Harran Evleri - Türkiye Seyahat Acentaları Birliği

döşenirken birer tuğla atlanarak yapılan ve merdiven basamağı işlevinigören çıkıntılarla bulmuşlar. İlkel fakat gerçek bir eko-mimari ürünü! Yazınserin kışın sıcak olan bu evler 150-200 yıl önce yapılmış. Kullanılan taşlar daantik şehir harabelerindeki kalıntılardan buraya getirilmiş.“Harran Kültür Evi”Bu evlerden biri, 1999 yılında o zamanki Harran Kaymakamı İbrahim HalilAkşit’in öncülüğünde restore edilmiş. 19 odalı ev “Harran Kültür Evi” olarakturizme açılmış. Bu ev, günümüzde de 10 çocuklu Ali Kızıl işletmeciliğindeturizme açık bulunuyor. Ali Kızıl, “...Çocuklarım yabancı dil konusundauzman olup, buranın tanıtımını yapmaktadırlar. Bakanlıktan takdir belgesive Harran’da ilk çalışma ruhsatını alan işletme de Harran Kültür Evi’dir”diyor. İbni Teymiye Mah. Çeşme Sokak No: 23 adresindeki evde toplugruplara sıra geceleri, yöresel yataklarda konaklama imkanı mevcut.(www.harrankulturevi.com)Dünyanın başka yerlerinde de var!MÖ 6000 yıllarına kadar inebilen bu tür sivil mimari örneklerinin,Mezopotamya ve Ege’de MÖ 3000 yıllarına kadar yaygın kullanıldığıbiliniyor. Anadolu’da bu tür evlere, en çok iki bölgede rastlanıyor.Birinci bölge Urfa ile Birecik arası, ikincisi de yine Urfa ile Akçakale arası.İkinci bölgede bulunan Harran evleri tuğla kubbelerle örülürken diğerbölgelerdeki evler kerpiçten yapılmış. Harran evlerindeki kubbelerintuğla ile örülmesinin nedeni yöredeki toprağın tuğla yapımına elverişliolmasından kaynaklanıyor. Bir başka neden de bu coğrafyanın çöl olması vebu yüzden de ağaç yokluğu. Kümbet evlerin dünyadaki diğer örneklerineMusul, Tiflis, Kıbrıs’ta, İtalya’nın güneyinde, Adriyatik Denizi’ne kıyısı olanPuglia bölgesi kırsalında, İskoçya, İspanya, İran, Afganistan, Çin ve Peru’dada rastlamak mümkün. İskoçya adalarında “Arı Kovanı” (“beehive houses”)adı verilen bu yapılar 18. yüzyılda çok canlı bir gelenek oluşturuyormuş.Harran’ı Koruma mı Dönüştürme mi?1979 yılında arkeolojik ve kentsel sit alanı olarak tescil edilen ve kubbelievleri korumaya alınan Harran’da, ören yerinden malzeme toplanması,her çeşit inşaatın yapılması, kanal açılması yasaklanmıştı. O tarihlerde960 kubbeli ev sayılan Harran’da bu sayı bugün 500 dolayında. 2000’deUNESCO Dünya Mirası Listesi adayı olan Harran’ın tam aday olabilmesiiçin Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın yeniden yaptığı değerlendirmedensonra “kale ve surların onarılması, kümbet evlerin betonarme yapılardanarındırılarak koruma altına alınması ve onarılması, tarihi dokuya uygunyaşam alanlarının oluşturulması ve çevre düzenlemelerinin yapılmasıve turizme kazandırılması”nı kapsayan “Harran Kentinin Restorasyonu,Çevre Düzenlemesi ve Korunması Projesi” duyuruldu. Projenin 2014’detamamlanması umuluyor.TOKİ projeleri kapsamında başlatılan “Harran Sur İçi Kentsel DönüşümProjesi” ile de Harran’ın insandan arındırılmasının ardındanbölgenin turizmden yeteri derecede pay alması için yoğunçalışmalar yapıldığı belirtiliyor. Türkiye’de “Kentsel Dönüşüm”,tartışılagelen bir konu. Bu yüzden kimileri Harran evlerininkendi insanlarından arındırılmasının, onların doğalyaşamının da sonu olacağını ileri sürerken, Harran’ınbaşta kümbet evleri olmak üzere birçok yönüylebenzerlik taşıyan İtalyan kasabası Alberobello gibi bircazibe merkezine dönüştürülmesinininamaçlandığı da söyleniyor...was destroyed and itscitizens emigrated toUrfa. During Ottomanera, Harran, was avillage of 280 people. InRepublican period, itsadministrative centerwas Akçakale countybut in 1987 with thebeginning of South EastProject it was declared acounty itself.Domes on the exterior, homes inside!Harran homes keep attracting everyone’s attention with their original stylesignatured by a square or almost a square stucture, covered with 40 to 50 linesof bricks, topped with conic domes. This style is called “Tholos” by archeologsand “domed”, “coned”, “cupola” or “beehives” by people.We only see the domes from outside but there is a completely different sightinside! 2 or 6 domes are connected with arches inside and these form livingspaces. Later on these can be multiplied if necessary. In short the real sight isinside!The interior walls are covered with a mixture of red soil and bale, the exteriorwalls are covered with a mixture of black soil and bale. These structures can beup to 5 meters high and the only window is a hole on top of the cone. Howeverthis window is used for ventilation, as a source of light and as a duct. Theyskipped one brick when tiling, thus created steps as an easy way to reach thewindow. It is a primitive example of eco-architecture. These homes were built 150-200 years ago and they are cold during summer and warm during winter. Thestones that were used were brought here by ancient city remnants around.“Harran Culture House”One of these houses were renovated by the prefect of the period, İbrahim HalilAkşit in 1999. The 19 roomed house was opened to culture tourism as “HarranCulture House”. Nowadays this house is run by Ali Kızıl who has 10 children.He says “... My children speak foreign languages and they are working for thepublicity of this place. Harran Culture House was the first to get a certificateof appreciation from the ministery and an operation licence.” It is located inIbni Teymiye Neighborhood, on Çeşme Street no: 23. There is a traditionalaccomodation service as well as local events for groups. You can check it out atthis website: www.harrankulturevi.com.This kind of architecture exists in other places in the World!This kind of civil architecture examples can go back to B.C. 6000, they were44 TÜRSAB DERGİ | MAYIS 2013Bölgenin ünlü kahvesi“mırra”, Harran Kalesi(üstte) ve Ulu Camii(sağda).The famous Turkish coffee varietyof this area “mırra”, Harran Fort (upperside), the Grand Mosque (right side)