Harran Evleri - Türkiye Seyahat Acentaları Birliği

Kaç çeşit Türk Hamamı var?Hamamlar, işlevsel amaçlarına göre; “çarşı hamamı” veya “halk hamamları”,saray, konak ve büyük evlerdeki “özel hamam”lar, şifalı kaynak sularıüzerine kurulmuş “kaplıca hamamları” olarak üç grupta toplanıyor.Halk hamamları sadece erkekler içinse “Tek Hamam”, sadece sabahlarıbelli saatte kadınlara açılıyorsa “Kuşluk hamamı”, kadınlara ve erkeklereaynı yapının içindeki iki ayrı bölümde hizmet veriyorsa “Çifte hamam” diyeadlandırılıyor. Onların kapıları hiçbir zaman aynı sokağa açılmazmış.Hamamın BölümleriTürk hamamı soyunma yeri, ılıklık, sıcaklık ve külhan olmak üzere dörtbölümden oluşmakta. “Camegâh” denilen soyunma yeri, genellikle ortadafıskiyeli bir mermer havuz olan, hamamın giriş kısmından sonraki ilk bölüm.Duvarı boyunca taştan ya da ahşaptan yapılmış bir seki üstünde sedir,altında da ayakkabı ve nalın koymak için nişler var. Buradaki kubbe sıcaklıkbölümündekine oranla daha büyük. Ilıklık bölümü; sıcaklığa geçmedenönce vücudu alıştırmak için ayrılan bölüm. Bu bölümde halvetler, dinlenmeve masaj için ayrılan sedirler var. Genellikle tek kubbeyle örtülü.Sıcaklık; yıkanılan ve en sıcak kısım. Genel ve özel yıkanma yerleri olup,ikincilere “halvet” denir. Sıcaklığın ortasında; hamamlarda göbek taşı;kaplıcalarda ise havuz olur. Genellikle büyük bir kubbeyle örtülüdür.Hamamın ısıtıldığı külhan ocağı da sıcaklık bölümüne bitişiktir. Kezasu deposu, aralık, hela, bazı hamamlarda da traşlık, kahve ocağı, havlukurutma, odun deposu ve avlu gibi servis alanları bulunuyor. Kurna vemusluklar ise her hamamın olmazsa olmazıdır.Kadınlar, Hamam ve Bir MüzeÖzellikle kadınlar için hamam kültürünün en çekici yanı hamamdakullanılan, peştemal, havlu, nalın, takı kutusu, lenger, hurma lifindensabunluk ve keseler, hamam tası, hamam bohçası, kına, ayna, tarak, ponzataşı, hamam otu, masaj yağları, kokulu sabunlar ve gülabdanlar, kokular,buhurdanlıklar, şerbetlikler, bardaklar gibi malzeme olmalı. Hamamagidenlerin ekonomik durumuna bağlı olarak çeşit ve sayısı artıp eksilebilenbazı yiyecek ve içecekler de bu kategoriden sayılabilir. Beypazarı’nda açılanTürk Hamam Müzesi (http://www.turkhamammuzesi.com) “Gelin hamamı”koleksiyonu ile kadınların sosyal yaşamında çok önemli yeri olan hamamlarıbaşarıyla canlandırıyor.İstanbul Hamamlarıİstanbul’da ilk kamusal hamam III. Murad’ın annesi Nurbanu Sultan’ın1584’te Mimar Sinan’a yaptırdığı Çemberlitaş Hamamı olmuş, kısazamanda da hamamların sayısı artmış. 17. yüzyılda, sadece İstanbul’da,yaklaşık 15 bin hamam olduğu biliniyor.Beyazıd, Yeni Camii gibi pek çok külliyenin ve Küçük Ayasofya, Murat Paşagibi daha küçük komplekslerinkendilerine ait hamamlarıbulunmaktaymış. Vakıf sahipleride gelir sağlamak için şehrin başkayerinde, hatta diğer şehirlerde dehamam yaptırmışlar.Günümüzde canlılığını koruyanİstanbul hamamlarının başındaCağaloğlu, Çemberlitaş,Süleymaniye ve GalatasarayHamamları geliyor. Bursa’daKervansaray, Edirne’de Sokullu,Yalova’da Kurşunlu, Trabzon’daSekiz Direkli ve Erzurum’daKurşunlu Hamamları daAnadolunun en iyiler listesinde!Divan Edebiyatında Hamam Oyunları:Balon UçurmaKadınlar için aynı zamanda eğlence yeri olan hamamda oyunlar da oynanırdı.Divan edebiyatında hamamdaki güzelleri anlatan ve Hammamiye denilen şiirlerde sıkçayer alan bu oyunlardan biri de avuçtaki sabun köpüğüne üfleyerek yapılan baloncuklarıhamamın kubbesine uçurma idi.Turkish Bath Games in Divan Poetry:Blowing BubblesTurkish bath was also a place of fun for women and games were played. In Divan poetryTurkish bath had a special place, these mentioned beautiful women in the baths as well asthe game of blowingsoap bubbles to the dome of the building.“Public Baths”; “Private Baths” which usually are inside palaces, mansionsor houses; “Thermal Baths” which are built on thermal spring sources. Publicbaths are separated in three groups again they are called “Single Bath” if theyonly serve men, “Mid-Morning Bath” if they serve women during certain periodsin the mornings, and “Double Bath” if they have separate sections for men andwomen. Double baths’ doors never open to the same street.Divisions of a Turkish BathTurkish baths have four divisions; changing room, warm room, hot room andfurnace. The changing room is called “Camegâh” and this is the first sectionafter the entrance, which usually has a marble fountain. All along its wall thereis a sofa on top of a stone or wooden step, which has small niches to placeshoes or clogs. The dome here is bigger than the hot room. Warm room iswhere one goes to prepare their body for the hot temperature. At this divisionthere are private relaxation sections, and sofas for resting and massage. Itusually is covered with one dome. Hot room is where you take a bath andit has the highest temperature in the whole structure. There are public andprivate bathing sections; the latter are called “halvet”. In the middle of the hotroom there is the mid-room stone in baths and a pool in thermal spring baths.It is usually covered with a big dome. The furnace is next to hot room. Thereare service areas such as reservoir, interval, restroom, and in someestablishments;shaving room, coffee room, drying room, timber38 TÜRSAB DERGİ | MAYIS 2013