ŞEYLERİN TARİHİhistory of thingskedilerin tarihiEvcil kedilerin nasıl ve nezaman hayatımıza girdiğitam olarak bilinmiyor ama5 bin yıldır var olduklarıve Mısır’dan geldikleridüşünülüyor. Nil vadisindetarım yaparak yaşayaninsanlar bu hayvanlarınambardaki fareleriyakaladığını fark edincekedileri kutsal saymayabaşladılar.The History of CatsWe do not know how andwhen domesticated catsentered our lives but itis thought that they havebeen around for 5000 yearsand their origin is Egypt.When people farming atthe Nile Valley noticed thatthese animals caught micein warehouses, they beganconsidering cats sacred.Şehir hayatında, arabaların arasında dolaşırken,birikmiş çöpleri karıştırırken, küçük çocuklardantekme yerken, dönercilerin, ciğercilerin köşesindemiyavlarken görebilirsiniz onları... Ya datüylerini ayaklarınıza dolayıp sevgi gösterisiyaparken, pencere pervazından bakınırken... İstanbul’un en tatlı sakinleri,metropol yalnızlarının biricik arkadaşıdır kediler...Bir söylenişe göre, insanları izlemesi için dünyaya gönderilmiş elçiler;cennetin bekçileridir. Karşılıksız sevginin, şefkatin sembolü olan kedilerinevcilleşmesi, insanlara dost olması tarihe yayılan bir süreçtir.50 TÜRSAB DERGİ | MAYIS 2013Binlerce yıl önceydi...Her ne kadar kedi ile ilgili araştırmalar çok uzun zamandır sürmekte isede evcilleştirme ile ilgili gizemli hava henüz ortadan kalkmamıştır. Bununnedeni evcilleştirilmelerinden bu yana geçen sürenin uzunluğudur. Bu süreköpek için en az 12.000 yıl, kedi için 5000 yıldan fazladır.Araştırmalar evcil kedilerin Mısır’dan geldiklerini gösteriyor. Nil vadisindetarım yaparak yaşayan insanlar, ürünlerini depoladıkları ambarları haşare vefare basınca kedilerin fareleri yakaladığını fark ettiler. İşte kedilerin Mısır’dakutsallaşmaya başlaması bu tarihlerde oldu. Ambarlar doldukça fare nüfusuarttı. Bunun üzerine firavun devreye girdi, kedilerin korunması için onlarıüstün yaratıklar ilan etti. Zaman içinde Mısırlılar kediye tapmaya başladılar...Kediyi incitmek ya da öldürmek çok büyük suç sayıldı. Kedileri öldürenleridam edildi. Ev yansa önce kedi kurtarıldı, çünkü insanlar sadece insandı
ama kediler firavunlar gibi yarı tanrıydılar. Hatta Persler, Mısırlılarla olansavaşlarında, Mısırlıların kedileri yücelttiklerini bildiklerinden kedilericanlı siper olarak kullandılar. Mısırlılar kedilerin ölmeleri üzerine derinbir yasa girdiler, elemlerinin bir işareti olarak kaşlarını traş ettiler. Kedilereceliyle öldüklerinde ise, öteki dünyada birlikte olabilmek için kedilerinimumyaladılar. Mısır’da yapılan kazılarda pek çok kedi mumyası ortayaçıkarılmıştır. Ayrıca hayranlık uyandıracak güzellikte kedi heykelleri debulunmuştur.Ticaretin başlamasıyla kedi, yeni ülkeler ile tanıştı. Deniz yoluyla Akdenizüzerinden Avrupa’ya ve oradan kuzeye, daha sonra Amerika’ya, kara yoluylaİran ve Çin’e ulaştı, kedi türleri çoğaldı. Böylece kediler günlük hayatınvazgeçilmez bir parçası oldular.Avrupa’da Hristiyanlık öncesinde İskandinav mitolojisinin bereket, aşk vegüzellik tanrıçası, kedi kafalı Freya için törenler düzenlenirdi. Freya’nıngünü “Friday” yani Cuma, o dönemde kutsal gündü. Bunlar kedilerin altıngünleriydi. Hristiyanlığın kabulüyle kilise, tanrıça Freya’yı şeytan ilan etti,ona tapınmayı yasakladı. İnsanları kedilerin günahların taşıyıcısı olduğunainandırdı. Kedilere işkence yapılarak öldürmenin günahlardan arınmak içinbir yol, siyah kedilerin ise şeytanın kuklası olduğu görüşünü yaygınlaştırdı.Binlerce kediye eziyet edildi, kediler kazıklara bağlanarak yakıldı, asıldı veyagörüldüğü yerde öldürüldü. Kedi popülasyonu % 90 azaldı.Bu kıyım sırasında farelerin hızla üremesi engellenemedi. Kedilerin insanişkencesinden kurtulmaları ise yine fareler sayesinde oldu. Hastalık bulaştıran,ambardaki yiyecekleri bitiren kara fareler kediler tarafından yok edildi veinsanlar kedileri öldürmekten vazgeçtiler.Güzellik sembolü kediRönesans Dönemi’nde kediler toplumda yine saygın bir yere sahip oldular.Victorya Dönemi kediyi sadece yararlı bir ev hayvanı olarak değil, güzelliksembolü olarak da yüceltti. Yerlilerin yaşadığı yerler gibi, kilisenin etkiliYou can see them in the city while strolling around cars, looking inside trash bags,getting kicked by small children or meowing near a gyro place or a butcher... Oryou can see them rubbing to your legs with affection or looking from a windowledge... Cats are the only friends of urban life’s lonely people, they are cutestlocals of Istanbul.According to a story they are ambassadors sent to the world to watch overpeople, they are the caretakers of heaven. Cats are the symbol of unconditionallove and compassion. Their domestication is a historical process.Thousands of years ago...Even though research on cats have been going on for a long time, the mysteryon their domestication is not yet solved. The reason for that is the long time thatpassed since their domestication. This time is at least 12000 years for dogs andmore than 5000 years for cats.Research shows that domesticated cats are coming from Egypt. Farmers in NileValley noticed that when warehouses had bugs and rats, cats caught rats. It isaround that time that cats became sacred in Egypt. As warehouses filled, ratpopulation increased. With time Egyptians began worshipping cats...Hurting or killing a cat was considered a big crime. People who killed cats wereexecuted. When there was a fire, cats were savedthe first; people were just people but cats werehalf-Gods like pharaohs. Persions used cats aslive-shileds during their war with Egyptians, sincethey knew Egyptians exalted cats. When their catsdied Egyptians mourned deeply and they shavedtheir eyebrows as a symbol of their pain. Whencats died of natural causes, they embalmed theircats so that they could be together after life. Manycat mummies were found in excavations in Egypt.Amazingly beautiful cat sculptures have also beenTÜRSAB DERGİ | MAYIS 2013 51