Καρδιολογική Γνώμη - Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο ...

128 Σ. Αντωνοπούλουεμπλέκεται και στους τρεις παραπάνω μηχανισμούς. Ο PAF(1-0-αλκυλο-2-ακετυλο-sn-γλυκερο-3-φωσφοχολίνη) είναιένα φωσφολιποειδές με σκελετό γλυκερόλης, που χαρακτηρίζεταιαπό μια αιθερική λιπαρή αλυσίδα στην sn-1 θέση,ακετυλομάδα στην sn-2 θέση και φωσφοχολίνη στην sn-3θέση 3 . Η δράση του PAF γίνεται μέσα από τον ειδικό υποδοχέατου, που ανήκει στους επταδιαμεμβρανικούς υποδοχείς,που συνδέονται με G-πρωτεΐνες και μέσω πλήθουςδεύτερων μηνυμάτων με τελική ενεργοποίηση MAPK κινασών,εκδηλώνει τις δράσεις του σε κύτταρα στόχους όπωςδιέγερση/ενεργοποίηση, χημειοτακτισμό ενεργοποίηση ιντεργκρινών,παραγωγή ελευθέρων ριζών έως και έκφρασηγονιδίων. Ο PAF είναι ο πιο ισχυρός λιποειδικός φλεγμονώδηςπαράγοντας, παράγεται και κατά την οξείδωση τηςLDL και συμμετέχει στην πρόκληση σχηματισμού θρόμβων.Πέρα δε από τις άμεσες δράσεις του, διεγείρει και την έκκρισηάλλων φλεγμονωδών παραγόντων, όπως τις χημειοτακτικέςπρωτεΐνες των μονοκυττάρων-1 (MCP-1) και τονογκονεκρωτικό παράγοντα (TNF-α) σε προσκολλημένα μονοκύτταρα4 .Αντιθρομβωτική δράσηΞεκινώντας λοιπόν με την αντιθρομβωτική δράση τηςΜΔ, αξίζει να αναφερθεί ότι σε περιπτώσεις τραυματισμούτου ενδοθηλίου, όπου υπάρχει διαρροή του αίματος στονυποενδοθηλιακό χώρο, ο οργανισμός για να επουλώσει τοντραυματισμό και να περιορίσει την απώλεια αίματος, ενεργοποιείτο μηχανισμό αιμόστασης και δημιουργεί ένα ινώδεςκάλυμμα, το θρόμβο, που αποτελείται από αιμοπετάλια καιπρωτεΐνες της πήξης του αίματος. Ρυθμιστικοί μηχανισμοίτου οργανισμού ελέγχουν και περιορίζουν το θρόμβο στοσημείο της βλάβης, ο οποίος διαλύεται μέσω μίας διαδικασίαςπου ονομάζεται ινωδόλυση. Η διατάραξη της παραπάνωισορροπίας αποτελεί σημαντικό παράγοντα στην ανάπτυξηαθηροσκλήρωσης. Όπως φαίνεται και στο σχετικόσχήμα 5 σε προηγούμενο άρθρο με τίτλο “Παράγονταςενεργοποίησης των αιμοπεταλίων. Platelet-Activating Factor(PAF)”, τα αρχικά φυσιολογικά μη ενεργοποιημένα αιμοπετάλια,με την επίδραση διαφόρων παραγόντων, όπωςADP, θρομβίνη, κολλαγόνο και PAF- οι οποίοι μπορεί ναπαράγονται από τα ίδια τα αιμοπετάλια ή από άλλα κύτταρα- αλλάζουν σχήμα και συσσωρεύονται. Η συσσώρευση τωναιμοπεταλίων καθώς και η αναστολή αυτής από συγκεκριμένεςενώσεις ή εκχυλίσματα, προσδιορίζεται ποσοτικά μετη χρήση ενός τροποποιημένου φωτομέτρου, του λεγόμενου«συσσωρευματόμετρου» (aggregometer). Τρόφιμα της ΜΔέχει φανεί ότι μπορούν να επηρεάσουν την παραπάνω ισορροπίατου αιμοστατικού συστήματος. Η αντιθρομβωτικήτους δράση αφορά είτε τη διαδικασία ενεργοποίησης καικυρίως συσσώρευσης των αιμοπεταλίων είτε την επίδρασήτους στη συγκέντρωση στο πλάσμα διαφόρων προ-θρομβωτικώνπαραγόντων, όπως του ιστικού παράγοντα, τουινωδογόνου, του αναστολέα του ιστικού ενεργοποιητή τουπλασμινογόνου (PAI-1), του παράγοντα Von Willebrand καιάλλων. Είναι σημαντικό δε να αναφερθεί ότι οι ευεργετικέςαυτές επιδράσεις έχουν καταγραφεί τόσο σε στάδιο νηστείαςόσο και σε μεταγευματικό στάδιο.Από τα τρόφιμα της ΜΔ που έχει φανεί ότι έχουν ευεργετικέςεπιδράσεις στη διαδικασία της θρόμβωσης ξεχωρίζουντα ψάρια, τα οποία αναστέλλουν τη συσσώρευση των αιμοπεταλίων,κυρίως λόγω της περιεκτικότητάς τους σε ω-3 λιπαράοξέα 5 . Πρέπει όμως να επισημάνουμε ότι τα ω-3 λιπαράοξέα δηλαδή το εικοσαπεντανοϊκό οξύ (ΕΡΑ) και το δοκοσαεξανοϊκόοξύ (DHA) έχει φανεί ότι οδηγούν και σε μείωσητης παραγωγής PAF, ο οποίος αποτελεί τον τρίτο δρόμοενεργοποίησης και συσσώρευσης των αιμοπεταλίων 6 .Ισχυρή ανασταλτική δράση έναντι της συσσώρευσης αιμοπεταλίωνεμφανίζει και το ελαιόλαδο, η οποία αποδίδεταιστην παρουσία ελαϊκού οξέος και μικροσυστατικών, ταοποία από χημικής δομής είναι φαινολικές ενώσεις και γλυκολιποειδή7-11 . Στο σχετικό σχήμα 5 στο επόμενο άρθρο μετίτλο “Φυσικής προέλευσης ενώσεις με in vitro anti-PAFδράση και in vivo αντιαθηρογόνο δράση”, φαίνεται η δομήτου πιο ισχυρού αναστολέα από την κατηγορία των γλυκολιποειδών.Οι μηχανισμοί που εξηγούν την ισχυρή αυτή αντιθρομβωτικήδράση του ελαιολάδου περιλαμβάνουν τη μείωσηπαραγωγής θρομβοξανίων και PAF, τη μειωμένη δραστικότητατων αιμοπεταλίων σε αγωνιστές όπως το ADP καιο PAF, όπως επίσης και την άμεση επίδραση του ελαιολάδουστη συγκέντρωση διαφόρων προ-θρομβωτικών παραγόντωνστο πλάσμα, που αναφέρθηκαν νωρίτερα 12 . Επιπλέον,έχει διαπιστωθεί η ύπαρξη αντιθρομβωτικών ενώσεων καιστα παραπροϊόντα ελαιουργίας 13 . Όσον αφορά το κρασί,εκτός από τη ρεσβερατρόλη, που αποτελεί τον κύριο εκπρόσωποτων φαινολικών ενώσεων σε αυτό και η οποία εμφανίζειin vitro ανασταλτική δράση στη συσσώρευση τωναιμοπεταλίων που προκαλείται από τον PAF, τη θρομβίνηκαι το ADP, έχουν βρεθεί από την ερευνητική μας ομάδακαι άλλες φαινολικές ενώσεις σε κόκκινο κρασί ποικιλίαςCabernet Sauvignon και σε λευκό, ποικιλία Ρομπόλα, με παρόμοιαανασταλτική δράση in vitro 14,15 . Επιπλέον, η μέτριακατανάλωση κρασιού έχει φανεί ότι μειώνει προ-θρομβωτικούςπαράγοντες, όπως το ινωδογόνο, αλλά δεν επηρεάζειτη συσσώρευση των αιμοπεταλίων που προκαλείται από τοADP και το κολλαγόνο, ενώ επιπλέον αυξάνει το μέσο αιμοπεταλιακόόγκο 16,17 .Πρόδρομα αποτελέσματα της ερευνητικής μας ομάδαςδείχνουν ότι η κατανάλωση κρασιού παράλληλα με ένα γεύμαμπορεί να μειώσει τη μεταγευματική ικανότητα των αιμοπεταλίωνστη συσσώρευση 18 .Αντίστοιχα αποτελέσματα δηλαδή ex vivo μειωμένη ευαισθησίατων αιμοπεταλίων στη συσσώρευση έναντι του ADPκαι του PAF διαπιστώσαμε σε μεταγευματική μελέτη παρέμβασηςσε ασθενείς με μεταβολικό σύνδρομο, οι οποίοι κατανάλωσαν5 γεύματα με τυχαία σειρά. Τα 4 από αυτά ήτανεδώδιμα άγρια χόρτα, που συνήθως καταναλώνονται στηνΚρήτη, Urospermun picroides (κοινό όνομα αρχοντολαχα-