KARDÄ°YORESPÄ°RATUVAR EGZERSÄ°Z TESTLERÄ° ... - Spor Bilim

7.ULUSLARARASI SPOR BİLİMLERİ KONGRESİ27-29 EKİM 2002KONGRE - PANELLER(davranıĢın ya da performansın doğrudan kontrolü) ve motivasyonsuzluğun (amotivasyon) yani çaresizlik ya darekabetten kaçma bildiriminin algılanmasını sağlar. Kuramda bireye verilen bu girdilerin, bireyin kendisi ile ilgiliolması açısından içsel motivasyonun yükselmesi beklenir. Bununla birlikte algılanan kontrol vemotivasyonsuzluk ise Self Determinasyon ya da rekabet ile ilgili düĢünceleri farklı olarak etkilemekte ve birerbirer azalmaya neden olmaktadır. Sonuncusu : Ortaya konan ileti, kontrol ve motivasyonsuzluk (amotivasyon)girdilerinin yardımıyla sadece kiĢinin zihninde oluĢan olaylarla iliĢki göstermez, aynı zamanda harekete iliĢkinintrapsiĢik düzenlemelerlede iliĢkili olduğunu da gösterir. Bunun dıĢında ego yönelimiyse bireyin duygularını,benlik saygısını korumak için ulaĢmak istediği sonuçlar nedeniyle baskı altına alması ve içsel olarak kontrolgirdileri göstermesi içsel motivasyonun azalmasına neden olmaktadır (Ryan & Deci, 2000).BiliĢsel değerlendirme Kuramından hareketle oluĢturulan pek çok çalıĢmada içsel motivasyonunazalmasına, hangi etmenlerin neden olduğu üzerinde durulmuĢtur, Örneğin: Para (Deci, 1971), yemek (Ross,1975), iyi oyuncu rolü (Lepper; Greene & Nisbett, 1973), kazançlar (Harackiewics, 1979), zaman sınırı(Amabine, Dejong & Lepper, 1976) ve denetleme (Plant ve Ryan, 1985) elde edilen bulgular ilginçtir. Fakatbunların tam tersine adı geçen girdiler eğer Self Determinasyon algısını artırırsa içsel motivasyonda da artmabeklenmektedir (Zuckerman, Parac, Lathin, Smith ve Deci,1978). Bu araĢtırmaların ortak sonucu olarakgirdilerin bireyin algıladığı nedensellik Odağını etkilenmesi ya da Self Determinasyon yaĢantılarının bir sonucuolarak bireyin içsel motivasyon düzeyinin etkilenmesi söz konusu olacaktır.Deci ve Ryan (1985) tarafından ortaya konulan Self Determinasyon dıĢsal motivasyonun anlaĢılması içinoldukça önemlidir. DıĢsal motivasyon tanımı içinde davranıĢın yararlı sonuçlarına ait olan yönlenmelerbulunmaktadır. Tipik olarak ―kasıtlı‖ olan bu hareket özerkliğin ya da Self Determinasyonun derece olarakoldukca çeĢitli olmasını sağlar. Örneğin; Spor yapan öğrencinin, spor yapma nedenini açıklaması ―Çünkü bursiçin para alıyorum‖ ya da ―çünkü sağlıklı kalmama veya enerjik olmama neden oluyor…‖ Ģeklinde olabilir. Her ikidurumda da motivasyonun dıĢsal ve aracı nitelikte olduğu söylenebilir. GeçmiĢte yapılan kuramsal ve deneyselçalıĢmalar dıĢsal motivasyonun türlerini olduğunu ortaya koymaya çalıĢmıĢtır. GeçmiĢte pek çok araĢtırmacıbelli bir bütünlük içinde özerkliği nitelendirerek motivasyon ve performans üzerinde etkili olan farklı unsurları,çeĢitli davranıĢsal alanlarla iliĢkilendirmeye çalıĢmıĢlardır (Ryan & Deci, 2000; Fortier, Vallerand, Briere veProvencher, 1995).BiliĢsel Değerlendirme Kuramı aracılığı ile yapılan pek çok çalıĢmada algılanan rekabet üzerinefeedbackin etkileri ortaya konulmaya çalıĢılmıĢtır (Deci, 1971) Buna ek olarak içsel motivasyondakideğiĢikliklere feedback sonucu algılanan rekabetteki öznel değiĢiklikler aracılık etmektedir (Vallerand & Reid,1984; McAuley & Tammen, 1989). Bununla birlikte BiliĢsel Değerlendirme Kuramında, olumlu feedbackin içselmotivasyonu artırdığı ve böylece Self Determinasyonu desteklediği belirtilmektedir (Fisher, 1978; Ryan, Mims &Koestner, 1983).Ġçsel motivasyonun içsel olaylardaki rolü konusunda yapılan çok sayıdaki araĢtırmada içsel düĢünceler vealgılamalar, hem benlik kontrolü üzerindeki baskıları, hemde iradeye dayanan benlik düzenlemelerini ortayaçıkartarak ayrı ayrı içsel motivasyonun artma ya da azalmasını yordamayı sağlar. Buna dayanarak Ryan (1982)ego yönelimli durumların, görev yönelimlilere göre daha düĢük içsel motivasyon gösterdiğini ortaya koymuĢtur.Spor alanında yapılan çok sayıdaki çalıĢmada algılanan rekabetin artmasının, aynı zamandamotivasyonuda artırdığı belirtilmektedir (Bandura, 1977; Csikszentmihalyi, 1975). BiliĢsel DeğerlendirmeKuramı yavaĢ yavaĢ azalan içsel motivasyona karĢı geliĢen özerklik ve Self Determinasyon rollerini hedefalmıĢtır. Bu durum genellikle sporun her alanı ile iliĢkilidir. Spora katılımda prototip olarak içsel motivasyon öneçıkmakta ve bu alanda genellikle baskılar, beklentiler, performans hedefleri ve ödüller göze çarpmaktadır. Bunaek olarak Frederick, Ryan, (1977) sporda katılanların büyük bir bölümünün ego yönelimli olduklarıbelirtmektedirler ve benlik imajlarında performans ile baĢarının rastlantı sonucu ortaya çıktığına inanırlar. Bunedenle Self Determinasyon ve algılanan eden odağı (Perceived Locus of Causality) oldukça büyük bir önemtaĢır.Örneğin Orlick ve Mosher (1978) yaptıkları çalıĢmada motor görevler için hangi ödüllerin içselmotivasyonu artırdığını araĢtırdıkları çalıĢmada, ödüle dayalı olarak öntest-sontest ölçümleri arasındastabiliometre görevinde zaman dilimi olarak azalma olduğu, buna karĢın ödül içermeyen durumlarda ise uzamaolduğunu saptamıĢlardır. Tomas & Tennet (1978) ise yaptıkları çalıĢmada bu bulgunun tersini saptadıklarını320