شماره 61 ، دلو و حوت 1391
شماره 61 ، دلو و حوت 1391
شماره 61 ، دلو و حوت 1391
- No tags were found...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
56خ<strong>و</strong> د بل هی<strong>و</strong>اد د امنیتي نظام برخه ګرځي ا<strong>و</strong> یا هم د جګړې په ی<strong>و</strong>هداسې میدان بدلیږي<strong>،</strong> چې دښمن هی<strong>و</strong>اد<strong>و</strong>نه پکې په نیابتی ډ<strong>و</strong>ل جګړېته د<strong>و</strong>ام <strong>و</strong>رک<strong>و</strong>ي .افغانستان هم ی<strong>و</strong> د هغ<strong>و</strong> هی<strong>و</strong>اد<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> په ډله کې دی<strong>،</strong> چي په ی<strong>و</strong> نه ی<strong>و</strong>ډ<strong>و</strong>ل د امریکا ا<strong>و</strong> ل<strong>و</strong>یدیځ د امنیت ا<strong>و</strong> ملي ګټ<strong>و</strong> برخه ګرځیدلی ا<strong>و</strong>له بلې خ<strong>و</strong>ا دا هی<strong>و</strong>اد دګا<strong>و</strong>نډ<strong>و</strong>ی<strong>و</strong> هی<strong>و</strong>اد<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> د سیالۍ مرکز ګرځېدلیدی <strong>،</strong> د بېلګی په ډ<strong>و</strong>ل د کشمیر د مسلې په اړه چي شا<strong>و</strong>خ<strong>و</strong>ا له څه دپاسه ۶۰ کل<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> راهیسی هند ا<strong>و</strong> پاکستان پکې په جګړ<strong>و</strong> اخته دي<strong>،</strong> خ<strong>و</strong>ا<strong>و</strong>سمهال د کشمیر جګړه د نیابتي جګړې په بڼه په افغانستان کې پرمخ <strong>و</strong>ړل کیږي.د نیچه په اند )هر هغه څ<strong>و</strong>ک چې له ښامار سره جګړه ک<strong>و</strong>ي بایدپخپله هم له ځان څخه ښامار ج<strong>و</strong>ړ کړي ا<strong>و</strong> هر هغه څ<strong>و</strong>ک چې لهښامار سره جګړه یا مقابله نه شی ک<strong>و</strong>الی هغه مجب<strong>و</strong>ر دی چې ښاماریې ژ<strong>و</strong>ندی تېر کړي.له بده مرغه افغانستان د ل<strong>و</strong>ی<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> <strong>و</strong>ړ<strong>و</strong> ښاماران<strong>و</strong> په ل<strong>و</strong>مه کې راګیر دی<strong>،</strong>دا هی<strong>و</strong>اد چې د ی<strong>و</strong>ه ښامار له خ<strong>و</strong>لې څخه <strong>و</strong><strong>و</strong>ځی بل <strong>و</strong>ار له مخه <strong>و</strong>رتهخپله خ<strong>و</strong>له پرانستې <strong>و</strong>ي. خ<strong>و</strong> له بده مرغه تیر ته په کت<strong>و</strong> سره افغانستاند ښاماران<strong>و</strong> سره د مقابلی ا<strong>و</strong> یا هم له د<strong>و</strong>ی څخه د ځان د ژغ<strong>و</strong>رنی لپارههغه څه <strong>و</strong> نه کړل چې الزمی <strong>و</strong><strong>و</strong>.ا<strong>و</strong>سمهال م<strong>و</strong>ږ د تاریخ له ی<strong>و</strong>ه ډېر حساس ا<strong>و</strong> پیچلي<strong>،</strong>خ<strong>و</strong> مهم ا<strong>و</strong> طالييچانس څخه تیریږ<strong>و</strong>. باید له دې طاليي چانس څخه ګټه <strong>و</strong>اخل<strong>و</strong><strong>،</strong>که نهن<strong>و</strong> نه به م<strong>و</strong> راتل<strong>و</strong>نکي <strong>و</strong>لس<strong>و</strong>نه ا<strong>و</strong> نه هم تاریخ <strong>و</strong>بښي.م<strong>و</strong>ږ باید له تاریخ څخه زده کړه <strong>و</strong>کړ<strong>و</strong><strong>،</strong> د نامت<strong>و</strong> فیل<strong>و</strong>س<strong>و</strong>ف جی<strong>و</strong>رجسنتیانا په اند »هغه <strong>و</strong>لس چې تېر <strong>و</strong>خت په یاد نه ساتي<strong>،</strong> د جزا په ت<strong>و</strong>ګهپر هغ<strong>و</strong>ی باندې هغه تېر <strong>و</strong>خت )دردید<strong>و</strong>نکی( بیا تکراریږي« له بدهمرغه افغانستان په کل<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> کل<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> له ناخ<strong>و</strong>ال<strong>و</strong> سره مخ دی دا ځکه چې لهتېر <strong>و</strong>خت څخه م<strong>و</strong> درس نه دی اخیستی.د ک<strong>و</strong>ریا بیلګه به را<strong>و</strong>اخل<strong>و</strong> :د شا<strong>و</strong>خ<strong>و</strong>ا د<strong>و</strong>ه زره کل<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> راهیسی ک<strong>و</strong>ریا یا خ<strong>و</strong> د ی<strong>و</strong>ه زبرځ<strong>و</strong>اک یال<strong>و</strong>ی هی<strong>و</strong>اد تر تسلط الندې پاتې ش<strong>و</strong>ی ا<strong>و</strong> یا هم د د<strong>و</strong><strong>و</strong> ل<strong>و</strong>ی<strong>و</strong> قدرت<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> ترمنځ د جګړې ډګر ګرځېدلې ده .دا هی<strong>و</strong>اد چې په جغرافی<strong>و</strong>ي لحاظ له چین سره نږدی پر<strong>و</strong>ت دی<strong>،</strong> ن<strong>و</strong> دتاریخ په ا<strong>و</strong>ږد<strong>و</strong> کې زیات <strong>و</strong>خت د چین تر نف<strong>و</strong>ذ الندې پاتې ش<strong>و</strong>ی. کله چې چین کمز<strong>و</strong>ری ش<strong>و</strong>ی ن<strong>و</strong> ی<strong>و</strong> بل هی<strong>و</strong>اد لکه جاپان ک<strong>و</strong>ښښکړی <strong>،</strong>چې هلته خپلی پښې ټینګي کړي . له ل<strong>و</strong>مړۍ پېړۍ راهیسېک<strong>و</strong>ریا یا د چین تر نف<strong>و</strong>ذ الندې پاتې ش<strong>و</strong>ې ا<strong>و</strong> یا هم د چین ا<strong>و</strong> جاپاند دښمنۍ ډګر ګرځیدلې ده . په ا<strong>و</strong><strong>و</strong>مه پیړی کې د ک<strong>و</strong>ریا ی<strong>و</strong><strong>و</strong>الی دچین د مداخلې په پایله کې منځته راغی<strong>،</strong> له دیارلسمې پېړی څخه ترن<strong>و</strong>لسمی پېړي پ<strong>و</strong>رې کله چې د چین ځ<strong>و</strong>اک کم ش<strong>و</strong><strong>،</strong>ک<strong>و</strong>ریا د چینتر نف<strong>و</strong>ذ الندې <strong>و</strong>ه . په ۹۵-۱۸۹۴ م کل<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> کې د چین ا<strong>و</strong> جاپان دجګړې په پایله کې چې جاپان بریالی ش<strong>و</strong> دغه هی<strong>و</strong>اد د جاپان تر نف<strong>و</strong>ذالندې راغی<strong>،</strong> چې <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>سته ر<strong>و</strong>سیې بیا د جاپان نف<strong>و</strong>ذ ته ګ<strong>و</strong>اښ<strong>و</strong>نه پیښکړل ا<strong>و</strong> له ۱۸۹۶ م کال را<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>سته ر<strong>و</strong>سیې دغلته خپل نف<strong>و</strong>ذ ته پراختیا<strong>و</strong>رکړه. دغه دښمني تر ۱۹۰۴- ۰۵ م کل<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> پ<strong>و</strong>رې د ر<strong>و</strong>سیې ا<strong>و</strong> جاپانله جګړې را<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>سته چې ر<strong>و</strong>سیې <strong>و</strong>بایلله ختمه ش<strong>و</strong>ه ا<strong>و</strong> بیا تر د<strong>و</strong>همېنړی<strong>و</strong>الې جګړې پ<strong>و</strong>رې چې جاپان پکی ماتې <strong>و</strong>خ<strong>و</strong>ړه<strong>،</strong> جاپان دلته ]پهک<strong>و</strong>ریا کې[ خپلی پښې ټینګې کړې <strong>و</strong>ې . له هغه را<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>سته امریکا دجاپان ځایناستې ش<strong>و</strong>ه ا<strong>و</strong> د ر<strong>و</strong>سیی د نف<strong>و</strong>ذ مخنی<strong>و</strong>ی ک<strong>و</strong>ي ا<strong>و</strong> نن <strong>و</strong>رځد ک<strong>و</strong>ریا ی<strong>و</strong> اړخ س<strong>و</strong>یلی ک<strong>و</strong>ریا د امریکا ا<strong>و</strong> بل اړخ یې شمالي ک<strong>و</strong>ریا دچین ا<strong>و</strong> ر<strong>و</strong>سیې تر نف<strong>و</strong>ذ الندې ده.که له ی<strong>و</strong>ی خ<strong>و</strong>ا س<strong>و</strong>یلي ک<strong>و</strong>ریا اقتصادي پرمختګ کړی ا<strong>و</strong> د خپلزیارله امله یې پرمختللې ټېکنال<strong>و</strong>ژۍ ته ]له امریکی سره د اړیک<strong>و</strong> په<strong>و</strong>اسطه[ ځان رس<strong>و</strong>لی<strong>،</strong> ن<strong>و</strong> له بلې خ<strong>و</strong>ا شمالي ک<strong>و</strong>ریا هم له ل<strong>و</strong>ی<strong>و</strong> هی<strong>و</strong>اد<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>سره د ایتالف په مرسته ا<strong>و</strong> په خپل زیار ان تر اټ<strong>و</strong>مي بمب ج<strong>و</strong>ړ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ځان رس<strong>و</strong>لی دی .افغانستان تقریباْ په عین <strong>و</strong>ضعیت کې دی<strong>،</strong> دې هې<strong>و</strong>اد د ی<strong>و</strong>ه حساس جی<strong>و</strong>سټراټیژیک م<strong>و</strong>قعیت په درل<strong>و</strong>د<strong>و</strong> سره د ر<strong>و</strong>سیې ا<strong>و</strong> برتانیې تر منځ د نف<strong>و</strong>ذد پراخ<strong>و</strong>الي پرسر شخړې <strong>و</strong>لیدي ا<strong>و</strong> همدا رنګه ایران ا<strong>و</strong> پاکستان همپه دې هې<strong>و</strong>اد کې د ا<strong>و</strong>ر لمب<strong>و</strong> ته لمن <strong>و</strong>هله . نن امریکا<strong>،</strong> چین<strong>،</strong> هند<strong>،</strong>برتانیه ا<strong>و</strong> د نړۍ ن<strong>و</strong>ر هي<strong>و</strong>اد<strong>و</strong>نه په هڅه کې دي <strong>،</strong>چې پدې هی<strong>و</strong>اد کېسیاسي<strong>،</strong> نظامي ا<strong>و</strong> اقتصادي نف<strong>و</strong>ذ ته پراختیا <strong>و</strong>رکړي.افغانستان له امریکا ا<strong>و</strong> د نړۍ له ن<strong>و</strong>ر<strong>و</strong> ل<strong>و</strong>ی<strong>و</strong> قدرت<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> سره د ستراتیجیک<strong>و</strong>تړ<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> سره باید له خپل ځان سره په خپله مرستی ته الس را<strong>و</strong>نغاړیا<strong>و</strong> د ل<strong>و</strong>ی<strong>و</strong> هی<strong>و</strong>اد<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> د استعمال سره خپل هي<strong>و</strong>اد ځ<strong>و</strong>اکمن ا<strong>و</strong> په پښ<strong>و</strong><strong>و</strong>در<strong>و</strong>ي. له دغ<strong>و</strong> هي<strong>و</strong>اد<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> سره د اړیک<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> په ملي ګټ<strong>و</strong> کې د <strong>و</strong>رته<strong>و</strong>الی له امله ک<strong>و</strong>الی شي افغانستان له ر<strong>و</strong>ان<strong>و</strong> شرایط<strong>و</strong> څخه د ځان پهګټه کار <strong>و</strong>اخلي.څنګه ک<strong>و</strong>الی ش<strong>و</strong> دلنډ مهالې ګټې پر ځای ی<strong>و</strong>ه تلپاتې س<strong>و</strong>له <strong>،</strong> ثباتا<strong>و</strong> پرمختګ خپلې سیمې ته را<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> ؟ م<strong>و</strong>ږ هر ی<strong>و</strong> باید دې پ<strong>و</strong>ښتنېته ځ<strong>و</strong>اب <strong>و</strong>لټ<strong>و</strong><strong>و</strong> <strong>،</strong> عملي میکانیزم<strong>و</strong>نه یې رامنځته کړ<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> پر خپل<strong>و</strong>حک<strong>و</strong>مت<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> فشار را<strong>و</strong>ړ<strong>و</strong> چې دا طرحې عملي کړي . په داسی حال کېچې نړی<strong>و</strong>ال په هي<strong>و</strong>اد کې فز یکي شت<strong>و</strong>ن لری باید <strong>و</strong>رڅخه د هي<strong>و</strong>اد پهرغ<strong>و</strong>نه ا<strong>و</strong> د بنسټیز<strong>و</strong> کار<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> په ک<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> کې ګټه <strong>و</strong>اخل<strong>و</strong>.ا<strong>و</strong>سمهال چې په نړی کې عقلي ( رشنلیزم ) نړی<strong>و</strong>الت<strong>و</strong>ب ( ګل<strong>و</strong>بلیزم(ا<strong>و</strong> عملي <strong>و</strong>اقعبینانه سیاست ر<strong>و</strong>اج دی<strong>،</strong> م<strong>و</strong>ږ باید پر دې ځان پ<strong>و</strong>ی کړ<strong>و</strong>ا<strong>و</strong> د دې عصر له غ<strong>و</strong>ښتن<strong>و</strong> سره سم د خپل هي<strong>و</strong>اد د ترقۍ ا<strong>و</strong> پرمختګلپاره ګام<strong>و</strong>نه پ<strong>و</strong>رته کړ<strong>و</strong>.افغانان باید د سیاسي ځ<strong>و</strong>اک تریخ حقیقت ته پاملرنه <strong>و</strong>کړي ا<strong>و</strong> داحقیقت <strong>و</strong>پېژني<strong>،</strong> چې ی<strong>و</strong>ازې په خپل زیار ا<strong>و</strong> مرستې سره ک<strong>و</strong>الیشي په هې<strong>و</strong>اد کې س<strong>و</strong>له ا<strong>و</strong> امنیت را<strong>و</strong>لي<strong>،</strong> ځکه چې د بهرنیان<strong>و</strong>له ل<strong>و</strong>ري
Change language