Η μεταγευματική ενεργοποίηση των αιμοπεταλίων ως πιθανός μηχανισμός ανάπτυξης της αθηρωματικής πλάκας123Εικόνα 1. Πιθανοί μηχανισμοί της παρατηρούμενης μεταγευματικής ενεργοποίησης των αιμοπεταλίων.Αρκετά είναι τα δεδομένα τα οποία καταδεικνύουν ότι η κατανάλωσηενός γεύματος πλούσιου σε λιπαρά είναι ικανόνα προκαλέσει οξεία και άμεση αύξηση των επιπέδων τωντριακυλογλυκερολών, των χυλομικρών και των υπολειμμάτωνχυλομικρών και VLDL (remnant-like particles, RLPs)στο αίμα, τα οποία στη συνέχεια επάγουν οξειδωτικό στρες,φλεγμονή, αγγειακή δυσλειτουργία και αύξησης της αρτηριακήςπίεσης 57,58 . Επιπλέον έχει βρεθεί ότι η μεταγευματικήυπερλιπιδαιμία επιδρά και επηρεάζει τόσο τα επίπεδα όσοκαι τον μεταβολισμό της γλυκόζης κατά το μεταγευματικόστάδιο, ενώ φαίνεται να επηρεάζει την δράση της ινσουλίνηςπροάγοντας την ινσουλινοαντίσταση 59-62 .Οι πιθανοί μηχανισμοί, οι οποίοι εμπλέκονται στην παρατηρούμενηπροθρομβωτική κατάσταση και ενεργοποίηση τωναιμοπεταλίων, κατά την μεταγευματική υπερλιπιδαιμία είναιτο παρατηρούμενο οξειδωτικό στρες, και ο αυξημένος σχηματισμόςτων RLP που παρατηρείται σε αυτό το στάδιο. Ηδιαταραγμένη οξειδωτική κατάσταση που παρατηρείται κατάτην μεταγευματική υπερλιπιδαιμία έχει ως αποτέλεσμα τηνμειωμένη δράση της συνθάσης του ΝΟ στο ενδoθήλιο 63 καικατά συνέπεια την μειωμένη παραγωγή του ΝΟ, το οποίοαποτελεί αναστολέα της ενεργοποίησης των αιμοπεταλίων,από το ενδοθήλιο. Επιπλέον, τα RLP, που σχηματίζονται κατάτον μεταγευματικό μεταβολισμό των λιποειδών προάγουν
124 Α. Μικελλίδη, Τ. Νομικόςτην συσσώρευση των αιμοπεταλίων, χωρίς την παρουσίακάποιο αγωνιστή, κάτι το οποίο παρατηρήθηκε για πρώτηφορά το 1997 64 και επιβεβαιώθηκε και από άλλες μετέπειταμελέτες 65-67 . Επιπλέον τα RLP βρέθηκε ότι ενεργοποιούν τονΡΑΙ-1 και ότι προάγουν την προσκόλληση των μονοκυττάρωνστα ενδοθηλιακά κύτταρα 68 . Παρ’ όλα τα ευρήματα για τηνεπίδραση της μεταγευματικής υπερλιπιδαιμίας στην ενεργοποίησητων αιμοπεταλίων είναι λίγα και όχι πρόσφατα 69-71 .Επιπλέον υπάρχουν και μελέτες οι οποίες υποστηρίζουν ότιη δραστικότητα των αιμοπεταλίων αναστέλλεται κατά τουπερλιπιδιμικό μεταγευματικό στάδιο 72 .Πιθανή εμπλοκή του PAF στην μεταγευματική ενεργοποίησητων αιμοπεταλίωνΑν και δεν υπάρχουν βιβλιογραφικά δεδομένα για τηνπαραγωγή PAF κατά το μεταγευματικό στάδιο, οι μηχανισμοίπου ενεργοποιούνται σε αυτό το στάδιο (ενεργοποίηση τουNF-κΒ, αυξημένα κυκλοφορούντα επίπεδα φλεγμονωδώνκυτταροκινών, όπως TNF-α, IL-6) είναι πιθανόν να διεγείρουντην έκκριση PAF από τα αιμοπετάλια, τα μονοκύτταρακαι τα επιθηλιακά κύτταρα. Η πιθανότητα αυτή διερευνάταιαυτή τη στιγμή στο εργαστήριο μας. Ο μεταγευματικά παραγόμενοςPAF θα μπορούσε διττά να ενεργοποιήσει τα αιμοπετάλια.Είτε άμεσα ως ένας από τους ισχυρότερους αγωνιστέςτης συσσώρευσης τους, είτε έμμεσα εμποδίζονταςτην αντιαιμοπεταλιακή δράση της ινσουλίνης. Είναι γνωστόότι η ινσουλίνη μπορεί να λειτουργήσει ως αναστολέας τωναιμοπεταλίων 73 πιθανότατα σε μία προσπάθεια να διατηρήσειμη ενεργοποιημένα τα αιμοπεταλία σε μεταγευματικέςσυνθήκες. Ο PAF αποτελεί έναν πιθανό αναστολέα της δράσηςτης ινσουλίνης αφού εκκρίνεται σε καταστάσεις οξειδωτικούστρες και η μεταγωγή σήματός του στα αιμοπετάλιααντιτίθεται σε εκείνη της ινσουλίνης. Η υπόθεση αυτή επιβεβαιώθηκεστο εργαστήριο μας όταν σε in vitro πειράματαμε πλυμμένα αιμοπετάλια κουνελιού βρέθηκε ότι ο PAF, σεφυσιολογικά απαντώμενες συγκεντρώσεις, που δεν προκαλούνσυσσώρευση αιμοπεταλίων, μειώνει την ανασταλτικήδράση της ινσουλίνης στην συσσώρευση αιμοπεταλίων πουεπάγεται από θρομβίνη. Μέσω αυτής της δράσης του ο PAF(Eικόνα 1) αποτελεί πιθανά ένα νέο μεσολαβητή της μεταγευματικήςενεργοποίησης των αιμοπεταλίων 74 , θέμα πουβρίσκεται υπό έρευνα από την ομάδα μας .ΣυμπεράσματαΌπως φαίνεται από την ανασκόπηση της βιβλιογραφίας,το οξειδωτικό στρες, η φλεγμονή και η ενεργοποίηση τωνμηχανισμών θρόμβωσης κάτω από συνθήκες έντονου μεταγευματικούυπεργλυκαιμικού και υπερλιπιδαιμικού φορτίουαποτελούν προδιαθεσικό παράγοντα της αθηροσκλήρωσης.Επιπλέον, τα αιμοπετάλια, τα οποία φαίνεται να είναιενεργοποιημένα υπό αυτές τις συνθήκες, είναι δυνατόν νααλληλεπιδρούν με το αγγειακό ενδοθήλιο και τα λευκοκύτταρακαι να αποτελούν τον ενδιάμεσο σύνδεσμο μεταξύ τηςφλεγμονής, της θρόμβωσης και της αθηρογένεσης. Δεδομένουότι ο σύγχρονος δυτικός τρόπος διατροφής χαρακτηρίζεταιαπό έντονα μεταγευματικά επεισόδια υψηλώνσυγκεντρώσεων σε υδατάνθρακες και λιποειδή, οι παραπάνωμηχανισμοί θα μπορούσαν να συνεισφέρουν σε καθημερινήβάση στην ανάπτυξη αθηροσκλήρωσης.Βιβλιογραφία1. Hoffman R, Benz EJ, Shattil SJ, Furie B, Cohen HJ, Silberststein LE,McGlove P. Hematology: Basic principles and practice. Churchill andLivingstone, 2000.2. Vander Α, Sherman J, Luciano D, Τσακόπουλος M. Επιμέλεια ΕλληνικήςΈκδοσης: Ν. Γελαδάς, Μ. Τσακόπουλος. Κυκλοφορία. Αιμόσταση: ηπρόληψη απώλειας αίματος. 8η Έκδοση. In: Φυσιολογία του ανθρώπου:Μηχανισμοί Λειτουργίας του Οργανισμού. Ιατρικές ΕκδόσειςΠασχαλίδη 2001:519-615.3. Vorchheimer DA, Becker R. Platelets in Atherothrombosis. Mayo ClinProc 2006; 81(1):59-68.4. Jennings LK. Mechanisms of platelet activation: Need for new strategiesto protect against platelet-mediated atherothrombosis. ThrombHaemost 2009; 102:248–257.5. Gawaz M. Platelets in the onset of atherosclerosis. Blood Cells Moleculesand diseases 2006; 36:206-210.6. Bonora E, Corrao G, Bgnardi V, Cebriello A, Comaschi M, MontanariP and Meigs JB. Prevalence and correlates of postprandial hyperglycemiain large sample of patients with type 2 diabetes mellitus. Diabetologia2006; 29:846-854.7. Weissman A, Lowenstein L, Peleg A, Thaler I and ZXimmer EZ. Powerspectral analysis of heart rate variability during the 100g oral glycosetolerance test in pregnant women. Diabetes Care 2006; 29:571-574.8. Zilversmith DB. Atherogenesis: a postprandial phenomenon. Circulation1979; 60:473-85.9. De Caterina R. Endothelial dysfunctions: common denominators invascular disease. Curr Opin Lipidol 2000; 119-23.10. Helmut S, Wilhelm Stahl and Alex Sevanian. Nutritional, Dietary and PostprandialOxidative Stress. Journal of Nutrition 2005; 135:969-972.11. Ceriello A. The post-prandial state and cardiovascular disease: relevanceto diabetes mellitus. Diabetes Met Res 2000; 16:125-132.12. Heine RJ, Dekker JM. Beyond postprandial hyperglycaemia: metabolicfactors associated with cardiovascular disease. Diabetologia 2002;45(4):461-75.13. Jennings LK. Role of platelets in atherothrombosis. Am J Cardiol 2009;103:4A–10A.14. Seizer P, Gawaz M, May AE. Platelet–monocyte interactions - a dangerousliaison linking thrombosis, inflammation and atherosclerosis.Curr Med Chem 2008; 15:1976-80.15. Massberg S, Brand K, Gruner S, et al. A critical role of platelet adhesionin the initiation of atherosclerotic lesion formation. J Exp Med 2002;196:887-96.16. Antoniades C, Bakogiannis C, Tousoulis D, Antonopoulos AS, StefanadisC. The CD40/CD40 ligand system: linking inflammation withatherothrombosis. J Am Coll Cardiol 2009; 54:669-77.17. Ruggeri ZM. Platelets in atherothrombosis. Nat Med 2002; 8:1227–1234.18. Massberg S, et al. A crucial role of glycoprotein VI for platelet recruitmentto the injured arterial wall in vivo. J Exp Med 2003;197:41-49.19. Nieswandt B, et al. Glycoprotein VI but not alpha2beta1 integrin isessential for platelet interaction with collagen. EMBO J 2001;20:2120-2130.20. Nieswandt B, Watson SP. Platelet-collagen interaction: is GPVI thecentral receptor? Blood 2003; 102:449-461.
Change language