غلزايی مسلط در با ميساخت...گ<strong>و</strong>رباچف عقيده داشت کهبيشتر جی.‏درجه ا<strong>و</strong>ل کی.‏ نجيب االله به حيث ن<strong>و</strong>کر عملی ب<strong>و</strong>دبی قابل اطمينان به اجرای هر برايش هدايت داده میجانب مسک<strong>و</strong> که از شد.»‏5831981(13)احراز رهبری حزب:‏انتخاب نجيب االله در رهبری حزب دم<strong>و</strong>کراتيکخلق به عن<strong>و</strong>ان منشی عم<strong>و</strong>می کميته مرکزیحزب ظاهراًاز طريق پلن<strong>و</strong>م هجدهم کميتهمرکزی حزب تحقق يافت.‏ پلن<strong>و</strong>م متذکره کهدرچهارم می ‎1986‎برابربا‎13‎ث<strong>و</strong>ر تد<strong>و</strong>يرگرديد استعفای ببرک کارمل را از مقام1365www.goftaman.<strong>com</strong>کميته مرکزیمنشی عم<strong>و</strong>میپذيرفت <strong>و</strong> بجای ا<strong>و</strong>نجيب االله رادراين مقامبرگزيد.‏ هرچند در ظاهر امر اين تغيررهبری در د<strong>و</strong>ره حاکميت حزب بر خلاف گذشتهکه ن<strong>و</strong>رمحمد تره کی <strong>و</strong>حفيظ االله امين بر سرتع<strong>و</strong>يض رهبری به قتل رسيدند بص<strong>و</strong>رت آرام<strong>و</strong> بد<strong>و</strong>ن خ<strong>و</strong>ن ريزی ص<strong>و</strong>رت گرفت،‏ اما در<strong>و</strong>اقع حض<strong>و</strong>رنظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>فشار ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی هامانع جنگ <strong>و</strong>کشتاردر<strong>و</strong>ن حزبی در اينم<strong>و</strong>ردب<strong>و</strong>د.‏گ<strong>و</strong>رباچف بلافاصله بر<strong>و</strong>ز پنجم میانتخاب نجيب االله را به حيث منشی عم<strong>و</strong>میحزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق تبريک گفت <strong>و</strong> در نامهای به ا<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>شت:‏ ‏«سهم شما درتحکيم د<strong>و</strong>ستیش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی-افغان،رشد<strong>و</strong>ت<strong>و</strong>سعه همکاری همه جانبه<strong>و</strong> ثمر بخش ميان اتحادش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی س<strong>و</strong>سياليستی <strong>و</strong>جمه<strong>و</strong>ری دم<strong>و</strong>کراتيک افغانستان به خ<strong>و</strong>بیآشکار است.‏ به شما رفيق نجيب <strong>و</strong> تماماعضای حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق افغانستانم<strong>و</strong>ٔفقيت های جديد را در امرتحقق اهداف <strong>و</strong><strong>و</strong>ظايف انقلاب ث<strong>و</strong>ر آرز<strong>و</strong> می نمايم.»‏پلن<strong>و</strong>م هژدهم کميته مرکزی حزب در <strong>و</strong>اقعانجام ک<strong>و</strong>دتای بد<strong>و</strong>ن خ<strong>و</strong>ن ريزی نجيب االلهعليه ببرک کارمل در در<strong>و</strong>ن حاکميت حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق ب<strong>و</strong>د که در نتيجه ی حض<strong>و</strong>رنظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بد<strong>و</strong>ن خ<strong>و</strong>ن ريزی تحقق يافت.‏زيرا سناري<strong>و</strong>ی اين ک<strong>و</strong>دتا درمسک<strong>و</strong> نگاشتهشده ب<strong>و</strong>د؛ برغم آنکه پلن<strong>و</strong>م هژدهم به آننمايی از يک دگرگ<strong>و</strong>نی عادی در تغيرتشکيلاتی حزب ارائه کرد.‏درحالی که ببرک کارمل تحت فشار شديدش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها <strong>و</strong> درفضای گسترش اختلاف در<strong>و</strong>نیحزب بر سر رهبری جايش رابه نجيب االله خالی1986(14)584

www.goftaman.<strong>com</strong>پلن<strong>و</strong>مبيانيه درکرد اما رهبری نجيبم<strong>و</strong>رد تمايل کارمل در هژدهم از ‏«رفيق ببرک انتخاب رفيقاالله گفته شد:‏ به حيث مناسب ترين جانشين خ<strong>و</strong>دنجيب را د<strong>و</strong>ستان ما(ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی)‏ما<strong>و</strong> <strong>و</strong>گفت:‏ معرفی کرد صلاحيت،‏رفيق با رفيق نجيب رابه مثابه درايشان پرانرژی <strong>و</strong>اص<strong>و</strong>لی ميدانيم.‏ <strong>و</strong>منشی کميته مرکزیمقامات رئيس خاد که سازماندهنده خ<strong>و</strong>ب <strong>و</strong>نشان دادند انترنا<strong>و</strong> <strong>و</strong>فادار به آرمان انقلاب ث<strong>و</strong>ر پلين<strong>و</strong>مسي<strong>و</strong>ناليزم پر<strong>و</strong>لتاری ميباشند.‏ دم<strong>و</strong>کراتيک خلقهجدهم کميته مرکزی حزب انتخاب درستی انجام داده است.»(‏‎15‎‏)‏رهبری حزب ازرهبری جمعینجيب االله درآغاز در گام نخستسخن می گفت <strong>و</strong>تلاش ميکرد تا <strong>و</strong>گسترش اختلافات در<strong>و</strong>ن حزبیتشديد از د<strong>و</strong>جناح اصلی خلق <strong>و</strong>پرچم<strong>و</strong>اعتماد بکاهد بس<strong>و</strong>یرا <strong>و</strong>فراکسي<strong>و</strong>نهای مختلف اين جناح ها به ه<strong>و</strong>ادارن ببرکا<strong>و</strong>حتا بکشاند.‏ خ<strong>و</strong>د باسياست ترعيب <strong>و</strong><strong>و</strong> کارمل مراجعه ميکرد مخالفتاز آن می شد تا صدد ترغيب در نکته درخ<strong>و</strong>رت<strong>و</strong>جهبکاهد.‏ دربرابرخ<strong>و</strong>د آنها کردنجهت متقاعد که نجيب االله در آن ب<strong>و</strong>د دره<strong>و</strong>اداران ببرک کامل به پذيرش تغير خاستِ‏ رهبریرا اين تغير رهبری حزب،‏ ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی تلقی میتح<strong>و</strong>لات در ی زاده ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> ژنرالان ه<strong>و</strong>ادار ببرک کارمليکی از کرد.‏ میبازگ<strong>و</strong> دراين م<strong>و</strong>رد اظهارت نجيب االله را هم د<strong>و</strong>ستگفت که هن<strong>و</strong>ز ‏«ا<strong>و</strong>(نجيب االله)‏ کند:‏ به ا<strong>و</strong>ه<strong>و</strong>اخ<strong>و</strong>اه ببرک کارمل است <strong>و</strong> <strong>و</strong> اکن<strong>و</strong>ن د<strong>و</strong>ران <strong>و</strong>ی گذشتهاما احترام دارد.‏ زياده شده استبسيار <strong>و</strong>ظايف ا<strong>و</strong> است.‏ عهده آن بدر<strong>و</strong>به تنهايی نميت<strong>و</strong>انست از 585www.goftaman.<strong>com</strong>ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی تبدلاتدرش<strong>و</strong>د.‏ <strong>و</strong>تح<strong>و</strong>لات بزرگ ب<strong>و</strong>ق<strong>و</strong>ع پي<strong>و</strong>ست،‏ رهبری ن<strong>و</strong>ينبرگزيد.‏برای اداره کش<strong>و</strong>ر ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی مرا ص<strong>و</strong>رتی کهبهر دارند نظر در آنها زيرا را از افغانستانق<strong>و</strong>ت های خ<strong>و</strong>د ش<strong>و</strong>د به ق<strong>و</strong>ای مسلحبايد ما بير<strong>و</strong>ن بکشند.‏ جنگ پير<strong>و</strong>زدر کش<strong>و</strong>رخ<strong>و</strong>يش متکی باشيم <strong>و</strong> اپ<strong>و</strong>زيسي<strong>و</strong>ن صلح <strong>و</strong>آشتیبا بايد ما ش<strong>و</strong>يم.‏ کنيم <strong>و</strong>به هرص<strong>و</strong>رتی که ش<strong>و</strong>دالی خر<strong>و</strong>ج مکملنير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی،‏ ت<strong>و</strong>انمندی دفاع مستقلانها<strong>و</strong> گفت من چهازکش<strong>و</strong>رخ<strong>و</strong>يش راحاصل کنيم.‏ عليهپری ها کاری بدی کرده ام که شما من م<strong>و</strong>ضع گيری نم<strong>و</strong>ده ايد،گاهی مظاهره میمکاتب<strong>و</strong>دختران اطفال زمانی کنيد،‏ ميفرستيد<strong>و</strong>گاهیراتش<strong>و</strong>يق کرده به سرک ها میمن تخريب علناًاينجا<strong>و</strong>آنجابه پردازيد...‏ .»(16)گسترش نفاق در<strong>و</strong>نی حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق:‏برخلاف تص<strong>و</strong>ريکه در م<strong>و</strong>رد تأمين <strong>و</strong>حدت حزببارهبری نجيب االله <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د داشت حزب مذک<strong>و</strong>ر درد<strong>و</strong>ران رهبری ا<strong>و</strong> درگير تفرقه <strong>و</strong> تشتتبيشترگرديد.‏ ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها که فکرميکردند بارهبری نجيب االله،‏ <strong>و</strong>حدت ميان د<strong>و</strong>جناح اصلیخلق <strong>و</strong> پرچم حزب تأمين ش<strong>و</strong>د،‏ جناح پرچماز در<strong>و</strong>ن به د<strong>و</strong> دستگی <strong>و</strong>چند دستگیگرفتار شد.‏ سلطانعلی کشتمند فرد شمارهد<strong>و</strong>م درجناح پرچم حزب که علی رغم ر<strong>و</strong>ابطنزديک با ببرک کارمل از زمان شکل گيریحزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق در دهه شصت ميلادیجانبدار تغير رهبری در حزب از کارمل بهنجيب االله ب<strong>و</strong>د ازگسترش نفاق در<strong>و</strong>نی حزب پساز اين تغيرسخن می گ<strong>و</strong>يد:‏ ‏«پس از پلن<strong>و</strong>م586

www.goftaman.<strong>com</strong>(18بگ<strong>و</strong>نهمتذکره(پلن<strong>و</strong>ملاينقطع مبارزه در<strong>و</strong>ن حزبی ادامه داشت <strong>و</strong>ازاشکال ن<strong>و</strong>ين به خ<strong>و</strong>دميگرفت.‏ ر<strong>و</strong>ز هر خ<strong>و</strong>اهان ببرک کارمل ازمخالفته<strong>و</strong>ا يکس<strong>و</strong> <strong>و</strong>باگذشت زمانهای خ<strong>و</strong>يش دست نمی کشيدند س<strong>و</strong>یپرشمارتر می شدند،‏ از <strong>و</strong> متشکل تر آنان میبرابر ضديت در االله در نجيب ديگر <strong>و</strong> اشکال مختلف فشاربشم<strong>و</strong>ل زندانیافز<strong>و</strong>د بکارميگرفت.‏کردنهای دسته جمعی آنان را تضييقات،‏ مخالفينايجاد <strong>و</strong>ی همچنان بخاطر <strong>و</strong>ها خلقی ديرين ببرک کارمل اعم از ميداد.‏را فراميخ<strong>و</strong>اند<strong>و</strong>امتياز ها پری احرازمقام رهبری ازس<strong>و</strong>ی نجيب االله،‏<strong>و</strong>لی با فر<strong>و</strong>کش نکرد،‏مخالفتهای خلقی هانه تنها بخ<strong>و</strong>دگرفت.‏ن<strong>و</strong>ينی های شي<strong>و</strong>ه بلکه گر<strong>و</strong>هبندی های جديدی درميان خلقی هاآمدکه برخی درکنارنجيب االله <strong>و</strong>برخیب<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د گرفتند.‏درم<strong>و</strong>ضع مخاصمت با<strong>و</strong>ی قرار ديگر مانند:‏شماری ازاعضای رهبری خلقی ها جانمحمداسلم <strong>و</strong>طنجار،‏ رازمحمدپکتين،‏ شير ديگران که تا<strong>و</strong> انجنيرنظرمحمد مزد<strong>و</strong>ريار،‏ محمدترهن<strong>و</strong>ر با پايان <strong>و</strong>فاداری خ<strong>و</strong>يش را نجيببا کی حفظ کردند،‏ همبستگی خ<strong>و</strong>يش را که گر<strong>و</strong>هحالی ساختند؛ در االله آشکار گلابز<strong>و</strong>ی،‏سيدمحمد رهبری به ديگری ميرصاحبنيازمحمدمهمند،‏ شهن<strong>و</strong>ازتنی،‏ با<strong>و</strong>یکار<strong>و</strong>ال <strong>و</strong>ديگران درمخالفت شديد گر<strong>و</strong>ه <strong>و</strong>فاداربه حفيظ االلهقرارگرفتند.‏ زرندان رهاشدند،‏ چ<strong>و</strong>ن:‏امين که از دکت<strong>و</strong>رشاه <strong>و</strong>لی،عبدالحکيم شرعی ج<strong>و</strong>زجانی،‏عبدالقد<strong>و</strong>س غ<strong>و</strong>ربندی،‏ عبدالرشيدجليلی <strong>و</strong>بالاميان د<strong>و</strong>جناح متذکره در ديگران در رهبری گر<strong>و</strong>هم<strong>و</strong>قف بيطرفی اختيارنم<strong>و</strong>دند.‏ 587www.goftaman.<strong>com</strong>اصلیهسته کهچهارمی مانند:‏تشکيل ميدادند را خلقی ها دکت<strong>و</strong>رصالح محمدزيری،‏ غلام دستگيرپنجشيری،‏کهحالی ديگران در عبدالکريم ميثاق <strong>و</strong> <strong>و</strong>لیب<strong>و</strong>دند،‏ د<strong>و</strong>لت <strong>و</strong> حزب درمقامات سياست های دکت<strong>و</strong>رنجيب االلهسرسازگاری با نيزبهترها <strong>و</strong>ضع رهبری پری نداشتند.‏ نتيجه سياست هایدر ازخلقی ها نب<strong>و</strong>د.‏ د<strong>و</strong>گانه نجيب االله،‏ اعضای رهبری پری هاهر يک<strong>و</strong> تقسيم شدند به جناح ها نيز س<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>یاز رد ت<strong>و</strong>جه يا جداگانه م<strong>و</strong>رد درمريز <strong>و</strong> سياست کج دار قرارگرفتند.‏ پايانقبال جانبداران ببرک کارمل تا ادامه يافت.»(‏‎17‎‏)‏رهبران جناحنه تنهاسلطانعلی کشتمنداز دررهبری حزبپرچم،‏ سياست نجيب االله را حزبسياست د<strong>و</strong>گانه <strong>و</strong>م<strong>و</strong>جب گسترش تفرقه در رهبرانبلکه برخی از فعالان <strong>و</strong> می خ<strong>و</strong>اند درد<strong>و</strong>گانگی سياست ا<strong>و</strong> از جناح خلق نيز اعضایيکی از اين زعامت سخن می گ<strong>و</strong>يند.‏ دررهبری جناح خلق سياست نجيب االله را رهبری حزب سياست د<strong>و</strong>گانه <strong>و</strong>معامله گرانهچه در‏«نجيب االله اگر خ<strong>و</strong>انده می ن<strong>و</strong>يسد:‏ بالای خلقی‏(منحيث ضر<strong>و</strong>رت)‏ ر<strong>و</strong>زهای ا<strong>و</strong>ل نتيجهدر ز<strong>و</strong>د ها اتکا نم<strong>و</strong>ده،‏ <strong>و</strong>لی بسيار احمدن<strong>و</strong>رفشارهای رهبری پری خص<strong>و</strong>صاً‏ ن<strong>و</strong>ر <strong>و</strong>طرفداران ببرک کارمل<strong>و</strong>سلطانعلی کشتمند چنينتطميع شدن آنها بخاطرآرام ساختن <strong>و</strong>يا به خلقیهرگز که ا<strong>و</strong>(نجيب االله)‏ نشان داد ازبيشتر هاتسليم نشده <strong>و</strong>مکتب پری را برای اينکرد.‏ کارمل حفظ <strong>و</strong>تق<strong>و</strong>يه خ<strong>و</strong>اهد تد<strong>و</strong>يرکميته مرکزی را منظ<strong>و</strong>ر پلين<strong>و</strong>م آن اکثريت مطلق طی فهرستدر نم<strong>و</strong>ده <strong>و</strong> 58819

www.goftaman.<strong>com</strong>طرفدارندراز<strong>و</strong> د<strong>و</strong>ر به عض<strong>و</strong>يت کميته مرکزی <strong>و</strong>کارمل را میقب<strong>و</strong>ل حزب مرکزی تفتش کميسي<strong>و</strong>ن پلين<strong>و</strong>م های بعدیچه در اگر نمايند.‏ به عض<strong>و</strong>يتگلاب ز<strong>و</strong>ی را <strong>و</strong> نيازمحمدم<strong>و</strong>مند مرا(ميرصاحبداده <strong>و</strong> بير<strong>و</strong>ی سياسی ارتقا علی البدل بير<strong>و</strong>یکار<strong>و</strong>ال)به حيث عض<strong>و</strong> بدين ترتيب ا<strong>و</strong>سياسی باقی گذاشت <strong>و</strong> درزميان ما در ش<strong>و</strong>د ميخ<strong>و</strong>است که اگر س<strong>و</strong>یاز <strong>و</strong>لی م<strong>و</strong>ٔفق نگرديد.‏ کند پيدا تحت رهبری سليمان لايق يک گر<strong>و</strong>پ جديدديگر نظرمحمد،‏انجنير محلی <strong>و</strong>نيشنلستی مانند <strong>و</strong>زيری،‏رازمحمدپکتين،‏ <strong>و</strong>طنجار،‏ اسلم چندتنمن<strong>و</strong>کی منگل،‏ اسداالله پيام،‏ مبين <strong>و</strong> درش<strong>و</strong>د اگر جمع نم<strong>و</strong>ده تا د<strong>و</strong>رخ<strong>و</strong>د را ديگر استفاده نمايدضدخلقی ها م<strong>و</strong>قع لازم بر رهبرانبه اين گر<strong>و</strong>پ برخی از که بعداً‏ غ<strong>و</strong>ربندی،‏ شرعی<strong>و</strong>ابسته به امين مانند محمدفقير،‏ خيالج<strong>و</strong>زجانی،‏ شاه <strong>و</strong>لی،‏ فقير حتی عبدالکريم ميثاق <strong>و</strong>محمدکت<strong>و</strong>ازی <strong>و</strong> میسياسی معين بخاطراهداف غيره صالحدکت<strong>و</strong>ر <strong>و</strong>لی درمقابل ا<strong>و</strong> پي<strong>و</strong>ندند.‏ گلابپنجشيری،‏ سيدمحمد زيری،‏ دستگير محمد م<strong>و</strong>مند،‏ جنرال نظرمحمد،‏ز<strong>و</strong>ی،‏ نيازمحمد سياستبرابر در استادگلداد،‏ <strong>و</strong>......‏ گرانه <strong>و</strong>انتقام ج<strong>و</strong>يانهد<strong>و</strong>گانه،‏ سرک<strong>و</strong>ب دارانش قرارگرفتند.‏نجيب االله <strong>و</strong>طرف ما(خلقیاز بدتر ميان پری ها <strong>و</strong>ضع در <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>ديکه نجيب االله تلاش کردبا ب<strong>و</strong>د.‏ ها)‏ مانندرا کادرهای پری ها که برخی از رزمج<strong>و</strong>،‏ مزدک <strong>و</strong>‏(نجم الدين کا<strong>و</strong>يانی،‏ ظه<strong>و</strong>ر به عض<strong>و</strong>يت بير<strong>و</strong>ی سياسیرا حيدرمسع<strong>و</strong>د بهاينکه عبدال<strong>و</strong>کيل را <strong>و</strong>يا داد ارتقا 589www.goftaman.<strong>com</strong>بير<strong>و</strong>ی سياسیحيث عض<strong>و</strong><strong>و</strong> <strong>و</strong>زيرخارجه <strong>و</strong> محمددا<strong>و</strong>د رزميار رابهعض<strong>و</strong>يت کميته مرکزی <strong>و</strong>مسئ<strong>و</strong>ل شعبهاقتصادکميته مرکزی ارتقا <strong>و</strong>تعيننم<strong>و</strong>د)<strong>و</strong>لی در عين زمان ميخ<strong>و</strong>است که نقشرهبری کننده ن<strong>و</strong>راحمد ن<strong>و</strong>ر <strong>و</strong>سلطان علیکشتمند راتضعيف نم<strong>و</strong>ده <strong>و</strong> طرفداران ببرککارمل رازير ضربه قرار بدهد.»(‏‎18‎‏)‏برکناری ببرک کارمل از رياست ش<strong>و</strong>رایانقلابی <strong>و</strong> تشديد خص<strong>و</strong>مت در جناح پرچم:‏ببرک کارمل از ‎4‎می تا‎20‎ ن<strong>و</strong>مبردر رياست ش<strong>و</strong>رای انقلابی باقی ماند.‏ هرچند که ه<strong>و</strong>اداران <strong>و</strong>ی در در<strong>و</strong>ن جناح پرچمعليه نجيب االله قرارگرفتند <strong>و</strong> گ<strong>و</strong>رباچف رهبرش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی را متهم به خيانت <strong>و</strong> دخالت درام<strong>و</strong>ر در<strong>و</strong>نی حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لتاين حزب ميکردند،‏ اما حض<strong>و</strong>ر ببرک کارملدر رياست د<strong>و</strong>لت <strong>و</strong>کميته مرکزی حزب عرصهرابرای نجيب االله درسرک<strong>و</strong>بی <strong>و</strong> گرفتاریآنهاتنگ می ساخت <strong>و</strong> بام<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>ديت کارمل خ<strong>و</strong>درا در رهبری حزب راحت احساس نميکرد.‏ازس<strong>و</strong>ی ديگر طرفداران ببرک کارمل بهآسانی می ت<strong>و</strong>انستند عليه نجيب االله رهبرجديد حزب قرار بگيرند <strong>و</strong> تبليغ کنند.‏معهذا نجيب االله درصدد آن شد تا از طريقش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها به حض<strong>و</strong>ر کارمل در حزب <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لتپايان دهد.‏ ژنرال گر<strong>و</strong>م<strong>و</strong>ف آخرينق<strong>و</strong>ماندان نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در افغانستانبه تقاضای نجيب االله از ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی هامبنی برسبکد<strong>و</strong>شی کارمل از هرگ<strong>و</strong>نه مناصب حزبی <strong>و</strong>د<strong>و</strong>لتی اشاره می کند:‏ ‏«رفيق نجيب درگفتگ<strong>و</strong> ها با رفيق <strong>و</strong>ارنتسف <strong>و</strong> همچنان در19861986590

www.goftaman.<strong>com</strong>درشن<strong>و</strong>دها گفت <strong>و</strong>ديگر به <strong>و</strong>يژه تأکيدا<strong>و</strong> ر<strong>و</strong>زهای آخر کابل،‏ در بايدببرک کارملچه ز<strong>و</strong>دتر که هر می کرد سياسی کميته مرکزی حزبازعض<strong>و</strong>يت دفتر را رياستاز دم<strong>و</strong>کراتيک خلق افغانستان <strong>و</strong> دم<strong>و</strong>کراتيکجمه<strong>و</strong>ری انقلابی ش<strong>و</strong>رای رفيق نجيب میکرد.‏ افغانستان برکنار کارهای حزبیاز را که کارمل خ<strong>و</strong>د گ<strong>و</strong>يد به نقادی پرداختهد<strong>و</strong>لتی کنارکشيده <strong>و</strong> <strong>و</strong> ميدارد.‏برضد مشی مصالحه ملی گام بر <strong>و</strong> رفيق نجيب بيمناک است که لجام گسيختگین<strong>و</strong>شيدنافراط در کارمل که بابيماری <strong>و</strong> ممکن استمی گردد،‏ مشر<strong>و</strong>بات الکلی عميقتر قابل پيشبه اقدامات غير را <strong>و</strong>ادار ا<strong>و</strong> بينی گرداند.»(‏‎19‎‏)‏سلطان علی کشتمنددرم<strong>و</strong>رداستعفای کارمل‏«ا<strong>و</strong>رياست ش<strong>و</strong>رای انقلابی می ن<strong>و</strong>يسد:‏ از ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>يها تقاضاپافشاری از با ‏(نجيب االله)‏ برای اقامت بهببرک کارمل را تا نم<strong>و</strong>د برغم اينکه ازش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی فراخ<strong>و</strong>انند.‏ اتحاد ازکارمل چنينپذيرفتند <strong>و</strong> يکس<strong>و</strong> ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>يها کارمل<strong>و</strong>لی آ<strong>و</strong>ردند،‏ رابعمل دع<strong>و</strong>تی <strong>و</strong>تقاضای آنانمقا<strong>و</strong>مت جدی ازخ<strong>و</strong>دبر<strong>و</strong>زداد زيادینجيب االله ازپاننشست <strong>و</strong>کار راردکرد.‏ بهتااعضای بير<strong>و</strong>ی سياسی را انجام داد ساخت.‏متقاعد ضر<strong>و</strong>رت د<strong>و</strong>ری کارمل ازکش<strong>و</strong>ر برابرتصميم بير<strong>و</strong>یهنگاميکه کارمل در سياسی <strong>و</strong>کميته مرکزی مبنی برعزيمت خ<strong>و</strong>يشبه اتحادش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی قرارگرفت،‏ راه ديگریبپذيرد.»(‏‎20‎‏)‏نداشت جزاينکه آنرا خلقجناح رهبران از دستگيرپنجشيری رياستاز پذيرش استعفای ببرک کارمل را ش<strong>و</strong>رای انقلابی <strong>و</strong>خر<strong>و</strong>ج ازافغانستان نتيجه591www.goftaman.<strong>com</strong>سرمشا<strong>و</strong>رش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یپلانس<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>زرای دفاع،‏تلقی می کند که از امنيت به کارمل تحميل گرديد:‏داخله <strong>و</strong> ‏(نشست کميته مرکزی‏«بدنبال اين جلسه عض<strong>و</strong>ديگراصلیحزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق)‏ باکه مرکزی کميته البدل <strong>و</strong>علی کشتمند،‏علی سلطان ن<strong>و</strong>راحمدن<strong>و</strong>ر،‏ کا<strong>و</strong>يانی،‏ فريدمزدک،‏ سليمان لايق <strong>و</strong>بارقملی،‏ منطقه يی <strong>و</strong>شناخت،‏شفيعی پي<strong>و</strong>ند بهداشتند همگ<strong>و</strong>ن <strong>و</strong>م<strong>و</strong>ضعگيری نزديکی ضر<strong>و</strong>رت تح<strong>و</strong>لکميته مرکزی دع<strong>و</strong>ت شدند.‏ رياست ش<strong>و</strong>رایبرکناری کارمل از سياسی <strong>و</strong> تمام ق<strong>و</strong>اهمه به تمرکز انقلابی بررسی شد.‏ <strong>و</strong>بدست ت<strong>و</strong>انای نجيب سخنرانی کردند اينرا از پشتيبانی همه جانبه خ<strong>و</strong>د سرانجام طبق پلان <strong>و</strong>داشتند.‏ تصميم ابراز ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یسرمشا<strong>و</strong>ر پلينچک<strong>و</strong> نقشه <strong>و</strong>يکت<strong>و</strong>ر ‏(نظرمحمد،‏<strong>و</strong>زيران دفاع،‏ داخله <strong>و</strong>امنيت داکترصالحرهبری تحت <strong>و</strong>يعق<strong>و</strong>بی)‏ گلابز<strong>و</strong>ی ببرکمحمدزيری <strong>و</strong>مراقبت شديدامنيتی نزد فقطتا ا<strong>و</strong>خ<strong>و</strong>اهش کردند <strong>و</strong>از کارمل رفتند ازمقام ش<strong>و</strong>رایطی يکساعت استعفای خ<strong>و</strong>درا مقتضیدرغيرآن برخ<strong>و</strong>رد انقلابی بن<strong>و</strong>يسد گرفت.‏ديگری نسبت به ا<strong>و</strong>ص<strong>و</strong>رت خ<strong>و</strong>اهد <strong>و</strong>جلسه کرد ياران نزديک خ<strong>و</strong>د کارمل با ران<strong>و</strong>شت.»(‏‎21‎‏)‏استعفای خ<strong>و</strong>د نجيب االله درآغاز،‏ رياست ش<strong>و</strong>رای انقلابی راسپس دربه حاجی محمدکنی تف<strong>و</strong>يض کرد <strong>و</strong> قراررأس اين ش<strong>و</strong>را در ‎1987‎خ<strong>و</strong>د ن<strong>و</strong>مبر به عن<strong>و</strong>ان معا<strong>و</strong>نشکنی را گرفت <strong>و</strong> بير<strong>و</strong>ن راندن ببرک کارملچند هر گماشت.‏ حتا ازد<strong>و</strong>لتی <strong>و</strong> کليه مناصب حزبی <strong>و</strong> از برای رهبری انحصاریافغانستان راه را 3025592

www.goftaman.<strong>com</strong>حزب <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لتنجيب االله درهم<strong>و</strong>ار نم<strong>و</strong>د اما ا<strong>و</strong>قادرنشدتا کليه جناحها <strong>و</strong>فراکسي<strong>و</strong>ن های حزب رامتحد کند <strong>و</strong>ازتفرقه بيشتر دردر<strong>و</strong>ن حزب به خص<strong>و</strong>ص درداخل جناح پرچم جل<strong>و</strong>گيری نمايد.‏ دستگيری<strong>و</strong> به زندان کشاندن برخی از ه<strong>و</strong>ادارانببرک کارمل،‏ خص<strong>و</strong>مت در در<strong>و</strong>ن جناح پرچمرا تشديد کرد.‏ در نخستين ر<strong>و</strong>زهامحم<strong>و</strong>دبريالی <strong>و</strong> تعداد ديگری از ه<strong>و</strong>ادارانکارمل چ<strong>و</strong>ن انجنيرنعمت االله،‏ ژنرال صادقی،‏نبی ش<strong>و</strong>ريده،‏ محمدقاسم ل<strong>و</strong>یسارن<strong>و</strong>ال(دادستان کل)،‏ امتيازحسن <strong>و</strong>غيرهر<strong>و</strong>انه زندان شدند.‏ هر چندعظيمی ازژنرالان ه<strong>و</strong>ادار ببرک کارمل درجناح پرچمکه در فصل پيشين به آن اشاره شدبرکناری کارمل را از رهبری حزب <strong>و</strong> سپسد<strong>و</strong>لت يک امر انجام يافته درق<strong>و</strong>ای مسلحد<strong>و</strong>لت تلقی می کند که هيچ عکس العملیاز س<strong>و</strong>ی ارتش در دفاع از کارمل ب<strong>و</strong>ق<strong>و</strong>عنپي<strong>و</strong>ست،‏ اما برخی منابع به فعاليت هایمسلحانه ه<strong>و</strong>اداران ببرک کارمل عليه نجيباالله در داخل د<strong>و</strong>لت اشاره می کنند.‏ دراينگ<strong>و</strong>نه فعاليت ها از برنامه ک<strong>و</strong>د تاعليه نجيب االله سخن زده می ش<strong>و</strong>د که ت<strong>و</strong>سطبرخی عناصر مقتدر در رياست دهم ادارهخاد <strong>و</strong> برخی از افسران ه<strong>و</strong>ادار ببرککارمل در داخل گارد رياست جمه<strong>و</strong>ری چ<strong>و</strong>نژنرال زلمی از فرماندهان گارد،‏ دگر<strong>و</strong>المحمدتميم آمر سياسی گارد،‏ دگر<strong>و</strong>المحمدقاسم معا<strong>و</strong>ن کادری رياست جمه<strong>و</strong>ری،‏دگر<strong>و</strong>ال محمدحکيم ختک مدير ا<strong>و</strong>ل رياستدهم امنيت،‏ دگر<strong>و</strong>ال نظرگل مدير امنيترئيس جمه<strong>و</strong>ر <strong>و</strong> تعداد ديگر ر<strong>و</strong>يدست گرفته593www.goftaman.<strong>com</strong>البته ادعایشده ب<strong>و</strong>د.‏ک<strong>و</strong>دتا <strong>و</strong> سرنگ<strong>و</strong>نی نجيب االله از ه<strong>و</strong>ادارانببرک کارمل در زمانيکه نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یحض<strong>و</strong>ر داشتند <strong>و</strong> پلان تغير رهبری حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong> حاکميت اين حزب بخشیاز اراده <strong>و</strong> تصميم گ<strong>و</strong>رباچف رهبری د<strong>و</strong>لتش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ب<strong>و</strong>د مبالغه آميز <strong>و</strong> غير <strong>و</strong>اقعی بهنظرمی رسد.‏ بد<strong>و</strong>ن ترديدسبکد<strong>و</strong>شی ببرککارمل ازکليه مناصب حزبی <strong>و</strong>د<strong>و</strong>لتی<strong>و</strong>اخراج ا<strong>و</strong>ازافغانستان دامنه اختلاف رادرجناح پرچم تشديد کرد <strong>و</strong>مايه خص<strong>و</strong>متعميق طرفداران کارمل عليه نجيب االله<strong>و</strong>ه<strong>و</strong>اداران ا<strong>و</strong> در داخل حزب <strong>و</strong> حاکميتگرديد،‏ اما ه<strong>و</strong>اداران ببرک کارمل حتابرغم بيطرفی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها ت<strong>و</strong>ان برکنارینجيب االله <strong>و</strong> ابقای رهبر پيشين خ<strong>و</strong>د رانداشتند.‏ از س<strong>و</strong>ی ديگر ه<strong>و</strong>اداران کارملدر در<strong>و</strong>ن حزب <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لت بد<strong>و</strong>ن استيذان <strong>و</strong>بد<strong>و</strong>ر ازانظار <strong>و</strong>آگاهی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها به هيچاقدام نظامی در راندن نجيب االله ازرهبریحزب <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لت مت<strong>و</strong>سل نمی شدند.‏نات<strong>و</strong>انی طرفداران ببرک کارمل در مقابلهبانجيب االله <strong>و</strong>ه<strong>و</strong>اداران ا<strong>و</strong> درحزب <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لتنه تنهاکه به بدبينی <strong>و</strong>خص<strong>و</strong>مت عليهرهبرجديد حزب پايان نداد بلکه اينخص<strong>و</strong>مت را در مسير غيرقابل برگشت مياند<strong>و</strong> طرف برد.‏ ه<strong>و</strong>اداران کارمل کينه <strong>و</strong>خص<strong>و</strong>مت شديدی را در دل خ<strong>و</strong>د عليه نجيب االلهنگهداشتند <strong>و</strong> تاآخرين ر<strong>و</strong>زهای حاکميت ا<strong>و</strong>به اين کينه <strong>و</strong>خص<strong>و</strong>مت ادامه دادند.‏آنگ<strong>و</strong>نه که ژنرال نبی عظيمی از ه<strong>و</strong>ادارنکارمل می گ<strong>و</strong>يد:‏594

www.goftaman.<strong>com</strong>طرفدارببرکهای‏«پری <strong>و</strong>ب<strong>و</strong>دند دفاع ازکش<strong>و</strong>ر کارمل،‏ آرز<strong>و</strong>مند حقارت میبا<strong>و</strong>صف آنکه نجيب راباديده <strong>و</strong>حفظ حيات <strong>و</strong>زندگی خ<strong>و</strong>د نگريستند بخاطر ايثارهرگ<strong>و</strong>نه به حاضر خ<strong>و</strong>د،‏ مردم انتقام گرفتنفکر اما <strong>و</strong>قربانی ب<strong>و</strong>دند.‏ رالحظه يی آنها ازنجيب <strong>و</strong>ضربه زدن به ا<strong>و</strong> ترک نميکرد.»(‏‎22‎‏)‏در<strong>و</strong>نطرفداران کارمل در نجيب االله نيز با ‏"<strong>و</strong>يا"‏‏"‏اق <strong>و</strong>ه<strong>و</strong>يج د<strong>و</strong>لت باسياست حزب <strong>و</strong> ازعقده <strong>و</strong><strong>و</strong> عمل ميکرد قمچين <strong>و</strong>قيماق"‏ فکرا<strong>و</strong> شايد خص<strong>و</strong>مت آنهاغافل نب<strong>و</strong>د.‏ ازتصفيه <strong>و</strong>سرک<strong>و</strong>بی ه<strong>و</strong>ادارن کارمل را حذف فزيکی ببرکحزب <strong>و</strong>د<strong>و</strong>لت حتی تاسرحدِ‏ گزينه های عب<strong>و</strong>رکارمل به عن<strong>و</strong>ان يکی از داشت،‏ امااين مانع پي<strong>و</strong>سته مدنظر از نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یحض<strong>و</strong>ر ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> با نيز ا<strong>و</strong> ايناستقلال عمل در افغانستان از در ميزان خص<strong>و</strong>مت ا<strong>و</strong>گزينش بهره مند نب<strong>و</strong>د.‏ محد<strong>و</strong>ديت ميدانببرک کارمل <strong>و</strong> برابر در می ت<strong>و</strong>انراناشی ازتأثيرش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>يها عمل ا<strong>و</strong> ازاين ادعای کارمل دريافت که ازس<strong>و</strong>یميرصاحب کار<strong>و</strong>ال عض<strong>و</strong>دفتر سياسی حزب بهمیا<strong>و</strong> ببرک کارمل ارائه می ش<strong>و</strong>د.‏ نقل از ‏«اگرم<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>ديت نظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی نمین<strong>و</strong>يسد:‏ حفيظن<strong>و</strong>رمحمدتره کی <strong>و</strong> ب<strong>و</strong>د،‏ عين دارمه ميگرديد.‏اين جا تکرار االله امين در چنانچه درآخرين لحظات زندگی ببرک کارمل<strong>و</strong>قتيکه اينجانب به اح<strong>و</strong>ال پرسی مريضی‏"نجيب االلهاش رفته ب<strong>و</strong>دم،‏ برای من گفت:‏ سينه دادم <strong>و</strong> ارتقافرزند مانند را بينحتی برای از نامرد دادم <strong>و</strong>لی ا<strong>و</strong> آمادگی گرفتهچندين بار بردن فزيکی ما 595ب<strong>و</strong>د <strong>و</strong>لی جانبنکرده ب<strong>و</strong>د."»(‏‎23‎‏)‏www.goftaman.<strong>com</strong>596ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی م<strong>و</strong>افقهاستحکام قدرتمسير نجيب االله در د<strong>و</strong>لت:‏داخل حزب <strong>و</strong> نصب در - عزل <strong>و</strong> الف بير<strong>و</strong>ن راندن کارمل ازنجيب االله پس از نصب جديد درش<strong>و</strong>رای انقلابی به عزل <strong>و</strong> ژنرال نظرمحمدکابينه حک<strong>و</strong>مت پرداخت.‏ جای<strong>و</strong> شد <strong>و</strong>زيردفاع ازجناح خلق برکنار گرفت.‏جناح پرچم ا<strong>و</strong> را ژنرال رفيع از ببرک کارملمخالفت با عبدال<strong>و</strong>کيل که در رهبری حزب <strong>و</strong>د<strong>و</strong>لت د<strong>و</strong>رساخته شدهازمرکز <strong>و</strong>يتنام به <strong>و</strong>زارت خارجهازسفارت در ب<strong>و</strong>د ت<strong>و</strong>ظيفخارجه به حيث <strong>و</strong>زير برگشت <strong>و</strong> رهبریگلابز<strong>و</strong>ی که عملا محمد سيد يافت.‏ ‎18‎عقربدر بد<strong>و</strong>ش گرفته ب<strong>و</strong>د جناح خلق را حيث<strong>و</strong>به سبکد<strong>و</strong>ش داخله ‎1367‎از<strong>و</strong>زارت به<strong>و</strong> گماشته شد سفيرافغانستان درمسک<strong>و</strong> رأس <strong>و</strong>زارتدر اسلم <strong>و</strong>طنجار جای ا<strong>و</strong> زيری درصالح محمد داخله قرارگرفت.‏ سياسی <strong>و</strong>عض<strong>و</strong>يت دفتر ميزان همين سال از دارالاانشای کميته مرکزی اخراج گرديد.‏گرفتاری ه<strong>و</strong>اداران ببرک کارملتعقيب <strong>و</strong> داخل حزب پي<strong>و</strong>سته عليه نجيب االلهکه در اکت<strong>و</strong>بردر ادامه يافت.‏ تبيلغ ميکردند مقاماتاز هاتن ‎1367‎‏)ده ‎1988‎‏(ميزان ببرک کارمل دستگير <strong>و</strong>طرفدار برجسته ترفيعتع<strong>و</strong>يض،‏ ر<strong>و</strong>انه زندان گرديدند.‏ <strong>و</strong>تنزيل اعضای ارشدحزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقعالی ترين ارگانهای رهبری حزب بخشدر تحکيم پايهازاقدامات نجيب االله در ديگر ازهمانا<strong>و</strong> در<strong>و</strong>ن حزب ب<strong>و</strong>د.‏ های قدرتش در درپي<strong>و</strong>سته به اين جابجايی ها رهبری آغاز

www.goftaman.<strong>com</strong>رهبری حزب بههایحلقه کميته مرکزیبير<strong>و</strong>ی سياسی <strong>و</strong> <strong>و</strong>يژه در ادامه داد.‏طرفدارنجيب االله باجابجايی افراد هرچند پرچم حزب درجناح خلق <strong>و</strong> د<strong>و</strong> ازهر خ<strong>و</strong>د رهبری برخی <strong>و</strong>زارت های مهم به تق<strong>و</strong>يت <strong>و</strong>خ<strong>و</strong>يش پرداخت،‏تحکيم پايه های اقتدار <strong>و</strong>عميقیاما اين اقدام شگاف های جديد همانگ<strong>و</strong>نه کهدرحزب <strong>و</strong>د<strong>و</strong>لت ايجادکرد.‏ را در<strong>و</strong>ن جناح پرچم نت<strong>و</strong>انستنجيب االله در شاخه های<strong>و</strong> حمايت تمام عناصر همبستگی <strong>و</strong> جلب کندرهبری خ<strong>و</strong>د در مختلف اين جناح را به چنين ت<strong>و</strong>فيقی دستجناح خلق نيز در نيافت.‏رهبریبه خلق جناح اصلی بخش خص<strong>و</strong>مت بانجيبمخالفت <strong>و</strong> سيدمحمدگلابز<strong>و</strong>ی در تع<strong>و</strong>يضآغاز گلابز<strong>و</strong>ی در گرفتند.‏ االله قرار ببرک کارمل به نجيبد<strong>و</strong>لت از رهبری حزب <strong>و</strong> نشانبه اين تغير را االله،‏ ت<strong>و</strong>افق خ<strong>و</strong>د مسک<strong>و</strong>که به سفارت در بعدًا داد،‏ اما نجيببا خص<strong>و</strong>مت به مخالفت <strong>و</strong> گماشته شد آنکه اينافز<strong>و</strong>ن بر االله ادامه داد.‏ دشمنی سنتی ميانتقابل <strong>و</strong> مخالفت ريشه در د<strong>و</strong>جناح خلق <strong>و</strong>پرچم داشت به رقابت ذاتیاداره برسر طرفين ميان البينی کهبرميگشت استخبارات <strong>و</strong>زارت داخله نيز نير<strong>و</strong>مندي ارگانهاييک براي تق<strong>و</strong>يت <strong>و</strong> هر به ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>يها نزديک مي شدند.‏مرب<strong>و</strong>ط خ<strong>و</strong>د قانعمسک<strong>و</strong> را رياست خاد نجيب االله در استخبارات <strong>و</strong>زارت داخلهاداره ساخت تا که رياستبسازند مرب<strong>و</strong>ط رياست خاد را اين امرنجيب االله بد<strong>و</strong>ش داشت.‏ آنرا نجيب االله افز<strong>و</strong>د.‏برابر گلابز<strong>و</strong>ي در برکينه 597www.goftaman.<strong>com</strong>د<strong>و</strong>ران اشغال،‏درگلابز<strong>و</strong>ي مش<strong>و</strong>رت <strong>و</strong>زارتکمک <strong>و</strong> با <strong>و</strong>زارت داخله را همسطحداخله ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ي به نير<strong>و</strong>ي مسلح تقريبًا بسا م<strong>و</strong>ارد<strong>و</strong>زارت دفاع تبديل کرد که در ميبرد.‏کشمکش به سر نزاع <strong>و</strong> در ‏"خاد"‏ با بدست گرفتها<strong>و</strong>که عملارهبري جناح خلق را ببرک کارمل،‏ب<strong>و</strong>دت<strong>و</strong>قع داشت که مسک<strong>و</strong>بعداز به جناحآنرا رهبری حاکميت زعامت حزب <strong>و</strong> بسياري ازگلابز<strong>و</strong>ي <strong>و</strong> خلق تف<strong>و</strong>يض دارد.‏ بنارا پايگان جناح خلق،‏ خلقي ها بلند ارتش به اين کار<strong>و</strong>قدرت شان در نف<strong>و</strong>ذ بر برخلاف آرز<strong>و</strong>ياما مستحق مي پنداشتند.‏ آنها،‏ مسک<strong>و</strong> نجيب االله رابه جانشيني کارملپله هاي بالايصع<strong>و</strong>دنجيب االله در برگزيد.‏ به رهبري حزب <strong>و</strong>رياست خاد قدرت از بيش عقده مندبيش از د<strong>و</strong>لت،‏ گلابز<strong>و</strong>ي را <strong>و</strong>خص<strong>و</strong>متعقده سپس ساخت.‏ ناراحت <strong>و</strong> پذيرفتننجيب االله که از برابر گلابز<strong>و</strong>ی در ق<strong>و</strong>ماندان<strong>و</strong> به حيث معا<strong>و</strong>ن ا<strong>و</strong>ل خ<strong>و</strong>د ا<strong>و</strong> تشکيل فرقه های جديدگارنيزي<strong>و</strong>ن کابل <strong>و</strong> چارچ<strong>و</strong>ب <strong>و</strong>زارت داخله مبتنی برطرحدر جناح خلقبرخی مشا<strong>و</strong>ران ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی جانبدار دريک گزارشخ<strong>و</strong>دداری کرد،‏ مضاعف گرديد.‏ سری گر<strong>و</strong>ه عملياتی <strong>و</strong>زارت دفاع ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یبه شدت در‏«رئيس جمه<strong>و</strong>ر گفته می ش<strong>و</strong>د:‏ رئيسسمت به گلابز<strong>و</strong>ی گماردن برابر گذاشتن کليه نير<strong>و</strong>هایگارنيزي<strong>و</strong>ن کابل <strong>و</strong> خاص درجمله گارد کابل از در مستقر رئيس جمه<strong>و</strong>رم<strong>و</strong>ضعگيری کرد.‏ اختيار ا<strong>و</strong> دستگاهگلابز<strong>و</strong>ی می خ<strong>و</strong>اهد خاطرنشان کرد پايی بسازدکه به آن نيازیبی سر<strong>و</strong> نيست.»(‏‎24‎‏)‏598

www.goftaman.<strong>com</strong>نير<strong>و</strong>هایب-‏ تق<strong>و</strong>يتنظامی <strong>و</strong> استخباراتی:‏تق<strong>و</strong>يت نير<strong>و</strong>های نظامی بگ<strong>و</strong>نه فزاينده درط<strong>و</strong>ل سالهای رهبری نجيب االله،‏ ايجاد <strong>و</strong>احدهایمختلف نظامی در چهارچ<strong>و</strong>ب سازماناستخبارات يا <strong>و</strong>زارت امنيت د<strong>و</strong>لتی <strong>و</strong>افزايش نير<strong>و</strong>ی گاردملی بخش مهم عملکردنجيب االله در مسير استحکام پايه هایاقتدار ا<strong>و</strong> ب<strong>و</strong>د.‏ <strong>و</strong>ی پس از احراز رهبریحزب <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لت قرارگاه ق<strong>و</strong>ماندانی اعلیق<strong>و</strong>ای مسلح را متشکل از نير<strong>و</strong>های <strong>و</strong>زارتدفاع،‏ داخله <strong>و</strong> امنيت ب<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د آ<strong>و</strong>رد <strong>و</strong> خ<strong>و</strong>دبه عن<strong>و</strong>ان ق<strong>و</strong>ماندان اعلی،‏ رياست اينقرارگاه را بد<strong>و</strong>ش گرفت.‏ ا<strong>و</strong> که انگيزه <strong>و</strong>انرژی بيشتر در رهبری حزب <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لت حزبیداشت با کار مدا<strong>و</strong>م در رياست قرارگاهاعلی ق<strong>و</strong>ای مسلح <strong>و</strong> رهبری ارگان ديگری بهنام ش<strong>و</strong>رای عالی دفاع <strong>و</strong>طن ر<strong>و</strong>ابط <strong>و</strong>کنتر<strong>و</strong>ل خ<strong>و</strong>د را بر نير<strong>و</strong>های نظامی <strong>و</strong>عمليات اين نير<strong>و</strong>ها در سراسرکش<strong>و</strong>ر تأمينکرد <strong>و</strong> در آغاز ت<strong>و</strong>ان ر<strong>و</strong>حی <strong>و</strong> کيفی ايننير<strong>و</strong>ها را باهمکاری مشا<strong>و</strong>ران ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بالابرد.‏ در جلسات اين قرارگاه مشا<strong>و</strong>رينارشد نظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی مشارکت ميکردند.‏سرمشا<strong>و</strong>ر نظامی نجيب االله ادعا می کند که:‏‏«من با رئيس جمه<strong>و</strong>ر طرح دست<strong>و</strong>رهاي ا<strong>و</strong> راشامگاهان يا بامداد هرر<strong>و</strong>ز پيش ازبرگزاري نشست ب<strong>و</strong>ردق<strong>و</strong>مانداني اعليبررسي ميکردم.‏ معم<strong>و</strong>لا من مسايل اصلي راکه بايددر باره آن دست<strong>و</strong>ر صادر ميکرد،‏برايش مي ن<strong>و</strong>شتمنجيب االله پس از خر<strong>و</strong>ج ق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در جهتتق<strong>و</strong>يت <strong>و</strong> تحکيم م<strong>و</strong>قعيت خ<strong>و</strong>د تغيرات بيشتری(25)«...599www.goftaman.<strong>com</strong>نظامی د<strong>و</strong>لترا درنير<strong>و</strong>هایايجاد کرد.‏ ا<strong>و</strong> شماری از ل<strong>و</strong>اها ‏(تيپ)رااز مناطق مرزی با پاکستان بير<strong>و</strong>ن کشيدنير<strong>و</strong>های اين ل<strong>و</strong>ا ها را در فرقه های‏(لشکر)‏ <strong>و</strong>زارت دفاع مدغم کرد <strong>و</strong>يا ازترکيب آنها فرقه های جديدب<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>دآ<strong>و</strong>رد.‏افز<strong>و</strong>ن برآن،‏ تشکيل يک نير<strong>و</strong>ی جديد درچهارچ<strong>و</strong>ب <strong>و</strong>زارت امنيت يا سازماناستخباراتی د<strong>و</strong>لت به نام گارد رياستجمه<strong>و</strong>ری که سپس به گارد ملی تغيير نامداد يکی از گام ها مهم ا<strong>و</strong> درايجاد يکنير<strong>و</strong>ی قابل اعتماد در دسترس <strong>و</strong>فرمانخ<strong>و</strong>دش ب<strong>و</strong>د.‏ ميرصاحب کار<strong>و</strong>ال افسر ارشد<strong>و</strong>زارت دفاع <strong>و</strong> عض<strong>و</strong> بير<strong>و</strong>ی سياسی حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق در سالهای نخست رهبری نجيباالله می ن<strong>و</strong>يسد که گارد ملی به حيث يکنير<strong>و</strong>ی م<strong>و</strong>ازی با نير<strong>و</strong>های <strong>و</strong>زارت دفاع بهمش<strong>و</strong>رت <strong>و</strong> کمک کی.‏ جی.‏ بی <strong>و</strong> مشا<strong>و</strong>رانش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ايجاد شد:‏ ‏«م<strong>و</strong>ازی با <strong>و</strong>زارتدفاع،‏ گارد ملی را ايجاد نم<strong>و</strong>د <strong>و</strong> برایاکمال پرس<strong>و</strong>نل آن تقريباً‏ يک سفر بریعم<strong>و</strong>می را در حزب <strong>و</strong> سازمانهای اجتماعیاعلان نم<strong>و</strong>د.‏ امنيت تمام نقاط کليدی مانندميدانهای ه<strong>و</strong>ايی <strong>و</strong> ساير نقاط ديگر ت<strong>و</strong>سطگارد ملی گرفته می شد.‏ <strong>و</strong> به کمک ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یگارد ملی هم از لحاظ ل<strong>و</strong>ژستيکی،‏ سلاح هایمدرن <strong>و</strong> سايرکمک های ديگر مالی تجهيز میگرديد.‏ متأسفانه مشا<strong>و</strong>رين ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی نجيب االلهرا گ<strong>و</strong>شزدنم<strong>و</strong>ده ب<strong>و</strong>دندکه نبايدبالاینير<strong>و</strong>های <strong>و</strong>زارت دفاع <strong>و</strong> داخله اعتمادکرد.‏ چنانچه <strong>و</strong>رانتس<strong>و</strong>ف سفيرف<strong>و</strong>ق العادهش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در کابل می گ<strong>و</strong>يد:‏ ‏"يک گر<strong>و</strong>پ مخص<strong>و</strong>صبه سر پرستی سه جنرال کی.‏ جی.‏ بی600

www.goftaman.<strong>com</strong>اطمينان دهدتاب<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>دآمد درک کردهکه نجيب االله نيات ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی را به گفتهگيرد."‏ <strong>و</strong>برای خر<strong>و</strong>ج آمادگی می ستادمشترکمخص<strong>و</strong>ص گر<strong>و</strong>پ اين <strong>و</strong>رانتس<strong>و</strong>ف کابل ب<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>دکاردان در متشکل ازافراد برایاقتصادی را آ<strong>و</strong>رد،‏ طرحهای نظامی <strong>و</strong> يکم<strong>و</strong>رد در رژيم تنظيم کرد،‏ <strong>و</strong> دفاع از يافتنجيب االله برای در با سری ت<strong>و</strong>افقها ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به مذاکره<strong>و</strong>بيشتر کمک های بهتر بی به نجيب االله ه<strong>و</strong>شدارجی.‏ کی.‏ پرداخت.‏ که متکی <strong>و</strong>فاداری ارتش افغانستانداد تجهيزات لازماين پ<strong>و</strong>ل <strong>و</strong> بر بنا نباشد.‏ رياستگارد گذاشت تا ا<strong>و</strong> اختيار در کهمزايای بالا جمه<strong>و</strong>ری جديد باحق<strong>و</strong>ق <strong>و</strong> ب<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>دنب<strong>و</strong>د ارتش خص<strong>و</strong>صی ا<strong>و</strong> چيزی کمتراز آ<strong>و</strong>رد.»(‏‎26‎‏)‏نجيب االلهمشا<strong>و</strong>ر ژنرالان ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> يکی از ملی <strong>و</strong>اتکای <strong>و</strong>ی به نير<strong>و</strong>ی گارد از نيز ق<strong>و</strong>ای مرب<strong>و</strong>ط به اداره استخبارات سخن میمناسباتدر ‏(نجيب االله)‏ ‏«رئيس جمه<strong>و</strong>ر گ<strong>و</strong>يد:‏ خاص"‏‏"گارد نير<strong>و</strong>های مسلح به با خ<strong>و</strong>د ا<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>يت قايل ب<strong>و</strong>د.‏<strong>و</strong>زارت امنيت د<strong>و</strong>لتی کادر<strong>و</strong> خلقيها ناخشن<strong>و</strong>دی کار اين نير<strong>و</strong>های انتظامی رافرماندهی ارتش <strong>و</strong> پنهان نب<strong>و</strong>د که نجيب االله بهبرانگيخت.‏ به ارتش<strong>و</strong>زارت امنيت د<strong>و</strong>لتی تکيه ميزد<strong>و</strong> جمه<strong>و</strong>ررئيس کش<strong>و</strong>راعتمادنداشت.‏ <strong>و</strong><strong>و</strong>زارت بد<strong>و</strong>ن ارتش به حل <strong>و</strong>فصلباآنکه ميدانست مسايل نظامی-سياسی م<strong>و</strong>ٔفق نخ<strong>و</strong>اهدگرديد،‏ازتق<strong>و</strong>يت آن می ترسيد.»‏به عن<strong>و</strong>ان يک نير<strong>و</strong>یگارنيزي<strong>و</strong>ن کابل نيز ت<strong>و</strong>جهتأمين امنيت پايتخت م<strong>و</strong>رد در جديد اين عرصهفرماندهی آن در گرفت <strong>و</strong> قرار (27)601www.goftaman.<strong>com</strong>هشتم،‏ پنجم <strong>و</strong>به سه فرقهدهم <strong>و</strong>زارت های دفاع،‏ داخله <strong>و</strong> امنيتملی که <strong>و</strong>ظيفه دفاع از کابل را بد<strong>و</strong>شداشتند تعميم يافت.‏شبه نظامی:‏ج-‏ گسترش نير<strong>و</strong>های مليشه يا نير<strong>و</strong>ی مليشهق<strong>و</strong>ای شبه نظامی يا ايجاد سالهای حاکميت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق کهدر بهپايان حاکميت اين حزب سيرر<strong>و</strong> تا بحث <strong>و</strong>نکات م<strong>و</strong>رد گسترش داشت،‏ يکی از است.‏حزب مذک<strong>و</strong>ر بررسی د<strong>و</strong>ران اقتدار درمليشه سازی اثرات بسيارمنفی را گذاشت <strong>و</strong>بجا نظام اجتماعی <strong>و</strong>سياسی کش<strong>و</strong>ر زمينه های گسست نظام اجتماعی،‏ قان<strong>و</strong>ندرافغانستانتفنگ سالاری را گريزی <strong>و</strong> قابل ت<strong>و</strong>جه اين استنکته <strong>و</strong> ساخت.‏ مساعد که سياست مليشه سازی سرانجام يکی ازع<strong>و</strong>امل ز<strong>و</strong>ال حاکميت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقاين نير<strong>و</strong>هااين سياست <strong>و</strong> فراهم کرد.‏ را <strong>و</strong>تفرقه <strong>و</strong>اختلاف در<strong>و</strong>نی حزب افز<strong>و</strong>د بر ارتش د<strong>و</strong>لت حزبم<strong>و</strong>جب فر<strong>و</strong>پاشی حاکميت <strong>و</strong> نير<strong>و</strong>های مليشهايجاد که سابقه گرديد.‏درحالیياشبه نظامی به د<strong>و</strong>ره های قبل ازميگردد،‏حاکميت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق بر نير<strong>و</strong>های شبه نظامی <strong>و</strong>استفاده از اما د<strong>و</strong>ره حاکميت حزب دم<strong>و</strong>کراتيکدر مليشيا زمان رهبری <strong>و</strong>حاکميت ن<strong>و</strong>رمحمدترهخلق از کی <strong>و</strong>حفيظ االله امين آغاز يافت.‏تره کی برای بارنخست نير<strong>و</strong>های مليشياپکتياعليه مخالفين مسلح د<strong>و</strong>لت حزبدر را به مجاهدين <strong>و</strong>دم<strong>و</strong>کراتيک خلق که بعداً‏ بکارتنظيم های اسلامی شهرت يافتند 602

www.goftaman.<strong>com</strong>االله امين درحفيظبرد.‏ حک<strong>و</strong>متدر اصلی مقتدر اين د<strong>و</strong>ران که فرد مرب<strong>و</strong>ط به قبيلهافراد بيشتر تره کی ب<strong>و</strong>د رادرجنگآنها <strong>و</strong> مسلح کرد را خ<strong>و</strong>د(خر<strong>و</strong>تی)‏ مناطق مرکزیعليه مناطق هزاره جات در به ش<strong>و</strong>رشد<strong>و</strong>لت خلقی سر برابر که در د<strong>و</strong>رهدر اعزام داشت.‏ برداشته ب<strong>و</strong>دند د<strong>و</strong>ام کردر<strong>و</strong>ز حاکميت ک<strong>و</strong>تاه امين که عبدااللهتق<strong>و</strong>يت يافت.‏ بازهم نير<strong>و</strong>ی مليشيا <strong>و</strong>لايت قندزبه تنظيمدر ا<strong>و</strong> امين برادر افرادبيشتری در اين نير<strong>و</strong> پرداخت.‏درنخستين سالهای حاکميت حزب دم<strong>و</strong>کراتيکت<strong>و</strong>جه د<strong>و</strong>لت درخلق مناطق مرزی م<strong>و</strong>رد به ق<strong>و</strong>لنير<strong>و</strong>های شبه نظامی ب<strong>و</strong>د.‏ ايجاد آغاز،‏ جذب نير<strong>و</strong>های‏«در محقق انگليسی:‏ قبايل مرزی درميان برخی از مليشه در بينازهمه در ننگرهار،‏ مهم تر پکتيا <strong>و</strong> مهمندشين<strong>و</strong>اری <strong>و</strong> قبايل افريدی،‏ <strong>و</strong>زيری،‏ ازهمه م<strong>و</strong>ٔفقيت آميز<strong>و</strong>لايت کابل بيشتر در نخستينشاهد ايجاد به <strong>و</strong>يژه پکتيا ب<strong>و</strong>د.‏ ‏(ازسال يی در لشکرقبيله فرقه يا ظاهرًا<strong>و</strong> ب<strong>و</strong>د ميان قبيله شخص نجيب االله)‏ ميرفت کهقبيله ای به شمار نخستين <strong>و</strong>احد جملهميزان چشمگيری سلاحهای سنگين از تانک دريافت کرد.»(‏‎28‎‏)‏درهشتاد <strong>و</strong> دهه نير<strong>و</strong>های مليشيا سپس در تمامد<strong>و</strong>ران اشغال نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در نجيب االله بيشسالهای حاکميت ببرک کارمل <strong>و</strong> نير<strong>و</strong>هایگسترش يافت.‏ بيش تق<strong>و</strong>يت <strong>و</strong> از تمام اين سالها به نام هایشبه نظامی در گر<strong>و</strong>ه های دفاعمی شدند.‏ مختلفی ياد سازمانخ<strong>و</strong>دی،‏ سپاهيان انقلاب <strong>و</strong>غيره.‏ مش<strong>و</strong>رتبه کمک <strong>و</strong> ‏(خاد)‏ استخباراتی د<strong>و</strong>لت 1987103603www.goftaman.<strong>com</strong>دربی جی.‏ کی.‏متدا<strong>و</strong>م <strong>و</strong>فعاليت آنهاتنظيم نير<strong>و</strong>ها جذب مليشه <strong>و</strong> جنگ <strong>و</strong>عمليات جنگی نقش اساسی داشت.‏در ا<strong>و</strong>پراتيفی دست بازداشتن ب<strong>و</strong>دجه با خاد داشتتق<strong>و</strong>يت شبه نظاميان يامليشه ها در جنگ های مناطق مختلف س<strong>و</strong>قدر را <strong>و</strong>آنها نير<strong>و</strong>های مجاهدين که به د<strong>و</strong>لت میميداد.‏ ق<strong>و</strong>ای مليشه تنظيم میدر پي<strong>و</strong>ستند نيز <strong>و</strong>د<strong>و</strong>لت بيشتر دفاع از سپس در آنها شدند.‏ نير<strong>و</strong>های ارتش <strong>و</strong>پ<strong>و</strong>ليساز سرسختانه تر حق<strong>و</strong>ق <strong>و</strong>می جنگيدند،‏ به همان حدآنها آ<strong>و</strong>ردند.‏می بدست بيشتر امتيازات ق<strong>و</strong>ماندانان معر<strong>و</strong>ف نير<strong>و</strong>های مليشه چ<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>لايت قندهارکه درسالعصمت مسلم از از<strong>و</strong>سيداحمد به د<strong>و</strong>لت پي<strong>و</strong>ست،‏ شيرآقا ق<strong>و</strong>ماندانان مجاهدين در<strong>و</strong>لايت هرات که در‎1987‎تسليم د<strong>و</strong>لت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک‎1981‎<strong>و</strong> سال اين مليشه هاخلق شدند نم<strong>و</strong>نه هايی از ب<strong>و</strong>دند.‏به عن<strong>و</strong>ان نير<strong>و</strong>ینير<strong>و</strong>های مليشه درآغاز د<strong>و</strong>لت حزبحمايت از مردمی در محلی <strong>و</strong> حزبیدم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong>نهادهای د<strong>و</strong>لتی <strong>و</strong> ضعفم<strong>و</strong>رد ت<strong>و</strong>جه ب<strong>و</strong>دند،‏ اما ر<strong>و</strong>ستاها در رااين نير<strong>و</strong>ها پ<strong>و</strong>ليس ارتش <strong>و</strong> فزاينده ازمناطقبسياری در کرد.آنها تق<strong>و</strong>يت بد<strong>و</strong>ش گرفتند.‏ارتش را <strong>و</strong>ظايف پ<strong>و</strong>ليس <strong>و</strong> اجتناب ج<strong>و</strong>انانارتش <strong>و</strong> فرار سربازان از انجام اينسربازی از خدمت د<strong>و</strong>ره <strong>و</strong>اجد حزبحاکميت سالهای ط<strong>و</strong>ل در مکلفيت نير<strong>و</strong>هایدم<strong>و</strong>کراتيک خلق م<strong>و</strong>جب ازدياد داخلج<strong>و</strong>انان در حتا مليشه گرديد.‏ <strong>و</strong>لايت ترجيح می دادندپايتخت <strong>و</strong>مراکز ارتش به صف<strong>و</strong>ف شبهتابه جای سربازی در 1984604

www.goftaman.<strong>com</strong>مليشه هانظاميان يابپي<strong>و</strong>ندند.‏ آنها دراين نير<strong>و</strong>ها امتيازبيشتربدست می آ<strong>و</strong>ردند.‏ ژنرال محمدرفيع<strong>و</strong>زير دفاع در سال به مشا<strong>و</strong>رانش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی خ<strong>و</strong>د شکايت کرد که تن ازج<strong>و</strong>انان در قالب گر<strong>و</strong>ه های مدافعينانقلاب مشغ<strong>و</strong>ل فعاليت شده <strong>و</strong> از خدمتسربازی اجتناب می کنند.‏ سپس در د<strong>و</strong>رهرهبری <strong>و</strong> حاکميت نجيب االله ر<strong>و</strong>ند مليشه سازیافزايش <strong>و</strong> تق<strong>و</strong>يت يافت.‏ <strong>و</strong> اين افزايش دربرخی <strong>و</strong>لايت حتا ت<strong>و</strong>ازن ميان نير<strong>و</strong>ی منظمد<strong>و</strong>لتی را که شامل نير<strong>و</strong>های ارتش <strong>و</strong>پ<strong>و</strong>ليس می شدند برهم زد.‏ به گ<strong>و</strong>نه مثالنير<strong>و</strong>یدر <strong>و</strong>لايت هرات:‏ ‏«از مجم<strong>و</strong>عد<strong>و</strong>لت در <strong>و</strong>لايت هرات در سالبيش از تن را شبه نظاميان تشکيلمی دادند.‏ از اين نظر <strong>و</strong>ضعيت در د<strong>و</strong> سالبعد نگران کننده ترب<strong>و</strong>د که فرقه هراتشامل ‎3400‎نير<strong>و</strong>ی منظم <strong>و</strong>‎14000‎ مليشه ب<strong>و</strong>د <strong>و</strong>در همين حال در فرقه شيندند،‏ درمقابل همين تعداد شبه نظامی تنهانير<strong>و</strong>ی منظم حض<strong>و</strong>ر داشتند.»(‏‎29‎‏)‏به شمار نير<strong>و</strong>های مليشه در بسياری از<strong>و</strong>لايات ديگر در سالهای حک<strong>و</strong>مت نجيب االلهافز<strong>و</strong>ده شد.‏ در <strong>و</strong>لايت قندهار به ق<strong>و</strong>ل يکپژ<strong>و</strong>هشگرانگليسی:‏ ‏«<strong>و</strong>الی قندهار دراقدام خ<strong>و</strong>د برای گسترش مليشه کار را بهجايی رساند که ديگر برای ارتش نير<strong>و</strong>جذب نميکرد <strong>و</strong> در ع<strong>و</strong>ض برای کسانی کهبرای پي<strong>و</strong>ستن به شبه نظاميان از خ<strong>و</strong>دتمايل نشان می دادند،‏ مبلغ بيست هزارافغانی پ<strong>و</strong>ل می پرداخت.‏ شخص نجيب االله نهفقط برای ج<strong>و</strong>انان قبايل که <strong>و</strong>ارد(1367)164517800055000198819842160530000www.goftaman.<strong>com</strong>دفاع خ<strong>و</strong>دی می<strong>و</strong>احدهای محلیراسربازی خدمت از معافيت شدند تاکرد،‏ آمادگی نشان داد پيشنهاد به ق<strong>و</strong>ای نظامی جلبکه قبلا آنهايی را بگذارد.»(‏‎30‎‏)‏آزاد شده ب<strong>و</strong>دند نيز نير<strong>و</strong>های مليشه در<strong>و</strong>لايات قندهار،‏ هلمند،‏ننگرهار،‏ پکتيا،‏ هرات،‏ فراه،‏ بادغيس،‏بلخ،‏ ج<strong>و</strong>زجان،‏ فارياب،‏ بدخشان،‏ بغلان،‏ <strong>و</strong>د<strong>و</strong>لت حزبدفاع از نقش مهمی در تخار سالهای رهبری نجيب االلهدم<strong>و</strong>کراتيک خلق در است که نير<strong>و</strong>هایقابل تذکر کردند.‏ ايفا بدخشان بيشتر<strong>و</strong> <strong>و</strong>لايات تخار مليشه در گر<strong>و</strong>ه های چپاز مرب<strong>و</strong>ط به سازمان سازا بخش<strong>و</strong> متحد د<strong>و</strong>لت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق ب<strong>و</strong>د پير<strong>و</strong>اناعظم نير<strong>و</strong>های مليشيای بغلان از نادریمنص<strong>و</strong>ر فرقه اسماعليه به رهبری سيد می شدند.‏سالهایبه همان حدی که نير<strong>و</strong>های مليشه در حک<strong>و</strong>مت نجيب االله تق<strong>و</strong>يت گرديدند نقش آنهاجنگ افزايش يافت.‏در اين سالها در حک<strong>و</strong>مت نجيب االله صاحبنير<strong>و</strong>های مليشه در هایتانک شم<strong>و</strong>ل به سنگين اسلحه زرهدار<strong>و</strong>محارب<strong>و</strong>ی،‏ ان<strong>و</strong>اع م<strong>و</strong>شک <strong>و</strong>ت<strong>و</strong>پخانهخر<strong>و</strong>ج نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در<strong>و</strong>پس از شدند چهارچ<strong>و</strong>ب <strong>و</strong>زارت های دفاع <strong>و</strong>در سال سطح فرقهقطعات مستقل تا امنيت ملی در بهپياده فرقه گرديدند.‏ تنظيم بهکه د<strong>و</strong>ستم عبدالرشيد ق<strong>و</strong>ماندانی بزرگترين نير<strong>و</strong>ی مليشه های د<strong>و</strong>لت نجيب االلهچهارچ<strong>و</strong>ب <strong>و</strong>زارت دفاعدر مبدل گرديد 80 ازق<strong>و</strong>ت هایفرقه شد.‏ درشبرغان ايجاد نادری دربغلان تشکيل يافت.‏سيدمنص<strong>و</strong>ر های شبه نظامی <strong>و</strong>لاياتنير<strong>و</strong> فرقه 53606198840 از

www.goftaman.<strong>com</strong>در<strong>و</strong>کاپيسا پر<strong>و</strong>ان<strong>و</strong>آمد.‏ اطراف فر<strong>و</strong>دگاه بگرام ب<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د نير<strong>و</strong>متشکل از ديگر متعدد ل<strong>و</strong>اهای(تيپ)‏ نيزتشکيل<strong>و</strong>لايات درساير مليشه های افزايش <strong>و</strong>تق<strong>و</strong>يت مليشه ها بهيافتند.‏ <strong>و</strong>لاياتدر اين نير<strong>و</strong>ها افزايش اقتدار مليشهنير<strong>و</strong>های فرماندهان انجاميد.‏ متناسب به ميزان فعاليت های محارب<strong>و</strong>یجنگ عليه مخالفين حک<strong>و</strong>مت نجيب االلهدر خ<strong>و</strong>د يافت ميکردندپيهم رتبه های نظامی در در<strong>و</strong>ن د<strong>و</strong>لت میدر خ<strong>و</strong>د اقتدار به <strong>و</strong> درع<strong>و</strong>امل مختلفی نجيب االله را افز<strong>و</strong>دند.‏انگيزه <strong>و</strong>د<strong>و</strong>لت بس<strong>و</strong>ی تق<strong>و</strong>يت شبهرهبری حزب <strong>و</strong> مسند ر<strong>و</strong>ندنير<strong>و</strong>های مليشه برد.‏ نظاميان يا دههتق<strong>و</strong>يت نير<strong>و</strong>های مليشه در افزايش <strong>و</strong> سازماندر هشتاد به د<strong>و</strong>ران رياست ا<strong>و</strong> سپسبرميگشت.‏ ‏"خاد"‏ يا استخبارات د<strong>و</strong>لت د<strong>و</strong>لت اينحزب <strong>و</strong> در د<strong>و</strong>ران رهبری ا<strong>و</strong> در اعتمادنير<strong>و</strong>ها عمده ترين ق<strong>و</strong>ت های م<strong>و</strong>رد مخالفت <strong>و</strong>زيرا <strong>و</strong>ی را تشکيل می دادند.‏ ه<strong>و</strong>ادارانجناح خلق <strong>و</strong> <strong>و</strong> خص<strong>و</strong>مت ميان ا<strong>و</strong> جناح پرچم،‏ نجيب االله راببرک کارمل در به نير<strong>و</strong>های<strong>و</strong>اتکاء اجباراًبس<strong>و</strong>ی اعتماد استخباراتسازمان های <strong>و</strong>ق<strong>و</strong>ت مليشه ارتشنير<strong>و</strong>های نظامی در بخش عمده کشاند.‏ نظاميان<strong>و</strong> جناح خلق ب<strong>و</strong>دند متشکل از ه<strong>و</strong>اداری ازببرکجناح پرچم نيزبيشتردر داشتند.‏کارمل قرار بير<strong>و</strong>ن ازگسترش پايگاه اجتماعی د<strong>و</strong>لت در پايتخت <strong>و</strong>مراکزشهری بخش ديگری از انگيزهدرافزايش <strong>و</strong>تق<strong>و</strong>يت نير<strong>و</strong>هاینجيب االله را دهه هشتاددر مليشه تشکيل می داد.‏ 607www.goftaman.<strong>com</strong>ايجادشده ب<strong>و</strong>دچنين <strong>و</strong>ضعيتی<strong>و</strong>مردم ازاحزاب مجاهدين <strong>و</strong>فرماندهان آناناحزابميزان نف<strong>و</strong>ذ سلاح دريافت ميکردند.‏ مجاهدين <strong>و</strong>ق<strong>و</strong>ماندانان شان درميان مردمبستگی به ت<strong>و</strong>زيع سلاحشهرها بير<strong>و</strong>ن از در حزبد<strong>و</strong>لتِ‏ داشت.‏ ديگر امکانات <strong>و</strong> بادم<strong>و</strong>کرايتک خلق به رهبری نجيب االله نيز ت<strong>و</strong>انستبيشتر <strong>و</strong>پ<strong>و</strong>ل امکانات افز<strong>و</strong>دن تعدادبيشترافرادمسلح راازميان مجاهدين <strong>و</strong>نتيجه شماردر غيرمجاهدين جلب کند.‏ نير<strong>و</strong>های مليشه <strong>و</strong>شبه نظامی د<strong>و</strong>لت افزايشيافت.‏سياستِ‏ نجيب االله درتق<strong>و</strong>يت <strong>و</strong>افزايش نير<strong>و</strong>هایاينميان ايجادرقابت همچنان مليشه داشت که نتيجه آنمدنظر را نير<strong>و</strong>ها ق<strong>و</strong>می <strong>و</strong> اجتماعی درگسترش تفرقه <strong>و</strong> تشديد مليشه های رقيب <strong>و</strong>ا<strong>و</strong> افغانستان ب<strong>و</strong>د.‏ اق<strong>و</strong>ام <strong>و</strong>قبايل مختلف ايجاداز متخاصم را مليشه هایدرعمليات محارب<strong>و</strong>ی از <strong>و</strong> کرد مليشه هایمختلف ق<strong>و</strong>می استفاده می نم<strong>و</strong>د.‏ مجاهدين پشت<strong>و</strong>ن <strong>و</strong>مناطق مختلف با ازبک در های پشت<strong>و</strong>ن با گر<strong>و</strong>ه های مختلفمليشه برای جنگ اعزاماق<strong>و</strong>ام ديگر مجاهدين از می شدند.‏تفاهممذاکره <strong>و</strong> درعرصه د-‏ مصالحه ی ملی:‏اتخاذسياست جديديانير<strong>و</strong>های مخالف د<strong>و</strong>لت <strong>و</strong>مجاهدين <strong>و</strong> با حاکميت<strong>و</strong>گر<strong>و</strong>ه های چپ در مشارکت عناصر ازعن<strong>و</strong>ان سياست مصالحه ملی بخش ديگر به گسترش پايهتحکيم <strong>و</strong> گام های نجيب االله در ب<strong>و</strong>د.‏<strong>و</strong>حاکميت ا<strong>و</strong> های اقتدار 608

www.goftaman.<strong>com</strong>ملی که هرچندسياست مصالحهبه ناکامی انجاميد يکی از مسايل بحثبرانگيز <strong>و</strong> قابل برررسی درسالهای زمامداری نجيب االله است.‏مصالحه ملی از س<strong>و</strong>ی نجيب االله چگ<strong>و</strong>نه آغازشد؟ ريشه ها <strong>و</strong>انگيزه های اين سياست بهکجا برميگشت؟ آيامصالحه ملی تفکر <strong>و</strong>سياست مستقل نجيب االله بد<strong>و</strong>ر ازاثر <strong>و</strong>نف<strong>و</strong>ذگ<strong>و</strong>رباچف <strong>و</strong>ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>يها ب<strong>و</strong>د؟ اثر <strong>و</strong>پيامد اينسياست بر سرن<strong>و</strong>شت نجيب االله <strong>و</strong>حاکميت حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق چه ب<strong>و</strong>د؟ ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها درتد<strong>و</strong>ين مشی مصالحه ملی چه نقش <strong>و</strong> سهمیداشتند؟ <strong>و</strong>نجيب االله پنج سال پس ازاعلان سياست مصالحهملی نه به عن<strong>و</strong>ان رفيق نجيب منشی عم<strong>و</strong>میحزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق بلکه به عن<strong>و</strong>ان محترمدکت<strong>و</strong>رنجيب االله رئيس جمه<strong>و</strong>ر افغانستان کهدرس<strong>و</strong>م ميزان خ<strong>و</strong>رشيدی درپارلمان سخنمی گفت اين پرسش را مطرح ساخت کهسياست مصالحه ملی از کجا ناشی گرديد؟<strong>و</strong>سپس در پاسخ به آن اظهار داشت:‏‏«ج<strong>و</strong>اب <strong>و</strong>اضح است.‏ ط<strong>و</strong>ريکه بارها <strong>و</strong> بهمناسبت های مختلف به اين مسئله تماسگرفته ام که پنج سال قبل در نتيجهجمعبندی تجارب پس از تح<strong>و</strong>لات ث<strong>و</strong>ر <strong>و</strong>ملاقات ها <strong>و</strong>نشست هايی با علما،‏ر<strong>و</strong>حاني<strong>و</strong>ن <strong>و</strong>شخصيت های مختلف افغانی بعملآمد.‏ نخستين مفک<strong>و</strong>ره های مصالحه ملی ازهمين نشست ها <strong>و</strong>تبادل نظرها ب<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د آمد<strong>و</strong>شکل گرفت.‏ بالتدريج با جمعبندی نظرياتشخصيتها <strong>و</strong> گر<strong>و</strong>های مختلف به اين نتيجهرسيديم که يگانه راه رسيدن به قطع جنگمصالحه <strong>و</strong> آشتی ملی ميباشد.»(‏‎31‎‏)‏(1357)76091370. .www.goftaman.<strong>com</strong>االله پنج سالاماهمين نجيبقبل از اظهارات خ<strong>و</strong>د درجدی ‎1365‎‏(جن<strong>و</strong>ری‏)که به پرسش های خبرنگاران خارجیپاسخ ميداد در پاسخ به اين پرسشخبرنگار ‏"پرنسالاتينا"‏ که از ا<strong>و</strong> پرسيد:‏‏«در امر تحقق برنامه آشتی ملی جمه<strong>و</strong>ریدم<strong>و</strong>کراتيک افغانستان به کدام کمک مشخصد<strong>و</strong>ستان بين المللی خ<strong>و</strong>د ضر<strong>و</strong>رت داشته <strong>و</strong>در آينده ضر<strong>و</strong>رت داريد،‏ گفت:‏ به طرزتفکرسياسی ن<strong>و</strong>ين <strong>و</strong> فلسفه سياسی ن<strong>و</strong>ين کهابتکار آن بدست اتحادش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی دررأس رفيقميخائيل سرگي<strong>و</strong><strong>و</strong>يچ گرباچف است.»(‏‎32‎‏)‏ازپاسخ نجيب االله درنخستين سال اعلان سياستمصالحه ملی اين <strong>و</strong>اقعييت آشکار می ش<strong>و</strong>دکه در<strong>و</strong>اقع آغاز انديشه <strong>و</strong>سياست مصالحهملی در کابل بازتاب همان سياست گلاسن<strong>و</strong>ست<strong>و</strong>پر<strong>و</strong>ستريکای گ<strong>و</strong>رباچف در مسک<strong>و</strong> ب<strong>و</strong>د.‏ درفصل پيشين اين نکته به تفصيل م<strong>و</strong>رد بحثقرار گرفت که نه تدا<strong>و</strong>م رهبری ببرک کارملدر حزب <strong>و</strong>د<strong>و</strong>لت <strong>و</strong> نه تزس های ده گانه یا<strong>و</strong> برغم آنکه برخاسته از مطالباترهبرش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ب<strong>و</strong>د،‏ اهداف گ<strong>و</strong>رباچف رادرم<strong>و</strong>رد افغانستان برآ<strong>و</strong>رده نمی ساخت.‏از اين ر<strong>و</strong> نجيب االله به ق<strong>و</strong>ل ژنرال گر<strong>و</strong>م<strong>و</strong>فبه عن<strong>و</strong>ان ‏"سياستمدار پرانرژی"‏ بهجانشينی ببرک کارمل برگزيده شد.‏ آنچیرا که رهبرجديد حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong>د<strong>و</strong>لت آن حزب انجام ميداد همان تعديلم<strong>و</strong>رد نظر گ<strong>و</strong>رباچف در سياست هايش ب<strong>و</strong>دتا راه برای خر<strong>و</strong>ج نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یازافغانستان هم<strong>و</strong>ارمی شد.‏ اين تعديل <strong>و</strong>تغير درمجم<strong>و</strong>عه ای از سياست ها <strong>و</strong>عملکردهای د<strong>و</strong>ران رهبری <strong>و</strong>حاکميت نجيب االله بنام6101986

www.goftaman.<strong>com</strong>شکل گرفت کهملیمصالحه آن تزس های ده گانه ببرکآغاز نقطه ‏"آنت<strong>و</strong>ني<strong>و</strong>ق<strong>و</strong>ل <strong>و</strong>به ب<strong>و</strong>د.‏ کارمل ن<strong>و</strong>يسنده <strong>و</strong> پژ<strong>و</strong>هشگرانگليسی:‏جي<strong>و</strong>ست<strong>و</strong>زی"‏ امتدادآغاز،‏ قاطعانه در ‏«نجيب االله در راهی گام برداشت که کارمل ترسيم کردهرهبری خ<strong>و</strong>دصرفًاسال آخر تنهادر ب<strong>و</strong>د،‏ اما اجراگذاشتهآن رابه مرحله بخشی از ب<strong>و</strong>د.»(‏‎33‎‏)‏حزبپرچم جناح از <strong>و</strong>دان فقيرمحمد ه<strong>و</strong>اداران نجيب االله <strong>و</strong>از دم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong> ‎1367‎<strong>و</strong>سالهای کميته مرکزی حزب که در عض<strong>و</strong> فرهنگ‎1368‎خ<strong>و</strong>رشيدی رياست شعبه تبليغ <strong>و</strong> بد<strong>و</strong>ش داشترا حزب مذک<strong>و</strong>ر کميته مرکزی تيزس های ده گانه ببرک کارملنيز رامبنای تغيرات برنامه های سياسی <strong>و</strong>فکری حزب دم<strong>و</strong>کرايتک خلق معرفی می کند.‏که سياست مصالحهمی نمايد ادعا چندا<strong>و</strong> هر س<strong>و</strong>ی نجيب االلهملی به عن<strong>و</strong>ان يک مق<strong>و</strong>له از گرديد:‏جهان سياسی قام<strong>و</strong>س <strong>و</strong>ارد برای نخستين‏«مفه<strong>و</strong>م"سياست مصالحه ملی"‏ جانباز درست بيست سال قبل بار اسبقجمه<strong>و</strong>ر رئيس االله نجيب د<strong>و</strong>کت<strong>و</strong>ر افغانستان <strong>و</strong>رهبرآن <strong>و</strong>قت حزب دم<strong>و</strong>کراتيکخلق افغانستان که اين حزب درسرطانکنگره د<strong>و</strong>م خ<strong>و</strong>يشتد<strong>و</strong>ير با ‏(ج<strong>و</strong>ن اساسنامه کيفيتًا<strong>و</strong>تص<strong>و</strong>يب مرام نامه <strong>و</strong> <strong>و</strong>اردجديد،‏ بنام حزب <strong>و</strong>طن مسمی شد،‏ قام<strong>و</strong>س سياسی جهان گرديد.»(‏‎34‎‏)‏امانامبرده برغم آنچی که سياست مصالحهابتکارات نجيب االله تلقی میملی را از حملدر ‏"آشتی ملی"‏ طرح نمايد،‏ از ببرککه هن<strong>و</strong>ز خ<strong>و</strong>رشيدی سخن می گ<strong>و</strong>يد 13691365(1365)611(1990www.goftaman.<strong>com</strong>رهبری حزبکارمل در<strong>و</strong>حاکميت حزبی قرار داشت.‏ هر چند ا<strong>و</strong>ادعاميدارد که اين طرح درآن زماندرنتيجه مخالفت محم<strong>و</strong>د بريالی برادر ببرککارمل مکت<strong>و</strong>م <strong>و</strong> متر<strong>و</strong>ک باقی ماند.‏ <strong>و</strong>ی مین<strong>و</strong>يسد:‏ ‏«نخستين سندی مبتنی بر تغير درخط<strong>و</strong>ط سياسی حزب بنام ‏"تيزس های دهگانه"‏ خ<strong>و</strong>انده شد،‏ اين سند بتاريخعقرب ب<strong>و</strong>سيله ببرک کارمل که در آن<strong>و</strong>قت منشی عم<strong>و</strong>می کميته مرکزی حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق افغانستان <strong>و</strong> رئيس ش<strong>و</strong>رایانقلابی جمه<strong>و</strong>ری دم<strong>و</strong>کراتيک افغانستانب<strong>و</strong>د،‏ در پلين<strong>و</strong>م شانزدهم کميته مرکزیحزب قرائت <strong>و</strong> تص<strong>و</strong>يب گرديد.‏ بدين ملح<strong>و</strong>ظسندمذک<strong>و</strong>ر بنام تيزس های ده گانه ببرککارمل شهرت يافت.‏ بعداًببرک کارمل<strong>و</strong>طرفداران ا<strong>و</strong>نت<strong>و</strong>استند(يانخ<strong>و</strong>استند)‏تامدت زيادی از چارچ<strong>و</strong>ب تيزسهای دهگانه فراتر ر<strong>و</strong>ند بلکه در تعميل تيزسهامذک<strong>و</strong>ر نيز شک <strong>و</strong> ترديد نشان دادند.‏چنانچه در حمل سال حزب با درک کاملاز <strong>و</strong>ضع،‏ بعد از تبادل نظرها،‏ مش<strong>و</strong>رهها،‏ ملاقاتها <strong>و</strong> رأی پرسی ها ازر<strong>و</strong>حاني<strong>و</strong>ن،‏ علمای دينی،‏ شخصيت های ملی<strong>و</strong>متجرب غير<strong>و</strong>ابسته،‏ مشران قبايل<strong>و</strong>نمايندگان سايرکتگ<strong>و</strong>ريهایاجتماعی مصمم گرديد تاپيشنهاد مبنی برطرح <strong>و</strong>تعميل"آشتی ملی"رابه د<strong>و</strong>لت جمه<strong>و</strong>ریافغانستان در بيانيه رئيس ش<strong>و</strong>رای عالیعلما <strong>و</strong> ر<strong>و</strong>حاني<strong>و</strong>ن افغانستان ‏(م<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ی غلامسر<strong>و</strong>رمنظ<strong>و</strong>ر)شامل سازد که ميبايد اينبيانيه دراجلاس ش<strong>و</strong>رای مذک<strong>و</strong>ر که در ماهذکر شده داير ميگرديد،‏ قرائت گردد <strong>و</strong>3013656121364

م"‏www.goftaman.<strong>com</strong>ش<strong>و</strong>رای مذک<strong>و</strong>ربه تص<strong>و</strong>يببرسد.‏ نگارنده به حيث کارمند مسئ<strong>و</strong>ل بخشمذک<strong>و</strong>ر در کميته مرکزی حزب در آن <strong>و</strong>قتشاهد آن ب<strong>و</strong>دم که اين طرح با مخالفتمحم<strong>و</strong>د بريالی ‏(عض<strong>و</strong> علی البدل بير<strong>و</strong>یسياسی <strong>و</strong> منشی بخش آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژيک <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ابطبين المللی حزب در آن <strong>و</strong>قت)‏ که برادر <strong>و</strong>ممثل م<strong>و</strong>اضع سياسی <strong>و</strong>آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژيک ببرککارمل ب<strong>و</strong>د ‏(دراين <strong>و</strong>قت ببرک کارمل درمسک<strong>و</strong> به سرميبرد)<strong>و</strong>پيشتبانی دکت<strong>و</strong>رنجيباالله ‏(در آن <strong>و</strong>قت عض<strong>و</strong> بير<strong>و</strong>ی سياسی <strong>و</strong> منشیبخش تشکيلات <strong>و</strong>ق<strong>و</strong>ای مسلح درکميته مرکزیحزب)م<strong>و</strong>اجه شد......»(‏‎35‎‏)‏اگربه ق<strong>و</strong>ل فقيرمحمد<strong>و</strong>دان تيزس های دهگانه ببرک کارمل مبنای تغيرات بعدیخط<strong>و</strong>ط فکری <strong>و</strong> سياسی حزب ب<strong>و</strong>د <strong>و</strong> با ت<strong>و</strong>جهبه اظهارات سلطان علی کشتمند اين تيزسها در <strong>و</strong>اقع بازتاب ت<strong>و</strong>صيه های <strong>و</strong> ديدگاههای گ<strong>و</strong>رباچف تلقی می شد،‏ اين پرسشمطرح می ش<strong>و</strong>دکه ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها در شکل گيری <strong>و</strong>تد<strong>و</strong>ين سياست مصالحه ملی که بد<strong>و</strong>ن ترديدگام بسيار جل<strong>و</strong>تر از تزس های ده گانهکارمل ب<strong>و</strong>د چه نقش داشتند؟طرفداران نجيب االله درجناح پرچم <strong>و</strong>حتا درجناح خلق مصالحه ملی را طرح <strong>و</strong>ديدگاهنجيب االله درجهت صلح <strong>و</strong>آشتی <strong>و</strong>پايان گذاشتنبه جنگ <strong>و</strong>خ<strong>و</strong>ن ريزی می پندارند.‏ امابسياری از ژنرالان،‏ سياست مداران <strong>و</strong>ن<strong>و</strong>يسندگان ر<strong>و</strong>سی که در اين م<strong>و</strong>رد سخنگفته اند،‏ مصالحه ملی را يک سناري<strong>و</strong>یتهيه شده در مسک<strong>و</strong> تلقی می کنند.‏ ژنرالگر<strong>و</strong>م<strong>و</strong>ف مي گ<strong>و</strong>يد اين سياست از س<strong>و</strong>يمشا<strong>و</strong>رين ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ي طرح <strong>و</strong> تد<strong>و</strong>ين يافت:‏ با613www.goftaman.<strong>com</strong>االله به سمت دبيرگزينش نجيبکل حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق افغانستان،‏ بهياري <strong>و</strong> کمک بلافصل مشا<strong>و</strong>رين حزبي ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ياستراتيژي تازه تد<strong>و</strong>ين گرديد که هدف آنزدايش ر<strong>و</strong>يار<strong>و</strong>يي هاي داخلي درکش<strong>و</strong>ر ب<strong>و</strong>د.‏اين استراتيژي درسراسرگيتي به نام مشيآشتي ملي(مصالحه ملي)شهرت دارد.»(‏‎36‎‏)‏ف سلينکين"‏ شرق شناس <strong>و</strong> ن<strong>و</strong>يسندهمعرف ر<strong>و</strong>سي می ن<strong>و</strong>يسد:‏ ‏«نجيب بی ترديدسياستمدار ه<strong>و</strong>شمند،‏ نيرنگباز،‏ نير<strong>و</strong>مند <strong>و</strong>گاهی هم بس خشن ب<strong>و</strong>د.‏ بر خلاف شايع نها<strong>و</strong> <strong>و</strong>نه کسي ديگري از رهبران افغانانديشه مشي آشتي ملي رابميان نکشيدند.‏سناري<strong>و</strong>ي مصالحه ملي بدست<strong>و</strong>ر گردانندگانکاخ کرملين درمسک<strong>و</strong> ن<strong>و</strong>شته شده ب<strong>و</strong>د <strong>و</strong>جانب افغاني تنها مجري عادي اين طرحب<strong>و</strong>د.»(‏‎37‎‏)‏س<strong>و</strong>گالف ازمشا<strong>و</strong>رين نظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>استاددر دانشگاه نظامی کابل مدعی است که متنسند مصالحه ملی را ا<strong>و</strong> ن<strong>و</strong>شته سپس ازطريقکميته مرکزی حزب کم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بهکابل ارائه شده است.‏ ميرصاحب کار<strong>و</strong>الازجناح خلق نيز ادعا می کند که:‏ ‏«ترجمهاين سند(مصالحه ملی)‏ که بار ا<strong>و</strong>لدربير<strong>و</strong>ی سياسی ازجانب نجيب االله مطرحگرديدکاملا ازسندر<strong>و</strong>سی به زبان تاجکیترجمه گرديده ب<strong>و</strong>د.‏ بدين معنی که طرحا<strong>و</strong>ل مشی مصالحه ملی ازجانب ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی هامطرح گرديده ب<strong>و</strong>د.»(‏‎38‎‏)‏614.دگرگ<strong>و</strong>نی های سياسی درمصالحه ملی:‏پرت<strong>و</strong> سياست

www.goftaman.<strong>com</strong>ا<strong>و</strong>ل جن<strong>و</strong>رینجيب االله دربرابر با جدی طرح آتش بس،‏مصالحه ملی <strong>و</strong> تشکيل يک د<strong>و</strong>لت ائتلافی رااساس <strong>و</strong> مح<strong>و</strong>ر تبليغاتی <strong>و</strong> سياسی خ<strong>و</strong>د قرارداد.‏ دفتر سياسی حزب <strong>و</strong>هيئات رئيسهش<strong>و</strong>رای انقلابی در اين م<strong>و</strong>رد فيصله هايیرابه تص<strong>و</strong>يب رساندند.‏ يک کمسي<strong>و</strong>ن عالیمصالحه ملی ساخته شدکه نفر عض<strong>و</strong>داشت.‏ بسياری اعضای اين کمسي<strong>و</strong>ن اعضایحزب <strong>و</strong>يا اعضای جبهه ملی پدر <strong>و</strong>طن ب<strong>و</strong>دندکه در د<strong>و</strong>ران رهبری <strong>و</strong>حک<strong>و</strong>مت ببرک کارملتشکيل يافته ب<strong>و</strong>د.‏ سپس در يک اعلاميهش<strong>و</strong>رای انقلابی جمه<strong>و</strong>ری دم<strong>و</strong>کراتيک خلقافغانستان گفته شد در ص<strong>و</strong>رت پاسخمخالفين د<strong>و</strong>لت ‏(مجاهدين)‏ ازتاريخ جدیيک آتش بس شش ماهه برقرارش<strong>و</strong>د.‏مناطق امن مشخص شدند <strong>و</strong> در اين اعلاميهاز بازگشت برخی قطعات نظامی د<strong>و</strong>لت بهمراکز شان سخن رفت.‏ پس از آن د<strong>و</strong>لت نجيباالله نامه های مختلفی را به سرمنشی مللمتحد ، رابرت م<strong>و</strong>گابی صدراعظم زيمباب<strong>و</strong>ی<strong>و</strong>رئيس ن<strong>و</strong>بتی جنبش عدم انسلاک،‏ کنفرانساسلامی،‏ راجي<strong>و</strong>گاندی صدراعظم هند<strong>و</strong>ستان،‏رهبران کش<strong>و</strong>رهای ايران ‏،چين <strong>و</strong>پاکستانفرستاد <strong>و</strong> ازآنها خ<strong>و</strong>ست تا باسياست جديدا<strong>و</strong> مبتنی برمصالحه ملی <strong>و</strong>ايجادد<strong>و</strong>لتائتلافی با مخالفان د<strong>و</strong>لتش همکاری کنند.‏هر چند رهبران احزاب مجاهدين در پشا<strong>و</strong>ربا تد<strong>و</strong>ير يک جلسه <strong>و</strong>سيع در ا<strong>و</strong>ايل فبر<strong>و</strong>ریداير گرديد،‏ طرح هاید<strong>و</strong>لت نجيب االله را ردکردند،‏ اما د<strong>و</strong>لتمذک<strong>و</strong>رکماکان به اين سياست ادامه داد.‏2529513656151127) جدی (13651987(1365)1987www.goftaman.<strong>com</strong><strong>و</strong>آگستج<strong>و</strong>لای دراالله نجيب سه هفته ای به مسک<strong>و</strong>يک سفر پس از به تشکيل حک<strong>و</strong>مت ائتلافیرا آمادگی خ<strong>و</strong>د ا<strong>و</strong>گفتتنظيم های مجاهدين اعلان کرد.‏ با که حاضراست جهت تشکيل يک حک<strong>و</strong>مت ائتلافیافغانستان کرسی های معا<strong>و</strong>نيت ش<strong>و</strong>رایدر انقلابی،‏ معا<strong>و</strong>نيت رياست جمه<strong>و</strong>ری،‏ معا<strong>و</strong>نيتش<strong>و</strong>رای <strong>و</strong>زيران،‏ رياست دادگاه عالی،‏ <strong>و</strong>‏(مجاهدين)‏به مخالفين <strong>و</strong>زارت خانه را بگذارد.‏کنفرانس سراسری حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق درتامشی مصالحه ملی از جهت حمايت از نکاتيافت.‏ ‎1987‎درکابل تد<strong>و</strong>ير اکت<strong>و</strong>بر اساسی <strong>و</strong>خط<strong>و</strong>ط کلی سياست مصالحه ملی دراتحادگرديد.‏ <strong>و</strong>مشخص ترسيم کنفرانس <strong>و</strong>گر<strong>و</strong>ه های چپ باد<strong>و</strong>لت حزبسازمانها دم<strong>و</strong>کراتيک خلق،‏ آزادی احزاب سياسی،‏ايجادارگانهای ائتلافی بامخالفان مسلح <strong>و</strong><strong>و</strong>زارتتاسطح معين <strong>و</strong>زير در پذيرش آنها ها،‏ تدا<strong>و</strong>م آتش بس يکجانبه،‏ تد<strong>و</strong>ينقان<strong>و</strong>ن اساسی جديد،‏ زمينه سازی برایکنگره د<strong>و</strong>م<strong>و</strong>تد<strong>و</strong>ير انتخاب رئيس جمه<strong>و</strong>ر حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق بخش های مهم اينمی ساختند.‏خط<strong>و</strong>ط را گام های بعدی که ازس<strong>و</strong>ی نجيب االله دردرراستای خط<strong>و</strong>ط متذکره برداشته شد قابل ت<strong>و</strong>جه <strong>و</strong>گسترده ب<strong>و</strong>د.‏برخی م<strong>و</strong>ارد ‎30‎ن<strong>و</strong>امبر‎29‎<strong>و</strong> قان<strong>و</strong>ن اساسی جديددر م<strong>و</strong>ردتص<strong>و</strong>يب ل<strong>و</strong>يه جرگه قرار‏(ق<strong>و</strong>س کابلس<strong>و</strong>ی د<strong>و</strong>لت نجيب االله در گرفت که از دم<strong>و</strong>کراتيکجمه<strong>و</strong>ری نام يافت.‏ تد<strong>و</strong>ير افغانستان به جمه<strong>و</strong>ری افغانستان تعديلطرفداران حفيظ االلهاز نفر ده ها يافت.‏ 1320198718616(13661987

www.goftaman.<strong>com</strong>خلق که پس ازجناحامين در زندانیجدی در سرنگ<strong>و</strong>نی حک<strong>و</strong>مت ا<strong>و</strong> چهار چ<strong>و</strong>ب سياست مصالحهشده ب<strong>و</strong>دند در <strong>و</strong>به مناصبگرديدند زندان رها ملی از احزاب سياسی اجازهد<strong>و</strong>لتی گماشته شدند.‏ بيشتراين احزاب تعداد فعاليت يافتند.‏ <strong>و</strong>اقع بقايايی ازگر<strong>و</strong>ه های چپشان در ب<strong>و</strong>دندميلادی شصت دهه دم<strong>و</strong>کراتيک س<strong>و</strong>ی سازمان استخبارات<strong>و</strong>تعدادی هم از احزاب مذک<strong>و</strong>ر عبارتد<strong>و</strong>لت ب<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د آمدند.‏ ب<strong>و</strong>دند از:‏افغانستانزحمتکشان انقلابی سازمان به رهبری محب<strong>و</strong>ب االله ک<strong>و</strong>شانی‏(سازا)‏ به‏(سزا)‏ سازمان زحمتکشان افغانستان رهبری حميد االله گرانحزب عدالت دهقانان افغانستان برهبریعبدالحکيم ت<strong>و</strong>انابرهبریافغانستان مردم اسلامی حزب سيرتعبدالستار افغانستانمردم همبستگی نهضت ‏(فدائييان)برهبری محمدسر<strong>و</strong>رن<strong>و</strong>رستانیسازمان کارگران ج<strong>و</strong>ان افغانستان برهبریعبدالعزيزتره خيلاتحاديه انصاراالله برهبری صفرمحمد خادمحزب االله برهبری شيخ الاسلام <strong>و</strong>ث<strong>و</strong>قیپ<strong>و</strong>هاندبرهبری ملی رستگاری جمعييت محمداصغر<strong>و</strong>طن برهبری عبدالرحيم<strong>و</strong>جبهه ملی پدر تشکيل شده ب<strong>و</strong>د.‏سال هاتف که در به ق<strong>و</strong>ل سلطانعلی کشتمند:حزب دم<strong>و</strong>کراتيکحزبد<strong>و</strong> با خلق م<strong>و</strong>افقتنامه همکاری را افغانستانزحمتکشان انقلابی سازمان سازمان زحمتکشان افغانستان<strong>و</strong> ‏(سازا)‏ 13586171980www.goftaman.<strong>com</strong>برکه کرد امضاء‏(سزا)‏ تشکيلچپ دم<strong>و</strong>کراتيک"‏ ‏"اتحاد پايه آن گرديد.‏برغم آنکه تنظيم های مجاهدين به هيچ يکسياست مصالحهم<strong>و</strong>رد تقاضای نجيب االله در از تشکيل حک<strong>و</strong>مت ائتلافی پاسخ مثبتملی <strong>و</strong> حزبی رانگفتند،‏ <strong>و</strong>ی درکابل عناصر غير ماه میدر کابينه ساخت <strong>و</strong> <strong>و</strong>ارد محمدحسن شرق به جای سلطان علی کمشتمنداعظم تعيينبرياست حک<strong>و</strong>مت به عن<strong>و</strong>ان صدر فبر<strong>و</strong>ریدر که م<strong>و</strong>ص<strong>و</strong>ف بعدًا هرچند گرديد.‏ افغانستانکه خر<strong>و</strong>ج ق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ری از د<strong>و</strong><strong>و</strong> تکميل گرديد از صدارت برکنار به جانشنی ا<strong>و</strong>باره سلطان علی کشتمند نجيب االله در ا<strong>و</strong>ايل اين ماهانتصاب شد.‏ کنفرانسدر <strong>و</strong> به دهلی سفرکرد ‏(می ازديگر بار دهلی در مطب<strong>و</strong>عاتی يکدر محمدظاهرشاه <strong>و</strong>مجاهدين خ<strong>و</strong>است تا ج<strong>و</strong>ندر حک<strong>و</strong>مت ائتلافی شرکت کنند.‏ ش<strong>و</strong>رای انقلابی به مثابه‏(ج<strong>و</strong>زای ارگان قان<strong>و</strong>ن گذاری جمه<strong>و</strong>ری دم<strong>و</strong>کراتيکرابه ش<strong>و</strong>رای ملی دادافغانستان جای خ<strong>و</strong>د که شماری ازاعضای آن بگ<strong>و</strong>نه انتخابیتعين شده ب<strong>و</strong>دند.‏غيرحزبی تحصيلات<strong>و</strong>زير سال‎1368)1989‎‏)‏ در برای زد<strong>و</strong>دن تأثيراتخ<strong>و</strong>درا عالی کار دانشگاه کابلپ<strong>و</strong>هنت<strong>و</strong>ن يا بر ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها اتاق های د<strong>و</strong>ستی افغان ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یشر<strong>و</strong>ع کرد.‏ م<strong>و</strong>ٔسسات تعليمی <strong>و</strong>تحصيلی تعطيل شد.‏در <strong>و</strong>د<strong>و</strong>اير اداره های مشا<strong>و</strong>رين ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در حملانحصارد<strong>و</strong>لتی بر رسمی لغ<strong>و</strong>گرديد.‏ دفاتر <strong>و</strong>برداشته شد شکر <strong>و</strong>نقل م<strong>و</strong>ادس<strong>و</strong>ختی <strong>و</strong> 19881988618(39)(1367(19881989

www.goftaman.<strong>com</strong>تاداد اجازهد<strong>و</strong>لت ت<strong>و</strong>زيع م<strong>و</strong>ادغذايی درتاجران خص<strong>و</strong>صی در سهم بگيرند.‏شهرها فرمانهای ش<strong>و</strong>راید<strong>و</strong>م ث<strong>و</strong>ر نجيب االله در درم<strong>و</strong>ردانقلابی د<strong>و</strong>ران ن<strong>و</strong>رمحمدتره کی را همچنان فرمان هایمصارف عر<strong>و</strong>سی لغ<strong>و</strong>کرد.‏ ش<strong>و</strong>رای انقلابی درم<strong>و</strong>رداصلاحات ارضی،‏ لغ<strong>و</strong>بیتابعيت محمدظاهرشاه <strong>و</strong>خان<strong>و</strong>داه اش اعتباراعلان گرديد.‏کابلل<strong>و</strong>يه جرگه در ‎7‎<strong>و</strong>در يافتتشکيل االله نجيب د<strong>و</strong>لت ازس<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>تعديلاتی درقان<strong>و</strong>ن اساسی ب<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د آمد.‏مادهفصل <strong>و</strong> در قان<strong>و</strong>ن اساسی جديد به غيرکه قان<strong>و</strong>ن مقدمه در ساخته شد.‏ نظامی شدن افغانستان اشاره به عملتنظيم هایبه <strong>و</strong>اکنش شديد آمده ب<strong>و</strong>د کهقان<strong>و</strong>ن اساسی جديد مجاهدين ر<strong>و</strong>بر<strong>و</strong> شد.‏ <strong>و</strong>اقع تعديل قان<strong>و</strong>ن اساسی سالدر ت<strong>و</strong>سط ل<strong>و</strong>يه جرگه به تص<strong>و</strong>يب رسيد.‏ب<strong>و</strong>د نجيب االله برای هفت سال ازس<strong>و</strong>ی ل<strong>و</strong>يه جرگهنام<strong>و</strong> به عن<strong>و</strong>ان رئيس جمه<strong>و</strong>ربرگزيده شد رفيقرسانه های حزبی <strong>و</strong>د<strong>و</strong>لتی از در ا<strong>و</strong> نجيب منشی عم<strong>و</strong>می حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقرئيساالله نجيب محترم به افغانستان درسيستممهمی تغيرات جمه<strong>و</strong>رتغيريافت.‏ سياسی <strong>و</strong>اقتصادی دراين قان<strong>و</strong>ن تسجيل شد.‏قرار<strong>و</strong>تأييد م<strong>و</strong>ردپذيرش اقتصادبازار مناطق آزاداقتصادی درجهت گسترشگرفت.‏ فر<strong>و</strong>ش برخیگرديد.‏ اعلان اقتصادبازار فارم ها<strong>و</strong>م<strong>و</strong>ٔسسات د<strong>و</strong>لتی درهرد<strong>و</strong>بخش زراعت<strong>و</strong>صنعت به شرکت های خص<strong>و</strong>صی به تص<strong>و</strong>يبصدرالحق خالقيار به حيث فضل رسيد.‏ 36 عض<strong>و</strong>ي خ<strong>و</strong>دکابينه با پيشنهادی اعظم 13661431369136198 ج<strong>و</strong>زای 1369www.goftaman.<strong>com</strong>تعداديکابينه در م<strong>و</strong>ردتائيدقرارگرفت.‏حزبي طرفدار نجيب االله <strong>و</strong>زيادي <strong>و</strong>زراي غير حک<strong>و</strong>مت <strong>و</strong>ي راه يافتند.‏حزب حاکم دم<strong>و</strong>کراتيک خلق درج<strong>و</strong>نباتشکيل د<strong>و</strong>مين کنگره نامسرطان ايندر داد.‏ به حزب <strong>و</strong>طن تغير را خ<strong>و</strong>د اهدافبرنامه <strong>و</strong> کنگره تغيرات اساسی در يک حزب<strong>و</strong>اقع از <strong>و</strong>حزب در حزب ايجادشد آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژیمبتنی بر <strong>و</strong> چپ دم<strong>و</strong>کراتيک جهتمارکسيزم لنينزم به سمت راست تغير رنگ سرخ به رنگ آبیبيرق حزب از داد.‏ اين کنگره افشانجيب االله در يافت.‏ تغير نمايندگانرهبران <strong>و</strong> ساخت که بابعضي از مذاکرهاحزاب اسلامي <strong>و</strong>جهادي به ملاقات <strong>و</strong> يانجيب االله گفت که خ<strong>و</strong>دش <strong>و</strong> پرداخته است.‏ جمه<strong>و</strong>ريازد<strong>و</strong>لت نمايندگي به کساني افغانستان <strong>و</strong>حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق با صبغتنمايندگان<strong>و</strong> سيداحمدگيلاني مجددي،‏ االله سابقشاه گلبدين حکمتيار<strong>و</strong>محمدظاهر،‏ ملاقات <strong>و</strong>مذاکراتي انجام داده اند.‏نجيب االله درد<strong>و</strong>مين کنفرانس تجارت <strong>و</strong>ترقیا<strong>و</strong>ايل سنبلهدر سازمان ملل متحد به فرانسه رفت <strong>و</strong>سپس در‎19‎ن<strong>و</strong>مبر‎1990‎<strong>و</strong>اردرهبرباسيداحمدگيلانی ا<strong>و</strong>درآنجا ژن<strong>و</strong>شد.‏ رهبران تنظيمتنظيم محاذملی اسلامی از مجاهدين مقيم پشا<strong>و</strong>ر ملاقاتهای هفتگانه <strong>و</strong>مذاکره نم<strong>و</strong>د.‏برغم آنکه سياست مصالحه ملی نت<strong>و</strong>انست بهجذب <strong>و</strong>مشارکت تنظيم های مجاهدين درامانجيب االله پنج سال بعدحک<strong>و</strong>مت بيانجامد سياست مصالحه ملی رام<strong>و</strong>ٔفقانه ارزيابیميزاندرسخنرانی پارلمانی خ<strong>و</strong>د(‏‎3‎ <strong>و</strong> کرد 6)13691990620(1369

www.goftaman.<strong>com</strong>6211370خ<strong>و</strong>رشيدی)گفت:‏هزارتن زندانی‏«بعدازاعلان مصالحه ملی د<strong>و</strong>لتی محب<strong>و</strong>س ب<strong>و</strong>دند،‏ رهاکه به جرايم ضد کهمسافرت آزادی اند.‏ گرديده اکن<strong>و</strong>ناست،‏ بشر حق<strong>و</strong>ق عنصراساسی يهبرای اينکه پا کاملارعايت ميگردد.‏ های حق<strong>و</strong>قی <strong>و</strong>تقنينی سياست مصالحه ملیبرنامه قان<strong>و</strong>ن،‏به تعداد تحکيم يابد گرديده است.‏فرمان <strong>و</strong>‎85‎مقرره نافذ عرصه های فعاليتتقنينی مذک<strong>و</strong>ر اسناد سازمانهایمطب<strong>و</strong>عات،‏ احزاب،‏ سياسی ملکيت های تحت تأميناجتماعی،‏ استرداد باقيات<strong>و</strong>عف<strong>و</strong> کنندگان <strong>و</strong>ع<strong>و</strong>دت د<strong>و</strong>لت <strong>و</strong>نمايد هارااحت<strong>و</strong>امی <strong>و</strong>سايرعرصه ر<strong>و</strong>شنیساختارنصاب تعليمی <strong>و</strong>تحصيلی در قرارارزيابی مجدد مصالحه ملی م<strong>و</strong>رد پ<strong>و</strong>هنت<strong>و</strong>ن های(دانشگاه)بلخ،‏ هرات،‏گرفت.‏ کندهار<strong>و</strong>پ<strong>و</strong>هنزی(فاک<strong>و</strong>لته)های طب دربلخ <strong>و</strong>مراکزتحقيقات عل<strong>و</strong>مهرات تأسيس گرديد.‏ <strong>و</strong>پ<strong>و</strong>هنت<strong>و</strong>ن اسلامی <strong>و</strong>مدرسه دينیاسلامی يکینس<strong>و</strong>ان شهرکابل تأسيس گرديده اند.‏ از دست آ<strong>و</strong>ردهای مصالحه ملی پي<strong>و</strong>ستن گر<strong>و</strong>ههای مسلح مخالف به اين مشی ميباشد.‏ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یق<strong>و</strong>ای ازخر<strong>و</strong>ج بعد بط<strong>و</strong>رمثال:‏ تنهزار هزارتن مسلح <strong>و</strong> ازکش<strong>و</strong>ر که دربه اين مشی پي<strong>و</strong>سته اند مسلح غير قريهاضافه ازپنج هزار نتيجه اين امر علاقه<strong>و</strong>لس<strong>و</strong>الی <strong>و</strong>سه آزادگرديده <strong>و</strong>در داری ادارات ائتلاف تشکيل گرديده است.‏ادامه سياست مصالحه ملی درعرصه داخلیخارجیرادرعرصه مثبتی انعکاسات نيزب<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>دآ<strong>و</strong>رد<strong>و</strong>ات<strong>و</strong>ريته بين المللی د<strong>و</strong>لتجمه<strong>و</strong>ری افغانستان رابالابرده است.»(‏‎40‎‏)‏951651156862www.goftaman.<strong>com</strong>حزبمصالحه ملی در متفا<strong>و</strong>ت از تص<strong>و</strong>ير دم<strong>و</strong>کراتيک خلق:‏علی رغم آنکه نجيب االله دررهبری حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق مصالحه ملی رابه عن<strong>و</strong>ان<strong>و</strong>سياست حزب <strong>و</strong>حاکميت ارائه کرد،‏تفکر ديدگاه <strong>و</strong>پايان زمام داری ا<strong>و</strong> تا اما در<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>همآهنگ ازمصالحه ملی در سياست همس<strong>و</strong> تنهانه <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>دنداشت.‏ <strong>و</strong>حاکميت حزب حاکمان <strong>و</strong>سياستمداران جناح های مختلفم<strong>و</strong>ردحزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق م<strong>و</strong>ضع مشترک در مصالحه ملی نداشتند،‏انديشه <strong>و</strong>خط مش بلکه درک <strong>و</strong>برداشت درعالی ترين نهادهایکميتهرهبری حزب چ<strong>و</strong>ن بير<strong>و</strong>ی سياسی <strong>و</strong> مصالحه ملی متفا<strong>و</strong>ت ب<strong>و</strong>د.‏مرکزی از نظامیارشد مشا<strong>و</strong>ر ژنرال محم<strong>و</strong>دقارييف درنجيب االله درکابل ازتفا<strong>و</strong>ت ديدگاه ها سياستسر داخل حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق بر ‏«طرح مصالحه ملیمصالحه ملی می ن<strong>و</strong>يسد:‏ بسياری ازشخصيت های حزبی به عن<strong>و</strong>انرا ازدست رفتن نقش رهبری کننده حزب در<strong>و</strong>بسياری ديگرازاعضای رهبریاداره کش<strong>و</strong>ر شانکرسيهای رفتن ازدست عن<strong>و</strong>ان به به عقيده آنان اينارزيابی می کردند.‏ کنندهبی ثبات کننده <strong>و</strong>خرد طرح تأثير بلکه بربالای رهبری،‏ ای رانه تنها دستگاه حزبی <strong>و</strong>کارمندان رژيم کن<strong>و</strong>نی درچ<strong>و</strong>ن برای آنانخ<strong>و</strong>اهدگذاشت.‏ مجم<strong>و</strong>ع برجا نمی دهد.‏هيچ اميدی به آينده ن<strong>و</strong>يد دستگاهها<strong>و</strong>کارمندان ازحزبی بسياری د<strong>و</strong>لت طرح آشتی ملی رابه عن<strong>و</strong>ان آلترادامه خ<strong>و</strong>نريزی <strong>و</strong>جنگ نشمرده <strong>و</strong>ناتي<strong>و</strong> پ<strong>و</strong>چ ميدانستند،‏ چ<strong>و</strong>ن اين طرح ازآنرا 622

www.goftaman.<strong>com</strong>اپ<strong>و</strong>زيسي<strong>و</strong>نرهبرانس<strong>و</strong>ی همچنان ايالات<strong>و</strong> مسلح رد گرديده ب<strong>و</strong>د عربستان سع<strong>و</strong>دیمتحده امريکا،‏ پاکستان،‏ حتیب<strong>و</strong>دند.‏ رانپذيرفته <strong>و</strong>ايران نيزآن مندان سفارت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی برآنکار شماری از ب<strong>و</strong>دندکه مشی آشتی ملی به س<strong>و</strong>داتحادش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ینيست.»(‏‎41‎‏)‏ازرهبران جناحبه نظرسلطانعلی کشتمند فزايندهپرچم سياست نجيب االله بگ<strong>و</strong>نه ميان اعضای حزبدر مبارزه را ر<strong>و</strong>حيه ازماهيت مترقی <strong>و</strong>می ساخت <strong>و</strong>حزب را سرد <strong>و</strong>کار ‏«ر<strong>و</strong>حيه انقلابی اش تهی ميکرد:‏ مبارزه آتشين پيشين درميان اعضای حزب،‏بگ<strong>و</strong>نه ر<strong>و</strong>زافز<strong>و</strong>ن به سردی می گرائيد.‏آن برای بسياری حالت ناگزيریعض<strong>و</strong>يت در <strong>و</strong><strong>و</strong>کرسی خ<strong>و</strong>د بخاطربقای خ<strong>و</strong>د داشت؛ زيرا خ<strong>و</strong>يشتن رايابخاطر برخی امتيازات ديگر حزب <strong>و</strong>طندرصف<strong>و</strong>ف آن پناه ميدادند.‏ ماهيت دم<strong>و</strong>کراتيک،‏بگ<strong>و</strong>نه ی فزاينده از ازمترقی <strong>و</strong> انقلابی خ<strong>و</strong>يش تهی ميگرديد.‏ انقلابی زحمتديگر،سازمان ميان احزب کشان افغانستان <strong>و</strong>جمعيت رستگاری ملی<strong>و</strong>ضع بالنسبه بهتری قرارافغانستان در گ<strong>و</strong>يااسمًاماننداينکه ديگران داشتند<strong>و</strong> داشته باشند.»(‏‎42‎‏)‏<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د افغانستان نيزژنرالان ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در يکی از در<strong>و</strong>ن حزبازتأثيرات منفی مصالحه ملی بر دم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong>نير<strong>و</strong>های نظامیحاکم شدن‏«باپنهان گ<strong>و</strong>يد:‏ می سخن د<strong>و</strong>لت زيرشعارهای مشی آشتی ملی بسياری ازبه گ<strong>و</strong>نهرهبران ش<strong>و</strong>رای دفاعی استانها منظم برنامه های احضارات ارتش رانفراتنتيجه شمار در تطبيق نمی کردند.‏ 623www.goftaman.<strong>com</strong>کاهش نهادهارتش ر<strong>و</strong> بهت<strong>و</strong>انايی دفاعی آن سست ترمی گرديد...‏حزب ر<strong>و</strong>ز به ر<strong>و</strong>ز ر<strong>و</strong>حيه خ<strong>و</strong>د را ازدستميداد.‏ بسياری از اعضای رهبری کميتهمرکزی <strong>و</strong>رجال برجسته حزبی بيشتر نگرانسرن<strong>و</strong>شت خ<strong>و</strong>دب<strong>و</strong>دند تا سرن<strong>و</strong>شت حزب.‏ گريزازحزب بيش ازبيش ا<strong>و</strong>ج گرفت.‏ ارتباطميان رهبری <strong>و</strong>سازمانهای ماد<strong>و</strong>ن حزبیآشکارسست ترمی شد.‏ تمايلات تسليم طلبانه<strong>و</strong>تن دادان به شکست ر<strong>و</strong> به افزايشب<strong>و</strong>د.»(‏‎43‎‏)‏ديدگاه <strong>و</strong> برداشت متفا<strong>و</strong>ت <strong>و</strong>گاهی متضاددر داخل حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق از سياستمصالحه ملی راه رابرای تثبيت نقش نجيباالله به عن<strong>و</strong>ان رهبر حزب ازس<strong>و</strong>ی تمام جناحها <strong>و</strong>شاخه های حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق بيشتراز بيش بست.‏ ناهمس<strong>و</strong>يی در<strong>و</strong>نی برسر سياستمصالحه ملی تفرقه راميان عناصر مقتدرحزب عميق ساخت <strong>و</strong>به دسته بندی های جديددرداخل حزب منجرشد.‏عبدالقد<strong>و</strong>س غ<strong>و</strong>ربندی <strong>و</strong>زيرکابينه حفيظ االلهامين که باسايرطرفدارن امين در د<strong>و</strong>رانمصالحه ملی ت<strong>و</strong>سط نجيب االله از زندان رهاگرديد از انقسام حزب به بخش ها<strong>و</strong>نير<strong>و</strong>های پنجگانه در زمان تد<strong>و</strong>ير کنگره د<strong>و</strong>محزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق(سرطان ج<strong>و</strong>نسخن می گ<strong>و</strong>يد که ازميان آنهاتنهايک بخشبه سياست مصالحه ملی <strong>و</strong>فادارب<strong>و</strong>دند.‏ بهگفته غ<strong>و</strong>ربندی چهار نير<strong>و</strong>ی ديگر عبارتب<strong>و</strong>دند از:‏ طرفداران ببرک کارمل که ت<strong>و</strong>سطمحم<strong>و</strong>دبريالی رهبری می شدند.‏ نير<strong>و</strong>ی مرب<strong>و</strong>طنجم الدين کا<strong>و</strong>يانی <strong>و</strong> فريداحمدمزدک که بهق<strong>و</strong>ل غ<strong>و</strong>ربندی اعضای مخفی جمعيت اسلامی(19901369624

www.goftaman.<strong>com</strong>ش<strong>و</strong>رایبه<strong>و</strong><strong>و</strong>ابسته نير<strong>و</strong>ی مرب<strong>و</strong>ط به سلطانعلینظارب<strong>و</strong>دند.‏ رابير<strong>و</strong>کراتانکه غ<strong>و</strong>ربندی آنها کشتمند بخش اعظمفاسد<strong>و</strong>ابسته به کشتمندميداند.‏ ک<strong>و</strong>دتای شهن<strong>و</strong>ازتنیجناح خلق که پس از <strong>و</strong>نير<strong>و</strong>یمی بردند زندان به سر بيشتردر غ<strong>و</strong>ربندی حزبی های سرسپردهنظر پنجم از <strong>و</strong><strong>و</strong>فاداربه سياست مصالحه ملی نجيب االلهب<strong>و</strong>دند.(‏‎44‎‏)‏ازاينکه ديدگاه غ<strong>و</strong>ربندی درصرف نظر چه حددسته بندی های پنجگانه تا م<strong>و</strong>رد انعکاس دقيقی ازتفرقه <strong>و</strong>خص<strong>و</strong>مت در<strong>و</strong>نی<strong>و</strong>شاخه های حزب مذک<strong>و</strong>راست،‏ نکتهجناح ها که حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق درمسلم آن ب<strong>و</strong>د د<strong>و</strong>ران رهبری نجيب االله <strong>و</strong>سياست مصالحه ملی<strong>و</strong>خص<strong>و</strong>متشديد اختلاف <strong>و</strong>تفرقه دچار ا<strong>و</strong> شاخه ها<strong>و</strong>فراکسي<strong>و</strong>نهای حزبگرديد.‏ انگيز نمیاين د<strong>و</strong>ران تنهابه پنج دسته محد<strong>و</strong>د در پرچمدرداخل د<strong>و</strong>جناح اصلی خلق <strong>و</strong> شد.‏ <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>ددسته ها<strong>و</strong>شاخه های بيشتری عرض منازعهفزاينده <strong>و</strong>ارد که بگ<strong>و</strong>نه ميکرد خلقی ها سههم می شدند.‏ با <strong>و</strong>مخاصمت د<strong>و</strong>دسته ی رقيب ازشاخه شده ب<strong>و</strong>دند.‏ ه<strong>و</strong>اداران تره کي <strong>و</strong>امين شمرده می شدندپکتين<strong>و</strong> <strong>و</strong>طنجار برهبري س<strong>و</strong>م <strong>و</strong>شاخه ه<strong>و</strong>ادارن تره کیطرفدارنجيب االله ب<strong>و</strong>دند.‏ تنیشهن<strong>و</strong>از بد<strong>و</strong>ر <strong>و</strong>سپس بد<strong>و</strong>رگلابز<strong>و</strong>ی چندطرفداران امين که هر گردآمدند.‏ بهت<strong>و</strong>سط نجيب االله اززندان رهاگرديدند نيزميان پري ها در ميرفتند.‏ راه خ<strong>و</strong>د مختلف رقيب شکل گرفته<strong>و</strong> دسته های متعدد ب<strong>و</strong>د.‏625www.goftaman.<strong>com</strong>برسرمصالحهنه تنهات<strong>و</strong>افقملی در داخل حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>دنداشت،‏ بلکه اين برداشتها<strong>و</strong>نتيجهگيريها ميان کابل <strong>و</strong> مسک<strong>و</strong>از مصالحه ملیيکسان <strong>و</strong> همآهنگ نب<strong>و</strong>د.‏ به نظربرخی ازتحلليگران برداشت <strong>و</strong> اهداف از مصالحه ملیخص<strong>و</strong>صاً‏ در مراحل بعدی ازس<strong>و</strong>ی نجيب <strong>و</strong>مسک<strong>و</strong>متفا<strong>و</strong>ت ب<strong>و</strong>د.‏ يک ن<strong>و</strong>يسنده غربیمعتقداست:‏ ‏«در ارزيابی مصالحه ملی<strong>و</strong>پيشبرد آن در مراحل بعدی بايددرنظرداشت که اهداف نجيب االله از آنبامقاصدد<strong>و</strong>لت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی دراين م<strong>و</strong>رد يکساننب<strong>و</strong>د.‏ رهبری ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> يادست کم يک جناحمهم در در<strong>و</strong>ن آن عمدتًا درنظر داشت بااجرای اين برنامه اعتبار بين المللی بهدست آ<strong>و</strong>رد،‏ اگرچه به نظرميرسيداد<strong>و</strong>اردش<strong>و</strong>اردنادزه <strong>و</strong>زيرخارجه <strong>و</strong>قت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یتلاش ميکرد ازاين طريق بقای رژيم نيزتاحد<strong>و</strong>دی تضمين ش<strong>و</strong>د.‏ د<strong>و</strong>لت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی همر<strong>و</strong>شن کرد که تنهاازد<strong>و</strong>لتی به رهبری نجيباالله حمايت می کند که بدين ترتيب <strong>و</strong>یامکانی برای مان<strong>و</strong>ر <strong>و</strong>نمايش می يافت.‏ نجيباالله برخلاف بسياری از رهبران ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ازاين<strong>و</strong>اقعيت آگاه ب<strong>و</strong>دکه ت<strong>و</strong>افق تقسيم قدرتبامجاهدين راه به جايی نمی برد <strong>و</strong> تلاشکردم<strong>و</strong>افقت جناحهای مختلف ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی رادرجهت تعقيب سياست های خ<strong>و</strong>د جلب کند کهدر اين راه م<strong>و</strong>ٔفقيت های قابل ت<strong>و</strong>جهی نيزداشت.‏ نظر ا<strong>و</strong> اين ب<strong>و</strong>دکه تاآنجاکه ممکناست گر<strong>و</strong>ه های مسلح مخالف بيشتری به ر<strong>و</strong>ندصلح بپي<strong>و</strong>ندد <strong>و</strong>د<strong>و</strong>لت قسمت بيشتری از قدرترا درسطح محلی به آنان <strong>و</strong>اگذار کند،‏ امادر همين حال د<strong>و</strong>لت در مرکز به ميزان626

www.goftaman.<strong>com</strong>تحکيم ش<strong>و</strong>د.‏هرچه بيشتریاين استراتيژی ظاهراًمنافع شخصی نجيب االلهرا تأمين می کرد <strong>و</strong>درجهت بقای د<strong>و</strong>لت نيزکارآيی داشت.»(‏‎45‎‏)‏عملکردانديشه <strong>و</strong> بازتاب مصالحه ملی در نجيب االله:‏خ<strong>و</strong>رشيدی کهجدی نجيب االله در درجهت سياست مصالحهنخستين گام هايش را خبرنگارانملی برداشته ب<strong>و</strong>دبه جمعی از د<strong>و</strong>جانبهراصلح مصالحه خارجی،‏ صلح باکسی‏«مصالحه عبارت از خ<strong>و</strong>اند<strong>و</strong>گفت:‏ د<strong>و</strong>جانب شرکت می کند.‏است <strong>و</strong>درآن حتماً‏ گذشت ها،‏<strong>و</strong> اين پر<strong>و</strong>سه مستلزم سازشها تفکرت<strong>و</strong>انايی سياسی،‏ عالی فرهنگ داريمماد<strong>و</strong>ست <strong>و</strong>ياط<strong>و</strong>ريکه د<strong>و</strong>رنمايی به يک کلمهبگ<strong>و</strong>ئيم ت<strong>و</strong>انايی پيش بينی <strong>و</strong> نيست.»(‏‎46‎‏)‏زندگی کردن برای يک ر<strong>و</strong>ز درميدان عمل،‏ سياست مصالحه ملیاما نجيب االله هيچگاه مشارکت برابر <strong>و</strong>د<strong>و</strong>جانبهدرجهت رسيدن به ت<strong>و</strong>افقمجاهدين را با مذاکره <strong>و</strong>تفاهماگر سياسی برنتابيد.‏ تنظيم های اسلامی <strong>و</strong>جهادی بهنجيب االله با داخل بخشیفرماندهان مجاهدين در <strong>و</strong>يژه با م<strong>و</strong>ٔفقيت های سياست مصالحه ملی تلقیاز <strong>و</strong>اقع نه ت<strong>و</strong>افقش<strong>و</strong>د،‏ اين سياست در رامخالفين بلکه تسليمی آنها سياسی با حزبيا به حاکميت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong> <strong>و</strong>طن به رهبری نجيب االله به نمايش ميگذاشت.‏نگاران‎1986‎با خبر جن<strong>و</strong>ری در <strong>و</strong>قتی ا<strong>و</strong> م<strong>و</strong>ردمصالحه ملی صحبت کردخارجی در تل<strong>و</strong>يزي<strong>و</strong>نخبرنگار پرسش دربرابراين ‏«آياحزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقمجارستان که:‏ 136562728www.goftaman.<strong>com</strong>ارگانهای رهبریافغانستانارگانهای امنيتی راکننده ق<strong>و</strong>ای مسلح <strong>و</strong> باآنهايی که به اين حک<strong>و</strong>مت می پي<strong>و</strong>ندندصحبتشايد کرد،‏ پاسخ داد:‏ تقسيم خ<strong>و</strong>اهد م<strong>و</strong>ردچنين جزئيات هن<strong>و</strong>زقبل از<strong>و</strong>قتدر باشد،‏ مابه گر<strong>و</strong>ای مسلحی که آمادهپيشنهادمصالحه باحاکميت انقلابی اند پي<strong>و</strong>ستن درترکيب ق<strong>و</strong>ای مسلحمبنی بر افغانستان رانم<strong>و</strong>ديم،‏ منظ<strong>و</strong>راين است کهاين گر<strong>و</strong>پ هاشامل ترکيبق<strong>و</strong>ماندانان ق<strong>و</strong>ای مسلح ميگردند.»(‏‎47‎‏)‏پي<strong>و</strong>ستنمق<strong>و</strong>له که نجيب االله در آنچی را گر<strong>و</strong>ه های مسلح مجاهدين به ق<strong>و</strong>ای مسلححک<strong>و</strong>متمصالحه با طريق افغانستان از انقلابی عن<strong>و</strong>ان می کند،‏ نه مصالحه کهادغام درد<strong>و</strong>لت حزب دم<strong>و</strong>کراتيکتسليمی <strong>و</strong> خلق است.‏ازنشانه های عدم صداقت نجيبيکی ديگر کهاالله درسياست مصالحه ملی اين ب<strong>و</strong>د نفاق در<strong>و</strong>نیخ<strong>و</strong>است ازتفرقه <strong>و</strong> ا<strong>و</strong>نخست می اين سياست بهرهجريان مجاهدين به نفع خط کشیحتا ا<strong>و</strong>اين تفرقه را گيری کند.‏ های ميانه ر<strong>و</strong>،‏<strong>و</strong>مجاهدين رابه گر<strong>و</strong>ه نم<strong>و</strong>د افراطی <strong>و</strong>ق<strong>و</strong>ماندانان داخلی تقسيم بندیتادرجهت مصالحه اين ب<strong>و</strong>د تلاش ا<strong>و</strong> کرد.‏ رابس<strong>و</strong>ی مصالحهيک اين گر<strong>و</strong>ه ها پای هر ملی يعنی پذيرش حاکميت حزب دمکراتيکاين حاکميت بکشاند.‏در خلق <strong>و</strong>رهبری ا<strong>و</strong> جنگ <strong>و</strong>سرک<strong>و</strong>بي مجاهدين ازنجيب االله باتشديد رساندن مصالحهبه ثمر فکر طريق نظامي در ا<strong>و</strong> پذيرشنظر مصالحه ملي از ملي ب<strong>و</strong>د.‏ حاکميت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق ت<strong>و</strong>سط مخالفانمسلح د<strong>و</strong>لت آن حزب يامجاهدين به رهبری628

www.goftaman.<strong>com</strong>شد.‏ <strong>و</strong>ی درخ<strong>و</strong>دش محس<strong>و</strong>ب ميصدد آن ب<strong>و</strong>د تا اين پر<strong>و</strong>سه را ازطريقتضعيف نير<strong>و</strong>های مخالف <strong>و</strong>مجاهدين به سربرساند.‏ درحالی که ا<strong>و</strong> ازمصالحه ملی سخنمی گفت به گسترش نير<strong>و</strong>های نظامی پرداخت<strong>و</strong> به خص<strong>و</strong>ص ق<strong>و</strong>ت های شبه نظامی يا مليشهرا در<strong>و</strong>لايات مختلف دره<strong>و</strong>يت های ق<strong>و</strong>میتق<strong>و</strong>يت کرد.‏ ا<strong>و</strong> درجلسه پنجم ح<strong>و</strong>تبراي ژنرالان ارتش گفت:‏ ‏«نتايج عملياتمحارب<strong>و</strong>ي درپغمان،‏ شمال کابل،‏ قلات،‏بادغيس،‏ جلال آباد<strong>و</strong>هرات مثبت <strong>و</strong>درخشانب<strong>و</strong>د.‏ ما به اميدخدا<strong>و</strong>ندبزرگ به پيشمير<strong>و</strong>يم.‏ از مشکلات نمي هراسيم <strong>و</strong>مصالحه مليرا پير<strong>و</strong>زميگردانيم.»(‏‎48‎‏)‏نجيب االله به صراحت پير<strong>و</strong>زي مصالحه ملي رادر آتيه م<strong>و</strong>ٔفقيت هاي نظامي جستج<strong>و</strong> مينم<strong>و</strong>د.‏ <strong>و</strong>قتي عمليات محارب<strong>و</strong>ي براي نجيب االلهمثبت <strong>و</strong>درخشان تبارز نمي کرد،‏ مصالحه مليرانمي شناخت.‏ حتا در اظهارات لفظي،‏مصلحت مصالحه ملي را رعايت نمي کرد <strong>و</strong> بههمان لحن ر<strong>و</strong>زهاي تجا<strong>و</strong>ز ق<strong>و</strong>اي ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>يبرميگشت.‏ <strong>و</strong>اژه اپ<strong>و</strong>زيسي<strong>و</strong>ن را به‏"اشرار"‏ تبديل مي نم<strong>و</strong>د <strong>و</strong> فرمان کشتن <strong>و</strong>س<strong>و</strong>ختن خشک <strong>و</strong> ترا ميداد.‏ بعد از سق<strong>و</strong>طخ<strong>و</strong>ست به افسران <strong>و</strong>ژنرالان حک<strong>و</strong>مت خ<strong>و</strong>دگفت:‏ ‏«مابايد چنان ضربات ق<strong>و</strong>ي بالايخ<strong>و</strong>ست <strong>و</strong>اردکنيم <strong>و</strong>چنان انتباه بدهيم کهدرخ<strong>و</strong>ست ديگرهيچکس زندگي کرده نت<strong>و</strong>اند.‏نبايد اشرار حک<strong>و</strong>مت م<strong>و</strong>ٔقت خ<strong>و</strong>يش را ازپاکستان به خ<strong>و</strong>ست انتقال دهند.‏ آنهانبايدمصئ<strong>و</strong>نيت احساس نمايند.»(‏‎49‎‏)‏حتا نجيب االله در نخستين اجلاس کميسي<strong>و</strong>نعالی مصالحه ملی سياست <strong>و</strong>ديدگاه خ<strong>و</strong>د را1369629www.goftaman.<strong>com</strong>بگ<strong>و</strong>نه متناقضمصالحهدرم<strong>و</strong>رد حمايت ازمخالفان در تهديد ترغيب <strong>و</strong> با د<strong>و</strong>ستان بين المللی خ<strong>و</strong>يش ت<strong>و</strong>ضيحش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> به مصالحه انگشت گذاشت <strong>و</strong>يکس<strong>و</strong> از داد.‏ س<strong>و</strong>ی ديگربه نيرمندی ارتش <strong>و</strong>به برگشتاز ناپذيری پر<strong>و</strong>سه انقلابی درسايه حمايت ازبه ق<strong>و</strong>ل ا<strong>و</strong>د<strong>و</strong>ستان بين المللیش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> دريک بخش سخنرانی خ<strong>و</strong>دا<strong>و</strong> کرد.‏ تأکيد می کنيم.‏پيشنهاد ‏«ما متارکه را گفت:‏ بعدًااما می کنيم.»‏ ما صلح راپيشنهاد اظهارداشت:«پر<strong>و</strong>سه انقلابی درافغانستانبرگشت ناپذيرب<strong>و</strong>ده <strong>و</strong>آنرا نمی ت<strong>و</strong>ان ت<strong>و</strong>قفافراطي<strong>و</strong>نزمان ت<strong>و</strong>قف نمی پذيرد.‏ داد.‏ که به قدرت انقلابیاعلان کردند بار چند اماجمه<strong>و</strong>ری دم<strong>و</strong>کراتيک خلقخاتمه ميدهند.‏ <strong>و</strong>نير<strong>و</strong>مند می ش<strong>و</strong>د افغانستان زنده است،‏ سپس<strong>و</strong>ی کند.»‏ می مبارزه م<strong>و</strong>ٔفقانه حرف زداز ارتشازنير<strong>و</strong>مندی <strong>و</strong>ق<strong>و</strong>ت خ<strong>و</strong>د ‏«بيرق د<strong>و</strong>لتی مانيم ملي<strong>و</strong>نی سخن گفت:‏ کش<strong>و</strong>رهایدرپايتخت های تقريباًبسياری از جهان دراهتزازاست.ماد<strong>و</strong>ستان ق<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>فادارکش<strong>و</strong>رهایاتحادش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی،‏ يعنی <strong>و</strong>مطمئن مترقی<strong>و</strong>نير<strong>و</strong>های <strong>و</strong>غيرمنسلک س<strong>و</strong>سيالستی داريم.آنهاهميشه باماکمکخ<strong>و</strong>د رادرکنار درمصيبت تنهانخ<strong>و</strong>اهندهرگزمارا نم<strong>و</strong>ده <strong>و</strong> <strong>و</strong>سپاسباافتخار مااين مطلب را گذاشت.‏ گزاری بيکران ازپدران <strong>و</strong>نياکان خ<strong>و</strong>دکهساخته <strong>و</strong>ازنسلی بهقرار اين د<strong>و</strong>ستی رابر انتقال دادهنسلی <strong>و</strong>ازقلبی به قلبی تذکرميدهيم.»(‏‎50‎‏)‏اند،‏ که نجيب االله سياست مصالحه ملی رادرحالی مجاهدين اعلان کردبرای دسترسی به صلح با پايان کنفرانس مطب<strong>و</strong>عاتی که ششباری در 630

www.goftaman.<strong>com</strong>اعلان مصالحهماه پس ازملی با خبرنگاران خارجی در م<strong>و</strong>رد مصالحهصحبت ميکرد،‏ جنگ را جنگ طبقاتی ميانطبقات مترقی <strong>و</strong> ارتجاعی درجامعه خ<strong>و</strong>اند.‏از س<strong>و</strong>ی ديگر در اشاره به مجاهدين آنهارا اشرار <strong>و</strong> نامسلمان گفت که قرآن شريفرابه گل<strong>و</strong>له بسته اند.‏ ا<strong>و</strong>گفت:‏ ‏«امر<strong>و</strong>زصبح <strong>و</strong>قتی جهت شرکت درکنفرانس مطب<strong>و</strong>عاتیاينجا می آمدم،‏ برای من قرآن عظيمالشان را دادند،‏ قرآن عظيم الشانی راکه م<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ی سيدجلال آمرش<strong>و</strong>رای <strong>و</strong>لايتی علما<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>حاني<strong>و</strong>ن <strong>و</strong>لايت بادغيس فرستاده است،‏اين قرآنکريم حين حمله اشرار بالایم<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ی سيف االله ذريعه مرمی دشمن س<strong>و</strong>راخگرديده است،‏ اين است دفاع عناصر ضدانقلابی افراطی با اصطلاح طرفداران اسلاماز اسلام،‏ اين است جهاد <strong>و</strong>ار<strong>و</strong>نه،‏ جهادضداسلام،‏ ما اميد<strong>و</strong>ارهستيم که شما اينحقيقت را درخ<strong>و</strong>رهضم جهانيان برسانيد کهدر اينجا جنگ درارتباط بااسلام <strong>و</strong>کفرنيست،‏ درکش<strong>و</strong>رماجنگ منافع،‏ جنگ طبقات،‏طبقات مترقی <strong>و</strong>پيشر<strong>و</strong>نده درجامعه عليهطبقات ارتجاعی است،‏ آنهاييکه فر<strong>و</strong>خته شدهاند <strong>و</strong> آنهاييکه ب<strong>و</strong>طن خ<strong>و</strong>يش میانديشند...»(‏‎51‎‏)‏چرا مصالحه ملی به شکست انجاميد؟الف - پير<strong>و</strong>زی يا شکست؟:‏سق<strong>و</strong>ط حاکميت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق بهرهبری نجيب االله پنج سال پس از تحقق سياستمصالحه ملی تص<strong>و</strong>يری ازشکست اين سياست رابه نمايش ميگذارد؛ اما در متن اين شکستآثار <strong>و</strong>نشانه های پير<strong>و</strong>زی <strong>و</strong>پيشرفت مبنی631www.goftaman.<strong>com</strong>ازشماری برکشاندن پایياد<strong>و</strong>لت <strong>و</strong> ق<strong>و</strong>ماندان مجاهدين درهمس<strong>و</strong>يی با درجهت دست کشيدن ازجنگ عليه د<strong>و</strong>لت بهم<strong>و</strong>ٔفقيت د<strong>و</strong>لت نجيب االله درمشاهده رسيد.‏ ازديدگاه برخی کارآيی <strong>و</strong>اين م<strong>و</strong>رد درکاميابی اين سياست ارزيابی می ش<strong>و</strong>د.‏ اساسکه اگرسياست مصالحه ملی بر حالی ‏"صلحنجيب االله ازمصالحه به عن<strong>و</strong>ان تص<strong>و</strong>ير جانب <strong>و</strong>باسازش <strong>و</strong>بامشارکت د<strong>و</strong> کسی <strong>و</strong> با بگيرد،‏ جذبم<strong>و</strong>ردت<strong>و</strong>جه قرار گذشت طرفين"‏ برخی ق<strong>و</strong>ماندانان مجاهدين پير<strong>و</strong>زی سياستپي<strong>و</strong>ستننمی سازد.‏ مصالحه ملی رامتبل<strong>و</strong>ر تعدادی ازگر<strong>و</strong>پ های مسلح مجاهدين <strong>و</strong>ق<strong>و</strong>ماندانان جهادی به حک<strong>و</strong>مت نجيب االله <strong>و</strong>ازجنگ باق<strong>و</strong>ای د<strong>و</strong>لتیداری آنها ياخ<strong>و</strong>د امنيتینتايج فعاليت های استخباراتی <strong>و</strong> سياست مصالحهحک<strong>و</strong>مت مذک<strong>و</strong>رب<strong>و</strong>د،نه پيامد باق<strong>و</strong>ماندانان<strong>و</strong>ت<strong>و</strong>افق مذاکره ملی.‏ مجاهدين درداخل <strong>و</strong>حتا رهبران برخی تنظيمبير<strong>و</strong>نيانمايندگان شان در های جهادی <strong>و</strong> امنيتیطريق ارگانهای استخباراتی <strong>و</strong> از ص<strong>و</strong>رت می گرفت تاپای مخالفان مسلح <strong>و</strong>حزبحاکميت پذيرش به جنگ درحال ايندر دم<strong>و</strong>کراتيک خلق کشانده ش<strong>و</strong>د.‏ يکسر طرف بر پي<strong>و</strong>ستن هانه مشارکت د<strong>و</strong> پلاتفرم سياسی بلکه انجام يکبرنامه <strong>و</strong> سرمعامله ازس<strong>و</strong>ی ق<strong>و</strong>ماندانان مجاهدين بر اين يککسب پ<strong>و</strong>ل <strong>و</strong>ثر<strong>و</strong>ت تحقق می يافت.‏ دههط<strong>و</strong>ل د<strong>و</strong> تجارت جنگی محس<strong>و</strong>ب می شدکه در نخستين دهه قرندر قرن بيستم <strong>و</strong> اخير ژنرالاناز يکی دارد.‏ ‎21‎هن<strong>و</strong>زادامه افغانستانمشا<strong>و</strong>رش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی طی آن سالها در <strong>و</strong>میاذعان ميدارد به اين نکته نيز 632

www.goftaman.<strong>com</strong>‏«راستش بايدن<strong>و</strong>يسد:‏نمیمحلی باات<strong>و</strong>ريته فرماندهان گفت يکبا دامن خ<strong>و</strong>درا باهمکاری خ<strong>و</strong>استند سازند؛ بارژيم ميرنده،آل<strong>و</strong>ده <strong>و</strong>لکه دار دسته های گر<strong>و</strong>ه هایاين هم برخی از میاقدامی چنين به دست مت<strong>و</strong>سط پ<strong>و</strong>ل پرستی <strong>و</strong>به خاطر يازيدند،آنهم تنها مهماتس<strong>و</strong>دمالی،‏ به دست آ<strong>و</strong>ردن اسلحه <strong>و</strong> اينمگر بار<strong>و</strong>غيره ازد<strong>و</strong>لت.‏ خ<strong>و</strong>ار<strong>و</strong> <strong>و</strong> ص<strong>و</strong>رتچ<strong>و</strong>ن در پايدارب<strong>و</strong>د.‏ بس نا اتحاد هرگ<strong>و</strong>نه زمينه های مساعد بارفراهم شدن تافته <strong>و</strong>به ارد<strong>و</strong>گاههمکاری سر از ديگر بدين ترتيب پي<strong>و</strong>ستنش<strong>و</strong>رشيان می پي<strong>و</strong>ستند.‏ گر<strong>و</strong>هی دسته های اپ<strong>و</strong>ز يسي<strong>و</strong>ن به رژيمنجيب،‏ چيزی که ر<strong>و</strong>ی آن حساب ميکردند،‏ به<strong>و</strong>ق<strong>و</strong>ع نپي<strong>و</strong>ست.»(‏‎52‎‏)‏<strong>و</strong>نير<strong>و</strong>ها پي<strong>و</strong>ستن ديگراين ازجانب يافرماندهان مجاهدين به د<strong>و</strong>لت نجيب االله <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لت يک پديدهجنگ با دست کشيدن آنهااز سياست مصالحه ملی تأثيراتطرفه ب<strong>و</strong>د.‏ د<strong>و</strong> ميگذاشتبرنير<strong>و</strong>های د<strong>و</strong>لتی بجا مشابه را مجاهدينجنگ با در <strong>و</strong>ازانگيزه <strong>و</strong>تمايل آنها به شدت می کاست.‏م<strong>و</strong>ٔفقيت <strong>و</strong>عدم م<strong>و</strong>ٔفقيت د<strong>و</strong>لتاز صرف نظر ميان نير<strong>و</strong>های مجاهديننف<strong>و</strong>ذ نجيب االله در دستهکثيری از کشاندن شمار داخل <strong>و</strong> در د<strong>و</strong>لتهمس<strong>و</strong>يی با در ق<strong>و</strong>ماندانان آنها ها <strong>و</strong> مبنای سياست مصالحه ملی،‏ اين سياستبر <strong>و</strong><strong>و</strong>سياست فراگير هيچگاه بمثابه يک تفکر قابل پذيرش درميان مخالفان مسلح د<strong>و</strong>لتدرفرجامنکرد.‏ باز را راه خ<strong>و</strong>د مذک<strong>و</strong>ر شکست انجاميد.‏اين سياست به ناکامی <strong>و</strong> 633www.goftaman.<strong>com</strong>درچه نهفتهراز اين شکستب<strong>و</strong>د <strong>و</strong> ريشه های اين ناکامی به چه چيزیبر ميگشت؟پيشين حزب دم<strong>و</strong>کراتيک‏-ه<strong>و</strong>يت <strong>و</strong>عملکرد ب مشا<strong>و</strong>رارشدش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی درتساگ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ف"‏ م.‏ خلق:‏‏"کيم.‏انديشهکه اساسًا ب<strong>و</strong>د افغانستان معتقد زمان ارائه اينسياست مصالحه ملی در شماربه منس<strong>و</strong>خ کاملا امری برنامه،‏ صرف اين <strong>و</strong>اقعيت که اين طرح ازميرفت.‏ س<strong>و</strong>ی يک د<strong>و</strong>لت حزبی اعلان شد،‏ به اينبهکه چنين برنامه ای قطعًا معنی ب<strong>و</strong>د راه اين ب<strong>و</strong>دتنها شد.‏ خ<strong>و</strong>اهد شکست منجر س<strong>و</strong>ی يک نير<strong>و</strong>یکه چنين برنامه ای از به عن<strong>و</strong>ان مثال علمای مذهبی مطرحس<strong>و</strong>م <strong>و</strong> اينمی گرديد.به گفته تساگ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ف پيشبرد آمد،‏در به شي<strong>و</strong>ه ای که به اجرا برنامه هيچگ<strong>و</strong>نه دستا<strong>و</strong>ردی به دنبال نمی آ<strong>و</strong>رد.»‏634(53)ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی طرح سياست مصالحه ملی رامشا<strong>و</strong>ر س<strong>و</strong>ی د<strong>و</strong>لت حزبی عامل منفی در پير<strong>و</strong>زیاز اين نکتهاما اين سياست تلقی می کند.‏ سياست مصالحه ملیقابل بحث است که چرا کارآيیس<strong>و</strong>ی حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق فاقد از م<strong>و</strong>ٔثريت ب<strong>و</strong>د؟<strong>و</strong> ازيکی ازاعضای کميته مرکزی حزب مذک<strong>و</strong>ر سياست مصالحهجناح پرچم حزب <strong>و</strong>ه<strong>و</strong>ادار اعلاننه در ملی ناکامی اين سياست را س<strong>و</strong>ی حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong>مصالحه ملی از نات<strong>و</strong>انی آن بهسپس حزب <strong>و</strong>طن بلکه در <strong>و</strong>یمی کند.‏ جستج<strong>و</strong> تفکرجديد همس<strong>و</strong>يی با کنگرهاز ‏«ر<strong>و</strong>يدادهای بعد می ن<strong>و</strong>يسد:‏

www.goftaman.<strong>com</strong>دم<strong>و</strong>کراتيکد<strong>و</strong>م حزبخلق افغانستان به <strong>و</strong>ضاحت نشان ميدهدکهمدت ميان اعلان رسمی سياست مصالحه ملی تاتد<strong>و</strong>يرکنگره د<strong>و</strong>م حزب(جدی ‎1365‎‏-سرطان‏)"زمان"‏ کافی"‏ برای غلبه برعادات<strong>و</strong>شي<strong>و</strong>ه تفکر گذشته"‏ حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقافغانستان نب<strong>و</strong>د،‏ بخص<strong>و</strong>ص که تدا<strong>و</strong>م جنگ <strong>و</strong>مداخلات خارجی نيز پر<strong>و</strong>سه اين غلبه رامغش<strong>و</strong>ش <strong>و</strong> امکانات آنرا پي<strong>و</strong>سته تضعيف مینم<strong>و</strong>د.‏ اين مختصات("عادات <strong>و</strong>شي<strong>و</strong>ه تفکرگذشته"‏ <strong>و</strong>بقای ماهيت حزب ‏–د<strong>و</strong>لت)،‏ علیرغم تص<strong>و</strong>يب رسمی برنامه <strong>و</strong>اساسنامه جديد،‏از طريق نصب مجددهمان رهبری <strong>و</strong> کادرهایحزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق به حزب <strong>و</strong>طن که مظهر‏"عادات <strong>و</strong> شي<strong>و</strong>ه تفکر گذشته"‏ ب<strong>و</strong>دند،‏ درحزب جديد ادامه بقايافت <strong>و</strong>درنتيجه ‏"حزب<strong>و</strong>طن"علی رغم پذيرش برنامه <strong>و</strong>اساسنامهجديدتا حد<strong>و</strong>دزياد بمثابه نهادهای سياسیحزب-د<strong>و</strong>لت باقی ماند.»(‏‎54‎‏)‏نخستين مانع در م<strong>و</strong>ٔفقيت <strong>و</strong> م<strong>و</strong>ٔثريت سياستمصالحه ملی به عملکرد پيشين حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق در کرسی حاکميت برمیگشت.‏ اين حزب در ط<strong>و</strong>ل د<strong>و</strong>ران حاکميت خ<strong>و</strong>ددر گير جنگ <strong>و</strong>جنايات بيشماری گرديدهب<strong>و</strong>د که از زنده بگ<strong>و</strong>رکردن هزاران نفرافرادنخبه <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>شنفکر در نخستين سالهایحاکميت شر<strong>و</strong>ع تا اعلان د<strong>و</strong>ران مصالحه ملیکه تجا<strong>و</strong>ز<strong>و</strong>اشغال نظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی درحمايت ازحاکميت اين حزب <strong>و</strong>ابستگی کامل آنرا بهش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی منعکس ميساخت.‏ اين امر هر گ<strong>و</strong>نهم<strong>و</strong>قعيت حزب مذک<strong>و</strong>ر <strong>و</strong> رهبری آنرا بهعن<strong>و</strong>ان يک طرف قابل اعتماد مصالحه درداخل <strong>و</strong> بير<strong>و</strong>ن افغانستان از ميان برده1369635www.goftaman.<strong>com</strong>به عن<strong>و</strong>ان رهبرنجيب االلهب<strong>و</strong>د.‏ حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق که سياست مصالحه ملیايجاد تغيرات قابل ملاحظه دربا را اهداف حزب بميان کشيد تا آنبرنامه <strong>و</strong> نظامی گری <strong>و</strong>زمان د<strong>و</strong>لتِ‏ مبتنی بر نجيبرهبری ميکرد.‏ درکش<strong>و</strong>ر استخبارات را <strong>و</strong>برآ<strong>و</strong>رده ب<strong>و</strong>د در<strong>و</strong>ن اين حزب سر االله از تمام عملکردحزب مذک<strong>و</strong>رپس ازاشغالدر اين حزب <strong>و</strong>رهبراننظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی سهيم ب<strong>و</strong>د.‏ آن مظهرصلح <strong>و</strong>آشتی درجامعه محس<strong>و</strong>ب نمیحزب <strong>و</strong>طن <strong>و</strong>رهبر آن کدام حزب جديدشدند.‏ بير<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> که جدا شخصيت تازه ظه<strong>و</strong>رنب<strong>و</strong>د <strong>و</strong> طرحازحزب حاکم دم<strong>و</strong>کراتيک خلق با حتاميدان شده باشند.‏ مصالحه ملی <strong>و</strong>ارد مصالحه ملی مظهرسياست جديد در آنها اگر گذشته هم نمی ب<strong>و</strong>دند،‏شي<strong>و</strong>ه تفکر عادات <strong>و</strong> <strong>و</strong>انديشه آيينه در ملی مصالحه <strong>و</strong>مخد<strong>و</strong>ش نمايان میمکدر عملکردپيشين آنها شد.‏ج - <strong>و</strong>ابستگی به ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی:‏<strong>و</strong>ابستگی حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق به ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یمانع ديگری درمسير سياست مصالحه ملیب<strong>و</strong>د.‏ فقيرمحمد <strong>و</strong>دان عض<strong>و</strong> کميته مرکزیحزب <strong>و</strong>طن <strong>و</strong> ازجناح پرچم <strong>و</strong> ه<strong>و</strong>ادار نجيباالله <strong>و</strong>ابستگی حزب به ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی را يکی ازع<strong>و</strong>امل شکست سياست مصالحه عن<strong>و</strong>ان می کند:‏‏«اين حزب ازيکطرف حزب تربيت يافته باانديشه های انترناسي<strong>و</strong>ناليزم مارکسيستی-‏لنينستی با گرايش به اتحاد ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>حزبطبقاتی ب<strong>و</strong>د،‏ نه ملی.‏ همچنان حض<strong>و</strong>رعده يیازرهبران <strong>و</strong> کادرهای ديکته پذير از جانباتحادش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی درين حزب-که تحت پ<strong>و</strong>شش لباس636

www.goftaman.<strong>com</strong>بزرگ ‏"درمخملی برادرجنبش بين المللی کم<strong>و</strong>نيستی <strong>و</strong> کارگریبط<strong>و</strong>ر آشکار <strong>و</strong> ملح<strong>و</strong>ظات ديگر نف<strong>و</strong>ذیپنهانی آن کش<strong>و</strong>ر،‏ ص<strong>و</strong>رت ميگرفت که بعدازفر<strong>و</strong>پاشی اتحادش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی همين رهبران <strong>و</strong>کادرها در انقياد به ر<strong>و</strong>سيه فدراتيف <strong>و</strong>برخی کش<strong>و</strong>رهای ديگرمحص<strong>و</strong>ل اين فر<strong>و</strong>پاشیباقی مانده اند،‏ خصلت ملی ب<strong>و</strong>دن اينحزب را زيرس<strong>و</strong>ال ميبرد.‏ از جانب ديگرحزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق افغانستان بنا برگرايش حفظ انحصاری قدرت د<strong>و</strong>لتی به مر<strong>و</strong>رزمان با د<strong>و</strong>لت مدغم <strong>و</strong> به يک نهاد جديدسياسی ‏(حزب-د<strong>و</strong>لت)‏ مبدل گرديده ب<strong>و</strong>د،‏بنا بر اين <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د خ<strong>و</strong>د را جدا از د<strong>و</strong>لت <strong>و</strong>در بير<strong>و</strong>ن از آن،‏ تص<strong>و</strong>ر نميت<strong>و</strong>انست <strong>و</strong> اصلتقسيم قدرت <strong>و</strong>انصراف از آن را که سياستمصالحه ملی مطرح ميکرد،‏ معادل نب<strong>و</strong>د خ<strong>و</strong>دمی پنداشت.»(‏‎55‎‏)‏اما اين عض<strong>و</strong> کميته مرکزی حزب چشم خ<strong>و</strong>درا به اين <strong>و</strong>اقعيت می بندد که نجيب االلهرهبر همين حزبی به ق<strong>و</strong>ل خ<strong>و</strong>دش ‏"تربيتيافته با انديشه های انترناسي<strong>و</strong>ناليزممارکسيستی-لنينستی با گرايش به اتحادش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی"‏ ب<strong>و</strong>د.‏ ا<strong>و</strong> درچترحمايت همان اتحادش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به رهبری حزب رسيده ب<strong>و</strong>د <strong>و</strong> نخستينپله را در نردبان رهبری حزب از رياستسازمان استخبارات د<strong>و</strong>لت حزبی ‏(خاد)‏ پساز اشغال نظامی افغانستان ت<strong>و</strong>سطنير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی آغاز کرد.‏ <strong>و</strong>ابستگی <strong>و</strong>شيفتگی نجيب االله به ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در همان د<strong>و</strong>راناعلان سياست مصالحه ملی به حدی ب<strong>و</strong>د که<strong>و</strong>قتی شش ماه پس از اعلان اين سياست باخبرنگاران خارجی صحبت ميکرد حتا <strong>و</strong>اژه637www.goftaman.<strong>com</strong>نظامیتجا<strong>و</strong>ز درمداخله را اين پرسشدربرابر ا<strong>و</strong> ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی نمی پذيرفت.‏ ايالاتر<strong>و</strong>زنامه لاس انجلس تايمز خبرنگار مداخله‏«بعد از که:‏ متحده امريکا بزرگ افغانهاشمار اتحادش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی درسال قبلآنها آيا نم<strong>و</strong>دند ترک را کش<strong>و</strong>ر ازاينکه ق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی خارج ش<strong>و</strong>ند،‏ ع<strong>و</strong>دتبياييد کلمهپاسخ داد:‏ خ<strong>و</strong>اهندکرد،‏ رااستعمال نکنيم،‏ اين کلمه‏"مداخله"‏ با<strong>و</strong>اقعيت مطابقت ندارد،‏ حرف برسرکمکيعنی مردم به مردم بد<strong>و</strong>نبرادرانه است.‏ ‏.بد<strong>و</strong>ن تعقيب هيچ شايبههيچگ<strong>و</strong>نه شرايط بهما يی کمک نم<strong>و</strong>دند،‏ مردم ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بخاطر نبايدشدند قربانی های زيادی حاضر پاکرد،‏ نم<strong>و</strong>نهزير را چنين پديده ها تاريخدر ها پديده چنين <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>دندارد.»(‏‎56‎‏)‏د<strong>و</strong>ران مصالحه ملی به <strong>و</strong>يژه پسنجيب االله در کمکخر<strong>و</strong>ج کامل نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی از از مالی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی برهای بی حساب نظامی <strong>و</strong> کمک های نظامی <strong>و</strong> ل<strong>و</strong>ژستيکیب<strong>و</strong>د.‏ خ<strong>و</strong>ردار طريقخر<strong>و</strong>ج نير<strong>و</strong>های شان از ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی پس از درسالپر<strong>و</strong>ازهای ه<strong>و</strong>ايی ص<strong>و</strong>رت می گرفت.‏ ا<strong>و</strong>ج تبليغات سياست مصالحه ملیدر ه<strong>و</strong>اپيماهای نظامی <strong>و</strong> ملکی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یشش ماهدر <strong>و</strong> به کابل انجام دادند پر<strong>و</strong>از ه<strong>و</strong>ا پيماهای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ینخست سال که همهکابل نشست کردند باربه بگرام <strong>و</strong> برایخ<strong>و</strong>راکی <strong>و</strong> نظامی م<strong>و</strong>اد حامل نير<strong>و</strong>های حک<strong>و</strong>مت نجيب االله ب<strong>و</strong>دند.‏د<strong>و</strong>ران سياست مصالحه ملینجيب االله در مصاحبت مشا<strong>و</strong>ران <strong>و</strong>مش<strong>و</strong>رت <strong>و</strong> پي<strong>و</strong>سته در ژنرالداشت.‏ بی قرار جی.‏ مام<strong>و</strong>ران کی.‏ 70472647(57)197963819901989

www.goftaman.<strong>com</strong>مشا<strong>و</strong>ر ارشدمحم<strong>و</strong>د قارييفنظامی نجيب االله پس از تکميل خر<strong>و</strong>جنير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در سالهای <strong>و</strong> مین<strong>و</strong>يسد:‏ ‏«اند کی پسانتر من از افرادنزديک به رئيس جمه<strong>و</strong>ر دانستم که نجيب االلهدر باره يک رشته مسايل نظامي پس ازگفتگ<strong>و</strong> با من ‏(محم<strong>و</strong>د قارييف)‏ بانمايندگان کي جي بي گفتگ<strong>و</strong><strong>و</strong>آنراباايشانبه ت<strong>و</strong>افق ميرسانيد.‏ ر<strong>و</strong>ي همرفته نجيب االلهبه عن<strong>و</strong>ان کسيکه پي<strong>و</strong>ندهاي نزديکي بانمايندگان کي جي بي داشت به ميزانزيادي تابع نمايندگان کي جي بي ب<strong>و</strong>د.‏نجيب االله ميت<strong>و</strong>انست براي ديدار بارئيسستادکل نير<strong>و</strong>هاي زميني ارتش ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ي که ازکابل بازديد مي کند <strong>و</strong>قت پيدانکند درحالي که چندين شبانه ر<strong>و</strong>ز پيهم بامام<strong>و</strong>ران کي جي بي که از کابل بازديدميکردند،‏ به سر ميبرد.»(‏‎58‎‏)‏اگر <strong>و</strong>ابستگی حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق بهش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی يکی از ع<strong>و</strong>امل ناکامی سياستمصالحه ملی است که کسی به اين حزباعتماد نميکرد تا يک طرف مطمئن مصالحهباشد،‏ آيا جای اعتمادی به نجيب االلهمنحيث رهبراين حزب باقی ب<strong>و</strong>د؟ <strong>و</strong>اين بیبا<strong>و</strong>ری <strong>و</strong> بی اعتمادی در برابر نجيب االله <strong>و</strong>سياست مصالحه ملی ا<strong>و</strong> به حدی ب<strong>و</strong>د کهم<strong>و</strong>ص<strong>و</strong>ف در س<strong>و</strong>م ميزان ‎1370‎دراجلاس پارلمانکه در شرايط جديد اين سياست تشکيل شدهب<strong>و</strong>د محمدظاهرشاه را به شدت م<strong>و</strong>رد انتقادقرارداد<strong>و</strong> ازعدم مشر<strong>و</strong>عيت سلطنت ا<strong>و</strong> <strong>و</strong>جمه<strong>و</strong>ريت محمددا<strong>و</strong>د سخن گفت:‏ ‏«ما فرمانسلب تابعيت راملغی کرديم.‏ ما گفتيمسلب تابعيت ملغی،‏ پاسپ<strong>و</strong>رت ها داده19901989639www.goftaman.<strong>com</strong>هستندش<strong>و</strong>د.‏ افغانبيايند.‏ از آن طرف آ<strong>و</strong>از بلند می ش<strong>و</strong>دکه صاحب ما اين فرمان رابه رسميت نمیشناسيم.‏ ميگ<strong>و</strong>يند که نجيب هم تدا<strong>و</strong>مک<strong>و</strong>دتا است مشر<strong>و</strong>عيت ندارد.‏ مردمافغانستان يک تاريخ ديگر را هم دارند.‏ا<strong>و</strong>هم ک<strong>و</strong>دتا ب<strong>و</strong>د.‏ اين‎26‎سرطانديال<strong>و</strong>گ است.‏ پادشاه سابق را هيچ کسصدا نمی کند يک نجيب صدا ميکند که بيااين کشتی شکسته را به ساحل نجاتبرسانيم.‏ پنج سال است که گفتهمير<strong>و</strong>دراه برايت باز است.‏ باز است بيا.‏ببنيد برای ک<strong>و</strong>دتای ‎26‎سرطان استعفا نامه<strong>و</strong> <strong>و</strong>صيت نامه ر<strong>و</strong>ان نکرد.‏ اگربه اينمترهاگزکنيم؛ بسيارد<strong>و</strong>رنمی ر<strong>و</strong>يم جمه<strong>و</strong>ریدا<strong>و</strong>دخان <strong>و</strong>سلطنت محمدظاهرشاه رابگيرم.‏بد<strong>و</strong>ن شک ل<strong>و</strong>يه جرگه هادر د<strong>و</strong>ران شانداير شده اما برای حل <strong>و</strong>فصل مسايل ديگرملی <strong>و</strong>سياسی <strong>و</strong>اجتماعی ديگر دايرشد.‏برای من بگ<strong>و</strong>ييدکه برای به قدرت رسيدنپادشاه <strong>و</strong> سلطنت آياانتخابات به سلطنترساند؟ <strong>و</strong> يال<strong>و</strong>يه جرگه هابه آن رایدادند؟ اگرحافظه من کار نمی کندبگ<strong>و</strong>ييد.‏ اگرک<strong>و</strong>دتارابچه کاکای من انجامبدهد خير است اگر ديگران انجام بدهد نامشر<strong>و</strong>ع است.‏ <strong>و</strong>قتی دا<strong>و</strong>دخان در‎26‎سرطان‎1352‎به قدرت رسيد ل<strong>و</strong>يه جرگه رای داد يادر انتخابات انتخاب شد؟ همين ط<strong>و</strong>ر تاآخر پيش بر<strong>و</strong>يد.‏ کسی مشر<strong>و</strong>ع باقی نمیماند همه اش غير مشر<strong>و</strong>ع است.»(‏‎59‎‏)‏640.1352د - صداقت <strong>و</strong> عدم صداقت در مصالحه ملی:‏

www.goftaman.<strong>com</strong>ژنرالالکساندارليخافسکی از مشا<strong>و</strong>ران ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی،‏مصالحه ملی را افس<strong>و</strong>نگری <strong>و</strong> يا<strong>و</strong>ه سرايیهای د<strong>و</strong>لت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق به رهبرینجيب االله می خ<strong>و</strong>اند <strong>و</strong> از نب<strong>و</strong>ِد ميکانيزمعملی سياست مصالحه ملی <strong>و</strong> همآهنگی ميانبخش نظری <strong>و</strong> عملی اين سياست سخن میگ<strong>و</strong>يد:‏ ‏«ميکانيزم پياده سازی اين سياستسنجيده نشده <strong>و</strong> تد<strong>و</strong>ين نگرديده ب<strong>و</strong>د.‏ مشیآشتی ملی به ميزان بايسته با گامهایعملی همراهی نگرديد.‏ افس<strong>و</strong>نگری های رژيممبنی بر اعاده صلح <strong>و</strong> تفاهم ملی بهفراخ<strong>و</strong>انی پ<strong>و</strong>چ <strong>و</strong> يا<strong>و</strong>ه سرايی بی پايهبيش نمی ماند.»(‏‎60‎‏)‏نجيب االله <strong>و</strong>قتی در م<strong>و</strong>رد مصالحه ملی درکنگره د<strong>و</strong>م حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق صحبتکرد،‏ از عدم درک <strong>و</strong> عدم پذيرش برخیاعضای حزب از اين سياست شکايت سرداد:‏‏«برای عده يی از اعضای حزب که قدرت رابلامنازع در اختيار داشتند <strong>و</strong> مغر<strong>و</strong>رانهدر کرسی هاتکيه زده ب<strong>و</strong>دند،‏ دش<strong>و</strong>ار ب<strong>و</strong>ددرک کنند که حاکميت به مردم تعلق دارد<strong>و</strong> مردم در خارج حزب نيز زندگی <strong>و</strong> کارمی کنند.‏ آنان بايد در همه ام<strong>و</strong>ر د<strong>و</strong>لتیبط<strong>و</strong>ر متسا<strong>و</strong>ی الحق<strong>و</strong>ق با حزبی ها سهيمگردند<strong>و</strong>قدرت به آنان برمبنای معيارهایدم<strong>و</strong>کراسی تقسيم گردد.‏ برای آنانيکهسالهاحق م<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>ديت سازمانها<strong>و</strong>احزاب سياسیديگر رانفی کرده ب<strong>و</strong>دند <strong>و</strong>فقط در چارچ<strong>و</strong>بسيستم يک حزبی قادربه تفکر ب<strong>و</strong>دند،‏دش<strong>و</strong>ار ب<strong>و</strong>دکه با همين سازمانها <strong>و</strong>احزابمشترکاً‏ کارکنند <strong>و</strong>يا م<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>ديت آنانرا تحملکنند.»(‏‎61‎‏)‏641www.goftaman.<strong>com</strong>ازاينکه نجيبصرف نظراالله تربيت يافته <strong>و</strong> برآمده از در<strong>و</strong>ن همانحزبی ب<strong>و</strong>د که به ق<strong>و</strong>ل خ<strong>و</strong>دش اعضای آن ‏"درچارچ<strong>و</strong>ب سيستم يک حزبی قادربه تفکرب<strong>و</strong>دند"‏ <strong>و</strong>فراخ<strong>و</strong>ان رهبر چنين حزبی ازکرسی حاکميت به کسب اعتماد <strong>و</strong> با<strong>و</strong>رسازمانها <strong>و</strong>مخالفين آن نمی انجاميد،‏ سياستعملی م<strong>و</strong>ص<strong>و</strong>ف به اين بی با<strong>و</strong>ری ها میافز<strong>و</strong>د <strong>و</strong> صداقت ا<strong>و</strong> را در اين عرصه بيشاز بيش به ترديد می کشاند.‏ حتا درداخل حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong> درميانعناصر<strong>و</strong>گر<strong>و</strong>ه های چپ دم<strong>و</strong>کراتيک که درد<strong>و</strong>لتِ‏ حزب مذک<strong>و</strong>ر مشارکت داشتند بهصداقت نجيب االله درسياست مصالحه ملی انگشتمی گذاشتند.‏درحالی که نجيب االله در کنگره د<strong>و</strong>م حزببرخی اعضای حزب رابه عدم تحمل حض<strong>و</strong>رسازمانها<strong>و</strong>احزاب ديگر درقدرت متهم میکند <strong>و</strong>با اين انتقاد خ<strong>و</strong>د را در مسندرهبری حزب <strong>و</strong>حاکميت حزبی مجری سياستجديدِانحصارشکنی <strong>و</strong>دم<strong>و</strong>کراسی خ<strong>و</strong>اهی معرفیمی نمايد،‏ اما محمدحسن شرق را در يکاقدام ناگهانی <strong>و</strong>شتابزده از کرسی صدارتبر کنار کرد.‏ محمدحسن شرق در آستانهخر<strong>و</strong>ج کامل نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> ا<strong>و</strong>ج سياستمصالحه ملی در می به عن<strong>و</strong>ان صدراعظم تعيين شد <strong>و</strong> صرف ماه در اين کرسیباقی ماند.‏ صرف نظر از هر انگيزه <strong>و</strong>عاملی که در ت<strong>و</strong>جيه برکناری ا<strong>و</strong> از س<strong>و</strong>یم<strong>و</strong>افقان <strong>و</strong> مخالفان نجيب االله در داخل حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق ارائه ش<strong>و</strong>د،‏ اين اقدامنجيب االله نابردباری ا<strong>و</strong> را در تقسيم قدرتبا چهره ای چ<strong>و</strong>ن محمدحسن شرق که ر<strong>و</strong>ابط19889642

www.goftaman.<strong>com</strong>حزب<strong>و</strong> ها ر<strong>و</strong>سنزديک با دم<strong>و</strong>کراتيک خلق داشت،‏ به نمايش ميگذارد.‏عناصر<strong>و</strong>حلقه های مختلف دربسياری از فراکسي<strong>و</strong>نهای حزب به ايندر<strong>و</strong>ن جناح ها<strong>و</strong> درنجيب االله مصالحه ملی را که ب<strong>و</strong>دند با<strong>و</strong>ر تضعيف<strong>و</strong> خ<strong>و</strong>د های اقتدار جهت تحکيم پايه چهمخالفين چه مخالفين در<strong>و</strong>ن حزبی <strong>و</strong> بير<strong>و</strong>ن عليه حاکميتمخالفين مسلح که در می جنگيدند،‏ استفاده ميکرد.‏حزب ا<strong>و</strong> اعضای بير<strong>و</strong>ی سياسی حزب مرب<strong>و</strong>طيکی از مشی‏«نجيب االله از به جناح خلق می ن<strong>و</strong>يسد:‏ تحکيم قدرت فردیبخاطر مصالحه ملی کاملا اگرد<strong>و</strong>لت استفاده کرد.‏ حزب <strong>و</strong> خ<strong>و</strong>يش در تغير،‏کابينه حک<strong>و</strong>مت چندين تن را چه در خطتبديل <strong>و</strong>تعين نم<strong>و</strong>د<strong>و</strong>لی م<strong>و</strong>قعی ايکه از بالاميکردفرداگام مستقلانه تر معين ا<strong>و</strong> راسبکد<strong>و</strong>ش ميکرد.»(‏‎62‎‏)‏ا<strong>و</strong> صاحبپژ<strong>و</strong>هشگران <strong>و</strong> استنباط بسياری از سياست نظریتناقض در تعارض <strong>و</strong> نظران از صداقت نجيبدر عملی مصالحه ملی ترديد <strong>و</strong> اگر نام <strong>و</strong>االله مجری اين سياست ب<strong>و</strong>د.‏ چهارچ<strong>و</strong>باهداف حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق در مصالحه ملی به حزب <strong>و</strong>طن تغير يافت،‏ امامسئ<strong>و</strong>لانرهبران <strong>و</strong> نکرد.‏ رهبری آن تغير مسئ<strong>و</strong>لان حزبحزب <strong>و</strong>طن همان رهبران <strong>و</strong> حزب با اين نامدم<strong>و</strong>کراتيک خلق ب<strong>و</strong>دند.‏ قدرت نقطهبه انحصار نشد حاضر نيز جديد احزاب مخالفیبسياری از پايان بگذارد.‏ حاکميت اين حزب برمبنای سياستکه در به فعاليت<strong>و</strong> مصالحه ملی شکل گرفتند دستگاهپرداخته <strong>و</strong> ساخته پرداختند حتا اعضایاستخبارات حزب حاکم ب<strong>و</strong>دند.‏ رهبری حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق به اين امر643www.goftaman.<strong>com</strong>ميدارند:‏اذعان‏«احزابی که تشکيل گرديد،‏ به استثنایحزب انقلابی زحمتکشان افغانستان ‏(سازا)‏که تاحد<strong>و</strong>د معين در چند <strong>و</strong>لايت شمال خص<strong>و</strong>صًابدخشان <strong>و</strong> تخار امکانات داشتند <strong>و</strong>لیاکثريت ديگر آنها که نمايشی ت<strong>و</strong>سط ارگانامنيتی ‏(خاد)‏ تشکيل گرديده ب<strong>و</strong>دند اصلادر دفاع از حاکميت چندان تأثيرینداشتند.»(‏‎63‎‏)‏درحالی که جارج آرنی خبرنگار بی.‏ بی.‏سی سياست مصالحه ملی را ‏"فريبکاریماهرانه"‏ می خ<strong>و</strong>اند،‏ انت<strong>و</strong>ني<strong>و</strong> جي<strong>و</strong> ست<strong>و</strong>زیپژ<strong>و</strong>هشگر انگليسی به اين با<strong>و</strong>ر است کهنجيب االله در صدد ايجاديک سيستم چند حزبینب<strong>و</strong>د:‏ ‏«ت<strong>و</strong>سعه يک سيستم چند حزبی بههيچ <strong>و</strong>جه جزء طرحهای نجيب االله نب<strong>و</strong>د.‏ارزيابی يک محقق ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی که به نظر<strong>و</strong>یاهداف نجيب االله ايجاديک ديکتات<strong>و</strong>ری <strong>و</strong>اقعیبد<strong>و</strong>ن <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>دمخالفين ب<strong>و</strong>د ممکن است افراطیباشد،‏ اما به نظرمی رسد نجيب االله دست کمدرنظر داشت مدلهای رژيمهای نيمه تکحزبی جهان س<strong>و</strong>م،‏ مانند مصر رادنبال کندکه درآن نير<strong>و</strong>های مخالف به د<strong>و</strong>لت مشر<strong>و</strong>عيتمی بخشيدند<strong>و</strong> درهمين حال <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د ميزان قابلت<strong>و</strong>جهی ازآزادی رابرای قشر ر<strong>و</strong>شنفکرشهری نيز تضمين می کردند.‏ براساس يکتلگرامی که <strong>و</strong>رنتسف در اکتبر ‎1986‎‏(ميزانفرستاد،‏ نجيب االله به هيچ <strong>و</strong>جه<strong>و</strong>اقعاًدرنظر نداشت با بنيادگرايان،‏اشراف،‏ في<strong>و</strong>دالها <strong>و</strong>به عبارت ديگر بااحزاب پشا<strong>و</strong>ربه ت<strong>و</strong>افق دست يابد.»(‏‎64‎‏)‏نجيب االله شخصيت متضاد داشت <strong>و</strong> در <strong>و</strong>اقع ازميان انب<strong>و</strong>ه تضادها برآمد<strong>و</strong> دررهبری حزب644(1365

www.goftaman.<strong>com</strong>خلق <strong>و</strong>حاکميتدم<strong>و</strong>کراتيکحزب قرار گرفت.‏ ا<strong>و</strong>زمانی در رياستسازمان استخبارات د<strong>و</strong>لت حزب دم<strong>و</strong>کراتيکخلق ‏(خاد)قرار داشت <strong>و</strong> خ<strong>و</strong>د شخصًا به بازپرسی <strong>و</strong> شکنجه مخالفان <strong>و</strong> دشمان حزب<strong>و</strong>حاکميت آن به عن<strong>و</strong>ان اشرار می پرداخت.‏حتا به ادعای ژنرال ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی که در مباحثپيشين از آن سخن رفت اسيران مجاهدين رابد<strong>و</strong>ن محاکمه به قتل می رساند.‏ زمانی دربرابر سربازان انترناسي<strong>و</strong>ناليست کش<strong>و</strong>رلنين سر تعظيم فر<strong>و</strong>دمی آ<strong>و</strong>رد <strong>و</strong>جنگ آنهارا در ميهنش که م<strong>و</strong>جب قتل هم<strong>و</strong>طنان <strong>و</strong><strong>و</strong>يرانی <strong>و</strong>طنش می شد،‏ قهرمانی آنسربازان <strong>و</strong>فرام<strong>و</strong>ش نا شدنی می خ<strong>و</strong>اند.‏ ا<strong>و</strong>در دل<strong>و</strong> حين خر<strong>و</strong>ج آخرين دسته هايقش<strong>و</strong>ن ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ي خطاب به سربازان <strong>و</strong> افسراناين قش<strong>و</strong>ن گفت:‏ ‏«سربازانانترناسي<strong>و</strong>ناليست بعد از اجراي <strong>و</strong>ظيفهانترناسي<strong>و</strong>ناليستي شان به <strong>و</strong>طن صلحد<strong>و</strong>ستخ<strong>و</strong>د ع<strong>و</strong>دت مينمايند.‏ اين تصميم از جانبرفيق ميخائيل سرگي<strong>و</strong>يج گرباچ<strong>و</strong>ف ضمنصحبت در <strong>و</strong>يلادي <strong>و</strong>است<strong>و</strong>ک با ت<strong>و</strong>افق بهحک<strong>و</strong>مت جمه<strong>و</strong>ري دمکراتيک افغانستان اعلانشده ب<strong>و</strong>د.‏ شما در لحظات تاريک <strong>و</strong> دش<strong>و</strong>اريبراي انقلاب به کمک ما شتافتيد.‏ در آنزمان م<strong>و</strong>ض<strong>و</strong>ع زندگي <strong>و</strong> مرگ انقلابي مطرحب<strong>و</strong>د.‏ شما دست کمک را بما دراز نم<strong>و</strong>ديد <strong>و</strong>در از بين بردن نابسامانيها کمک کرديد.‏د<strong>و</strong>ست در ر<strong>و</strong>ز بد آزمايش مي ش<strong>و</strong>د <strong>و</strong> ديگرهر کس به خ<strong>و</strong>بي درک نم<strong>و</strong>ده که د<strong>و</strong>ست ما کهاست؟ اين مسئاله در نزد ما براي ابد <strong>و</strong>هميشه حل شده است.‏ ما در برابر شمافرزندان شجاع کش<strong>و</strong>ر لنين به خاطر همه645136726www.goftaman.<strong>com</strong>مردمآنچه برايافغانستان،‏ براي انقلاب ث<strong>و</strong>ر انجام دادهايد،‏ به خاطر مردانگي <strong>و</strong> شجاعت <strong>و</strong> همبخاطر مهرباني <strong>و</strong> انسانيت شما سرتعظيمفر<strong>و</strong>دمي آ<strong>و</strong>ريم.»(‏‎65‎‏)‏زمان ديگر،‏ ر<strong>و</strong>ز خر<strong>و</strong>ج همان فرزندانکش<strong>و</strong>ر لنين را از افغانستان ر<strong>و</strong>ز نجاتملی ناميد.‏ باری می گفت که بايد بهاشرار درس داد <strong>و</strong> خشک <strong>و</strong> تر را س<strong>و</strong>ختاند<strong>و</strong> زمان ديگر از مصالحه سخن ميگفت <strong>و</strong>فرياد آشتی <strong>و</strong> د<strong>و</strong>ستی سر ميداد.‏ گاهینماز می خ<strong>و</strong>اند <strong>و</strong> تسبيح بدست مگيرفت <strong>و</strong>به آيات قران استدلال می نم<strong>و</strong>د <strong>و</strong> گاهیازمارکسيزم ‏-لنينيزم صحبت ميکرد.‏ ا<strong>و</strong>پي<strong>و</strong>سته باسيمای متفا<strong>و</strong>ت ظاهر می شد <strong>و</strong>از اين ر<strong>و</strong> در مصالحه ملی نيز سياستمتفا<strong>و</strong>ت <strong>و</strong> مختلف داشت <strong>و</strong> ابراز نظرها <strong>و</strong>ديدگاه های ا<strong>و</strong> در اين م<strong>و</strong>رد با تناقضهای فرا<strong>و</strong>انی ارائه می شد.‏برای مخالفان د<strong>و</strong>لت نجيب االله به خص<strong>و</strong>ص برایاحزاب مجاهدين اين همه تبليغات <strong>و</strong> ادعاهای نجيب االله غير قابل قب<strong>و</strong>ل ب<strong>و</strong>د <strong>و</strong> در آند<strong>و</strong>رنگی <strong>و</strong>عدم صداقت را می ديدند.‏ حتاش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها به اين تبيلغات نجيب االله کهرفته رفته در آخر لحن ضدش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی گرفت<strong>و</strong>خر<strong>و</strong>ج ق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی را ر<strong>و</strong>ز نجات ملیخ<strong>و</strong>اند بديده ترديد می نگريستند <strong>و</strong> آنراسال<strong>و</strong>س <strong>و</strong>ريا کاری می ناميدند.‏ يکیازمشا<strong>و</strong>ران ش<strong>و</strong>ری می ن<strong>و</strong>يسد:‏ ‏«يک اصل کهند<strong>و</strong> باره تمثيل ميگردد.‏ هنگاميکه دزدخ<strong>و</strong>د بلندتر <strong>و</strong>رساتر ازديگران صدا ميزند‏"دزد رابگيريد."معراج د<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>يی <strong>و</strong>سال<strong>و</strong>س.‏سخنرانی نجيب االله در جن<strong>و</strong>ری به بهانه1992646

www.goftaman.<strong>com</strong>سالگردآغازپنجمينانفاذ آشتی ملی ب<strong>و</strong>د که اعلان کرد ‏"آمدنسپاهيان ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی علت اصلی قيام مردمیدرافغانستان ب<strong>و</strong>د که منجر به تراژيدیگرديد.»(‏‎66‎‏)‏ميرصاحب کار<strong>و</strong>ال عض<strong>و</strong>دفترسياسی حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق از نجيب االله نقل ق<strong>و</strong>ل میکند که ا<strong>و</strong> را ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها به انتقاد ازسياست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در افغانستان تش<strong>و</strong>يق میکردند تا در داخل کش<strong>و</strong>رشخصيت ملی <strong>و</strong> صلحطلب معرفی ش<strong>و</strong>د:‏ ‏«ا<strong>و</strong>(نجيب االله)‏ درحقيقتمدعی اين ب<strong>و</strong>د که بايد بحيث قهرمان ملیدر تاريخ کش<strong>و</strong>ر درج گردد <strong>و</strong> ميگفت کهاين من ب<strong>و</strong>دم که گ<strong>و</strong>رباچف را گفتم کهنير<strong>و</strong>های نظامی را ازخاک ماخارج نمايد.‏زيرا مابد<strong>و</strong>ن آن می ت<strong>و</strong>انيم که ازحاکميت جمه<strong>و</strong>ری دم<strong>و</strong>کراتيک افغانستاندفاع نماييم.‏ ا<strong>و</strong> در ر<strong>و</strong>زهای اخير بسيارشديد از م<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>ديت نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی درافغانستان انتقاد ميکرد <strong>و</strong> من يک ر<strong>و</strong>زدر بير<strong>و</strong>ی سياسی از ا<strong>و</strong> پرسان کردم <strong>و</strong>برايش گفتم که آيا شما در اين رابطهافراط نمی کنيد؟ ا<strong>و</strong> برايم گفت که خ<strong>و</strong>دآنها ‏(رهبران ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی)‏ ميگ<strong>و</strong>يند که شما مارا تخريب کنيدتا درجامعه ه<strong>و</strong>يت ملی خ<strong>و</strong>يشرا تثبيت نماييد.»(‏‎67‎‏)‏ه - مخالفت با مصالحه ملی در داخل حزب <strong>و</strong>حاکميت:‏بخشی ازع<strong>و</strong>امل ناکامی سياست مصالحه درمخالفت در<strong>و</strong>نی حزب <strong>و</strong>حاکميت حزبی به اينسياست برميگشت.‏ اين مخالفت ريشه درع<strong>و</strong>امل گ<strong>و</strong>ناگ<strong>و</strong>ن داشت.‏ اگربخشی ازانگيزه647www.goftaman.<strong>com</strong>ناشیمخالفت اينهای ازديدگاه های متفا<strong>و</strong>ت اعضای حزب درم<strong>و</strong>ردريشهسياست مصالحه ملی ب<strong>و</strong>د،‏ بخش ديگر سر قدرت ميان شاخه هادرمنازعه بر <strong>و</strong>نحله های حزب مذک<strong>و</strong>رداشت.‏سياست مصالحه ملی ابزار بازی های در<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>حلقه های مختلف جناححزبی ميان عناصر نجيب االله قبل ازآنکههای حزب قرارگرفت.‏ داخل حزب حاکمدر سياست مصالحه ملی را در<strong>و</strong> دم<strong>و</strong>کراتيک خلق به پير<strong>و</strong>زی برساند صداقت ايجادکند،‏داخل حزب دراين ر<strong>و</strong>ند مصالحه رابه عن<strong>و</strong>ان يک سياست کلی بير<strong>و</strong>نازحزب دررابطه به دشمنان <strong>و</strong>مخالفين حزب<strong>و</strong>ساير رهبرانکه ا<strong>و</strong> حالی در اعلان کرد.‏ در<strong>و</strong>ن حزب نه درمصالحه <strong>و</strong>تفاهمحزبی در خص<strong>و</strong>مت به سرميبردندکشمکش <strong>و</strong> بلکه در گانهبازی های چند <strong>و</strong>به شدت درگير حزبیبرابرهم ب<strong>و</strong>دند.‏ در <strong>و</strong>چانه زنی ها خ<strong>و</strong>دنت<strong>و</strong>انستبا کرسی اقتدار که در بادشمنان خ<strong>و</strong>دکند <strong>و</strong>تفاهم ايجاد مصالحه چگ<strong>و</strong>نه می ت<strong>و</strong>انست به مصالحه برسد؟مخالفت باسياست مصالحه ملی نجيب االله درداخل حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق بسيار گسترده<strong>و</strong>شاخه<strong>و</strong>اقع بسياری ازجناح ها <strong>و</strong>در ب<strong>و</strong>د های مختلف حزب علی رغم مشارکت شان درسرناسازگاریسياست اين با حاکميت ه<strong>و</strong>اداران ترهجناح خلق عمدتاً‏ داشتند.‏ نخستين سال اشغال نظامیکی که حتا در میحق خ<strong>و</strong>د ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی رهبری حزب <strong>و</strong>حاکميت را به <strong>و</strong>يژه جانشينی نجيب االله را<strong>و</strong> دانستند حزب <strong>و</strong>حاکميت غيربه ع<strong>و</strong>ض ببرک کارمل در عادلانه می پنداشتند،‏ پير<strong>و</strong>زی سياستمصالحه ملی را به معنی تق<strong>و</strong>يت پايه های648

www.goftaman.<strong>com</strong>نجيبحاکميت <strong>و</strong>رهبری جناح پرچم حزب تلقی می کردند.‏االله <strong>و</strong> ک<strong>و</strong>دتای جناح خلق به رهبری شهن<strong>و</strong>ازتنی<strong>و</strong>زيردفاع حک<strong>و</strong>مت نجيب االله عمق مخالفتاين جناحبخشی از <strong>و</strong>خص<strong>و</strong>مت جناح خلق يا حاکميت نجيب االله به نمايش میرهبری <strong>و</strong> رابا که<strong>و</strong>زيرداخله سيدمحمدگلابز<strong>و</strong>ی گذارد.‏ سالهایدر را خلق جناح عملارهبری ب<strong>و</strong>دگرفته بدست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی حض<strong>و</strong>رق<strong>و</strong>ای خ<strong>و</strong>دمخالفت م<strong>و</strong>رد سال‎1989‎در درا<strong>و</strong>ايل ‏«باداشت:‏ باسياست مصالحه ملی اظهار <strong>و</strong>ق<strong>و</strong>تزبان ز<strong>و</strong>ر از اشرار(مجاهدين)بايد عدممصالحه ملی درکی جز از حرف زد،‏ آنها ضعف ماچيزی ديگری نميت<strong>و</strong>انندت<strong>و</strong>انمندی <strong>و</strong> <strong>و</strong>سازشمصالحه قدر هر داشته باشند.‏ ما بايدمی کنند.‏ ماراتمسخر بگ<strong>و</strong>ييم آنها چنان درسی بدهيم که آنهابه اشرار خ<strong>و</strong>دشان مصالحه راعن<strong>و</strong>ان کنند نه ما.‏باره سازش بهبد<strong>و</strong>ن آن هرگ<strong>و</strong>نه حرفی در خيانت به اهدافشرايط حاضر دشمن در سياستمخالفت با انقلاب ث<strong>و</strong>راست.»(‏‎68‎‏)‏درداخل جناح پرچم نيزمصالحه ملی که بس<strong>و</strong>ی آن به عن<strong>و</strong>ان ابزارحزب <strong>و</strong>استحکام رهبری <strong>و</strong>اقتدارنجيب االله در حاکميت نگاه می شد بسيارشديد <strong>و</strong>عميقبسياری ازدرآغازرهبری نجيب االله ب<strong>و</strong>د.‏ رهبریاعضای جناح پرچم <strong>و</strong>رهبران آنها از کردند،‏ اماسپس به مخالفانم<strong>و</strong>ص<strong>و</strong>ف حمايت داخل جناح پرچم افز<strong>و</strong>ده شد.‏نجيب االله در هرچندمخالفان <strong>و</strong>ی درداخل حزب <strong>و</strong>حاکميت<strong>و</strong>حتادلايل مختلفی به اين مخالفت داشتند.‏ نجيب االله جانبداراز بيشتر بعضی خ<strong>و</strong>درا <strong>و</strong>رهبری حزبمی کردند مصالحه ملی <strong>و</strong>انم<strong>و</strong>د 649www.goftaman.<strong>com</strong>اتخاذسياست د<strong>و</strong>رابهمصالحه ملی متهم می نم<strong>و</strong>دند.‏گانه درم<strong>و</strong>رد ازآنکه مخالفت های در<strong>و</strong>ن حزبیصرف نظر سياست مصالحه ملی ب<strong>و</strong>دبانجيب االله برسر قبل ازاين مخالفت ها اما ديگر ياچيز میهمه راه رابر<strong>و</strong>ی کاميابی سياست مذک<strong>و</strong>ر پير<strong>و</strong>زی ايندر بست <strong>و</strong>م<strong>و</strong>قعييت نجيب االله را نجيبمخالفت با می ساخت.‏ سياست ناهم<strong>و</strong>ار جذبدر<strong>و</strong>ن حزب <strong>و</strong>سياست های ا<strong>و</strong> از االله در درحال جنگ جل<strong>و</strong>گيری میمخالفان مسلح <strong>و</strong> درشايدگستردگی مخالفت بانجيب االله را کرد.‏ گزارش يکی ازداخل حزب بت<strong>و</strong>ان از افغانستاندر ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی مشا<strong>و</strong>ر ژنرالان منابع اطلاعاتیدريافت که به نقل از ر<strong>و</strong>يکار آمدن‏«با نظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی مين<strong>و</strong>يسد:‏ حزب کاهشنجيب االله کشاکشهای در<strong>و</strong>نی در گرفتبيشتر نيافته بلکه برعکس دامنه حزب نسبت به هم چشمی<strong>و</strong>فراکسي<strong>و</strong>نيسم در بيشتريافت.‏اهميت ‏"خلق"<strong>و</strong>"پرچم"‏ ميان درکنارجناح های سنتی،‏ گر<strong>و</strong>ه بندی هایپيرام<strong>و</strong>نکه عملا تازه به ميان آمدند دفترسياسی کميته مرکزی حزب گردهرعض<strong>و</strong> رادنبالخ<strong>و</strong>د آمده <strong>و</strong>اهداف آزمندانه عامل تباری <strong>و</strong>ملی به بازیميکردند.‏ افز<strong>و</strong>نی نه تنها درنقش ر<strong>و</strong>ز کردن آغاز اين امرهمه جاکرد.‏ در<strong>و</strong>ن حزب،‏ بلکه در سامانبی سر<strong>و</strong> پاشان <strong>و</strong> بيشتر حزب را کميتهسازمانهای حزبی،‏ در در ميکرد.‏ کميته مرکزیناحيه يی،در های <strong>و</strong>لايتی <strong>و</strong> <strong>و</strong>سياسی دردفتر <strong>و</strong>حتی آن <strong>و</strong>اپارات آشکاراآغازحزب مرکزی دارالانشای کميته به ناخشن<strong>و</strong>دی ازدفترنجيب االله کردند.»(‏‎69‎‏)‏650

www.goftaman.<strong>com</strong>حزببير<strong>و</strong>ن - مخالفت درم حاکميت حزبی:‏دم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong> بسياری ازتنظيم های اسلامی <strong>و</strong>جهادی <strong>و</strong> ق<strong>و</strong>ماندانان مجاهدين درداخل افغانستانبرمخالفت به ملی مصالحه باسياست مخاصمتاين مخالفت ناشی از خاستند.‏ آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژيکی <strong>و</strong>دشمنی های د<strong>و</strong>ران جنگ سردميان د<strong>و</strong>ابرقدرت اتحادش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی س<strong>و</strong>ساليستیزمانکه در <strong>و</strong>ايالات متحده امريکاب<strong>و</strong>د اين خص<strong>و</strong>مت ادامه داشت.‏مصالحه ملی نيز د<strong>و</strong>لت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong>مجاهدين درجنگ <strong>و</strong>دشمنی خ<strong>و</strong>د اين رقابت <strong>و</strong><strong>و</strong>اقع در <strong>و</strong>قتی دشمنیبازتاب می دادند.‏ خص<strong>و</strong>مت را <strong>و</strong>رقيب د<strong>و</strong>قطب سردميان جنگ د<strong>و</strong>ران باقیمتخاصم اين د<strong>و</strong>ران به ق<strong>و</strong>ت خ<strong>و</strong>د ب<strong>و</strong>د،‏ صلح درافغانستان <strong>و</strong>يا درميدان جنگحمايت دشمنان جنگگرم ميان طرف های م<strong>و</strong>رد کهچند هر غيرقابل عملی می نم<strong>و</strong>د.‏ سرد ترديدمصالحه ملی ازس<strong>و</strong>ی احزاب اسلامی<strong>و</strong>مجاهدين به ابعادشرعی <strong>و</strong>اعتقادی نسبتحزبباحاکمان <strong>و</strong>صلح شد می داده دم<strong>و</strong>کراتيک خلق خيانت به اسلام <strong>و</strong>جهاد<strong>و</strong>تلقیگرديد؛ اما اين ادعا تلقی می استفادهدرجهت <strong>و</strong>تظاهر بيشترفريبکاری دين <strong>و</strong>اعقتادات دينی ب<strong>و</strong>د.‏ابزاری از تنظيم هایبه همان حديکه احزاب <strong>و</strong> برغم ر<strong>و</strong>ابطمجاهدين سياست مصالحه ملی را سران <strong>و</strong><strong>و</strong>پنهان برخی از مذاکرات پيدا <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لت نجيب االله نمیبا فرماندهان آنها سرنگ<strong>و</strong>نیتا پذيرفتند <strong>و</strong>ازتدا<strong>و</strong>م جهاد سخن می گفتند،‏ به همان حدد<strong>و</strong>لت مذک<strong>و</strong>ر حاميان بير<strong>و</strong>نی مجاهدين به اين مصالحه نهطريقاز <strong>و</strong>راه حل نظامی را می گفتند 651www.goftaman.<strong>com</strong>های نظامیارائه کمک<strong>و</strong>مالی به مجاهدين با اشتياق <strong>و</strong>دلچسپیتعقيب می کردند.‏ به خص<strong>و</strong>ص ايالات متحدهامريکا <strong>و</strong> د<strong>و</strong> د<strong>و</strong>لت پاکستان <strong>و</strong>عربستانسع<strong>و</strong>دی از متحدان آن درجهان اسلام مخالفبه ثمر نشستن سياست مصالحه ملی نجيب االلهب<strong>و</strong>دند.‏ برغم آنکه نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یازافغانستان بير<strong>و</strong>ن شدند <strong>و</strong> نجيب االلهمشتقانه در جهت برقراری ر<strong>و</strong>ابطباکش<strong>و</strong>رهای غربی به <strong>و</strong>يژه با ايالاتمتحده امريکا تلاش کرد اما م<strong>و</strong>ٔفق نشد.‏از اين ر<strong>و</strong> امريکايی ها به سياست نجيباالله چندان ت<strong>و</strong>جه <strong>و</strong>علاقه ای نشان ندادند<strong>و</strong>به نجيب االله نيزاعتماد <strong>و</strong> اطميناننداشتند که به حيث رهبريک حزب <strong>و</strong>ابسته <strong>و</strong>م<strong>و</strong>ردحمايت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی که ريشه های اين رابطه<strong>و</strong> <strong>و</strong>ابستگی حزب به نيم قرن بر ميگرديديک شبه طرفدار غرب ش<strong>و</strong>د.‏حتا امريکايی هابه سياست مسک<strong>و</strong> به رهبریگ<strong>و</strong>رباچف که به خر<strong>و</strong>ج نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یازافغانستان انجاميد،‏ نيز چندان ت<strong>و</strong>جهنکردند.‏ اگر گ<strong>و</strong>رباچف نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی رااز افغانستان بير<strong>و</strong>ن برد تا اعتمادامريکايی ها را جلب کند،‏ اين اقدام ازنظر امريکايی ها مبيين ضعف <strong>و</strong> شکستر<strong>و</strong>سها ب<strong>و</strong>د.‏ ديگر حتا امريکايی ها حاضرنب<strong>و</strong>دند بار<strong>و</strong>س ها بر سر افغانستانگفتگ<strong>و</strong> کنند.‏ چ<strong>و</strong>ن اين گفتگ<strong>و</strong> می ت<strong>و</strong>انستزمينه را برای پذيرش د<strong>و</strong>لت کابل در يکت<strong>و</strong>افق مشترک آماده کند.‏ نم<strong>و</strong>نه اين احترازاز گفتگ<strong>و</strong> رامی ت<strong>و</strong>ان در ملاقات ميانگ<strong>و</strong>رباچف <strong>و</strong> ج<strong>و</strong>رج ب<strong>و</strong>ش رئيس جمه<strong>و</strong>ر <strong>و</strong>قتامريکا(‏‎1990‎‏)دريافت که ب<strong>و</strong>ش افغانستان652

www.goftaman.<strong>com</strong>آژندایازرا معهذا امريکايی هامذاکره بير<strong>و</strong>ن کرد.‏ <strong>و</strong>اقع بادست کشيدن ازچنين حالتی در در پلان سق<strong>و</strong>ط د<strong>و</strong>لت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق درم<strong>و</strong>ٔفقيتنميگرفتند.‏ کابل دست ر<strong>و</strong>س ها را حزبحاکميت تدا<strong>و</strong>م به سياست اين کرسیبقای نجيب االله در دم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong> که برایاين حاکميت می انجاميد؛ درحالی پيمانانش<strong>و</strong>هم امريکا متحده ايالات <strong>و</strong>اقع تکميل پير<strong>و</strong>زیدرجنگ افغانستان در درجنگ عليه ق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>د<strong>و</strong>لتآنها اين جهت ب<strong>و</strong>دکهاز م<strong>و</strong>ردحمايت شان ب<strong>و</strong>د.‏ يک ت<strong>و</strong>قف ک<strong>و</strong>تاه کمک<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د با امريکا ج<strong>و</strong>لای‎1988‎تا دسمبر نظامی چندماهه از د<strong>و</strong>باره آغازرا به مجاهدين،‏ اين کمک ها تاحک<strong>و</strong>مت م<strong>و</strong>رد حمايت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در نب<strong>و</strong>دکرد قدرت باقی نماند.‏ق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در اريکه جنگ جلال آباد درحتا شکست مجاهدين در <strong>و</strong>سيع<strong>و</strong>حمايت ‏(‏‎1368‎‏)باطرح بهار‎1989‎ کهاستخبارات نظامی پاکستان(آی.اس.آی)‏ استخباراتسازمان پشتيبانی را باخ<strong>و</strong>د داشت آنهاامريکا(سی.آی.ای)‏ صرفرامتمايل به پذيرش مصالحه ملی <strong>و</strong> م<strong>و</strong>ٔلفتعقيب راه حل نظامی نکرد.‏ نظر از اشباح"میکتاب"جنگ امريکايی ن<strong>و</strong>يسد:«مرکز سی.آی.ای در اسلام آباد درزمينه حملاتتا ‎1990‎تلاش کرد سال زمستان همآهنگ عليه راه های اکمالاتی رژيمدرآماده کند.‏ را ‏(حک<strong>و</strong>مت نجيب االله)‏ آی شاملاس.‏ برنامه ريزی آی.‏ قسمتی از مستقلبط<strong>و</strong>ر ای آی.‏ اماسی.‏ ب<strong>و</strong>د؛ نم<strong>و</strong>د.‏برقرار ارتباط باق<strong>و</strong>ماندانان زمستانای در آی.‏ افسران سی.‏ 1989–1989653www.goftaman.<strong>com</strong>6541990باافسران آی.‏پيشآمادگی برای حمله آی به خاطر اس.‏ آن هاملاقات نم<strong>و</strong>دند.‏ بينی شده بارها ر<strong>و</strong>در ملاقات ر<strong>و</strong> حکمتيار همچنين با آماده کردند..‏<strong>و</strong>برای ا<strong>و</strong>امکانات نم<strong>و</strong>دند (70)«.ارائه کمک های نظامی برای مجاهدين ازس<strong>و</strong>ی ايالات متحده امريکا<strong>و</strong>ساير متحدانتمايلهرگ<strong>و</strong>نه افغانستان،‏ درجنگ آن به سياست مصالحه ملی تضعيفمجاهدين را ازس<strong>و</strong>ی ديگرسياست مصالحه ملیمی کرد.‏ کمک هایبرای مجاهدين که کماکان از <strong>و</strong>اقعدر ب<strong>و</strong>دند نظامی خارجی برخ<strong>و</strong>ردار تلقی می شدضعف <strong>و</strong>درماندگی حک<strong>و</strong>مت مذک<strong>و</strong>ر <strong>و</strong>اميد<strong>و</strong>اری آنهارابه پير<strong>و</strong>زی نظامی تق<strong>و</strong>يتمی کرد.‏مصالحه ملی:‏- ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> ن سياست مصالحه ملی نجيب االله درکابل باسياست گلاسن<strong>و</strong>ست <strong>و</strong>پر<strong>و</strong>ستريکای گ<strong>و</strong>رباچف درداشت.‏<strong>و</strong>متقابل مستقيم رابطه مسک<strong>و</strong> پير<strong>و</strong>زیگر<strong>و</strong> در ملی مصالحه پير<strong>و</strong>زی هدف اصلی سياست مصالحهگلانس<strong>و</strong>نست ب<strong>و</strong>د.‏ بقای<strong>و</strong> ملی تحکيم پايه های اقتدار نظرحاکميت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق چه از همانب<strong>و</strong>د.‏ نجيب االله نظر چه از ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها<strong>و</strong> گ<strong>و</strong>نه که گلاسن<strong>و</strong>ست <strong>و</strong>پر<strong>و</strong>ستريکای گ<strong>و</strong>رباچفحزب کم<strong>و</strong>نيستنسخه <strong>و</strong>راهکاری درجهت عب<strong>و</strong>ر تق<strong>و</strong>يت پايه هایبحران <strong>و</strong> ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی از امپرات<strong>و</strong>ری ر<strong>و</strong>سی(ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی)ب<strong>و</strong>د؛ مصالحه ملیکابل به عن<strong>و</strong>ان بازتابنجيب االله در مبنای تق<strong>و</strong>يت حاکميت حزبگلاسن<strong>و</strong>ست بر تضعيف دشمنان درحالدم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong>

www.goftaman.<strong>com</strong>شمرده می شد.‏جنگ يامجاهدينمسلماً‏ بقای حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق درحاکميت به معنی بقای نف<strong>و</strong>ذش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یدرافغانستان ب<strong>و</strong>د.‏ ازاين ر<strong>و</strong>مصالحه ملیاگر بر مبنای اهدافش به پير<strong>و</strong>زی میرسيد،‏ تضمينی در جهت بقای نف<strong>و</strong>ذ ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یدرافغانستان محس<strong>و</strong>ب می شد.‏ گ<strong>و</strong>رباچف باطرح اين امر از يکس<strong>و</strong> فکر ميکرد که حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق کماکان در قدرت باقی میماند <strong>و</strong>از س<strong>و</strong>ی ديگر زمينه برای خر<strong>و</strong>جق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی مساعد می گردد.‏ اماهمانگ<strong>و</strong>نهکه درمسک<strong>و</strong> ديدگاه يکسان <strong>و</strong> همآهنگ درداخل حزب کم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی از برنامه<strong>و</strong>سياست گلاسن<strong>و</strong>ست <strong>و</strong>پر<strong>و</strong>ستريکا <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د نداشت<strong>و</strong> حتا در جل<strong>و</strong>گيری از اين برنامهک<strong>و</strong>دتای ناکام سازمان داده شد،‏ درکابل نيز ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها سياست يکپارچه درم<strong>و</strong>رد مصالحه ملی نداشتند.‏ صرف نظر ازاينکه سياست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها تا چه حد درناکامی مصالحه ملی اثرگزار ب<strong>و</strong>د،‏ آنهاعلی رغم تج<strong>و</strong>يزنسخه مصالحه ملی از ديدگاه<strong>و</strong> سياستِ‏ مبتنی برصداقت <strong>و</strong>حمايت بی شايبهازنجيب االله دراين م<strong>و</strong>ردبر خ<strong>و</strong>ردار نب<strong>و</strong>دند.‏اگرعناصر<strong>و</strong>يافراکسي<strong>و</strong>نهای در<strong>و</strong>نی حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق به مصالحه مخالفت می<strong>و</strong>رزيدند <strong>و</strong>به کارشکنی می پرداختند اينامرازنظر ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها پنهان نب<strong>و</strong>د.‏ ر<strong>و</strong>سهاباسک<strong>و</strong>ت از ل<strong>و</strong>ی آنها ميگذشتند <strong>و</strong> هيچفشاری را برآنها <strong>و</strong>ارد نمی کردند.‏ ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یها از ک<strong>و</strong>دتای تنی خبر ب<strong>و</strong>دند <strong>و</strong> برخیمنابع از نقش آنها در اين ک<strong>و</strong>دتا سخنگفته اند که اين را می ت<strong>و</strong>ان از جدیترين گام ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها در تضعيف <strong>و</strong> تخريب6551991www.goftaman.<strong>com</strong>ملی تلقیسياست مصالحهکرد؛ هر چند اسنادی دراين م<strong>و</strong>ردازمنابع رسمی <strong>و</strong> استخباراتی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی انتشارنيافت.‏شايدبت<strong>و</strong>ان د<strong>و</strong>گانگی سياست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی را درد<strong>و</strong>رنگی حاکميت <strong>و</strong>مراجع قدرت درش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یمطالعه کرد.‏ از يکس<strong>و</strong>گ<strong>و</strong>رباچف <strong>و</strong>همفکرانشکه درش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی مجری سياست گلاسن<strong>و</strong>ست <strong>و</strong>پر<strong>و</strong>ستريکا ب<strong>و</strong>دند،‏ سياست مصالحه ملی رادر کابل به عن<strong>و</strong>ان تبعييت از اين سياستم<strong>و</strong>رد حمايت قرارمی دادند.‏ <strong>و</strong>درطرف ديگرارتش سرخ <strong>و</strong>کی.‏ جی.‏ بی قرارداشت کهطرفدار نير<strong>و</strong>مندی <strong>و</strong>بقای حزب دم<strong>و</strong>کراتيکخلق درحاکميت ب<strong>و</strong>دند.‏ البته نجيب االله باهر د<strong>و</strong>منبع پي<strong>و</strong>ندنزديک داشت.‏ باکی.‏ جی.‏بی از سابقه ی ط<strong>و</strong>لانی حشر<strong>و</strong>نشر برخ<strong>و</strong>ردارب<strong>و</strong>د <strong>و</strong> بانظاميان درارتش ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی نيز درجنگ عليه مجاهدين ر<strong>و</strong>ابط نزديک کاریايجادکرده ب<strong>و</strong>د.‏ ممکن است نجيب االله ر<strong>و</strong>ابطنزديکترباگر<strong>و</strong>ه اخيرميداشت که ک<strong>و</strong>دتایآنها رادرآگست ‎1991‎به عجله تبريک گفت.‏کاری را که صدام حسين <strong>و</strong> ياسرعرفات نيزانجام دادند.‏ بعداًکه مخالفان ک<strong>و</strong>دتا درش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی تق<strong>و</strong>يت شدندچندان نجيب االله را م<strong>و</strong>ردمهر <strong>و</strong>شفقت قرارندادند.‏ باری نجيب االله دريک مصاحبه باخبرنگارر<strong>و</strong>سی گفت که‏"گ<strong>و</strong>رباچف شمابه ماخيانت کرد،‏ همچنانکهبه شما"‏خر<strong>و</strong>ج نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی برخلاف اين تص<strong>و</strong>ر کهبه تق<strong>و</strong>يت ر<strong>و</strong>ندمصالحه درافغانستان میانجامد سياست مصالحه ملی راتضعيف کرد.‏درحالی که نجيب االله می پنداشت مسک<strong>و</strong> خر<strong>و</strong>جکامل ق<strong>و</strong>ای خ<strong>و</strong>د را به پيشرفت پر<strong>و</strong>سه656

www.goftaman.<strong>com</strong>میارتباط ملیمصالحه پاسخ به خبرنگارتل<strong>و</strong>يزي<strong>و</strong>ندر ا<strong>و</strong> دهد.‏ شش ماه پس ازآغازسياست مصالحهامريکا مصالحه ملی به ت<strong>و</strong>افق <strong>و</strong>ملی گفت:"اگر اتحادجماهيريک سرباز م<strong>و</strong>ٔفقيت بيانجامد،‏ باقیدرکش<strong>و</strong>رما س<strong>و</strong>سياليستی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی امامسک<strong>و</strong>سربازانماند".‏ نخ<strong>و</strong>اهند خ<strong>و</strong>درابد<strong>و</strong>ن ت<strong>و</strong>جه به م<strong>و</strong>ٔفقيت <strong>و</strong>عدم م<strong>و</strong>ٔفقيتافغانستان خارج کرد.‏مصالحه ملی از حاکميت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق پس ازآينده نگراني بسياريخر<strong>و</strong>ج ق<strong>و</strong>اي ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ي مايه م<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>ديتبا اين امر اعضاي حزب ب<strong>و</strong>د.‏ از اختلاف <strong>و</strong>دسته بندی های در<strong>و</strong>ني سبب ميبخششدکه اعضاي ارشد<strong>و</strong>باصلاحيت حزبي در نظامي بامجاهدين ارتباط برقرارملکي <strong>و</strong> <strong>و</strong>به بقای حاکميت حزب بی با<strong>و</strong>رکنند ش<strong>و</strong>ند.‏رهبران مجاهدينمذاکرات مستقيم ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ي با مسک<strong>و</strong>(ن<strong>و</strong>امبردراسلام آباد،‏ طايف،‏ تهران <strong>و</strong> در‎1370‎‏)به اين نگراني ها عقرب حزب <strong>و</strong>طنداخل حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق يا تاب<strong>و</strong>تبر افز<strong>و</strong>د<strong>و</strong>در<strong>و</strong>اقع آخرين ميخ را مصالحه ملی ک<strong>و</strong>بيد.‏657-1991م<strong>و</strong>افقت نامه ژن<strong>و</strong> <strong>و</strong> خر<strong>و</strong>ج ق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی:‏اگرسياست مصالحه ملی به عن<strong>و</strong>ان بازتابسياست گلاسن<strong>و</strong>ست در جهت خر<strong>و</strong>ج ق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یازافغانستان م<strong>و</strong>ردت<strong>و</strong>جه قراربگيرد،‏ د<strong>و</strong>سال پس ازمصالحه ملی نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یافغانستان راترک کردند.‏ مبنای خر<strong>و</strong>جق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در ظاهر امضای م<strong>و</strong>افقت نامهژن<strong>و</strong> ب<strong>و</strong>د.‏ درحالی که اين مذاکرات درزمان رهبری <strong>و</strong>حاکميت ببرک کارمل آغازwww.goftaman.<strong>com</strong>اماکارمليافت،‏گ<strong>و</strong>رباچف نشان دادکهدرنخستين ملاقات با قطعمبنی بر بد<strong>و</strong>ن تضمين قابل قب<strong>و</strong>ل دخالت پاکستان به امضای ت<strong>و</strong>افقنامه ایبرای گ<strong>و</strong>رباچف که خر<strong>و</strong>ج ق<strong>و</strong>اراضی نيست.‏ ب<strong>و</strong>دقابل برگشت ا<strong>و</strong> تصاميم غير بخشی از قابل تحمل می نم<strong>و</strong>د.‏اين م<strong>و</strong>قف کارمل غير افراسياباين نجيب االله ب<strong>و</strong>دکه به گفته خ<strong>و</strong>است گ<strong>و</strong>رباچف <strong>و</strong>فق دادبا ختک خ<strong>و</strong>د را <strong>و</strong>راه رابه امضای ت<strong>و</strong>افقات ژن<strong>و</strong>هم<strong>و</strong>ارکرد.‏آبر<strong>و</strong>ندانه برای مسک<strong>و</strong>بهانه معاهده ژن<strong>و</strong> باتلاق افغانستان نهرا از خ<strong>و</strong>د تا ب<strong>و</strong>د بلکه اين خر<strong>و</strong>ج زمينهبرهاند تنها رابرای م<strong>و</strong>ٔفقيت تغيرات م<strong>و</strong>ردنظرگ<strong>و</strong>رباچفهمکاری باجهان غرب درداخل ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یدر برآ<strong>و</strong>رده نشد.‏آماده کند؛ هدفی که هرگز هایرهبران تنظيم <strong>و</strong> افراد بسياری از مجاهدين خر<strong>و</strong>ج ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی هاراکه برمبنایت<strong>و</strong>افقات ژن<strong>و</strong>انجام يافت يک پير<strong>و</strong>زی برایپير<strong>و</strong>زی جهاد درخ<strong>و</strong>د <strong>و</strong>نشانه های از امانگارندهافغانستان تلقی می کنند.‏ خر<strong>و</strong>ج ق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی رابه همان حدِ‏ <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>د اينسال قبل از آن،‏ افغانستان راکه ق<strong>و</strong>ا يک عملم<strong>و</strong>ردهج<strong>و</strong>م نظامی <strong>و</strong>اشغال قرارداد مسئ<strong>و</strong>لانه می پندارم.‏درست <strong>و</strong>غير نا نظامی،‏ افغانستان راباحمله ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها خ<strong>و</strong>دبه ميدان دخالت،‏ تجا<strong>و</strong>ز<strong>و</strong>تاخت <strong>و</strong>تاز <strong>و</strong>دخالت سايرکش<strong>و</strong>رهای خارجی مخالف خ<strong>و</strong>دگسترشسال جنگ <strong>و</strong> اماپس از‎9‎ تبديل کردند.‏ بی ثباتی بد<strong>و</strong>ن آنکه به ت<strong>و</strong>افقات عملیدر<strong>و</strong>ثبات صلح بازگرداندن جهت در <strong>و</strong>رقيبافغانستان باسايرکش<strong>و</strong>رهای مخالف مسئ<strong>و</strong>لانهغير خ<strong>و</strong>يش دست بيابند،‏ بگ<strong>و</strong>نه 6589

www.goftaman.<strong>com</strong>راترک کردندافغانستان<strong>و</strong>درپشت سر خ<strong>و</strong>د يک کش<strong>و</strong>ربی ثبات<strong>و</strong>فر<strong>و</strong>رفته در <strong>و</strong>يرانی <strong>و</strong> جنگ راگذاشتندکه خ<strong>و</strong>د نقش اصلی در اين جنگ <strong>و</strong>بی ثباتی داشتند.‏ بی اعتنايی د<strong>و</strong>ابرقدرت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>امريکا به سرن<strong>و</strong>شتسياسی آينده افغانستان در زمان امضایت<strong>و</strong>افق نامه ژن<strong>و</strong> اين پرسش را مطرح میکند که آيا آنها از قبل بر سر تدا<strong>و</strong>م بیثباتی درافغانستان ت<strong>و</strong>افق کرده ب<strong>و</strong>دند؟نکته ای که می ت<strong>و</strong>ان آنرا از ايناظهارات نماينده خاص سر منشی ملل متحددر مذاکرات ط<strong>و</strong>لانی ژن<strong>و</strong> استنابط داشت کهمی گ<strong>و</strong>يد:‏ ‏«يگانه مام<strong>و</strong>ريتی که من داشتماين ب<strong>و</strong>د که مذاکرات را در م<strong>و</strong>رد خر<strong>و</strong>جنير<strong>و</strong>ها پيش ببرم.‏ من به هيچ <strong>و</strong>جه <strong>و</strong>ظيفهای نداشتم تا در باره آينده افغانستانگفت <strong>و</strong> گ<strong>و</strong>هايی رابه راه اندازم.‏ امااين مسأله مهمی ب<strong>و</strong>د به اين جهت من بهابتکار خ<strong>و</strong>دپيشنهاد هايی را درم<strong>و</strong>ردآينده افغانستان مطرح کردم.‏ در ج<strong>و</strong>لایمن پيشنهاد کردم تا ل<strong>و</strong>يه جرگه ایبرگزار شده <strong>و</strong>د<strong>و</strong>لتی با پايه های <strong>و</strong>سيعرا ب<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د آ<strong>و</strong>ردکه ف<strong>و</strong>راًبعد از خر<strong>و</strong>ج نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی قدرت را بدست گيرد امامتأسفانه د<strong>و</strong>ابرقدرت ازاين پيشنهادمنحمايت نکردند.»(‏‎71‎‏)‏علی رغم آنکه هرد<strong>و</strong>ابرقدرت به عن<strong>و</strong>انتضمين کنندگان ت<strong>و</strong>افقات ژن<strong>و</strong> در پای اينت<strong>و</strong>افق نامه امضاء گذاشتند اما <strong>و</strong>زيرانخارجه آنها از تدا<strong>و</strong>م کمک با طرف هایم<strong>و</strong>رد حمايت خ<strong>و</strong>د سخن گفتند.‏ ج<strong>و</strong>رجش<strong>و</strong>لتر<strong>و</strong>زيرخارجه امريکا باانتشاراعلاميه6591978www.goftaman.<strong>com</strong>اگراتحادش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یگفتای رژيم کابل ادامه دهداز به حمايت خ<strong>و</strong>د رابه مجاهدينکمک های خ<strong>و</strong>د نيز امريکا کهاين درحالی ب<strong>و</strong>د داد.‏ ادامه خ<strong>و</strong>اهد نادزی ضمن اعلان ادامه کمکاد<strong>و</strong>اردش<strong>و</strong>ارد رابه د<strong>و</strong>لت نجيب االله تدا<strong>و</strong>م اين کمک ها د<strong>و</strong>ستی ميان د<strong>و</strong>لت هایمعاهده منطبق با افغانستان <strong>و</strong>ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی خ<strong>و</strong>اند.‏اين همه م<strong>و</strong>ضع گيريهای طرفين امريکااز امضای ت<strong>و</strong>افق نامهش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی درآستانه <strong>و</strong> ژن<strong>و</strong> <strong>و</strong>پس ازآن آشکارب<strong>و</strong>دکه ت<strong>و</strong>افقات ژن<strong>و</strong>جهت خر<strong>و</strong>ج ق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به امضاءدر تنها تحقق صلحنه درجهت اعاده <strong>و</strong> رسيده ب<strong>و</strong>د،‏ آنهاهيچگ<strong>و</strong>نه تعهدثبات درافغانستان.‏ <strong>و</strong> درپايان دادن به<strong>و</strong>صداقت اخلاقی خ<strong>و</strong>درا جنگ <strong>و</strong>بی ثباتی درافغانستان برغم امضایبه اثباتپای م<strong>و</strong>افقت نامه ژن<strong>و</strong> در بهژن<strong>و</strong> نه تنها ت<strong>و</strong>افق نامه نرساندند.‏ <strong>و</strong>م<strong>و</strong>جبافغانستان پايان نداد جنگ در بلکهثبات نشد قطع دخالت خارجی <strong>و</strong>اعاده مختلفابعاد در بی ثباتی <strong>و</strong>منازعه را گسترش داد.‏نجيب االله <strong>و</strong> خر<strong>و</strong>ج نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی:‏نجيب االله در تجليل از پنجمين سالگرداعلانسياست مصالحه ملی بر<strong>و</strong>ز جدیجن<strong>و</strong>ری سه ماه قبل از سق<strong>و</strong>ط حک<strong>و</strong>متشاظهارداشت که قيام ملی مردم افغانستانعليه تجا<strong>و</strong>زنظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در‎26‎ دل<strong>و</strong> بهپير<strong>و</strong>زی رسيد.‏ ا<strong>و</strong>سپس درفرمانی ر<strong>و</strong>زدل<strong>و</strong> را ر<strong>و</strong>ز نجات ملی اعلان کرد.‏ در اينفرمان گفته شد:‏ ‏«در پرت<strong>و</strong> مشی مصالحهملی درحالی که حفظ استقلال،‏ حاکميت ملی15)261370136725660(1992

www.goftaman.<strong>com</strong>ارضیتماميت ازدفاع <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لت جمه<strong>و</strong>ری افغانستان<strong>و</strong>ظيفه بلاتاخير نظرداشت رجحان مصالحدر ميباشد،‏ با پير<strong>و</strong>ی ازسنن<strong>و</strong>منافع عليای ملی در اسلامی <strong>و</strong>افغانیملی،‏ پسنديده <strong>و</strong>شعاير افغانهادردفاعتاريخی اراده <strong>و</strong>اتکابه ازسرزمين آبايی <strong>و</strong>اجدادی شان افغانستانمراتبناپذير <strong>و</strong>احد<strong>و</strong>تجزيه آزاد<strong>و</strong>مستقل آتی منظ<strong>و</strong>رميگردد:‏که مصادف به بير<strong>و</strong>ن رفت آخرين‎26‎دل<strong>و</strong> ر<strong>و</strong>ز افغانستانجمه<strong>و</strong>ری از سربازاتحادش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به حيث ر<strong>و</strong>زنجات ملی اعلان میميباشد اين ر<strong>و</strong>زتاريخی که رخصتیاز گردد.‏ جشن ملیهمه ساله بمثابه عم<strong>و</strong>می ميباشد مردم افغانستان تجليل شايسته بعمل میآيد.»(‏‎72‎‏)‏علی رغم آنکه فرمان نجيب االله نه درفردای ر<strong>و</strong>زخر<strong>و</strong>ج ق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بلکه سه سالکه کش<strong>و</strong>رگرديد زمانی صادر پس از آن در نداشت<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د د<strong>و</strong>لتی به نام ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ديگر <strong>و</strong> بحث،‏ ديدگاه <strong>و</strong>اما نکته قابل پرسش <strong>و</strong> م<strong>و</strong>ردخر<strong>و</strong>ج ق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی دردر سياستِ‏ ا<strong>و</strong> درحزب <strong>و</strong>د<strong>و</strong>لت است.‏نخستين سالهای رهبری ا<strong>و</strong> بهآيانجيب االله د<strong>و</strong>لت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی را <strong>و</strong>ادار خر<strong>و</strong>ج نير<strong>و</strong>های شان ازافغانستان ساخت يابهرا اينکه ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی هاخر<strong>و</strong>ج ق<strong>و</strong>ای خ<strong>و</strong>د ا<strong>و</strong>تحميل کردند؟بهدل<strong>و</strong> ر<strong>و</strong>ز م<strong>و</strong>رد فرمان نجيب االله در ادعاهای ه<strong>و</strong>ادارانعن<strong>و</strong>ان ر<strong>و</strong>زنجات ملی <strong>و</strong> نقشا<strong>و</strong> درحزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق حکايت از خر<strong>و</strong>ج ق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یم<strong>و</strong>ص<strong>و</strong>ف در <strong>و</strong>اراده امانجيب االله شش ماه پس ازاعلاندارد.‏ به اين پرسش‏(جدی مصالحه ملی 26(1365661www.goftaman.<strong>com</strong>تل<strong>و</strong>يزي<strong>و</strong>نخبرنگارامريکا که اگر جنگ ادامه يابد آياق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به کش<strong>و</strong>ر شان بازمی گردند،‏گفت:‏ ‏«تا کن<strong>و</strong>ن ده بار به اين س<strong>و</strong>الپاسخ داده ام.‏ فکر می کنم که د<strong>و</strong>ستانامريکايی مابطی الانتقال هستند.‏ بههرحال يکبار ديگر تکرار می کنم کهاگرمداخله <strong>و</strong> تجا<strong>و</strong>ز از بير<strong>و</strong>ن قطع گردد،‏اگرم<strong>و</strong>افقات ژن<strong>و</strong> به امضاء برسد <strong>و</strong>اگرمصالحه ملی به ت<strong>و</strong>افق <strong>و</strong> م<strong>و</strong>ٔفقيتبيانجامد،يک سربازاتحادجماهير ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یس<strong>و</strong>سياليستی در کش<strong>و</strong>ر ما باقی نخ<strong>و</strong>اهندماند <strong>و</strong> به کش<strong>و</strong>ر صلحد<strong>و</strong>ست شان ع<strong>و</strong>دتخ<strong>و</strong>اهند کرد.»(‏‎73‎‏)‏با ت<strong>و</strong>جه به اين <strong>و</strong>اقعيت ها که نجيب االلهخر<strong>و</strong>ج ق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی را به اما <strong>و</strong>اگرهایبسياری که هرگز برآ<strong>و</strong>رده نشد مشر<strong>و</strong>ط میساخت <strong>و</strong>درمسک<strong>و</strong> از خر<strong>و</strong>ج ق<strong>و</strong>ا چه با امضاء<strong>و</strong>چه بد<strong>و</strong>ن امضای ت<strong>و</strong>افقنامه ژن<strong>و</strong> سخن میرفت،‏ آيا خر<strong>و</strong>ج ق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به نجيب االلهتحميل شد؟آنت<strong>و</strong>ني<strong>و</strong> جي<strong>و</strong> ست<strong>و</strong>زی ن<strong>و</strong>يسنده <strong>و</strong>پژ<strong>و</strong>هشگرانگليسی می ن<strong>و</strong>يسد:‏ ‏«منابع ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ادعامی کنند که د<strong>و</strong>لت افغانستان <strong>و</strong>اقعًا با<strong>و</strong>رنميکرد ارتش سرخ از اين کش<strong>و</strong>ر خارج ش<strong>و</strong>د<strong>و</strong> اقداماتی که برای مقابله با مجاهدينت<strong>و</strong>صيه شده ب<strong>و</strong>د تا آخرين ر<strong>و</strong>زها به کارگرفته نشد.‏ در <strong>و</strong>اقع،‏ به ن<strong>و</strong>شته ا.‏ب<strong>و</strong>ر<strong>و</strong><strong>و</strong>يک،‏ کارگزاران حزب <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لت به هيچ<strong>و</strong> جه نمی خ<strong>و</strong>استند ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>يها خارج ش<strong>و</strong>ند.‏شخص نجيب االله هم به نظر نمی رسيد کاملا بهشانس خ<strong>و</strong>د با<strong>و</strong>ر داشته باشد.‏ پيش از هرچيز ا<strong>و</strong>سعی کرد طرح ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>يها را برای662

www.goftaman.<strong>com</strong>نير<strong>و</strong>های شان‎1366‎‏)خنثی کند،‏ اماپس‏(حمل آغازخر<strong>و</strong>جدراپريلآن تصميم به خر<strong>و</strong>ج سپاه چهلم ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی،‏از براساستحميل شد.‏ ا<strong>و</strong> بر سال بعد در ‎1367‎‏)از‎1989‎‏(جدی گزارشها،‏ <strong>و</strong>ی درجن<strong>و</strong>ری نير<strong>و</strong>یاز خ<strong>و</strong>است تا ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>يها تابفرستند پس به قندهار را باز خ<strong>و</strong>د که به محاصره درآمده ب<strong>و</strong>دنجات شهر در ماه بعد خ<strong>و</strong>استار<strong>و</strong>ی د<strong>و</strong> کمک کنند.‏ جلال آبادمداخله نير<strong>و</strong>ی ه<strong>و</strong>ايی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در جريانآنجا در مهمی جنگ که شد داشت.»(‏‎74‎‏)‏بيست سال پساين مطلب را گ<strong>و</strong>رباچف نيز کهمی کند ازخر<strong>و</strong>ج ق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی تأييد به خر<strong>و</strong>ج ق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ازآغاز نجيب االله در با‏«من(گ<strong>و</strong>رباچف)‏ افغانستان با<strong>و</strong>رنداشت:‏ اعتمادا<strong>و</strong> ملاقات کردم.‏ تاشکند نجيب در بهکه ما <strong>و</strong>با<strong>و</strong>رش نمی آمد به نفس نب<strong>و</strong>د ط<strong>و</strong>رجدی(برای خارج شدن)تصميم می گيريم.‏افغانستانکه گ<strong>و</strong>يامااز همه منتظرب<strong>و</strong>دند که باقی<strong>و</strong>لی لازم نب<strong>و</strong>د بير<strong>و</strong>ن نمی ش<strong>و</strong>يم.‏ می مانديم.»(‏‎75‎‏)‏م<strong>و</strong>ٔلفين کتاب خيانت به س<strong>و</strong>سياليزم ازمخالفت نجيب االله باخر<strong>و</strong>ج بد<strong>و</strong>ن قيد <strong>و</strong>شرطپايان،‏‏«در ازافغانستان سخن می گ<strong>و</strong>يند:‏ طلبی در رهبرینظر نجيب االله،‏ مخالفان تجديد <strong>و</strong>ارتش <strong>و</strong> اتحادش<strong>و</strong><strong>و</strong>ری کم<strong>و</strong>نيست حزب به مخالفت<strong>و</strong>انگ<strong>و</strong>لا متحدينی چ<strong>و</strong>ن ک<strong>و</strong>با ‏(ق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ازافغانستانباعقب نشينی بد<strong>و</strong>ن شرط برخاستند.»(‏‎76‎‏)‏اگرخر<strong>و</strong>ج نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ازافغانستان بهرهبرآن نجيبد<strong>و</strong>لت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong> 500030006631987www.goftaman.<strong>com</strong>آيا اين بهاالله تحميل شدازاين د<strong>و</strong>لت <strong>و</strong>معنی ر<strong>و</strong>يگردانی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها رهبرآن ب<strong>و</strong>د؟پس ازخر<strong>و</strong>ج نير<strong>و</strong>های شانش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها هرچند مالیارسال کمک های هنگفت نظامی <strong>و</strong> با م<strong>و</strong>جب بقای حاکميت حزبسه سال ديگر تا نجيب االله در رهبری ايندم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong> نخستين<strong>و</strong>اقع آنها در حاکميت شدند،‏ اما نجيب االله <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لتر<strong>و</strong>يگردانی از در گام را امضای ت<strong>و</strong>افقنامهحزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق با ژن<strong>و</strong> <strong>و</strong>سپس خر<strong>و</strong>ج ق<strong>و</strong>ای خ<strong>و</strong>د برداشتند.‏ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی که درخارجه ش<strong>و</strong>اردنادزه <strong>و</strong>زير همتای امريکايیپای اين ت<strong>و</strong>افقنامه با به عن<strong>و</strong>ان تضمين کنندگان امضاءخ<strong>و</strong>د خيانت بانجيب االله سخناز گذاشت،‏ بعداً‏ <strong>و</strong>قت امضای اين قطع نامه‏«من در گفت:‏ برايم بهاحساس بدی داشتم <strong>و</strong>اين کار راه برگشت دردر <strong>و</strong> شدت مشکل می نم<strong>و</strong>د.‏ بانجيب االله خيانتطياره فهميدم که ما کرديم.»(‏‎77‎‏)‏ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی هاچنين کردند؟ افز<strong>و</strong>ن برآنکهچرا خر<strong>و</strong>ج نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ازافغانستان بخشیگلاسن<strong>و</strong>ستمسير سياست های گ<strong>و</strong>رباچف در از اين نتيجهپر<strong>و</strong>ستريکاب<strong>و</strong>د،‏ آياآنهابه <strong>و</strong> که حاکميت حزب دم<strong>و</strong>کراتيکرسيده ب<strong>و</strong>دند خلق يک حاکميت محت<strong>و</strong>م به شکست است؟ يکیازافسران ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی متخصص عل<strong>و</strong>م فلسفی درا<strong>و</strong>ضاعتحليل مفصلی از در آگست افغانستان <strong>و</strong>حاکميت حزب دم<strong>و</strong>کرايتک خلق،‏تح<strong>و</strong>لات آينده رامسير سياست مصالحه ملی <strong>و</strong> به ديمتری ياز<strong>و</strong>ف <strong>و</strong>زيردفاع ش<strong>و</strong>ری ن<strong>و</strong>شتشکست محت<strong>و</strong>م حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق<strong>و</strong>از ‏«هرگاه تجزيه <strong>و</strong><strong>و</strong>حاکميت آن سخن گفت:‏ 6641987

www.goftaman.<strong>com</strong>دم<strong>و</strong>کراتيکتحليل <strong>و</strong>ضع حزبخلق را بر پايه پديده های <strong>و</strong>اقعی انجامدهيم،‏ نه بر پايه گزارشهای خبرنگارانصدا <strong>و</strong> سيمای اتحادش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی؛ ر<strong>و</strong>شن ميگرددکه اين حزب متشکل ازاعضا نب<strong>و</strong>ده،‏ بلکه‏"حزب کارتهای عض<strong>و</strong>يت"‏ کسانی است که تنهادر پی منافع شخصی خ<strong>و</strong>داند.‏ حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق به گ<strong>و</strong>نه عينی در راهناب<strong>و</strong>دی سياسی خ<strong>و</strong>دگام برميدارد.‏ هيچعملی که مت<strong>و</strong>جه در راستای آن باشد کهبه اين حزب از نفس افتاده ر<strong>و</strong>ان د<strong>و</strong>بارهببخشد؛ رهگشا نخ<strong>و</strong>اهد ب<strong>و</strong>د.‏ مساعی نجيبدراين راستا ميت<strong>و</strong>انند تنها کشت <strong>و</strong>کشتار<strong>و</strong> خ<strong>و</strong>ن ريزی را درکش<strong>و</strong>رافزايش دهند.‏ مگردر هيچ ص<strong>و</strong>رت از مرگ حزب جل<strong>و</strong>گيری نمیت<strong>و</strong>اند.‏ دراين ا<strong>و</strong>ضاع بايست مساعی را نهدر دامن زدن به آتش به خاطر نجات حزبیکه مرگ آن محت<strong>و</strong>م است؛ بلکه در ايجادزمينه برای رسيدن به اهداف استراتيژيکخ<strong>و</strong>د متمرکز سازيم.»(‏‎78‎‏)‏نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی دردسمبر در دفاع ازد<strong>و</strong>لت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong>اردافغانستانشدند <strong>و</strong>بيش از ‎9‎سال درجهت بقای اين د<strong>و</strong>لت<strong>و</strong>استحکام ريشه های آن جنگيدند.‏ اما دربد<strong>و</strong>ن دسترسی به اين هدف <strong>و</strong>بد<strong>و</strong>ن اخذهيچ تضمينی در بقای د<strong>و</strong>لت حزب مذک<strong>و</strong>ر،‏افغانستان راترک کردند.‏ ر<strong>و</strong>س ها گامآخر را باقطع تمام کمک های مالی <strong>و</strong>نظامی درآغازحاکميت ب<strong>و</strong>ريس يلتسنبرداشتند.‏ صرفنظر ازاينکه درآن زمانديگر کش<strong>و</strong>ری به نام ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>دنداشت <strong>و</strong>حزب کم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی حاکم نب<strong>و</strong>د،‏ اما هماناعضای حزب <strong>و</strong>همان ژنرالان ارتش سرخ <strong>و</strong>19796651988www.goftaman.<strong>com</strong><strong>و</strong>مام<strong>و</strong>ران کی.‏افسرانبی د<strong>و</strong>لت ر<strong>و</strong>سيه رابه عن<strong>و</strong>ان <strong>و</strong>ارثجی.‏ اين هابه نجيب االلهش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی دردست داشتند.‏ حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق پشت کردند؛ نه<strong>و</strong> قطعر<strong>و</strong>ی گشتاند.‏ آنها آنکه نجيب االله از راد<strong>و</strong>لت ا<strong>و</strong> کمک های ر<strong>و</strong>سيه نجيب االله <strong>و</strong> به ق<strong>و</strong>ل ژنرالبس<strong>و</strong>ی شکست <strong>و</strong>فر<strong>و</strong>پاشی برد.‏ <strong>و</strong>لانتين <strong>و</strong>رنيک<strong>و</strong>ف سق<strong>و</strong>ط حک<strong>و</strong>مت نجيب االله‏«زمانيکهنتيجه قطع کمک های مسک<strong>و</strong> ب<strong>و</strong>د:‏ خارج شديم حتی نجيب االله به اين با<strong>و</strong>رما نداشت که نير<strong>و</strong>های مسلح افغانستان در<strong>و</strong>لیاپ<strong>و</strong>زيسي<strong>و</strong>ن تاب خ<strong>و</strong>اهند آ<strong>و</strong>رد.‏ برابر اين آنهادرط<strong>و</strong>ل سه سال م<strong>و</strong>ٔفقانهبا<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د مقا<strong>و</strong>مت نم<strong>و</strong>دند،‏ تابرابرحملات آنها در مهماتباآنهاازنظرتخنيکی <strong>و</strong> زمانيکه ما کمکيلتسين گفت:‏ بعداً‏ کمک می کرديم.‏ گرديد<strong>و</strong>نجيب االله مجب<strong>و</strong>ر قطع کنيد!‏ را ها تسليم نمايد.»(‏‎79‎‏)‏را مقام خ<strong>و</strong>د منگنه ژئ<strong>و</strong>پ<strong>و</strong>م<strong>و</strong>ٔلفين ر<strong>و</strong>سی افغانستان در اندکه د<strong>و</strong>لت نجيب االله پس ازلتيک معتقد پس از<strong>و</strong>به ق<strong>و</strong>ل آنها قطع کمک های مسک<strong>و</strong> ر<strong>و</strong>سيهس<strong>و</strong>ی رهبری ن<strong>و</strong> خيانت سياسی از ابتکار‏«دراين ميان به <strong>و</strong>اژگ<strong>و</strong>ن گرديد:‏ درگ<strong>و</strong>رباچف <strong>و</strong>ش<strong>و</strong>رنادزه گفتگ<strong>و</strong>های ژن<strong>و</strong> راستای راهيابی صلح آميزبرای مسئلهکابل رااينافغانستان به راه افتاد.‏ د<strong>و</strong>ر‏(مجاهدين)‏ اپ<strong>و</strong>زيسي<strong>و</strong>ن پيک ش<strong>و</strong>ک داد.‏ نمای <strong>و</strong>اقعی گ<strong>و</strong>اينکه پير<strong>و</strong>زی ازدست رفتهدرزيابی <strong>و</strong>ازهم گسستگی دررااحساس کرد.‏ کهافغانستان حزبی-د<strong>و</strong>لتی دستگاه به جستج<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>اريانتگردانندگان آن آغاز پايیبر مرز های شخصی زنده ماندن تا تماسهای پنهانی با مجاهدان نم<strong>و</strong>دند،‏ به666

www.goftaman.<strong>com</strong>يافت.‏ ابعادشدت افزايشبزهکاری،‏ ‏"پ<strong>و</strong>ل بری"‏ به خارج،‏ افتبازرگانی <strong>و</strong> پ<strong>و</strong>يايی های کاری اين استمشخصات کابل آن <strong>و</strong>قت.‏ تا بااينهم چنين بر می آمد که رژيم دارایذخيره کافی استحکام ب<strong>و</strong>د <strong>و</strong> تنها پس ازخيانت سياسی ازس<strong>و</strong>ی رهبری ن<strong>و</strong> ر<strong>و</strong>سيه<strong>و</strong>اژگ<strong>و</strong>ن گرديد.»(‏‎80‎‏)‏(19921988)خر<strong>و</strong>ج ق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی از افغانستان؛ پير<strong>و</strong>زیيا شکست؟نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی از می به خر<strong>و</strong>ج آغازکردند <strong>و</strong>در‎15‎فبر<strong>و</strong>ری آخرين سربازانش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی که درعقب شان ژنرال ب<strong>و</strong>ريسگر<strong>و</strong>م<strong>و</strong>ف آخرين ق<strong>و</strong>ماندان ارتش چهلم قرارداشت،‏ با عب<strong>و</strong>ر از فراز دريای آم<strong>و</strong> خاکافغانستان را ترک نم<strong>و</strong>دند.‏ ژنرال ب<strong>و</strong>ريسگر<strong>و</strong>م<strong>و</strong>ف در حالی که معيار شکست <strong>و</strong>پير<strong>و</strong>زی را در جنگ مطرح ميکند اما جنگافغانستان رابرای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی جنگی بد<strong>و</strong>نپير<strong>و</strong>زی <strong>و</strong> شکست تلقی می کند:‏ ‏«پايان هرجنگي،‏ تعين برنده <strong>و</strong>بازنده را در بستگياز مقاصدي که هر يک از ج<strong>و</strong>انب درگير ميک<strong>و</strong>شيده اند بدست بيا<strong>و</strong>رند،‏ در قبالدارد...‏ مبنايي براي تأييد اين مطلبکه سپاه چهلم شکست خ<strong>و</strong>رده،‏ <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د ندارد.‏به همان ميزان تظاهر به پير<strong>و</strong>زي در جنگافغانستان نيز بي پايه است.‏اگر پير<strong>و</strong>زی <strong>و</strong>شکست نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی درجنگ افغانستان بامعيار م<strong>و</strong>رد نظر ژنرالگر<strong>و</strong>م<strong>و</strong>ف ارزيابی ش<strong>و</strong>د،‏ مبنای شکست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یدر اين جنگ علی رغم ترديد ا<strong>و</strong> آشکار میگردد.‏ شکست نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی،‏ يک شکست(81)«19881989667www.goftaman.<strong>com</strong>معيارهایبانظامی جنگيک جنگ نب<strong>و</strong>د.‏ کلاسيکِ‏ شکست در يکجنگ با درافغانستان برای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها که پير<strong>و</strong>زید<strong>و</strong>لت <strong>و</strong>ارتش منظم د<strong>و</strong>لتی نب<strong>و</strong>د معيارهای چنين جنگیآن با <strong>و</strong>شکست در ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ینير<strong>و</strong>های جنگ ش<strong>و</strong>د.‏ محاسبه جهت تحميل نظامدرافغانستان،‏ جنگ در که ازس<strong>و</strong>ی حزبسياسی آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژيک ب<strong>و</strong>د حزب چپدم<strong>و</strong>کراتيک خلق افغانستان بمثابه ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی از<strong>و</strong>ابسته به آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژی حاکم در طريق ک<strong>و</strong>دتای نظامی تشکيل شده ب<strong>و</strong>د.‏<strong>و</strong>اقع برای نجات ايننير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در درحاکميت به افغانستان ي<strong>و</strong>رش آ<strong>و</strong>ردند <strong>و</strong> نظامیطريق از تا شدند آن صدد سرک<strong>و</strong>ب کنندنارضايتی <strong>و</strong>عصيان مردم را به اينآنها آيا <strong>و</strong>به پير<strong>و</strong>زی برسند.‏ پير<strong>و</strong>زی رسيدند؟ ژنرال گر<strong>و</strong>م<strong>و</strong>ف آخريناين پرسشق<strong>و</strong>ماندان نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی نيز سپس به پاسخ آن می<strong>و</strong> مطرح می کند را مجم<strong>و</strong>ع درما ميت<strong>و</strong>انيم در ‏«آيا پردازد:‏ گرديم؟ عقل سليمجنگ افغانستان پير<strong>و</strong>ز مردم"‏برابر ‏"جنگ در که در پاسخ ميدهد پير<strong>و</strong>زي ممکن نيست.»‏پايانهرگاه پير<strong>و</strong>زی نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در افغانستان برمبنایخر<strong>و</strong>ج اين نير<strong>و</strong>ها از ي<strong>و</strong>رشکه انگيزه اهدافی ارزيابی ش<strong>و</strong>د گيریدر <strong>و</strong> سالهای حض<strong>و</strong>ر اين نير<strong>و</strong>ها <strong>و</strong> تشکيل ميداد،‏ اين اهداف هرگزشان را آخريناز هيچکسی بهتر شايد برآ<strong>و</strong>رده نشد.‏ سالهایش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی چهلم سپاه ق<strong>و</strong>ماندان اقامت اين سپاه را دربيه<strong>و</strong>دگی جنگ <strong>و</strong> ‏«من آخريننکشد:‏ افغانستان به تص<strong>و</strong>ير سپاهي ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ي ب<strong>و</strong>دم که سرزمين افغانستان(82)668

www.goftaman.<strong>com</strong>ميگفتم.‏ترکرا بزرگيدر<strong>و</strong>نم خلاء دراين لحظات <strong>و</strong>اپسين در پيش ر<strong>و</strong>يمدر احساس ميکردم،‏ زيرا را پشت سرم گذشتهدر تاريک <strong>و</strong> آينده گنگ <strong>و</strong> ديدمرفته را تهي <strong>و</strong> برباد جنگنير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> گذشته بد<strong>و</strong>ن ترديد دههدر افغانستان در نير<strong>و</strong>ها اين ب<strong>و</strong>د.‏رفته"‏ برباد ‏"گذشته تهی <strong>و</strong> هشتاد،‏ فردایناب<strong>و</strong>دی گذشته،‏ ‏"بربادی"اين تسريع کرد،‏اتحادش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی س<strong>و</strong>سيالستی را زمينه های اينکه بسياری از هرچند قبل آمادهدر<strong>و</strong>ن ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی از ناب<strong>و</strong>دی در شده ب<strong>و</strong>د.‏به اين حقيقت معترفخ<strong>و</strong>دشان نيز ر<strong>و</strong>س ها برایافغانستان جنگ ‏«هزينه اند:‏ کننده ازدرمانده ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی خرد اقتصاد سدهطی سالهای دهه هشتاد برآمد.‏ کار ر<strong>و</strong>یدالر کرملن هفتادمليارد بيستم اقتصادپاشيد.‏ افغانستان ک<strong>و</strong>هستانهای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی نت<strong>و</strong>انست اين هزينه رامتمرکز نظامی-‏هزينه های سرسام آ<strong>و</strong>ر با يکجا جنگ افغانستان بهکيهانی تحمل نمايد.‏ شکستقدرت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی مساعدت نم<strong>و</strong>د.‏ مرگ ابر درب<strong>و</strong>د گامی افغانستان در ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی راستای فر<strong>و</strong>پاشی نظام ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی.»(‏‎84‎‏)‏يکی ازژنرالان ارشد د<strong>و</strong>لت حزب دم<strong>و</strong>کراتيکتمام سالهای اشغال شاهد جنگکه در ازآنکه ضمن ب<strong>و</strong>د ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی نير<strong>و</strong>های ک<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>برزنقهرمانی نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در به ضعف <strong>و</strong>شکست آنهاسخن می گ<strong>و</strong>يد کش<strong>و</strong>رخ<strong>و</strong>د ‏«ارد<strong>و</strong>یاين جنگ انگشت ميگذارد:‏ در جانبازيها<strong>و</strong> <strong>و</strong>صف قهرمانی ها ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی با برزنهرک<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> در آفريدن حماسه ها <strong>و</strong> (83)«.669www.goftaman.<strong>com</strong>فداکردن جانما،‏ باکش<strong>و</strong>ر هم بحيث يک ارد<strong>و</strong>ی دارایهای خ<strong>و</strong>يش،‏ باز احصايه هانکرد.‏ دسپلين عالی تبارز که چگ<strong>و</strong>نه باگذشت زمان درنشان ميدهد جنايت رشدخيانت <strong>و</strong> عناصر اين ارد<strong>و</strong> خ<strong>و</strong>ردضابطان <strong>و</strong>مييافت <strong>و</strong>چگ<strong>و</strong>نه افسران <strong>و</strong> <strong>و</strong> در<strong>و</strong>غگ<strong>و</strong>جنگ،‏ جانی،‏ دزد سربازان را به اساس احصايه گيریمی آ<strong>و</strong>رد.‏ بار ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یمسلح ق<strong>و</strong>ای عم<strong>و</strong>می سارن<strong>و</strong>الی ‎9‎سالط<strong>و</strong>ل در ‏(دادستان کل ق<strong>و</strong>ای مسلح)‏ اعمال بدمستیپرس<strong>و</strong>نل در فيصد جنگ اختلاس،‏در فيصد بدماشی،‏ <strong>و</strong> عمل تجا<strong>و</strong>ز،‏در فيصد دزدی،‏ فيصد در درتخلففيصد اتهام قتل،‏ فيصددر فيصدپرس<strong>و</strong>نلازمقررات ترافيکی <strong>و</strong> دراتهام اختلاس ام<strong>و</strong>ال د<strong>و</strong>لتی محاکمهارد<strong>و</strong> راارد<strong>و</strong> اگرتعداد اند.‏ گرديده قب<strong>و</strong>ل کنيم بناًانفر يکصد<strong>و</strong>بيست هزار نشانهرفيصدی ف<strong>و</strong>ق ارقام درشتی را بازگشت خ<strong>و</strong>يشاز بعد اين ارد<strong>و</strong> ميدهد.‏ صلاحيت <strong>و</strong>نير<strong>و</strong>مندیبرای ا<strong>و</strong>لين بار،‏ حد<strong>و</strong>د بيگانه درککش<strong>و</strong>ر در ق<strong>و</strong>ت های شانرا نميت<strong>و</strong>ان ق<strong>و</strong>ایکه هن<strong>و</strong>ز دانستند نم<strong>و</strong>ده <strong>و</strong> <strong>و</strong>شکست ناپذير خ<strong>و</strong>اند نظامی ر<strong>و</strong>سی را تکتيک غرب دانست.»(‏‎85‎‏)‏تخنيک <strong>و</strong> با همطراز ‎9‎سال اشغال افغانستان ازط<strong>و</strong>ل بيش از در س<strong>و</strong>ی نير<strong>و</strong>های نظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی يک ملي<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>اردمتنا<strong>و</strong>ب بگ<strong>و</strong>نه ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی نظاميان ايندايمی اماشمار شدند افغانستان می<strong>و</strong>بيست هزارنفر نير<strong>و</strong>ها تا يکصد <strong>و</strong>قتی آخرين سربازان ش<strong>و</strong>ری دررسيد.‏ ‎1989‎افغانستان راترک کردند،‏ نيمیفبر<strong>و</strong>ری نفری<strong>و</strong>بيست هزار اين ق<strong>و</strong>ای يکصد از 11،9157،38،467012،411،812،68،4

در)‏www.goftaman.<strong>com</strong>ب<strong>و</strong>دند.‏شده <strong>و</strong>مجر<strong>و</strong>حکشته مجر<strong>و</strong>حين بهنفر،‏ به‎14453‎ کشته ها نفر بالغ میشدگان به ناپديد تن <strong>و</strong> نظاميان مقت<strong>و</strong>ل ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به همهگرديدند.‏ اق<strong>و</strong>امجمه<strong>و</strong>ريت های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی،‏ ملت ها <strong>و</strong> اتحادش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی سابق تعلق داشتند.‏مختلف در فدارتيفازجمه<strong>و</strong>ريت ها کشته بيشترين که شمارر<strong>و</strong>سيه <strong>و</strong>متعلق به ملت ر<strong>و</strong>س ب<strong>و</strong>د خر<strong>و</strong>ج نيمی ازمی رسيد.‏ نفر شان به سال جنگ <strong>و</strong>يک ق<strong>و</strong>ای مهاجم پس از شمار ايناشغال بد<strong>و</strong>ن دسترسی به اهداف آغاز تلقیهج<strong>و</strong>م <strong>و</strong>اشغال چه چيزی می ت<strong>و</strong>اند شکست؟ش<strong>و</strong>د؟ پير<strong>و</strong>زی يا 4998393306716888نجيب االله پس از خر<strong>و</strong>جنير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی1- پايداری <strong>و</strong> پير<strong>و</strong>زی در جنگ جلال آباد:‏نخستين سال پس از خر<strong>و</strong>ج آخرين نير<strong>و</strong>هایش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی از افغانستان بهترين زمان زعامتنجيب االله در حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong> حاکميتاين حزب ب<strong>و</strong>د.‏ ا<strong>و</strong> در اين نخستين سالرهبری حزب <strong>و</strong>د<strong>و</strong>لت پس از خر<strong>و</strong>ج ق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یا<strong>و</strong>لين حمله مجاهدين را درتصرف شهر جلالآباد درهم شکست.‏جنگ جلال آباد را استخبارات نظامیمش<strong>و</strong>رت <strong>و</strong>همکاری سازمانپاکستاناستخبارات ايالات متحده امريکا باس<strong>و</strong>ق <strong>و</strong> اعزام هزاران تن از نير<strong>و</strong>هایمجاهدين عمدتاًمرب<strong>و</strong>ط به تنظيم هایهفتگانه مستقر در پشا<strong>و</strong>ر با شرکت شمارکثيری از جنگج<strong>و</strong>يان عربی،‏ کشميری <strong>و</strong>پاکستانی درآخرين ر<strong>و</strong>زهای ح<strong>و</strong>ت1367(CIA)ISI)www.goftaman.<strong>com</strong>خ<strong>و</strong>رشيدی(فبر<strong>و</strong>ری ‎1989‎‏)براه انداخت:‏ ‏«آی.‏اس.‏ آی پنج تاهفت هزار تن را در اطرافجلال آباد آماده کرده <strong>و</strong> خ<strong>و</strong>اهان راهاندازی حملات <strong>و</strong>سيع برای تصرف آن شهرب<strong>و</strong>د.‏ آن هابرای يک جنگ ر<strong>و</strong> در ر<strong>و</strong>آمادگیگرفته ب<strong>و</strong>دندکه باجنگ های سابق مجاهدينکه غالباً‏ درآنها از تکتيک بزن <strong>و</strong>بگريزاستفاده می شد،‏ به کلی متفا<strong>و</strong>ت ب<strong>و</strong>د.‏حميدگل(رئيس آی.اس.آی)به ب<strong>و</strong>ت<strong>و</strong>(بينظيرب<strong>و</strong>ت<strong>و</strong> نخست <strong>و</strong>زير پاکستان)‏ <strong>و</strong>عده داد کهجلال آباد در ظرف يک هفته سق<strong>و</strong>ط خ<strong>و</strong>اهدکرد.‏ ب<strong>و</strong>ت<strong>و</strong>می گ<strong>و</strong>يدکه حميدگل چنان پرش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong> با اعتمادصحبت ميکردکه ا<strong>و</strong> فکر ميکردکه ممکن جلال آباد در ظرف ساعت سق<strong>و</strong>طکند.‏ حميدگل می گفت آتش بس در جهادعليه پير<strong>و</strong>ان مارکسيست <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>دندارد.‏ ا<strong>و</strong>میگفت:‏ جنگ تا آن <strong>و</strong>قت بايد ادامه يابدکه دارالحرب به دارالاسلام تبديل ش<strong>و</strong>د.‏سی.‏ آی.‏ ای در عملی کردن اين برنامه<strong>و</strong>اردعمل شد.‏ مام<strong>و</strong>ران سی.‏ آی.‏ ای <strong>و</strong> آی.‏اس.‏ آی برای عملی کردن برنامه ملاقاتهای زيادی ترتيب دادند.»(‏‎86‎‏)‏هن<strong>و</strong>ز يازده ر<strong>و</strong>ز به خر<strong>و</strong>ج آخرين سربازانش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ي از افغانستان مانده ب<strong>و</strong>د کهديپل<strong>و</strong>مات هاي ار<strong>و</strong>پايي <strong>و</strong>امريکايي بيرقکش<strong>و</strong>رهای خ<strong>و</strong>د رااز فرازسفارت خانههايشان در کابل پايين آ<strong>و</strong>ردند <strong>و</strong> ازافغانستان خارج شدند.‏ ‏"چارلز<strong>و</strong>يلسن"‏عض<strong>و</strong> کانگريس امريکا پيشگ<strong>و</strong>يي کرد که باتکميل خر<strong>و</strong>ج ق<strong>و</strong>اي ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ي،‏ کابل در ط<strong>و</strong>لسه هفته سق<strong>و</strong>ط خ<strong>و</strong>اهدکرد <strong>و</strong>ژنرال حميدگل24672

www.goftaman.<strong>com</strong>آی که تا‎24‎رئيس آی.‏ اس.‏ساعت منتظر اين سق<strong>و</strong>ط ب<strong>و</strong>د.‏امانجيب االله تاسه سال ديگردرکرسی حاکميتباقی ماند.‏ هرچند نجيب االله <strong>و</strong>د<strong>و</strong>لت ا<strong>و</strong>پير<strong>و</strong>زی درجنگ جلال آبادرا دفاع مستقلانهدر نب<strong>و</strong>د ق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی خ<strong>و</strong>اندند،‏ اما د<strong>و</strong>لتمذک<strong>و</strong>ر با ارسال کمک های هنگفت نظامی <strong>و</strong>مالی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به اين پير<strong>و</strong>زی دست يافت.‏افز<strong>و</strong>ن برآنکه مشا<strong>و</strong>ران نظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی دراين جنگ سهم عمده داشتند <strong>و</strong>م<strong>و</strong>شک هایپيشرفته ل<strong>و</strong>نا<strong>و</strong>اسکاداز س<strong>و</strong>ی اين مشا<strong>و</strong>رانشليک می گرديد.‏نجيب االله در ر<strong>و</strong>زهاي قبل از جنگ جلال آبادهزاران نفراعضاي حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق رادر حالي که همه مسلح شده ب<strong>و</strong>دند باشعار"کفن يا<strong>و</strong>طن"‏ در چهار راهي آريانامتصل قصر رياست جمه<strong>و</strong>ري فراخ<strong>و</strong>اند <strong>و</strong> دريک سخنراني هيجان انگيز ر<strong>و</strong>حيه مقا<strong>و</strong>مترا ميان آنان ايجاد کرد.‏ شاخه هايمتعدد <strong>و</strong>متفرق حزب مذک<strong>و</strong>رم<strong>و</strong>ٔقتًا اختلاف راکنارگذاشته براي دفاع از حاکميت خ<strong>و</strong>دانگيزه گرفتند <strong>و</strong> دست بدست هم دادند.‏ارتش د<strong>و</strong>لت نجيب االله متشکل از سيصد<strong>و</strong>پنجاهتا چهارصد هزار نير<strong>و</strong>ي مسلح ب<strong>و</strong>د که درآن قطعات مليشيا <strong>و</strong> <strong>و</strong>احدهاي پ<strong>و</strong>ليس <strong>و</strong>دستگاه خاد شامل مي شد؛ هرچند نجيب االلهتعداد نير<strong>و</strong>هاي مسلح را پنجصد هزار تن<strong>و</strong>انم<strong>و</strong>دميکرد.‏ ق<strong>و</strong>اي ه<strong>و</strong>ايي د<strong>و</strong>لت نجيب االلهمتشکل از ‎300‎ه<strong>و</strong>اپيماي نظامي ب<strong>و</strong>د که ن<strong>و</strong>دفر<strong>و</strong>ند آنرا بم افگن هاي س<strong>و</strong>خ<strong>و</strong> تشکيلميداد.‏ هفتادفر<strong>و</strong>ند طياره شکاري ميکفر<strong>و</strong>ند چرخبالهاي<strong>و</strong> ميکترانسپ<strong>و</strong>رتي <strong>و</strong> ت<strong>و</strong>پدار <strong>و</strong> پنجاه فر<strong>و</strong>ند1767321، ن<strong>و</strong>دwww.goftaman.<strong>com</strong>ه<strong>و</strong>اپيماهايان<strong>و</strong>اعحمل <strong>و</strong>نقل نظامي شامل نير<strong>و</strong>هاي ه<strong>و</strong>اييق<strong>و</strong>ت هاي مسلحتانک در تعداد ميگرديد.‏ چين مي رسيد.‏هزار د<strong>و</strong> د<strong>و</strong>لت به بيش از اين همه امکانات نظامي،‏ ارتشعلا<strong>و</strong>ه بر م<strong>و</strong>اد ل<strong>و</strong>ژستکيچهل ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ي کليه مهمات <strong>و</strong> حين ترک افغانستان بهرا <strong>و</strong>غذايي خ<strong>و</strong>د هم چناننير<strong>و</strong>های مسلح د<strong>و</strong>لت گذاشتند.‏ باش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ي ها درشر<strong>و</strong>ع ماه عقرب هايبرقراري پل ه<strong>و</strong>ايي ميان فر<strong>و</strong>دگاه انجامر<strong>و</strong>زانه با ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ي <strong>و</strong>کابل قندهار سلاحکابل د<strong>و</strong>لت به پر<strong>و</strong>از،‏ ها ده کار<strong>و</strong>انهايميدادند.‏ انتقال <strong>و</strong>تجهيزات زميني نيزبلا<strong>و</strong>قفه ازشاهراه سالنگ <strong>و</strong>اردکابل مي شدندکه همه حامل کمک هايتسليحاتي <strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژستيکي ازش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ي ب<strong>و</strong>دند.اينتال<strong>و</strong>ژستکي <strong>و</strong> نظامي امکانات سيل ادامه يافت.‏اسد فر<strong>و</strong>پاشي ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ي در <strong>و</strong>ق<strong>و</strong>ع جنگ جلالقبل از محمدحسن شرق که تا د<strong>و</strong>لت نجيب االله کرسی صدارت رادر آباد ارسال کمک هايدرم<strong>و</strong>رد بد<strong>و</strong>ش داشت بعداً‏ مذک<strong>و</strong>رن<strong>و</strong>شت:‏د<strong>و</strong>لت به ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ي نظامي خر<strong>و</strong>جاز ‏«طيارات سنگين <strong>و</strong>زن ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ي بعد پر<strong>و</strong>از،‏تا عساکر شان ر<strong>و</strong>زانه با آن <strong>و</strong>قتکه تا را جديدترين اسلحه امر<strong>و</strong>ز هيچ گ<strong>و</strong>شه هاي جهان استعمال نشدهدر اسکاد،‏بزرگ هاي مانندراکت ب<strong>و</strong>دند ا<strong>و</strong>راگان <strong>و</strong>ل<strong>و</strong>نا ازش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ي به ميدانهايحمل<strong>و</strong>شيندند بگرام کابل،‏ ه<strong>و</strong>ايي بمپر<strong>و</strong>از همچنان طيارات بلند ميکردند.‏ رابهافگن <strong>و</strong>بيش ازد<strong>و</strong>هزارتانک جديد خدمت ارد<strong>و</strong>ي جمه<strong>و</strong>ري براي ازبين بردن<strong>و</strong>بهپايگاه هاي مجاهدين قرارداده ب<strong>و</strong>دند 801369151367674

www.goftaman.<strong>com</strong>آتشقدرت ص<strong>و</strong>رتاين بارهنمايي مشا<strong>و</strong>رين متخصصارد<strong>و</strong>ي رژيم را به استعمال سلاح هاي متذکره چندينزمان م<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>ديت ارد<strong>و</strong>ياز مرتبه بيشتر ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ي تق<strong>و</strong>يه <strong>و</strong>ت<strong>و</strong>سعه داده ب<strong>و</strong>دند»(‏‎87‎‏)‏براي حک<strong>و</strong>مت م<strong>و</strong>ٔقتجلال آباد شکست در اس آي يکمجاهدين به خص<strong>و</strong>ص براي آي رئيس دفترشرمندگي آشکارمحس<strong>و</strong>ب مي شد.‏ آي اس آي جنگ جلال آبادافغانستان در بعداًفاجعه خ<strong>و</strong>اند<strong>و</strong>برکناري حميدگل رارا رياست آي اس آي به ناکامي اين جنگاز اين پير<strong>و</strong>زي براي د<strong>و</strong>لتاما ارتباط داد.‏ سرن<strong>و</strong>شت ساز<strong>و</strong> نجيب االله،‏ پير<strong>و</strong>زي پايدار نب<strong>و</strong>د.‏داخلخص<strong>و</strong>مت در 2- اشتعال آتش تفرقه <strong>و</strong> حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق:‏ارتشر<strong>و</strong>حيه جلال آباد دفاع از هرچند <strong>و</strong>م<strong>و</strong>جب اعتمادد<strong>و</strong>لت نجيب االله راتق<strong>و</strong>يت کرد د<strong>و</strong>لتمدارانبه نفس برای رهبری د<strong>و</strong>لت <strong>و</strong> پير<strong>و</strong>زی درجنگ جلالگرديد،‏ امابه همان حد انگيزه حفظ <strong>و</strong>حدت ميان شاخه هاآباد آغازکه در <strong>و</strong>فراکسي<strong>و</strong>ن هاي حزب حاکم را آتشتضعيف کرد.‏ شده ب<strong>و</strong>د جنگ ايجاد <strong>و</strong>در<strong>و</strong>ن جناح ها خص<strong>و</strong>مت در تفرقه <strong>و</strong> فراکسي<strong>و</strong>ن های حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق پس ازپايان ا<strong>و</strong>لينتا اين جنگ زبانه کشيد <strong>و</strong> سال خر<strong>و</strong>ج ق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی اين خص<strong>و</strong>مت بگ<strong>و</strong>نهتنی <strong>و</strong>زيرک<strong>و</strong>دتای شهن<strong>و</strong>از خ<strong>و</strong>نينی در نجيب االلههرچند دفاع د<strong>و</strong>لت نمايان گرديد.‏ آنپس از اما شد بدر پير<strong>و</strong>ز ازک<strong>و</strong>دتا حزبدر<strong>و</strong>ن در دشمنی <strong>و</strong> اختلاف نيز دم<strong>و</strong>کراتيک خلق ادامه يافت.‏675www.goftaman.<strong>com</strong>الف-‏ ک<strong>و</strong>دتای شهن<strong>و</strong>از تنی:‏يکی ازانگيزه های انتخاب نجيب االله در<strong>و</strong>حمايتتأييد رهبری حزب <strong>و</strong>حاکميت با مباحث پيشين اشاره شد،‏که در ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها جلب خشن<strong>و</strong>دی <strong>و</strong>حمايت جناح خلق <strong>و</strong>ايجادخلق <strong>و</strong><strong>و</strong>اعتمادميان هرد<strong>و</strong>جناح ت<strong>و</strong>ازن <strong>و</strong>ليکن نجيب االله م<strong>و</strong>ٔفق به تأمينپرچم ب<strong>و</strong>د.‏ نخستين ش<strong>و</strong>رشاين تعادل <strong>و</strong>اعتمادنگرديد.‏ داخل حزب <strong>و</strong>حاکميت<strong>و</strong>اقدام مسلحانه در عليه زعامت نجيب االله ازس<strong>و</strong>ی جناح خلق بهکهرهبری شهن<strong>و</strong>ازتنی انجام يافت؛ هرچند <strong>و</strong>اين ک<strong>و</strong>دتای ناکام تمام افراد در نير<strong>و</strong>های جناح خلق عليه نجيب االله قراراماچراخلقی هادست به ک<strong>و</strong>دتانگرفتند.‏ زدند؟شهن<strong>و</strong>ازتنی <strong>و</strong>زيردفاع حک<strong>و</strong>مت نجيب االله ازمی گ<strong>و</strong>يد:‏ک<strong>و</strong>دتا درم<strong>و</strong>رد خ<strong>و</strong>د انگيزه متکی‏«رژيم نجيب <strong>و</strong>حک<strong>و</strong>مت نجيب به خ<strong>و</strong>د به همين<strong>و</strong>به بيگانه متکی ب<strong>و</strong>د.‏ نب<strong>و</strong>د که برای حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقدليل ب<strong>و</strong>د <strong>و</strong>مردم افغانستان قابل قب<strong>و</strong>لافغانستان پيش گرفتهراه سياسی راکه در نب<strong>و</strong>د.‏ <strong>و</strong>مردمارتش حزب،‏ پسند م<strong>و</strong>رد ب<strong>و</strong>د،‏ ارد<strong>و</strong>یهمچنان ساختار افغانستان نب<strong>و</strong>د.‏ بهآن را <strong>و</strong> بين برد از افغانستان را خاديستی،‏ ق<strong>و</strong>می <strong>و</strong>مليشيايی <strong>و</strong>همساختار چنان گاردشخصی تبديل کرد<strong>و</strong>همه امتيازاتمعن<strong>و</strong>ی ارتش رابه اين ساختارهامادی <strong>و</strong> در<strong>و</strong>تشکيلات شخصی،‏ ق<strong>و</strong>می <strong>و</strong>مليشيايی داد.‏ مجب<strong>و</strong>ر شديم درمقابل نجيب قيامنتيجه ما کنيم.»(‏‎88‎‏)‏676

www.goftaman.<strong>com</strong>حکمتيارگلبدينرهبرحزب اسلامی که به حمايت ک<strong>و</strong>دتای تنیبرخاست تص<strong>و</strong>ير <strong>و</strong> تحليل مشابهباشهن<strong>و</strong>ازتنی درم<strong>و</strong>رد ع<strong>و</strong>امل ک<strong>و</strong>دتاارائهمی کند:‏ ‏«اين حقيقت به همه ر<strong>و</strong>شن ب<strong>و</strong>دکهقدرت جنگی اصلی رژيم در دست خلقی هاب<strong>و</strong>د،‏ اعضای حزب خلق اکثراً‏ از خان<strong>و</strong>ادههای بی بضاعت <strong>و</strong> غريب پشت<strong>و</strong>ن <strong>و</strong>اعضای حزبپرچم غالباً‏ ازخان<strong>و</strong>اده های ثر<strong>و</strong>تمند تاجکترکيب يافته ب<strong>و</strong>د.‏ در ميدان جنگ،‏بيشترخلقی ها حض<strong>و</strong>ر داشتند،‏ مگرسهم آنهادر قدرت به اندازه مشارکت شان در نبردنب<strong>و</strong>د.‏ جنرال آصف ش<strong>و</strong>ر ت<strong>و</strong>انست ازايننزاکت بحداعظمی بهره برداری کند...»(‏‎89‎‏)‏دراين شکی نيست که اختلاف <strong>و</strong>حتا خص<strong>و</strong>متمزمن <strong>و</strong> ط<strong>و</strong>لانی ميان د<strong>و</strong>جناح خلق <strong>و</strong>پرچم <strong>و</strong>تمايل به تصاحب رهبری حزب <strong>و</strong>د<strong>و</strong>لت از س<strong>و</strong>یخلقی هاکه خ<strong>و</strong>د را بيشتر از جناح پرچممستحق می پنداشتند،‏ بخشی از انگيزه هایک<strong>و</strong>دتای تنی ب<strong>و</strong>د؛ اما بخشی از ريشه های<strong>و</strong>ق<strong>و</strong>ع ک<strong>و</strong>دتا رابايددر بير<strong>و</strong>ن از کش<strong>و</strong>رجستج<strong>و</strong> کرد.‏ هرچند برخی از ن<strong>و</strong>يسندگانبه شم<strong>و</strong>ل شماری از طرفداران نجيب االله پس ازفر<strong>و</strong>پاشی حک<strong>و</strong>مت ا<strong>و</strong> ازدست ر<strong>و</strong>سها درعقبک<strong>و</strong>دتای تنی سخن می گ<strong>و</strong>يند.‏ درحالی کههيچگ<strong>و</strong>نه ش<strong>و</strong>اهدی در مشارکت <strong>و</strong>تبانی مسک<strong>و</strong><strong>و</strong>اسلام آباد در اين ک<strong>و</strong>دتا<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د ندارد؛ادعای دخالت ر<strong>و</strong>سها در ک<strong>و</strong>دتا از س<strong>و</strong>یطرفدارن نجيب االله در جهت اثبات مخالفتر<strong>و</strong>س ها با رهبری <strong>و</strong> حاکميت نجيب االله مطرحمی گردد تاتص<strong>و</strong>ير <strong>و</strong>ی به عن<strong>و</strong>ان گ<strong>و</strong>ياشخصيتی که در د<strong>و</strong>ره رهبری <strong>و</strong>حک<strong>و</strong>مت خ<strong>و</strong>دق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی را بير<strong>و</strong>ن کرد <strong>و</strong> ر<strong>و</strong>زخر<strong>و</strong>ج677www.goftaman.<strong>com</strong>ر<strong>و</strong>زنجات ملیاين ق<strong>و</strong>اراخ<strong>و</strong>اند،‏ برجسته ش<strong>و</strong>د.‏ اگردست مسک<strong>و</strong> درعقب اين ک<strong>و</strong>دتا قرارداشت چرا ه<strong>و</strong>ادارانببرک کارمل در جناح پرچم که از س<strong>و</strong>یطرفدارن نجيب االله نزديک به ر<strong>و</strong>س هاخ<strong>و</strong>انده می ش<strong>و</strong>ند در ک<strong>و</strong>دتا سهم نگرفتند؟علی رغم آنکه ژنرال محمدنبی عظيمی ازه<strong>و</strong>اداران کارمل در م<strong>و</strong>رد ک<strong>و</strong>دتا عليهنجيب االله باسيدمحمدگلابز<strong>و</strong>ی در مسک<strong>و</strong>(ا<strong>و</strong>ايلسال ‎1989‎‏)صحبت کرد <strong>و</strong>سپس به ق<strong>و</strong>ل خ<strong>و</strong>دشاين صحبت مبنای ر<strong>و</strong>ابط صميمانه ميان ا<strong>و</strong><strong>و</strong> شهن<strong>و</strong>ازتنی گرديد،‏ اما در زمان <strong>و</strong>ق<strong>و</strong>عک<strong>و</strong>دتا در کنار نجيب االله ايستاد.(‏‎90‎‏)‏برخلاف آنچی که از دست ر<strong>و</strong>س ها درعقبک<strong>و</strong>دتای شهن<strong>و</strong>ازتنی سخن گفته می ش<strong>و</strong>د،‏نجيب االله <strong>و</strong>مخالفان ک<strong>و</strong>دتا در داخل حزب <strong>و</strong>حاکميت راه های مقابله با ک<strong>و</strong>دتا راپي<strong>و</strong>سته با کی.‏ جی ‏.بی در ميان میگذاشتند.‏ اين نکته به خ<strong>و</strong>بی از اظهاراتسرمشا<strong>و</strong>رنظامی نجيب االله پيدا است که میگ<strong>و</strong>يد:‏ ‏«هنگام ش<strong>و</strong>رش مارس(‏‎1990‎‏)‏ ‏(ک<strong>و</strong>دتایح<strong>و</strong>ت‎1368‎‏)ط<strong>و</strong>ری که من بعدها دانستم،‏نماينده کی.‏ جی.‏ بی ما درباره بسياریاز آمادگی های جانب رئيس جمه<strong>و</strong>ر از پيشآگاه ب<strong>و</strong>د؛ مگر چنين برمی آيد که آمرانمسک<strong>و</strong> نشين ا<strong>و</strong> اجازه نداده ب<strong>و</strong>دند ما رادر ر<strong>و</strong>شنی اين باريکی ها قراردهد.‏ حتی<strong>و</strong>زيردفاع <strong>و</strong>رئيس ستاد ارتش درمسک<strong>و</strong>رانيز درر<strong>و</strong>شنی قرار نداده ب<strong>و</strong>دند.»(‏‎91‎‏)‏بی خبری سرمشا<strong>و</strong>رنظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در کابل ازآگاهی های کی.‏ جی.‏ بی در م<strong>و</strong>رد ک<strong>و</strong>دتایتنی <strong>و</strong>بی اطلاعی <strong>و</strong>زيردفاع <strong>و</strong> رئيس ستادارتش ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی درمسک<strong>و</strong> از اين امر باز هم678

www.goftaman.<strong>com</strong>د<strong>و</strong>گانه ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یازسياستها در مناسبات باجناح ها <strong>و</strong>رهبران حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق حکايت می کند.‏ آيا میت<strong>و</strong>ان گفت که مسئ<strong>و</strong>لان ارتش ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>سازمان استخبارات نظامی ارتش درعقبک<strong>و</strong>دتای شهن<strong>و</strong>ازتنی يا خلقی ها قرارداشتند اما کی.‏ جی.‏ بی در کنارنجيب االله<strong>و</strong> پری ها ايستاده ب<strong>و</strong>د؟اگرادعای دخالت ر<strong>و</strong>سها درک<strong>و</strong>دتا تنها بهر<strong>و</strong>ابط مسک<strong>و</strong> باجناح خلق محد<strong>و</strong>دساخته ش<strong>و</strong>د<strong>و</strong>ک<strong>و</strong>دتاچيان به فرماندهی شهن<strong>و</strong>ازتنی<strong>و</strong>زيردفاع د<strong>و</strong>لت نجيب االله باتش<strong>و</strong>يق <strong>و</strong>حمايتارتش سرخ <strong>و</strong>سازمان استخبارات نظامی آنبه ک<strong>و</strong>دتا مت<strong>و</strong>سل شده باشند،‏ ک<strong>و</strong>دتا چراازهمان آغاز م<strong>و</strong>ردحمايت حکمتيار <strong>و</strong> آی.‏اس.‏ آی قرارگرفت <strong>و</strong>تعدادی از رهبرانسياسی <strong>و</strong>نظامی ک<strong>و</strong>دتا چ<strong>و</strong>ن شهن<strong>و</strong>ازتنی <strong>و</strong>نيازمحمدمهمند که م<strong>و</strong>ٔفق به فرار گرديدندازپاکستان درکنار آی.‏ اس.‏ آی <strong>و</strong>حزباسلامی گلبدين حکمتيار سر بر آ<strong>و</strong>ردند؟نکته قابل ت<strong>و</strong>جه اين است که رهبران <strong>و</strong>افسران جناح خلق حتا قبل از خر<strong>و</strong>ج ق<strong>و</strong>ایش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بر سرانجام ک<strong>و</strong>دتا باحزب اسلامی بهرهبری حکمتيار <strong>و</strong>ارد گفتگ<strong>و</strong> <strong>و</strong>برنامه ريزیشده ب<strong>و</strong>دند.‏ درحالی که شماری از افسرانجناح خلق در <strong>و</strong>زارت دفاع برسر ک<strong>و</strong>دتاعليه حک<strong>و</strong>مت نجيب االله با گلبدين حکمتياررهبر حزب اسلامی در تماس مدا<strong>و</strong>م ب<strong>و</strong>دند،‏سيدمحمدگلابز<strong>و</strong>ی در کرسی <strong>و</strong>زارت داخله برسرک<strong>و</strong>دتای مشترک با حزب اسلامی حکمتيارت<strong>و</strong>افق کرد.‏ ا<strong>و</strong> پس ازآنکه به سفارتدرمسک<strong>و</strong> گماشته شد،‏ گفتگ<strong>و</strong> با حزب اسلامیرا در م<strong>و</strong>ردک<strong>و</strong>دتابه شهن<strong>و</strong>ازتنی مح<strong>و</strong>ل کرد.‏679www.goftaman.<strong>com</strong>کنندگان حزبيکی ازمذاکرهک<strong>و</strong>دتام<strong>و</strong>رد گلابز<strong>و</strong>ی در اسلامی حکمتياربا گلابز<strong>و</strong>ي من با‏«مطابق ت<strong>و</strong>صيه می گ<strong>و</strong>يد:‏ پيهم پياما<strong>و</strong> شهن<strong>و</strong>ازتني ارتباط گرفتم.‏ اسلاميحزب رهبر حکمتيار نظريات <strong>و</strong> بسيارکار دريافت ميکرد.‏ افغانستان را نظامي براي بربرنامه قيام ط<strong>و</strong>لاني شد.‏ ژنرال تني بر<strong>و</strong>يانداختن حک<strong>و</strong>مت نجيب االله را فرستاد.‏به حکمتيار <strong>و</strong> خريطه ترسيم کرد بيايدل<strong>و</strong>گر در که حکمتيار پلان اين ب<strong>و</strong>د کابلکمربند در <strong>و</strong>ق<strong>و</strong>ت هاي حزب اسلامي را بدهددراستقامت جن<strong>و</strong>ب <strong>و</strong>جن<strong>و</strong>ب شرق قرار داخل <strong>و</strong>خارج<strong>و</strong>آنگاه بايک قيام همآهنگ از پلان ک<strong>و</strong>دتااما کنند.‏ ، کابل راتصرف نجيب <strong>و</strong>طرفدارانش آمادگي همهافشاء شد.‏ ساختنناکام براي جانبه ت<strong>و</strong>سطک<strong>و</strong>دتاگرفتند.دستگيري ژنرالان ارد<strong>و</strong> ژنرال تني بص<strong>و</strong>رت<strong>و</strong> <strong>و</strong>زارت امنيت آغازشد کردآغاز باعجله قيام را ناگهاني <strong>و</strong> دراثرکشته شدن سه تن ازژنرالان عض<strong>و</strong>اما دارالامان،‏حزب اسلامي درمقرفرماندهي در <strong>و</strong>ک<strong>و</strong>دتا قيام به ناکامي انجاميد.»(‏‎92‎‏)‏افز<strong>و</strong>ن برع<strong>و</strong>امل خارجی دخيل درانگيزه های که ک<strong>و</strong>دتاچيان جناح خلقنجيبداشتند،‏ برخی ازتحلليگران عملکرد رهبری حزب <strong>و</strong>حاکميت م<strong>و</strong>جبدرمسند االله را انجامدر <strong>و</strong>محرک آنها بی اعتمادی خلقی ها سرمشا<strong>و</strong>ر نظامی نجيبک<strong>و</strong>دتاتلقی می کنند.‏ آنکهضمن محم<strong>و</strong>دقارييف ژنرال االله درکرسی <strong>و</strong>زارت دفاعرفتارشهن<strong>و</strong>ازتنی را خر<strong>و</strong>ج نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی مبهم <strong>و</strong>پس از ازتمايل فزاينده ا<strong>و</strong>مشک<strong>و</strong>ک می خ<strong>و</strong>اند،‏ <strong>و</strong> کابل <strong>و</strong>به تق<strong>و</strong>يت پايه های قدرتش در 680

www.goftaman.<strong>com</strong>مجاهدينبا پرهيز ازجنگدربرافر<strong>و</strong>ختنسخن می گ<strong>و</strong>يد،‏ نجيب االله را ميداند:‏انتقام <strong>و</strong>ی مقصر آتش کينه <strong>و</strong> پریتيرگی مناسبات ميان خلقی ها<strong>و</strong> ‏«در نقش منفیفبر<strong>و</strong>ری‎1990‎ دسامبر در ها شخص رئيس جمه<strong>و</strong>رم<strong>و</strong>قف انعطاف ناپذير را به <strong>و</strong>يژه ح<strong>و</strong>اري<strong>و</strong>ن ا<strong>و</strong>که به گ<strong>و</strong>نه<strong>و</strong> نه هميشه حق به جانب اقداماتمصن<strong>و</strong>عی <strong>و</strong> تقرردرگام نخست درزمينه دفاع <strong>و</strong> <strong>و</strong>زير کادرها(گاهی هم حتی درکرسی های بیگرداينده ب<strong>و</strong>دند،‏ بازی میرامحد<strong>و</strong>د اهميت)‏ اين امر که فرماندهان سپاهکردند.‏ بی اعتنايیهای(فرقه ها)ارتش عملابه ا<strong>و</strong> برافر<strong>و</strong>ختگی تنی راميکردند،‏ عصبانيت <strong>و</strong> پيرام<strong>و</strong>ن اينگ<strong>و</strong>نهبارها ما دامن ميزد.‏ گفتگ<strong>و</strong>االله جمه<strong>و</strong>رنجيب بارئيس مسايل دراص<strong>و</strong>ل ا<strong>و</strong>بامادرلز<strong>و</strong>م برآ<strong>و</strong>ردنميکرديم.‏ که نير<strong>و</strong>ی چشمگيریخ<strong>و</strong>استه های خلقی ها <strong>و</strong>يااينکه درداشتند اختيار در را بسياری ازمسايل می ت<strong>و</strong>ان ازگذشت کارراآنان ازپيشنهادهای <strong>و</strong>شماری گرفت درح<strong>و</strong>اري<strong>و</strong>ن ا<strong>و</strong> مگر پذيرفت،‏ م<strong>و</strong>افق ب<strong>و</strong>د.‏ <strong>و</strong>گ<strong>و</strong>ش کری داشتند شنيدن اين گفته ها ادامهخلقی ها پنهانی به دشمنی با ميدادند.»(‏‎93‎‏)‏عاملی که در<strong>و</strong> انگيزه هر از صرف نظر شانزدهم ح<strong>و</strong>ت‎1368‎م<strong>و</strong>جب ک<strong>و</strong>دتای تنی شد،‏به قدرترا خلقی ها نه تنها اين ک<strong>و</strong>دتا <strong>و</strong>رهبران از بسياری بلکه نرساند،‏ معرض تصفيه <strong>و</strong>در افسران جناح خلق را هرسرک<strong>و</strong>بی نجيب االله <strong>و</strong>جناح پرچم قرارداد.‏ بهنجيب االله بات<strong>و</strong>ظيف اسلم <strong>و</strong>طنجار چند کرسی <strong>و</strong>زارت دفاع <strong>و</strong>ع<strong>و</strong>ض شهن<strong>و</strong>ازتنی در 681-1989www.goftaman.<strong>com</strong><strong>و</strong>زيرآب <strong>و</strong>برقرازمحمدپکتينداخله ازاعضای جناح خلقبه حيث <strong>و</strong>زير گستردگی <strong>و</strong>تدا<strong>و</strong>م مخالفتاز تا تلاش کرد <strong>و</strong>خص<strong>و</strong>مت تمام اعضای اين جناح باخ<strong>و</strong>دحزبرهبری مسند در ا<strong>و</strong> اما بکاهد به<strong>و</strong>حاکميت به م<strong>و</strong>قعيت پيشين برنگشت.‏ مخالفين نجيب االله درداخل حزب <strong>و</strong>د<strong>و</strong>لتشمار درميان حلقهبی با<strong>و</strong>ری را افز<strong>و</strong>ده شد.‏ داخل د<strong>و</strong>لت<strong>و</strong>عناصری غيرحزبی در ها حتامبتنی برفر<strong>و</strong>پاشی محت<strong>و</strong>م د<strong>و</strong>لت <strong>و</strong> چپشمار انگشت های گر<strong>و</strong>ه درميان دم<strong>و</strong>کراتيک که متحدنجيب االله ب<strong>و</strong>دند،‏ گسترشک<strong>و</strong>دتای تنی ارتش د<strong>و</strong>لت را ضعيفداد.‏ ازافسران خلقی قطعاتصدهانفر <strong>و</strong> کرد مسلکیمختلف ارتش که اکثرشان افراد شماری از<strong>و</strong>زندانی شدند.‏ دستگير ب<strong>و</strong>دند اين افسران به شم<strong>و</strong>ل تنی <strong>و</strong>زير دفاع فرار<strong>و</strong>تعدادی هم کشته <strong>و</strong>مجر<strong>و</strong>ح شدند.‏کردند جناح خلق که جانب نجيب االلهحتا بخشی از باک<strong>و</strong>دتا ازشکست ب<strong>و</strong>دندپس راگرفته م<strong>و</strong>اجهپرچم جناح ظن <strong>و</strong>س<strong>و</strong>ء بدبينی کليهدرناکام ساختن ک<strong>و</strong>دتا ب<strong>و</strong>دند؛ هرچند هاي<strong>و</strong>دسته پرچم جناح هاي شاخه االله امين <strong>و</strong>طرفداران اسلمطرفدارحفيظ <strong>و</strong>رازمحمدپکتين درجناح خلق نقش<strong>و</strong>طنجار داشتند.‏بسيارتلفات مادی <strong>و</strong>تخنيکی ارتش نيز ه<strong>و</strong>اپيمای بمفر<strong>و</strong>ند ده ها گسترده ب<strong>و</strong>د.‏ فر<strong>و</strong>دگاه بگرام تخريبشکاری در افگن <strong>و</strong> شدند.‏درارتش کهشکست <strong>ک<strong>و</strong>دتا،</strong>‏ جناح خلق را تضعيف کردجناح پرچم ب<strong>و</strong>د از نير<strong>و</strong>مندتر در<strong>و</strong> م<strong>و</strong>جب افزايش قدرت <strong>و</strong>صلاحيت پري ها 682

www.goftaman.<strong>com</strong><strong>و</strong>حک<strong>و</strong>متحزبارتش،‏ اعضای جناح پرچم بهبسياری از گرديد.‏ جای افسران جناح خلق به کرسی هایفرماندهی درقطعات ارتش ت<strong>و</strong>ظيف گرديدند.‏که اينقابل ت<strong>و</strong>جه اين ب<strong>و</strong>د نکته اما از ه<strong>و</strong>اداران ببرک کارملافسران اکثراً‏ بااقتدارآنها جناح پرچم ب<strong>و</strong>دند.‏ در شکست ک<strong>و</strong>دتای تنی کسبفزاينده که پس از سپس به سرنگ<strong>و</strong>نی حک<strong>و</strong>مت نجيب االلهکردند مسندرهبری حزباز را ا<strong>و</strong> <strong>و</strong> پرداختند <strong>و</strong>فرماندهی عم<strong>و</strong>می ق<strong>و</strong>ای مسلح د<strong>و</strong>لت بداخلسازمان ملل متحدمنحيث پناهندهدفتر نير<strong>و</strong>هايراندند.‏ <strong>و</strong>شکست خ<strong>و</strong>رده فراری د<strong>و</strong>ستمبه ق<strong>و</strong>مانداني عبدالرشيد مليشيا پرچم قرارداشت <strong>و</strong>اتکايجناح که در آنهانجيب االله به ق<strong>و</strong>ت هاي مذک<strong>و</strong>ر فزاينده تح<strong>و</strong>لاتمهم قدرت در به يک <strong>و</strong>زنه تدريجًا را آتيه کش<strong>و</strong>ر تبديل کرد.‏بهناگ<strong>و</strong>اري اثربسيار ک<strong>و</strong>دتا شکست حکمتيارم<strong>و</strong>قعيت گلبدين حکمتيار گذاشت.‏ طرف تمام گر<strong>و</strong>ه هاي مجاهدينکه از حالي در <strong>و</strong>خ<strong>و</strong>نجهاد برابر متهم به خيانت در دررسيدن بها<strong>و</strong> شهداگرديد،‏ شانس مجدد کرسي قدرت ازطريق ک<strong>و</strong>دتاي جناح خلق بهبرعکس،‏ م<strong>و</strong>قعيتاما حداقل تنزيل يافت.‏ مرب<strong>و</strong>طکه بخشي از افراد احمدشاه مسع<strong>و</strong>د درارتباط داشتند ا<strong>و</strong> به جناح پرچم با <strong>و</strong>زمينهداخل ارتش نجيب االله تق<strong>و</strong>يت شد حزبد<strong>و</strong>لت سرنگ<strong>و</strong>ني ا<strong>و</strong>درجهت براي دم<strong>و</strong>کراتيک خلق مساعدگرديد.‏ب-‏ جناح پرچم <strong>و</strong>دسته بندی های جديد:‏683www.goftaman.<strong>com</strong>ک<strong>و</strong>دتای تنیپس از شکستجناح پرچم دچار تفرقه <strong>و</strong>دسته بندی جديدشد <strong>و</strong>پايه های اقتدار <strong>و</strong>اعتماد نجيب االلهدر در<strong>و</strong>ن جناح مذک<strong>و</strong>ر سست <strong>و</strong>ضعيف گرديد.‏چرا چنين شد؟محمدنبی عظيمی معا<strong>و</strong>ن <strong>و</strong>زارت دفاع <strong>و</strong>ق<strong>و</strong>ماندان گارنيزي<strong>و</strong>ن کابل از ژنرالانارشد جناح پرچم در د<strong>و</strong>لت نجيب االله که درشکست ک<strong>و</strong>دتا نقش مهمی ايفا کرد پاسخچنين پرسشی را اينگ<strong>و</strong>نه ارائه می کند:‏‏«ک<strong>و</strong>دتا خبر از انز<strong>و</strong>ا <strong>و</strong>تجريد د<strong>و</strong>کت<strong>و</strong>ر نجيباالله ميدادکه ازيکطرف گلابز<strong>و</strong>ی،‏ تنی <strong>و</strong> نصفاعضای بير<strong>و</strong>ی سياسی آنرا براه انداختهب<strong>و</strong>دند<strong>و</strong>بص<strong>و</strong>رت مستقيم يا غير مستقيم درآن سهم داشتند <strong>و</strong> ازطرف ديگر طرفدارانببرک کارمل با <strong>و</strong>صف آنکه نقش قاطعی درسرک<strong>و</strong>ب ک<strong>و</strong>دتا داشتند،‏ نمی ت<strong>و</strong>انستند عقدههای شک <strong>و</strong>نفرت خ<strong>و</strong>يش را نسبت به <strong>و</strong>یازدل بزدايند.»(‏‎94‎‏)‏اگرطرفداران ببرک کارمل علی رغم سرک<strong>و</strong>بیک<strong>و</strong>دتای شهن<strong>و</strong>ازتنی <strong>و</strong>دفاع از حک<strong>و</strong>مت نجيباالله نمی ت<strong>و</strong>انستند"‏ شک <strong>و</strong> نفرت خ<strong>و</strong>يش"‏ رادربرابر رهبر حاکم حزب از دل بزدايند،‏دسترسی آنها به م<strong>و</strong>قعيت جديِد اقتدار پسازشکست ک<strong>و</strong>دتا <strong>و</strong>تضعيف جناح خلق به نفرتآنهامی افز<strong>و</strong>د <strong>و</strong><strong>و</strong>س<strong>و</strong>سه انتقام را از نجيباالله در دل شان بيشتر می ساخت.‏ اما درداخل جناح پرچم اين تنها طرفدران ببرککارمل نب<strong>و</strong>دند که به نفرت <strong>و</strong> خص<strong>و</strong>مت بانجيب االله ادامه دادند.‏ چهره ها <strong>و</strong>حلقههای بسياری از پری ها در در<strong>و</strong>ن حزب<strong>و</strong>د<strong>و</strong>لت سرمخالفت <strong>و</strong>مخاصمت با نجيب االلهبرداشتند.‏ ميرصاحب کار<strong>و</strong>ال عض<strong>و</strong> بير<strong>و</strong>ی684

www.goftaman.<strong>com</strong>رهبراناز سياسی حزب <strong>و</strong>گلابز<strong>و</strong>ی بهبا جناح خلق که پس ازک<strong>و</strong>دتا افز<strong>و</strong>ن برآنکه ازمسک<strong>و</strong> پناهنده شد قابل برگشت طرفداران کارملخص<strong>و</strong>مت غير افراداز عليه نجيب االله سخن می گ<strong>و</strong>يد در<strong>و</strong>ن جناح پرچم<strong>و</strong>دسته های ديگری در کينه <strong>و</strong>که با نجيب االله <strong>و</strong>ارد نام می برد اينکه‏«گر<strong>و</strong>پ کارمل با<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د دشمنی شدند:‏ <strong>و</strong>لیسهم گرفته ب<strong>و</strong>د سرک<strong>و</strong>ب جناح"خلق"‏ در بی احترامی <strong>و</strong>نامردی <strong>و</strong> عين زمان آنها در برابر ببرک کارملحتی ت<strong>و</strong>طئه نجيب االله در م<strong>و</strong>قع مساعدمنتظر نبرده <strong>و</strong> ياد را از <strong>و</strong>یراضربه بزنند.»‏ چه <strong>و</strong>قت ا<strong>و</strong> ب<strong>و</strong>ده تا درشرکت تمام شاخه های جناح پرچم را <strong>و</strong>اهدافبرمبنای مصالح سرک<strong>و</strong>بی ک<strong>و</strong>دتا که پسمی کند شان <strong>و</strong>انم<strong>و</strong>د معيين خ<strong>و</strong>د دسترسی بهدر نجيب االله را ازشکست ک<strong>و</strong>دتا <strong>و</strong>ی میدادند.‏ قرار فشار آن اهداف زير ن<strong>و</strong>يسد:‏همه گر<strong>و</strong>پ های‏"خلق"‏ سرک<strong>و</strong>ب جناح ‏«در مرب<strong>و</strong>ط به پرچم متحدانه <strong>و</strong>يکپارچه باشم<strong>و</strong>ل طرفداران ببرک کارمل بخاطرحفظ مکتبيک آنها<strong>و</strong>لی هر پرچم سهم جدی گرفتند.‏ <strong>و</strong>اهداف معين سهم گرفتهر<strong>و</strong>ی مصلحت ها زيرازپير<strong>و</strong>زی نجيب االله را بعد <strong>و</strong> ب<strong>و</strong>دند که بايدطبق خ<strong>و</strong>است آنهافشار قراردادند مرحله ا<strong>و</strong>ل محم<strong>و</strong>دنجيب االله در نمايد.‏ رفتار به عض<strong>و</strong>يت<strong>و</strong>غ<strong>و</strong>ربندی را بريالی ‏،پيگير داده <strong>و</strong>محم<strong>و</strong>دبير<strong>و</strong>ی سياسی حزب ارتقا بريالی رابه حيث معا<strong>و</strong>ن ا<strong>و</strong>ل کابينه<strong>و</strong>بعداًنجيب االله راتعين نم<strong>و</strong>د خالقيار بهساخت تاببرک کارمل را بريالی مجب<strong>و</strong>ر رابه عض<strong>و</strong>يت<strong>و</strong>ا<strong>و</strong> افغانستان دع<strong>و</strong>ت نمايد 685www.goftaman.<strong>com</strong>حزب بپذيرد.‏کميته مرکزیيک مدت اختلافات <strong>و</strong>کشمکش هااز <strong>و</strong>لی بعد آغازشد.‏ها پری رهبری ميان در به بهانه اينکهرا سلطانعلی کشتمند به حيثرهبران تنظيم ها گ<strong>و</strong>يا يکی از پست صدارتاز شد صدراعظم تعيين خ<strong>و</strong>اهد زخمیمريض <strong>و</strong> برعکس خالقيار سبکد<strong>و</strong>ش کرد.‏ <strong>و</strong>يکگرديد تعيين صدراعظم حيث به کهتشکيل شد ط<strong>و</strong>ل <strong>و</strong>عرض بيشتر کابينه با که کی مسئ<strong>و</strong>ليت چه راعملامعل<strong>و</strong>م نمی شد ريزرف هایاز دارد؟ سلطانعلی کشتمند <strong>و</strong>بازديدديد استفاده نم<strong>و</strong>د <strong>و</strong> قبلی خ<strong>و</strong>د سازمانهای اهلاز کيان <strong>و</strong>عده به سيد تشيع تأمين نم<strong>و</strong>د.....‏گر<strong>و</strong>پ ديگری تحت رهبری نجم الدين کا<strong>و</strong>يانی،‏ارتباط نزديک بهدر مزدک،‏ پيگير <strong>و</strong>...‏ کادرهای گر<strong>و</strong>ه‏(سازا)،‏ برخی از سازمان احيای حق<strong>و</strong>ق مليت هایدفاع از بخاطر کار رابطه است<strong>و</strong>اریپشت<strong>و</strong>ن تأمين نم<strong>و</strong>ده <strong>و</strong> غير کردند...‏برقرار بااحمدشاه مسع<strong>و</strong>د را رهبریتحت ديگری ک<strong>و</strong>چک های گر<strong>و</strong>پ ژنرال رفيع نيزعبدال<strong>و</strong>کيل <strong>و</strong>زيرخارجه <strong>و</strong> <strong>و</strong>نجيب االله به علل مختلف ناراضی ب<strong>و</strong>دند از کارملببرک گر<strong>و</strong>پ به عملا <strong>و</strong>کيل داخلدر پي<strong>و</strong>ست.»(‏‎95‎‏)‏شکل گيری دسته بنديهای جديدرهبری نجيبگسترش مخالفت با جناح پرچم <strong>و</strong> فعالانرهبران <strong>و</strong> س<strong>و</strong>ی بسياری از االله از نکات مهميکی از <strong>و</strong>حلقه ها اين دسته ها نات<strong>و</strong>انی <strong>و</strong>ضعف اينپرسش <strong>و</strong>بحث در م<strong>و</strong>رد که شکست ک<strong>و</strong>دتایحالی در رهبری است.‏ جناح پرچمبيشتر شهن<strong>و</strong>ازتنی به اقتدار <strong>و</strong>داخل نير<strong>و</strong>های مسلح د<strong>و</strong>لت انجاميد در 686

www.goftaman.<strong>com</strong>جناح رامح<strong>و</strong>ريت ايندررهبری حزب <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لت تثبيت کرد،‏ اماچراجناح مذک<strong>و</strong>ر از در<strong>و</strong>ن بس<strong>و</strong>ی فر<strong>و</strong>پاشی رفت؟ژنرال ن<strong>و</strong>رالحق عل<strong>و</strong>می عض<strong>و</strong> ارشد جناحپرچم <strong>و</strong> ازه<strong>و</strong>ادران ببرک کارمل <strong>و</strong> رئيسفعلی حزب متحدملی افغانستان ‏(‏‎2008‎‏)ازاشتباهات <strong>و</strong> نادرستی سياست های نجيب االلهسخن می گ<strong>و</strong>يد که م<strong>و</strong>جب بی اعتمادی <strong>و</strong>کاهش اقتدار<strong>و</strong>ی در در<strong>و</strong>ن حزب گرديد.‏عل<strong>و</strong>می در حالی که تد<strong>و</strong>ير پلين<strong>و</strong>م هژدهمحزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق را که به برکناریببرک کارمل از رهبری حزب انجاميد نخستيننارسايی تلقی می کند،‏ در م<strong>و</strong>ارد ديگرنارسايی هانجيب االله می گ<strong>و</strong>يد:‏ ‏«سياستکادری نادرست در تشکيلات حزبی که ازمعا<strong>و</strong>نين شر<strong>و</strong>ع می شد <strong>و</strong>تارده های پايينتر ادامه می يافت.‏کارخ<strong>و</strong>د را بر ديگران رجحان دادن <strong>و</strong>عدماعتماد بر ديگران <strong>و</strong>دامن زدن مسايلحزبی،‏ سازمانی،‏ ق<strong>و</strong>می،‏ لسانی،‏ محلی <strong>و</strong>غيره از طرف <strong>و</strong>ی(نجيب االله)‏ <strong>و</strong> اکثر هيئاترهبری <strong>و</strong> عدم رسيدگی <strong>و</strong> ت<strong>و</strong>جه به آن.»(‏‎96‎‏)‏الکساندر ليخافسکی از ژنرالان مشا<strong>و</strong>رش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی درافغانستان هژم<strong>و</strong>نيسم پشت<strong>و</strong>نی رابه رهبری نجيب االله عامل تشديد اختلاف دردر<strong>و</strong>ن حزب تلقی می کند:‏ ‏«علت اصلی اينمناقشه هژم<strong>و</strong>نيسم(عظمت طلبی)پشت<strong>و</strong>نی ب<strong>و</strong>دکه سراپای حزب را فراگرفته ب<strong>و</strong>د.‏ هرگاهدر د<strong>و</strong>ره ن<strong>و</strong>رمحمدتره کی <strong>و</strong>به <strong>و</strong>يژه درد<strong>و</strong>ره امين مشی پشت<strong>و</strong>نيزاسي<strong>و</strong>ن رافراکسي<strong>و</strong>ن ‏"خلق"‏ پيش گرفته ب<strong>و</strong>د،‏ حالاديگر با به قدرت رسيدن نجيب االله گرايشبه س<strong>و</strong>ی پشت<strong>و</strong>نيزاسي<strong>و</strong>ن رهبری د<strong>و</strong>لت <strong>و</strong>687www.goftaman.<strong>com</strong>فراکسي<strong>و</strong>نارتش،‏به گ<strong>و</strong>نه مثالفراگرفته ب<strong>و</strong>د.‏ پرچم را <strong>و</strong>اعضایاصلی چشمگيراعضای اکثريت <strong>و</strong>ابسته دفترسياسی کميته مرکزی حزب،‏گردانندگان ش<strong>و</strong>رای <strong>و</strong>زيران،‏ افسران ارشداين کار پرخاش <strong>و</strong><strong>و</strong>ژنرالها پشت<strong>و</strong>ن ب<strong>و</strong>دند.‏ <strong>و</strong>اکنش نمايندگان اقليتهای تباری رارده هایدر را ‏"اکثريت"‏ برانگيخت که ميانی نير<strong>و</strong>های مسلح تشکيل میپايينی <strong>و</strong> ميان گر<strong>و</strong>هرهبری <strong>و</strong> سر بر نبرد دادند.‏ مبارزهحزب همگام با های ق<strong>و</strong>می در آندر می يافت.‏ فراکسي<strong>و</strong>نی تشديد هنگام مدارکی مبنی بر م<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>ديت اينکه پيرام<strong>و</strong>ن نجيب االله،‏چنين گر<strong>و</strong>ه ها زيری،‏ لايق،‏کشتمند،‏ ن<strong>و</strong>ر،‏ رفيع،‏ <strong>و</strong>کيل،‏ کار<strong>و</strong>الگلابز<strong>و</strong>ی،‏ تنی،‏ کا<strong>و</strong>يانی،‏ عل<strong>و</strong>می <strong>و</strong> می رسيد.‏حلقه زده ب<strong>و</strong>دند،‏ به دست ما لايه<strong>و</strong> برگر<strong>و</strong>ه ها آنها فعاليت خ<strong>و</strong>د در های مختلف اهالی بشم<strong>و</strong>ل اپ<strong>و</strong>زيسي<strong>و</strong>ن تکيهبهرا کار مبارزه اين زدند.‏ می فر<strong>و</strong>پاشی تمام عيارحزب <strong>و</strong>نير<strong>و</strong>های مسلح میکشانيد.»(‏‎97‎‏)‏حاکميت بهدر<strong>و</strong>ن حزب <strong>و</strong> فر<strong>و</strong>پاشی در ر<strong>و</strong>ند ناکامیداخل جناح پرچم پس از خص<strong>و</strong>ص در ک<strong>و</strong>دتای تنی <strong>و</strong>تضعيف جناح خلق ت<strong>و</strong>ٔام بابازی هایدخالت <strong>و</strong>درگيری نجيب االله در دريافت.‏ تشديد <strong>و</strong> گر<strong>و</strong>هی آغاز ق<strong>و</strong>می <strong>و</strong> ک<strong>و</strong>دتای تنیکه نجيب االله پس از حالی پری های غيرپشت<strong>و</strong>ن رازيادی از افراد نير<strong>و</strong>های مسلحرأس قطعات ارتش <strong>و</strong> در م<strong>و</strong>رداعتمادشتا آخرآنها اما تعين کرد سالیدرد<strong>و</strong> که چند هر نگرفتند.‏ قرار ک<strong>و</strong>دتای تنی ا<strong>و</strong>ازطريق اين نير<strong>و</strong>هاپس از 688

www.goftaman.<strong>com</strong>نير<strong>و</strong>های ق<strong>و</strong>میخص<strong>و</strong>صبه بهمليشه های ق<strong>و</strong>ت چ<strong>و</strong>ن <strong>و</strong>مليشه د<strong>و</strong>ستم به م<strong>و</strong>ٔفقيتق<strong>و</strong>ماندانی عبدالرشيد حاکميت خ<strong>و</strong>يشاز های نظامی دست يافت <strong>و</strong> دفاع کرد.‏نجيب االله پس ازک<strong>و</strong>دتای نافرجام شهن<strong>و</strong>ازتنیتاتضعيف <strong>و</strong>کاهشدرصددآن برآمد تدريجاً‏ راجناح خلق <strong>و</strong>ه<strong>و</strong>اداران خ<strong>و</strong>د <strong>و</strong>حض<strong>و</strong>ر نف<strong>و</strong>ذ تف<strong>و</strong>يضارتش <strong>و</strong>حاکميت باتق<strong>و</strong>يت نير<strong>و</strong> <strong>و</strong> در <strong>و</strong>حلقه هایبه عناصر پست <strong>و</strong>صلاحيت بيشتر د<strong>و</strong>جناح خلق <strong>و</strong>پرچم جبران کند.‏پشت<strong>و</strong>ن هر دگررتبه با نخست من<strong>و</strong>کی منگل را ا<strong>و</strong> ژنرالی(سپهبد)به رياست ام<strong>و</strong>رسياسی ارتش<strong>و</strong>سپس به انتصاب افسران پشت<strong>و</strong>نتعين کرد بخش های نظامی <strong>و</strong>در <strong>و</strong>م<strong>و</strong>رداعتمادخ<strong>و</strong>د <strong>و</strong>لايات شمال دست زد.‏امنيتی کهتحليلگران به اين با<strong>و</strong>رهستند برخی از محاصره حلقهفزاينده در نجيب االله بگ<strong>و</strong>نه داخل حزبدر فراکسي<strong>و</strong>نهای مخالف خ<strong>و</strong>د <strong>و</strong> ها دم<strong>و</strong>کراتيک خلق به خص<strong>و</strong>ص در در<strong>و</strong>ن جناحپي<strong>و</strong>سته باگرفت که رهبری ا<strong>و</strong> پرچم قرار به چالش کشاندهکارشکنی آنها ت<strong>و</strong>طئه <strong>و</strong> اين نير<strong>و</strong>هااقتدار س<strong>و</strong>ی ديگر از می شد.‏ نهادهای نظامی <strong>و</strong>امنيتی <strong>و</strong>نقش فزايندهدر ق<strong>و</strong>ماندانیبه مليشه های ق<strong>و</strong>ت عبدالرشيدد<strong>و</strong>ستم درعمليات های محارب<strong>و</strong>یمياندر مناطق جن<strong>و</strong>ب <strong>و</strong> به خص<strong>و</strong>ص در فشار شديدزير جامعه پشت<strong>و</strong>ن نجيب االله را دادبير<strong>و</strong>ن حزب قرار داخل <strong>و</strong> در پشت<strong>و</strong>نها صرفبکاهد.‏ اين نير<strong>و</strong>ها اقتدار از تا تحليل ها،‏ نکته<strong>و</strong> اين برداشتها از نظر که نجيب االله نت<strong>و</strong>انست حزب <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>شن اين ب<strong>و</strong>د گيريهایجهت از بد<strong>و</strong>ر را حاکميت 689www.goftaman.<strong>com</strong>برمبنایفراکسي<strong>و</strong>نیتمايلات ق<strong>و</strong>می <strong>و</strong>زبانی <strong>و</strong>غيره رهبری <strong>و</strong>مديريتبازيهایدرگير که خ<strong>و</strong>د نه تنها ا<strong>و</strong> کند.‏ رهبری حزب گرديد،‏ق<strong>و</strong>می در فراکسي<strong>و</strong>نی <strong>و</strong> درمتغير سياست های ن<strong>و</strong>سانی <strong>و</strong> بلکه با <strong>و</strong>آشتی های م<strong>و</strong>س<strong>و</strong>می درقهر مقاطع مختلف <strong>و</strong> در<strong>و</strong>ن جناح های حزبی،‏ بحران اختلاف <strong>و</strong>باا<strong>و</strong> عميق <strong>و</strong>گسترده ساخت.‏ اعتماد را هراين سياست به مخالفان در<strong>و</strong>نی خ<strong>و</strong>يش در دادد<strong>و</strong>جناح خلق <strong>و</strong>پرچم حزب مجال بيشتر <strong>و</strong>م<strong>و</strong>جب اشتعال آتش انتقام به جای تق<strong>و</strong>يتآنهابا درمناسبات خ<strong>و</strong>د احساس اعتماد گرديد.‏خص<strong>و</strong>مت درتشديد ج-‏ بازگشت ببرک کارمل <strong>و</strong> داخل جناح پرچم:‏راندن ببرکعملکردنجيب االله پس از سياست <strong>و</strong> مخالفترهبری حزب <strong>و</strong>د<strong>و</strong>لت در کارمل از ه<strong>و</strong>اداران ا<strong>و</strong>پيشين خ<strong>و</strong>د <strong>و</strong> <strong>و</strong>مخاصمت بارهبر داخل جناح پرچم سياست مت<strong>و</strong>ازن <strong>و</strong>ثابتدر گاهی ه<strong>و</strong>اداران کارمل رابها<strong>و</strong> نب<strong>و</strong>د.‏ گاهی به آنها<strong>و</strong> <strong>و</strong>زندان می کشاند بند نجيب االله دررياست می بخشيد.‏ <strong>و</strong>زارت <strong>و</strong> سايه چنين سياست به بازگشت ببرک کارملازمسک<strong>و</strong>به کابل م<strong>و</strong>افقه کرد.‏طرفداران نجيب االله درفقيرمحمد<strong>و</strong>دان از را درجناح پرچم بازگشت ببرک کارمل فشارنتيجه سرطان ج<strong>و</strong>لایراکه ا<strong>و</strong> ميداند کم<strong>و</strong>نيستهای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها براندازی نجيب االله ازقدرت بهبه خاطر به ادعای <strong>و</strong>ی آنهامیکابل فرستادند.‏ قدرتدرمسک<strong>و</strong> تاباانجام ک<strong>و</strong>دتا خ<strong>و</strong>استند کابل ببرک کارملدر <strong>و</strong> بدست بگيرند را 20(137069029)1991

www.goftaman.<strong>com</strong>حلقات ارتباطرا که با آنداشت به رهبری حزب <strong>و</strong>د<strong>و</strong>لت بگمارند.‏ ا<strong>و</strong>مین<strong>و</strong>يسد:‏ ‏«قرارگفته نجيب االله به نگارنده،‏مقامات ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی برايش گفته ب<strong>و</strong>دند:‏ ‏"ببرککارمل يک تبعه افغانستان است <strong>و</strong> حقدارد در افغانستان زندگی کند.‏ بناً‏ هيچکس ا<strong>و</strong> را ازاين حق محر<strong>و</strong>م نم<strong>و</strong>ده نمی ت<strong>و</strong>اند<strong>و</strong> نه بايد محر<strong>و</strong>م کند."»(‏‎98‎‏)‏درحالی که ه<strong>و</strong>اداران نجيب االله ازيکس<strong>و</strong>آنگ<strong>و</strong>نه که عبدالقد<strong>و</strong>س غ<strong>و</strong>ربندی ‏"از<strong>و</strong>اراستگی شجاعانه نجيب االله ازش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها"‏سخن می گ<strong>و</strong>يند <strong>و</strong>از سياست های مستقل <strong>و</strong>یدرمناسبات باش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها صحبت می کنند کهبص<strong>و</strong>رت فزاينده متبارز می شد،‏ اين پرسشمطرح می گردد که چرا نجيب االله تحت فشارش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها بازگشت کارمل را پذيرفت؟ آيانجيب االله ت<strong>و</strong>ان استقلال عمل در برابر فشارش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ها رانداشت <strong>و</strong> يا درم<strong>و</strong>رد بازگشتببرک کارمل با آنها <strong>و</strong>ه<strong>و</strong>اداران کارملدرداخل حزب <strong>و</strong>حاکميت حزبی به ت<strong>و</strong>افقاتیرسيده ب<strong>و</strong>د؟صرف نظر ازهردليل <strong>و</strong>انگيزه ای که نجيباالله رابه بازگشت ببرک کارمل راضی <strong>و</strong> قانعساخت،‏ نتيجه آن تشديد خص<strong>و</strong>مت ها درداخل جناح پرچم <strong>و</strong>تضعيف بيشتر م<strong>و</strong>قعيت <strong>و</strong>یدر رهبری حزب <strong>و</strong>حاکميت ب<strong>و</strong>د.‏ ت<strong>و</strong>افق بهبازگشت ببرک کارمل م<strong>و</strong>جب خشن<strong>و</strong>دیه<strong>و</strong>اداران ا<strong>و</strong> را ازنجيب االله فراهم نمیساخت.‏ برای طرفداران کارمل که کينهنجيب االله را بدل داشتند <strong>و</strong>شماری هم تحقير <strong>و</strong>زندان حک<strong>و</strong>مت ا<strong>و</strong> راتجربه کرده ب<strong>و</strong>دند،‏حض<strong>و</strong>رکارمل درکابل فرصت جديد درمقابلهبانجيب االله شمرده می شد.‏ از اين ر<strong>و</strong>691www.goftaman.<strong>com</strong>بهکارمل ه<strong>و</strong>ادارانتاازبريالی ک<strong>و</strong>شيدند رهبری برادرش محم<strong>و</strong>د بازگشت ببرک کارمل بص<strong>و</strong>رت گسترده استقبال<strong>و</strong>ملاقات باببرک کارملرفت <strong>و</strong>آمد کنند.‏ در<strong>و</strong>ن حزبدر بص<strong>و</strong>رت منظم ادامه يافت <strong>و</strong> نجيب االله بد<strong>و</strong>ش داشتحاکم که رهبری اش را جديد زعامت ايجادشد.‏يک مح<strong>و</strong>ر <strong>و</strong>اقع در پری های ناراضی تحت ناماز شماری نشرکردنده<strong>و</strong>اداران <strong>و</strong>حدت اعلاميه ای را کميته مرکزی سال<strong>و</strong>خ<strong>و</strong>اهان آن شدندتا ازرا کند<strong>و</strong>رهبر جلسه <strong>و</strong>طن ‎1369‎حزب ن<strong>و</strong>انتخاب نمايند.‏ژنرالان مشا<strong>و</strong>رلياخفسکی از الکساندر ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ازت<strong>و</strong>افق ميان طرفداران کارمل درسرتشکيل حک<strong>و</strong>مت مشترک باجناح پرچم بر مخالفان خلقی نجيب االله سخن مینارضيان <strong>و</strong> مبنی برآن که‏«مدارکی بدست آمد گ<strong>و</strong>يد:‏ محم<strong>و</strong>دبريالی به آنان(خلقی های مخالف نجيبازبند االله)آزادسازی کليه خلقی های در جمله اعضای پيشين دفتر سياسی کميته<strong>و</strong>دستگيرمحمدزيری صالح حزب مرکزی گردانيدنپنجشيری <strong>و</strong>ديگران <strong>و</strong>همچنان باز گلابز<strong>و</strong>ی به کش<strong>و</strong>ررادرص<strong>و</strong>رت کناررفتن نجيبزارسياسی <strong>و</strong>عده داده ب<strong>و</strong>د.»(‏‎99‎‏)‏ازکار خ<strong>و</strong>رشيدیببرک کارمل <strong>و</strong>قتی درسرطان به کابل برگشت که ا<strong>و</strong>ضاع درداخل حاکميت<strong>و</strong>متزلزل <strong>و</strong>امنيتی نظامی لحاظ از سق<strong>و</strong>ط خ<strong>و</strong>ست درگرديده ب<strong>و</strong>د.‏ ناپايدار بهسنبله‎1369‎پايه های حک<strong>و</strong>مت نجيب االله را <strong>و</strong>يکسال بعد گرديز شدت لرزانده ب<strong>و</strong>د.‏ گستردهحملات درمعرض مجددًا آباد جلال <strong>و</strong>لايات شمالمجاهدين قرارگرفت <strong>و</strong>جنگ در چنين ا<strong>و</strong>ضاع <strong>و</strong>در گسترش يافت.‏ شرقی 1370692

www.goftaman.<strong>com</strong>نجيب االله ازشرايطی کهبير<strong>و</strong>ن به تهديد جدی نير<strong>و</strong>های مجاهدينر<strong>و</strong>بر<strong>و</strong> ب<strong>و</strong>د،‏ از داخل درگيررقابت <strong>و</strong>خص<strong>و</strong>متشديد مخالفان خ<strong>و</strong>د گرديد که برگشت ببرککارمل به اين مخالفت ها ميدان بيشترداد.‏<strong>و</strong>اکنش نجيب االله در برابره<strong>و</strong>ادارن ببرککارمل خش<strong>و</strong>نت مجدد ب<strong>و</strong>د.‏ محم<strong>و</strong>دبريالیبرادر کارمل را که قبلا از زندان آزادکرده <strong>و</strong> به عن<strong>و</strong>ان معين صدارت گماشتهب<strong>و</strong>د با شماری از طرفداران ببرک کارمل ازمناصب د<strong>و</strong>لتی برکنار نم<strong>و</strong>د.‏ ژنراللياخفسکی به اين با<strong>و</strong>ر است که ضعف <strong>و</strong>ناکامی های نجيب االله درميدان امنيتی<strong>و</strong>نظامی نابرده باری ا<strong>و</strong> را دربرابرطرفداران کارمل <strong>و</strong> مخالفان داخلیحزب بيشترساخت:‏ ‏«رئيس جمه<strong>و</strong>ربه عن<strong>و</strong>انتدبيرهای بازدارنده به گ<strong>و</strong>نه منظم مشیبرکناری کارملی هايی را که در مياننظاميان تکيه گاه های بالق<strong>و</strong>ه به شمارميرفتند،‏ پيش گرفت.‏ به <strong>و</strong>يژه در پیاعزام ژنرال ن<strong>و</strong>رالحق عل<strong>و</strong>می بهاتحادش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی برای رهايش <strong>و</strong>آسايش،‏ ژنرالل<strong>و</strong>دين(رهبر کارمليها درجلال آباد)رانيزبه آن ديار فرستاد.‏ همچنان فرماندهسپاهيان <strong>و</strong>زارت کش<strong>و</strong>ر در<strong>و</strong>لايت قندهارژنرال حليم <strong>و</strong> رئيس ستاد گارنيزي<strong>و</strong>نکابل حميدی که هر د<strong>و</strong> از ه<strong>و</strong>اداران ببرککارمل ب<strong>و</strong>دند،‏ از <strong>و</strong>ظايف خ<strong>و</strong>د سبکد<strong>و</strong>شگرديدند.‏ نير<strong>و</strong>های امنيتی بسياری ازکارملی ها،‏ خلقی ها <strong>و</strong>احزاب چپدم<strong>و</strong>کراتيک را زير کنتر<strong>و</strong>ل گرفتند.‏فهرستی ازژنرالها <strong>و</strong> افسرانی ترتيب داده693www.goftaman.<strong>com</strong>خاطر کارشد که به<strong>و</strong>پيکار فراکسي<strong>و</strong>نی در هرلحظه ممکن ب<strong>و</strong>داز نير<strong>و</strong>های مسلح برکنارگردند.‏ آنهمدرحالی که اطلاعات درباره اين م<strong>و</strong>ض<strong>و</strong>عراعمداً‏ ه<strong>و</strong>ا داران رئيس جمه<strong>و</strong>رپخش میکردند.‏ نجيب االله ترفندِ‏ ترسانيدن حريفانخ<strong>و</strong>د رادستا<strong>و</strong>يز بس کارايی می پنداشت.‏اين ر<strong>و</strong>ندها که نير<strong>و</strong>های مسلح <strong>و</strong>حزب <strong>و</strong>طنرا فراگرفته ب<strong>و</strong>د،‏ درآينده برپايداریرژيم تأثير بسيارمنفی برجاگذاشت.»(‏‎100‎‏)‏با بازگشت ببرک کارمل به کابل نجيب االلهيکبار ديگر در در<strong>و</strong>ن جناح پرچم حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق در تقابل با کارمل <strong>و</strong>ه<strong>و</strong>اداران ا<strong>و</strong> قرارگرفت.‏ اما اين بار ا<strong>و</strong>از م<strong>و</strong>قعيت چهار سال قبل که رهبری را باحمايت بسياری از رهبران <strong>و</strong> اعضای ارشدهرد<strong>و</strong> جناح خلق <strong>و</strong> پرچم در بير<strong>و</strong>ی سياسی<strong>و</strong>کميته مرکزی حزب ازببرک کارمل بدستگرفت برخ<strong>و</strong>ردارنب<strong>و</strong>د.‏ بسياری از رهبرانجناح خلق به زندان افگنده شده ب<strong>و</strong>دند<strong>و</strong>رهبران پری چ<strong>و</strong>ن سلطانعلی کشتمند،‏فريداحمدمزدک،‏ نجم الدين کا<strong>و</strong>يانی <strong>و</strong>غيرهکه در آن زمان از رهبری <strong>و</strong>ی حمايت کردهب<strong>و</strong>دند درصف مخالفان <strong>و</strong> دشمنانا<strong>و</strong>قرارداشتند.‏تلاش های ميانجگيری ميان کارمل <strong>و</strong>نجيب کهاز س<strong>و</strong>ی برخی اعضای پری حزب ص<strong>و</strong>رت گرفتنتيجه ای در برنداشت.‏ ظه<strong>و</strong>ررزمج<strong>و</strong> ازجناحپرچم <strong>و</strong>عض<strong>و</strong> سابق دفترسياسی حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق يکی ازميانجيگران ميانکارمل <strong>و</strong> نجيب االله ب<strong>و</strong>د.‏ ا<strong>و</strong>ادعامی کند کهببرک کارمل در ياداشتی به من صلاحيت داد694

www.goftaman.<strong>com</strong>رافيصله گ<strong>و</strong>نهتا هر نجيب االله <strong>و</strong>درداخل حزب میدرم<strong>و</strong>ردهمس<strong>و</strong>يی با چ<strong>و</strong>نا<strong>و</strong> ه<strong>و</strong>اداران سپس اما پذيرد.‏ ای،‏ت<strong>و</strong>ده االله شفيق محم<strong>و</strong>دبريالی،‏ انجنيرنعمت <strong>و</strong>ديگران تصميم ببرک کارملراپارها<strong>و</strong> ياداشت <strong>و</strong> رانپذيرفتند کردند.(‏‎101‎‏)‏علی رغم آن نجيب االله به تدا<strong>و</strong>م رهبری خ<strong>و</strong>دبرکناری<strong>و</strong>با حزب <strong>و</strong>حاکميت مصمم ب<strong>و</strong>د در داخل نير<strong>و</strong>هایطردمخالفان خ<strong>و</strong>يش در <strong>و</strong> انتصاب افرادم<strong>و</strong>ردنظامی <strong>و</strong>امنيتی <strong>و</strong> <strong>و</strong>پايه هایبه تحکيم ريشه ها اعتماد اماک<strong>و</strong>دتایپرداخت.‏ می اقتدارخ<strong>و</strong>يش پيامدهایش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> در نافرجام آگست <strong>و</strong>پايهاستحکام آن ريشه ها به ک<strong>و</strong>دتا ها نقطه ی پايان گذاشت.‏6951991بهم<strong>و</strong>قعييت ر<strong>و</strong> <strong>و</strong> مسک<strong>و</strong> در 3- شکست ک<strong>و</strong>دتا ز<strong>و</strong>ال نجيب االله:‏بهدرپي<strong>و</strong>ند کارمل ببرک اگربازگشت ک<strong>و</strong>دتای نافرجام مسک<strong>و</strong>(‏‎19‎آگست‎1991‎‏)بررسیبرایتلخ <strong>و</strong>ناگ<strong>و</strong>ار خبر <strong>و</strong>شکست ک<strong>و</strong>دتا گردد کارمل <strong>و</strong>ه<strong>و</strong>ادارانش تلقی ش<strong>و</strong>د،‏ شکست اينه<strong>و</strong>لناکتر<strong>و</strong> تلختر برای نجيب االله خبر ک<strong>و</strong>دتا کن<strong>و</strong>ن ش<strong>و</strong>اهدکه تا آن ب<strong>و</strong>د؛ هرچند از باکارمل رابطه م<strong>و</strong>رد در <strong>و</strong>اسنادی برنگرديده است.‏ ک<strong>و</strong>دتای مسک<strong>و</strong>منتشر کريچکف<strong>و</strong>لاديمير خلاف،‏ ک<strong>و</strong>دتای مسک<strong>و</strong> را بی رهبریجی.‏ رئيس کی.‏ تنگارابطه ا<strong>و</strong> که نجيب االله با می کرد برکناری ببرک کارمل ازدر ا<strong>و</strong> تنگ داشت.‏ رهبری حزب <strong>و</strong>انتصاب نجيب االله <strong>و</strong>سپس انتقالکه رياست ادارهکارمل به مسک<strong>و</strong> تبعيد <strong>و</strong> Vladimir Kryuchkovwww.goftaman.<strong>com</strong>بد<strong>و</strong>شبی را جی.‏ا<strong>و</strong>ل کی.‏ ب<strong>و</strong>د.‏ايفاکرده مهمی نقش داشت،‏ برای نجيب االلهر<strong>و</strong>يهمرفته شکست ک<strong>و</strong>دتا شکستيکسان <strong>و</strong>مشابه داشت.‏ <strong>و</strong>کارمل پيامد ک<strong>و</strong>دتای افراطيان کم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی هم ببرکبازگشت به مسندرهبری دراز کارمل را حزب <strong>و</strong>حاکميت حزبی محر<strong>و</strong>م ساخت <strong>و</strong>هم نجيباستحکام ريشه ها<strong>و</strong>پايه هایاز االله را زيراشکستداشت.‏ باز اقتدار زعامت <strong>و</strong> ازهم افراطيان کم<strong>و</strong>نيست را ک<strong>و</strong>دتا اتحادش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یسياست در ميدان قدرت <strong>و</strong> باگلاسن<strong>و</strong>ست<strong>و</strong>هم گ<strong>و</strong>رباچف را بير<strong>و</strong>ن کرد <strong>و</strong>حاکميتمسندرهبری از <strong>و</strong>پر<strong>و</strong>ستريکايش درک<strong>و</strong>دتا يک ماه پس از برانداخت.‏ ب<strong>و</strong>ريس پانک<strong>و</strong>ف <strong>و</strong>زيرخارجهسپتمبر جيمزبيکرهمتای امريکايی اش درش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> ارسال اسلحه بهقطع پای ت<strong>و</strong>افق نامه د<strong>و</strong>لت نجيب االله <strong>و</strong>مجاهدين امضاء کردند.‏حمايت نظامی <strong>و</strong>که نجيب االله از درحالی د<strong>و</strong>لت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بهمالی بی دريغ <strong>و</strong>گسترده سق<strong>و</strong>طبرخ<strong>و</strong>ردارب<strong>و</strong>د؛ گ<strong>و</strong>رباچف رياست حاکميت گ<strong>و</strong>رباچف <strong>و</strong>فر<strong>و</strong>پاشی د<strong>و</strong>لت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یيلتسينرا ازاين حمايت محر<strong>و</strong>م ساخت.‏ ا<strong>و</strong> به اقتدارفزايندهکه پس ازشکست ک<strong>و</strong>دتا دست يافت حمله نظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی رامسک<strong>و</strong> در پارلمان ر<strong>و</strong>سيهبرافغانستان تقبيح کرد.‏ برخی از<strong>و</strong> محک<strong>و</strong>م نم<strong>و</strong>د اين حمله را نيز طرفداران يلتسين نجيب االله را"بريای"‏د<strong>و</strong>ره حاکميتبی در جی.‏ ‏(رئيس کی.‏ استالين)افغانستان خ<strong>و</strong>اندند.‏قطع کامل کمک های نظامی <strong>و</strong>مالیهرچند ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به د<strong>و</strong>لت نجيب االله درا<strong>و</strong>ل جن<strong>و</strong>ری<strong>و</strong>آن <strong>و</strong>قت تغير ‎1992‎ص<strong>و</strong>رت گرفت،‏ اماتا 6961991

www.goftaman.<strong>com</strong>سياستدرچرخش گامر<strong>و</strong>س ها،‏ د<strong>و</strong>لت نجيب االله را <strong>و</strong>عملکرد فر<strong>و</strong>پاشی کشاند.‏به گام بس<strong>و</strong>ی اضمحلال <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی پسبرغم آنکه هيأتی از ي<strong>و</strong>لیرياست به شان ق<strong>و</strong>ای ازخر<strong>و</strong>ج ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یخارجه <strong>و</strong>زارت معين <strong>و</strong>رانتس<strong>و</strong>ف بامذاکرات <strong>و</strong>ارد <strong>و</strong>سفيرآنکش<strong>و</strong>ردرکابل طايف،‏ اسلام آبادتنظيم های مجاهدين در مذاکرات<strong>و</strong>تهران(دسمبر‎1988‎ق<strong>و</strong>س‎1367‎‏)شدند،‏ اما درهيئات جداگانه ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یمستقيم آنها ک<strong>و</strong>دتای<strong>و</strong>جمه<strong>و</strong>ری فدراتيف ر<strong>و</strong>سيه پس از ‎1991‎با مجاهدين م<strong>و</strong>قعيتنافرجام تابستان رابه شدت تضعيف کردنجيب االله <strong>و</strong>د<strong>و</strong>لت ا<strong>و</strong> بحران عميقدر <strong>و</strong>حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق را مذاکرات نمايندگان ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یداخلی فر<strong>و</strong>برد.‏ ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یق<strong>و</strong>ای خر<strong>و</strong>ج اززمان بامجاهدين تابستان سال<strong>و</strong>به خص<strong>و</strong>ص تا تابهار آگست اين سالمقارن ک<strong>و</strong>دتای ن<strong>و</strong>زدهم هيچگاه به ت<strong>و</strong>قف <strong>و</strong>حتا کاهش کمک نظامی<strong>و</strong>مالی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به د<strong>و</strong>لت نجيب االله نيانجاميد.‏ازنشانی هيچ گفتگ<strong>و</strong>ها اين در پذيرش د<strong>و</strong>لتتغيرم<strong>و</strong>اضع ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی مبتنی بر مجاهدين به جای د<strong>و</strong>لت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقگفتگ<strong>و</strong>های که پساما به مشاهده نرسيد.‏ مسک<strong>و</strong>ميان طرفينازک<strong>و</strong>دتای ناکام در ص<strong>و</strong>رت گرفت حکايت از کاهش <strong>و</strong>پايان حمايتبرای د<strong>و</strong>لت نجيب االلهها<strong>و</strong>کمک های مسک<strong>و</strong> هرچندکه گزارش اختصاصی <strong>و</strong>محرمانهداشت.‏ بخش بين المللی کميته مرکزی حزب کم<strong>و</strong>نيست<strong>و</strong>يک ماه قبلاتحادش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی درماه ج<strong>و</strong>ن‎1991‎ تغيرسياستلز<strong>و</strong>م از ازک<strong>و</strong>دتا ب<strong>و</strong>د:‏گفته سخن مسک<strong>و</strong>درم<strong>و</strong>ردافغانستان خ<strong>و</strong>درادرارتباطتاسياست است ‏«...لازم 1991697www.goftaman.<strong>com</strong>تاحد نهايیباافغانستانر<strong>و</strong>ی آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژی زدايی متمرکزساخته <strong>و</strong>آنرار<strong>و</strong>ی حق<strong>و</strong>ق بين الد<strong>و</strong>ل <strong>و</strong>حسن همج<strong>و</strong>اریاساسگذاری نماييم.‏ . اعضای جلسه نظردارند که زمان آن فرا رسيده است تا دربرخ<strong>و</strong>رد بامخالفين مسلح آشتی ناپذير‏"ش<strong>و</strong>رای پشا<strong>و</strong>ر"(تنظيم های هفتگانهمجاهدين افغانستان درپشا<strong>و</strong>ر <strong>و</strong>يا حک<strong>و</strong>متم<strong>و</strong>ٔقت آنها)تجديد نظرنم<strong>و</strong>ده <strong>و</strong>آنانرا به حيثنير<strong>و</strong>های م<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>دسياسی به رسميتبشناسيم.»(‏‎102‎‏)‏شايد دراثرت<strong>و</strong>صيه مذک<strong>و</strong>ر ب<strong>و</strong>د که نخستينمذاکره مستقيم ازس<strong>و</strong>ی اندری ک<strong>و</strong>زير<strong>و</strong>فمعا<strong>و</strong>ن <strong>و</strong>زير خارجه ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی با هيئاتی ازتنظيم های مجاهدين به رياست م<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ی محمدنبی محمدی در‎12‎ آگست‎1991‎ در اسلام آبادص<strong>و</strong>رت گرفت.‏ علی رغم آن نه در اينمذاکرات <strong>و</strong> نه در آن ت<strong>و</strong>صيه کمسي<strong>و</strong>ن بينالمللی کميته مرکزی حزب کم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یبه رهبران حزب مذک<strong>و</strong>ر،‏ حذف حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق از حاکميت <strong>و</strong>به جای آنپذيرش انتقال قدرت به حک<strong>و</strong>مت مجاهدينمطمح نظر قرارنگرفته ب<strong>و</strong>د.‏د<strong>و</strong>مين مذاکرات مستقيم مجاهدين با ر<strong>و</strong>سها پس ازک<strong>و</strong>دتای نافرجام آگست در ن<strong>و</strong>مبر‎1991‎درمسک<strong>و</strong>ص<strong>و</strong>رت گرفت.‏ هيئات احزابمجاهدين تشيع در ايران <strong>و</strong>چهارتنظيمجهادی پشا<strong>و</strong>ر برياست برهان الدين ربانیبه استثنای تنظيم های حکمتيار،‏ سياف <strong>و</strong>خالص به دع<strong>و</strong>ت حک<strong>و</strong>مت فدراتيف ر<strong>و</strong>سيه دردهم ن<strong>و</strong>مبر‎29)1991‎ عقرب به مسک<strong>و</strong>رفتند.‏ آنهادرمسک<strong>و</strong>با الکساندرر<strong>و</strong>تسک<strong>و</strong>یمعا<strong>و</strong>ن ب<strong>و</strong>ريس يلتسين رئيس جمه<strong>و</strong>ر <strong>و</strong>(1370698

1978www.goftaman.<strong>com</strong>خارجهکازير<strong>و</strong>ف <strong>و</strong>زيرفدراسي<strong>و</strong>ن ر<strong>و</strong>سيه <strong>و</strong> همچنان باپانکين<strong>و</strong>زيرخارجه ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی مذاکره کردند.‏ هرچندپانکين <strong>و</strong>زير خارجه ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در مذاکراتاز برقراری آتش بس در افغانستان<strong>و</strong>ديال<strong>و</strong>گ بين الافغانی سخن گفتاما<strong>و</strong>زيرخارجه ر<strong>و</strong>سيه به قطع کمک هاینظامی به د<strong>و</strong>لت نجيب االله تأکيد کرد.‏ د<strong>و</strong>دستگی <strong>و</strong>ديدگاه متفا<strong>و</strong>ت ميان نمايندگانش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>نمايندگان جمه<strong>و</strong>ری ر<strong>و</strong>سيه درتمامر<strong>و</strong>ند مذاکرات مشه<strong>و</strong>د ب<strong>و</strong>د.‏ نمايندگاند<strong>و</strong>لت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به رهبری گ<strong>و</strong>رباچف که بس<strong>و</strong>یفر<strong>و</strong>پاشی می رفت نف<strong>و</strong>ذ <strong>و</strong>تأثير چندانی برمذاکرات نداشتند.‏ آنها در پايانمذاکرات تن به پذيرش اعلاميه مشترکدادند که در آن انتقال قدرت به حک<strong>و</strong>متاسلامی انتقالی تأييد شده ب<strong>و</strong>د.‏ همچناندر اعلاميه حمله نظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یبرافغانستان غيرقان<strong>و</strong>نی خ<strong>و</strong>انده شد<strong>و</strong>صلاحيت پذيرش <strong>و</strong> ياترديد قراردادهاميان ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> افغانستان پس از سالاز <strong>و</strong>ظايف حک<strong>و</strong>مت انتقالی اسلامی <strong>و</strong>انم<strong>و</strong>دگرديد.(‏‎103‎‏)‏ک<strong>و</strong>دتای ناکام مسک<strong>و</strong> <strong>و</strong>پيامدهای پس ازک<strong>و</strong>دتابه شکل گيری ذهنيتِ‏ قطع حمايت کاملازد<strong>و</strong>لت نجيب االله درميان مخالفانک<strong>و</strong>دتاچيان <strong>و</strong>مخالفان گ<strong>و</strong>رباچف به رهبریيلتسين انجاميد.‏ زمانيکه درا<strong>و</strong>ل جن<strong>و</strong>ری‎1991‎ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی فر<strong>و</strong>پاشيد <strong>و</strong> ب<strong>و</strong>ريس يلتسين بهعن<strong>و</strong>ان رئيس جمه<strong>و</strong>رفدرارتيف ر<strong>و</strong>سيه فرمانت<strong>و</strong>قف تمام کمک های نظامی <strong>و</strong>غيرنظامی رابه د<strong>و</strong>لت نجيب االله صادرکرد،‏ سق<strong>و</strong>ط د<strong>و</strong>لتمذک<strong>و</strong>راجتناب ناپذير گرديد.‏699www.goftaman.<strong>com</strong>پشتد<strong>و</strong>لت ا<strong>و</strong> به نجيب االله <strong>و</strong> ر<strong>و</strong>س ها چرا به خص<strong>و</strong>صر<strong>و</strong>س ها کردند؟به اين پرسش که چرافدراتيف ر<strong>و</strong>سيه به رهبریحاکمان جديد د<strong>و</strong>لت حزبحمايت نجيب االله <strong>و</strong> يلتسين از پاسخ متفا<strong>و</strong>تدم<strong>و</strong>کراتيک خلق دست کشيدند االلهنجيب ه<strong>و</strong>اداران ش<strong>و</strong>د.‏ می ارائه ازحمايت <strong>و</strong>ی که باقطعر<strong>و</strong>يگردانی مسک<strong>و</strong>را عملیکامل کمک های نظامی درجن<strong>و</strong>ری ر<strong>و</strong>سيه مبتنی برتشکيلشد،‏ سياست جديد مخالفان نجيب االله درمتشکل از د<strong>و</strong>لت جديد تنظيم های جهادیبرخی از حزب <strong>و</strong>طن <strong>و</strong> چ<strong>و</strong>ن جمعيت اسلامی به رهبری برهان الدينتلقی می کنند.‏احمدشاه مسع<strong>و</strong>د ربانی <strong>و</strong> نيزاسلامی رهبرحزب حکمتيار گلبدين ديدگاه مشابه دراين م<strong>و</strong>ردارائه می کند.‏حزبمرکزی کميته عض<strong>و</strong> فقيرمحمد<strong>و</strong>دان نجيب االله درجناحدم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong>ه<strong>و</strong>ادار ايرانپرچم ازهمس<strong>و</strong>يی د<strong>و</strong>لت های فرانسه <strong>و</strong> سخنر<strong>و</strong>سها د<strong>و</strong>لت ر<strong>و</strong>سيه درسياست جديد با آنکه به‏«فدراتيف ر<strong>و</strong>سيه با می گ<strong>و</strong>يد:‏ اهميت استراتيژيک افغانستان برای حفظ<strong>و</strong>لیب<strong>و</strong>د <strong>و</strong>اقف خ<strong>و</strong>يش منطق<strong>و</strong>ی منافع مصارفدرحالتی قرارنداشت که بت<strong>و</strong>اند به تنهايیرا افغانستان اهداف خ<strong>و</strong>يش در بحران عميق اقتصادیبه عهده بگيرد زيرا انجام چنين مصارفیاين کش<strong>و</strong>ر در م<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د برای حلميساخت.‏ تار<strong>و</strong>زناممکن تر ر<strong>و</strong>ز را اين معضله تيم سياست سازان ايلتسن درکش<strong>و</strong>رهای ذيدخلاز باعده تا فکرآن شدند قضيه افغانستان که <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>ه متعدددر را نزديک سازد،‏ تشريکميت<strong>و</strong>انست آنها 1992700

www.goftaman.<strong>com</strong>شريک ا<strong>و</strong>لمساعی نمايد.‏ميت<strong>و</strong>انست جمه<strong>و</strong>ری فرانسه باشد.‏ زيرا اينکش<strong>و</strong>رقبلادرزمينه امضای پر<strong>و</strong>ت<strong>و</strong>ک<strong>و</strong>لهایمتعدد ميان ق<strong>و</strong>مندان پرآ<strong>و</strong>ازه ‏"جهادی"‏کش<strong>و</strong>ر احمدشاه مسع<strong>و</strong>د با ارگانهای امنيتنظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی همکاری نم<strong>و</strong>ده ب<strong>و</strong>د.‏ در عينحال ايران با داشتن ع<strong>و</strong>ايد بزرگ نفتیميت<strong>و</strong>انست برای جمه<strong>و</strong>ری فدراتيف ر<strong>و</strong>سيهچ<strong>و</strong>ن عربستان سع<strong>و</strong>دی برای ايالات متحدهامريکادرقضايای افغانستان باشد.»(‏‎104‎‏)‏انگيزه <strong>و</strong>ع<strong>و</strong>امل ر<strong>و</strong>يگردانی ر<strong>و</strong>س ها ازنجيب االله <strong>و</strong>د<strong>و</strong>لت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق دردر<strong>و</strong>ن <strong>و</strong> بير<strong>و</strong>ن جناح ها <strong>و</strong> شاخه های حزبمذک<strong>و</strong>ر <strong>و</strong> درميان عناصر <strong>و</strong>گر<strong>و</strong>ه های رقيب<strong>و</strong>متخاصم سياسی <strong>و</strong> ق<strong>و</strong>می افغانستان عمدتًابگ<strong>و</strong>نه احساسی <strong>و</strong>عاطفی با تأثير ازرقابت ها <strong>و</strong>خص<strong>و</strong>مت های ذات البينی آنهاتحليل <strong>و</strong> بررسی می ش<strong>و</strong>د.‏ ممکن است پس ازشکست ک<strong>و</strong>دتای آگست عناصر<strong>و</strong>حلقه هايیدر ر<strong>و</strong>سيه که <strong>و</strong>ابستگی به مراکزمختلفقدرت پيشين ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی چ<strong>و</strong>ن کی.‏ جی.‏ بی،‏ جی.‏آر.‏ ي<strong>و</strong> <strong>و</strong>نهادهای حزب کم<strong>و</strong>نيست داشتندديدگاه <strong>و</strong>تمايل متفا<strong>و</strong>ت درم<strong>و</strong>رد جناح ها<strong>و</strong>فراکسي<strong>و</strong>نهای مختلف حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقارائه کرده باشند <strong>و</strong>هريک ازفراکسي<strong>و</strong>نهایمختلف حزب مذک<strong>و</strong>ر را در مخالفت يا م<strong>و</strong>افقتبا نجيب االله ت<strong>و</strong>صيه <strong>و</strong> تش<strong>و</strong>يق کرده باشند،‏اما در ميان حاکميت جديد ر<strong>و</strong>سيه بهرهبری يلتسين سياست حمايت نظامی <strong>و</strong> مالیاز يک د<strong>و</strong>لت جديد در کابل هيچگاه مدنظرقرار نداشت.‏د<strong>و</strong>لت ر<strong>و</strong>سيه به رهبری يلتسين زمانی بهارسال کمک های نظامی <strong>و</strong> غيرنظامی به1991701www.goftaman.<strong>com</strong>پايان داد کهد<strong>و</strong>لت نجيب االلهديگر نه از ت<strong>و</strong>انايی تدا<strong>و</strong>م اين کمک هابرخ<strong>و</strong>ردار ب<strong>و</strong>د <strong>و</strong>نه انگيزه ای برای د<strong>و</strong>اماين کمک ها داشت.‏ اتحادش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در در<strong>و</strong>نبحران عميق اقتصادی فر<strong>و</strong>پاشيده ب<strong>و</strong>د.‏ر<strong>و</strong>سيه در گرداب بی ثباتی اقتصادی <strong>و</strong>اجتماعی دست <strong>و</strong> پا ميزد.‏ ديگرامپرات<strong>و</strong>ری ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د نداشت تا برایحفظ امنيت مرزهای جن<strong>و</strong>بی اش ازنف<strong>و</strong>ذامريکا <strong>و</strong> امپرياليزم غرب د<strong>و</strong>لِتم<strong>و</strong>رد حمايت خ<strong>و</strong>د را در کابل با کمکنظامی بر سر قدرت نگهدارد.‏ انگيزهآيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژيکی مرده ب<strong>و</strong>د که حمايت از د<strong>و</strong>لتحزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق به عن<strong>و</strong>ان <strong>و</strong>ظيفه انترناسي<strong>و</strong>ناليستی حزب حاکم کم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یت<strong>و</strong>جيه ش<strong>و</strong>د.‏ يلتسين با شعاردشمنی با اينآيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژی <strong>و</strong>اردميدان شده ب<strong>و</strong>د.‏ا<strong>و</strong> درششم ن<strong>و</strong>مبر‎1991‎قبل ازفر<strong>و</strong>پاشی اتحادش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی فعاليت حزب کم<strong>و</strong>نيست را در خاکفدراتيف ر<strong>و</strong>سيه ممن<strong>و</strong>ع اعلان داشت <strong>و</strong> فرمانانحلال حزب مذک<strong>و</strong>ر را صادرکرد.‏رقابت <strong>و</strong>مخاصمت بادشمن امپرياليستی همتدا<strong>و</strong>م اين حمايت رات<strong>و</strong>جيه نميکرد.‏ زيرايلتسين <strong>و</strong>تيم ا<strong>و</strong> درکرسی قدرت به جایدشمنی دست <strong>و</strong> دامن امپرياليزم را گرفتهب<strong>و</strong>دند.‏ حاکمان جديد درر<strong>و</strong>سيه که در<strong>و</strong>اقع همان کم<strong>و</strong>نيستان پيشين ب<strong>و</strong>دند بادرماندگی خ<strong>و</strong>د را به دامن امپرياليزمانداخته ب<strong>و</strong>دند.‏ آنها درمانده <strong>و</strong>گرسنهب<strong>و</strong>دند.‏ حتا سه سال پيش که ق<strong>و</strong>ای خ<strong>و</strong>د رااز افغانستان خارج کردند ژنرال گر<strong>و</strong>م<strong>و</strong>فق<strong>و</strong>ماندان عم<strong>و</strong>می اين ق<strong>و</strong>ا به عن<strong>و</strong>انآخرين سرباز ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>قتی از ذخيره های702

www.goftaman.<strong>com</strong>ديد نم<strong>و</strong>د تأسفحيرتان باز<strong>و</strong> تعجب خ<strong>و</strong>د راپنهان نکردکه ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی خ<strong>و</strong>دشدر نيازمندی <strong>و</strong>درماندگی چگ<strong>و</strong>نه اين همهامکانات رابه د<strong>و</strong>لت افغانستان دادهاست:‏ ‏«انبار های به اين بزرگی رامنپيش ازاين هرگز نديده ب<strong>و</strong>دم.‏ درآخرينلحظات می خ<strong>و</strong>استم ببينم،‏ چه چيزهايی دراين انبارها انباشته شده اند.‏ شهر‏(حيرتان)‏ د<strong>و</strong> بخش تقسيم شده است.‏ نظامی<strong>و</strong>غيرنظامی.‏ هر چه دلتان می خ<strong>و</strong>اهد،‏ دراين جامی ت<strong>و</strong>انيد ببنيد.‏ از تراکت<strong>و</strong>رها،‏ماشين <strong>و</strong>آلات <strong>و</strong> سيمان گرفته تاشکر<strong>و</strong>آردکهبه صدهاهزار تن انبار شده ب<strong>و</strong>دند <strong>و</strong>ايندر حالی ب<strong>و</strong>د که کش<strong>و</strong>رما خ<strong>و</strong>دبه کمب<strong>و</strong>داين م<strong>و</strong>اد ر<strong>و</strong>بر<strong>و</strong> ب<strong>و</strong>د.»(‏‎105‎‏)‏برای حاکمان جديد ر<strong>و</strong>سيه به رهبریيلتسين مهم اين ب<strong>و</strong>دکه بار سنگين حمايتازد<strong>و</strong>لت نجيب االله را درکابل از شانه هایخ<strong>و</strong>د د<strong>و</strong>ر سازند.‏ آيا آنها اين بار را باپذيرش حاکميت ديگری همچنان حمل میکردند؟ درحالی که پس ازسق<strong>و</strong>ط حک<strong>و</strong>مت نجيباالله تا قدرت يابی تحريک اسلامی طالبانهيچ ش<strong>و</strong>اهدی ازحمل اين بار ت<strong>و</strong>سط مسک<strong>و</strong>حتا درمشارکت با پاريس <strong>و</strong> تهران در دفاعازحک<strong>و</strong>مت مجاهدين به رهبری برهان الدينربانی به ظه<strong>و</strong>ر نرسيد.‏حاکميت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong> نجيب االله درمسير فر<strong>و</strong>پاشی:‏<strong>و</strong>ق<strong>و</strong>ع تح<strong>و</strong>لات سريع سياسی درش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی پسازک<strong>و</strong>دتای نافرجام آگست نجيب االله <strong>و</strong>رهبران حاکميت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق(حزب<strong>و</strong>طن)‏ را در کابل غافلگير کرد.‏ تصميم1991703www.goftaman.<strong>com</strong>به قطع کاملد<strong>و</strong>لت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یسلاح برای کابل يک ماه پسکه در ت<strong>و</strong>افقازک<strong>و</strong>دتا(سپتمبرباايالات متحده امريکا ص<strong>و</strong>رت گرفت،‏ براینجيب االله بسيارشگفت آ<strong>و</strong>ر <strong>و</strong> ناراحت کنندهب<strong>و</strong>د.‏ هرچند ش<strong>و</strong>اردنادزه <strong>و</strong>زيرخارجهش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی سالها پس از فر<strong>و</strong>پاشی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی امضایم<strong>و</strong>افقت نامه ژن<strong>و</strong> را خيانت در برابرنجيباالله خ<strong>و</strong>اند،‏ اما به نظرمی رسيد که تص<strong>و</strong>ير<strong>و</strong>اقعی خيانت پس ازت<strong>و</strong>افق سپتمبر‎1991‎دربرابر چشمان نجيب االله مجسم شده باشد.‏رئيس اکادمی ديپل<strong>و</strong>ماسی <strong>و</strong>زارت خارجهر<strong>و</strong>سيه نيز از چنين خيانتی دربرابر نجيباالله <strong>و</strong>حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق سخن می گ<strong>و</strong>يد:‏ما <strong>و</strong> امريکايی ها از رساندن اسلحه بهطرف های در گيرخ<strong>و</strong>د داری کرديم.‏ اما ازآن س<strong>و</strong> پاکستان <strong>و</strong>ايران به دادن <strong>و</strong>رساندناسلحه به مجاهدين ادامه دادند <strong>و</strong>نجيب االلهکه عملا تنها يک منبع تأمين اسلحه داشت<strong>و</strong> آن ش<strong>و</strong><strong>و</strong>ری ب<strong>و</strong>د،‏ تنها ماند <strong>و</strong>به بن بسترسيد.‏ <strong>و</strong>بعد ازسه ماه کابل سق<strong>و</strong>ط کرد.‏اما جنگ خاتمه نيافت.‏ ما با دست هایخ<strong>و</strong>د قايق افغانستان را به دست م<strong>و</strong>ج هاسپرديم.‏ مابه هزاران انسان خيانتکرديم.‏ به آنهايی که زندگی شان به خاطررابطه با مابه خطر جدی ر<strong>و</strong>بر<strong>و</strong> می شد.‏در اين م<strong>و</strong>رد در آن زمان هيچ کس نمیانديشيد.»(‏‎106‎‏)‏يکی ازژنرالان مشا<strong>و</strong>رش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی درم<strong>و</strong>رد اثراتت<strong>و</strong>افق قطع اسلحه بر<strong>و</strong>ی افکار <strong>و</strong> ذهنيِتنجيب االله <strong>و</strong>د<strong>و</strong>لت ا<strong>و</strong>می ن<strong>و</strong>يسد:‏ ‏«اين اعلاميه<strong>و</strong>اکنش بس منفی رژيم کابل را برانگيختکه اين گام رابه عن<strong>و</strong>ان خيانت <strong>و</strong>آغاز»(1991704

www.goftaman.<strong>com</strong>ارزيابیسرنگ<strong>و</strong>نی خ<strong>و</strong>دميکرد.‏ در اين رابطه دررسانه هایگر<strong>و</strong>هی افغانستان مدارکیبا"آناليز"رخدادها درافغانستان درد<strong>و</strong>ره انقلاب"اپريل"(‏‎1978‎‏)‏ تا بازگشتسپاهيان ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ازافغانستان پديدارگرديد.‏ در اين اناليز تکيه <strong>و</strong>يژه برنقش آزمندانه اتحادش<strong>و</strong><strong>و</strong>ری <strong>و</strong>رهبران آندردامن زدن به جنگ برادرکشی <strong>و</strong>‏"تراژيدی افغانستان"‏ می گرديد.‏ اتحادش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به نام ‏"تجا<strong>و</strong>زگر"خ<strong>و</strong>انده شد کهکليه م<strong>و</strong>ازين حق<strong>و</strong>ق بين الد<strong>و</strong>ل را برایدستيابی اهداف ژئ<strong>و</strong>پ<strong>و</strong>لتيک خ<strong>و</strong>د زيرپاگذاشته ب<strong>و</strong>د.‏ ‏"هدف اينگ<strong>و</strong>نه اظهاراتهنگامه سازی ب<strong>و</strong>د که رشد ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ستيزیرا(دررهبری کش<strong>و</strong>رگسترش يافته ب<strong>و</strong>د)،‏ درميان احزاب مختلف سياسی،‏ سازمانها <strong>و</strong>مردم دامن ميزد.»(‏‎107‎‏)‏عصبانيت <strong>و</strong> <strong>و</strong>اکنش منفی نجيب االله در برابراعلاميه ت<strong>و</strong>قف سلاح ناشی از <strong>و</strong>ضعييت متغيرسياسی در داخل ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ب<strong>و</strong>د.‏ ا<strong>و</strong> خطر رابه خ<strong>و</strong>بی تشخيص ميداد که ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به سرعتبس<strong>و</strong>ی فر<strong>و</strong>پاشی مير<strong>و</strong>د <strong>و</strong> در فردای سق<strong>و</strong>طش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>ز<strong>و</strong>ال حاکميت حزب کم<strong>و</strong>نيست ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یا<strong>و</strong> <strong>و</strong> حاکميت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق ازا<strong>و</strong>لين <strong>و</strong> آخرين تکيه گاه خارجی محر<strong>و</strong>م میش<strong>و</strong>ند.‏ نتيجه اين محر<strong>و</strong>ميت که بد<strong>و</strong>ن ترديدشامل ت<strong>و</strong>قف کامل تمام کمک های نظامی <strong>و</strong>غيرنظامی می شد،‏ ر<strong>و</strong>شن ب<strong>و</strong>د.‏ نتيجه ایکه بيان آنرا می ت<strong>و</strong>ان در مقاله ای يکیاز ه<strong>و</strong>اداران نجيب االله که هر چند در پاسخبه مخالفان در<strong>و</strong>ن حزبی خ<strong>و</strong>يش نگاشته است،‏چنين خ<strong>و</strong>اند:‏ ‏«<strong>و</strong>اقعيت اين است که د<strong>و</strong>لت705www.goftaman.<strong>com</strong>س<strong>و</strong>زن تا کفنآنزمان ازاز طرف اتحاد ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی تم<strong>و</strong>يل می گرديد،‏ <strong>و</strong>کار اساسی حک<strong>و</strong>مت <strong>و</strong> صدراعظم تقسيم همانکفن <strong>و</strong> س<strong>و</strong>زن ب<strong>و</strong>د،‏ زيرا در کش<strong>و</strong>ر جنگجريان داشت نه صنعتی به مفه<strong>و</strong>م <strong>و</strong>اقعی<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د داشت <strong>و</strong> نه زراعتی،‏ در اين ص<strong>و</strong>رتم<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>ديت صدراعظم نير<strong>و</strong>مند مانند کشتمند<strong>و</strong> يا مرح<strong>و</strong>م خالقيار معي<strong>و</strong>ب برای تقسيمکردن آن خيرات يکی ب<strong>و</strong>د،‏ ت<strong>و</strong>قف خيراتميت<strong>و</strong>انست عامل فر<strong>و</strong>پاشی گردد <strong>و</strong>لی نهتقسيم کننده آن»(‏‎108‎‏)‏به هر حدی که ر<strong>و</strong>زهای بيشتری ازک<strong>و</strong>دتاینافرجام آگست سپری می شد،‏ صدایش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ستيزی نجيب االله هم بلندتر میگرديد.‏ بد<strong>و</strong>ن ترديد ا<strong>و</strong>می خ<strong>و</strong>است تا پايههای اجتماعی خ<strong>و</strong>د را در داخل <strong>و</strong> درميانمردم افغانستان تق<strong>و</strong>يت نمايد <strong>و</strong>ت<strong>و</strong>جه کش<strong>و</strong>رهای غربی <strong>و</strong>جامعه بين المللی را در حمايتازد<strong>و</strong>لت خ<strong>و</strong>د کسب کند؛ خ<strong>و</strong>استی که هر گزبرآ<strong>و</strong>رده نشد.‏ر<strong>و</strong>يهمرفته د<strong>و</strong>لت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق ياحزب <strong>و</strong>طن به رهبری نجيب االله پس از ناکامیک<strong>و</strong>دتای آگست‎1991‎در مسک<strong>و</strong> <strong>و</strong>ارد بحرانفر<strong>و</strong>پاشی گرديد.‏ اگر تاقبل از ک<strong>و</strong>دتایمذک<strong>و</strong>رجناح ها <strong>و</strong>فراکسي<strong>و</strong>نهای حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق درگير منازعه قدرت برسر رهبری حزب <strong>و</strong>حاکميت ب<strong>و</strong>دند،‏ پس از آناين درگيری جايش رابه نااميدی <strong>و</strong>شکستداد.‏ ديگر،‏ جناح ها <strong>و</strong>فراکسي<strong>و</strong>نها در فکررسيدن به قدرت <strong>و</strong> د<strong>و</strong>ام قدرت نب<strong>و</strong>دند کهانقلاب ث<strong>و</strong>ر <strong>و</strong>دست آ<strong>و</strong>ردهايش حفظ ش<strong>و</strong>د.‏ چ<strong>و</strong>نآيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژی <strong>و</strong>ارزش های حزبی که انگيزهحض<strong>و</strong>ر <strong>و</strong> رقابت آنها را در عرصه مبارزات7061991

www.goftaman.<strong>com</strong><strong>و</strong>اجتماعیسياسیمسير حفظ قدرت <strong>و</strong>کسب قدرتمنجمله در بی ارزش شدهرنگ باخته <strong>و</strong> تشکيل ميداد اتحاد ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی يگانه منبع خارجیب<strong>و</strong>د.‏ <strong>و</strong>حاکميت حزب بس<strong>و</strong>یاقتدار حمايت از کهاين درحالی ب<strong>و</strong>د ناب<strong>و</strong>دی می رفت.‏ اعضای حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق ازهمان آغاززمان دسترسی به قدرت <strong>و</strong>شکل گيری حزب تا لحظات ز<strong>و</strong>ال قدرت به حاکميت اجباری <strong>و</strong>برحاکم آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژيک نظام محت<strong>و</strong>م برهمه‏(مارکسيزم-لنينيزم)‏ اتحادش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی کش<strong>و</strong>رهای جهان اعتقادداشتند؛ج<strong>و</strong>امع <strong>و</strong> شکست اين آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژی <strong>و</strong>اکن<strong>و</strong>ن شاهد اما ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ب<strong>و</strong>دند.‏فر<strong>و</strong>پاشی حاکميت آن در فر<strong>و</strong>پاشی حاکميت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق ياحزب <strong>و</strong>طن به عن<strong>و</strong>ان تبعات فر<strong>و</strong>پاشی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یبرای هريک ازرهبران حزبی <strong>و</strong>فراکس<strong>و</strong>نهایقطعی شده ب<strong>و</strong>د.‏حزب مذک<strong>و</strong>ر سايرحاکميت حزبی <strong>و</strong> حزب <strong>و</strong> نجيب االله رهبر فراکسي<strong>و</strong>نهای مختلف حزب که ازرهبران <strong>و</strong> ک<strong>و</strong>دتایمدت ها قبل به خص<strong>و</strong>ص پس از <strong>و</strong>حزبی ازم<strong>و</strong>اضع شهن<strong>و</strong>ازتنی ناکام آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژيک بس<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>ابستگی <strong>و</strong>تمايلات ق<strong>و</strong>می<strong>و</strong>زبانی لغزيده ب<strong>و</strong>دند،‏ پس ازک<strong>و</strong>دتای ناسياست حزبی <strong>و</strong>آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژيکفرجام مسک<strong>و</strong>از کارتبازی با بريدند <strong>و</strong>به شدت <strong>و</strong>ارد خ<strong>و</strong>د اين <strong>و</strong>ضعييت بیق<strong>و</strong>می <strong>و</strong>زبانی شدند.‏ در<strong>و</strong>ن جناح ها <strong>و</strong>در اعتمادی <strong>و</strong>خص<strong>و</strong>مت را شاخه های حزب بسيارعميق <strong>و</strong>گسترده ساخت.‏در<strong>و</strong>ناصلی در که ظاهراًمنازعه درحالی جناح پرچم ميان نجيب االله <strong>و</strong>ببرک کارمل <strong>و</strong>ب<strong>و</strong>د،‏ اماپری ها به دستهه<strong>و</strong>اداران آنها <strong>و</strong>گر<strong>و</strong>ه های مختلفی تقسيم شده ب<strong>و</strong>دند.‏ها 707www.goftaman.<strong>com</strong>هایازپری بسياریپشت<strong>و</strong>ن،‏ خلقی های حفيظ االله امين <strong>و</strong>بخشی ازدر<strong>و</strong>نتنی در خلقی های که پس ازک<strong>و</strong>دتای حک<strong>و</strong>مت نجيب االله باقی مانده ب<strong>و</strong>دند ازشدند.‏می شمرده االله نجيب ه<strong>و</strong>اداران اطرافيانکارمل،‏ ببرک جانبداران فريداحمد<strong>و</strong>همراهان نجم الدين کا<strong>و</strong>يانی <strong>و</strong> سلطان علیمزدک،‏ پری های ه<strong>و</strong>ادار اطرافياناز معد<strong>و</strong>دی شمار کشتمند،‏ ک<strong>و</strong>چک ديگر<strong>و</strong> ظه<strong>و</strong>ررزمج<strong>و</strong> <strong>و</strong>دسته های خ<strong>و</strong>رد رامیپرچم جناح مختلف فراکسي<strong>و</strong>نهای کدام دربازی های سياسیکه هر ساختند سلايق جداگانه ب<strong>و</strong>دند.‏دارای علايق <strong>و</strong> طرفداران ببرک کارمل درداخل جناح پرچمکه ازس<strong>و</strong>ی برادرش محم<strong>و</strong>دبريالی رهبری میه<strong>و</strong>ای دسترسی به قدرت بادر هن<strong>و</strong>ز شد حاکميتحزب <strong>و</strong> رهبری ببرک کارمل در اعاده سالد<strong>و</strong> حتا بريالی تا حزبی ب<strong>و</strong>دند.‏ که کابل درجنگ گر<strong>و</strong>ه های مختلفديگر بقايای حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقمجاهدين <strong>و</strong> <strong>و</strong> اقتدارت<strong>و</strong>هم احيای حض<strong>و</strong>ر رفت،‏ در فر<strong>و</strong> حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق به رهبریازدست رفته نير<strong>و</strong>هایپناه در کارمل ببرک داخلعبدالرشيدد<strong>و</strong>ستم <strong>و</strong>ژنرالان حزبی در حالید<strong>و</strong>لت مجاهدين باقی ماند.‏ اين در که بخشی ازجناح پرچم به رهبریب<strong>و</strong>د فريداحمدمزدک <strong>و</strong>نجم الدين کا<strong>و</strong>يانی که ازدر<strong>و</strong> کارمل چندان خ<strong>و</strong>شش شان نمی آمد کارمل برا<strong>و</strong>ايل منازعه ميان نجيب االله <strong>و</strong> گرفته ب<strong>و</strong>دندسر رهبری جانب نجيب االله را <strong>و</strong>امکاناتتسليمی قدرت اکن<strong>و</strong>ن درصدد مسع<strong>و</strong>ددر<strong>و</strong>نی حزب <strong>و</strong>د<strong>و</strong>لت به احمدشاه <strong>و</strong>نير<strong>و</strong>های مجاهدين جمعيت اسلامی ب<strong>و</strong>دند.‏708

www.goftaman.<strong>com</strong><strong>و</strong>ضعييت حاکمدرچنينبرحزب <strong>و</strong>د<strong>و</strong>لت،‏ نجيب االله باتمام ه<strong>و</strong>ادارانشدر هرد<strong>و</strong>جناح پرچم <strong>و</strong> خلق در صدد آن ب<strong>و</strong>دتا ازنير<strong>و</strong>مندی نير<strong>و</strong>های غيرپشت<strong>و</strong>ندرداخل حزب <strong>و</strong>حاکميت که پس از ک<strong>و</strong>دتایشهن<strong>و</strong>ازتنی گستردگی بيشتر يافته ب<strong>و</strong>دبکاهد.‏ رقيبان <strong>و</strong> مخالفان ا<strong>و</strong> دردسته ها<strong>و</strong>فراکسي<strong>و</strong>نهای ديگر حزب در صدد آن ب<strong>و</strong>دندتا ازتضعيف اين نير<strong>و</strong>ها جل<strong>و</strong>گيری کنند.‏عمده ترين نير<strong>و</strong>ی ق<strong>و</strong>می <strong>و</strong>مليشه غيرپشت<strong>و</strong>ن در داخل د<strong>و</strong>لت عبدالرشيد د<strong>و</strong>ستمب<strong>و</strong>د.‏ افز<strong>و</strong>ن بر اين،‏ افسران بسياری ازپری های تاجک در فرماندهی قطعاتنظامی <strong>و</strong>امنيتی قرار داشت.‏ اما براینجيب االله که بقای حاکميت ا<strong>و</strong> پس از خر<strong>و</strong>جق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> به <strong>و</strong>يژه پس از ک<strong>و</strong>دتایشهن<strong>و</strong>از تنی به اين نير<strong>و</strong>ها <strong>و</strong>ابسته شدهب<strong>و</strong>د راندن نير<strong>و</strong>های مذک<strong>و</strong>ر از عرصه قدرتآسان به نظر نمی رسيد.‏ اقدامات ا<strong>و</strong>در<strong>و</strong>لايات شمال <strong>و</strong> شمال شرق در جابجايیافسران پشت<strong>و</strong>ن <strong>و</strong> ه<strong>و</strong>ادار به ا<strong>و</strong> چندانم<strong>و</strong>ٔفقيت آميز نب<strong>و</strong>د.‏ اين امر به همان حدرقيبان <strong>و</strong>مخالفان غيرپشت<strong>و</strong>ن ا<strong>و</strong> را درداخل حزب <strong>و</strong>نير<strong>و</strong>های مسلح د<strong>و</strong>لت نگران <strong>و</strong>آماده ساخت.‏ اگر ديدگاه ها <strong>و</strong> فعاليتهای مخالفان <strong>و</strong> رقيبان حزبی نجيب االله دردر<strong>و</strong>ن حزب <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لت در مخالفت با ا<strong>و</strong> ت<strong>و</strong>طئهعليه رهبری حزب <strong>و</strong>حاکميت پنداشته می شد،‏تصاميم <strong>و</strong>اقدامات <strong>و</strong>ی دربرکناری <strong>و</strong> تع<strong>و</strong>يضرقبا <strong>و</strong>مخالفان <strong>و</strong>ی ازپست های نظامی <strong>و</strong>غيرنظامی ت<strong>و</strong>طئه رهبر حزب <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لت در جهتايجاد حاکميت انحصاری <strong>و</strong> خ<strong>و</strong>دکامه تلقیمی گرديد.‏ تلقيات طرف های مختلف رقيب709www.goftaman.<strong>com</strong><strong>و</strong>عملکردنياتاز مشتعل ساخت <strong>و</strong>فضای سياسی را يکديگر دررا تفاهم <strong>و</strong>اعتماد هرگ<strong>و</strong>نه زمينه نخستين جرقه هایبين برد.‏ از ميان آنها سرپيچی ژنرالحيرتان با اين اشتعال از حيرتانهفتاد م<strong>و</strong>ٔمن ق<strong>و</strong>ماندان ل<strong>و</strong>ای(تيپ)‏ ژنرال مذک<strong>و</strong>رفرمان نجيب االله آغاز شد.‏ از سه تنبا جن<strong>و</strong>ری جدي در ژنرالان پري غير پشت<strong>و</strong>ن شمالاز ديگر فرقهق<strong>و</strong>ماندان نظيمی جمعه ‏(ژنرال ژنرال هلال ق<strong>و</strong>ماندان مفرزهدهدادی،‏ ق<strong>و</strong>امندان پ<strong>و</strong>ليسه<strong>و</strong>ای <strong>و</strong>ژنرال احمديار رافرمان برکناري <strong>و</strong>احضارخ<strong>و</strong>د <strong>و</strong>لايت بلخ)‏ به جای آنهابه کابل دريافت داشتند.‏ ژنرالان <strong>و</strong>افسران پشت<strong>و</strong>ن تعين گرديدند.‏<strong>و</strong>داري کرد رفتن به پايتخت خ<strong>و</strong>د م<strong>و</strong>ٔمن از نجيببرابر در مقا<strong>و</strong>مت را بيرق مخالفت <strong>و</strong> س<strong>و</strong>یاين مخالفت از در ا<strong>و</strong> االله برافراشت.‏ حزبدر<strong>و</strong>ن در االله نجيب مخالف رهبران در<strong>و</strong>ن جناحدم<strong>و</strong>کراتيک خلق به خص<strong>و</strong>ص در پرچم حزب م<strong>و</strong>ردتش<strong>و</strong>يق <strong>و</strong>حمايت قرارگرفت.‏ميان نير<strong>و</strong>ش<strong>و</strong>رش <strong>و</strong>مخالفت در سپس دامنه منص<strong>و</strong>رسيد د<strong>و</strong>ستم <strong>و</strong> های عبدالرشيد حمايت احمدشاهبا <strong>و</strong> نادری کشانده شد هایتنظيم فرماندهان ساير مسع<strong>و</strong>د<strong>و</strong> نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>رشی د<strong>و</strong>لت،‏ ز<strong>و</strong>ال <strong>و</strong>مجاهدين از حزب<strong>و</strong> االله نجيب حاکميت فر<strong>و</strong>پاشی مزارشريف آغازگرديد.‏دم<strong>و</strong>کراتيک خلق از (199271015)137025آمادگی به استعفا:‏نجيب االله که در ط<strong>و</strong>ل پنج سال پرسش هرخبرنگاری را درم<strong>و</strong>رد کنار رفتن خ<strong>و</strong>د ازرهبری د<strong>و</strong>لت بااين گفته که"نه <strong>و</strong>قت کنار

www.goftaman.<strong>com</strong>زمانهابلکهرفتن کنارآمدن نير<strong>و</strong>ها است"،‏ پاسخ ميداد،‏ باهژدهم مارچدر پذيرش طرح ملل متحد اينتن به استعفاء داد.‏ ‏(‏‎28‎ح<strong>و</strong>ت‎1370‎‏)‏ جن<strong>و</strong>ریدر طرح ازس<strong>و</strong>ی سرمنشی ملل متحد اعلان شده ب<strong>و</strong>د.‏آمادگی نجيب االله بهانگيزه های مسلماً‏ رياست د<strong>و</strong>لت باديدگاهکناره گيری از ه<strong>و</strong>اداران ا<strong>و</strong>های متفا<strong>و</strong>ت بررسی می ش<strong>و</strong>د.‏ منافعقربانی <strong>و</strong>ی درجهت تأمين صلح <strong>و</strong> از کرسیتا شد که حاضر سخن می گ<strong>و</strong>يند کش<strong>و</strong>ر ترک کند.‏به نفع صلح درکش<strong>و</strong>ر را اقتدار که آمادگی نجيب االله به استعفانهدرحالی به بازگشت صلح <strong>و</strong>ثبات نيانجاميد،‏تنها ريشه دربلکه انگيزه های استعفای ا<strong>و</strong> ناگزيری های بسياری داشت.‏پير<strong>و</strong>زی سياستاستعفای نجيب االله ناشی از که <strong>و</strong>ی به نفع اينمصالحه ملی نب<strong>و</strong>د پرداختهسياست به ترک کرسی اقتدار م<strong>و</strong>ضع قدرت نيزاستعفای <strong>و</strong>ی از باشد.‏ زيرا ا<strong>و</strong> زمانی به استعفاص<strong>و</strong>رت نگرفت.‏ که ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به عن<strong>و</strong>ان يگانه حامیشد حاضر هرگ<strong>و</strong>نهاز <strong>و</strong> بير<strong>و</strong>نی د<strong>و</strong>لت <strong>و</strong>ی فر<strong>و</strong>پاشيد نظامی مسک<strong>و</strong> محر<strong>و</strong>مغير کمک نظامی <strong>و</strong> داخل حزب <strong>و</strong>حاکميتا<strong>و</strong> در اقتدار گرديد.‏ مزارشريف <strong>و</strong>پاشيده ب<strong>و</strong>د.‏ حزبی نيز کنتر<strong>و</strong>ل د<strong>و</strong>لت<strong>و</strong>لايات شمال از بسياری از بسياری ازاعضای ش<strong>و</strong>رایخارج شده ب<strong>و</strong>د.‏ داشتند.‏قرار اجرايی حزب عليه ا<strong>و</strong> قطعاتنير<strong>و</strong>ها <strong>و</strong> بر فرمان ا<strong>و</strong> <strong>و</strong> دست<strong>و</strong>ر ميان نزديکدر مسلح د<strong>و</strong>لت حتا درکابل <strong>و</strong> ترين قطعات نظامی م<strong>و</strong>رداعتمادش بص<strong>و</strong>رتدسترا از خ<strong>و</strong>د نف<strong>و</strong>ذ <strong>و</strong> فزاينده تأثير 1992277111992www.goftaman.<strong>com</strong>هااين بر افز<strong>و</strong>نميداد.‏ جهت ايجاددر ميکانيزم طرح ملل متحد صلحمتضمن <strong>و</strong> بيطرف اداره يک بينندرافغانستان عملی به نظرنمی رسيد.‏ مللسازمان سرمنشی فرستاده سي<strong>و</strong>ان يکايجاد صدد برمبنای اين طرح در مللاما اداره انتقالی <strong>و</strong>بيطرف ب<strong>و</strong>د.‏ صلحهيچ نير<strong>و</strong>ی امنيتی پاسدار متحد درنظررا بيطرف اداره اين <strong>و</strong>حامی علی رغم آنکه نجيب االلهنگرفته ب<strong>و</strong>د.‏ کردتايک نير<strong>و</strong>یبينن سي<strong>و</strong>ان تقاضا خ<strong>و</strong>داز برایملل متحد صلح نفری پاسدار هزار ش<strong>و</strong>د،‏اعزام کابل به قدرت انتقال غيرعملیمشکل <strong>و</strong> امابينن سي<strong>و</strong>ان اين را خ<strong>و</strong>اند.‏نير<strong>و</strong>ینب<strong>و</strong>د يکی ازنکات قابل پرسش در اين ب<strong>و</strong>دکه آيااعضایصلح ملل متحد ش<strong>و</strong>رای انتقالی بد<strong>و</strong>ن چنين نير<strong>و</strong>ی بيطرفباتقاضای سي<strong>و</strong>ان بهتا حاضرمی شدند کابل بيايند <strong>و</strong>درحفاظت نير<strong>و</strong>های نظامی <strong>و</strong>امنيتی د<strong>و</strong>لت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق ادارهکش<strong>و</strong>ر را بدست بگيرند؟مشکلات اينعلی رغم اين همه م<strong>و</strong>انع <strong>و</strong> بهپرسش مطرح می ش<strong>و</strong>دکه نجيب االله چراحاضر پاسخ اين پرسش دراظهاراتاستعفاشد؟ مام<strong>و</strong>رانيکی از فليپ کار<strong>و</strong>ينارشدملل متحددر افغانستان که عض<strong>و</strong>هيئاتنجيب االلهسازمان ملل غرض انتقال قدرت از به ر<strong>و</strong>شنی بيانبه اداره انتقالی ب<strong>و</strong>د <strong>و</strong>ارد‏«تصميم سرمنشی درم<strong>و</strong>رد می ش<strong>و</strong>د:‏ بالای نجيب االله به استعفا،‏ساختن فشار خ<strong>و</strong>است تمام بازيگران عمده درناشی از متقاعد<strong>و</strong>به خاطر افغانستان ب<strong>و</strong>د.‏ نبرد Phillip Corwin712

www.goftaman.<strong>com</strong>استعفا،‏ساختن نجيب بهراتضمين ميکرد.‏صيانت ا<strong>و</strong> سرمنشی بايد اينکه به نجيبدرغيرآن راهی نداشت جز ‏"سرت رابه اين ريسمان دارميگفت لطفاً‏ باپر<strong>و</strong>سه صلح به پيشما تا بگذار <strong>و</strong>تضمين مصئ<strong>و</strong>نيت نجيب ايجاب میبر<strong>و</strong>يم.‏ خر<strong>و</strong>ج محف<strong>و</strong>ظ ا<strong>و</strong>را ازملل متحد تا نم<strong>و</strong>د يک طعمه <strong>و</strong>تا افغانستان تأمين ميکرد غنيمت جنگی بدست جانشين خ<strong>و</strong>دنش<strong>و</strong>د.»(‏‎109‎‏)‏س<strong>و</strong>ی سرمنشی مللکه نجيب االله از درحالی ازای تضمين صيانت <strong>و</strong>خر<strong>و</strong>ج محف<strong>و</strong>ظدر متحد گرديد،‏به استعفا افغانستان متقاعد از نشد؟کش<strong>و</strong>ر م<strong>و</strong>ٔفق به خر<strong>و</strong>ج از چرا ا<strong>و</strong> اما درتضمينچراسرمنشی سازمان ملل متحد اين سازمان در تطبيقمصئ<strong>و</strong>نيت نجيب االله <strong>و</strong> افغانستان ناکام ماند؟در پلان صلح خ<strong>و</strong>د چه طرفی درداخل د<strong>و</strong>لت <strong>و</strong>حزب حاکم <strong>و</strong>طنصلح ملل متحدب<strong>و</strong>د؟مسئ<strong>و</strong>ل ناکامی پر<strong>و</strong>سه <strong>و</strong>رقيبان يا <strong>و</strong>ه<strong>و</strong>ادارانش االله نجيب مخالفانش؟تلاش نافرجام نجيب االله درخر<strong>و</strong>ج از کش<strong>و</strong>ر:‏ه<strong>و</strong>اداران نجيب االله از ک<strong>و</strong>دتای در<strong>و</strong>نیرقيبان <strong>و</strong>مخالفان حزبی عليه <strong>و</strong>ی <strong>و</strong>درجهتناکامی پر<strong>و</strong>سه صلح ملل متحد سخن میگ<strong>و</strong>يند،‏ اما مخالفان نجيب االله ا<strong>و</strong> را متهمبه خيانت <strong>و</strong> فرار از ميدان رهبری حزب<strong>و</strong>حاکميت قبل از تشکيل اداره انتقالی<strong>و</strong>انتقال قدرت درکش<strong>و</strong>رمی کنند.‏ ژنرالمحمدنبی عظيمی از طرفدارن ببرک کارمل درجناح پرچم که جانبداران نجيب االله انگشتاتهام را به عن<strong>و</strong>ان گرداننده اصلی ک<strong>و</strong>دتاعليه آخرين رهبر حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق713www.goftaman.<strong>com</strong>درازبس<strong>و</strong>ی ا<strong>و</strong> <strong>و</strong>حاکميت حزبکه نجيب االله علیمی نمايند ادعا می کند حملرغم اطمينانی که بر<strong>و</strong>ز ژنرال آصفحض<strong>و</strong>ر با به ا<strong>و</strong> اپريل رئيس ستادمشترک ارتش <strong>و</strong>شماری ازدلا<strong>و</strong>ر کش<strong>و</strong>راز ژنرالان ديگردرعدم خر<strong>و</strong>ج خ<strong>و</strong>د داده ب<strong>و</strong>د،‏ نيمه شب به بهانه استقبال ازتلاش کردبينن سي<strong>و</strong>ان نماينده ملل متحد <strong>و</strong>ی میکش<strong>و</strong>رخارج ش<strong>و</strong>د.‏ مخفيانه از تا بيداری بهنمی کرديم که در ن<strong>و</strong>يسد:«با<strong>و</strong>ر يک رئيسچنين حقيقت تلخی م<strong>و</strong>اجه ش<strong>و</strong>يم.‏ جمه<strong>و</strong>ر،‏ يک رهبرحزب،‏ يک ق<strong>و</strong>ماندان اعلینمیصاف <strong>و</strong>ساده حقيقت را ارد<strong>و</strong>(ارتش)،‏ پذيرايی ازدرپی فريب ماب<strong>و</strong>د.‏ گفت <strong>و</strong> مبدل،‏ بد<strong>و</strong>نم<strong>و</strong>تر نصف شب با سي<strong>و</strong>ان در تشريفات معم<strong>و</strong>ل ت<strong>و</strong>سط يک رئيسمحافظ <strong>و</strong> ب<strong>و</strong>دممکن ب<strong>و</strong>د؟ آيااين فرار جمه<strong>و</strong>ر،‏ آيا خيانت؟ چه نامی ميت<strong>و</strong>انستيم به آنيا ت<strong>و</strong>أممفتضحانه گريزمخفيانه،‏ بدهيم؟ نيرنگ به قيمت گ<strong>و</strong>ل زدن <strong>و</strong>باخدعه <strong>و</strong> بد<strong>و</strong>نفريب دادن بهترين رفقای خ<strong>و</strong>يش.‏ کردن يک حزب،‏ يک د<strong>و</strong>لت <strong>و</strong>يکسرن<strong>و</strong>شت رها اين همان شخصی نب<strong>و</strong>دکه می گفت <strong>و</strong>طنملت.‏ ياکفن؟»(‏‎110‎‏)‏ش<strong>و</strong>رای مرکزی حزبفقيرمحمد<strong>و</strong>دان عض<strong>و</strong> اما نجيب االلهپری های ه<strong>و</strong>ادار از <strong>و</strong>طن <strong>و</strong> رفتن بس<strong>و</strong>ی فر<strong>و</strong>دگاهدر عزيمت <strong>و</strong>ی را ازرفتن <strong>و</strong>ی در آن شب به<strong>و</strong> تکذيب می کند به<strong>و</strong>زارت امنيت د<strong>و</strong>لتی سخن می گ<strong>و</strong>يد.‏ مسير راهادعای <strong>و</strong>دان <strong>و</strong>قتی نجيب االله در میملی ر<strong>و</strong>بر<strong>و</strong> به ممانعت نير<strong>و</strong>های گارد ملل متحدبه دفتر تا تصميم می گيرد ش<strong>و</strong>د آنجا تعقيباز انکشاف ا<strong>و</strong>ضاع را <strong>و</strong> بر<strong>و</strong>د 13)137125714(1992

www.goftaman.<strong>com</strong>می ن<strong>و</strong>يسد:‏نمايد.‏ <strong>و</strong>دان‏«محمد اسحاق ت<strong>و</strong>خی دستيار رئيس جمه<strong>و</strong>ر بعداز آن بنا بر هدايت تيلف<strong>و</strong>نی رئيس جمه<strong>و</strong>راز منزل خ<strong>و</strong>يش به دفتر سازمان ملل متحدآمده با ا<strong>و</strong> ملحق می ش<strong>و</strong>د.‏ نجيب االله بعداز <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>د به دفترملل متحد ذريعه تيلف<strong>و</strong>ندفتر مذک<strong>و</strong>ر با نماينده خاص سرمنشیسازمان ملل در ام<strong>و</strong>ر افغانستان آقایبينن سي<strong>و</strong>ان که در آن <strong>و</strong>قت در اسلام آبادب<strong>و</strong>د تماس می گيرد.‏ انکشاف جديد <strong>و</strong> مسئلهپناهنده شدن خ<strong>و</strong>يش به دفتر نمايندگیسازمان ملل را برايش اطلاع ميدهد.‏ بيننسي<strong>و</strong>ان به د<strong>و</strong>کت<strong>و</strong>ر نجيب االله اطمينان ميدهدکه ساعت يک بجه شب به ميدان ه<strong>و</strong>ايی کابلخ<strong>و</strong>اهد رسيد،‏ مگر ق<strong>و</strong>ت های د<strong>و</strong>ستم <strong>و</strong>ش<strong>و</strong>راینظارکه کنتر<strong>و</strong>ل ميدان ه<strong>و</strong>ايی رابدستداشتند طياره بينن سي<strong>و</strong>ان رابعدازنشستمحاصره نم<strong>و</strong>ده به ا<strong>و</strong>اجازه پايين شدنازطياره رانمی دهند.»(‏‎111‎‏)‏مام<strong>و</strong>ر ارشد<strong>و</strong>لی فليپ کار<strong>و</strong>ينملل متحد که در آن شب ‏(‏‎26‎حمل‎1371‎‏)‏ بانجيب االله ب<strong>و</strong>د برخلاف ادعای فقيرمحمد<strong>و</strong>داناز رفتن نجيب االله بس<strong>و</strong>ی فر<strong>و</strong>دگاه غرض خر<strong>و</strong>جاز افغانستان صحبت می کند.‏ کار<strong>و</strong>ين میگ<strong>و</strong>يد که در آن شب من را ‏"ع<strong>و</strong>نی ب<strong>و</strong>تسالیBotsali" Avni معا<strong>و</strong>ن بينن سي<strong>و</strong>ان باخ<strong>و</strong>د بهاقامتگاه نجيب االله ‏(قصر نمبر يک درمح<strong>و</strong>طهارگ کابل)برد<strong>و</strong>درآنجا باژنرال ت<strong>و</strong>خی رئيسدفتر<strong>و</strong>ی بر سر بيانيه استعفای رئيسجمه<strong>و</strong>رکارکردند.‏ سپس باع<strong>و</strong>نی،‏ دانکارمنداداری ملل متحد،‏افسر دنمارکی ملل‏"پيترباير"‏متحد در سه م<strong>و</strong>تر مرب<strong>و</strong>ط به دفتر مللPhillip Corwinک<strong>و</strong>يرکیQuirke DanPeter Beier715www.goftaman.<strong>com</strong>االله،‏ برادرش،‏نجيببا متحد نفر می شدند بس<strong>و</strong>ی فر<strong>و</strong>دگاهت<strong>و</strong>خی که همه <strong>و</strong>ی می ن<strong>و</strong>يسد«بينن باطيارهکابل رفتيم.‏ درميدان ه<strong>و</strong>ايی نشسته <strong>و</strong> در ملل متحد منمی کشيد.‏ را ما داخل طياره انتظار ‎15‎نفرکه باخ<strong>و</strong>د ‏(ميکردم)‏ می کنم فکر پلانآ<strong>و</strong>رده است.‏ اعضای ش<strong>و</strong>رای بيطرف را ا<strong>و</strong>لی اين ب<strong>و</strong>دکه ا<strong>و</strong>آنهارادرهمين طيارهباخ<strong>و</strong>دبکابلپر<strong>و</strong>ازميکند نجيب ايکه انتقال قدرت دستبا اين کار بيا<strong>و</strong>رد.‏ هنگاميکه بهبه دست ص<strong>و</strong>رت می گيرد.‏ آخری رسيديم ت<strong>و</strong>قف‏(محل بازرسی)‏ پ<strong>و</strong>سته اجازهرا سربازان محافظ ما داده شديم.‏ نام شب راکه با آن ازندادند.‏ عب<strong>و</strong>ر باطل شد...‏چندين پ<strong>و</strong>سته گذشتيم دفعتاً‏ 7169(112)«در اين ترديدی نب<strong>و</strong>دکه نجيب االله در آن شبحمل‎1371‎برابربا ‎16‎اپريل‎1992‎‏)‏ تصميمبه خر<strong>و</strong>ج ازکابل گرفته ب<strong>و</strong>د تا ه<strong>و</strong>اپيمایملل متحد از فر<strong>و</strong>دگاه خ<strong>و</strong>اجه ر<strong>و</strong>اش پر<strong>و</strong>ازکند.‏ امانکته م<strong>و</strong>رد پرسش اين است کهآيا نجيب االله ت<strong>و</strong>افق خ<strong>و</strong>د با ملل متحد راکه در ازای استعفا،‏ خر<strong>و</strong>ج محف<strong>و</strong>ظ ا<strong>و</strong> ازافغانستان تضمين شده ب<strong>و</strong>د با ساير رهبرانحزب <strong>و</strong>حک<strong>و</strong>مت <strong>و</strong>حتا با نزديکترين افراد خ<strong>و</strong>ددر ميان گذاشته ب<strong>و</strong>د؟ <strong>و</strong>آيا ا<strong>و</strong> زمان اينخر<strong>و</strong>ج را از قبل با رهبران حزبی <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لتیفيصله کرده ب<strong>و</strong>د؟ سازمان ملل چه زمانیرابرای خر<strong>و</strong>ج نجيب االله از کابل مشخص کردهب<strong>و</strong>د؟ قبل از انتقال قدرت ياپس ازآن؟پاسخ پرسش های بالا را ه<strong>و</strong>اداران <strong>و</strong>مخالفان حزبی نجيب االله <strong>و</strong>حتا مام<strong>و</strong>رين مللمتحد بگ<strong>و</strong>نه متفا<strong>و</strong>ت <strong>و</strong>متناقض ارائه کرده26)

www.goftaman.<strong>com</strong>سي<strong>و</strong>ان يک ر<strong>و</strong>زاند.‏ بيننپس از پناهندگی نجيب االله به دفترنمايندگیسازمان ملل اپريل که درسفارتترکيه درکابل صحبت ميکرد گفت که دربين تمام گر<strong>و</strong>پ ها ت<strong>و</strong>افق نظر<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د داشتتا نجيب االله استعفا داده <strong>و</strong> از کش<strong>و</strong>ر خارجش<strong>و</strong>د،‏ اما فليپ کار<strong>و</strong>ين اظهار ميدارد کهمسئ<strong>و</strong>ل بخش‏"جيانی پيک<strong>و</strong>"‏افغانستان در دفترملل متحد درني<strong>و</strong>يارکمخالفت خ<strong>و</strong>د رابه چنين طرحی ابراز داشتهب<strong>و</strong>د:‏ ‏«ا<strong>و</strong>(جيان يپيک<strong>و</strong>)‏ در برابر تصميمملل متحد دربير<strong>و</strong>ن کشيدن نجيب از کش<strong>و</strong>رتا آن زمانيکه يک حک<strong>و</strong>مت با اعتبار بهع<strong>و</strong>ض <strong>و</strong>ی ب<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د نيايد،‏ مخالف ب<strong>و</strong>د.‏ ا<strong>و</strong>مین<strong>و</strong>يسد دراثنای يک کن<strong>و</strong>انسي<strong>و</strong>ن از بيننپرسيدم اگر نجيب از کابل خارج ش<strong>و</strong>د چهکسی به ع<strong>و</strong>ض ا<strong>و</strong> قدرت را در دستخ<strong>و</strong>اهدگرفت؟ پيک<strong>و</strong> ادعامی کند اگر بينننجيب را از کش<strong>و</strong>ر بجای ديگر اعزام کردهنت<strong>و</strong>اند ‏"راه گريز ندارد".‏ بينن خ<strong>و</strong>دشاز اين صحبت انکارمی کند که گاهیاتفاق افتيده باشد.»(‏‎113‎‏)‏دراعلاميه آمادگی رئيس جمه<strong>و</strong>ر به انتقالقدرت که در هژدهم مارچ از س<strong>و</strong>ی نجيب االلهدر حض<strong>و</strong>ر بينن سي<strong>و</strong>ان بيان شد از خر<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>ی قبل از تشکيل اداره انتقالی <strong>و</strong>تح<strong>و</strong>يلدهی قدرت صحبت نشده ب<strong>و</strong>د.‏ در مص<strong>و</strong>بات<strong>و</strong>اعلاميه های هيئات اجرايی ش<strong>و</strong>رای مرکزیحزب <strong>و</strong>طن،‏ <strong>و</strong>زيران <strong>و</strong> ژنرالان ارشد ق<strong>و</strong>ایمسلح،‏ ستره محکمه يا دادگاه عالی،‏سارن<strong>و</strong>الی <strong>و</strong>يا دادستان کل <strong>و</strong> رهبراناحزاب سياسی که در حمايت از اعلاميهرئيس جمه<strong>و</strong>ر انتشار يافت نيز از خر<strong>و</strong>ج(1992GianniPicco71717)www.goftaman.<strong>com</strong>ازانتقالنجيب االله قبلتمام اعضایازس<strong>و</strong>ی ديگر قدرت سخنی نب<strong>و</strong>د.‏ رهبری جناح های مختلف حزب حاکم پس ازسازمان مللپناهندگی نجيب االله به دفتر برنامهکه ا<strong>و</strong> نجيب االله رامتهم کردند حتاآنهامخفی داشته ب<strong>و</strong>د.‏ از را خر<strong>و</strong>ج خ<strong>و</strong>د ه<strong>و</strong>اداران نجيب االله درسليمان لايق از سياسیهمان دفتر ش<strong>و</strong>رای مرکزی حزب <strong>و</strong>طن يا آخرين اجلاسحزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق که در پناهندگی نجيب االله بهرهبران حزب پس از دفترنمايندگی سازمان ملل رهبری م<strong>و</strong>ٔقت حزبمتهمدر اجلاس بد<strong>و</strong>ش گرفت،‏ نجيب االله را را رهبرانبه ترک <strong>و</strong>طن بد<strong>و</strong>ن اطلاع حزب <strong>و</strong> اين اجلاس به بينندر ا<strong>و</strong> د<strong>و</strong>لت کرد.‏ ‏«چيزيکه شب گذشته حينيکهسي<strong>و</strong>ان گفت:‏ بهازکش<strong>و</strong>ر ا<strong>و</strong>(نجيب االله)را می خ<strong>و</strong>استيد تأسفخارج انتقال دهيد،‏ اتفاق افتيد که ا<strong>و</strong>ت<strong>و</strong>انست ملل متحدمخص<strong>و</strong>صاً‏ آ<strong>و</strong>رب<strong>و</strong>د.‏ عملی راکه نجيب االله انجامشامل سازد.‏ را نيمه شبدر کش<strong>و</strong>ر را داد تاماننديک دزد نه باا<strong>و</strong> زيرا ترک گ<strong>و</strong>يد،‏ تأسف آ<strong>و</strong>راست.‏ د<strong>و</strong>لت مش<strong>و</strong>ره کرد.»(‏‎114‎‏)‏نه با حزب <strong>و</strong> پناهندگی به دفتر سازمان ملل:‏نجيب االله باهمراهانش <strong>و</strong>مام<strong>و</strong>ران ملل متحدبه دفترنمايندگی اين سازمان در کابلبرگشت.‏ ا<strong>و</strong> هن<strong>و</strong>ز اميد<strong>و</strong>ار ب<strong>و</strong>د تا زمينهخر<strong>و</strong>جش از کابل ت<strong>و</strong>سط نماينده سرمنشی مللمتحدمساعدش<strong>و</strong>د.‏ نجيب االله که پس از خر<strong>و</strong>جق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی تلاش بی حاصل کردتا غربی هابه خص<strong>و</strong>ص ايالات متحده امريکا گ<strong>و</strong>ش خ<strong>و</strong>درابه شنيدن فريادهای ا<strong>و</strong> درم<strong>و</strong>ردخطرافراطگرايان اسلامی بازنگهدارند718

www.goftaman.<strong>com</strong>زا<strong>و</strong>يه به ا<strong>و</strong>ايناز <strong>و</strong> آن آخرين شب ز<strong>و</strong>الدر ت<strong>و</strong>جه نمايند،‏ ايناميدانه در نا حاکميت خ<strong>و</strong>يش نيز به فليپ کار<strong>و</strong>ينا<strong>و</strong> ت<strong>و</strong>هم به سرميبرد.‏ ديگرکارمند امريکايی سازمان ملل بار کار<strong>و</strong>ين میبه اين خطرانگشت گذاشت.‏ ‏(نيمه شبن<strong>و</strong>يسد:«ما بانجيب <strong>و</strong>ژنرال ت<strong>و</strong>خی بينن نشسته ايم.‏دفترکار در ‎27‎حمل ملاحظهشما نجيب ر<strong>و</strong> به من کرده می گ<strong>و</strong>يد:‏ افراطی اندمی کنيد؟ اينان همان عناصر اين<strong>و</strong> گفته ب<strong>و</strong>دم.‏ که در م<strong>و</strong>ردشان بشما به حيثرا ‏[نجيب خ<strong>و</strong>د کاراست.‏ آغاز هن<strong>و</strong>ز يک فرد معتدل بين رژيم کهنه في<strong>و</strong>دالی<strong>و</strong>ف<strong>و</strong>ندامنتليستهای مدرن ميشمارد.]»(‏‎115‎‏)‏‏"اينان"‏اما شايد کار<strong>و</strong>ن نمی فهميد که نه آن عناصر افراطی م<strong>و</strong>رد اشاره نجيبمليشهبلکه اسلامی)‏ االله،(بنيادگراهای های د<strong>و</strong>لت <strong>و</strong> حزب تحت رهبری ا<strong>و</strong> اند کهس<strong>و</strong>یمقابل آنان از برای جنگدن در م<strong>و</strong>ص<strong>و</strong>ف <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ايجاد <strong>و</strong>تق<strong>و</strong>يت شدهب<strong>و</strong>دند.‏نبیس<strong>و</strong>ی ژنرال محمد بينن سي<strong>و</strong>ان از عظيمی <strong>و</strong>ژنرالان مخالف نجيب االله که درفر<strong>و</strong>دگاه کابل ت<strong>و</strong>سط نير<strong>و</strong>های د<strong>و</strong>ستم دربه دفترششده ب<strong>و</strong>د محص<strong>و</strong>ر داخل ه<strong>و</strong>اپيما بلافاصله به تلاش هایا<strong>و</strong> انتقال يافت.‏ برای خر<strong>و</strong>جتازمينه را کرد آغاز خ<strong>و</strong>د به خارج ازملل متحد دفتر نجيب االله از سفارت خانهبه يکی از يا افغانستان <strong>و</strong> ا<strong>و</strong>نخستکابل مساعد کند.‏ های خارجی در کابلسفارت پاکستان در ارشد به کارمند رهبراناز ا<strong>و</strong>خ<strong>و</strong>است تا تماس گرفت <strong>و</strong> به تشکيل ش<strong>و</strong>رای عاجلپشا<strong>و</strong>ر مجاهدين در 719(1371www.goftaman.<strong>com</strong>درع<strong>و</strong>ض خر<strong>و</strong>ج<strong>و</strong> م<strong>و</strong>ٔقت نظامیمصئ<strong>و</strong>ن نجيب االله قانع ساخته ش<strong>و</strong>ند <strong>و</strong> سپسش<strong>و</strong>رای بيطرف قدرت را از ش<strong>و</strong>رای نظامیتح<strong>و</strong>يل بگيرد.‏ <strong>و</strong>قتی اين طرح غير عملی بهنظر رسيد،‏ بينن سي<strong>و</strong>ان از سفارت هندخ<strong>و</strong>است تابه نجيب االله پناه سياسی اعطاکند.‏ اين تقاضا م<strong>و</strong>رد قب<strong>و</strong>ل دهلی ن<strong>و</strong>قرارنگرفت.‏ سپس بينن سي<strong>و</strong>ان در<strong>و</strong>ازه هایسفارت ديگر را درکابل تک تک کرد تا ازآنها بخ<strong>و</strong>اهد به نجيب االله پناهندگی بدهند.‏بينن سي<strong>و</strong>ان اغلباً‏ اين تلاش ها را بد<strong>و</strong>نآنکه نجيب االله را در جريان بگذارد انجامميداد.‏ زيرا ا<strong>و</strong> دفتر ملل متحدرا برایاقامت نجيب االله امن تلقی نميکرد <strong>و</strong> حض<strong>و</strong>رم<strong>و</strong>ص<strong>و</strong>ف را انگيزه حمله بر دفتر ملل متحدمی پنداشت.‏ ا<strong>و</strong> اين نگرانی رابه ‏"جيانیپيک<strong>و</strong>"‏ مسئ<strong>و</strong>ل بخش افغانستان در ني<strong>و</strong>يارکانتقال داد <strong>و</strong> حض<strong>و</strong>ر نجيب االله را در دفتر بمساعتی ناميد <strong>و</strong> مخالفان مسلح ا<strong>و</strong> را قصابکه هر زمانی امکان هج<strong>و</strong>م شان متص<strong>و</strong>راست.‏ از ميان سفارت های ايران<strong>و</strong>پاکستان که بينن سي<strong>و</strong>ان به آنها تماسگرفت سفارت پاکستان حاضر شد تا به نجيباالله پناه بدهد اما <strong>و</strong>قتی سي<strong>و</strong>ان اينم<strong>و</strong>ض<strong>و</strong>ع را بانجيب االله در حض<strong>و</strong>ر ديپل<strong>و</strong>ماتهای پاکستانی <strong>و</strong>ايرانی که به دفتر ا<strong>و</strong>آمده ب<strong>و</strong>دند مطرح کرد،‏ نجيب االله آنرانپذيرفت.‏ فليپ کار<strong>و</strong>ين از مام<strong>و</strong>رين مللمتحد ميگ<strong>و</strong>يد که نجيب االله در اين نشست بااحساسات صحبت کرد <strong>و</strong>گفت:‏ ‏«من بهپاکستان نمير<strong>و</strong>م!‏ اين راه حل نيست.‏ منترجيح ميدهم درهمين مح<strong>و</strong>طه ملل متحد باقیبمانم.‏ ج<strong>و</strong>ابگ<strong>و</strong>،‏ پلان صلح ملل متحد <strong>و</strong>720

www.goftaman.<strong>com</strong>است که بز<strong>و</strong>دیش<strong>و</strong>رای بيطرفممکن بحيث ارگان انتقالی،‏ قدرت را تسليمخ<strong>و</strong>اهد شد.‏ نجيب هنگاميکه صحبت ميکرد،‏انگشتان خ<strong>و</strong>د را بس<strong>و</strong>ی بينن <strong>و</strong>نمايندگانايران <strong>و</strong>پاکستان نشانه ميگرفت.‏ آنها رادر نقض <strong>و</strong>عده هايشان <strong>و</strong> دامن زدن بهمناقشات اتنيکی در داخل افغانستانمتهم می ساخت.»(‏‎116‎‏)‏حتا تلاش بينين سي<strong>و</strong>ان برای قانع ساختنش<strong>و</strong>رای مرکزی حزب <strong>و</strong>طن يا حزب دم<strong>و</strong>کراتيکخلق برای بير<strong>و</strong>ن کشيدن نجيب االله از کابلدر هفدهم اپريل‎1992‎ ‏(‏‎28‎حمل‎1371‎‏)بی ثمرب<strong>و</strong>د.‏ سليمان لايق که حزب را سر پرستیميکرد تقاضای سي<strong>و</strong>ان را در اجلاس ش<strong>و</strong>رایمرکزی حزب مبنی برخر<strong>و</strong>ج مصئ<strong>و</strong>ن نجيب االلهاز کابل نپذيرفت.‏ هرچند که ا<strong>و</strong> نمیت<strong>و</strong>انست نقشی در اين م<strong>و</strong>رد ايفا کند.‏مراجعه بينن سي<strong>و</strong>ان به عبدال<strong>و</strong>کيل <strong>و</strong>زيرخارجه درحک<strong>و</strong>مت نجيب االله درهمراهی باديپل<strong>و</strong>ماتهای ر<strong>و</strong>سيه <strong>و</strong>هند نيز در<strong>و</strong>ازهخر<strong>و</strong>ج نجيب االله را از کابل نگش<strong>و</strong>د.‏ <strong>و</strong>کيلبه سي<strong>و</strong>ان گفت:‏ ‏«آيا ملل متحد علاقمندآسايش صرف يکنفر است؟ آيا نبايد ت<strong>و</strong>جهرابه تمام اعضای حک<strong>و</strong>مت <strong>و</strong> برای همه کش<strong>و</strong>رمعط<strong>و</strong>ف کرد؟ هرکس بايد از ک<strong>و</strong>شش های مللمتحدنفع ببرد.‏ هيچکس در ساير افغانستانانتظار اين عمل را نداشت.‏ هيچگاهیدرگذشته درتاريخ افغانستان چنيناتفاقی نيافتيده يک رئيس جمه<strong>و</strong>ر بد<strong>و</strong>ناندکترين مش<strong>و</strong>ره می گريزد.‏ چرا با حک<strong>و</strong>مت<strong>و</strong> ق<strong>و</strong>ای مسلح مش<strong>و</strong>ره نکرد؟»(‏‎117‎‏)‏بينن سي<strong>و</strong>ان تا‎23‎اپريل ‎1992‎در افغانستانباقی ماند <strong>و</strong> علی رغم تلاش های بسيار از721www.goftaman.<strong>com</strong>بااحمدشاهمذاکرهجمله چاريکارشهر در مسع<strong>و</strong>د شريفدرشهرمزار <strong>و</strong>باعبدالرشيدد<strong>و</strong>ستم کابلت<strong>و</strong>فيقی دربير<strong>و</strong>ن بردن نجيب االله از نيافت.‏سق<strong>و</strong>ط حاکميت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق:‏باپناه بردن نجيب االله رهبرحزب دم<strong>و</strong>کراتيکخلق <strong>و</strong>حاکميت اين حزب به دفتر نمايندگیملل متحد در کابل حاکميت اين حزبفر<strong>و</strong>پاشيد.‏ امانمايش فر<strong>و</strong>پاشی حاکميت حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق ياحزب <strong>و</strong>طن <strong>و</strong> پناهندگینجيب االله رهبر اين حزب <strong>و</strong>حاکميت به دفترسازمان ملل بص<strong>و</strong>رت آنی <strong>و</strong>يک شبه به <strong>و</strong>ق<strong>و</strong>عنپي<strong>و</strong>ست.‏ بخش اصلی ع<strong>و</strong>امل <strong>و</strong> زمينه هایدر<strong>و</strong>ن حزبی اين نمايش از همان آغازحاکميت حزب با کشمکش ها <strong>و</strong>ت<strong>و</strong>طئه هایرهبران حزب <strong>و</strong>فراکسي<strong>و</strong>نهای مختلف آن آغازيافته ب<strong>و</strong>دکه آخرين پرده آن درپناهندگی آخرين رهبر حزب به دفترسازمانملل <strong>و</strong>سپس با جسد حلق آ<strong>و</strong>يزشده ا<strong>و</strong>درچهار راهی آريانا تبل<strong>و</strong>ر يافت.‏اعلاميه نجيب االله از آمادگی به استعفا <strong>و</strong>انتقال قدرت مبتنی برپلان سازمان ملل <strong>و</strong>سايراعلاميه ها از س<strong>و</strong>ی نهاد های مختلفحزبی <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لتی درحمايت ازآن درحالیانتشار يافت که تمام اين نهادها<strong>و</strong>مراکزقدرت نه درت<strong>و</strong>افق <strong>و</strong>همس<strong>و</strong>يی بلکهدرمخالفت <strong>و</strong>خص<strong>و</strong>مت به سر می بردند <strong>و</strong>مشغ<strong>و</strong>ل ت<strong>و</strong>طئه دربرابرهم ب<strong>و</strong>دند.‏<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د فضای خص<strong>و</strong>مت <strong>و</strong>منازعه فزاينده دردر<strong>و</strong>ن حزب حاکم <strong>و</strong>طن از يکطرف راه رابرای تطبيق پر<strong>و</strong>سه صلح ملل متحد<strong>و</strong> تشکيل722

www.goftaman.<strong>com</strong>انتقالی کهادارههيچ ميکانيزم ر<strong>و</strong>شن <strong>و</strong>تضمين شده ای درآنبه نظرنمی رسد،‏ می بست <strong>و</strong> ازس<strong>و</strong>ی ديگرعدمصداقت رهبران حزب حاکم را درتعهد بهاين پر<strong>و</strong>سه منعکس می ساخت.‏اگرمخالفان نجيب االله در در<strong>و</strong>ن حزب حاکمعليه <strong>و</strong>ی دست به ک<strong>و</strong>دتا زدند <strong>و</strong>پر<strong>و</strong>سه صلحملل متحدراناکام ساختند،‏ نقش نجيب االلهدراين ک<strong>و</strong>دتا <strong>و</strong>ناکامی چه ب<strong>و</strong>د؟ اگر نجيباالله به انتقال قدرت <strong>و</strong>تطبيق پر<strong>و</strong>سه صلحملل متحدمی انديشيد<strong>و</strong> به اين پلانپابندی <strong>و</strong>صداقت داشت،‏ اقدامات ا<strong>و</strong> درتع<strong>و</strong>يض <strong>و</strong>تصفيه مسئ<strong>و</strong>لين نهادها <strong>و</strong> قطعاتنظامی <strong>و</strong> امنيتی د<strong>و</strong>لت برمبنای <strong>و</strong>ابستگیهای ق<strong>و</strong>می <strong>و</strong> زبانی که تنش <strong>و</strong>بی اعتمادیرا در در<strong>و</strong>ن حزب <strong>و</strong>حاکميت عميق <strong>و</strong>گستردهساخت چه نيات <strong>و</strong> اهدافی را منعکس می کرد؟نجيب االله درحالی حاضر به پذيرش طرح مللمتحد در ازای خر<strong>و</strong>ج محف<strong>و</strong>ظ خ<strong>و</strong>د ازافغانستان شدکه تمام پل های عقبی ا<strong>و</strong> درداخل حزب <strong>و</strong>حاکميت متزلزل <strong>و</strong> <strong>و</strong>يران شدهب<strong>و</strong>د.‏ صرف نظر از اينکه مسئ<strong>و</strong>ل اين<strong>و</strong>يرانی چه کسی <strong>و</strong>کدام جناح <strong>و</strong> فراکسي<strong>و</strong>ندرداخل حزب حاکم ب<strong>و</strong>د <strong>و</strong>کدام نير<strong>و</strong>ی خارجیدر آن دست داشت،‏ ا<strong>و</strong> درا<strong>و</strong>ج <strong>و</strong>گستردگی اين<strong>و</strong>يرانيهای در<strong>و</strong>ن حزب <strong>و</strong>حاکميت،‏ در مسندرهبری قرار داشت.‏ نجيب االله درچنين فضايیدرصدد آن شد تا از پر<strong>و</strong>سه صلح ملل متحد <strong>و</strong>پيش از تطبيق پر<strong>و</strong>سه درجهت بير<strong>و</strong>ن کشيدنسالم خ<strong>و</strong>د از معرکه استفاده کند.‏ اما ا<strong>و</strong>چنان در دام بازی های خ<strong>و</strong>د <strong>و</strong> بازيهایرقيبان <strong>و</strong> مخالفان در<strong>و</strong>ن حزبی خ<strong>و</strong>د گرفتارآمد که حتا در آخرين لحظات رهبری <strong>و</strong>723حاکميتشنزديک ترين نير<strong>و</strong>رابر<strong>و</strong>ی نجاتش بست.‏www.goftaman.<strong>com</strong>گاردملی ازهای <strong>و</strong>فادار به ا<strong>و</strong>راهع<strong>و</strong>امل سق<strong>و</strong>ط:‏برخی اعضای حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق هن<strong>و</strong>زحسرت آنرا بدل می پر<strong>و</strong>رانند که چراافغانستان پس از فر<strong>و</strong>پاشی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بهکي<strong>و</strong>بای فيدل کاستر<strong>و</strong> تبديل نشد؟ به با<strong>و</strong>رآنها اگر حزب دچار اختلاف نمی شد <strong>و</strong> اگرمقا<strong>و</strong>مت در برابر مجاهدين ادامه می يافت،‏حزب مذک<strong>و</strong>ر همچنان در مسند اقتدار باقی میماند.‏ آيا چنين چيزی ممکن ب<strong>و</strong>د؟ آياافغانستان می ت<strong>و</strong>انست به يک کي<strong>و</strong>بایآسيايی پس از فر<strong>و</strong>پاشی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در حاکميتحزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق مبدل ش<strong>و</strong>د؟ م<strong>و</strong>ٔلفههای اصلی اين فر<strong>و</strong>پاشی به کجا بر می گشت؟ضعف ها <strong>و</strong> محد<strong>و</strong>يت های نجيب االله که حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong>حاکميت حزب در د<strong>و</strong>رانرهبری ا<strong>و</strong> درهم شکست چه ب<strong>و</strong>د؟<strong>و</strong>...‏حسرت کي<strong>و</strong>با شدن افغانستان پس ازفر<strong>و</strong>پاشی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی که حزب دم<strong>و</strong>کرايتک خلقکماکان درمسنداقتدارحض<strong>و</strong>رميداشت،‏ حسرتبيجا<strong>و</strong>ت<strong>و</strong>همی مضحک است.‏ حتا اگر حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق از در<strong>و</strong>ن دچار تفرقه <strong>و</strong>اختلاف نمی شد،‏ فر<strong>و</strong>پاشی حاکميت حزبمذک<strong>و</strong>ريک امر محت<strong>و</strong>م ب<strong>و</strong>د.‏يکی از نکات قابل پرسش <strong>و</strong> بررسی درسق<strong>و</strong>طحاکميت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق به عاملنظامی بر ميگردد.‏ آيا حک<strong>و</strong>مت نجيب االله ازلحاظ نظامی سق<strong>و</strong>ط کرد؟ اين يک پرسشپيچيده <strong>و</strong>دش<strong>و</strong>اری است که نمی ت<strong>و</strong>ان پاسخآنرا تنها با آری يا نه ارائه کرد.‏724

www.goftaman.<strong>com</strong>دم<strong>و</strong>کراتيکد<strong>و</strong>لت حزبخلق به رهبری نجيب االله درسال دارایچهار صد هزار نير<strong>و</strong>ی مسلح ب<strong>و</strong>د.‏ از اينتعداد هزار آن مرب<strong>و</strong>ط به ارتش،‏هزار آن مرب<strong>و</strong>ط به پ<strong>و</strong>ليس <strong>و</strong>‎90‎ هزار مرب<strong>و</strong>طبه سازمان امنيتی د<strong>و</strong>لت ‏(خاديا<strong>و</strong>اد)‏ میشدکه گارد <strong>و</strong>يژه رياست جمه<strong>و</strong>ری نيز شاملآن ب<strong>و</strong>د.‏ اسلحه <strong>و</strong>تجهيزات اين نير<strong>و</strong>هاعبارت ب<strong>و</strong>د از:‏ ‎1568‎چين تانک،‏ چينماشين محارب<strong>و</strong>ی،‏ عراده ت<strong>و</strong>پ،‏فر<strong>و</strong>نده<strong>و</strong>اپيمای جنگی شامل ميک هایشکاری <strong>و</strong> بم افگن های س<strong>و</strong>‎22‎ <strong>و</strong> ده هافر<strong>و</strong>ندچرخبال جنگی <strong>و</strong>همچنان ه<strong>و</strong>اپيماهایترانسپ<strong>و</strong>رتی حمل <strong>و</strong> نقل نظامی.‏ ايننير<strong>و</strong>ها در ر<strong>و</strong>زهای سق<strong>و</strong>ط د<strong>و</strong>لتی که مسئ<strong>و</strong>لنگهداری آن ب<strong>و</strong>دند کماکان <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د داشتند.‏امااين نير<strong>و</strong>ها در سالها<strong>و</strong>ماه های که حزب<strong>و</strong> د<strong>و</strong>لتِ‏ م<strong>و</strong>رد حمايت آنها بس<strong>و</strong>ی ز<strong>و</strong>ال میرفت به د<strong>و</strong> مشکل لاينحل برخ<strong>و</strong>ردندکهآنهارااز انجام <strong>و</strong>ظايف شان دردفاعازحاکميت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق بازماند<strong>و</strong>مانند آن حزب <strong>و</strong>حاکميت متلاشی گرديدند.‏ازيکطرف آنها درتفرقه <strong>و</strong>خص<strong>و</strong>مت در<strong>و</strong>ن حزبیفر<strong>و</strong> رفتند <strong>و</strong> از س<strong>و</strong>ی ديگر ازکمک هایمتدا<strong>و</strong>م <strong>و</strong>لاينقطع اتحادش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی محر<strong>و</strong>م شدند.‏افز<strong>و</strong>ن بر اين،‏ بحران <strong>و</strong> ز<strong>و</strong>ال آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژیحزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق انگيزه جنگ را ازارتش حزبی <strong>و</strong> آيدل<strong>و</strong>ژيک در دفاع ازد<strong>و</strong>لتحزبی <strong>و</strong> آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژيک گرفت.‏تفرقه <strong>و</strong> خص<strong>و</strong>مت در در<strong>و</strong>ن حزب حاکمدم<strong>و</strong>کراتيک خلق بد<strong>و</strong>ن ترديد يکی ازع<strong>و</strong>امل فر<strong>و</strong>پاشی ب<strong>و</strong>د.‏ البته اين تفرقهبه ع<strong>و</strong>امل مختلف <strong>و</strong> عناصر مختلف در در<strong>و</strong>ن9312682819904880725220www.goftaman.<strong>com</strong>فراکسي<strong>و</strong>نهایجناح ها <strong>و</strong>متعدد حزب بر ميگشت.‏ اما يکی از ع<strong>و</strong>املتشديد اختلاف <strong>و</strong>خص<strong>و</strong>مت در در<strong>و</strong>ن حزب که بهفر<strong>و</strong>پاشی انجاميد رهبری نام<strong>و</strong>ٔفق نجيب االلهب<strong>و</strong>د.‏ صرف نظر ازهردليل <strong>و</strong>عاملی کهاسباب اين ناکامی را در رهبری م<strong>و</strong>ص<strong>و</strong>ففراهم کرد،‏ نجيب االله نت<strong>و</strong>انست <strong>و</strong>حدت<strong>و</strong>يکپارچگی حزب را تأمين کند.‏ درحالیکه خلقی هاعليه ا<strong>و</strong> به عن<strong>و</strong>ان اينکه ا<strong>و</strong>ازرهبران پری است سر به ش<strong>و</strong>رش برداشتند<strong>و</strong>به فرماندهی تنی دست به ک<strong>و</strong>دتازدند،‏اماا<strong>و</strong>به عن<strong>و</strong>ان يکی از رهبران پری هااعتمادجناح پرچم را نيزبدست نيا<strong>و</strong>رد.‏نجيب االله در <strong>و</strong>اقع هر د<strong>و</strong>جناح حزب راازدست داد <strong>و</strong>درداخل حزب خ<strong>و</strong>دش درگيرمخالفت های ژرف <strong>و</strong>گسترده شد.‏ حتا نير<strong>و</strong>هایرا که به نام گاردملی <strong>و</strong> از طريقسازمان جاس<strong>و</strong>سی د<strong>و</strong>لت يا <strong>و</strong>اد ايجاد کردبه ا<strong>و</strong> <strong>و</strong>فادارنماندند.‏ خلقی های باقیمانده پس ازک<strong>و</strong>دتای شهن<strong>و</strong>ازتنی چناندرمانده <strong>و</strong>ضعيف گرديده ب<strong>و</strong>دندکه درآخرين جلسه ش<strong>و</strong>رای مرکزی حزب <strong>و</strong>طن ياهمان بير<strong>و</strong>ی سياسی حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق‏(‏‎17‎اپريل رازمحمدپکتين <strong>و</strong>زير داخله<strong>و</strong>محمداسلم طنجار<strong>و</strong>زيردفاع از جناح خلق،‏اظهار داشتند که در دفاع از نجيب االلهکاری انجام داده نمی ت<strong>و</strong>انند.‏ پکتين گفت:‏‏«متأسفانه دگر جنرال عبدالعظيم زرمتیمعا<strong>و</strong>ن <strong>و</strong>زيرداخله <strong>و</strong> ق<strong>و</strong>ماندان عم<strong>و</strong>میدفاع از انقلاب در م<strong>و</strong>ضع دفاع از ک<strong>و</strong>دتاقرار گرفته <strong>و</strong>م<strong>و</strong>ص<strong>و</strong>ف در عين حال بهق<strong>و</strong>ماندانهای قطعات خ<strong>و</strong>د دست<strong>و</strong>ر داده تابا حزب <strong>و</strong>حدت <strong>و</strong>ش<strong>و</strong>رای نظار نيز همکاری726(1992

www.goftaman.<strong>com</strong>من اگر ت<strong>و</strong>انداشته باشند.‏نظامی ميداشتم رفيق محترم نجيب االله را ازدفتر ملل متحد خارج ميکردم.‏ ن<strong>و</strong>بت به<strong>و</strong>طنجار رسيد م<strong>و</strong>ص<strong>و</strong>ف در ارتباط به داکترنجيب االله سخنان پکتين را تکرار کرد ازخيانت ل<strong>و</strong>ی درستيز ‏(رئيس ستاد مشترکارتش)دلا<strong>و</strong>ر <strong>و</strong>فتاح ق<strong>و</strong>ماندان عم<strong>و</strong>می ق<strong>و</strong>ایه<strong>و</strong>ايی يادنم<strong>و</strong>ده <strong>و</strong>درپايان ازخ<strong>و</strong>د <strong>و</strong> همچنانازدکت<strong>و</strong>ر نجيب االله که شکار شيادان شده<strong>و</strong>قربانی اعتماد بی جای خ<strong>و</strong>دگرديدندبص<strong>و</strong>رت ملايم انتقاد کرد <strong>و</strong>علا<strong>و</strong>ه نم<strong>و</strong>دکهکدام امکانات نظامی چشم گيری که ت<strong>و</strong>انمقابله را باک<strong>و</strong>دتاچيان <strong>و</strong>تنظيم های هفتگانه داشته باشد در دست ندارد..»(‏‎118‎‏)‏نجيب االله درآخرين دقايق زندگی خ<strong>و</strong>د نيزقربانی کينه <strong>و</strong>خص<strong>و</strong>مت در<strong>و</strong>ن حزبی گرديد.‏هرچندکه ا<strong>و</strong>ظاهراًپس ازچهارسال پناهندگیدردفترسازمان ملل درکابل ازس<strong>و</strong>ی طالبانبه دارآ<strong>و</strong>يخته شد،‏ امابرخی ازتحليل گرانقتل ا<strong>و</strong>را به جناح خلق حزب ارتباطميدهند که ت<strong>و</strong>سط خلقی های نزديک بهشهن<strong>و</strong>ازتنی که درصف<strong>و</strong>ف طالبان ب<strong>و</strong>دند بهقتل رسيد.(‏‎119‎‏)‏اگر ريشه های اصلی ناکامی رهبری نجيباالله تنها در پي<strong>و</strong>ندبه <strong>و</strong>يژگيهای فردی ا<strong>و</strong>بررسی ش<strong>و</strong>دچه نکات منفی در <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د <strong>و</strong>یمانع م<strong>و</strong>ٔفقيت های اين زعامت گرديد؟<strong>و</strong>قتی چنين پرسشی را با يکی ازاعضایارشد جناح پرچم حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقدرميان گذاشتم،‏ ا<strong>و</strong>بی صداقتی،‏ چندگانگی<strong>و</strong>ابهام درسياست نجيب االله را عامل ناکامی<strong>و</strong>ی در رهبری حزب <strong>و</strong>حاکميت تلقی کرد.‏ا<strong>و</strong>گفت که نجيب االله سياست ر<strong>و</strong>شن نداشت <strong>و</strong>727www.goftaman.<strong>com</strong>را در پشتبسيار مسايلپرده <strong>و</strong> بد<strong>و</strong>ن مشارکت کسانی در داخل حزبپيش می برد که رهبری <strong>و</strong>اقتدار ا<strong>و</strong> مره<strong>و</strong>نحمايت آنها ب<strong>و</strong>د.‏ ا<strong>و</strong> در د<strong>و</strong>ران رهبری خ<strong>و</strong>ددر حزب سياست يکه تازی <strong>و</strong> شانتاژ داشت.‏ا<strong>و</strong> سياست ترساندن رادر پيش گرفته ب<strong>و</strong>د<strong>و</strong> تبليغ می کرد که اگر ا<strong>و</strong> نباشد همه بهگ<strong>و</strong>نه ای ضر به می خ<strong>و</strong>رند.‏ خلقی را ازپری می ترساند <strong>و</strong> پری را از خلقی <strong>و</strong>هرد<strong>و</strong> را ازمجاهدين.‏ بخش نجات را به خ<strong>و</strong>داختصاص ميداد <strong>و</strong>زدن <strong>و</strong>کشتن را به ديگرانمی سپرد.‏ از اين گذشته ا<strong>و</strong> پس از خر<strong>و</strong>جق<strong>و</strong>ای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی تدريجاً‏ سياست حزبی خ<strong>و</strong>د رارها کرد.‏ از يکس<strong>و</strong> به سياست ق<strong>و</strong>می ر<strong>و</strong>یآ<strong>و</strong>رد <strong>و</strong> از س<strong>و</strong>ی ديگر در صددآن شد تا بهسياست پير<strong>و</strong>زمند غرب راه پيدا کند.‏ اينانديشه <strong>و</strong>عملکرد ا<strong>و</strong> را به يک رهبر غيرقابل اعتماد در در<strong>و</strong>ن حزب بدل ساخت.‏‏"آنت<strong>و</strong>ني<strong>و</strong> جي<strong>و</strong>ست<strong>و</strong>زی"‏ ن<strong>و</strong>يسنده <strong>و</strong>پژ<strong>و</strong>هشگرانگليسی نيز به تغير شي<strong>و</strong>ه زعامت <strong>و</strong>مديريت درانديشه <strong>و</strong>عملکردنجيب االله اشارهمی کند که درصددآن شد تاخ<strong>و</strong>د دراينسياست نقش شاه <strong>و</strong>جنگ سالاران مليشه نقشرعايارا بازی کند.‏ اين ن<strong>و</strong>يسنده تلاشنجيب االله را برای ايجاد يک د<strong>و</strong>لت نير<strong>و</strong>مندبد<strong>و</strong>ر رئيس جمه<strong>و</strong>ر در <strong>و</strong>ضعييت متفرق <strong>و</strong>متناقض در<strong>و</strong>نی حزب حاکم نام<strong>و</strong>ٔفق میخ<strong>و</strong>اندکه به گسترش بحران فر<strong>و</strong>پاشی منتهیشد:‏ ‏«حرکت نجيب االله به س<strong>و</strong>ی ايجاد رژيمیکه قطعاً‏ بيشتر ازهمه مبتنی بر شخصيتشباشد،‏ جدا ازانگيزه های <strong>و</strong>اقعی اش،‏همچنين <strong>و</strong>اضحاً‏ تلاشی ب<strong>و</strong>د برای ر<strong>و</strong>يار<strong>و</strong>يیبا چنين <strong>و</strong>ضعيت متناقض.‏ آيا ا<strong>و</strong>می728

www.goftaman.<strong>com</strong>نهايت بهت<strong>و</strong>انست درم<strong>و</strong>ٔفقيت دست يابد؟ البته شي<strong>و</strong>ه کسبمشر<strong>و</strong>عيت از س<strong>و</strong>ی يک رهبر <strong>و</strong>گسترش آنم<strong>و</strong>ض<strong>و</strong>عی قابل بحث است.‏ باارزيابی<strong>و</strong>اقعيتهای تاريخی می ت<strong>و</strong>ان چنين استدلالکردکه اگر <strong>و</strong>ی می ت<strong>و</strong>انست پايه هاید<strong>و</strong>لتش راتق<strong>و</strong>يت کند <strong>و</strong> برای مدت بيشترید<strong>و</strong>ام می آ<strong>و</strong>رد،‏ به درجه ای از مشر<strong>و</strong>عيتدست می يافت.‏ قدرت در اغلب م<strong>و</strong>ارد اگرد<strong>و</strong>ام <strong>و</strong> پايداری پيدا کند،‏ خ<strong>و</strong>د سببمشر<strong>و</strong>عيت می ش<strong>و</strong>د.‏ نجيب االله به خ<strong>و</strong>بیدريافته ب<strong>و</strong>د که سياست در افغانستان نهباحمايت ت<strong>و</strong>ده های کارگری به سبک حک<strong>و</strong>متبلش<strong>و</strong>يک ها تحقق می يابد <strong>و</strong> نه با ت<strong>و</strong>سلبه شهر<strong>و</strong>ندان به سبک غربی،‏ بلکه بايدبه سراغ بزرگان <strong>و</strong>ريش سفيدان رفت <strong>و</strong>افغانستان هم ن<strong>و</strong>عی کش<strong>و</strong>ر في<strong>و</strong>دالی استکه در آن می ت<strong>و</strong>اند نقش شاه را بازیکند <strong>و</strong> جنگ سالاران مليشه ای نقشرعايارا.»(‏‎120‎‏)‏درحالی که تفرقه <strong>و</strong>خص<strong>و</strong>مت در<strong>و</strong>نی <strong>و</strong>فشاردشمنان بير<strong>و</strong>نی پايه های حاکميت حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق رابه شدت لرزان <strong>و</strong> آسيبپذير ساخته ب<strong>و</strong>د،‏ قطع کمک های اتحادش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به فر<strong>و</strong>ريزی اين پايه های لرزانانجاميد.‏ بقای حاکميت حزب دم<strong>و</strong>کراتيکخلق به د<strong>و</strong>ام کمک های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در تمامعرصه های حيات اين حاکميت <strong>و</strong>ابسته ب<strong>و</strong>د.‏تص<strong>و</strong>ر بقای اين حزب درکرسی اقتدار پسازفر<strong>و</strong>پاشی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی بد<strong>و</strong>ن دريافت کمک هایپيشين درعرصه نظامی <strong>و</strong>اقتصادی،‏ يک تص<strong>و</strong>رنا درست <strong>و</strong>غير<strong>و</strong>اقعی است.‏ نشانه هایفر<strong>و</strong>پاشی حاکميت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق پس729www.goftaman.<strong>com</strong>نافرجام آگستک<strong>و</strong>دتایاز ايندر نمايان ساخت.‏ را مسک<strong>و</strong>خ<strong>و</strong>د درصدده تنها االله نجيب د<strong>و</strong>لت سال ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی رام<strong>و</strong>ادس<strong>و</strong>ختی <strong>و</strong>عده داده شده از درصدده اين مسلماً‏ کرد.‏ دريافت م<strong>و</strong>ادس<strong>و</strong>ختی آن ماشين عظيم نظامی د<strong>و</strong>لتصدهزارنير<strong>و</strong>ی مسلح به حرکتراباچهار کهاين درحالی ب<strong>و</strong>د آ<strong>و</strong>رده نمی ت<strong>و</strong>انست.‏ ک<strong>و</strong>دتای آگست که نير<strong>و</strong>های ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یقبل از کيسهديگر افغانستان بير<strong>و</strong>ن رفتند از بر<strong>و</strong>ی حاکمان حزب دم<strong>و</strong>کراتيکسخا<strong>و</strong>ت مسک<strong>و</strong> بهک<strong>و</strong>دتا پس از نب<strong>و</strong>د.‏ کابل باز خلق در ب<strong>و</strong>ريسش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی فر<strong>و</strong>پاشی از پس <strong>و</strong>يژه پسکامل بست.‏ بط<strong>و</strong>ر يلتسين اين کيسه را حاکميتمسند که در حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق مندانهتنهاباکمک های بيدريغ <strong>و</strong>سخا<strong>و</strong>ت دشمنان خ<strong>و</strong>دنير<strong>و</strong>های مجاهدين <strong>و</strong> ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی با جهان حمايت میس<strong>و</strong>ی ده هاکش<strong>و</strong>ر که از می جنگيد،‏ آيامی ت<strong>و</strong>انست بد<strong>و</strong>نشدند اين جنگدر اين کمک ها نب<strong>و</strong>ِد ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>در حاکميت باقی<strong>و</strong>همچنان در به پير<strong>و</strong>زی برسد بماند ؟7301991پايان:‏آری!‏ فر<strong>و</strong>پاشی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>قطع کمک هاینظامی <strong>و</strong>اقتصادی اتحادش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به حاکميتحزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق نقطه پايان گذاشت.‏اما درآغاز اين پايان،‏ پيامد <strong>و</strong>دستآ<strong>و</strong>رد سالهای حاکميت مذب<strong>و</strong>ر برای جامعهافغانستان به عن<strong>و</strong>ان يک پرسش مطرح میش<strong>و</strong>د.‏ ک<strong>و</strong>دتای ث<strong>و</strong>ر <strong>و</strong>سالهای حاکميت حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق چه ارمغان <strong>و</strong> پيامدیداشت؟ فرآيند ک<strong>و</strong>دتا <strong>و</strong> عملکرد د<strong>و</strong>لت <strong>و</strong>

www.goftaman.<strong>com</strong>حزب در تح<strong>و</strong>لاتد<strong>و</strong>لتمدارانعرصه های مختلف حيات سياسی <strong>و</strong> اجتماعیمردم افغانستان چه ب<strong>و</strong>د؟ ک<strong>و</strong>دتای ث<strong>و</strong>ر <strong>و</strong>حاکميت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق افغانستانبر<strong>و</strong>ی حزب مذک<strong>و</strong>ر به عن<strong>و</strong>ان جريان چپدم<strong>و</strong>کراتيک چه تأثيراتی بجا گذاشت؟ درسها <strong>و</strong>تجارب ک<strong>و</strong>دتا<strong>و</strong>حاکميت حزب دم<strong>و</strong>کراتيکخلق در پر<strong>و</strong>سه سياسی آتيه <strong>و</strong>عملکرد گر<strong>و</strong>هها<strong>و</strong>فعالان عرصه سياست افغانستان چگ<strong>و</strong>نهارزيابی می ش<strong>و</strong>د؟حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق افغانستان بزرگترين<strong>و</strong> متشکل ترين جريان ر<strong>و</strong>شنفکری چپدم<strong>و</strong>کراتيک درنيمه د<strong>و</strong>م سده بيستم محس<strong>و</strong>بمی ش<strong>و</strong>د.‏ اين حزب باشعار عدالت خ<strong>و</strong>اهی <strong>و</strong>پيشرفت <strong>و</strong>دفاع از حق<strong>و</strong>ق زحمتکشان جامعهپا به ميدان مبارزه گذاشت <strong>و</strong>با اينشعارقدرت سياسی را بدست گرفت.‏ شماراعضای اصلی <strong>و</strong> نامزد حزب ‏(اعضایآخرين سالآزمايشی)در سالحاکميت براساس منابع رسمی به‎155000‎ نفرمی رسيد.‏ صرف نظر از اينکه اين آمارتا چه حد بص<strong>و</strong>رت مبالغه آميز ارائه شدهباشد،‏ اعضای حزب مذک<strong>و</strong>ر در سالهایحاکميت حزب به ده ها هزار تن بالغ میگرديد.‏ حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق درسالهایحاکميت خ<strong>و</strong>يش از کمک های هنگفت ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یدر تمام عرصه های نظامی <strong>و</strong>غير نظامیبرخ<strong>و</strong>ردار ب<strong>و</strong>د.‏ ميزان اين کمک ها ازس<strong>و</strong>یش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی برای يک حزب چپ دم<strong>و</strong>کراتيکدرکرسی اقتدار به حدی غيرقابل تص<strong>و</strong>رگسترده <strong>و</strong>بزرگ ب<strong>و</strong>د.‏ شايد در تاريخ جنبشهای چپ در افغانستان ديگر چنين فرصتیپيش نيايد که يک حزب سياسی چپ،(1370)1991731www.goftaman.<strong>com</strong>درکرسیدم<strong>و</strong>کراتيکحمايت يک ابرقدرتاين چنين م<strong>و</strong>رد اقتدار زمينه های بقاتا بگيرد قرار زمان خ<strong>و</strong>د جامعهدر حاکميت خ<strong>و</strong>يش را <strong>و</strong>استحکام اهداف دم<strong>و</strong>کراتيک خ<strong>و</strong>د<strong>و</strong> تق<strong>و</strong>يت کند حاکميت حزب دم<strong>و</strong>کراتيکاما راتحقق بخشد.‏ خلق علی رغم اين همه کمک های بزرگباقيمت گزافی<strong>و</strong> خارجی د<strong>و</strong>ام نيا<strong>و</strong>رد <strong>و</strong>قتی بهای اين فر<strong>و</strong>پاشی تنهافر<strong>و</strong>پاشيد.‏ برسربقایانسانی تلفات زا<strong>و</strong>يه از گيرد،‏ سنگينیت<strong>و</strong>جه قرار حاکميت م<strong>و</strong>رد ‏«بين سالهایمی ش<strong>و</strong>د:‏ آشکارتر اين بها هفتادجمعاً‏ تا تاايننير<strong>و</strong>ی د<strong>و</strong>لتی کشته شدند.‏ هزار سالدر را نفر ميزان تلفات هفت هزار حزباعضای تلفات ميداد.‏ نشان دم<strong>و</strong>کراتيک خلق درسالهای حاکميت نيز<strong>و</strong>به هزاران نفر می رسيد.‏بالاب<strong>و</strong>د بسيار خارج ازحزب <strong>و</strong>نير<strong>و</strong>های د<strong>و</strong>لتی <strong>و</strong>تلفات در نتيجهدرميان مردم بيشتر ازآن ب<strong>و</strong>د.‏ ا<strong>و</strong>اخر‎1987‎تحقيقی که در بدست آمده از نف<strong>و</strong>سنشان ميدهدکهتکميل گرديد درصدمعي<strong>و</strong>ب <strong>و</strong>تقريباً‏افغانستان کشته،‏ ‎1978‎به اينفيصدمجم<strong>و</strong>ع نف<strong>و</strong>س ازک<strong>و</strong>دتای پاکستان <strong>و</strong>ايران آ<strong>و</strong>اره گرديدهطرف در قصبات اهالی ملکی<strong>و</strong> بمباران قراء اند.‏ ازحال فرار <strong>و</strong>کار<strong>و</strong>ان های مهاجرين در نخستين <strong>و</strong>عمده ترين عاملدرصد کش<strong>و</strong>ر آن <strong>و</strong>لیپس از تلفات محس<strong>و</strong>ب می ش<strong>و</strong>د.‏ آتش سلاح هایبيشترين تلفات جانی را گل<strong>و</strong>له باران سلاح هایفيصد،‏ خفيفه فيصدماين <strong>و</strong> درصد ثقيله <strong>و</strong>ت<strong>و</strong>پ د<strong>و</strong>ران<strong>و</strong>سعت جنگ که در ببارمی آ<strong>و</strong>رد.‏ 9 فيصد3(13673،17321358)1219883346197933

www.goftaman.<strong>com</strong>برژنف نسبتًازمامداریمحد<strong>و</strong>د ب<strong>و</strong>د،‏ نفرفی هزار،‏ درد<strong>و</strong>رانحکمر<strong>و</strong>ايی آندری پف <strong>و</strong>چرنينک<strong>و</strong> بص<strong>و</strong>رتشگير افزايش يافت.‏ چنانکه ازسالدرهر هزار نفرتلف گرديد.‏ ازسال‎1987‎بدينس<strong>و</strong> ثلث نف<strong>و</strong>س ر<strong>و</strong>ستايی ازفيصدکاهش يافته است.‏ درمناطق شهرینف<strong>و</strong>س از به فيصد افزايش يافته،‏چنانکه نف<strong>و</strong>س پايتخت ‎3‎برابر افزايشيافته است.»(‏‎121‎‏)‏نات<strong>و</strong>انی <strong>و</strong>شکستِ‏ حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق تنهابه سق<strong>و</strong>ط حاکميت حزب پس از يک <strong>و</strong> نيمدهه مقا<strong>و</strong>مت <strong>و</strong>جنگ <strong>و</strong> با مرگ هزاران عض<strong>و</strong>حزب بر سر اين حاکميت خلاصه نمی ش<strong>و</strong>د.‏فر<strong>و</strong>پاشی سازمان <strong>و</strong> تشکيلات حزب <strong>و</strong>انقسامحزب به نحله ها <strong>و</strong>شاخه های متعدد <strong>و</strong>متخاصم <strong>و</strong>شکست آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژيکی حزب بخش مهماين شکست را منعکس ميسازد.‏ حزبی کهتصاحب حاکميت را بر مبنای آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژیخ<strong>و</strong>يش ت<strong>و</strong>جيه <strong>و</strong> تفسير ميکرد <strong>و</strong> برهمينمبنابه تشکيل د<strong>و</strong>لت آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژيک پرداخت،‏فر<strong>و</strong>پاشی حاکميتش با شکست آيدئ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژيکیحزب تحقق يافت.‏ <strong>و</strong> اين بدترين پيامدناگ<strong>و</strong>ار برای حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong>برایجريان چپ دم<strong>و</strong>کراتيک ب<strong>و</strong>د.‏ بديهی ترينفرايند اين شکست آن خ<strong>و</strong>اهد ب<strong>و</strong>د که جنبشچپ دم<strong>و</strong>کراتيک به مشکل قادر خ<strong>و</strong>اهد شدتا به تشّکل مشابه حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقدست يابد <strong>و</strong> در تح<strong>و</strong>لات سياسی <strong>و</strong> اجتماعینقش اساسی <strong>و</strong> مهم ايفاکند.‏علی رغم ناکامی حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق درکرسی حاکميت،‏ ک<strong>و</strong>دتای ث<strong>و</strong>ر <strong>و</strong>سالهایحاکميت حزب پيامدهای متضاد<strong>و</strong>متفا<strong>و</strong>ت198485 به733247161533www.goftaman.<strong>com</strong>اززا<strong>و</strong>يه مثبتداشت.‏ <strong>و</strong>قتیبس<strong>و</strong>ی حاکميت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق نگاهش<strong>و</strong>د،‏ اقتدار حزب <strong>و</strong>برنامه های آن در<strong>و</strong>اقع تلاش انقلابی <strong>و</strong> قهرآميز در جهتمتح<strong>و</strong>ل سازی افغانستان <strong>و</strong> گذار از حالتسنتی به مدرنيته <strong>و</strong>مدرنيزم ب<strong>و</strong>د.‏ اين در<strong>و</strong>اقع د<strong>و</strong>مين تلاش درجهت مدرن سازی جامعهقبيل<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>سنتی افغانستان درقرن بيستمميلادی ب<strong>و</strong>د.‏ مساعی نخست را امان االله خاندرتخت سلطنت درسالهای دهه س<strong>و</strong>م اين سدهانجام داد.‏ علی رغم آنکه هرد<strong>و</strong> جريانهمسانی هايی در خ<strong>و</strong>د نهفته داشتند اماباتفا<strong>و</strong>ت های فر<strong>و</strong>انی نيز همراه ب<strong>و</strong>دند.‏هرچند تلاش حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق در عب<strong>و</strong>راز جامعه بد<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> محافظ کار قبيل<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>ايجاد نظام مدرن اجتماعی <strong>و</strong>اقتصادی،‏تلاش نافرجام <strong>و</strong> نام<strong>و</strong>ٔفق ب<strong>و</strong>د،‏ اما طرح<strong>و</strong>انديشه مدرن سازی جامعه از نيازهایثبات <strong>و</strong>پيشرفت <strong>و</strong> از الزامات هر نظامسياسی متعهد به ت<strong>و</strong>سعه <strong>و</strong>عدالت درافغانستان است.‏برخی ازصاحب نظران ک<strong>و</strong>دتای ث<strong>و</strong>ر <strong>و</strong>حاکميت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق را يک تجربهمنفی تاريخ سده بيستم تلقی می کنند،‏امابرخی باديد مثبت به آن می نگيرند.‏مردمی شدن قدرت سياسی در افغانستان،‏پی ريزی اساسات تسا<strong>و</strong>ی حق<strong>و</strong>ق زن <strong>و</strong> مرددر ق<strong>و</strong>انين <strong>و</strong> حتا در عرصه عملی،‏ بينانگذاری خط<strong>و</strong>ط اساسی برابری <strong>و</strong> عدالتاجتماعی <strong>و</strong>اقتصادی چ<strong>و</strong>ن اقدام به اصلاحاتارضی <strong>و</strong>لغ<strong>و</strong>قر<strong>و</strong>ض <strong>و</strong>گر<strong>و</strong>ی دهقانان <strong>و</strong> زارعينکم زمين،‏ تعميم تعليم <strong>و</strong>تربيه <strong>و</strong>همگانیساختن آن برای همه اقشارمردم <strong>و</strong>همچ<strong>و</strong> مسايل734

www.goftaman.<strong>com</strong>نکات مثبتاز مهم اجتماعید<strong>و</strong>ران حک<strong>و</strong>مت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق ب<strong>و</strong>د.‏سالهای حاکميت حزب بيشترين تعداددر گماشتهادارات د<strong>و</strong>لتی بکار زنان در زنان شاغل به کارسال در شدند.‏ کهدرحالی تن بالغ ميگرديد رسمی به رسيد.‏به سال اين رقم در شهرهاب<strong>و</strong>ددر که اين تعدادبيشتر هرچند فر<strong>و</strong>عقب ماندگی بيشتر <strong>و</strong>زنان ر<strong>و</strong>ستاها در رفتند.‏اما علی رغم تمامی پيشرفت های که درسالهای حاکميت حزب درعرصه های مختلفاجتماعی افغانستان رخحيات سياسی <strong>و</strong> داد،‏ ک<strong>و</strong>دتای ث<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>حاکميت حزب پيامدهایبجاافغانستان جامعه در بسيارمنفی <strong>و</strong>ک<strong>و</strong>دتای ث<strong>و</strong>ر افغانستان پس از گذاشت.‏ بحران عميق سياسی <strong>و</strong>حاکميت حزب در تفرقه <strong>و</strong>گسست سياسی <strong>و</strong>اجتماعی فر<strong>و</strong>رفت.‏ نظام <strong>و</strong>جامعه تشديديافت.‏ اجتماعی در د<strong>و</strong>لتی راکه حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق ايجادحزبشرايط اجتماعی نب<strong>و</strong>د.‏ منبعث از کرد <strong>و</strong>کشمکش ها د<strong>و</strong>ران حاکميت خ<strong>و</strong>د در آ<strong>و</strong>رد.‏درجامعه ب<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د تعارضات شديدی را اين ناگ<strong>و</strong>اريهاصرف نظرازاينکه درايجاد تاچه حددست خارجی <strong>و</strong>نير<strong>و</strong>های مداخله گر اماعملکردحزب زمينه های اين دخالتب<strong>و</strong>د حاکميت حزبساخت.‏ <strong>و</strong>مساعدتر رابيشتر يیقبيله جامعه در را نابردباری فرهنگقبل هم بخشی از افغانستان که از تشديدقبيل<strong>و</strong>ی ب<strong>و</strong>د بسته <strong>و</strong>کينه ت<strong>و</strong>زانه سياستبا را خص<strong>و</strong>مت های جديدی <strong>و</strong> کرد فرهنگ <strong>و</strong>با برخ<strong>و</strong>رد در درست خ<strong>و</strong>د های نا حاکميت حزبمعتقدات مردم ايجاد نم<strong>و</strong>د.‏ 270000198673519785000www.goftaman.<strong>com</strong>خلق م<strong>و</strong>جب رشددم<strong>و</strong>کراتيکاستحکام <strong>و</strong> گسترشتضعيف تفنگ سالاری <strong>و</strong> حتاقان<strong>و</strong>نمداری گرديد.‏ طبيعی قان<strong>و</strong>ن <strong>و</strong> ميان مخالفان ايناگراين پديده در نف<strong>و</strong>ذ<strong>و</strong>سلطهحاکميت <strong>و</strong>خارج ازح<strong>و</strong>زه <strong>و</strong>قلمر<strong>و</strong> حزب بيشتر گسترش يافت،‏ زمينه های آندرسايه اين حاکميت مهيا گرديد.‏پيامدديگرسالهای حاکميت حزب دم<strong>و</strong>کراتيکبه منابعجامعه <strong>و</strong>اتکاء خلق بيگانگی از <strong>و</strong>منزلتقدرت به رسيدن در خارجی اجتماعی چ<strong>و</strong>ن اقتدارد<strong>و</strong>لتی <strong>و</strong>حتا دسترسیاين پديده درسالهایبه پ<strong>و</strong>ل <strong>و</strong>ثر<strong>و</strong>ت ب<strong>و</strong>د.‏ داخلحاکميت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق هم در آنبير<strong>و</strong>ن از ح<strong>و</strong>زه حاکميت حزب <strong>و</strong>هم در <strong>و</strong>مجاهدينميان احزاب <strong>و</strong>گر<strong>و</strong>ه های اسلامی اکن<strong>و</strong>ن نيزکه بیگسترش فزاينده يافت.‏ اقتداراجتماعی پس از ثباتی سياسی <strong>و</strong> ز<strong>و</strong>ال حاکميت <strong>و</strong>اردحزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong> چهارمين دهه می ش<strong>و</strong>د،‏ فرهنگ بيگانهحلقه<strong>و</strong> نير<strong>و</strong>ها داشتن ر<strong>و</strong>ابط با پرستی <strong>و</strong> افغانستان منبع حاکميت <strong>و</strong>های خارجی در راه رسيدن به قدرت <strong>و</strong>ثر<strong>و</strong>ت شمرده می ش<strong>و</strong>د.‏اين يک ميراث د<strong>و</strong>ران گذشته است که بانظامحاکميت حزب دم<strong>و</strong>کرايتک خلق <strong>و</strong>ايجاد نظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی آغازمشا<strong>و</strong>رين <strong>و</strong>سپس تجا<strong>و</strong>ز <strong>و</strong>گسترش يافت <strong>و</strong> اکن<strong>و</strong>ن در نظام <strong>و</strong>د<strong>و</strong>لتشد غرب جل<strong>و</strong>ه یم<strong>و</strong>رد حمايت امريکا <strong>و</strong> دنيای بنيادگرايی <strong>و</strong>ع<strong>و</strong>امل <strong>و</strong>ظه<strong>و</strong>ر بيشتر دارد.‏بخش مهمی ازدرهشتاد دهه در دينی افراطيت حلقه هاميان برخی از افغانستان که در عمل<strong>و</strong> <strong>و</strong>گر<strong>و</strong>ه های مختلف اسلامی به تفکر جريان تر<strong>و</strong>ريزم منتهی شد،‏تر<strong>و</strong>ريستی <strong>و</strong> 736

www.goftaman.<strong>com</strong>.عملکرد حزبريشه دردم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong> حاکمان آن در کرسیاقتدار داشت.‏ اگر ايالات متحده <strong>و</strong> کش<strong>و</strong>رهای غربی <strong>و</strong>اسلامی مخالف د<strong>و</strong>لت حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق <strong>و</strong> ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به جنبش <strong>و</strong>نهضتاسلامی درجنگ عليه د<strong>و</strong>لت مذک<strong>و</strong>ر <strong>و</strong>ق<strong>و</strong>ایش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی کمک کردند <strong>و</strong> مايه اشاعه <strong>و</strong>تق<strong>و</strong>يتجنبش بنيادگرايی <strong>و</strong> افراطيت اسلامیشدند،‏ اين زمينه ها را حزب دم<strong>و</strong>کراتيکخلق در د<strong>و</strong>ران حاکميت خ<strong>و</strong>يش بيشترمساعدساخت؛ حاکميتی که باک<strong>و</strong>دتا شکل گرفت <strong>و</strong>با اختناق،‏ کشتار،‏ انحصارمستبدانه قدرت<strong>و</strong>درسايه تجا<strong>و</strong>ز نظامی ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی ادامه يافت.‏مهم ترين درسی که می ت<strong>و</strong>ان از ک<strong>و</strong>دتا <strong>و</strong>حاکميت حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق گرفت ايناست که جنبش های چپ دم<strong>و</strong>کراتيک <strong>و</strong>هرجنبش سياسی <strong>و</strong> اجتماعی تح<strong>و</strong>ل طلب به جایش<strong>و</strong>رشگری <strong>و</strong>انقلاب،‏ متناسب با شرايط عينی<strong>و</strong> ذهنی جامعه <strong>و</strong>کش<strong>و</strong>ر خ<strong>و</strong>د بس<strong>و</strong>ی دگرگ<strong>و</strong>نیهای اجتماعی گام بردار د <strong>و</strong> تح<strong>و</strong>ل را نه باانقلاب <strong>و</strong> احساسات بل با عقلانيت <strong>و</strong>اصلاح بهانجام برساند.‏4473730.4-3ر<strong>و</strong>يکردها:‏‎1‎‏-يادداشتهای سياسی <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>يدادهای تاريخی،‏ص‎709‎‏.‏2- درسهای تلخ <strong>و</strong>عبرت انگيز افغانستان،‏ص‎144‎‏.‏ارد<strong>و</strong> <strong>و</strong>سياست درسه دهه اخيرافغانستان،‏ ص4- افغانستان درمنگنه ژئ<strong>و</strong>پ<strong>و</strong>ليتيک،‏ ص5- پشت پرده افغانستان،‏ ص‎253‎‏.‏6- افغانستان درمنگنه ژئ<strong>و</strong>پ<strong>و</strong>ليتيک،‏ ص‎59‎www.goftaman.<strong>com</strong>738-7يادداشتهایسياسی <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>يدادهای تاريخی،‏ ص‎710‎8- درسهای تلخ <strong>و</strong>عبرت انگيز افغانستان،‏ص‎146‎‏.‏9- پشت پرده افغانستان،ص10- همان مأخذ،‏ ص‎208‎‏.‏11- افغانستان درمنگنه ژئ<strong>و</strong>پ<strong>و</strong>لتيک،‏ ص‎59‎12- درسهای تلخ <strong>و</strong> عبرت انگيزافغانستان،‏ص‎147‎‏.‏افغانستان گذرگاه کش<strong>و</strong>رگشايان،‏ ص..209-13.19914- ر<strong>و</strong>زنامه حقيقت انقلاب ث<strong>و</strong>ر،‏15 ث<strong>و</strong>ر.136515- همان مآخذ.‏‎16‎‏-ارد<strong>و</strong><strong>و</strong>سياست درسه دهه اخيرافغانستان،‏صر<strong>و</strong>يدادهای<strong>و</strong> سياسی يادداشتهای تاريخی،‏ صعبرت انگيزافغانستان،‏18- درسهای تلخ <strong>و</strong> صافغانستان،‏ ص‎156‎‏.‏19- ارتش سرخ در ر<strong>و</strong>يدادهای<strong>و</strong> سياسی يادداشتهای تاريخی،‏ صز<strong>و</strong>ال حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلق بخش<strong>و</strong> د<strong>و</strong>م،‏ ص‎126‎‏.‏سياست درسه دهه اخيرارد<strong>و</strong> <strong>و</strong> افغانستان،‏ صافغانستان،‏23- درسهای تلخ <strong>و</strong>عبرت انگيز ص‎151‎‏.‏24- ت<strong>و</strong>فان درافغانستان،‏ ص‎58‎‏.‏.397.980.984.328-17.152-2021- ظه<strong>و</strong>ر-22

www.goftaman.<strong>com</strong>739-25افغانستان پسازبازگشت سپاهيان ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی،‏ ص‎153‎‏.‏افغانستان،‏26- درسهای تلخ <strong>و</strong>عبرت انگيز ص‎178‎‏.‏27- ت<strong>و</strong>فان درافغانستان،‏ ص‎57‎‏.‏افغانستان،‏ جنگ،‏ جامعه <strong>و</strong>سياست،‏ص‎239‎‏.‏همان مآخذ،‏ ص‎238‎‏.‏30- همان مآخذ،‏ ص‎249‎‏.‏31- <strong>و</strong>دان،‏ فقيرمحمد،‏ دشنه های سرخ،‏ چاپ‎1999‎‏،صجن<strong>و</strong>ری 32- کنفرانس مطب<strong>و</strong>عاتی،‏ پاسخ های رفيقخ.‏د.‏ نجيب منشی عم<strong>و</strong>می کميته مرکزی ح.‏ به س<strong>و</strong>الات ژ<strong>و</strong>رناليستان خارجی،چاپا جدیکابل،‏ افغانستان،‏ جنگ،‏ سياست <strong>و</strong>جامعه،‏ص‎174‎‏.‏<strong>و</strong>امر<strong>و</strong>ز،‏ فقيرمصالحه ملی،‏ دير<strong>و</strong>ز محمد<strong>و</strong>دان،‏ سايت پيام <strong>و</strong>طن.‏35- دشنه های سرخ،‏ ص‎18‎‏.‏ارتش سرخ درافغانستان،‏ ص37- افغانستان درمنگنه ژئ<strong>و</strong>پ<strong>و</strong>لتيک،‏ صافغانستان،‏38- درسهای تلخ <strong>و</strong>عبرت انگيز ص‎152‎‏.‏<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>يدادهایسياس يادداشتهای تاريخی،‏دشنه های سرخ،‏ ص‎204‎بازگشت سپاهيانافغانستان پس از صش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی،‏ <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>يدادهایسياسی يادداشتهای تاريخی،‏ ص‎991‎‏.‏30.192..2011365، ص‎40‎‏.‏.989.6528-28-29-33-34-36-39-40-41-42www.goftaman.<strong>com</strong>.740-43درافغانستان،‏ت<strong>و</strong>فانص‎57‎‏.‏نگاهی بتاريخ حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقافغانستان،‏ ص‎116‎‏.‏افغانستان،‏ جنگ،‏ سياست <strong>و</strong>جامع،‏ ص.20646- کنفرانس مطب<strong>و</strong>عاتی،‏ پاسخ های رفيقنجيب االله منشی عم<strong>و</strong>می کميته مرکزی حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق افغانستان به س<strong>و</strong>الاتژ<strong>و</strong>رناليستان خارجی،‏ چاپ کابل،‏ ‎28‎جدی-44-451365، ص‎2‎‏.‏47- همان مآخذ،‏ ص‎14‎ارد<strong>و</strong> <strong>و</strong>سياست درسه دهه اخيرافغانستان،‏ ص‎456‎‏.‏49- همان مآخذ،‏ ص‎464‎‏.‏اسنادتاريخی در باره مصالحه ملی،‏چاپ کابل،‏ جدیکنفرانس مطب<strong>و</strong>عاتی،‏ ص‎43‎‏.‏52- ت<strong>و</strong>فان در افغانستان،‏ ص‎10‎‏.‏53- افغانستان،‏ جنگ،‏ سياست <strong>و</strong> جامعه،‏ ص1365، ص.‏.-48-50-5120554- <strong>و</strong>دان،‏ فقيرمحمد،‏ مصالحه ملی؛ دير<strong>و</strong>ز <strong>و</strong>امر<strong>و</strong>ز،‏ سايت پيام <strong>و</strong>طن.‏55- همان مآخذ.‏کنفرانس مطب<strong>و</strong>عاتی،‏ پاسخ های رفيقنجيب االله منشی عم<strong>و</strong>می کميته مرکزی حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق افغانستان به س<strong>و</strong>الاتژ<strong>و</strong>رناليستان خارجی،‏ ص‎20‎‏.‏افغانستان پس ازبازگشت سپاهيانش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی،‏ ص‎172‎‏.‏58- همان مأخذ،‏ ص‎155‎‏.‏-56-57

www.goftaman.<strong>com</strong>7413-59تل<strong>و</strong>يزي<strong>و</strong>نآرشيفد<strong>و</strong>لتی افغانستان،‏ بيانيه دکت<strong>و</strong>رنجيب االلهدراجلاس عم<strong>و</strong>می ش<strong>و</strong>رای ملی افغانستانم<strong>و</strong>ٔرخ ميزان‎1370‎‏.‏60- ت<strong>و</strong>فان در افغانستان،‏ ص‎54‎‏.‏61- دشنه های سرخ،‏ ص62- درسهای تلخ <strong>و</strong>عبرت انگيز افغانستان،‏ص‎154‎‏.‏63- درسهای تلخ <strong>و</strong>عبرت انگيز افغانستان،‏صافغانستان ، جنگ ، جامعه <strong>و</strong>سياست ،ص65- سالهای تجا<strong>و</strong>ز <strong>و</strong>مقا<strong>و</strong>مت،‏ ص‎308‎ت<strong>و</strong>فان درافغانستان،‏ صدرسهای تلخ <strong>و</strong>عبرت انگيزافغانستان ص..164.153.154-64.182-66-67.187-68اخيردهه درسه <strong>و</strong>سياست ارد<strong>و</strong> افغانستان،‏69- ت<strong>و</strong>فان درافغانستان،‏ ص‎33‎مهندس70- ستي<strong>و</strong>ک<strong>و</strong>ل،‏ جنگ اشباح،‏ مترجم:‏ اسحاق،‏ چاپ کابل،‏ بنگاه انتشاراتمحمد مي<strong>و</strong>ند،‏ سالچاپ‎1386‎افغانستان درپنج قرن اخير،‏ ص‎335‎دل<strong>و</strong>جريده رسمی <strong>و</strong>زارت عدليه،‏ مسلسل73- کنفرانس مطب<strong>و</strong>عاتی،‏ پاسخ های رفيقخ.‏د.‏ نجيب منشی عم<strong>و</strong>می کميته مرکزی ح.‏ چاپا به س<strong>و</strong>الات ژ<strong>و</strong>رناليستان خارجی،‏ ‎28‎جدیکابل،‏ جامعه،‏ ص74- افغانستان،‏ جنگ،‏ سياست <strong>و</strong> .15.(2008)، ص‎201‎‏.‏761، ص‎37‎‏.‏..3891365، ص‎39‎-71-721370، نمبر.196www.goftaman.<strong>com</strong>742-75ميخائيلمصاحبهازرادي<strong>و</strong><strong>و</strong>ينديکتيف باالکسی گ<strong>و</strong>رباچف ايک<strong>و</strong> مسک<strong>و</strong>،‏ سايت ديدگاه.‏76- خيانت به س<strong>و</strong>سياليزم،‏ ص‎258‎‏.‏گر<strong>و</strong>گانهای تاريخ،‏ بخش د<strong>و</strong>م،‏ مز<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ف،‏فارسی ر<strong>و</strong>.‏افغانستان،‏ صط<strong>و</strong>فان در 79- گر<strong>و</strong>گانهای تاريخ،‏ بخش ا<strong>و</strong>ل،‏ مر<strong>و</strong>ز<strong>و</strong>ف،‏سايت فارسی ر<strong>و</strong>،‏80- افغانستان درمنگنه ژئ<strong>و</strong>پ<strong>و</strong>لتيک،‏ ص‎92‎‏.‏افغانستان،‏ ص‎222‎‏.‏81- ارتش سرخ در 82- همان مآخذ،‏83- همان مآخذ،‏ صمنگنه ژئ<strong>و</strong>پ<strong>و</strong>لتيک،‏افغانستان در ص‎132‎‏.‏سياست درسه دهه اخير<strong>و</strong> ارد<strong>و</strong> افغانستان،‏ ص‎371‎86- جنگ اشباح،‏ ص87- کرب<strong>و</strong>س پ<strong>و</strong>شهای برهنه پا،‏ ص‎263‎‏.‏قرن بيستم،‏ ص‎342‎‏.‏88- افغانستان در 89- حکمتيار،‏ گلبدين،‏ دسايس پنهان چهره‎1379‎خ<strong>و</strong>رچاپ ايران،‏ سال های عريان،‏ شيدی،‏ ص‎52‎‏.‏م<strong>و</strong>رددر برای کسب معل<strong>و</strong>مات بيشتر مذاکره ميان ژنرال محمدنبی عظيمی <strong>و</strong>سيدگلابز<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>سپس تأمين ر<strong>و</strong>ابط نزديکمحمد ميان ژنرال مذک<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>شهن<strong>و</strong>ازتنی به کتابتأليفارد<strong>و</strong> <strong>و</strong>سياست درسه دهه اخير ژنرال محمدنبی عظيمی به صفحاتمراجعه ش<strong>و</strong>د.‏<strong>و</strong>‎390‎ 388،389.20.www.farsi.rlwww.farsi.rl.121.230..181-77-78-84-85-90

www.goftaman.<strong>com</strong>743.-91افغانستان پسازبازگشت سپاهيان ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی،‏ ص‎179‎‏.‏<strong>و</strong>مقا<strong>و</strong>مت،‏ ص‎342‎‏.‏92- سالهای تجا<strong>و</strong>ز افغانستان پس ازبازگشت سپاهيانش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی،‏ ص‎84‎‏.‏اخيردهه درسه ارد<strong>و</strong><strong>و</strong>سياست افغانستان،‏ ص‎425‎‏.‏افغانستان،‏95- درسهاس تلخ <strong>و</strong>عبرت انگيز ص‎217‎قرن بيستم،‏ ص‎358‎‏.‏96- افغانستان در 97- ت<strong>و</strong>فان درافغانستان،‏ ص‎57‎‏.‏سرخ،‏ ص‎66‎‏.‏98- دشنه های افغانستان،‏ ص‎157‎‏.‏99- ت<strong>و</strong>فان در 100- همان مآخذ،‏ ص‎158‎‏.‏شد،‏ مصاحبهفر<strong>و</strong>پاشی ازکجاآغاز جريده آزادی،‏ شمارهرزمج<strong>و</strong>با ظه<strong>و</strong>ر خ<strong>و</strong>رشيدی.‏نهم،‏ حمل برافغانستان،‏تجا<strong>و</strong>زش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی حقيقت ص‎397‎‏.‏اعلاميه(‏‎15‎ن<strong>و</strong>مبر‎1991‎‏)درعن<strong>و</strong>ان اعلاميهمشترک صادره ازس<strong>و</strong>ی مجاهدين افغانستان<strong>و</strong>جمه<strong>و</strong>ری فدراتيف ر<strong>و</strong>سيه<strong>و</strong>هيئات ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی درهشت بندبه شرح ذيل صادرگرديد:‏غيرقان<strong>و</strong>نی اعزام سپاه‎1‎‏-تقبيح دست<strong>و</strong>ر ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی به افغانستان <strong>و</strong>شرکت اتحادش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یدردهای بيشماری به<strong>و</strong> درجنگی که رنج ها نم<strong>و</strong>دهتحميل افغانستان مسلمان ملت <strong>و</strong>هن<strong>و</strong>زهم برآن می افزايد،‏ تأييدشدهاست.‏71، سال1385-93-94-101-102-103www.goftaman.<strong>com</strong>744-2-3لز<strong>و</strong>م انتقالطرفينافغانستاندر تمام صلاحيت های د<strong>و</strong>لتی را به حک<strong>و</strong>مت اسلامی انتقالی تأييدکرده اندکههيئات مجاهدين بيان کرده اند رژيمدرظرف د<strong>و</strong>سال پس ازانتقال قدرت از کابل به حک<strong>و</strong>مت انتقالی،‏ به انتخاباتسرتاسری درافغانستان به همکاری سازمانبراهسازمان ملل متحد کنفرانس اسلامی <strong>و</strong> انداخته ش<strong>و</strong>د.‏هايی که درداد قب<strong>و</strong>ل تمام قرار <strong>و</strong> ميان ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>حک<strong>و</strong>مات متکی به حمايت آنتانتقال صلاحيت های د<strong>و</strong>لتیتاريخ از به حک<strong>و</strong>مت اسلامی انتقالی،‏ عقدگرديدهاست مرب<strong>و</strong>ط به فيصله حک<strong>و</strong>مت انتقالیاست.‏آزادی اسرا،‏ طرفين اتفاقدرم<strong>و</strong>رد دريغک<strong>و</strong>شش گ<strong>و</strong>نه ازهيچ تا نم<strong>و</strong>دند مجاهدين جهت آرز<strong>و</strong>مندی به صلح،‏ن<strong>و</strong>رزند.‏ اقدام به رهايی ا<strong>و</strong>لين گر<strong>و</strong>ه اسيراننم<strong>و</strong>د،‏خ<strong>و</strong>اهند ا<strong>و</strong>ل جن<strong>و</strong>ری ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در آزادی اسرای طرفينکمسي<strong>و</strong>ن مشترک درم<strong>و</strong>رد اتخاذرا عملی <strong>و</strong> متقابل ترتيبات خ<strong>و</strong>اهندنم<strong>و</strong>د.‏6- جانب ش<strong>و</strong>ری م<strong>و</strong>افقت می کندکه قبل ازتمام اکمالات نظامی <strong>و</strong>سايلجن<strong>و</strong>ری راس<strong>و</strong>خت <strong>و</strong>سايط جنگی خ<strong>و</strong>د م<strong>و</strong>اد حربی <strong>و</strong> جهت کاهش<strong>و</strong> به رژيم کابل قطع نمايد همهاحضار جذری پرس<strong>و</strong>نل نظامی <strong>و</strong>متعاقباً‏ افغانستان اقدام نمايد.‏از آنها جهتمشترک،‏ درمساعی اتحادش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی جنگ حتمًااعمارمجدد<strong>و</strong>يرانی های ناشی از شرکت می کند.‏1992197819924- رد-5-7

www.goftaman.<strong>com</strong>745-8پيگيریجهتمذاکرات بعدی،‏مندرجات اين اعلاميه <strong>و</strong> تشکيليکماه درخلال مشترکی هيئات ميگردد.‏104- دشنه های سرخ،‏ ص‎71‎‏.‏105- ارتش سرخ درافغانستان،‏ ص‎229‎‏.‏مر<strong>و</strong>ز<strong>و</strong>ف،‏ گر<strong>و</strong>گانهای تاريخ،‏ سايتفارسی ر<strong>و</strong>،‏www.farsi.ru‏.‏افغانستان،‏ ص‎164‎‏.‏107- ت<strong>و</strong>فان در د<strong>و</strong>رن آغازک-‏ کمال،‏ فر<strong>و</strong>پاشی از شد،‏ سايت پيام <strong>و</strong>طن.‏درن<strong>و</strong>شت غم انگيز 109- فليپ کار<strong>و</strong>ين،‏ سر سالسر<strong>و</strong>ری،‏ حکيم ترجمه افغانستان،‏ چاپ‎2005‎‏،‏ ناشر،‏ ص‎33‎110- ارد<strong>و</strong> <strong>و</strong>سياست درسه دهه اخير،‏ ص‎556‎‏.‏111- دشنه هايسرخ،‏ ص‎96‎‏.‏افغانستان،‏در سرن<strong>و</strong>شت غم انگيز ص‎137‎‏.‏113- همان مآخذ،‏ ص‎35‎‏.‏114- همان مآخذ،‏ ص‎163‎‏.‏115- همان مآخذ،‏ ص‎148‎‏.‏116- همان مآخذ،‏ ص‎154‎‏.‏117- همان مأخذ،‏ ص‎179‎‏.‏نگاهی به تاريخ حزب دم<strong>و</strong>کراتيک خلقافغانستان،‏ صبهاين م<strong>و</strong>رد در برای تفصيل بيشتر خ<strong>و</strong>ابيده،‏ اسرارمرگ دکت<strong>و</strong>ر نجيبکتاب"راز <strong>و</strong>ین<strong>و</strong>شته رزاق مأم<strong>و</strong>ن مراجعه ش<strong>و</strong>د.‏ االله"‏ صفاحيدر ق<strong>و</strong>ل داکترمحمد اين کتاب از در ننگرهاری سابق عض<strong>و</strong> جناح پرچم حزبدم<strong>و</strong>کراتيک خلق نقل می کندکه برای <strong>و</strong>یآصف ش<strong>و</strong>ر از ژنرالان خلقیقدير پسر ژنرال ..132-106-108-112-118-119www.goftaman.<strong>com</strong>شهن<strong>و</strong>ازتنیکه در ک<strong>و</strong>دتایعليه نجيب االله نقش مهم داشت <strong>و</strong>درک<strong>و</strong>دتاکشته شد،‏ اظهار داشت که غرزی خ<strong>و</strong>اخ<strong>و</strong>ژیاز افسران خلقی صبحگاه ششم ميزانبرای من گفت که نجيب قاتل پدرت راامر<strong>و</strong>ز کشتم.‏ اين افسر با طالبان ب<strong>و</strong>د<strong>و</strong>مدتی به حيث معا<strong>و</strong>ن اپراتيفی سازماناستخبارات طالبان کارميکرد.‏ <strong>و</strong>ی د حک<strong>و</strong>متحامد کرزی تا سال درکرسی معا<strong>و</strong>نيتشهر داری کابل نيز ايفای <strong>و</strong>ظيفه مینم<strong>و</strong>د.‏120- افغانستان،‏ جنگ،‏ سياست،‏ <strong>و</strong>جامعه،‏ ص.263121- ماريک سيل<strong>و</strong>نسکی،‏ جنگ <strong>و</strong>ساختمان جمعيتدر افغانستان ‎1978‎تا 1987، ترجمه پ<strong>و</strong>هاندسيد محمد ي<strong>و</strong>سف علمی چاپ پشا<strong>و</strong>ر،‏ صفحات<strong>و</strong>‎28‎‏.‏1376262008746

logo

products

Resources

Company

Terms of service
Privacy policy
Cookie policy
Cookie settings
Imprint
Change language
Made with love in Switzerland
© 2024 Yumpu.com all rights reserved

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!