Καρδιολογική Γνώμη - Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο ...

Μεσογειακή δίαιτα: αντιφλεγμονώδης - αντιοξειδωτική και αντιθρομβωτική δράση131χρόνια μελετώνται και οι TLR (Toll-like receptors), που ανήκουνστους λεγόμενους υποδοχείς αναγνώρισης δομικώνπεριοχών και αποτελούν μέρος του έμφυτου ανοσολογικούσυστήματος. Ενεργοποιούνται μετά την αναγνώριση συγκεκριμένωνδομικών χαρακτηριστικών είτε των μικροοργανισμώνπου αποτελούν τα εξωγενή προσδενόμενα μόριαείτε ενώσεων που απελευθερώνονται μετά από κάποια βλάβηστον οργανισμό και είναι τα ενδογενή προσδενόμεναμόρια. Η ενεργοποίησή τους περνά μέσα από την οδό τουNF-κΒ και οδηγεί στην παραγωγή μορίων με προ-φλεγμονώδηδράση.Τρόφιμα φαινομενικά μη αλλοιωμένα φαίνεται να περιέχουνλιποπολυσακχαρίτες, που είναι ανθεκτικά μόρια στιςσυνθήκες μαγειρέματος, οπότε προκύπτουν μαγειρεμένατρόφιμα με συστατικά που διεγείρουν τους TLR. Σε πρόσφατημελέτη τέτοιες ενώσεις ανιχνεύτηκαν σε προϊόντακρέατος και επεξεργασμένα τρόφιμα, χαρακτηριστικά τουδυτικού τρόπου δίαιτας, ενώ είναι ελάχιστες ή μη ανιχνεύσιμεςσε φρούτα και λαχανικά που χαρακτηρίζουν τη ΜΔ 38 .Η σύσταση του λίπους της διατροφής, ιδιαίτερα η αναλογίατων λιπαρών οξέων, παίζει καθοριστικό ρόλο στηρύθμιση των μηχανισμών της φλεγμονής. Πολλές επιδημιολογικέςμελέτες και διατροφικές επεμβάσεις σε ανθρώπους,έχουν δείξει ότι η κατανάλωση ψαριών κυρίως λόγω τηςπεριεκτικότητάς τους σε ω-3 αλλά και του πρόδρομου λιπαρούοξέος , α-λινολενικού, σχετίζεται αρνητικά με δείκτεςφλεγμονής (CRP, IL-6) και με την έκφραση μορίων προσκόλλησης(ICAM, VCAM) στα ενδοθηλιακά κύτταρα 39,40 .Η αντιφλεγμονώδης δράση των ω-3 λιπαρών οξέων φαίνεταινα οφείλεται σε ένα πλήθος βιοχημικών δράσεωνόπως αναστολή της ενεργοποίησης των TLR και έμμεσα τουNF-κB, αναστολή της επαγόμενης από κυτταροκίνες και λιποπολυσακχαρίτεςέκφρασης των μορίων προσκόλλησηςστα ενδοθηλιακά κύτταρα, αναστολή της προσκόλλησης τωνμονοκύτταρων στο ενδοθήλιο, αναστολή παραγωγής κυτταροκινών,ρύθμιση έκφρασης φλεγμονωδών γονιδίων(όπως αυτών που εκφράζουν την κυκλοοξυγονάση 2, τονTNF-α, IL-1α), αναστολή των in vivo δράσεων του PAF καιάλλες 41,42 .Τα ψάρια εκτός όμως από την περιεκτικότητά τους σε ω-3 λιπαρά οξέα, περιέχουν μικροσυστατικά, τα οποία εντοπίζονταιστο εκχύλισμα των πολικών λιποειδών και τα οποίαμειώνουν τα επίπεδα του PAF, μέσω μείωσης της δραστικότηταςτων ενζύμων βιοσύνθεσής του και αύξησης της δραστικότηταςτων ενζύμων αποικοδόμησής του. Το εκχύλισμααυτό περιέχει κυρίως γλυκολιποειδή όπως ακετυλιωμένουςγαγγλιοζίτες. Επιπλέον, το παραπάνω εκχύλισμα έχει τηνικανότητα να αναστέλλει το σχηματισμό αθηρωματικών πλακώνσε υπερχοληστερολαιμικά κουνέλια 43-45 .Τα σταφύλια και το κρασί, κυρίως λόγω της περιεκτικότητάςτου σε φαινολικές ενώσεις, με κύριο εκπρόσωπο τηρεσβερατρόλη, εμφανίζουν ισχυρές αντιφλεγμονώδεις δράσειςμέσω δύο κυρίως μηχανισμών. Ο πρώτος περιλαμβάνειτην αναστολή της ενεργοποίησης του NF-κB (μέσω αναστολήςοξειδωτικού στρες) και ο δεύτερος περιλαμβάνει τηναναστολή της δραστικότητας των τυροσινικών κινασών. Οιδράσεις αυτές έχουν σαν αποτέλεσμα την εξασθένηση τωνμηχανισμών μεταγωγής σήματος που οδηγούν σε σύνθεσηπρο-φλεγμονωδών μορίων και μορίων προσκόλλησης απότα μονοκύτταρα 46-48 .Η σοκολάτα και γενικά τα προϊόντα του κακάο περιέχουνσε υψηλά ποσά φλαβανόλες που ασκούν αντιφλεγμονώδηδράση στα κύτταρα. Η κατανάλωση ροφήματος κακάο έχειάμεση επίδραση στη διαθεσιμότητα του ΝΟ και στη σωστήλειτουργία του ενδοθηλίου. Μειώνει την παραγωγή προφλεγμονωδώνκυτταροκινών από τα μονοκύτταρα (IL-1B,IL-2) ενώ παράλληλα ενεργοποιεί τη σύνθεση αντιφλεγμονωδώνκυτταροκινών (IL-4 και TGF-β). Ο μηχανισμός μέσωτου οποίου ασκούν τις δράσεις αυτές, είναι η αναστολή τηςδράσης του NF-κB 49-51 .Στα φυτικά ροφήματα των οποίων τα φαινολικά εκχυλίσματαεμφανίζουν ισχυρή αντιφλεγμονώδη δράση in vitroανήκει και το πράσινο τσάι, το οποίο όταν χορηγήθηκε σε πειραματόζωαμαζί με ισοφλαβόνες σόγιας, οδήγησε σε μείωσητης έκφρασης των TLR-2 και TLR-4, οι οποίοι φαίνεται ναπαίζουν σημαντικό ρόλο στην αθηροσκλήρωση 52 . Αποτελέσματααπό την ερευνητική μας ομάδα δείχνουν ότι η κατανάλωσηφυτικών ροφημάτων από φαινομενικά υγιή πληθυσμόσχετίζεται αρνητικά με τα επίπεδα PAF στον πληθυσμό αυτόκαθώς και με τη δραστικότητα της Lp-PLA 2 σε γυναίκες 53 .Επιπλέον και το ελαιόλαδο εμφανίζει αντιφλεγμονώδειςδράσεις, λόγω της περιεκτικότητάς του σε τυροσόλη, υδροξυτυροσόληκαι ολευροπαϊνη, οι οποίες αναστέλλουν τηνοξείδωση της LDL και την ικανότητά της να ενεργοποιεί τηνέκκριση προφλεγμονωδών κυτταροκινών. Επίσης, μειώνουντην παραγωγή εικοσανοειδών, αυξάνουν τη σύνθεση τουΝΟ και αναστέλλουν τους μεταγραφικούς παράγοντες NFκΒκαι AP1 54 .Όσον αφορά τη ΜΔ συνολικά, επιδημιολογικές μελέτεςέχουν δείξει ότι η υιοθέτηση αυτής σχετίζεται με μειωμένα επίπεδαCRP, IL-6, Ε-σελεκτίνης, s-ICAM-1 και με αυξημένα επίπεδααδιπονεκτίνης. Η υπεροχή της ΜΔ ακόμα και έναντι παρόμοιωνευεργετικών διατροφικών μοντέλων φαίνεται καιαπό μελέτη διατροφικής παρέμβασης σε ασθενείς με μεταβολικόσύνδρομο, σύμφωνα με την οποία παρατηρήθηκε πολύμεγαλύτερη μείωση φλεγμονωδών δεικτών (IL-6, IL-7, IL-18, CRP) στους ασθενείς που ακολούθησαν το πρότυπο τηςΜΔ, έναντι εκείνων που ακολούθησαν μία τυπικά προτεινόμενηδίαιτα, ευεργετική για καρδιαγγειακά νοσήματα 55-57 .ΣυμπεράσματαΜε βάση όσα αναφέρθηκαν, η ΜΔ εμφανίζει ισχυρή αντιφλεγμονώδη,αντιοξειδωτική και αντιθρομβωτική δράσηπου εξηγούν, σε σημαντικό βαθμό, την ευεργετική της επίδρασηέναντι καρδιαγγειακών παθήσεων. Όμως να μην ξεχνάμεότι η ΜΔ, σύμφωνα και με τον ορισμό της UNESCO,είναι κάτι παραπάνω από διατροφικό πρότυπο και «… περι-