Καρδιολογική Γνώμη - Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο ...

Μεσογειακή δίαιτα: αντιφλεγμονώδης - αντιοξειδωτική και αντιθρομβωτική δράση129νίδα), Reichardia picroides (γαλατσίδα), Cynara cardunculus(αγκινάρα) και Chrysanthemum coronarium (μαργαρίτα),το δε πέμπτο γεύμα ήταν το γεύμα ελέγχου. Τα καλύτερααποτελέσματα όσον αφορά τη μειωμένη ενεργοποίηση τωναιμοπεταλίων, διαπιστώθηκαν με την κατανάλωση της αρχοντολαχανίδαςκαι της γαλατσίδας, στις 2 και 3 ώρες μετάτην παρέμβαση. Επιπλέον, η αρχοντολαχανίδα οδήγησε καισε μείωση των επιπέδων του ινωδογόνου 19 .Επίσης αναφέρεται ότι το σκόρδο και το κρεμμύδι, μεδραστικό συστατικό την αλλυσίνη, αναστέλλουν τη συσσώρευσηαιμοπεταλίων 20 .Υπάρχουν λοιπόν με βάση τα παραπάνω σοβαρά δεδομέναότι συστατικά της ΜΔ ασκούν ευεργετικές επιδράσειςέναντι της θρόμβωσης. Όταν μάλιστα φαινομενικά υγιείςεθελοντές και διαβητικοί τύπου ΙΙ κατανάλωσαν για έναμήνα γεύματα μεσογειακού τύπου, τα οποία είχαν προηγουμένωςελεγχθεί ως προς την ικανότητά τους να αναστέλλουντην προκαλούμενη από PAF συσσώρευση αιμοπεταλίων, φάνηκεότι οι εθελοντές που είχαν καταναλώσει το διαιτολόγιοπου ήταν πλούσιο σε αναστολείς του PAF, παρουσίασαν αύξησηστην αντίσταση της συσσώρευσης των αιμοπεταλίωντους τόσο έναντι του PAF όσο και στο ADP 21,22 .Αντιοξειδωτική δράσηΌσον αφορά την αντιοξειδωτική δράση της ΜΔ, υπενθυμίζεταιότι στον οργανισμό υπάρχουν συστήματα προστασίαςαπό τις ελεύθερες ρίζες, που περιλαμβάνουν τααμυντικά ενζυμικά συστήματα και τα ενδογενή και εξωγενήαντιοξειδωτικά μόρια. Η διατάραξη της ισορροπίας ανάμεσαστα προ- και αντι-οξειδωτικά μόρια προς όφελος τωνπρο-οξειδωτικών μπορεί να οδηγήσει στο οξειδωτικό στρες,το οποίο έχει βρεθεί να συμμετέχει στους μηχανισμούς πρόκλησηςπολλών παθολογικών καταστάσεων.Ένα σημαντικό ζητούμενο είναι η ύπαρξη συστατικών τηςΜΔ, τα οποία έχουν την ικανότητα να εκκαθαρίζουν τις ελεύθερεςρίζες ή να δεσμεύουν τα ιόντα μετάλλων, οπότε εμποδίζουντη συμμετοχή τους στις οξειδοαναγωγικές αντιδράσειςκαι άρα προστατεύουν τα βιομόρια (λιποειδή, πρωτεΐνες,υδατάνθρακες και νουκλεϊνικά οξέα) από οξείδωσηκαι έτσι εμποδίζουν την τροποποίηση της λειτουργίας τωνκυττάρων και εντέλει προστατεύουν τον οργανισμό.Ανάμεσα στις μεθόδους εκτίμησης της αντιοξειδωτικήςικανότητας, που βρίσκουν εφαρμογή στη βιβλιογραφία, διακρίνουμεμεθόδους ολικής οξειδωτικής ικανότητας όπωςείναι το TRAP (total reactive antioxidant potential), το TE-AC (trolox equivalent antioxidant capacity), το FRAP (ferricreducing antioxidant power) και το DPPH (diphenyl-1-picrylhydrazyl), χρήση δεικτών που έχουν να κάνουν με τηλιποειδική υπεροξείδωση όπως τα TBARS (thiobarbituricacid reactive substances), τα συζυγή διένια, οξείδωση τηςLDL, κλασικές μεθόδους, όπως το comet assay, η RT-PCR(reverse transcription polymerase chain reaction), ενζυμικέςδοκιμασίες και άλλες 23 . Από την αξιολόγηση και τη σύγκρισητων μεθόδων έχει φανεί ότι οι ίδιες μέθοδοι εφαρμόζονταιμε διάφορες παραλλαγές και δεν μπορεί να υπάρχει πάνταάμεση σύγκριση αποτελεσμάτων μεταξύ των εργαστηρίων.Καμία μέθοδος δεν μπορεί να εκτιμήσει αξιόπιστα τη συνολικήαντιοξειδωτική ικανότητα και γι’ αυτό ο συνδυασμόςδύο ή και παραπάνω μεθόδων δίνει πιο τεκμηριωμένα αποτελέσματακαι τέλος η επιλογή του βιοχημικού δείκτη πρέπεινα γίνει λαμβάνοντας υπόψη την παθολογική κατάσταση πουεξετάζεται και το βιολογικό δείγμα που θα χρησιμοποιηθεί.Τα τρόφιμα της ΜΔ που είναι πλούσια σε αντι-οξειδωτικέςενώσεις είναι τα φρούτα, τα λαχανικά, το ελαιόλαδο, τοκρασί και τα φυτικά ροφήματα. Τα κύρια αντιοξειδωτικάπου περιέχουν είναι η βιταμίνη Ε, η βιταμίνη C, τα καροτενοειδή,φαινολικές ενώσεις και ιχνοστοιχεία. Η βιταμίνη Εμεταφέρεται με τις λιποπρωτεΐνες και εμφανίζει αντιοξειδωτικήδράση ως δότης υδρογόνου στα λιποειδικά υπεροξείδια.Η βιταμίνη C είναι ισχυρό αντιοξειδωτικό και αναγεννάτη βιταμίνη Ε. Κύριες πηγές των καροτενοειδών είναιτα φρούτα και τα λαχανικά. Τα καροτενοειδή πέρα από τηναντιοξειδωτική τους δράση που οφείλεται στην απενεργοποίησητου μονήρους οξυγόνου και άρα στην ικανότητάτους να σταματούν τη λιποειδική υπεροξείδωση, εμφανίζουνκαι προ-οξειδωτική δράση.Στη βιβλιογραφία καταγράφεται ένα πλήθος φαινολικώνενώσεων, η ύπαρξη των οποίων έχει πιστοποιηθεί σε διάφορεςφυσικές πηγές, ως επί το πλείστον φρούτα, λαχανικάκαι φυτικά ροφήματα και οι οποίες εμφανίζουν αντιοξειδωτικήικανότητα 24 . Συγκεκριμένα απενεργοποιούν τις ελεύθερεςρίζες, δεσμεύουν τα μέταλλα, αναστέλλουν την οξείδωσητης LDL, αναστέλλουν τη δράση ενζύμων που εμπλέκονταισε οξειδοαναγωγικές αντιδράσεις και τέλος τροποποιούντη δραστικότητα μεταγραφικών παραγόντων με αποτέλεσματην τροποποίηση της έκφρασης γονιδίων ενζύμωνπου εμπλέκονται στο οξειδωτικό στρες ή προφλεγμονωδώνμεσολαβητών που εμπλέκονται με το οξειδωτικό στρες. Ηαντιοξειδωτική τους ικανότητα διαφοροποιείται ανάλογαμε τη δομή τους. Συνήθως, αυξάνεται με τον αριθμό τωνυδροξυλίων και μάλιστα των ορθο-υδροξύλιων που περιέχουνκαι μειώνεται με τον αριθμό των υποκατάστατων (π.χ.σάκχαρα). Σε αρκετές μελέτες το συνολικό φαινολικό περιεχόμενοσε εκχυλίσματα τροφίμων θεωρείται ότι άμεσασχετίζεται με την αντι-οξειδωτική τους ικανότητα.Πιο συγκεκριμένα, σε μια μελέτη της ερευνητικής μας ομάδας,που αφορούσε την ικανότητα των φαινολικών εκχυλισμάτωνκρασιών –ποικιλίες Ρομπόλα και Cabernet Sauvignon-να δεσμεύουν ιόντα Fe, να αναστέλλουν τη δράση τηςλιποξυγονάσης (LOX) και τέλος να εκκαθαρίζουν ελεύθερεςρίζες, τα αποτελέσματα έδειξαν ότι το συνολικό φαινολικόπεριεχόμενο των κλασμάτων δεν σχετίζεται πάντα με την αντιοξειδωτικήτους δράση. Επιπλέον, το κλάσμα των προκυανιδινών-κατεχινώνκαι στα δύο είδη κρασιού εμφάνισε τηνκαλύτερη αναστολή στη δράση της λιποξυγονάσης. Τέλος, ηικανότητα των κλασμάτων να εκκαθαρίζουν ελεύθερες ρίζεςδεν συμβαδίζει απαραίτητα με την αναστολή της LOX 25 .