شماره 62 ، حمل و ثور 1392
11.07.2015 • Views
Share Embed Flag

شماره 62 ، حمل و ثور 1392

شماره 62 ، حمل و ثور 1392

شماره 62 ، حمل و ثور 1392

SHOW MORE
SHOW LESS
ePAPER READ
DOWNLOAD ePAPER
  • No tags were found...
mfa.gov.af

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

START NOW

35 پر<strong>و</strong>سۀ صلح3538د افغانستان د پټ<strong>و</strong> خزان<strong>و</strong> د نندارت<strong>و</strong>ن د پرانیستې پهمراسم<strong>و</strong> کې دافغانستان دبهرنی<strong>و</strong> چار<strong>و</strong> <strong>و</strong>زیر بیانیهتاریخچه تیم<strong>و</strong>ر شرقیپر<strong>و</strong>سه صلح 434761ج<strong>و</strong>سیا هرالن<strong>،</strong>‏ ل<strong>و</strong>مړنی په افغانستان کېتأملی بر نف<strong>و</strong>ذ بنیادگرایی در در<strong>و</strong>ن حک<strong>و</strong>مت پاکستانچالش های م<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د در سیاست خارجی ار<strong>و</strong>پا <strong>و</strong> امریکا 65697377تقدیر از خبرنگاران <strong>و</strong> رسانه های م<strong>و</strong>فقد ډیپل<strong>و</strong>ماسۍ انسټیټی<strong>و</strong>ت ی<strong>و</strong> اکاډمیک بنسټگزارش نمایشگاه فیر<strong>و</strong>ز ک<strong>و</strong>ه در شهر د<strong>و</strong>حهپنجمین نشست کارمندان ارشد پر<strong>و</strong>سۀ استانب<strong>و</strong>ل 81

1افغانستاندیگر یککش<strong>و</strong>ر منز<strong>و</strong>ینیستمصاحبه با زلمی رس<strong>و</strong>ل <strong>و</strong>زیر ام<strong>و</strong>ر خارجه

2در ابتدا لطف نم<strong>و</strong>ده در رابطه به فعالیت ها <strong>و</strong> دستا<strong>و</strong>ردهای افغانستاندر عرصه ر<strong>و</strong>ابط خارجی طی 10 سال گذشته به این مجله معل<strong>و</strong>ماتبدهید؟خر<strong>و</strong>ج افغانستان از انز<strong>و</strong>ای د<strong>و</strong>ران رژیم طالبان یکی از مهمتریندستا<strong>و</strong>ردهای سیاست خارجی افغانستان در دهه گذشته ب<strong>و</strong>ده که باعثایجاد ر<strong>و</strong>ابط افغانستان با کش<strong>و</strong>رها <strong>و</strong> سازمان های منطق<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> بین المللیشده است.‏ اتخاذ سیاست چندجانبه گرایی <strong>،</strong> از بین بردن مشکالتبا همسایه ها <strong>و</strong> عدم دخالت در ام<strong>و</strong>ر کش<strong>و</strong>رهای منطقه <strong>و</strong> جهان ازس<strong>و</strong>ی ما ت<strong>و</strong>انسته کش<strong>و</strong>رما را به عن<strong>و</strong>ان یکی از کش<strong>و</strong>رهای تأثیر گذاربر ر<strong>و</strong>ابط منطقه <strong>و</strong> جهان ارتقاء بدهد.‏ فعالیت های گسترده ما درزمینه برگزاری نشست ها <strong>و</strong> کنفرانس های منطقه یی ‏)چ<strong>و</strong>ن نشستکش<strong>و</strong>رهای قلب آسیا 1391 <strong>و</strong> اعضای کش<strong>و</strong>رهای ایک<strong>و</strong> در هرات سال1386 <strong>و</strong> کنفرانس بین المللی ( کابل در سال 1389( که ابتکار عمل<strong>و</strong> یا اداره آن به عهده دستگاه دیپل<strong>و</strong>ماسی کش<strong>و</strong>ر ب<strong>و</strong>ده است را ما بهبهترین شکل ممکن برگزار کردیم.‏ در ط<strong>و</strong>ل این دهه ما با کش<strong>و</strong>رهایقدرتمند <strong>و</strong> مطرح جهان م<strong>و</strong>افقت نامه های استراتیژیک <strong>و</strong> امنیتی برایتدا<strong>و</strong>م بازسازی <strong>و</strong> حفظ دست آ<strong>و</strong>ردهای کش<strong>و</strong>ر <strong>و</strong> همچنان تحکیم<strong>و</strong> تدا<strong>و</strong>م ر<strong>و</strong>ابط دیپل<strong>و</strong>ماتیک امضاء کردیم.‏ این م<strong>و</strong>افقت نامه ها باکش<strong>و</strong>رهایی چ<strong>و</strong>ن ایاالت متحده آمریکا<strong>،</strong>‏ هند<strong>و</strong>ستان<strong>،</strong>‏ بریتانیا<strong>،</strong>‏ فرانسه<strong>،</strong>‏ایتالیا<strong>،</strong>‏ آلمان<strong>،</strong>‏ آسترالیا <strong>و</strong> نار<strong>و</strong>ی ب<strong>و</strong>ده است.‏ تالش <strong>و</strong>زارت ام<strong>و</strong>ر خارجهافغانستان این ب<strong>و</strong>ده تا در منطقه <strong>و</strong> در عرصه بین الملل چهرۀ فعال <strong>و</strong>مؤثر از افغانستان ارایه کند تا دیدگاه جهان به <strong>و</strong>یژه مطب<strong>و</strong>عات را کهاز افغانستان به جزء جنگ <strong>و</strong> <strong>و</strong>یرانی <strong>،</strong> چهره دیگری ترسیم نکرده اند<strong>،</strong>‏تغییر بدهد.‏ در تعامالت منطق<strong>و</strong>ی افغانستان بعد از سه دهه حض<strong>و</strong>ر فعال<strong>و</strong> تأثیر گذار دارد <strong>و</strong> در جهان هم ما به عن<strong>و</strong>ان خط مقدم مبارزه علیهتر<strong>و</strong>ریزم بین المللی نقشی بارز <strong>و</strong> سرن<strong>و</strong>شت ساز داریم <strong>و</strong> جامعه جهانیهمکار د<strong>و</strong>امدار ما در این قسمت خ<strong>و</strong>اهد ب<strong>و</strong>د.‏ در زمان طالبان ما تنها با3 کش<strong>و</strong>ر جهان ر<strong>و</strong>ابط دیپل<strong>و</strong>ماتیک داشتیم <strong>،</strong> اما امر<strong>و</strong>ز ما در 44 کش<strong>و</strong>رسفارت <strong>و</strong> 18 ق<strong>و</strong>نسلگری فعال هم داریم.‏سیاست خارجی افغانستان در بعد اقتصادی کش<strong>و</strong>ر چگ<strong>و</strong>نه است؟بُعد اقتصادی سیاست خارجی یا پالیسی اقتصادی خارجی/بین المللیافغانستان رابطه ناگسستنی با پالیسی اقتصادی ملی <strong>و</strong> سیاست خارجیکش<strong>و</strong>ر داشته <strong>و</strong> در مطابقت به آن <strong>و</strong> سایرم<strong>و</strong>ازین <strong>و</strong> ق<strong>و</strong>انین نافذ کش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>همچنان ق<strong>و</strong>انین <strong>و</strong> کن<strong>و</strong>اسی<strong>و</strong>نهای بین المللی که افغانستان به آنها متعهداست,‏ طرح می گردد.‏ پالیسی اقتصادی خارجی شرایط <strong>و</strong> ضر<strong>و</strong>رتهای عینی اقتصادی کش<strong>و</strong>ر را در عرصه بین المللی بازتاب داده <strong>و</strong> نیازبه تحلیل <strong>و</strong> بازنگری متدا<strong>و</strong>م در فاصله های منظم زمانی دارد.‏ پالیسیاقتصادی خارجی از اجزای ذیل تشکیل میگردد:پالیسی تجارتخارجی<strong>،</strong>‏ پالیسی مالی خارجی<strong>،</strong>‏ پالیسی سرمایه گذاری خارجی<strong>،</strong>‏پالیسی مؤثر اقتصادی منطق<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> غیره.‏ هدف نهایی سیاست اقتصادیخارجی که با هدف پالیسی ملی اقتصادی کش<strong>و</strong>ر تطابق کامل دارد<strong>،</strong>‏رشد پایدار اقتصاد کش<strong>و</strong>ر <strong>و</strong> ارتقای سطح زندگی مردم افغانستانمیباشد.‏قابل تذکر است که پالیسی های اقتصادی ملی داخلی <strong>و</strong> خارجی باهم پی<strong>و</strong>ند منطقی اقتصادی داشته <strong>و</strong> در تداخل محت<strong>و</strong>ایی با همدیگرمیباشند.‏ با در نظرداشت حالت کن<strong>و</strong>نی اقتصادی کش<strong>و</strong>ر ا<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>یتهای ذیلدر صدر پالیسی اقتصادی خارجی افغانستان قرار می گیرند:‏‎1‎ایجاد<strong>،</strong>‏ 1. ت<strong>و</strong>سعه <strong>و</strong> تحکیم ر<strong>و</strong>ابط اقتصادی افغانستان با سایرکش<strong>و</strong>رها<strong>،</strong>‏ نهاد ها <strong>و</strong> سازمانهای جهان از طریق امضای معاهدات<strong>،</strong>‏ت<strong>و</strong>افقنامه ها<strong>،</strong>‏ تفاهمنامه ها <strong>،</strong> قرارداد ها <strong>و</strong> غیره.‏‎2‎جلب 2. سرمایه گذاری خارجی به افغانستان از طریق تد<strong>و</strong>یرکنفرانسها,‏ مجالس <strong>و</strong> سیمینارهای سرمایه گذاری:‏ تد<strong>و</strong>یرکنفرانس‏)سمیت(‏ سرمایه گذاری دهلی در 2012<strong>،</strong> برگزاری کنفرانسهای بین المللی سرمایه گذاری به ابتکار ریاست همکاری هایاقتصادی در 2013 درترکیه <strong>و</strong> چین.‏‎3‎تش<strong>و</strong>یق 3. سرمایه گذاری خارجی در پر<strong>و</strong>ژه های زیربنایی چ<strong>و</strong>ناعمار بندهای بزرک <strong>و</strong> ک<strong>و</strong>چک<strong>،</strong>‏ سرمایه گذاری در معادن <strong>و</strong>اعمار سرکها <strong>و</strong> راه های آهن جهت خ<strong>و</strong>دکفایی اقتصادی <strong>و</strong>فراهم آ<strong>و</strong>ری تسهیالت برای رشد صنعت <strong>و</strong> ت<strong>و</strong>لیدات زراعتیکش<strong>و</strong>ر.‏‎4‎سیاست 4. مؤثر منطق<strong>و</strong>ی اقتصادی:الف.‏ افغانستان عض<strong>و</strong>یت اکثرسازمانهای منطق<strong>و</strong>ی را دارد.‏ ب.‏ استفاده <strong>و</strong> پیگیری پر<strong>و</strong>ژه هایمشترک اقتصادی منطق<strong>و</strong>ی:‏ مثال:‏ پر<strong>و</strong>ژه پایپالین گاز <strong>،</strong>TAPIپر<strong>و</strong>ژه انتقال برق بلند <strong>و</strong>لتاژ از آسیای میانه به جن<strong>و</strong>ب آسیا.CASA1000 ج.‏ جلب کمکها <strong>و</strong> حمایت کش<strong>و</strong>رهای منطقهدربازسازی <strong>و</strong> رشد سکت<strong>و</strong>ر های اقتصادی کش<strong>و</strong>ر <strong>و</strong> ت<strong>و</strong>سعههمکاری های اقتصادی منطق<strong>و</strong>ی:‏ مثال:‏ تد<strong>و</strong>یر کنفرانس منطق<strong>و</strong>یاقتصادی در م<strong>و</strong>رد افغانستان <strong>،</strong>)RECCA( برگزاری کنفرانسپر<strong>و</strong>سه قلب آسیا <strong>و</strong> اقدامات اعتمادسازی ))CBMs در استانب<strong>و</strong>لترکیه.‏‎5‎استفاده 5. مؤثر <strong>و</strong> معق<strong>و</strong>ل اقتصادی از م<strong>و</strong>قعیت جغرافیایی افغانستانمنحیث پل ترانزیتی:‏ در قسمت ترانسپ<strong>و</strong>رت:‏ دهلیز های 5 <strong>و</strong> 6سازمان CAREC که از شیرخان بندر <strong>و</strong> بندر حیرتان داخلکش<strong>و</strong>ر میش<strong>و</strong>ند<strong>،</strong>‏ برنامه ترانسپ<strong>و</strong>رتی TRACECA جهت اتصالافغانستان به بحیره سیاه <strong>و</strong> ار<strong>و</strong>پا.‏ در قسمت ترانزیت منابع انرژی:‏پایپالین گاز <strong>،</strong>TAPI پر<strong>و</strong>ژه انتقال برق بلند <strong>و</strong>لتاژ از آسیای میانهبه جن<strong>و</strong>ب آسیا CASA1000 را میت<strong>و</strong>ان نام برد.‏‎6‎طرح 6. دیپل<strong>و</strong>ماسی اقتصادی مؤثر <strong>و</strong> عملی جهت دسترسی به اهدافپالیسی های اقتصادی <strong>و</strong> تطبیق آن از مجرای شبکه دیپل<strong>و</strong>ماتیک

3حامد کرزی رییس جمه<strong>و</strong>ری اسالمی افغانستان <strong>و</strong> بانکی م<strong>و</strong>ن سرمنشی ملل متحد در کنفرانس مطب<strong>و</strong>عاتی ( کابل )کش<strong>و</strong>ر در خارج خیلی مهم ب<strong>و</strong>ده که در ساحات ذیل میت<strong>و</strong>اندمؤثر م<strong>و</strong>اقع گردد:‏ جلب سرمایه گذاری خارجی<strong>،</strong>‏ بازاریابی برایت<strong>و</strong>لیدات داخلی <strong>و</strong> جستج<strong>و</strong>ی معامالت <strong>و</strong> قراردادهای مفید <strong>و</strong>س<strong>و</strong>دمند اقتصادی برای کش<strong>و</strong>ر.‏‎7‎سیاست 7. معق<strong>و</strong>ل مالی خارجی:‏ استفاده معق<strong>و</strong>ل اقتصادی از کمکهای بالع<strong>و</strong>ض سازمانهای مالی جهان برای اعمار زیربناهایارزشمند ملی باید از ا<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>یت های استفاده ازین کمکها باشد.‏هکذا از اخذ قر<strong>و</strong>ض از مراجع بین المللی با س<strong>و</strong>د گزاف کهباعث ازدیاد قر<strong>و</strong>ض د<strong>و</strong>لت گردیده <strong>و</strong> مانع رشد اقتصادی کش<strong>و</strong>رمی گردد,‏ جل<strong>و</strong>گیری گردد.‏‎8‎افغانستان 8. نیازمند به یک پالیسی مؤثراقتصادی خارجی در عرصهاستفاده از آبهای مرزی می باشد.‏<strong>و</strong>زارت ام<strong>و</strong>ر خارجه د<strong>و</strong>لت جمه<strong>و</strong>ری اسالمی افغانستان در رابطهبه تسهیالت تجاری <strong>و</strong> سرمایه گذاری خارجی در افغانستان چهسیاست را دنبال می کند؟تجارتی مقیم کابل غرض دستیابی به حل مشکالتی که مانعت<strong>و</strong>سعه تجارت میگردد.‏ در چنین مالقاتها مذاکرات در بارهفراهم آ<strong>و</strong>ری تسهیالت بهتر در قسمت اخذ <strong>و</strong>یزه <strong>و</strong> سه<strong>و</strong>لت هایترانسپ<strong>و</strong>رتی <strong>و</strong> غیره برای تجاران ملی با مقامات دیپل<strong>و</strong>ماتیککش<strong>و</strong>رهای د<strong>و</strong>ست ص<strong>و</strong>رت می گیرد.‏ در این ا<strong>و</strong>اخر ریاستهمکاری های اقتصادی؛ مالقات های کاری را با مس<strong>و</strong><strong>و</strong>لیناقتصادی سفارتهای کش<strong>و</strong>ر های چین<strong>،</strong>‏ ازبکستان<strong>،</strong>‏ تاجکستانداشته است.‏‎2‎مالقاتهای 2. متدا<strong>و</strong>م با مس<strong>و</strong><strong>و</strong>لین مراجع سکت<strong>و</strong>ر اقتصادی کش<strong>و</strong>رجهت تفاهم <strong>و</strong> تالش برای حل مشکالت <strong>و</strong> چالشهای سکت<strong>و</strong>رخص<strong>و</strong>صی یکی از اقدامات دیگر است که ریاست همکاریهای اقتصادی ر<strong>و</strong>ی دست گرفته است.‏ قرار است عنقریبمالقات تجاران ملی <strong>و</strong> مقامات اتاق تجارت <strong>و</strong> صنایع کش<strong>و</strong>ربا معین سیاسی <strong>و</strong> ریاست همکاری های اقتصادی در <strong>و</strong>زارتخارجه انجام ش<strong>و</strong>د که هدف آن بحث ر<strong>و</strong>ی مشکالت <strong>و</strong> چالشهای تجاران <strong>و</strong> جستج<strong>و</strong> راه های حل می باشد.‏تسهیالت تجارتی:‏مطابق به پالیسی ملی اقتصادی کش<strong>و</strong>ر سکت<strong>و</strong>ر خص<strong>و</strong>صی عامل اصلیرشد اقتصادی کش<strong>و</strong>ر پنداشته میش<strong>و</strong>د<strong>،</strong>‏ <strong>و</strong>زارت ام<strong>و</strong>ر خارجه در تق<strong>و</strong>یت<strong>و</strong> حمایت از فعالیتهای سکت<strong>و</strong>ر خص<strong>و</strong>صی در خارج <strong>و</strong> داخل کش<strong>و</strong>ر ازهیچ گ<strong>و</strong>نه تالش دریغ نمی کند.‏ جهت دسترسی به این هدف اقداماتذیل ر<strong>و</strong>ی دست گرفته شده اند:‏‎1‎تنظیم 1. مالقاتها با مس<strong>و</strong><strong>و</strong>لین سفارتهای کش<strong>و</strong>ر های جانب مقابلتسهیالت سرمایه گذاری خارجی:‏یکی از راه های جلب سرمایه گذاری خارجی به افغانستان تد<strong>و</strong>یرکنفرانس های بین المللی سرمایه گذاری می باشد:‏ ط<strong>و</strong>ر مثالکنفرانس ‏)سمیت(‏ سرمایه گذاری دهلی در 2012 یکی از اینکنفرانس ها ب<strong>و</strong>د.‏ در سال 2013 میالدی ریاست همکاری هایاقتصادی برگزاری کنفرانس های بین المللی سرمایه گذاری رادرترکیه<strong>،</strong>‏ چین در نظر دارد.‏ <strong>و</strong>زارت خارجه هم<strong>و</strong>اره ک<strong>و</strong>شیده است که

4سرمایه گذاری خارجی در پر<strong>و</strong>ژه های زیربنایی چ<strong>و</strong>ن اعمار بندهایبزرگ <strong>و</strong> ک<strong>و</strong>چک<strong>،</strong>‏ سرمایه گذاری در معادن <strong>و</strong> اعمار سرک ها <strong>و</strong> راههای آهن جهت خ<strong>و</strong>دکفایی اقتصادی <strong>و</strong> فراهم آ<strong>و</strong>ری تسهیالت برایرشد صنعت <strong>و</strong> ت<strong>و</strong>لیدات زراعتی کش<strong>و</strong>ر ص<strong>و</strong>رت بگیرد.‏فعالً‏ افغانستان با چند کش<strong>و</strong>ر جهان ر<strong>و</strong>ابط سیاسی برحال دارد یعنیدر چند کش<strong>و</strong>ر سفارت خانه یا نماینده گی های سیاسی آن فعال میباشد؟ما در بیشتر از 44 کش<strong>و</strong>ر سفارت داریم <strong>و</strong> 3 نماینده گی دایمی ر<strong>و</strong>ابطما با دنیای بیر<strong>و</strong>ن را تأمین می کنند.‏ با 23 سازمان بین المللی ر<strong>و</strong>ابطسازنده داریم.‏زمزمه هایی مبنی بر متشنج شدن ا<strong>و</strong>ضاع بعد از سال 2014 دررسانه ها به <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د آمده است نظر شما در م<strong>و</strong>رد این شایعات چهاست؟همانط<strong>و</strong>ر که شما اشاره کردید این یک شایعه است <strong>و</strong> دلیل آن نگرانیتاریخی مردم نسبت به گذشته است.‏ مردم افغانستان تاریخ سرتاسر پراز نشیب <strong>و</strong> فراز را پشت سر گذاشته اند <strong>و</strong> به همین دلیل دچار ن<strong>و</strong>عیبی اعتمادی تاریخی هستند.‏ ما به مردم حق می دهیم نگران باشنداما تالش سیاستمداران ما در ط<strong>و</strong>ل دهه گذشته این ب<strong>و</strong>ده که ما بت<strong>و</strong>انیمبا گذشت زمان بیشترین مس<strong>و</strong><strong>و</strong>لیت اداره اقتصادی <strong>،</strong> سیاسی <strong>و</strong> امنیتیکش<strong>و</strong>رما را بر عهده بگیریم.‏ امسال ما ت<strong>و</strong>انسته ایم نیمی از ب<strong>و</strong>دجه ملیخ<strong>و</strong>د را مستقالنه تأمین کنیم <strong>و</strong> بیشتر از 80 فیصد عملیات های نظامیدر سرتاسر افغانستان را هم به ط<strong>و</strong>ر جداگانه <strong>و</strong> مستقل از نیر<strong>و</strong>های بینالمللی انجام دهیم.‏ این به معنی آن است که ما تا قبل از سال 2014آماده گی قب<strong>و</strong>ل تمام مس<strong>و</strong><strong>و</strong>لیت های امنیتی را بر عهده خ<strong>و</strong>اهیم گرفت.‏در همین سال تعداد نیر<strong>و</strong>های امنیتی ما به بیشتر از 350 هزار رسیدهاست که نشان از کمیت قابل ت<strong>و</strong>جه دارد.‏ در بُعد کیفیت نیر<strong>و</strong>هایامنیتی هم ما با کش<strong>و</strong>رهای همکار <strong>و</strong> شرکای استراتیژیک در حالمذاکره برای تجهیز نیر<strong>و</strong>های مسلح خ<strong>و</strong>د هستیم تا آنها بت<strong>و</strong>انند به <strong>و</strong>یژهدر قسمت تجهیز <strong>و</strong> آم<strong>و</strong>زش ق<strong>و</strong>ای ه<strong>و</strong>ایی <strong>و</strong> همکاری جهت در اختیاردادن سالح سنگین به نیر<strong>و</strong>های امنیتی ما بخاطر دفاع مستقالنه ازتمامیت ارضی<strong>،</strong>‏ یاری برسانند.‏ در قسمت اقتصادی هم با تکیه بر منابعغنی <strong>و</strong> سرشار طبیعی کش<strong>و</strong>ر تالش داریم از طریق مذاکره با کش<strong>و</strong>رها<strong>و</strong> شرکت های چند ملیتی ت<strong>و</strong>جه آنها را برای سرمایه گذاری بیشترفراهم کنیم.‏ در این قسمت ما به ط<strong>و</strong>ر خاص با <strong>و</strong>زارت معادن <strong>،</strong> تجارت<strong>و</strong> اقتصاد رابطه تنگاتنگ <strong>و</strong> مؤثر داریم.‏ تالش ما برای هماهنگ سازیسیاست خارجی با سیاست داخلی به <strong>و</strong>یژه در عرصه های اقتصادی <strong>و</strong>نظامی است.‏ استراتیژی اقتصادی <strong>و</strong> نظامی ما با ا<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>یت های سیاستخارجی افغانستان هماهنگ <strong>و</strong> یکسان است.‏قابل یادآ<strong>و</strong>ری است که نگرانی بعد از سال 2014 را بیشتر مطب<strong>و</strong>عاتبه نقل از رسانه های خارجی مطرح می کنند اما ما با<strong>و</strong>ر داریم کهبعد از سال 2014 بیشتر افغانستان به امنیت <strong>و</strong> ثبات می رسد <strong>و</strong> نم<strong>و</strong>نهبارز آن هم مناطقی است که تا به حال مس<strong>و</strong><strong>و</strong>لیت تأمین امنیت آنبه عهده نیر<strong>و</strong>های افغان سپرده شده است.‏ مردم این مناطق اکن<strong>و</strong>ن درامنیت بهتری زندگی می کنند.‏ م<strong>و</strong>ض<strong>و</strong>ع اساسی دیگر این است کهکمک های جامعه جهانی برای افغانستان تا سال 2024 تعهد شدهاست <strong>و</strong> بیشتر این ب<strong>و</strong>دجه قرار است ت<strong>و</strong>سط خ<strong>و</strong>د افغانها به مصرف برسد<strong>و</strong> کار پر<strong>و</strong>ژه های زیادی را شرکت های داخلی به عهده خ<strong>و</strong>اهندگرفت.‏ پس از لحاظ اقتصادی <strong>و</strong> امنیتی کش<strong>و</strong>ر در <strong>و</strong>ضعیت خیلیبهتری خ<strong>و</strong>اهد ب<strong>و</strong>د.‏

5اهمیت پیمانهای استراتیژیکافغانستانفرشته ر<strong>و</strong>حانی پ<strong>و</strong>پلافغانستان کش<strong>و</strong>ری که در ط<strong>و</strong>ل تاریخ بنابر م<strong>و</strong>قعیت جی<strong>و</strong>پ<strong>و</strong>لیتیک خ<strong>و</strong>دهم<strong>و</strong>اره تحت تاخت <strong>و</strong> تاز جهان گشایان قرار گرفته <strong>و</strong> م<strong>و</strong>ضع دفاعیداشته است<strong>،</strong>‏ اکن<strong>و</strong>ن بعد از پشت سر گذشتاندن تجربیات تلخ <strong>و</strong> شیرینتاریخی <strong>و</strong> ت<strong>حمل</strong> فراز <strong>و</strong> نشیب ها با <strong>و</strong>ارد شدن به مرحله پسا 2001<strong>،</strong><strong>و</strong>ارد مرحله جدید در تاریخ خ<strong>و</strong>د گشت.‏ ن<strong>و</strong>ع ر<strong>و</strong>ابط <strong>و</strong> اندازه اینر<strong>و</strong>ابط با کش<strong>و</strong>ر ها تغییر یافت<strong>،</strong>‏ ق<strong>و</strong>ای نات<strong>و</strong> برای مدتی مس<strong>و</strong><strong>و</strong>لیت تأمینامنیت را در مناطق پر تشنج کش<strong>و</strong>ر به عهده گرفت اما اکن<strong>و</strong>ن که زمانزیادی به انتقال کامل مس<strong>و</strong><strong>و</strong>لیت های امنیتی به نیر<strong>و</strong> های افغانستان

6باقی نمانده است<strong>،</strong>‏ افغانستان بعد از خر<strong>و</strong>ج سربازان بین المللی <strong>و</strong>اردمرحله جدیدی می ش<strong>و</strong>د . درین مرحله افغانستان مجب<strong>و</strong>ر است تا برت<strong>و</strong>انایی های خ<strong>و</strong>د تکیه نماید.‏ اما به خ<strong>و</strong>بی مشخص است که افغانستانبد<strong>و</strong>ن کمک <strong>و</strong> همکاری های بین المللی قادر نیست تا ر<strong>و</strong>ی پای خ<strong>و</strong>دبایستد.‏ به همین خاطر د<strong>و</strong>لت افغانستان در سال گذشته سعی نم<strong>و</strong>دتا با شماری از کش<strong>و</strong>رهای قدرتمند جهان <strong>و</strong> منطقه ت<strong>و</strong>افق نامه هایاستراتیژیک را به امضاء برساند.‏ 1 این پیمان های استراتیژیک که باده کش<strong>و</strong>ر جهان در قبال م<strong>و</strong>ض<strong>و</strong>عات امنیتی<strong>،</strong>‏ اقتصادی<strong>،</strong>‏ تجارتی آم<strong>و</strong>زش<strong>و</strong> ظرفیت سازی<strong>،</strong>‏ اجتماعی<strong>،</strong>‏ فرهنگی<strong>،</strong>سیاسی<strong>،</strong>‏ مبارزه با م<strong>و</strong>اد مخدر<strong>،</strong>‏آم<strong>و</strong>زش نیر<strong>و</strong> های امنیتی<strong>،</strong>‏ کمک برای تجهیز <strong>و</strong> تسلیحات افغانستان<strong>،</strong>‏تر<strong>و</strong>یج <strong>و</strong> حفاظت از ارزش های دم<strong>و</strong>کراتیک<strong>،</strong>‏ همکاری های منطق<strong>و</strong>ی<strong>،</strong>‏تحکیم نهاد های افغانی <strong>و</strong> حک<strong>و</strong>مت داری<strong>،</strong>‏ تأمین حق<strong>و</strong>ق بشر<strong>،</strong>‏ مبارزهبا فساد<strong>،</strong>‏ ام<strong>و</strong>ر مهاجرت<strong>،</strong>‏ تق<strong>و</strong>یه <strong>و</strong> رشد ارتباطات فرهنگی <strong>و</strong> مردمی <strong>و</strong>غیره به امضاء رسیده است؛ ک<strong>و</strong>ششی از جانب د<strong>و</strong>لت افغانستان برایساختن زیر بنا ها <strong>و</strong> حفظ <strong>و</strong> بهتر ساختن نظم <strong>و</strong> ثبات در افغانستان <strong>و</strong>منطقه است.‏‎2‎

7اینرسانیدن امضای با دهد می ا<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>یت سیاسی ثبات به که افغانستان<strong>،</strong>‏ کش<strong>و</strong>راین در را شک<strong>و</strong>فایی <strong>و</strong> ثبات امنیت<strong>،</strong>‏ تا است ک<strong>و</strong>شیده ها پیمان استک<strong>و</strong>شیده افغانستان ها پیمان این امضای با آنکه با کند.‏‎3‎ تضمین تنگاما بگیرد<strong>،</strong>‏ نظر در را المللی بین <strong>و</strong> منطق<strong>و</strong>ی های حساسیت تا منافعحص<strong>و</strong>ل برای افغانستان مبارزه مانع ت<strong>و</strong>اند نمی منطق<strong>و</strong>ی های بینی گردد.‏آن ملی سیاستدر خ<strong>و</strong>د برای جایگاهی ها پیمان این امضای با افغانستان جایگاهگرفتن خ<strong>و</strong>استار <strong>و</strong> است داده اختصاص ها کش<strong>و</strong>ر خارجی <strong>و</strong>نب<strong>و</strong>ده ها کش<strong>و</strong>ر دیگر با خ<strong>و</strong>د ر<strong>و</strong>ابط برقراری در دیگری کش<strong>و</strong>ر هیچ تااست ک<strong>و</strong>شیده افغانستان ها پیمان این بستن با هم جانبی از اما نیست.‏ گ<strong>و</strong>نهبه آ<strong>و</strong>رد.‏ میان به فرامنطقه <strong>و</strong> منطقه های کش<strong>و</strong>ر با را سیاسی ت<strong>و</strong>ازن پشتیبانیطالبان م<strong>و</strong>رد در پاکستان از انگلستان کش<strong>و</strong>ر گذشته در مثال تفاهماین امضای با <strong>و</strong> ندارد <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د پشتیبانی این اکن<strong>و</strong>ن <strong>و</strong>لی نم<strong>و</strong>د می امراین است.‏ گردیده برقرار منطقه در دیپل<strong>و</strong>ماتیک سیاسی ت<strong>و</strong>ازن نامه<strong>،</strong>‏ افغانستانبا استراتیژیک پیمان بستن در کش<strong>و</strong>ری هر که است آشکار هادلهرگی <strong>و</strong> ها دغدغه آمدن میان به باعث <strong>و</strong> دارد را خ<strong>و</strong>د منافع رییسکرزی حامد اما است گشته افغانستان همسایگان از برخی نزد هایهمسایه ‏»دیدگاه که دارد ‌ اشاره رابطه این در افغانستان جمه<strong>و</strong>ر زندگیجزیره یک در ما دارد.‏ اهمیت بسیار ما برای م<strong>و</strong>رد این در ما داریم<strong>،</strong>‏همسایه تنها نه ما نباشد.‏ چیز هیچ اطرافش در که نمیکنیم 4 است.‏ پرتشنج بسیار که کنیم می زندگی منطقهیی در بلکه اینمثمریت زمان<strong>،</strong>‏ که دارد را خ<strong>و</strong>د خاص نکات پیمان این گمان بی م<strong>و</strong>ارداز برخی در ها پیمان این بستن اما داد خ<strong>و</strong>اهد پاسخ را ها پیمان ر<strong>و</strong>زهای فعالیت چنانچه است داده افزایش را همسایگان مداخله خطر نشانافغانستان<strong>،</strong>‏ خاک بیر<strong>و</strong>ن از آنها شدن حمایت <strong>و</strong> ش<strong>و</strong>رشیان افز<strong>و</strong>ن باشد.‏می افغانستان همسایگان نارضایتی دهنده افغانستان-‏استراتیژیک پیمان امضای متعدد<strong>،</strong>‏ های پیمان کنار در هایکش<strong>و</strong>ر برای ها پیمان ترین انگیز بر حساسیت جمله از امریکا رس<strong>و</strong>لزلمی جاللتمآب <strong>و</strong>لی است.‏‎4‎ پاکستان <strong>و</strong> ایران جمله از منطقه نامهم<strong>و</strong>افقت امضای از ‏»پیش است گفته افغانستان خارجه ام<strong>و</strong>ر <strong>و</strong>زیر هایکش<strong>و</strong>ر برخی <strong>و</strong> پاکستان چین<strong>،</strong>‏ ایران<strong>،</strong>‏ جمله از منطقه کش<strong>و</strong>رهای با ت<strong>و</strong>افقاین که داده تضمین آنان برای افغانستان <strong>و</strong> شده صحبت منطقه یازدهحض<strong>و</strong>ر داشت نظر در با 5 نیست.«‏ کش<strong>و</strong>ری هیچ ضرر به نامه ایاالتهای مشارکت <strong>و</strong> افغانستان در ایتالف <strong>و</strong> نات<strong>و</strong> های ق<strong>و</strong>ت ساله نیر<strong>و</strong>این حض<strong>و</strong>ر که هستیم آن شاهد ار<strong>و</strong>پا<strong>،</strong>‏ اتحادیه <strong>و</strong> امریکا متحده تماممنطقه های کش<strong>و</strong>ر از یک هیچ ضرر به تنها نه ها مشارکت <strong>و</strong> ها است.‏برده آن از افغانستان همسایگان هم را س<strong>و</strong>د بیشترین بل نشده اینش<strong>و</strong>د می دیده پیمانها شده منتشر متن در که آنچه هم جانبی از آننت<strong>و</strong>اند فردا که است نپذیرفته را هایی خ<strong>و</strong>استه افغانستان که است منطقهدر افغانستان مصالح <strong>و</strong> منافع با ها خ<strong>و</strong>استه این یا <strong>و</strong> کند تأمین را اینکه است این م<strong>و</strong>رد این در دیگر مهم نکته باشد.‏ نداشته سازگاری <strong>و</strong>افغانستان مردم برای <strong>و</strong> باشد می شفاف <strong>و</strong> ر<strong>و</strong>شن کامالً‏ ها خ<strong>و</strong>استه کهندارد <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د پرده پشت <strong>و</strong> مخفی چیزی <strong>و</strong> شده بیان ر<strong>و</strong>شن منطقه 5باشد.‏ نگران آن از منطقه کش<strong>و</strong>رهای در<strong>و</strong>ازهغربی های کش<strong>و</strong>ر از بسیاری برای نیز افغانستان جانبی از افغانستانت<strong>و</strong>انند نمی ها کش<strong>و</strong>ر این اص<strong>و</strong>الً‏ آید.‏ می حساب به امنیت حض<strong>و</strong>رسال ده از بعد <strong>و</strong> <strong>و</strong>اگذاشته خ<strong>و</strong>د حال به 2014 سال از بعد را گر<strong>و</strong>هبا مبارزه <strong>و</strong> افغانستان بر شده تحمیل تر<strong>و</strong>ریزم علیه جنگ در فرانسهکش<strong>و</strong>ر با استراتیژیک م<strong>و</strong>افقتنامه امضای حین افغانستان اسالمی جمه<strong>و</strong>ری رییس ازبعد هند جمه<strong>و</strong>ری اعظم صدر سنگه م<strong>و</strong>هن من <strong>و</strong> افغانستان اسالمی جمه<strong>و</strong>ری رییس کش<strong>و</strong>رد<strong>و</strong> میان استراتیژیک پیمان امضای

8های افراطی طالبان <strong>و</strong> القاعده<strong>،</strong>‏ به کش<strong>و</strong>ر شان برگردند.‏ درص<strong>و</strong>رتی که جنگ علیه تر<strong>و</strong>ریزم در افغانستان ناتمام رها ش<strong>و</strong>د<strong>،</strong>‏مبارزه با تر<strong>و</strong>ریزم می ت<strong>و</strong>اند به در<strong>و</strong>ن خاک کش<strong>و</strong>رهای غربیکشیده ش<strong>و</strong>د.‏ چنان که در سال 2001 چنین اتفاقی باعث شدتا این کش<strong>و</strong>رها برای مبارزه با افراط گرایی <strong>و</strong> تر<strong>و</strong>ریزم <strong>و</strong>اردافغانستان شدند.‏‎1‎امضای تفاهم نامه همکاری استراتیژیک میان افغانستان <strong>و</strong>ده کش<strong>و</strong>ر جهان نه تنها در قسمت ثبات <strong>و</strong> امنیت <strong>و</strong> عرصههای یاد شده در پیمان ها<strong>،</strong>‏ تضمین کنندۀ آن تعهدات برافغانستان است بل ضمانتی برای کش<strong>و</strong>ر های جهان <strong>و</strong> امنیتآنها محس<strong>و</strong>ب می گردد.‏ امضای این تفاهم نامه ها امید <strong>و</strong>اریبه آینده با ثبات <strong>و</strong> آرامش را در افغانستان تا اندازه یی تأمینمی کند <strong>و</strong> زمینه رشد سکت<strong>و</strong>ر های مختلف د<strong>و</strong>لتی <strong>و</strong> غیرد<strong>و</strong>لتی را در افغانستان فراهم می آ<strong>و</strong>رد.‏ افغانستان که <strong>و</strong>صلکنندۀ جن<strong>و</strong>ب آسیا با کش<strong>و</strong>ر های آسیای میانه می باشد.‏‎6‎با داشتن این م<strong>و</strong>قعیت جی<strong>و</strong>پ<strong>و</strong>لیتیک می ت<strong>و</strong>اند ازین پیمان هابیشترین س<strong>و</strong>د را به نفع کش<strong>و</strong>ر برداشته در عین حال برایتق<strong>و</strong>یت ر<strong>و</strong>ابط <strong>و</strong> اقتصاد کش<strong>و</strong>ر های همج<strong>و</strong>ار خ<strong>و</strong>د نیز مثمرباشد.‏منابع:‏1- رادی<strong>و</strong> زمانه<strong>،</strong>‏ افغانستان <strong>و</strong> فرانسه پیمان استراتیژیک بلندمدت امضاء می کنند<strong>،</strong>رادی<strong>و</strong> زمانه<strong>،</strong>‏ 10.10.1390. قابلدسترس در:‏ http://radiozamaneh.com/news/9526/31/12/2011/afghanistan2- ست<strong>و</strong>ری<strong>،</strong>‏ <strong>شماره</strong> 1391<strong>،</strong>602013,US Embassy Belguim -34- عباس<strong>،</strong>‏ قندیل.‏ پاکستان گرفتار یک مثلث استراتیژیک<strong>،</strong>‏بی بی سی فارسی<strong>،</strong>‏ 14 ن<strong>و</strong>امبر 2011. قابل دسترس درhttp://www.bbc.co.uk/ :_l42_111114/11/2011/persian/afghanistanus_afgh.shtml5- نیک آیین<strong>،</strong>‏ رها.‏ منافع منطق<strong>و</strong>ی پیمان استراتیژیک آمریکا<strong>و</strong> افغانستان<strong>،</strong>‏ ر<strong>و</strong>زنامه افغانستان<strong>،</strong>‏ 8.3.1391. قابل دسترسدر:‏ http://www.dailyafghanistan.com/124814=opinion_detail.php?post_id6- سالم <strong>و</strong>طن دار<strong>،</strong>دیدگاه های آگاهان سیاسی در م<strong>و</strong>ردامضای پیمان های استراتیژیک<strong>،</strong>‏ 2011.قابل دسترس در:‏/salamwatandar.comرییس جمه<strong>و</strong>ری اسالمی افغانستان حین امضای م<strong>و</strong>افقتنامه استراتیژیک با کش<strong>و</strong>ر بریتانیارییس جمه<strong>و</strong>ری اسالمی افغانستان حین امضای م<strong>و</strong>افقتنامه استراتیژیک با کش<strong>و</strong>ر آسترالیاhttp://www.bashir.

9عارف محمدی

11مح<strong>و</strong> خش<strong>و</strong>نت علیهزناندر افغانستانماللی اثیر

12میزان خش<strong>و</strong>نت علیه زنان در افغانستان به شکل نگران کننده در حالافزایش است.‏ فقر<strong>،</strong>‏ ناامنی<strong>،</strong>‏ پایین ب<strong>و</strong>دن سطح س<strong>و</strong>اد <strong>و</strong> آگاهی مردم<strong>،</strong>‏فرهنگ معافیت از قان<strong>و</strong>ن <strong>و</strong> مجازات از ع<strong>و</strong>امل افزایش میزان خش<strong>و</strong>نتعلیه زنان در این کش<strong>و</strong>ر خ<strong>و</strong>انده می ش<strong>و</strong>ند.‏ همین ع<strong>و</strong>امل سبب شده اندتا زنان در افغانستان به ط<strong>و</strong>ر فزاینده م<strong>و</strong>رد خش<strong>و</strong>نت قرار بگیرند.‏مجمع عم<strong>و</strong>می سازمان ملل متحد خش<strong>و</strong>نت علیه زنان را ‏»هرگ<strong>و</strong>نه عملخش<strong>و</strong>نت آمیز بر پایه جنسیت که بت<strong>و</strong>اند منجر به آسیب فزیکی ‏)بدنی(<strong>،</strong>‏جنسی یا ر<strong>و</strong>انی زنان ش<strong>و</strong>د«‏ تعریف کرده است که شامل:‏ ‏»تهدیدبه این گ<strong>و</strong>نه کارها<strong>،</strong>‏ اِعمال اجبار<strong>،</strong>‏ یا سلب مستبدانه آزادی ‏)چه دراجتماع <strong>و</strong> چه در زندگی شخصی(«‏ میش<strong>و</strong>د.‏ اعالمیه رفع خش<strong>و</strong>نت علیهزنان در سال ۱۹۹۳ بیان میکند که این خش<strong>و</strong>نت ممکن است ت<strong>و</strong>سطافرادی از همان جنس<strong>،</strong>‏ جنس مخالف<strong>،</strong>‏ اعضای خان<strong>و</strong>اده<strong>،</strong>‏ <strong>و</strong> حک<strong>و</strong>متاعمال ش<strong>و</strong>د.‏تالشها برای رفع خش<strong>و</strong>نت علیه زنان در یک دهه اخیر در افغانستانشدت یافته است.‏ کمیسی<strong>و</strong>ن مستقل حق<strong>و</strong>ق بشرافغانستان در نشستاعضای کمیسی<strong>و</strong>ن عالی منع خش<strong>و</strong>نت علیه زن<strong>،</strong>‏ که به مناسبت ٢٥ ن<strong>و</strong>امبرر<strong>و</strong>ز بین المللی مبارزه با خش<strong>و</strong>نت علیه زنان در کابل برگزار شده ب<strong>و</strong>د<strong>،</strong>‏با ابراز نگرانى از افزایش آمار خش<strong>و</strong>نت عليه زنان <strong>و</strong> دختران<strong>،</strong>‏ مى گ<strong>و</strong>يدکه ازاین میان ٧٠ م<strong>و</strong>رد آن قتل های نام<strong>و</strong>سی ب<strong>و</strong>ده است.‏ثریا صبحرنگ<strong>،</strong>‏ کمیشنر بخش حمایه <strong>و</strong> انکشاف حق<strong>و</strong>ق زن درکميسي<strong>و</strong>ن مستقل حق<strong>و</strong>ق بشر افغانستان<strong>،</strong>‏ در اين نشست که در آننمايندگان ١٣ نهاد د<strong>و</strong>لتى شرکت داشتند<strong>،</strong>‏ ادامۀ ر<strong>و</strong>ند خش<strong>و</strong>نت را د<strong>و</strong>راز ت<strong>حمل</strong> خ<strong>و</strong>انده گفت که درسال ر<strong>و</strong>ان<strong>،</strong>‏ افزایش قتل های نام<strong>و</strong>سی<strong>و</strong> تجا<strong>و</strong>زهای جنسی در برابر زنان <strong>و</strong> ک<strong>و</strong>دکان<strong>،</strong>‏ آنان را شدیدًا نگرانکرده است.‏<strong>و</strong>ى افز<strong>و</strong>د که در سال 1391<strong>،</strong> بیش ازچهار هزار م<strong>و</strong>رد خش<strong>و</strong>نت در برابرزنان ثبت کميسي<strong>و</strong>ن مستقل حق<strong>و</strong>ق بشر شده است؛ درحالیکه در سال1390<strong>،</strong> حد<strong>و</strong>د سه هزار قضیه خش<strong>و</strong>نت ثبت گرديده ب<strong>و</strong>د.این کمیشنرحق<strong>و</strong>ق بشر<strong>،</strong>‏ گفت که ازاین میان<strong>،</strong>‏ ٧٠ م<strong>و</strong>رد آن قتل های نام<strong>و</strong>سی <strong>و</strong> ٣٨م<strong>و</strong>رد آن تجا<strong>و</strong>زهای جنسی ب<strong>و</strong>ده است.‏ ٩٠ درصد قربانیان تجا<strong>و</strong>زجنسىرا ک<strong>و</strong>دکان زیرسن تشکيل ميدهند.‏خانم صبحرنگ گفت که رقم ثبت شدۀ سال 1391<strong>،</strong> نشاندهندۀخش<strong>و</strong>نت ها به سطح کش<strong>و</strong>ر نيست؛ زيرا خش<strong>و</strong>نت هاى ديگرى همص<strong>و</strong>رت گرفته که کميسي<strong>و</strong>ن حق<strong>و</strong>ق بشر<strong>،</strong>‏ به آن دسترسى پيدا نکرده<strong>و</strong> يا برخى مردم<strong>،</strong>‏ آمار خش<strong>و</strong>نت را در کميسي<strong>و</strong>ن ثبت ننم<strong>و</strong>ده اند.<strong>و</strong>ىعال<strong>و</strong>ه کرد:‏ آنچه بیشترازهمه ما را نگران ساخته<strong>،</strong>‏ قتل های نام<strong>و</strong>سیاست که دراکثر م<strong>و</strong>ارد<strong>،</strong>‏ اینگ<strong>و</strong>نه قتل ها از س<strong>و</strong>ی پدرها<strong>،</strong>‏ ش<strong>و</strong>هران <strong>و</strong> یابرادران به دلیل س<strong>و</strong>ء ظن یا عدم آگاهی از مسایل شرعی <strong>و</strong> یا ثابتساختن حق حاکمیت شان<strong>،</strong>‏ ص<strong>و</strong>رت گرفته است.‏صبحرنگ گفت که بیشترعاملین خش<strong>و</strong>نت ها<strong>،</strong>‏ پس از ارتکاب جرایم

13به ساحات تحت کنتر<strong>و</strong>ل مخالفان د<strong>و</strong>لت فرار میکنند <strong>و</strong> از اينکه د<strong>و</strong>لتدرآنجا کنتر<strong>و</strong>ل ندارد<strong>،</strong>‏ نمى ت<strong>و</strong>اند مجرمين را دستگير <strong>و</strong> مجازات کند.‏<strong>و</strong>ى از نهادهای دفاع ازحق<strong>و</strong>ق زنان خ<strong>و</strong>است تا با استفاده ازاین فرصت<strong>،</strong>‏در راستای مح<strong>و</strong> خش<strong>و</strong>نت <strong>و</strong> نابرابری های جنسیتی <strong>و</strong> اجتماعی<strong>،</strong>‏ بهمبارزۀ شان ادامه بدهند.‏اين درحالى است که چندی قبل<strong>،</strong>‏ هشت تن که در ميان آنها افرادىمرتکب قتل عمد<strong>،</strong>‏ تجا<strong>و</strong>زهاى جنسی<strong>،</strong>‏ اختطاف <strong>و</strong> سرقت های مسلحانهشده ب<strong>و</strong>دند<strong>،</strong>‏ بنابر فيصله نهايى ستره محکمه <strong>و</strong> بعد از ت<strong>و</strong>شيح رئيسجمه<strong>و</strong>ری<strong>،</strong>‏ در زندان پلچرخى کابل اعدام گرديدند.‏ ادارۀ ام<strong>و</strong>رميگ<strong>و</strong>يد که يکتن آنها مرتکب قتل یک مادر <strong>و</strong> د<strong>و</strong> ک<strong>و</strong>دکش شده ب<strong>و</strong>د.‏همچنان حُسن بان<strong>و</strong>غضنفر <strong>و</strong>زیرام<strong>و</strong>ر زنان<strong>،</strong>‏ در سخنرانى خ<strong>و</strong>د به مناسبتر<strong>و</strong>ز بین المللی مبارزه با خش<strong>و</strong>نت علیه زنان از عالمان دین خ<strong>و</strong>است تادر راستای کاهش خش<strong>و</strong>نت علیه زنان<strong>،</strong>‏ مس<strong>و</strong><strong>و</strong>لیت شان را ایفا نمایند.‏<strong>و</strong>ى بیشتر ر<strong>و</strong>ی از بین بردن ع<strong>و</strong>امل خش<strong>و</strong>نت علیه زنان تأکید کرده<strong>،</strong>‏افز<strong>و</strong>د که بد<strong>و</strong>ن مدیریت سالم <strong>و</strong>هماهنگی سایر ارگان های حک<strong>و</strong>متی<strong>،</strong>‏نمیت<strong>و</strong>ان علیه خش<strong>و</strong>نت ها مبارزه نم<strong>و</strong>د.‏<strong>و</strong>زیر ام<strong>و</strong>ر زنان<strong>،</strong>‏ خ<strong>و</strong>استار مجازات هرچه ز<strong>و</strong>دترعامالن خش<strong>و</strong>نت هاگردیده<strong>،</strong>‏ گفت:‏ تا زمانیکه ریشۀ ع<strong>و</strong>امل اصلی خش<strong>و</strong>نت که همانا فقر<strong>،</strong>‏بیس<strong>و</strong>ادی<strong>،</strong>‏ ناآگاهی از ارزشهای اسالمی<strong>،</strong>‏ عرف <strong>و</strong> عنعنات ناپسند درکش<strong>و</strong>راست ازبین نر<strong>و</strong>د<strong>،</strong>‏ نمیت<strong>و</strong>ان خش<strong>و</strong>نت را ازبین بُرد <strong>و</strong> این کار<strong>،</strong>‏ بهبرنامه ریزی های دقیق <strong>و</strong> تدابیر جداگانه از س<strong>و</strong>ی ادارات مس<strong>و</strong><strong>و</strong>ل نیازدارد.‏خانم غضنفر<strong>،</strong>‏ از تطبیق کمپاین سراسری مبارزه علیه خش<strong>و</strong>نت در‎٣٤‎<strong>و</strong>الیت یادآ<strong>و</strong>رشده<strong>،</strong>‏ عال<strong>و</strong>ه نم<strong>و</strong>د که شمار زیادی از بزرگان ق<strong>و</strong>م <strong>و</strong> مالامامان مساجد<strong>،</strong>‏ تعهد کرده اند که هریک با درک مس<strong>و</strong><strong>و</strong>لیت هایشان<strong>،</strong>‏ در زمینۀ تبلیغ <strong>و</strong>آگاهی دهی به مردم<strong>،</strong>‏ به تالش های شان ادامهخ<strong>و</strong>اهند داد.‏اخیرًا حامد کرزى ريیس جمه<strong>و</strong>ری اسالمی افغانستان <strong>،</strong> با صد<strong>و</strong>رفرمان <strong>شماره</strong> ٤٥ به <strong>و</strong>زارت ام<strong>و</strong>ر زنان <strong>و</strong>ظیفه سپرده تا در رابطه بهکاهش خش<strong>و</strong>نت علیه زنان<strong>،</strong>‏ برنامه های <strong>و</strong>سیع آگاهی دهی را به راهبيندازد.‏دراین فرمان آمده است که طى سه ماه<strong>،</strong>‏ کمپاين <strong>و</strong>سيع آگاهی دهىعامه در م<strong>و</strong>رد کاهش خش<strong>و</strong>نت عليه زنان را از طريق رسانه هاىجمعى<strong>،</strong>‏ منابر<strong>،</strong>‏ تکايا <strong>و</strong> ساير <strong>و</strong>سايل اطالع رسانى به مردم راه اندازىگردد.‏دفتر سازمان ملل متحد نیزگزارش خ<strong>و</strong>د را از ماه اکت<strong>و</strong>بر 2011 تاسپتامبر 2012 در ارتباط به ارزیابی <strong>و</strong>ضعیت خش<strong>و</strong>نت علیه زنان<strong>،</strong>‏ درافغانستان منتشر نم<strong>و</strong>د.‏خانم ج<strong>و</strong>رجیت گنین مس<strong>و</strong><strong>و</strong>ل حق<strong>و</strong>ق بشر دفتر سیاسی سازمان مللمتحد دریک نشست خبری گفت:‏ ی<strong>و</strong>ناما برای تهیه این گزارش بابیشتر از 200 تن از بخشهای قربانیان خش<strong>و</strong>نت علیه زنان<strong>،</strong>‏ متهمین<strong>،</strong>‏داکتران در شفاخانه های د<strong>و</strong>لتی<strong>،</strong>‏ نمایندگان ریاست ام<strong>و</strong>ر زنان در

15ت<strong>و</strong>ضيحي پيرام<strong>و</strong>نكتاببررسي سياست خارجي افغانستان پسا طالبانسید نادر پژ<strong>و</strong>هشكتاب ‏»پس از انز<strong>و</strong>ا؛ بررسی سیاست خارجی افغانستان«‏ دارای 560صفحه <strong>و</strong> در قطع <strong>و</strong>زیری<strong>،</strong>‏ از س<strong>و</strong>ی مرکز مطالعات استراتیژیک کابلبه چاپ رسیده است.‏ این كتاب در مرکز مطالعات ر<strong>و</strong>ابط بینالمللاین مركز <strong>و</strong> ت<strong>و</strong>سط د<strong>و</strong> ن<strong>و</strong>یسنده ج<strong>و</strong>ان آن<strong>،</strong>‏ خانم عقیله نرگس رحمانی<strong>و</strong> آقای عباس حسینی تهیه شده است.‏ <strong>و</strong>یراستار این كتاب<strong>،</strong>‏ <strong>و</strong>لیاهللرحمانی میباشد <strong>و</strong> طرح جلد <strong>و</strong> صفحهآرایی آن كاری از مصطفیحسینی است.‏ این كتاب در خزان 1391 <strong>و</strong> ت<strong>و</strong>سط مطبعه اكبر در كابلبه چاپ رسیده است.‏ به گفته ن<strong>و</strong>یسندگان این کتاب<strong>،</strong>‏ کار تحقیق<strong>،</strong>‏تهیه <strong>و</strong> تد<strong>و</strong>ین کتاب پس از انز<strong>و</strong>ا نزدیک به 2 سال ط<strong>و</strong>ل کشیده <strong>و</strong> ازس<strong>و</strong>ی دانشگاهها<strong>،</strong>‏ م<strong>و</strong>سسات تحصیالت عالی خص<strong>و</strong>صی <strong>و</strong> متخصصینسیاست خارجی کش<strong>و</strong>ر<strong>،</strong>‏ به عن<strong>و</strong>ان یک اثر برجسته علمی تحقیقیم<strong>و</strong>رد تأیید <strong>و</strong> تقدیر قرار گرفته است.‏مركز مطالعات استراتیژیک كابل به گفته مسئ<strong>و</strong><strong>و</strong>لین آن<strong>،</strong>‏ یك مركزتحقیقاتی خص<strong>و</strong>صی كامالً‏ افغانی <strong>و</strong> مستقل است كه از سال 2007 بهاینس<strong>و</strong><strong>،</strong>‏ تمام <strong>و</strong>قت<strong>،</strong>‏ نیر<strong>و</strong> <strong>و</strong> هزینه خ<strong>و</strong>د را برای القای یك درك <strong>و</strong>تفكر افغانی از <strong>و</strong>اقعیتها <strong>و</strong> عینیتهای جامعه افغانی در داخل <strong>و</strong> خارجاز کش<strong>و</strong>ر متمركز ساخته است.‏هرچند کتاب پس از انز<strong>و</strong>ا محص<strong>و</strong>ل همکاری مشترک هر د<strong>و</strong> ن<strong>و</strong>یسندهآن است<strong>،</strong>‏ اما به ص<strong>و</strong>رت مشخص فصلهای یک<strong>،</strong>‏ د<strong>و</strong> <strong>و</strong> شش محص<strong>و</strong>لتالش خانم نرگس رحمانی <strong>و</strong> فصلهای سه<strong>،</strong>‏ چهار <strong>و</strong> پنج نتیجهفعالیتها <strong>و</strong> تجربههای یک دهه گذشته آقای عباس حسینی عن<strong>و</strong>انشده است.‏كتاب پس از انز<strong>و</strong>ا دارای 6 فصل میباشد:‏‎1‎فصل 1. ا<strong>و</strong>ل نگاهی به برخی مبانی سیاست خارجی <strong>و</strong> همچنینتاریخچه سیاست خارجی افغانستان از د<strong>و</strong>ره شاه اماناهلل خان به

16تاافغانستان مدرن دیپل<strong>و</strong>ماسی <strong>و</strong> خارجی سیاست م<strong>و</strong>سس عن<strong>و</strong>ان دارد.‏طالبان حاكمیت پایان میر<strong>و</strong>د<strong>،</strong>‏حساب به كتاب این قلب عبارتی به كه د<strong>و</strong>م فصل ‎2‎در 2. چگ<strong>و</strong>نگیخص<strong>و</strong>ص به گذشته سال ده خارجی سیاست ماهیت اسالمیجمه<strong>و</strong>ری ام<strong>و</strong>رخارجه <strong>و</strong>زارت د<strong>و</strong>ره سه عملكردهای است.‏گرفته قرار ارزیابی <strong>و</strong> تحلیل م<strong>و</strong>رد افغانستان بارا افغانستان گذشته سال ده خارجی ر<strong>و</strong>ابط كتاب<strong>،</strong>‏ س<strong>و</strong>م ‎3‎فصل 3. قراربررسی م<strong>و</strong>رد بزرگ كش<strong>و</strong>رهای <strong>و</strong> جغرافیایی مختلف مناطق است.‏داده <strong>و</strong> بینالمللی سازمانهای با را افغانستان ر<strong>و</strong>ابط چهارم ‎4‎فصل 4. است.‏كرده ارزیابی منطق<strong>و</strong>ی منطق<strong>و</strong>یاقتصادی همكاریهای چگ<strong>و</strong>نگی به نگاهی پنجم ‎5‎فصل 5. دارد.‏افغانستان اقتصادی د<strong>و</strong>جانبه ر<strong>و</strong>ابط همچنین <strong>و</strong> افغانستانخارجی سیاست به علمی <strong>و</strong> ژرف نگاهی ششم<strong>،</strong>‏ فصل ‎6‎در 6. است.‏گرفته ص<strong>و</strong>رت گذار)‏‎2025-2014‎‏(‏ یا تح<strong>و</strong>ل دهه در انز<strong>و</strong>ااز پس كتاب محت<strong>و</strong>ای به نگاهی پساطالبان<strong>،</strong>‏افغانستان خارجی سیاست بررسی انز<strong>و</strong>ا؛ از پس كتاب د<strong>و</strong>لتهایخارجی سیاست دهه یك به علمی <strong>و</strong> م<strong>و</strong>شكافانه نگاهی پیرام<strong>و</strong>نکتاب<strong>،</strong>‏ این مقدمه در است.‏ افغانستان اسالمی جمه<strong>و</strong>ری افغانستانحیات آغاز با که است آمده آن<strong>،</strong>‏ تألیف ضر<strong>و</strong>رت <strong>و</strong> اهمیت ر<strong>و</strong>ابط<strong>و</strong> سیاست مق<strong>و</strong>له به پرداختن ضر<strong>و</strong>رت طالبان<strong>،</strong>‏ از پس جدید بهتبدیل بینالمللی<strong>،</strong>‏ نظام جدید شرایط به ت<strong>و</strong>جه با کش<strong>و</strong>ر<strong>،</strong>‏ در خارجی آنجاییاز دیگر<strong>،</strong>‏ س<strong>و</strong>ی از است.‏ شده مباحث کلیدیترین از یکی یازدهحادثه از پس جهان تأثیرگذار <strong>و</strong> مهم کش<strong>و</strong>ر چهل از بیش که امنیتبازیگران مهمترین از یکی عن<strong>و</strong>ان به افغانستان به سپتامبر<strong>،</strong>‏ مسایلدرگیر نزدیک از گذشته سال ده در <strong>و</strong> مینگرند بینالمللی درستدرک ضر<strong>و</strong>رت ب<strong>و</strong>دهاند<strong>،</strong>‏ کش<strong>و</strong>ر این اقتصادی <strong>و</strong> سیاسی امنیتی بینالمللیر<strong>و</strong>ابط <strong>و</strong> خارجی سیاست اجرای چگ<strong>و</strong>نگی از <strong>و</strong>اقعی <strong>و</strong> نخبگانجامعه <strong>و</strong> شهر<strong>و</strong>ندان دغدغههای مهمترین جمله از کابل<strong>،</strong>‏ است.‏ب<strong>و</strong>ده افغانستان علمی<strong>و</strong> تی<strong>و</strong>ریک مبانی از استفاده کتاب<strong>،</strong>‏ این مهم <strong>و</strong>یژگیهای از نخبگاناز چشمگیری عده نظری <strong>و</strong> میدانی دادههای با آن تلفیق <strong>و</strong> د<strong>و</strong>رههایدر آنها اکثریت که است افغانستان خارجی سیاست عرصه سیاستدستگاه کارمندان <strong>و</strong> مقامات عن<strong>و</strong>ان به گذشته<strong>،</strong>‏ سال ده مختلف داشتهاند.‏فعالیت افغانستان خارجی ر<strong>و</strong>یکردیبا کتاب این انز<strong>و</strong>ا<strong>،</strong>‏ از پس كتاب محت<strong>و</strong>ای م<strong>و</strong>رد در اما افغانستانخارجی سیاست به م<strong>و</strong>شكافانهیی نگاه دارد<strong>،</strong>‏ گذشته به که فعالیتهای<strong>و</strong> ر<strong>و</strong>یكردها منفی <strong>و</strong> مثبت نكات <strong>و</strong> داشته طالبان از پس اسالمیجمه<strong>و</strong>ری رییس كرزی<strong>،</strong>‏ حامد رهبری تحت د<strong>و</strong>لتهای <strong>و</strong>عمده اصل د<strong>و</strong> كتاب این در است.‏ ساخته برجسته را افغانستان سالده در افغانستان اسالمی جمه<strong>و</strong>ری د<strong>و</strong>لت خارجی سیاست برجسته ب<strong>و</strong>دهچندجانبهگرایی اصل <strong>و</strong> منطق<strong>و</strong>ی همكاریهای اصل گذشته<strong>،</strong>‏ سالده در افغانستان خارجی سیاست ب<strong>و</strong>دن مستقل كه اصلی د<strong>و</strong> است؛ میكند.‏نمایان خ<strong>و</strong>بی به را گذشته سیاستم<strong>و</strong>لفههای <strong>و</strong> ماهیت ابتدا انز<strong>و</strong>ا<strong>،</strong>‏ از پس کتاب د<strong>و</strong> فصل در آندنبال به گرفته<strong>،</strong>‏ قرار بررسی م<strong>و</strong>رد طالبان پسا افغانستان خارجی نهایت<strong>،</strong>‏در <strong>و</strong> شده بررسی ام<strong>و</strong>رخارجه <strong>و</strong>زارت د<strong>و</strong>ره سه عملکرد گرفتهقرار ارزیابی م<strong>و</strong>رد گذشته سال ده در کش<strong>و</strong>ر خارجی سیاست است.‏سیاسیر<strong>و</strong>ابط تحلیل <strong>و</strong> بررسی كنار در كتاب این برجسته نكات از <strong>و</strong>منطق<strong>و</strong>ی همكاریهای به آن <strong>و</strong>یژه ت<strong>و</strong>جه بیر<strong>و</strong>ن<strong>،</strong>‏ جهان با افغانستان چشماندازیك ارایه همچنین <strong>و</strong> گذشته سال ده در افغانستان اقتصادی <strong>و</strong>گذار یا تح<strong>و</strong>ل دهه در افغانستان خارجی سیاست م<strong>و</strong>رد در جامع است.‏د<strong>و</strong>ره این در افغانستان خارجی سیاست عملكرد چگ<strong>و</strong>نگی م<strong>و</strong>رددر چشمانداز یک ارایه به که انز<strong>و</strong>ا از پس کتاب ششم فصل در کرده<strong>،</strong>‏یاد گذار دهه کتاب این آنچه یا تح<strong>و</strong>ل دهه خارجی سیاست کش<strong>و</strong>رخارجی سیاست اهمیت بر کتاب ن<strong>و</strong>یسندگان دارد<strong>،</strong>‏ اختصاص فصلاین ابتدای از بخشی در کردهاند.‏ تأکید بسیار د<strong>و</strong>ره این در بهمرحلۀ <strong>و</strong> جدید فصل میالدی<strong>،</strong>‏ 2014 سال پایان با که است آمده در... میش<strong>و</strong>د.‏ آغاز پساطالبان افغانستان برای حیاتی <strong>و</strong> حساس شدت بازیگران<strong>و</strong> کش<strong>و</strong>رها با ر<strong>و</strong>ابط به افغانستان نگاه ن<strong>و</strong>ع جدید<strong>،</strong>‏ فصل این شرایطی<strong>،</strong>‏چنین در است.‏ برخ<strong>و</strong>ردار فرا<strong>و</strong>انی اهمیت از جهانی مختلف بهخ<strong>و</strong>د نگاه ن<strong>و</strong>ع <strong>و</strong> ر<strong>و</strong>یکرد با افغانستان خارجی سیاست دستگاه ص<strong>و</strong>رتبه میت<strong>و</strong>اند افغانستان<strong>،</strong>‏ بینالمللی ر<strong>و</strong>ابط <strong>و</strong> خارجی سیاست به<strong>و</strong> افغانستان جدید سیاسی نظام تدا<strong>و</strong>م <strong>و</strong> پایداری کارآمدی<strong>،</strong>‏ به کل<strong>،</strong>‏ داخلیکالن چالشهای بر پیر<strong>و</strong>زی <strong>و</strong> ملی امنیت مسأله به جز ص<strong>و</strong>رت مرج<strong>و</strong> هرج مخدر<strong>،</strong>‏ م<strong>و</strong>اد ش<strong>و</strong>رشیگری<strong>،</strong>‏ با مبارزه نظیر کش<strong>و</strong>ر این تضعیفرا ها آن هم یا <strong>و</strong> نم<strong>و</strong>ده کمک اقتصادی مشکالت <strong>و</strong> سیاسی ر<strong>و</strong>ابطیا <strong>و</strong> خارجی سیاست دکترین اینکه رغم به میان<strong>،</strong>‏ این در نماید.‏ <strong>و</strong>طرح کش<strong>و</strong>ر آن ملی امنیت استراتیژی مبنای بر کش<strong>و</strong>ر هر بینالمللی کش<strong>و</strong>راین خارجی سیاست دکترین افغانستان م<strong>و</strong>رد در میش<strong>و</strong>د<strong>،</strong>‏ اجرا دارد.‏آن سیاسی نظام پایدای <strong>و</strong> ثبات ملی<strong>،</strong>‏ امنیت بر مستقیم تأثیرات بهنگاهی با انز<strong>و</strong>ا از پس کتاب ن<strong>و</strong>یسندگان ششم<strong>،</strong>‏ فصل ادامه در هب مختلف کش<strong>و</strong>رهای با استراتژیک همکاریهای ت<strong>و</strong>افقنامههای سیاستبرای <strong>و</strong>اقعبینانه چشمانداز یک هند<strong>،</strong>‏ <strong>و</strong> امریکا خص<strong>و</strong>ص سیاستم<strong>و</strong>فقیت برای راهکارهایی <strong>و</strong> افغانستان تح<strong>و</strong>ل دهه خارجی دادهاند.‏ارایه د<strong>و</strong>ره این در خارجی

17د<strong>و</strong>لت افغانستان اختیارکامل زندان بگرام رابدست گرفتمسئ<strong>و</strong><strong>و</strong>لیت زندان بگرام د<strong>و</strong>شنبه 5 <strong>حمل</strong> <strong>1392</strong> بعد از چند بار تأخیردرحالی به حك<strong>و</strong>مت افغانستان سپرده شد که <strong>و</strong>زیر دفاع ملی تأکیددارد از زندانیان بگرام مطابق به معیار های بین المللی نگهبانی خ<strong>و</strong>اهدشد.‏سپردن مسئ<strong>و</strong><strong>و</strong>لیت زندان بگرام ضمن مراسمی <strong>و</strong>یژه یی ص<strong>و</strong>رت گرفتکه درآن مقامات عالی رتبه كش<strong>و</strong>ر <strong>و</strong> ق<strong>و</strong>ماندان عم<strong>و</strong>می نیر<strong>و</strong>های بینالمللی درافغانستان حض<strong>و</strong>ر داشتند.‏ستر جنرال بسم اهلل محمدی <strong>و</strong>زیر دفاع ملی دراین مراسم<strong>،</strong>‏ سپردنمسئ<strong>و</strong><strong>و</strong>لیت زندان بگرام به نهاد های امنیتی كش<strong>و</strong>ر را یک گام دیگردرراه خ<strong>و</strong>دکفایی امنیتی درکش<strong>و</strong>ر دانست.‏ ا<strong>و</strong> تأکید کرد که از زندانياندر زندان بگرام مطابق به معیارهاي بین المللی نگهداری خ<strong>و</strong>اهند شد.‏همچنان دراین مراسم داکتر اشرف غنی احمدزی رئیس کمیسی<strong>و</strong>نتنظیم ر<strong>و</strong>ند انتقال صحبت نم<strong>و</strong>ده گفت<strong>،</strong>‏ تحقق برنامه سپردن مسئ<strong>و</strong><strong>و</strong>لیتزندان بگرام درحقیقت تطبیق ق<strong>و</strong>انین افغانستان است که می ت<strong>و</strong>اند

درخ<strong>و</strong>ر اهمیت باشد.‏جنرال ج<strong>و</strong>زف دانف<strong>و</strong>رد ق<strong>و</strong>ماندان نیر<strong>و</strong>های بین المللی درافغانستان<strong>،</strong>‏سپردن مسئ<strong>و</strong><strong>و</strong>لیت زندان بگرام را به پ<strong>و</strong>لیس نظامي <strong>و</strong>زارت دفاع ملینم<strong>و</strong>نه یی از گسترش حاکمیت ر<strong>و</strong>ز افز<strong>و</strong>ن مردمی درافغانستان خ<strong>و</strong>اند.‏ا<strong>و</strong> یادآ<strong>و</strong>ر شد که سپردن مسئ<strong>و</strong><strong>و</strong>لیت زندان بگرام <strong>و</strong>سپردن مسئ<strong>و</strong><strong>و</strong>لیتهای امنیتی<strong>،</strong>‏ پایان مأم<strong>و</strong>ریت ما در افغانستان نه بل شر<strong>و</strong>ع تغییر مأم<strong>و</strong>ریتما در افغانستان است.‏سپردن مسئ<strong>و</strong><strong>و</strong>لیت زندان بگرام به <strong>و</strong>زارت دفاع ملی در حالی انجام شدکه قبالً‏ نیر<strong>و</strong>های بین المللی <strong>و</strong> شماری از مقامات کش<strong>و</strong>ر های غربینسبت به سرن<strong>و</strong>شت زندانیان بگرام نگرانی هایی داشتند<strong>،</strong>‏ این نگرانی هابیشتر به آن برمی گردد که گ<strong>و</strong>یا با آزادی شماری از زندانیان بگرامجبهۀ مخالفان مسلح تق<strong>و</strong>یت نش<strong>و</strong>د<strong>،</strong>‏ مگر عبدالمالک کام<strong>و</strong>ی عض<strong>و</strong>ش<strong>و</strong>رای عالی ستره محکمه درسخنان خ<strong>و</strong>د به این نگرانی ها خاتمهداده گفت که با زندانیان<strong>،</strong>‏ مطابق به اص<strong>و</strong>ل <strong>و</strong> معیارهای بین المللی رفتارخ<strong>و</strong>اهد شد<strong>،</strong>‏ زندانیان ضمن آنکه حق دسترسی به سه<strong>و</strong>لت های قضاییراخ<strong>و</strong>اهند داشت<strong>،</strong>‏ هرگاه ضر<strong>و</strong>رت ش<strong>و</strong>د برای آنان یک محکمۀ <strong>و</strong>یژهایجاد می گردد.‏رحمت اهلل نظری معا<strong>و</strong>ن ل<strong>و</strong>ی ځارن<strong>و</strong>الی دراین مراسم ضمن آنکه م<strong>و</strong>ادقان<strong>و</strong>ن جزاء افغانستان را تشریح کرد<strong>،</strong>‏ یادآ<strong>و</strong>ر شد که تمام قضایایسپرده شده مرب<strong>و</strong>ط به زندانیان بگرام در مدت 30 ر<strong>و</strong>ز تكميل شده<strong>،</strong>‏آنانی که مستلزم محاکمه اند به محکمه معرفی خ<strong>و</strong>اهند شد <strong>و</strong> آنانیکهدربرابر شان اسناد الزامی <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د ندارد<strong>،</strong>‏ رها می ش<strong>و</strong>ند.‏جنرال صفی اهلل صفی ق<strong>و</strong>ماندان فرقه پ<strong>و</strong>لیس نظامی از آماده گی هابرای حفاظت زندان <strong>و</strong> زندانیان بگرام سخن گفت <strong>و</strong> جنرال فار<strong>و</strong>قق<strong>و</strong>ماندان زندان بگرام می گ<strong>و</strong>ید که درجریان یک سال که از امضایتفاهمنامه مبنی بر سپردن مسئ<strong>و</strong><strong>و</strong>لیت زندان بگرام به حك<strong>و</strong>مت افغانستانسپری می ش<strong>و</strong>د<strong>،</strong>‏ حد<strong>و</strong>د چهار هزار زندانی به پ<strong>و</strong>لیس نظامی <strong>و</strong>زارتدفاع ملی تسلیم داد شده اندکه ازآن جمله<strong>،</strong>‏ یکهزار <strong>و</strong> سه صد <strong>و</strong> هفتادنفر که در برابر آنان دالیل الزامی <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د نداشت<strong>،</strong>‏ از زندان رها شدهاند.‏باآنکه برنامه مسئ<strong>و</strong><strong>و</strong>لیت سپردن زندان بگرام عملی شد مگر مقاماتحك<strong>و</strong>متی می گ<strong>و</strong>یند که هن<strong>و</strong>ز هم حد<strong>و</strong>د صد تن از اتباع كش<strong>و</strong>ر هایدیگر<strong>،</strong>‏ نزد نیر<strong>و</strong>های بین المللی باقی مانده اند که تا یک هفته دیگرتح<strong>و</strong>یل داده می ش<strong>و</strong>ند<strong>،</strong>‏ ضمنًا پنجاه تبعۀ خارجی نیز در قيد نیر<strong>و</strong>هایبین المللی ب<strong>و</strong>ده که نهادهای امنیتی<strong>،</strong>‏ خ<strong>و</strong>د را در برابر آن مسئ<strong>و</strong><strong>و</strong>ل نمیدانند.‏همچنان مسئ<strong>و</strong><strong>و</strong>الن <strong>و</strong>زارت دفاع می گ<strong>و</strong>یند که نهادهای حراست ازحق<strong>و</strong>ق بشر <strong>و</strong> نماینده گان صلیب سرخ می ت<strong>و</strong>انند به گ<strong>و</strong>نۀ د<strong>و</strong>امدار بهاین زندان دسترسی داشته <strong>و</strong> ا<strong>و</strong>ضاع زندانيان را بررسی نمایند.‏18

19هشتم مارچر<strong>و</strong>ز بین المللیزناز ر<strong>و</strong>ز بین المللی زن در <strong>و</strong>زارت ام<strong>و</strong>ر خارجهتجلیل به عمل آمد

20جریان مراسم تجلیل از 8 مارچ ر<strong>و</strong>ز بین المللی زنان در <strong>و</strong>زارت خارجه به اشتراک داکتر زلمی رس<strong>و</strong>لاز هشتم مارچ ر<strong>و</strong>ز بین المللی زنان طی محفلی به اشتراک داکترزلمی رس<strong>و</strong>ل <strong>و</strong>زیر ام<strong>و</strong>ر خارجه<strong>،</strong>‏ خانم آمنه افضلی <strong>و</strong>زیر کار<strong>،</strong>‏ ام<strong>و</strong>راجتماعی<strong>،</strong>‏ شهدا <strong>و</strong> معل<strong>و</strong>لین<strong>،</strong>‏ داکتر ثریا دلیل <strong>و</strong>زیر صحت عامه<strong>،</strong>‏ خانمسیما سمر رئیس کمیسی<strong>و</strong>ن مستقل حق<strong>و</strong>ق بشر افغانستان<strong>،</strong>‏ تعدادی از<strong>و</strong>کالی زن در مجلسین ش<strong>و</strong>رای ملی<strong>،</strong>‏ عده یی از اعضای ش<strong>و</strong>رای عالیصلح <strong>و</strong> کارمندان <strong>و</strong>زارت ام<strong>و</strong>ر خارجه<strong>،</strong>‏ بعد از ظهر ر<strong>و</strong>ز 17 ح<strong>و</strong>ت1391 در مقر این <strong>و</strong>زارت تجلیل به عمل آمد.‏داکتر زلمی رس<strong>و</strong>ل ر<strong>و</strong>ی اهمیت نقش <strong>و</strong> جایگاه زن در حیات بشریر<strong>و</strong>شنی انداخت.‏داکتر زلمی رس<strong>و</strong>ل گفت:‏ « با<strong>و</strong>ر اساسی بنده این است که گردهم آمدن ما درین محفل <strong>و</strong> تجلیل از مقام شامخ زن به هیچ عن<strong>و</strong>اننمیت<strong>و</strong>اند با عظمت<strong>،</strong>‏ قداست<strong>،</strong>‏ متانت <strong>و</strong> <strong>و</strong>قار <strong>و</strong>اقعی زن برابری کند باآنهم امید<strong>و</strong>ارم اینگ<strong>و</strong>نه نشست ها بت<strong>و</strong>اند گام ک<strong>و</strong>چک <strong>و</strong> اما بسا ارزندهدر راستای بهب<strong>و</strong>د <strong>و</strong>ضعیت زنان افغانستان <strong>و</strong> تقدیر از رشادت های آنهاباشد .«<strong>و</strong>زیر ام<strong>و</strong>ر خارجه همچنان گفت<strong>،</strong>«‏ درط<strong>و</strong>ل تاریخ پربار فرهنگی ما<strong>،</strong>‏از مقام <strong>و</strong>االی زن تقدیر شده است که در هیچ فرهنگ <strong>و</strong> مدنیتجهان چنین جایگاهی برای زن داده نمیشد <strong>و</strong> بر اساس چنین تاریخپرباری است که افغانستان در د<strong>و</strong>ره معاصر نیز یکی از کش<strong>و</strong>ر هایپیشتاز منطقه در راستای تأمین حق<strong>و</strong>ق زنان ب<strong>و</strong>ده است.‏ د<strong>و</strong>لت افغانستاندر یازده سال گذشته تالش <strong>و</strong>افر نم<strong>و</strong>ده است تا زنان را از م<strong>و</strong>ض<strong>و</strong>عسیاسی به سطح کارگزاران سیاسی ارتقاء دهد.‏ برای نیل به چنینهدفی جذب خانم های ت<strong>و</strong>انمند در ادارات د<strong>و</strong>لتی از ا<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>یت هایحک<strong>و</strong>مت است.‏ در حال حاضر بیش از یکصد تن از بان<strong>و</strong>ان در <strong>و</strong>زارتام<strong>و</strong>ر خارجه مصر<strong>و</strong>ف کار میباشند که پست های مختلف چ<strong>و</strong>ن آنهاسفیر<strong>،</strong>‏ مستشار <strong>و</strong> سایر رده های دیپل<strong>و</strong>ماتیک در خارج از کش<strong>و</strong>ر <strong>و</strong>در سطح رئیس<strong>،</strong>‏ معا<strong>و</strong>ن <strong>و</strong> سایر بست ها در داخل کش<strong>و</strong>ر مس<strong>و</strong><strong>و</strong>النه <strong>و</strong>صداقتمندانه ایفای <strong>و</strong>ظیفه می نمایند.«‏سخنرانان دیگر چ<strong>و</strong>ن خانم سیما سمر<strong>،</strong>‏ آمنه افضلی<strong>،</strong>‏ داکتر ثریا دلیل<strong>،</strong>‏<strong>و</strong> صدیقه بلخی نیز دستا<strong>و</strong>رد های حاصله یازده ساله را در عرصه هایمختلف حیات سیاسی <strong>و</strong> اجتماعی زنان بسنده ندانسته بلکه ایجادتسهیالت الزمه جهت ارتقای ظرفیت <strong>و</strong> ت<strong>و</strong>انایی های زنان افغان را درتأمین حق<strong>و</strong>ق مسا<strong>و</strong>یانه آنها با مردان در یک جامعه ضر<strong>و</strong>ری دانستند.‏محقل با ت<strong>و</strong>زیع تقدیر نامه ها به کارمندان پیشتاز زن در <strong>و</strong>زارت ام<strong>و</strong>رخارجه<strong>،</strong>‏ پایان یافت.‏

21داکتر محمد دا<strong>و</strong><strong>و</strong>د یار سفیر کبیر جمه<strong>و</strong>ریاسالمی افغانستان در لندنداکتر محمد دا<strong>و</strong><strong>و</strong>د یار<strong>،</strong>‏ به تاریخ 3 عقرب 1391 اعتماد نامه خ<strong>و</strong>یش را بهحیث سفیر کبیر جمه<strong>و</strong>ری اسالمی افغانستان مقیم لندن<strong>،</strong>‏ به ملکه الیزابتد<strong>و</strong>م در قصر بکنگهم انگلستان تقدیم کرد.‏م<strong>و</strong>ص<strong>و</strong>ف در <strong>حمل</strong> سال 1332 در شهر کابل به دنیا آمده است <strong>و</strong> دارایمدرک دکت<strong>و</strong>را در رشتۀ نظام پ<strong>و</strong>لی جهانی از پ<strong>و</strong>هنت<strong>و</strong>ن کلن جمه<strong>و</strong>ریفدرالی آلمان می باشد.‏ آقای یار در سالهای 1340 سمت استادی رشتۀاقتصاد را در فاک<strong>و</strong>لتۀ حق<strong>و</strong>ق <strong>و</strong> اقتصاد زمان داشته <strong>و</strong> در سالهای 1350 درسمت رئیس اداری <strong>و</strong> رئیس ب<strong>و</strong>دجه <strong>و</strong>زارت مالیه<strong>،</strong>‏ ایفای <strong>و</strong>ظیفه نم<strong>و</strong>ده است.‏<strong>و</strong>ی<strong>،</strong>‏ از سال ۱۹۸۸ الی سال ۲۰۰۸ به حیث استاد اقتصاد در پ<strong>و</strong>هنت<strong>و</strong>ن د<strong>و</strong>لتیشهر هی<strong>و</strong>ارد در شمال ایالت کلیف<strong>و</strong>رنیای ایاالت متحده امریکا اجرای <strong>و</strong>ظیفهنم<strong>و</strong>ده است.‏د<strong>و</strong>کت<strong>و</strong>ر یار<strong>،</strong>‏ در سال ۲۰۰۸ نخست بحیث مشا<strong>و</strong>ر اقتصادی ریاست دفتر مقامریاست جمه<strong>و</strong>ری <strong>و</strong> سپس بحیث رئیس پالیسی <strong>و</strong> نظارت ش<strong>و</strong>رای امنیت ملیافغانستان تعیین گردید <strong>و</strong> در آغاز سال ۲۰۱۱ به حیث رئیس ام<strong>و</strong>ر اقتصادی<strong>و</strong>زارت ام<strong>و</strong>ر خارجه کار کرده است.‏ <strong>و</strong> از عقرب 1391 به این س<strong>و</strong> به حیثسفیر جمه<strong>و</strong>ری اسالمی افغانستان در لندن به کار اشتغال دارد.‏داکتر دا<strong>و</strong><strong>و</strong>د یار حین تقدیم اعتماد نامه به ملکه بریتانیا

22محمد ای<strong>و</strong>ب عرفانیسفیر <strong>و</strong> نماینده ف<strong>و</strong>ق العادهجمه<strong>و</strong>ری اسالمی افغانستاندر <strong>و</strong>یانامحمد ای<strong>و</strong>ب عرفانی<strong>،</strong>‏ اعتماد نامه خ<strong>و</strong>یش را به حیث سفیر کبیر <strong>و</strong> نماینده ف<strong>و</strong>قالعاده جمه<strong>و</strong>ری اسالمی افغانستان مقیم <strong>و</strong>یانا<strong>،</strong>‏ به جاللتمآب Heinz Fisherرئیس جمه<strong>و</strong>ر فدرالی اتریش طی مراسم خاص تشریفاتی به تاریخ 16 <strong>حمل</strong><strong>1392</strong> تقدیم نم<strong>و</strong>ده است.‏م<strong>و</strong>ص<strong>و</strong>ف دارای مدرک ماستری در رشتهء ر<strong>و</strong>ابط بین الملل از پ<strong>و</strong>هنت<strong>و</strong>ن د<strong>و</strong>لتیمسک<strong>و</strong> می باشد <strong>و</strong> در سال 1998 شامل <strong>و</strong>زارت ام<strong>و</strong>ر خارجه ج.ا.افغانستان شده<strong>و</strong> در شعبات گ<strong>و</strong>ناگ<strong>و</strong>ن به شم<strong>و</strong>ل شرق میانه خدمت کرده است.‏ <strong>و</strong>ی از سپتمبر2007 الی می 2011 به عن<strong>و</strong>ان معا<strong>و</strong>ن نمایندۀ افغانستان در ملل متحد-‏ نی<strong>و</strong>یارکایفای <strong>و</strong>ظیفه کرد.‏آقای عرفانی<strong>،</strong>‏ در سال 1991 به حیث سکرتر د<strong>و</strong>م نمایندگی دایمی افغانستان درنی<strong>و</strong>یارک <strong>و</strong> عض<strong>و</strong> هیأت افغانستان در چهل <strong>و</strong> ششمین اجالس عم<strong>و</strong>می ملل متحددر سال 1991 الی شصت <strong>و</strong>هفتمین اجالس آن سازمان در سال 2012 ایفای<strong>و</strong>ظیفه نم<strong>و</strong>ده <strong>و</strong> در سال 1995 <strong>و</strong>ی به حیث سکرتر ا<strong>و</strong>ل به مأم<strong>و</strong>ریت دایمی درنی<strong>و</strong>یارک تعیین گردید <strong>و</strong> در 16 <strong>حمل</strong> <strong>1392</strong> به حیث سفیر کبیر <strong>و</strong> نماینده ف<strong>و</strong>قالعاده جمه<strong>و</strong>ری اسالمی افغانستان مقیم <strong>و</strong>یانا<strong>،</strong>‏ مقرر شده است.‏آقای عرفانی حین تقدیم اعتماد نامه به رییس جمه<strong>و</strong>ری اتریش

23حامد کرزی <strong>و</strong> جان کری قبل از تد<strong>و</strong>یر کنفراس خبری مشترککنفرانس مشترکمطب<strong>و</strong>عاتی حامدکرزی <strong>و</strong> جان کریافغانستان از دست آ<strong>و</strong>رد های ده سال گذشته دفاع می کند<strong>و</strong> هیچگ<strong>و</strong>نه برگشتی را در این رابطه نمی پذیرد.‏حامد کرزیامریکا در دراز مدت برای همکاری با مردم افغانستانمتعهد است.‏جان کریحامد کرزی رئیس جمه<strong>و</strong>ری اسالمی افغانستان شام امر<strong>و</strong>ز د<strong>و</strong>شنبه5 <strong>حمل</strong> <strong>1392</strong> پس از دیدار با جان کری <strong>و</strong>زیر ام<strong>و</strong>ر خارجه ایاالتمتحده امریکا در یک کنفرانس مشترک مطب<strong>و</strong>عاتی که در ارگبرگزار گردید<strong>،</strong>‏ گفت که ما از مسئ<strong>و</strong><strong>و</strong>لیت انتقال زندان بگرام بهحاکمیت افغانستان <strong>و</strong> از اعالم خر<strong>و</strong>ج نیر<strong>و</strong>های خارجی از <strong>و</strong>لس<strong>و</strong>الینرخ <strong>و</strong>الیت میدان <strong>و</strong>ردک<strong>،</strong>‏ استقبال می کنیم.‏حامد کرزی در ارتباط به پر<strong>و</strong>سه انتقال مسئ<strong>و</strong><strong>و</strong>لیت های امنیتی گفت:‏به <strong>و</strong>زیر خارجه امریکا اطمینان کامل دادم که د<strong>و</strong>لت<strong>،</strong>‏ مردم <strong>و</strong> نیر<strong>و</strong>هایامنیتی افغانستان به تمام معنی آماده گی دفاع از خاک خ<strong>و</strong>یش رادارند <strong>و</strong> انتقال مسئ<strong>و</strong><strong>و</strong>لیت های امنیتی را به خیر افغانستان <strong>و</strong> امریکامی دانند.‏رئیس جمه<strong>و</strong>ر در رابطه پر<strong>و</strong>سه صلح گفت که افغانستان به تأسیسدفتر برای طالبان در قطر م<strong>و</strong>افقت دارد <strong>و</strong> در سفر قریب ال<strong>و</strong>ق<strong>و</strong>ع اشبه د<strong>و</strong>حه پایتخت قطر<strong>،</strong>‏ با امیر <strong>و</strong> مقامات عالی رتبه آن کش<strong>و</strong>ر در اینرابطه صحبت هایی خ<strong>و</strong>اهد داشت.‏<strong>و</strong>ی اظهار امید<strong>و</strong>اری کرد که مذاکرات صلح <strong>و</strong> باز شدن دفتر طالبانباعث تأمین صلح د<strong>و</strong>امدار <strong>و</strong> تق<strong>و</strong>یت افغانستان گردد.‏حامد کرزی تأکید کرد که افغانستان از تمام دستآ<strong>و</strong>رد های ده سال

24گذشته دفاع می کند <strong>و</strong> هیچگ<strong>و</strong>نه برگشتی را در این رابطه نمی پذیرد<strong>و</strong> افغانستان با حفظ این دستآ<strong>و</strong>رد ها<strong>،</strong>‏ کش<strong>و</strong>ر را به طرف فردای آرام <strong>و</strong>با سعادت به پیش می برد.‏حامد کرزی ضمن اظهار تشکری از کمک های امریکا در بازسازی<strong>و</strong> تق<strong>و</strong>یت نیر<strong>و</strong>های امنیتی افغانستان<strong>،</strong>‏ گفت که افغانستان منحیث یککش<strong>و</strong>ر مستقل<strong>،</strong>‏ آزاد <strong>و</strong> دارای حاکمیت ملی که به مردم <strong>و</strong> منافع اشاحترام ش<strong>و</strong>د<strong>،</strong>‏ خ<strong>و</strong>اهان ر<strong>و</strong>ابط نیک با ایاالت متحده امریکا می باشد.‏حامد کرزی خاطر نشان کرد که افغانها ایجاد ر<strong>و</strong>ابط استراتیژیک <strong>و</strong>قرارداد امنیتی میان افغانستان <strong>و</strong> امریکا را که مذاکرات ر<strong>و</strong>ی آن جریاندارد<strong>،</strong>‏ به دیدۀ مثبت می نگرند <strong>و</strong> این دید مثبت در ت<strong>و</strong>افقی که میان د<strong>و</strong>کش<strong>و</strong>ر ص<strong>و</strong>رت می گیرد<strong>،</strong>‏ منعکس می ش<strong>و</strong>د.‏سپس جان کری <strong>و</strong>زیر خارجه امریکا گفت که امریکا در دراز مدتبرای همکاری با مردم افغانستان در جهت ایجاد یک کش<strong>و</strong>ر با امن <strong>و</strong>دم<strong>و</strong>کراتیک متعهد است.‏<strong>و</strong>ی گفت که افغانستان در راستای گرفتن مسئ<strong>و</strong><strong>و</strong>لیت های آیندهخ<strong>و</strong>یش تنها نب<strong>و</strong>ده <strong>و</strong> امریکا در کنار مردم افغانستان قرار خ<strong>و</strong>اهد داشت.‏امریکا از یک افغانستان ق<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> متحدی که جایگاه اش را در جامعهبین المللی در کنار سایر کش<strong>و</strong>ر ها اختیار می کند<strong>،</strong>‏ حمایت می نماید.‏کری افز<strong>و</strong>د که در حال حاضر افغانستان پر<strong>و</strong>سه های بسیار مهم انتقالسیاسی<strong>،</strong>‏ امنیتی <strong>و</strong> اقتصادی را مدیریت می کند <strong>و</strong> امریکا در تمام اینپر<strong>و</strong>سه ها به حمایت های خ<strong>و</strong>یش از افغانستان ادامه می دهد.‏<strong>و</strong>ی تأکید کرد که امریکا از پر<strong>و</strong>سۀ صلح <strong>و</strong> مصالحه به رهبریافغانستان حمایت می کند <strong>و</strong> بر این با<strong>و</strong>ر است که این پر<strong>و</strong>سه<strong>،</strong>‏ مطمئنترین راه برای پایان خش<strong>و</strong>نت <strong>و</strong> تحقق یک افغانستان متحد <strong>و</strong> دارایحاکمیت می باشد.‏جان کری همچنان از طالبان خ<strong>و</strong>است تا به پر<strong>و</strong>سۀ صلح یکجا شده <strong>و</strong>با ش<strong>و</strong>رای عالی صلح افغانستان مذاکره نمایند.‏<strong>و</strong>زیر خارجه امریکا گفت که ما به حاکمیت ملی افغانستان متعهدهستیم <strong>و</strong> به القاعده <strong>و</strong> طالبان اجازه نخ<strong>و</strong>اهیم داد که این تعهد ما راخدشه دار نمایند.‏جان کری به رئیس جمه<strong>و</strong>ری <strong>و</strong> مردم افغانستان اطمینان داده<strong>،</strong>‏ گفت:‏همانگ<strong>و</strong>نه که رئیس جمه<strong>و</strong>ر ا<strong>و</strong>باما تصریح کرده است<strong>،</strong>‏ شما می ت<strong>و</strong>انیدر<strong>و</strong>ی حمایت نیر<strong>و</strong>مند ما حساب کنید.‏<strong>و</strong>زیر خارجه امریکا با اشاره بر پیشرفت چشمگیر افغانستان در ساحاتمختلف گفت:‏ کابل<strong>،</strong>‏ پنجمین شهر در حال سریع ترین رشد در جهاناست.‏ <strong>و</strong>ی با یاد آ<strong>و</strong>ری از گزارش سازمان ملل متحد خاطر نشانکرد که افغانستان در مقایسه با تمامی کش<strong>و</strong>ر های جهان<strong>،</strong>‏ سریع ترینپیشرفت را در عرصه انکشاف بشری در یک دهه گذشته داشته است.‏حامدکرزی به پاسخ س<strong>و</strong>الی در رابطه به پر<strong>و</strong>سه صلح گفت:‏ پر<strong>و</strong>سهصلح برای افغانستان <strong>و</strong> پاکستان یک نیاز مبرم ب<strong>و</strong>ده <strong>و</strong> تأکید کرد کهبد<strong>و</strong>ن همکاری پاکستان این پر<strong>و</strong>سه به م<strong>و</strong>فقیت نمی انجامد.‏رئیس جمه<strong>و</strong>ری اسالمی افغانستان<strong>،</strong>‏ از پاکستان خ<strong>و</strong>است که از فرصتب<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د آمده استفاده کند <strong>و</strong> خاطر نشان کرده گفت که افغانستان باپاکستان خ<strong>و</strong>اهان د<strong>و</strong>ستی <strong>و</strong> برادری ب<strong>و</strong>ده <strong>و</strong> آرز<strong>و</strong>ی ما این است کهپاکستان با یک افغانستان نیر<strong>و</strong>مند ارادۀ د<strong>و</strong>ستی را نماید<strong>،</strong>‏ زیرا این بهمنفعت آنهاست.‏حامد کرزی حین پاسخ به س<strong>و</strong>ال یک خبرنگار در کنفرانس مشترک مطب<strong>و</strong>عاتی با جان کری

25گزارش مختصر سفر آرکستر هنرمندانانستیت<strong>و</strong>ت ملی م<strong>و</strong>سیقی افغانستانبه ایاالت متحده امریکا

26به دع<strong>و</strong>ت <strong>و</strong>زارت خارجه امریکا <strong>و</strong> همکاری مالی بانک جهانی<strong>،</strong>‏ گر<strong>و</strong>پ<strong>62</strong> نفری آرکستر هنرمندان انستیت<strong>و</strong>ت ملی م<strong>و</strong>سیقی افغانستان تحتریاست داکتر احمد ناصر سرمست<strong>،</strong>‏ م<strong>و</strong>سس <strong>و</strong> رئیس انستیت<strong>و</strong>ت مذک<strong>و</strong>رصبح یکشنبه م<strong>و</strong>رخ 3 فبر<strong>و</strong>ری 2013 به شهر <strong>و</strong>اشنگتن دی سی امریکام<strong>و</strong>اصلت <strong>و</strong>رزیدند که در میدان ه<strong>و</strong>ایی <strong>و</strong>اشنگتن از س<strong>و</strong>ی شارژدافیر<strong>و</strong> آتشته فرهنگی سفارت افغانستان در امریکا م<strong>و</strong>رد استقبال قرارگرفتند.شام ر<strong>و</strong>ز یک شنبه م<strong>و</strong>رخ 3 فبر<strong>و</strong>ری 2013<strong>،</strong> سفارتافغانستان در <strong>و</strong>اشنگتن دی سی به همکاری افغانان مقیم ایاالت<strong>و</strong>یرجینیا<strong>،</strong>‏ <strong>و</strong>اشنگتن دی سی <strong>و</strong> مری لند<strong>،</strong>‏ محفل استقبالیه یی را بهافتخار آرکستر مذک<strong>و</strong>ر در رست<strong>و</strong>رانت دنیای شهر <strong>و</strong>یرجینیا برگزار

27نم<strong>و</strong>دند.‏در محفل مذک<strong>و</strong>ر بر عال<strong>و</strong>ه دکت<strong>و</strong>ر سید مخد<strong>و</strong>مرهین <strong>و</strong>زیر اطالعات <strong>و</strong> فرهنگ<strong>،</strong>‏ شارژدافیر <strong>و</strong>دیپل<strong>و</strong>ماتان سفارت افغانستان در امریکا<strong>،</strong>‏ تعدادیاز فرهنگیان <strong>و</strong> هنرمندان افغان مقیم امریکا نیزاشتراک <strong>و</strong>رزیده ب<strong>و</strong>دند.‏ محفل با صحبت افتتاحیهد<strong>و</strong>کت<strong>و</strong>ر رهین در م<strong>و</strong>رد پیشینه تاریخی <strong>و</strong> اهمیت هنرم<strong>و</strong>سیقی در افغانستان آغاز گردید.‏ متعاقبًا محترمعبدالحکیم عطارد شارژدافیر سفارت افغانستان طیصحبتی<strong>،</strong>‏ حض<strong>و</strong>ر مهمانان را خیر مقدم <strong>و</strong> خ<strong>و</strong>شآمدید گفت<strong>،</strong>‏ بعدًا د<strong>و</strong>کت<strong>و</strong>ر احمد ناصر سرمستدر م<strong>و</strong>رد بنیانگذاری <strong>و</strong> ایجاد انستیت<strong>و</strong>ت ملی م<strong>و</strong>سیقیافغانستان به اشتراک کنندگان معل<strong>و</strong>مات ارایه نم<strong>و</strong>د.‏همچنان آقای حامد ن<strong>و</strong>ید ن<strong>و</strong>یسنده <strong>و</strong> اسناد سابقپ<strong>و</strong>هنځی هنر های زیبای پ<strong>و</strong>هنت<strong>و</strong>ن کابل <strong>و</strong> یک تن ازافغانان مقیم امریکا به نمایندگی از باشندگان افغاندر امریکا صحبت نم<strong>و</strong>ده <strong>و</strong> از تالشهای <strong>و</strong>زارتمعارف به خص<strong>و</strong>ص د<strong>و</strong>کت<strong>و</strong>ر سرمست در امر احیا <strong>و</strong>پ<strong>و</strong>یایی هنر م<strong>و</strong>سیقی در افغانستان قدردانی به عملآ<strong>و</strong>رد.‏ محفل با قرائت چند پارچه شعر <strong>و</strong> اجرایچند پارچه م<strong>و</strong>سیقی ت<strong>و</strong>سط شاگردان انستیت<strong>و</strong>ت ملیم<strong>و</strong>سیقی افغانستان <strong>و</strong> هنر مندان افغان مقیم امریکا<strong>،</strong>‏اهدای تحایف برای شاگردان <strong>و</strong> صرف طعام شبکه از س<strong>و</strong>ی یکی از تجاران افغان مقیم امریکا بنامآقای هاشم سلطانی تهیه گردیده ب<strong>و</strong>د<strong>،</strong>‏ خاتمه یافت.‏هنرمندان آرکستر افغانستان حین اجرای کنسرت در امریکاسه شنبه م<strong>و</strong>رخ 5 فبر<strong>و</strong>ری 2013 مطابق 17دل<strong>و</strong> 1391<strong>و</strong>اشنگتن دی سی – امریکابتاریخ 4 فبر<strong>و</strong>ری 2013 آرکستر هنرمندان انستیت<strong>و</strong>تملی م<strong>و</strong>سیقی افغانستان با آقای جان کیری <strong>و</strong>زیرخارجه ایاالت متحده امریکا در <strong>و</strong>زارت ام<strong>و</strong>رخارجه امریکا دیدار نم<strong>و</strong>دند.‏ این بازدید در حالیانجام شد که مصادف با نخستین ر<strong>و</strong>ز آغاز مام<strong>و</strong>ریتآقای جان کیری به حیث <strong>و</strong>زیر خارجه امریکا درد<strong>و</strong>ر د<strong>و</strong>م ریاست جمه<strong>و</strong>ری آقای بارک ا<strong>و</strong>باما ب<strong>و</strong>د.‏آقای جان کیری ضمن ابراز خیر مقدم به شاگردانانستیت<strong>و</strong>ت ملی م<strong>و</strong>سیقی افغانستان<strong>،</strong>‏ گفت<strong>،</strong>‏ ‏»مسرتدارم که در ا<strong>و</strong>لین ر<strong>و</strong>ز مام<strong>و</strong>ریتم به حیث <strong>و</strong>زیرخارجه امریکا با شما مالقات مینمایم.«‏ <strong>و</strong>ی گفت<strong>،</strong>‏

28‏»م<strong>و</strong>سیقی زبان صلح است <strong>و</strong> شما شاگردان<strong>،</strong>‏ سفیرانصلح هستید.‏ من سفر های زیادی به کش<strong>و</strong>ر شما‏)افغانستان(‏ داشته ام <strong>و</strong> همه آر<strong>و</strong>ز داریم تا ر<strong>و</strong>زیشاهد یک افغانستان مرفه با صلح پایدار باشیم <strong>و</strong>برای رسیدن به این هدف د<strong>و</strong>شا د<strong>و</strong>ش با شما کارخ<strong>و</strong>اهیم نم<strong>و</strong>د.«‏ <strong>و</strong>ی افز<strong>و</strong>د<strong>،</strong>‏ ‏»من نمیخ<strong>و</strong>اهم از اینبیشتر صحبت نمایم <strong>و</strong> میخ<strong>و</strong>اهم تا شاهد اجرایپارچه های م<strong>و</strong>سیقی از شما باشم.«‏ بعدًا شاگردانانستیت<strong>و</strong>ت ملی م<strong>و</strong>سیقی افغانستان یک پارچه آهنگمحلی را سر<strong>و</strong>دند که از س<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>زیر خارجه امریکام<strong>و</strong>رد ن<strong>و</strong>ازش قرار گرفتند.‏ در آخر م<strong>و</strong>ص<strong>و</strong>ف عال<strong>و</strong>هنم<strong>و</strong>د<strong>،</strong>‏ ‏»هنر نمایی شما مرا به یاد ایام ک<strong>و</strong>دکی امبرد <strong>و</strong> دقیقًا آن زمانی ب<strong>و</strong>د که پس از بازگشت ازمکتب به منزل گیتار می ن<strong>و</strong>اختم.«‏بعداَ‏ خانم Tara Sonenshin معین <strong>و</strong>زارتخارجه امریکا صحبت نم<strong>و</strong>ده از د<strong>و</strong>لت افغانستان<strong>و</strong> بالخص<strong>و</strong>ص <strong>و</strong>زارت معارف <strong>و</strong> انستیت<strong>و</strong>ت ملیم<strong>و</strong>سیقی افغانستان قدردانی نم<strong>و</strong>ده گفت<strong>،</strong>‏ ‏»جایبسا مسرت است که هنر م<strong>و</strong>سیقی افغانستان کهطی چند دهه جنگ در حال ناب<strong>و</strong>دی <strong>و</strong> رک<strong>و</strong>د قرارداشت<strong>،</strong>‏ با ایجاد انستیت<strong>و</strong>ت ملی افغانستان <strong>و</strong> گردآمدن ن<strong>و</strong> ج<strong>و</strong>انان <strong>و</strong> ج<strong>و</strong>انان اعم از دختر <strong>و</strong> پسرد<strong>و</strong>باره احیا گردیده <strong>و</strong> بس<strong>و</strong>ی رشد <strong>و</strong>شگ<strong>و</strong>فایی قدممیگذارد.«‏ <strong>و</strong>ی از خدمات ارزنده د<strong>و</strong>کت<strong>و</strong>ر سرمستدر زمینه یاد آ<strong>و</strong>ری نم<strong>و</strong>ده <strong>و</strong> <strong>و</strong>ی را الگ<strong>و</strong>یی برایسایر هنرمندان جهان خطاب نم<strong>و</strong>د.‏بعدًا د<strong>و</strong>کت<strong>و</strong>ر سرمست در م<strong>و</strong>رد ایجاد <strong>و</strong>اهدافانستیت<strong>و</strong>ت ملی م<strong>و</strong>سیقی افغانستان صحبت نم<strong>و</strong>ده<strong>،</strong>‏از د<strong>و</strong>لت افغانستان که زمینه آم<strong>و</strong>زش <strong>و</strong> رشد هنرم<strong>و</strong>سقی را برای شاگردان انستیت<strong>و</strong>ت مذک<strong>و</strong>ر مساعدساخته است به نیکی یاد آ<strong>و</strong>ری نم<strong>و</strong>ده <strong>و</strong> از همکاریتم<strong>و</strong>یل کنندگان انستیت<strong>و</strong>ت مذک<strong>و</strong>ر <strong>و</strong> مؤسساتی کهزمینه مسافرت شاگردان آرکستر م<strong>و</strong>سیقی انستیت<strong>و</strong>تملی م<strong>و</strong>سیقی افغانستان را به ایاالت متحده امریکافراهم نم<strong>و</strong>ده اند<strong>،</strong>‏ ابراز امتنان نم<strong>و</strong>د.‏ آقای سرمستیک باب رباب را بط<strong>و</strong>ر تحفه به نماینده م<strong>و</strong>زیمSmithsonian امریکا که از جمله بزرگترینم<strong>و</strong>زیم های جهان است<strong>،</strong>‏ اهداء نم<strong>و</strong>د تا در م<strong>و</strong>زیممذک<strong>و</strong>ر به نمایش گذاشته ش<strong>و</strong>د که از س<strong>و</strong>ی نمایندهم<strong>و</strong>زیم ف<strong>و</strong>ق الذکر با تشکر پذیرفته شد.‏ محفلهنرمندان آرکستر افغانستان حین اجرای کنسرت در امریکا

29سفیر افغانستان در <strong>و</strong>اشنگتن همراه با رییس <strong>و</strong> اعضای آرکستر م<strong>و</strong>سیقی افغانستانبا ارایه پاسخ به <strong>و</strong>س<strong>و</strong>االت اشتراک کنندگان <strong>و</strong> اجرای چند پارچهآهنگ ت<strong>و</strong>سط شاگردان انستیت<strong>و</strong>ت ملی م<strong>و</strong>سیقی افغانستان خاتمه یافت.‏طبق یک خبر دیگر آرکستر م<strong>و</strong>سیقی انستیت<strong>و</strong>ت ملی م<strong>و</strong>سیقی افغانستاندر ضیافت شامی که به افتخار شان از س<strong>و</strong>ی سفارتکبرای جمه<strong>و</strong>ریاسالمی افغانستان در <strong>و</strong>اشنگتن دی سی تد<strong>و</strong>یر یافته ب<strong>و</strong>د<strong>،</strong>‏ اشتراک<strong>و</strong>رزیدند.‏ در آغاز محفل محترم اکلیل حکیمی سفیر افغانستان درامریکا حض<strong>و</strong>ر مهمانان را به مقر سفارت افغانستان خیر مقدم گفته<strong>و</strong> از تالشهای <strong>و</strong>زارت معارف افغانستان <strong>و</strong> بالخص<strong>و</strong>ص د<strong>و</strong>کت<strong>و</strong>راحمد ناصر سرمست در راه احیا <strong>و</strong> غنامندی هنر م<strong>و</strong>سیقی افغانستانقدردانی نم<strong>و</strong>د.‏ بعداَ‏ د<strong>و</strong>کت<strong>و</strong>ر سرمست به نمایندگی از انستیت<strong>و</strong>تملی م<strong>و</strong>سیقی افغانستان صحبت نم<strong>و</strong>ده به حاضرین معل<strong>و</strong>مات داد کهم<strong>و</strong>ردعالقمندی <strong>و</strong> دلچسپی مدع<strong>و</strong>ین قرار گرفت.‏ متعاقبًا آرکسترهای انستیت<strong>و</strong>ت ملی م<strong>و</strong>سیقی افغانستان به اجرای چند پارچه آهنگپرداختند که با استقبال گرم اشتراک کنندگان م<strong>و</strong>اجه گردید . درمحفل مذک<strong>و</strong>ر د<strong>و</strong>کت<strong>و</strong>ر سید مخد<strong>و</strong>م رهین <strong>و</strong>زیر اطالعات <strong>و</strong> فرهنگ<strong>،</strong>‏تعدادی از اعضای کانگرس امریکا<strong>،</strong>‏ سفرای کش<strong>و</strong>ر های د<strong>و</strong>ستمقیم امریکا<strong>،</strong>‏ مس<strong>و</strong><strong>و</strong>لین مؤسسات بین المللی <strong>و</strong>دیپل<strong>و</strong>ماتان سفارتافغانستان مقیم امریکا اشتراک <strong>و</strong>رزیده ب<strong>و</strong>دند.‏ محفل با صرف طعامشب که از س<strong>و</strong>ی سفارت افغانستان تهیه شده ب<strong>و</strong>د<strong>،</strong>‏ به پایان رسید.‏سه شنبه م<strong>و</strong>رخ 5 فبر<strong>و</strong>ری 2013 مطابق 17 دل<strong>و</strong> 1391<strong>و</strong>اشنگتن دی سی-‏ امریکابتاریخ 5 فبر<strong>و</strong>ری 2013 د<strong>و</strong>کت<strong>و</strong>ر سرمست بنیانگذار <strong>و</strong> رئیس انستیت<strong>و</strong>تملی م<strong>و</strong>سیقی افغانستان با سفیر کش<strong>و</strong>ر آسترالیا در <strong>و</strong>اشنگتن دی سیمالقات نم<strong>و</strong>د <strong>و</strong> طرفین در م<strong>و</strong>رد همکاریهای بیشتر بخاطر تق<strong>و</strong>یهانستیت<strong>و</strong>ت ملی م<strong>و</strong>سیقی افغانستان تبادل نظر نم<strong>و</strong>دند.‏ بعد از مالقاتآرکستر ج<strong>و</strong>انان انستیت<strong>و</strong>ت ملی م<strong>و</strong>سیقی افغانستان کنسرتی را درسفارت آسترالیا انجام دادند<strong>،</strong>‏ محفل با صرف طعام چاشت که بهافتخار شان از س<strong>و</strong>ی سفارت آسترالیا در <strong>و</strong>اشنگتن دی سی امریکاترتیب یافته ب<strong>و</strong>د<strong>،</strong>‏ به پایان رسید.‏

30همچنان شام ر<strong>و</strong>ز سه شنبه م<strong>و</strong>رخ 5 فبر<strong>و</strong>ری 2013 گر<strong>و</strong>پ هنریهنرمندان م<strong>و</strong>سیقی انستیت<strong>و</strong>ت ملی م<strong>و</strong>سیقی افغانستان تحت سر پرستید<strong>و</strong>کت<strong>و</strong>ر احمد ناصر سرمست به سفارت ایتالیا در <strong>و</strong>اشنگتن دی سیدع<strong>و</strong>ت شده ب<strong>و</strong>دند.‏ در محفلی که به همین مناسبت در مقر سفارتایتالیا تد<strong>و</strong>یر یافته ب<strong>و</strong>د.‏ سفیر <strong>و</strong> اعضای سفارت ایتالیا د<strong>و</strong>کت<strong>و</strong>ر سر مست<strong>و</strong> شاگردان انستیت<strong>و</strong>ت ملی م<strong>و</strong>سیقی افغانستان را به سفارت ایتالیا درافغانستان فعالیت همراه با هنر مندان انستیت<strong>و</strong>ت ملی م<strong>و</strong>سیقی افغانستان بهاجرای کنسرت پرداخته که با استقبال گرم مدع<strong>و</strong>ین م<strong>و</strong>اجه گردیدند.‏محفل با صرف طعام شب که از س<strong>و</strong>ی سفارت ایتالیا در <strong>و</strong>اشنگتن دیسی تهیه <strong>و</strong> ترتیب یافته ب<strong>و</strong>د<strong>،</strong>‏ خاتمه یافت.‏چهار شنبه م<strong>و</strong>رخ 6 فبر<strong>و</strong>ری 2013 مطابق 18 دل<strong>و</strong> 1391<strong>و</strong>اشنگتن دی سی – امریکابتاریخ 6 فبر<strong>و</strong>ری 2013 ارکستر هنرمندان انستیت<strong>و</strong>ت ملی م<strong>و</strong>سیقیافغانستان در یکی از سال<strong>و</strong>ن های بانک جهانی در <strong>و</strong>اشنگتن دی سیامریکا کنسرتی را اجرا نم<strong>و</strong>دند.‏ قبل از آغاز کنسرت آقای JimYong Kim رئیس بانک جهانی گر<strong>و</strong>پ هنرمندان انستیت<strong>و</strong>ت ملیم<strong>و</strong>سیقی افغانستان را به مقر بانک جهانی خیر مقدم <strong>و</strong> خ<strong>و</strong>ش آمدیدگفته <strong>و</strong> طی سخنان مختصری گفت<strong>،</strong>‏ ‏»از اینکه به کمک مالی بانکجهانی <strong>و</strong> سایر نهاد های مساعدت کننده<strong>،</strong>‏ <strong>و</strong>زارت معارف افغانستانت<strong>و</strong>انسته است تا انستیت<strong>و</strong>ت ملی م<strong>و</strong>سیقی را در افغانستان بنیانگذاری <strong>و</strong>احیاء نماید ابراز خرسندی می نمایم.«‏ بعدًا محترم اکیل حکیمی سفیرافغانستان در <strong>و</strong>اشنگتن دی سی صحبت نم<strong>و</strong>ده <strong>و</strong> ازینکه بانک جهانی<strong>و</strong> <strong>و</strong>زارت خارجه امریکا با سایر مؤسسات زمینه سفر ج<strong>و</strong>انان هنر مندافغانستان را به ایاالت متحده امریکا فراهم نم<strong>و</strong>ده<strong>،</strong>‏ ابراز امتنان نم<strong>و</strong>د<strong>،</strong>‏متعاقبًا آقای محمدآصف ننگ معین تعلیمات مسلکی <strong>و</strong>زارت معارفافغانستان سخنرانی نم<strong>و</strong>ده <strong>و</strong> از اینکه <strong>و</strong>زارت معارف افغانستان ت<strong>و</strong>انستهبه کمک مؤسسات بین المللی انستیت<strong>و</strong>ت ملی م<strong>و</strong>سیقی افغانستان را درکابل ایجاد <strong>و</strong> فعال نماید از ایشان تشکر نم<strong>و</strong>ده <strong>و</strong> خ<strong>و</strong>اهان ادامه همچ<strong>و</strong>مساعدت ها جهت ت<strong>و</strong>سعه انستیت<strong>و</strong>ت مذک<strong>و</strong>ر به سایر <strong>و</strong>الیات افغانستان

31شد.‏ <strong>و</strong>ی همچنان تحفه <strong>و</strong>زارت معارف را به رئیس بانک جهانی اهدانم<strong>و</strong>د که با تشکر از س<strong>و</strong>ی م<strong>و</strong>ص<strong>و</strong>ف پذیرفته شد.‏ در اخیر شاگردانانستیت<strong>و</strong>ت ملی م<strong>و</strong>سیقی افغانستان برای کارمندان بانک جهانی در<strong>و</strong>اشنگتن دی سی کنسرتی را اجرا نم<strong>و</strong>دند که با استقبال گرم ایشانم<strong>و</strong>اجه گردید.‏ محفل با صرف طعام چاشت که از س<strong>و</strong>ی بانک جهانیترتیب یافته ب<strong>و</strong>د<strong>،</strong>‏ پایان یافت.‏همچنان شام ر<strong>و</strong>ز چهار شنبه م<strong>و</strong>رخ 6 فبر<strong>و</strong>ری 2013 گر<strong>و</strong>پی ازشاگردان انستیت<strong>و</strong>ت ملی م<strong>و</strong>سیقی افغانستان از طرف آقای سنات<strong>و</strong>رCarl Levin نماینده ایالت مشیگن <strong>و</strong> رئیس کمیسی<strong>و</strong>ن دفاعیکانگرس امریکا جهت اجرای کنسرت به مقر کانگرس امریکا دع<strong>و</strong>تشده ب<strong>و</strong>دند.‏ در محفلی که به همین مناسبت در یکی از سال<strong>و</strong>نهایکانگرس در <strong>و</strong>اشنگتن دی سی امریکا دایر شده ب<strong>و</strong>د ابتدا آقایکارل لی<strong>و</strong>ن در م<strong>و</strong>رد نح<strong>و</strong>ه کار کانگرس به مدع<strong>و</strong>ین معل<strong>و</strong>مات داده <strong>و</strong>همچنان از همکاری های کش<strong>و</strong>رش <strong>و</strong> ادامه آن به افغانستان اطمینانداد.‏ بعداَ‏ محترم اکلیل حکیمی سفیر افغانستان در <strong>و</strong>اشنگتن دی سیامریکا صحبت نم<strong>و</strong>ده از اینکه آقای کارل لی<strong>و</strong>ن گر<strong>و</strong>پی از شاگردانانستیت<strong>و</strong>ت ملی م<strong>و</strong>سیقی افغانستان را جهت بازدید <strong>و</strong> اجرای کنسرت بهکانگرس امریکا دع<strong>و</strong>ت نم<strong>و</strong>ده ب<strong>و</strong>د<strong>،</strong>‏ ابراز تشکر نم<strong>و</strong>د.‏ متعاقباَ‏ شاگردانبه اجرای چند پارچه آهنگ پرداختند.‏ در ختم محفل خانم لی<strong>و</strong>نهمسرسنات<strong>و</strong>ر کارل لی<strong>و</strong>ن به شاگردان <strong>و</strong>عده سپرد تا جهت آم<strong>و</strong>زشایشان در رشته پیان<strong>و</strong> بط<strong>و</strong>ر مجانی در آینده به افغانستان سفر خ<strong>و</strong>اهدنم<strong>و</strong>د<strong>،</strong>‏ همچنان شاگردان مذک<strong>و</strong>ر به همراهی د<strong>و</strong>کت<strong>و</strong>ر سرمست <strong>و</strong> آتشهفرهنگی سفارت افغانستان در <strong>و</strong>اشنگتن دی سی از بخشهای مختلفکانگرس امریکا در حالی دیدن نم<strong>و</strong>دند که از س<strong>و</strong>ی آقای کارل لی<strong>و</strong>ندر زمینه معل<strong>و</strong>مات داده میشد.‏پنجشنبه م<strong>و</strong>رخ 7 فبر<strong>و</strong>ری 2013 مطابق 19 دل<strong>و</strong> 1391<strong>و</strong>اشنگتن دی سی – امریکاصبح ر<strong>و</strong>ز پنجشنبه م<strong>و</strong>رخ 7 فبر<strong>و</strong>ری 2013 گر<strong>و</strong>پ هنرمندان انستیت<strong>و</strong>تملی م<strong>و</strong>سیقی افغانستان به همکاری <strong>و</strong>زارت خارجه امریکا از قصرسفید محل اقامت <strong>و</strong> دفتر کار آقای ا<strong>و</strong>باما بازید به عمل آ<strong>و</strong>ردند<strong>،</strong>‏درپایان این بازدید نامه استقبالیه رئیس جمه<strong>و</strong>ر ایاالت متحده امریکات<strong>و</strong>سط یکتن از مسئ<strong>و</strong><strong>و</strong>لین کاخ سفید به د<strong>و</strong>کت<strong>و</strong>ر احمد ناصر سرمستسپرده شد که م<strong>و</strong>جب خرسندی <strong>و</strong> تش<strong>و</strong>یق زاید ال<strong>و</strong>صف <strong>و</strong>ی گردید.‏همچنان ساعت 6 شام ر<strong>و</strong>ز پنچشنبه م<strong>و</strong>رخ 7 فبر<strong>و</strong>ری 2013 آرکسترهنرمندان انستیت<strong>و</strong>ت ملی م<strong>و</strong>سیقی افغانستان در یکی از بزرگترینسال<strong>و</strong>نها بنام Kennedy Center کنسرتی را به نمایش گذاشتند.‏در محفلی که به همین مناسبت در سال<strong>و</strong>ن کنسرت هال کنیدی سنتر

32تد<strong>و</strong>یر یافته ب<strong>و</strong>د<strong>،</strong>‏ نخست آقای William .j Burns معین <strong>و</strong>زارتخارجه امریکا صحبت نم<strong>و</strong>ده<strong>،</strong>‏ هنرمندان انستیت<strong>و</strong>ت ملی م<strong>و</strong>سیقیافغانستان <strong>و</strong> حاضرین م<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د درتاالر را خ<strong>و</strong>ش آمدید <strong>و</strong> خیر مقدمگفت.‏ <strong>و</strong>ی شاگردان انستیت<strong>و</strong>ت ملی م<strong>و</strong>سیقی افغانستان را سفیران صلحخطاب نم<strong>و</strong>د.‏ بعدًا محترم اکلیل حکیمی سفیر افغانستان در <strong>و</strong>اشنگتندی سی صحبت مختصری نم<strong>و</strong>ده<strong>،</strong>‏ ر<strong>و</strong>ی دستآ<strong>و</strong>ردهای افغانستان طیده سال گذسته در عرصه معارف <strong>و</strong> فرهنگ به حاضرین معل<strong>و</strong>ماتارایه نم<strong>و</strong>ده <strong>و</strong> از مؤسساتیکه زمینه سفر آرکستر م<strong>و</strong>سیقی ملی افغانستانرا به ایاالت متحده امریکا مساعد نم<strong>و</strong>ده اند<strong>،</strong>‏ بالخص<strong>و</strong>ص <strong>و</strong>زارتخارجه امریکا<strong>،</strong>‏ سفارت امریکا در کابل<strong>،</strong>‏ <strong>و</strong>زارت معارف افغانستان<strong>و</strong> بانک جهانی ابراز تشکر <strong>و</strong>امتنان نم<strong>و</strong>د.‏ متعاقبًا آرکستر م<strong>و</strong>سیقیهنرمندان انستیت<strong>و</strong>ت ملی م<strong>و</strong>سیقی افغانستان کنسرتی را اجرا نم<strong>و</strong>دندکه در هر قسمت از س<strong>و</strong>ی تماشاچیان با کف زدنهای ممتد استقبالمیگردیدند.‏ اجرای آهنگ ‏»دا زم<strong>و</strong>نږ زیبا <strong>و</strong>طن«‏ آنقدر برای حاضرینتأثیر گذار ب<strong>و</strong>د که تعداد زیادی از اشتراک کنندگان حین اجرای آناشک میریختند.‏ قابل یاد آ<strong>و</strong>ریست که در کنسرت مذک<strong>و</strong>ر تعدادیاز اعضای عالی رتبه د<strong>و</strong>لت امریکا<strong>،</strong>‏ اعضای کانگرس<strong>،</strong>‏ مام<strong>و</strong>رین ارشد<strong>و</strong>زارت خانه های ام<strong>و</strong>ر خارجه <strong>و</strong> معارف امریکا<strong>،</strong>‏ سفرای کش<strong>و</strong>ر هاید<strong>و</strong>ست مقیم امریکا <strong>،</strong> دیپل<strong>و</strong>ماتان ارشد <strong>،</strong> شخصیتهای سیاسی مانندجنرال آیکن بیری<strong>،</strong>‏ د<strong>و</strong>کت<strong>و</strong>ر زلمی خلیلزاد<strong>،</strong>‏ سید طیب ج<strong>و</strong>اد <strong>و</strong> تعدادیکثیری از افغانان مقیم امریکا <strong>و</strong>اتباع ایاالت متحده امریکا اشتراک<strong>و</strong>رزیده ب<strong>و</strong>دند که تعداد شان به بیشتر از 3000 نفر میرسید.‏ کنسرتمذک<strong>و</strong>ر با صرف عصریه یی که از س<strong>و</strong>ی سفارت کبرای جمه<strong>و</strong>ریاسالمی افغانستان به همکاری تعدادی از مؤسسات افغانی <strong>و</strong> امریکا ییتهیه شده ب<strong>و</strong>د<strong>،</strong>‏ به پایان رسید.‏قابل یاد آ<strong>و</strong>رییست که آرکستر هنرمندان انستیت<strong>و</strong>ت ملی م<strong>و</strong>سیقیافغانستان به ر<strong>و</strong>ز جمعه م<strong>و</strong>رخ 8 فبر<strong>و</strong>ری 2013 جهت اجرای کنسرتبعدی که به ر<strong>و</strong>ز سه شنبه م<strong>و</strong>رخ 12 فبر<strong>و</strong>ری 2013 در یکی دیگر ازسال<strong>و</strong>ن های بزرگ <strong>و</strong> مشه<strong>و</strong>ر شهر نی<strong>و</strong>یارک بنام Carnegie Hallتد<strong>و</strong>یر گردید به ص<strong>و</strong>ب نی<strong>و</strong>یارک حرکت نم<strong>و</strong>دند.‏ قبل از عزیمتگر<strong>و</strong>پ مذک<strong>و</strong>ر<strong>،</strong>‏ آتشه فرهنگی به نمایندگی از سفارت افغانستان در<strong>و</strong>اشنگتن دی سی امریکا به محل اقامت ایشان رفته با گر<strong>و</strong>پ مذک<strong>و</strong>رخدا حافظی نم<strong>و</strong>د.‏آرکستر هنرمندان انستیت<strong>و</strong>ت ملی م<strong>و</strong>سیقی افغانستان پس از م<strong>و</strong>اصلت بهشهر نی<strong>و</strong>یارک طی اقامت خ<strong>و</strong>یش در Crown Plaza Hotel درر<strong>و</strong>ز های 9<strong>،</strong>10 <strong>و</strong> 11 فبر<strong>و</strong>ری از محالت تاریخی<strong>،</strong>‏ تفریحی <strong>و</strong> مکاتب

34امریکایی <strong>و</strong> کش<strong>و</strong>ر های دیگر که تعداد شان به بیشتر از 2800 تن میرسید<strong>،</strong>‏ اشتراک <strong>و</strong>رزیده ب<strong>و</strong>دند.‏چهارشنبه م<strong>و</strong>رخ 13 فبر<strong>و</strong>ری 2013 مطابق 25 دل<strong>و</strong> 1391ب<strong>و</strong>ست<strong>و</strong>ن – امریکاصبح ر<strong>و</strong>ز چهارشنبه م<strong>و</strong>رخ 13 فبر<strong>و</strong>ری 2013 آرکستر هنرمندانانستیت<strong>و</strong>ت ملی م<strong>و</strong>سیقی افغانستان پس از اجرای کنسرت در سال<strong>و</strong>نکارنیگی هال نی<strong>و</strong>یارک جهت اجرای کنسرت بعدی عازم شهرب<strong>و</strong>ست<strong>و</strong>ن ایالت ماساچ<strong>و</strong>ست گردیدند.‏عصر ر<strong>و</strong>ز چهار شنبه م<strong>و</strong>ر خ 13 فبر<strong>و</strong>ری 2013 آرکستر هنرمندانانستیت<strong>و</strong>ت ملی م<strong>و</strong>سیقی افغانستان به سال<strong>و</strong>ن ( بر<strong>و</strong>ن هال(‏ هنرستانم<strong>و</strong>سیقی نی<strong>و</strong> انگلند کانسر <strong>و</strong>یت<strong>و</strong>ری شهر ب<strong>و</strong>ست<strong>و</strong>ن<strong>،</strong>‏ یکی ازکهن ترینسال<strong>و</strong>نهای هنری که بیشتر از 150 سال قدامت تاریخی دارد<strong>،</strong>‏ جهتاجرای کنسرت م<strong>و</strong>اصلت <strong>و</strong>رزیدند که پس ا زگرفتن آمادگی هایالزم ساعت 6 شام به اجرای کنسرت پرداختند.‏ باید گفت کهبرعال<strong>و</strong>ه شهر<strong>و</strong>ندان شهر ب<strong>و</strong>ست<strong>و</strong>ن<strong>،</strong>‏ اکثر اشتراک کنندگان این کنسرترا شاگردان مکاتب م<strong>و</strong>سیقی اعم از امریکایی ها <strong>و</strong>افغانان مقیم شهرب<strong>و</strong>ست<strong>و</strong>ن تشکیل می دادند.‏ باید عال<strong>و</strong>ه نم<strong>و</strong>د که هنرستان م<strong>و</strong>سیقی نی<strong>و</strong>انگلند یکی از مراکز بزرگ تربیه <strong>و</strong> آم<strong>و</strong>زش هنر م<strong>و</strong>سیقی در ایالتماسا چ<strong>و</strong>ست امریکا میباشد.‏ کنسرت این گر<strong>و</strong>پ هنری د رشهرب<strong>و</strong>ست<strong>و</strong>ن پس از صرف طعام شب به پایان رسیده <strong>و</strong> آرکستر انستیت<strong>و</strong>تملی م<strong>و</strong>سیقی افغانستان بعد از اجرای کنسرت خ<strong>و</strong>یش به بازدید یکیاز کنسرت های هنرمندان امریکایی که در شهر ت<strong>و</strong>ست<strong>و</strong>ن تد<strong>و</strong>یر یافتهب<strong>و</strong>د<strong>،</strong>‏ عزیمت نم<strong>و</strong>دند.‏قابل تذکر است که ترکیب م<strong>و</strong>ز<strong>و</strong>ن <strong>و</strong> ن<strong>و</strong>اختن آالت م<strong>و</strong>سیقی شرقی<strong>و</strong>غربی بط<strong>و</strong>ر مشترک ت<strong>و</strong>سط هنرمندان انستیت<strong>و</strong>ت ملی م<strong>و</strong>سیقی افغانستاندرکنسرت های کنیدی سنتر<strong>،</strong>‏ کارنیگی هال <strong>و</strong> نی<strong>و</strong>انگالند امریکا<strong>،</strong>‏ مایهتعجب بینندگان <strong>و</strong> اشتراک کنندگان کنسرت های مذک<strong>و</strong>ر گردیدهب<strong>و</strong>د.‏آرکستر انستیت<strong>و</strong>ت ملی م<strong>و</strong>سیقی افغانستان طی اقامت خ<strong>و</strong>یش در شهرب<strong>و</strong>ست<strong>و</strong>ن ایالت ماساچ<strong>و</strong>ست امریکا پس از بازدید از مکاتب م<strong>و</strong>سیقی <strong>و</strong>محالت تاریخی <strong>و</strong> ت<strong>و</strong>ریستی آن شهر به ر<strong>و</strong>ز جمهه م<strong>و</strong>رخ 15 فبر<strong>و</strong>ری2013 به ص<strong>و</strong>ب نی<strong>و</strong>یارک حرکت نم<strong>و</strong>ده <strong>و</strong>شام همان ر<strong>و</strong>ز از میدانه<strong>و</strong>ایی نی<strong>و</strong>یارک از طریق د<strong>و</strong>بی عازم افغانستان گردیدند.‏

36بډاینې لمانځنه ک<strong>و</strong><strong>و</strong>م.‏ غ<strong>و</strong>اړم چې له تاس<strong>و</strong> هر ی<strong>و</strong>ه ا<strong>و</strong> همداراز د هغ<strong>و</strong>بنسټ<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> نه چې نن <strong>و</strong>رځ یې د دغه یادګاري محفل په تنظیم<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> کېمرسته کړې<strong>،</strong>‏ مننه <strong>و</strong>کړم.‏نن م<strong>و</strong>نږ نه ی<strong>و</strong>اځې د ی<strong>و</strong>ه شتمن تمدن څخه بلکه همداراز د ی<strong>و</strong>ېمتحدې بیدارۍ د بري څخه<strong>،</strong>‏ چې له د افغانستان سره یې په تیر <strong>و</strong>ختکې د ی<strong>و</strong>ه ل<strong>و</strong>ی ګړنګ نه په بیرته راګرځید<strong>و</strong> کې مرسته کړې<strong>،</strong>‏ لمانځنهک<strong>و</strong><strong>و</strong>.‏ همدارنګه<strong>،</strong>‏ د نننی ننداره د تص<strong>و</strong>ر <strong>و</strong>ړ خنډ<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> پر<strong>و</strong>ړراندی د ی<strong>و</strong>هملت د ه<strong>و</strong>ډ ا<strong>و</strong> مبارزې نکل ک<strong>و</strong>ي.‏افغانستان ډیر زیات جنګ<strong>و</strong>نه لیدلي دي<strong>،</strong>‏ م<strong>و</strong>نږ له منځه نه <strong>و</strong>ړ<strong>و</strong>نکيپرهار<strong>و</strong>نه زغملي دي ا<strong>و</strong> د بی شمیره <strong>و</strong>یر<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> شاهدان <strong>و</strong><strong>و</strong>؛ خ<strong>و</strong> بیا هم دپام <strong>و</strong>ړ حرکت ا<strong>و</strong> میړانې سره چې د افغانی کرکتر ښ<strong>و</strong>دنه ک<strong>و</strong>ي<strong>،</strong>‏ ا<strong>و</strong>سد ن<strong>و</strong>رې نړۍ سره د خپل لرغ<strong>و</strong>ني تیر <strong>و</strong>خت په لمانځل<strong>و</strong> کې خپل<strong>و</strong>اکی<strong>و</strong><strong>،</strong>‏ دغې پټې خزانې ی<strong>و</strong>اځې د افغانستان پ<strong>و</strong>رې تړا<strong>و</strong> نه لري؛ دا د ټ<strong>و</strong>لبشریت د ګډ کلت<strong>و</strong>ري میراث ی<strong>و</strong>ه برخه ده<strong>،</strong>‏ ځکه ن<strong>و</strong> له ټ<strong>و</strong>لې نړۍ سرهتړا<strong>و</strong> لري.‏زم<strong>و</strong>نږ پټې خزانې د افغانستان د لرغ<strong>و</strong>ني تاریخ ا<strong>و</strong> همداراز زم<strong>و</strong>نږ د شتهننګ<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> هل<strong>و</strong> ځل<strong>و</strong> څرګند<strong>و</strong>نه ک<strong>و</strong>ي.‏ دا همداراز د نړۍ سره د مهم<strong>و</strong>ننګ<strong>و</strong>ن<strong>و</strong><strong>،</strong>‏ ډیر<strong>و</strong> فرصت<strong>و</strong>ن<strong>و</strong><strong>،</strong>‏ ګټ<strong>و</strong>رې ا<strong>و</strong> نږدې همکارۍ د ن<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>الی ا<strong>و</strong>همداراز د بدل<strong>و</strong>ن معنا <strong>و</strong>رک<strong>و</strong>ي.‏تر السه کړی نه <strong>و</strong>ي<strong>،</strong>‏ ډیر ژر ی<strong>و</strong> <strong>و</strong>رځ د دې فرصت تر السه کړيچې افغانستان ته الړ شي ا<strong>و</strong> د بر<strong>و</strong>نز<strong>و</strong><strong>،</strong>‏ سر<strong>و</strong> زر<strong>و</strong><strong>،</strong>‏ عاج ا<strong>و</strong> مرمر<strong>و</strong> السيصنایع<strong>و</strong> د بشپړ<strong>و</strong> ټ<strong>و</strong>لګ<strong>و</strong> لیدنه <strong>و</strong>کړي چې زم<strong>و</strong>ږ په بیا <strong>و</strong>دان ش<strong>و</strong>ي مليم<strong>و</strong>زیم کې پراته دي.‏ د ا<strong>و</strong>س مهال لپاره<strong>،</strong>‏ م<strong>و</strong>نږ خ<strong>و</strong>شحاله ی<strong>و</strong> چې دافغانستان ددغې شتمنۍ ی<strong>و</strong>ه ک<strong>و</strong>چنۍ برخه م<strong>و</strong> تاس<strong>و</strong> ته را<strong>و</strong>ړې ده چی دآسټرالیا د حک<strong>و</strong>مت ا<strong>و</strong> خلک<strong>و</strong> د ریښتیني د<strong>و</strong>ستۍ ا<strong>و</strong> ل<strong>و</strong>ی<strong>و</strong> مرست<strong>و</strong> څخه<strong>،</strong>‏په ځانګړي ت<strong>و</strong>ګه د تیرې لسیزې په بهیر کې<strong>،</strong>‏ مننه <strong>و</strong>کړ<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> د افغانستانزرین تاریخ<strong>،</strong>‏ د<strong>و</strong>ستانه خلک ا<strong>و</strong> هیله من راتل<strong>و</strong>نکي څخه ی<strong>و</strong> ن<strong>و</strong>ی انځ<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ړاندې کړ<strong>و</strong>.‏مننهدغه نندارت<strong>و</strong>ن د هغ<strong>و</strong> افغانان<strong>و</strong> د ی<strong>و</strong>ې ډلې د سر ښندن<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> اتل<strong>و</strong>الي<strong>و</strong>ښکارند<strong>و</strong>یي ک<strong>و</strong>ي ک<strong>و</strong>م چې زم<strong>و</strong>ږ د کلت<strong>و</strong>ري میراث<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> څخه د بد خ<strong>و</strong>اهافراطیان<strong>و</strong> پر <strong>و</strong>ړاندې چې غ<strong>و</strong>ښتلی د افغانستان بډای تیر خړ پړ کړي<strong>،</strong>‏ساتنه کړی <strong>و</strong><strong>و</strong>.‏نن<strong>،</strong>‏ د دې نندارت<strong>و</strong>ن السي صنایع د دې خا<strong>و</strong>رې د پېچلي ښایست ا<strong>و</strong>ژ<strong>و</strong>ر کلت<strong>و</strong>ر ښکارند<strong>و</strong>یي ک<strong>و</strong>ي ا<strong>و</strong> دا څرګند<strong>و</strong>ي چې څرنګه هر څهنږدې له منځه تللی <strong>و</strong><strong>و</strong> ا<strong>و</strong> دا چې څرنګه د افراد<strong>و</strong> ی<strong>و</strong>ه ل<strong>و</strong>یه ډله د ی<strong>و</strong>ملت اتالن ش<strong>و</strong>ل.‏داسې پیښې م<strong>و</strong>نږ ته دا هیله را بخښي چې افغانستان ی<strong>و</strong> ځل بیا دنړۍ تر ټ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> مهمه سیمه<strong>،</strong>‏ د آسیا په زړه کې د کلت<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ن<strong>و</strong><strong>،</strong>‏ هی<strong>و</strong>اد<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>ا<strong>و</strong> تمدن<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> په ی<strong>و</strong> ځای ک<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> سره خپل تاریخي ا<strong>و</strong> حقاني ځای بېرتهترالسه ک<strong>و</strong>ي.‏افغانستان ی<strong>و</strong> <strong>و</strong>خت په دې سیمه کې د شرق ا<strong>و</strong> غرب کلت<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> ترمنځ د تفکر ا<strong>و</strong> تجارت څل<strong>و</strong>ر الره<strong>،</strong>‏ د <strong>و</strong>ریښم<strong>و</strong> د الرې زړه ا<strong>و</strong> د زیات<strong>و</strong>تمدن<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> مرکز <strong>و</strong><strong>و</strong>.‏ په دې ت<strong>و</strong>ګه<strong>،</strong>‏ زم<strong>و</strong>نږ پټې خزانې له ی<strong>و</strong> بل سره د ی<strong>و</strong>تړلي نړۍ داللت ک<strong>و</strong>ي ځکه چې دا خزانې د ر<strong>و</strong>مي<strong>،</strong>‏ ی<strong>و</strong>ناني<strong>،</strong>‏ فارسی<strong>،</strong>‏چینایي<strong>،</strong>‏ هندي ا<strong>و</strong> بالکان هنر<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> ترکیب دي چې د لرغ<strong>و</strong>نې افغاني ا<strong>و</strong>باختري ځانګړتیا<strong>و</strong><strong>و</strong> تر اغیزې الندې راغلي دي.‏ښاغل<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> آغل<strong>و</strong><strong>،</strong>‏زما هیله ده<strong>،</strong>‏ ستاس<strong>و</strong> د ډلې څخه هغه خلک چې تر ا<strong>و</strong>سه پ<strong>و</strong>رې فرصت

37تاریخچه تیم<strong>و</strong>ر شرقیتاریخچه تیم<strong>و</strong>ر شرقیعاش<strong>و</strong>ر عظیمی

38تیم<strong>و</strong>ر شرقی جزیرۀ در جن<strong>و</strong>ب شرق آسیا در شرق ایالت س<strong>و</strong>ندایشرقی اند<strong>و</strong>نیزیا <strong>و</strong> شمال غرب آسترالیا <strong>و</strong>اقع شده است.‏ مساحت اینجزیره 14874 کیل<strong>و</strong>متر مربع <strong>و</strong> جمعیت آن 1150000 ‏)یک میلی<strong>و</strong>ن <strong>و</strong>یکصد <strong>و</strong> پنجاه هزار(‏ نفر می باشد.‏تیم<strong>و</strong>ر شرقی تا سال 2002 میالدی جزء از کش<strong>و</strong>ر اند<strong>و</strong>نیزیا ب<strong>و</strong>د.‏ اما درپی قیام ها <strong>و</strong> ش<strong>و</strong>رش های استقالل طلبانه سر انجام در 20 می سال2002 میالدی رسمًا از اند<strong>و</strong>نیزیا جدا <strong>و</strong> اعالم استقالل نم<strong>و</strong>د.‏پایتخت تیم<strong>و</strong>ر شرقی شهر بندری دیلی )Dili( با 159 هزار نفر ‏)یکصد<strong>و</strong> پنجاه <strong>و</strong> نه هزار(‏ دین مردم تیم<strong>و</strong>ر شرقی 98% در صد کات<strong>و</strong>لیک<strong>،</strong>‏ 1درصد پر<strong>و</strong>تستان <strong>و</strong>‎1‎ درصد مسلمان می باشد.‏زبانهای رسمی این کش<strong>و</strong>ر تیت<strong>و</strong>م<strong>،</strong>‏ پرتغالی همچنین زبانهای اند<strong>و</strong>نیزیائی<strong>و</strong> انگلیسی نیز رسمیت دارد.‏ ر<strong>و</strong>زی ملی آن کش<strong>و</strong>ر 28 ن<strong>و</strong>امبر کهمصادف است با ر<strong>و</strong>ز اعالم استقالل در سال 1975 از تحت استعمارکش<strong>و</strong>ر پرتغال می باشد.‏از سال 2002 میالدی آقای زانانا گ<strong>و</strong>سمائ<strong>و</strong> به سمت رئیس جمه<strong>و</strong>ر <strong>و</strong>آقای ج<strong>و</strong>ز رام<strong>و</strong>س ه<strong>و</strong>رتا به حیث صدراعظم تا سال 2007 انتخابگردید.‏ د<strong>و</strong>رۀ ریاست جمه<strong>و</strong>ری در تیم<strong>و</strong>ر شرقی به مدت پنج سالاست <strong>و</strong> رئیس جمه<strong>و</strong>ر برای د<strong>و</strong> د<strong>و</strong>ره می ت<strong>و</strong>اند انتخاب گردد.‏ از سال2008 تا 2012 آقای ج<strong>و</strong>ز رام<strong>و</strong>س ه<strong>و</strong>رتا رئیس جمه<strong>و</strong>ر <strong>و</strong> آقای زاناناگ<strong>و</strong>سمائ<strong>و</strong> به حیث صدراعظم آن کش<strong>و</strong>ر در قدرت هستند.‏ همچنینبه تاریخ 7 ج<strong>و</strong>الی 2012 انتخابات پارلمانی در آن کش<strong>و</strong>ر برگزارگردید.‏ آقای زانانا گ<strong>و</strong>سمائ<strong>و</strong> <strong>و</strong> آقای ج<strong>و</strong>زا رام<strong>و</strong>س ه<strong>و</strong>رتا از رهبرانمبارزین برای استقالل <strong>و</strong> آزادی تیم<strong>و</strong>ر شرقی ب<strong>و</strong>دند.‏تیم<strong>و</strong>ر شرقی به تاریخ 27 سپتامبر 2002 به عن<strong>و</strong>ان 191 عض<strong>و</strong> سازمانملل متحد به عض<strong>و</strong>یت آن سازمان در آمد.‏ تعداد اعضای سازمان مللمتحد در سال 1946 میالدی 65 کش<strong>و</strong>ر ب<strong>و</strong>د.‏ اما امر<strong>و</strong>ز تعداد اعضایسازمان ملل به 195 کش<strong>و</strong>ر می رسد که از سال 1990 به تعداد 31کش<strong>و</strong>ر مستقل گردیده <strong>و</strong> عض<strong>و</strong>یت سازمان ملل را کسب نم<strong>و</strong>دند.‏همچنین تیم<strong>و</strong>ر شرقی فعالً‏ عض<strong>و</strong>یت سازمانهای بین المللی <strong>و</strong> منطقهای چ<strong>و</strong>ن بانک جهانی<strong>،</strong>‏ صند<strong>و</strong>ق بین المللی پ<strong>و</strong>ل<strong>،</strong>‏ جنبش عدمانسالک<strong>،</strong>‏ عض<strong>و</strong>یت کش<strong>و</strong>رهای پرتغالی زبان<strong>،</strong>‏ عض<strong>و</strong> ناظر کش<strong>و</strong>رهایجزایر پاسفیک <strong>و</strong> تالش برای عض<strong>و</strong>یت کش<strong>و</strong>رهای جن<strong>و</strong>ب شرق آسیا‏)آسیآن(‏ می باشد.‏<strong>و</strong>ضعیت اقتصادی:‏تیم<strong>و</strong>ر شرقی یکی از فقیر ترین کش<strong>و</strong>رهای آسیا <strong>و</strong> پاسیفیک است<strong>،</strong>‏ امااز سال 2007 تا 2010 اقتصادی تمی<strong>و</strong>ر در حال بهب<strong>و</strong>دی <strong>و</strong> انکشافاست که تا حد<strong>و</strong>د 10 درصد رشد را نشان میدهد.‏ در آمد سرانه درسال 2011 در حد<strong>و</strong>د 8 درصد افزایش یافته.‏ در آمد سرانه در پایتختآن کش<strong>و</strong>ر برای هر نفر در سال 2300 دالر می باشد.‏ پ<strong>و</strong>ل رسمی درتیم<strong>و</strong>ر شرقی دالر امریکای است که به مثابه پ<strong>و</strong>ل رایج آن کش<strong>و</strong>رانتخاب گردیده است.‏ مجم<strong>و</strong>ع در آمدها در آن کش<strong>و</strong>ر 28 درصدزراعت <strong>و</strong> کشا<strong>و</strong>رزی<strong>،</strong>‏ 18 درصد صنعت <strong>و</strong> 54 درصد خدمات میباشد.‏ میزان بی کاری در آن کش<strong>و</strong>ر به 20 درصد می رسد.‏در سال 2010 ع<strong>و</strong>اید ملی در تیم<strong>و</strong>ر شرقی 900 میلی<strong>و</strong>ن دالر ب<strong>و</strong>ده <strong>و</strong>مصارف ملی 800 میلی<strong>و</strong>ن دالر را احت<strong>و</strong>ا کرده است.گرانی <strong>و</strong> انفالسی<strong>و</strong>ن7 درصد می باشد.‏ ذخایر اسعاری <strong>و</strong> طالی آن کش<strong>و</strong>ر مبلغ 250 میلی<strong>و</strong>ندالر می باشد.‏صادرات عمده تیم<strong>و</strong>ر عبارتند از محص<strong>و</strong>الت کشا<strong>و</strong>رزی<strong>،</strong>‏ صنایع دستی<strong>،</strong>‏نساجی <strong>و</strong> 86000 بشکه نفت در ر<strong>و</strong>ز را در بر میگرد.‏ همچنین بر آ<strong>و</strong>ردکه در سال 2006 گردیده ذخایر گاز در این کش<strong>و</strong>ر 200 میلیارد مترمربع ب<strong>و</strong>ده است.‏<strong>و</strong>اردات عمده عبارتند از م<strong>و</strong>اد غذائی<strong>،</strong>‏ گاز<strong>و</strong>لین<strong>،</strong>‏ نفت سفید <strong>و</strong> ماشینآالت را شامل میگرد که از کش<strong>و</strong>رهای آسترالیا<strong>،</strong>‏ امریکا<strong>،</strong>‏ آلمان<strong>،</strong>‏ اند<strong>و</strong>نیزیا<strong>و</strong> سنگاپ<strong>و</strong>ر که شرکای تجاری عمدۀ آن کش<strong>و</strong>ر می باشد<strong>،</strong>‏ ص<strong>و</strong>رت میگرد.‏ترانسپ<strong>و</strong>رت <strong>و</strong> <strong>حمل</strong> نقل:‏در سراسر تیم<strong>و</strong>ر د<strong>و</strong> میدان ه<strong>و</strong>ائی نسبتًا مت<strong>و</strong>سط قیر ریزی شده <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>ددارد <strong>و</strong> چهار میدان ه<strong>و</strong>ائی خاکی که به ص<strong>و</strong>رت خامه <strong>و</strong> غیر قیر ریزیشده می باشد که در مجم<strong>و</strong>ع شش میدان ه<strong>و</strong>ائی در آن کش<strong>و</strong>ر <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>ددارد.‏ همچنین به ط<strong>و</strong>ل د<strong>و</strong> هزار <strong>و</strong> شش صد کیل<strong>و</strong>متر سرک قیر ریزیشده <strong>و</strong> سه هزار <strong>و</strong> چهارصد کیل<strong>و</strong>متر سرک خاکی در سراسر تیم<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د دارد.‏درسال 2010 یک بال ه<strong>و</strong>اپیمائی مسافر بری <strong>و</strong> هشت هیلک<strong>و</strong>پتر <strong>و</strong> یککشتی بارزگانی در تیم<strong>و</strong>ر برای مردم خدمات ارائه می داد.‏<strong>و</strong>ضعیت صحت <strong>و</strong> بهداشت:‏در سال 1974 در سراسر تیم<strong>و</strong>ر د<strong>و</strong> باب شفاخانه <strong>و</strong> 14 کلینکر<strong>و</strong>ستائی <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د داشت که در سال 1994 در سراسر تیم<strong>و</strong>ر 11 شفاخانه<strong>و</strong> 330 کلنیک ر<strong>و</strong>ستائی <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د داشت.‏ طبق آمار سازمان ملل متحد<strong>،</strong>‏در تیم<strong>و</strong>ر شرقی در سال 2008 میزان مرگ <strong>و</strong> میر اطفال از یک صدهزار نفر تعداد نه صد <strong>و</strong> بیست طفل ف<strong>و</strong>ت می کردند که درسال 2010رقم مرگ <strong>و</strong> میر اطفال از یک صدهزار طفل فقط 370 طفل تلف میشدند که در ط<strong>و</strong>ل د<strong>و</strong> سال بسیار پیشرفت چشم گیر را در <strong>و</strong>ضعیتصحی طفل <strong>و</strong> مادر را در تیم<strong>و</strong>ر شرقی نشان میدهد.‏ نب<strong>و</strong>د آب صحیآشامدنی یکی از مشکالت عمده در تعداد مرگ <strong>و</strong>میر بین اطفال <strong>و</strong>بزرگان ساالن در تمی<strong>و</strong>ر شرقی می باشد.‏آم<strong>و</strong>زش <strong>و</strong> س<strong>و</strong>اد:‏در پایان استعمار پرتغال 90 درصد مردم تیم<strong>و</strong>ر بی س<strong>و</strong>اد ب<strong>و</strong>دند.‏ اکن<strong>و</strong>ن

40در حد<strong>و</strong>د 50 درصد مردم بی س<strong>و</strong>اد هستند که بی س<strong>و</strong>ادیبیشتر در بین زنان دیده می ش<strong>و</strong>د.‏ درسال 2006 بین‎10‎ تا 30درصد اطفال <strong>و</strong>اجد شرایط شامل مکتب نب<strong>و</strong>دند.‏ همچنین درپایان استعمار پرتغال 50 باب مکتب در تیم<strong>و</strong>ر فعال ب<strong>و</strong>د کهامر<strong>و</strong>ز به 800 باب مکتب افزایش یافته است.‏ اند<strong>و</strong>نیزیا نقشمهمی در سستیم آم<strong>و</strong>زشی این کش<strong>و</strong>ر دارد.‏ در تیم<strong>و</strong>ر شرقیفقط یک دانشگاه به نام دانشگاه ملی تیم<strong>و</strong>ر شرقی <strong>و</strong> تعدادچهار باب کالیج <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د دارد.‏تیم<strong>و</strong>ر شرقی در سال 2002 بعد از اعالم استقالل دچارمشکالت فرا<strong>و</strong>ان از قبیل جنگ های داخلی<strong>،</strong>‏ <strong>و</strong>یرانی زیرساختها<strong>،</strong>‏ نب<strong>و</strong>د سستیم اداری کارا <strong>و</strong> مدرن<strong>،</strong>‏ عدم دسترسی مردمبه خدمات <strong>و</strong> عدم ت<strong>و</strong>انائی د<strong>و</strong>لت در ارائه خدمات ر<strong>و</strong>ابطسیاسی تیم<strong>و</strong>ر با کش<strong>و</strong>رهای جهان ر<strong>و</strong> به گسترش است<strong>،</strong>‏کش<strong>و</strong>رهای که در تیم<strong>و</strong>ر شرقی نمایندگی سیاسی دارندعبارتند از:‏ آسترالیا<strong>،</strong>‏ برازیل<strong>،</strong>‏ جمه<strong>و</strong>ری مردم چین<strong>،</strong>‏ کی<strong>و</strong>با<strong>،</strong>‏اند<strong>و</strong>نیزیا<strong>،</strong>‏ ایرلند<strong>،</strong>‏ جاپان<strong>،</strong>‏ فیلپین<strong>،</strong>‏ ک<strong>و</strong>ریای جن<strong>و</strong>بی می باشد.‏تیم<strong>و</strong>ر شرقی نمایندگی های سیاسی <strong>و</strong> ق<strong>و</strong>نسلی که در دیگرکش<strong>و</strong>رها دارند عبارتند از:‏ نمایندگی در سازمان ملل متحد–‏نی<strong>و</strong>یارک<strong>،</strong>‏ لیزب<strong>و</strong>ن–‏ پرتغال<strong>،</strong>‏ بر<strong>و</strong>کسل-‏ بلژیک<strong>،</strong>‏ جاکارتا-‏اند<strong>و</strong>نیزیا<strong>،</strong>‏ ک<strong>و</strong>اللمپ<strong>و</strong>ر–‏ مالیزیا<strong>،</strong>‏ <strong>و</strong>اشنگتن دی سی–‏ ایاالتمتحده امریکا<strong>،</strong>‏ کنبرا - آسترالیا<strong>،</strong>‏ مانیال–‏ فیلپین را شاملمیگردد.‏همچنین این کش<strong>و</strong>ر عض<strong>و</strong>یت اکثریت سازمانهای بین المللی <strong>و</strong>منطقه دارا است <strong>و</strong> یا در پی عض<strong>و</strong>یت در آنها می باشد.‏<strong>و</strong>ضعیت نظامی تیم<strong>و</strong>ر شرقی:‏در این کش<strong>و</strong>ر خدمت <strong>و</strong>ظیفه از سن 18 سال آغاز میگردد کهبه ص<strong>و</strong>رت دا<strong>و</strong>طلبانه ب<strong>و</strong>ده <strong>و</strong> مدت خدمت 18 ماه می باشد.‏نیر<strong>و</strong>ی نظامی تیم<strong>و</strong>ر<strong>،</strong>‏ شامل نیر<strong>و</strong>های زمینی <strong>و</strong> دریائی میگردد.‏مجم<strong>و</strong>ع نیر<strong>و</strong>های مسلح این کش<strong>و</strong>ر 2 فرقه می باشد که هفتدرصد نیر<strong>و</strong>های مسلح را زنان تشکیل میدهد.‏سستیم اداری در تیم<strong>و</strong>ر شرقی شامل 13 <strong>و</strong>الیت<strong>،</strong>‏ 65 <strong>و</strong>لس<strong>و</strong>الی<strong>،</strong>‏442 ر<strong>و</strong>ستا <strong>و</strong> 2225 قریه میگردد که از طرف د<strong>و</strong>لت برایارائه خدمات <strong>و</strong> سه<strong>و</strong>لت اداری در نظر گرفته شده است.‏رسانه <strong>و</strong> مطب<strong>و</strong>عات:‏طبق آمار سال 2010 به تعداد 3 ر<strong>و</strong>زنامه <strong>و</strong> 2 هفته نامههمچنین 2 <strong>و</strong>یب سایت<strong>،</strong>‏ یک ایستگاه تل<strong>و</strong>یزی<strong>و</strong>ن ملی<strong>،</strong>‏ یکایستگاه رادی<strong>و</strong>ی ملی<strong>،</strong>‏ 3 ایستگاه رادی<strong>و</strong>ی محلی <strong>و</strong> مذهبی درتیم<strong>و</strong>ر شرقی نشرات داشته.‏ همچنین به تعداد 2100 استفادهکننده انترنت <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د داشته است.‏تعداد رادی<strong>و</strong>ی محلی که ت<strong>و</strong>سط آژانس های بین المللی <strong>و</strong>انج<strong>و</strong>های خارجی تم<strong>و</strong>یل شده نیز نشرات داشته همچنینسر<strong>و</strong>یس جهانی بی بی سی در پایتخت آن کش<strong>و</strong>ر از طریقاف ام نشرات دارد.‏تاریخچه تیم<strong>و</strong>ر شرقی:‏جزیرۀ تیم<strong>و</strong>ر شرقی ا<strong>و</strong>لین مستعمره کش<strong>و</strong>ر پرتغال در سال1520 می باشد.‏ پرتغال تجارت چ<strong>و</strong>ب را با جزیره تیم<strong>و</strong>رآغاز نم<strong>و</strong>د <strong>و</strong> سپس به ایجاد مسکن در آنجا پرداخت.‏ در اینهنگام تمام بخش های تیم<strong>و</strong>ر شرقی ت<strong>و</strong>سط کش<strong>و</strong>ر هالند تاسال 1613 کنتر<strong>و</strong>ل میگردید.‏ نزاع فی مابین پرتغال <strong>و</strong> هالند برسر کنتر<strong>و</strong>ل جزیره تیم<strong>و</strong>ر بر<strong>و</strong>ز نم<strong>و</strong>د که منجر به جنگ <strong>و</strong> نزاعتا سال 1860 بر سر کنتر<strong>و</strong>ل تیم<strong>و</strong>ر بین د<strong>و</strong> کش<strong>و</strong>ر گردید کهباالخره منتج به تقسیم تیم<strong>و</strong>ر به بخش غربی تحت کنتر<strong>و</strong>لهالند <strong>و</strong> بخش شرقی تحت کنتر<strong>و</strong>ل پرتغال گردید.‏هالند از استعمار بخش غربی تیم<strong>و</strong>ر دست برداشت که در اینهنگام کش<strong>و</strong>ر ظه<strong>و</strong>ر نم<strong>و</strong>د <strong>و</strong> هالند در سال 1949 بخش غربیتیم<strong>و</strong>ر را به عن<strong>و</strong>ان جز اند<strong>و</strong>نیزیا به رسمیت شناخت.‏ پرتغال بهمدت 455 سال جزیره تیم<strong>و</strong>ر شرقی را تحت کنتر<strong>و</strong>ل داشت.‏‏»در ا<strong>و</strong>ایل قرن شانزدهم کش<strong>و</strong>ر پرتغال با جزیره تیم<strong>و</strong>ر تجارترا آغاز نم<strong>و</strong>د <strong>و</strong> در نیمه قرن شانزدهم آن جزیره را مستعمرهخ<strong>و</strong>د ساخت.‏ پرتغال با هالند بر سر جزیره تیم<strong>و</strong>ر اختالف <strong>و</strong>نزاع پیدا کرد که در نتیجه طبق معاهده سال 1859 پرتغالبخش غربی جزیره تیم<strong>و</strong>ر را به هالند <strong>و</strong>اگذار کرد.«‏در جنگ جهانی د<strong>و</strong>م امپراط<strong>و</strong>ری جاپان تیم<strong>و</strong>ر مستعمرهپرتغال را از 1942 تا 1945 اشغال نم<strong>و</strong>د<strong>،</strong>‏ اما بعد از شکستجاپان در پایان جنگ جهانی د<strong>و</strong>م کش<strong>و</strong>ر پرتغال د<strong>و</strong>باره جزیرهتیم<strong>و</strong>ر را مستعمره خ<strong>و</strong>د ساخت.‏تیم<strong>و</strong>ر شرقی در 28 ن<strong>و</strong>امبر 1975 استقالل خ<strong>و</strong>د را اعالم نم<strong>و</strong>د.‏اما بعد از گذشت 9 ر<strong>و</strong>ز از اعالن استقالل ت<strong>و</strong>سط اند<strong>و</strong>نیزیااشغال گردید <strong>و</strong> در سال 1976 به نام <strong>و</strong>الیت تیم<strong>و</strong>ر شرقی<strong>،</strong>‏ضمیمه اند<strong>و</strong>نیزیا اعالم گردید.‏در پی د<strong>و</strong> دهه تالش های نام<strong>و</strong>فق برای آرامش تیم<strong>و</strong>ر شرقیحد<strong>و</strong>دًا بین یکصد هزار تا د<strong>و</strong> صد <strong>و</strong> پنجاه هزار نفر از مردمآن جزیره از بین رفتند.‏به تاریخ 30 اگست 1999 تحت نظارت سازمان ملل متحد

41نظرخ<strong>و</strong>اهی عم<strong>و</strong>می در تیم<strong>و</strong>ر شرقی برگزار گردید که در نتیجه اینهمه پرسی اکثریت مطلق مردم تیم<strong>و</strong>ر شرقی به استقالل از اند<strong>و</strong>نیزیارأی دادند.‏در فاصله رفراندم <strong>و</strong> اعزام نیر<strong>و</strong>های چند ملیتی حافظ صلح به تیم<strong>و</strong>رشرقی در ا<strong>و</strong>اخیر سپتامبر 1999<strong>،</strong> ملیشه های ضد استقالل تیم<strong>و</strong>ری کهت<strong>و</strong>سط اند<strong>و</strong>نیزیا سازماندهی <strong>و</strong> حمایت می شدند به تالفی استقاللطلبی به مقیاس <strong>و</strong>سیعی سیاست زمین های س<strong>و</strong>خته را در پیش گرفتند<strong>و</strong> در حد<strong>و</strong>د 1400 تیم<strong>و</strong>ری کشته شدند <strong>و</strong> 300000 ‏)سه صد هزار(‏ نفراز مردم تیم<strong>و</strong>ر شرقی <strong>و</strong>ادار به مهاجرت اجباری به تیم<strong>و</strong>ر غربی شدند.‏بیشتر زیربناهای تیم<strong>و</strong>ر به شم<strong>و</strong>ل خانه ها<strong>،</strong>‏ سستیم آب یاری<strong>،</strong>‏ سستیمآب رسانی<strong>،</strong>‏ مکاتب<strong>،</strong>‏ تمام سستیم های برق رسانی ناب<strong>و</strong>د گردیده <strong>و</strong> ازبین رفتند.‏در 20 سپتامبر 1999 کش<strong>و</strong>ر آسترالیا رهبری نیر<strong>و</strong>های حافظ صلح بینالمللی در تیم<strong>و</strong>ر شرقی تحت عن<strong>و</strong>ان ‏)انترفیت(‏ را به عهده گرفت تاخش<strong>و</strong>نت ها را پایان دهند.‏به تاریخ 20 می 2002 تیم<strong>و</strong>ر شرقی به حیث یک کش<strong>و</strong>ر مستقلشناخته شد.‏ در ا<strong>و</strong>اخر ماه اپریل 2006 تنش های داخلی با عث ناامنی تیم<strong>و</strong>ر شرقی گردید<strong>،</strong>‏ بخص<strong>و</strong>ص زمانیکه اعتصابات نظامی باعثخش<strong>و</strong>نت <strong>و</strong> بی نظمی عم<strong>و</strong>می را در پی داشت.‏حک<strong>و</strong>مت دیلی از نیر<strong>و</strong>های بین المللی حافظ صلح تحت رهبریآسترالیا تقاضا نم<strong>و</strong>د تا جهت تأمین امنیت در تیم<strong>و</strong>ر شرقی نیر<strong>و</strong> نظامیاعزام نماید که در ماه اگست ش<strong>و</strong>رای امنیت سازمان ملل متحد نیر<strong>و</strong>یتحت عن<strong>و</strong>ان ‏)ی<strong>و</strong>نی میت(‏ تأسیس نم<strong>و</strong>د که شامل 1600 پ<strong>و</strong>لیس میگردید.‏نیر<strong>و</strong>ی ی<strong>و</strong>نی میت<strong>،</strong>‏ آرامش را به تیم<strong>و</strong>ر شرقی بر گرداند که باعثانتخابات ریاست جمه<strong>و</strong>ری <strong>و</strong> پارلمانی در ماه های اپریل <strong>و</strong> ج<strong>و</strong>ن 2007در فضای صلح <strong>و</strong> آرامش گردید.تا اکن<strong>و</strong>ن حد<strong>و</strong>د 400 نفر از نیر<strong>و</strong>هایحافظ صلح بین المللی در تیم<strong>و</strong>ر شرقی حض<strong>و</strong>ر دارند.‏ احتماالً‏ ایننیر<strong>و</strong>ها بعد از انتخابات پارلمانی 7 ج<strong>و</strong>الی 2012 از این کش<strong>و</strong>ر خارجگردیده <strong>و</strong> به خانه هایشان بر گردیدند.‏در ماه فبر<strong>و</strong>ری 2008 گر<strong>و</strong>ه ش<strong>و</strong>رشی حمالت نام<strong>و</strong>فقی را علیه رئیسجمه<strong>و</strong>ر <strong>و</strong> صدراعظم تیم<strong>و</strong>ر به راه انداخت که سردسته ش<strong>و</strong>رشیان کشتهشد <strong>و</strong> تعدادی زیادی از ش<strong>و</strong>رشیان در اپریل 2008 محاصره <strong>و</strong> دستگیرگردیدند.‏بعد از حمالت نام<strong>و</strong>فق ش<strong>و</strong>رشیان<strong>،</strong>‏ حک<strong>و</strong>مت تیم<strong>و</strong>ر شرقی<strong>،</strong>‏ د<strong>و</strong>رۀ صلح<strong>و</strong> امنیت خ<strong>و</strong>یش را بعد از استقالل سپری می نماید.‏ر<strong>و</strong>ابط آسترالیا با تیم<strong>و</strong>ر شرقی:‏آسترالیا یکی از کش<strong>و</strong>رهای مهمی است که نقش عمده را در تیم<strong>و</strong>رشرقی داشته <strong>و</strong> دارند.‏ در ایجاد صلح <strong>و</strong> ثبات<strong>،</strong>‏ همکاری در زمینه هایسیاسی<strong>،</strong>‏ اقتصادی<strong>،</strong>‏ آم<strong>و</strong>زشی<strong>،</strong>‏ بخص<strong>و</strong>ص آم<strong>و</strong>زش پ<strong>و</strong>لیس<strong>،</strong>‏ تعلیم <strong>و</strong> تربیه<strong>،</strong>‏مسایل صحت<strong>،</strong>‏ آبیاری<strong>،</strong>‏ ظرفیت سازی در مسایل خدمات عم<strong>و</strong>می<strong>،</strong>‏د<strong>و</strong>لت سازی<strong>،</strong>‏ فقر زدائی <strong>و</strong> ایجاد اشتغال.‏ اعزام نیر<strong>و</strong>های حافظ صلحکه رهبری آن در سال 2001 تا 2005 همچنین در حال حاضر به عهدهآسترالیا می باشد.‏ آسترالیا با تیم<strong>و</strong>ر شرقی در زمینه های گ<strong>و</strong>ناگ<strong>و</strong>نهمکاری دارند<strong>،</strong>‏ همکاری در تجارت<strong>،</strong>‏ اقتصاد<strong>،</strong>‏ مسافرت<strong>،</strong>‏ رفت <strong>و</strong> آمدمقامات د<strong>و</strong> کش<strong>و</strong>ر<strong>،</strong>‏ امضای چندین یاد داشت تفاهم بین د<strong>و</strong> کش<strong>و</strong>ر<strong>،</strong>‏ر<strong>و</strong>ابط دیپل<strong>و</strong>ماتیک د<strong>و</strong>ستانه بین د<strong>و</strong> کش<strong>و</strong>ر<strong>،</strong>‏ ر<strong>و</strong>بط نزدیک بین ملتهای د<strong>و</strong>کش<strong>و</strong>ر<strong>،</strong>‏ سرمایه گذاری آسترالیا در بخش های مختلف درتیم<strong>و</strong>ر شرقی <strong>و</strong> همچنین فعال ب<strong>و</strong>دن مؤسسه بین المللی آسترالیا ‏)آزید(‏در تیم<strong>و</strong>ر شرقی.‏ آسترالیا در سالهای 2011 <strong>و</strong> 2012 مبلغ یک صد <strong>و</strong>بیست چهار میلی<strong>و</strong>ن دالر برای تیم<strong>و</strong>ر ت<strong>و</strong>سط مؤسسه آزید کمک نم<strong>و</strong>دهاست.‏نفش جاپان در تیم<strong>و</strong>ر شرقی:‏از سال 2000 تا اکن<strong>و</strong>ن جاپان در حد<strong>و</strong>د یکصد <strong>و</strong> چهل <strong>و</strong> شش میلی<strong>و</strong>ن

42دالر برای بخش های مختلف در تیم<strong>و</strong>ر شرقی کمک نم<strong>و</strong>ده است.‏برای انتخابات ریاست جمه<strong>و</strong>ری<strong>،</strong>‏ بازسازی<strong>،</strong>‏ ت<strong>و</strong>سعه زیربناها <strong>و</strong> سایربخش های خدمات.‏ همچنین سازمان های غیر د<strong>و</strong>لتی جاپانی نیز دربخش گ<strong>و</strong>ناگ<strong>و</strong>ن برای کمک <strong>و</strong> ت<strong>و</strong>سعه تیم<strong>و</strong>ر شرقی فعال هستند.‏نقش اند<strong>و</strong>نیزیا در تیم<strong>و</strong>ر شرقی بعد از استقالل:‏ اند<strong>و</strong>نیزیا بعد از اعالماستقالل تمی<strong>و</strong>ر شرقی در سال 2002 آن کش<strong>و</strong>ر را به رسمیت شناخت<strong>و</strong> اکن<strong>و</strong>ن اند<strong>و</strong>نیزیا در شهر دیلی مرکز تمی<strong>و</strong>ر شرقی نمایندگی سیاسیدارد.‏ در شرایط فعلی ر<strong>و</strong>ابط اند<strong>و</strong>نیزیا با تیم<strong>و</strong>ر ر<strong>و</strong>ابط حسنه می باشدکه مبنای عدم مداخله در ام<strong>و</strong>ر همدیگر <strong>و</strong> احترام متقابل است<strong>و</strong>ار است.‏همچنین ر<strong>و</strong>ابط سیاسی <strong>و</strong> تجاری د<strong>و</strong> کش<strong>و</strong>ر در حال گسترش می باشد.‏بعد از استقالل تیم<strong>و</strong>ر<strong>،</strong>‏ سیاست اند<strong>و</strong>نیزیا بر اساس همکاری <strong>و</strong> ر<strong>و</strong>ابطنیک متقابل با همسایه جن<strong>و</strong>بی اش است<strong>و</strong>ار می باشد که عدم مداخله<strong>و</strong> بر منبای همکاری در زمینه های سیاسی<strong>،</strong>‏ اجتماعی <strong>و</strong> اقتصادی میباشد.‏انتخابات پارلمانی به تاریخ 12 ج<strong>و</strong>الی 2012 در تیم<strong>و</strong>ر برگزار گردیدکه در این انتخابات حزب متعلق به آقای زنانا گ<strong>و</strong>سما صدر اعظمآن کش<strong>و</strong>ر به نام حزب:‏ National Council of Timorese)Resistance (CNRTبا بدست آ<strong>و</strong>ردن 36 درصد آرا بیشترین رای را کسب کردند <strong>و</strong> حزبدیگری که در استقالل تیم<strong>و</strong>ر شرقی نقش اساسی داشتند به نام حزب:‏Fretilin Party که حزب مخالف است 29 درصد آرای انتخاباترا بدست آ<strong>و</strong>ردند <strong>و</strong> حزب دمکراتیک در جایگاه س<strong>و</strong>م قرار گرفتند.‏در تیم<strong>و</strong>ر شرقی در مجم<strong>و</strong>ع 21 حزب سیاسی فعالیت دارند که در اینانتخابات اشتراک نم<strong>و</strong>ده ب<strong>و</strong>دند.‏آقای زنانا گ<strong>و</strong>سما اعالم نم<strong>و</strong>ده است که با حزب فریتلین برای تشکیلحک<strong>و</strong>مت آینده ائتالف خ<strong>و</strong>اهند نم<strong>و</strong>د <strong>و</strong> هچنین اظهار داشته استکه حزب <strong>و</strong>ی در نظر دارد تا مبلغ ده میلیارد دالر برای بازسازیزیرساخت ها <strong>و</strong> ارتقای زندگی مردم تیم<strong>و</strong>ر هزینه نماید <strong>و</strong> <strong>و</strong>عده نم<strong>و</strong>دهاست تا زندگی مردم را به حد استاندارد برساند.‏انتخابات پارلمانی در تیم<strong>و</strong>ر در فضای آرام <strong>و</strong> با نظارت سازمان مللمتحد ملل متحد برگزار گردید که حکایت از صلح <strong>و</strong> آرامش در آنکش<strong>و</strong>ر دارد <strong>و</strong> احتماالً‏ بعد از برگزاری انتخابات پارلمانی در آن کش<strong>و</strong>رنیر<strong>و</strong>های حافظ صلح ملل متحد از تیم<strong>و</strong>ر شرقی خارج گردد.‏ چ<strong>و</strong>نصلح <strong>و</strong> آرامش کامل در آن کش<strong>و</strong>ر حکم فرما گردیده است <strong>و</strong> دیگرنیازی به حض<strong>و</strong>ر نیر<strong>و</strong>های بین المللی احساس نمی گردد.‏پارلمان ملی تیم<strong>و</strong>ر شرقی مشتمل بر 88 نماینده می باشد که برایمدت پنج سال انتخاب میگردد <strong>و</strong> پارلمان مس<strong>و</strong><strong>و</strong>لیت <strong>و</strong>ضع <strong>و</strong> تص<strong>و</strong>یبق<strong>و</strong>انین<strong>،</strong>‏ کنتر<strong>و</strong>ل ام<strong>و</strong>ر سیاست داخلی <strong>و</strong> خارجی کش<strong>و</strong>ر را بر عهدهدارد.‏طبق قان<strong>و</strong>ن اساسی تیم<strong>و</strong>ر شرقی حک<strong>و</strong>مت آن کش<strong>و</strong>ر سستیم پارلمانیاست که در رأس د<strong>و</strong>لت رئیس جمه<strong>و</strong>ر قرار دارد.‏ رئیس جمه<strong>و</strong>رت<strong>و</strong>سط انتخابات با رأی مردم انتخاب میگردد.‏ در رأس حک<strong>و</strong>متصدراعظم قرار دارد.‏ نقش رئیس جمه<strong>و</strong>ر جنبه سمب<strong>و</strong>لیک دارد.‏ صدراعظم ب<strong>و</strong>سیله احزاب سیاسی نامزد می گردد <strong>و</strong> ت<strong>و</strong>سط رئیس جمه<strong>و</strong>رانتخاب میش<strong>و</strong>د.‏ صدراعظم در رأس کابینه قرار دارد.‏ کابینه تیم<strong>و</strong>رشرقی شامل 13 <strong>و</strong>زارت خانه می باشد.‏رئیس جمه<strong>و</strong>ر صالحیت دارد که رأی پارلمان را <strong>و</strong>ت<strong>و</strong> کند <strong>و</strong> همچنیندر م<strong>و</strong>اقع بحرانی صالحیت دارد که پارلمان آن کش<strong>و</strong>ر را منحل نماید.‏همچنین رئیس جمه<strong>و</strong>ر فرماندهی کل نیر<strong>و</strong>نهای مسلح آن کش<strong>و</strong>ر رانیز به عهده دارد که در <strong>و</strong>اقع اعالن جنگ <strong>و</strong> یا صلح در اختیار رئیسجمه<strong>و</strong>ر می باشد.‏نتیجه گیری:‏تیم<strong>و</strong>ر شرقی یکی از کش<strong>و</strong>رهای پس از منازعه می باشد که معم<strong>و</strong>الچنین کش<strong>و</strong>رهای برای عادی سازی زندگی مردم با مشکالت فرا<strong>و</strong>انم<strong>و</strong>اجه می باشد.‏ تیم<strong>و</strong>ر شرقی درسال 2002 بعد از اعالن استقاللبا نابسامانی های فرا<strong>و</strong>انی مثل جنگ های داخلی<strong>،</strong>‏ ناامنی<strong>،</strong>‏ مشکالتاجتماعی<strong>،</strong>‏ نب<strong>و</strong>د خدمات عم<strong>و</strong>می<strong>،</strong>‏ عدم ت<strong>و</strong>انائی د<strong>و</strong>لت در ارائه خدماتعم<strong>و</strong>می به مردم<strong>،</strong>‏ نب<strong>و</strong>د سستیم اداری منظم <strong>و</strong> کارا<strong>،</strong>‏ <strong>و</strong>یرانی زیر ساختها<strong>،</strong>‏ مهاجرت های داخلی <strong>و</strong> خارجی<strong>،</strong>‏ گیربان گیر ملت <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لت تیم<strong>و</strong>رشرقی ب<strong>و</strong>د.‏اما با گذشت چند سال <strong>و</strong>ضعیت زندگی مردم تیم<strong>و</strong>ر بهب<strong>و</strong>د یافت.‏برقراری امنیت<strong>،</strong>‏ جلب کمک های خارجی<strong>،</strong>‏ استفاده از فرصت هایپیش آمده<strong>،</strong>‏ باال بردن ظرفیت ادارات د<strong>و</strong>لتی طی سال های گذشته کهاکن<strong>و</strong>ن تیم<strong>و</strong>ر شرقی را قادر ساخته است تا بت<strong>و</strong>اند برای ملت خ<strong>و</strong>یشخدمات نسبتًا قناعت بخش ارائه نماید.‏البته که کش<strong>و</strong>ر تیم<strong>و</strong>ر در حال حاضر نیز با مشکالت م<strong>و</strong>اجه است بهعلت اینکه کش<strong>و</strong>ر فقیر است <strong>و</strong>لی هر ر<strong>و</strong>ز زندگی مردم شان ر<strong>و</strong> بهبهب<strong>و</strong>دی است<strong>،</strong>‏ مردم به زندگی آرام <strong>و</strong> آیندۀ درخشان امید<strong>و</strong>ار هستند<strong>و</strong> در مسیر خ<strong>و</strong>د کفائی در حرکت می باشند تا حدی که در بعضیم<strong>و</strong>ارد به خ<strong>و</strong>د کفائی دست یافته است.‏ در این راستا یکی از علت هایکه تیم<strong>و</strong>ر ت<strong>و</strong>انسته به آینده درخشان امید<strong>و</strong>ار باشد همسایه های نیک<strong>و</strong> همکار دارد که در پی م<strong>و</strong>فقیت تیم<strong>و</strong>ر میباشد.‏ بخص<strong>و</strong>ص اند<strong>و</strong>نیزیاکه در گذشته بین د<strong>و</strong> کش<strong>و</strong>ر تاریخ سیاه <strong>و</strong> غم انگیز ب<strong>و</strong>ده اما امر<strong>و</strong>زدر ام<strong>و</strong>ر داخلی این کش<strong>و</strong>ر مداخله نمی کند<strong>،</strong>‏ بلکه در صدد بازسازی<strong>و</strong> کمک <strong>و</strong> همکاری با تیم<strong>و</strong>ر شرقی می باشد.‏ در عین حال همت <strong>و</strong>تالش حک<strong>و</strong>مت <strong>و</strong> مردم تیم<strong>و</strong>ر نیز در بهب<strong>و</strong>د زندگی <strong>و</strong> آینده درخشانبخص<strong>و</strong>ص مصمم ب<strong>و</strong>دن مردم آن سرزمین برای آینده با سعادت همراهبا رفاه <strong>و</strong> آسایش در راستای بازسازی کش<strong>و</strong>رشان مؤثر <strong>و</strong> سازنده ب<strong>و</strong>دهاست.‏

43پر<strong>و</strong>سه صلح پر<strong>و</strong>سه صلحاحمد مختار نظرصلح یکی از مبرم ترین <strong>و</strong> اساسی ترین نیاز هر جامعه ب<strong>و</strong>ده <strong>و</strong> بههمین منظ<strong>و</strong>ر صلح به خیر تشبیه شده است.‏ صلح زمینه ساز همهپیشرفت ها <strong>و</strong>سعادت است <strong>و</strong> بد<strong>و</strong>ن صلح دستیابی به این م<strong>و</strong>ارد بعیدبه نظر می رسد.‏ مردم افغانستان با گذشتاندن د<strong>و</strong>نیم دهه عمر شان درجنگ <strong>و</strong> بی نظمی <strong>و</strong> تجربه تلخ شان از زمان حک<strong>و</strong>مت داری طالبان<strong>و</strong> ادامه حمالت انتحاری<strong>،</strong>‏ از س<strong>و</strong>ی طالبان<strong>،</strong>‏ صلح به مردم افغانستانبه یک نیاز اساسی مبدل گردیده است.‏ حک<strong>و</strong>مت افغانستان در ط<strong>و</strong>لاین مدت هم<strong>و</strong>اره طرف در گیر جنگ را به صلح دع<strong>و</strong>ت کرده <strong>و</strong>در<strong>و</strong>ازه های گفتگ<strong>و</strong> <strong>و</strong> مذاکره را برای شان باز گذاشت<strong>،</strong>‏ اما بار هااین دع<strong>و</strong>ت از س<strong>و</strong>ی مخالفین مسلح د<strong>و</strong>لت به بهانه های گ<strong>و</strong>ناگ<strong>و</strong>ن رد

44گردیده <strong>و</strong> حتا این گر<strong>و</strong>ه د<strong>و</strong>لت افغانستان را طرف مذاکره <strong>و</strong> معاملهشان قب<strong>و</strong>ل نداشتند.‏ حال با از دست دادن ت<strong>و</strong>انایی جنگیدن با نیر<strong>و</strong> هایافغان <strong>و</strong>کاهش حمایت مردمی شان <strong>و</strong> نزدیک شدن خر<strong>و</strong>ج نیر<strong>و</strong>هایخارجی<strong>،</strong>‏ حاضر به مذاکره <strong>و</strong> گفتگ<strong>و</strong> گردیده است .حک<strong>و</strong>مت افغانستان با تأسیس ش<strong>و</strong>رای عالی صلح در سال 1389<strong>،</strong>خ<strong>و</strong>است یکی از مسئ<strong>و</strong><strong>و</strong>لیت های بزرگ را به عهده این کمیسی<strong>و</strong>نگذاشته تا این ر<strong>و</strong>ند را تسریع بخشد.‏ اما پر<strong>و</strong>سه صلح پیچیده تر ازآنست<strong>،</strong>‏ که تص<strong>و</strong>ر می شد<strong>،</strong>‏ این پیچیدگی<strong>،</strong>‏ ر<strong>و</strong>ند صلح را به درازاکشیده <strong>و</strong> نف<strong>و</strong>ذ <strong>و</strong> دخالت کش<strong>و</strong>ر های دیگر را به این پر<strong>و</strong>سه حتمیساخت.‏ دخالت کش<strong>و</strong>ر های خارجی هم<strong>و</strong>اره م<strong>و</strong>رد نگرانی د<strong>و</strong>لتافغانستان ب<strong>و</strong>ده <strong>و</strong> از همین سبب تأکید د<strong>و</strong>لت به دست گرفتن رهبریپر<strong>و</strong>سه صلح بیشتر از هر زمان دیگر شدت گرفت.‏ این نگرانی از س<strong>و</strong>ید<strong>و</strong>لت تا حد<strong>و</strong>دی به جا است<strong>،</strong>‏ زیرا سهیم ساختن کش<strong>و</strong>رهای دیگر بهاین ر<strong>و</strong>ند<strong>،</strong>‏ زمینه امتیاز گیری را به این کش<strong>و</strong>ر ها مساعد می سازد<strong>،</strong>‏چنانچه در گذشته با ایجاد دفتر قطر از س<strong>و</strong>ی ایاالت متحده امریکا<strong>،</strong>‏نگرانی ها را در این زمینه بیشتر ساخته <strong>و</strong> زمینه خ<strong>و</strong>بی برای کمایی<strong>و</strong>قت به طالبان را مساعد ساخت <strong>و</strong> همچنان م<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>دیت سران طالبان درآن س<strong>و</strong>ی مرزها<strong>،</strong>‏ زمینه خ<strong>و</strong>بی را برای حک<strong>و</strong>مت پاکستان مساعد ساختهتا نقش خ<strong>و</strong>د را در این پر<strong>و</strong>سه حفظ نماید.‏ حک<strong>و</strong>مت پاکستان در اینزمینه نقشی خ<strong>و</strong>بی را هم بازی کرده است<strong>،</strong>‏ چنانچه با دستگیری افراد

45با نف<strong>و</strong>ذ طالبان مانند مال برادر<strong>،</strong>‏ ت<strong>و</strong>انست بر نقش خ<strong>و</strong>د در این پر<strong>و</strong>سهتأکید نم<strong>و</strong>ده <strong>و</strong> خ<strong>و</strong>اهان امیتازات بیشر ش<strong>و</strong>د.‏ در این ا<strong>و</strong>اخر با نشان دادنچراغ سبز از س<strong>و</strong>ی پاکستان برای رهایی زندانیان طالب از زندان هایپاکستان سه م<strong>و</strong>ض<strong>و</strong>ع به ذهن تداعی می نماید:‏ ا<strong>و</strong>الً‏ این همکاری نشانهفشار جامعۀ جهانی بر پاکستان باشد <strong>و</strong> یا که بر آن کش<strong>و</strong>ر تحمیل شدهباشد چ<strong>و</strong>ن کش<strong>و</strong>ر های جهان از تلفات عساکر شان در افغانستان ازس<strong>و</strong>ی مخالفین مسلح<strong>،</strong>‏ تحت فشار افکار مردم شان قرار گرفته است.‏ثانیًا شریک ساختن خ<strong>و</strong>د در پر<strong>و</strong>سه صلح افغانی برای گرفتن امتیازاتبیشتر از این ر<strong>و</strong>ند<strong>،</strong>‏ چ<strong>و</strong>ن در گذشته ایاالت متحده امریکا با گرفتنابتکار گفتگ<strong>و</strong> های صلح با مخالفین مسلح <strong>،</strong> ت<strong>و</strong>انست نقش پاکستانرا در این پر<strong>و</strong>سه کاهش داده <strong>و</strong> در حاشیه قرار اش دهد البته از اثراین اقدام امریکا<strong>،</strong>‏ د<strong>و</strong>لت افغانستان هم تا حد<strong>و</strong>دی در حاشیه این ر<strong>و</strong>ندقرارگرفته ب<strong>و</strong>د <strong>و</strong> ثالثًا این احتمال هم میر<strong>و</strong>د که حک<strong>و</strong>مت پاکستان بارها ساختن 26 طالب از زندان<strong>،</strong>‏ می خ<strong>و</strong>اهد هم اعتماد د<strong>و</strong>لت افغانستانرا در این پر<strong>و</strong>سه بدست آ<strong>و</strong>رد <strong>و</strong> هم زمینه برقراری صلح را با طالبانپاکستانی مساعد سازد تا از یک تیر د<strong>و</strong> فاخته را بدست آ<strong>و</strong>رد<strong>،</strong>‏ چ<strong>و</strong>ناز گذشته ها صداقت در همکاری پاکستان مشاهده نمی شد.‏ حالد<strong>و</strong>لت افغانستان با تسریع ر<strong>و</strong>ند صلح می خ<strong>و</strong>اهد<strong>،</strong>‏ ابتکار عمل را بدستگرفته <strong>و</strong> قبل از سال 2014 <strong>و</strong> خر<strong>و</strong>ج نیر<strong>و</strong>های خارجی از کش<strong>و</strong>ر <strong>و</strong>برگزاری انتخابات سال 1393<strong>،</strong> به یک فیصله نهایی دست یابد.‏ دراین زمینه س<strong>و</strong>ال مطرح می ش<strong>و</strong>د<strong>،</strong>که آیا طالبان یا گر<strong>و</strong>ه مخالفین مسلحد<strong>و</strong>لت<strong>،</strong>‏ با پافشاری بر م<strong>و</strong>ضع قبلی شان<strong>،</strong>‏ حاضر به گفتگ<strong>و</strong> های صلح دراین مدت ک<strong>و</strong>تاه خ<strong>و</strong>اهند شد؟ در حالیکه در گذشته د<strong>و</strong>لت افغانستانرا اصالً‏ طرف گفتگ<strong>و</strong> های خ<strong>و</strong>د نمی دانستند.‏ د<strong>و</strong>لت افغانستان دراین ا<strong>و</strong>اخر<strong>،</strong>‏ در پهل<strong>و</strong>ی گفتگ<strong>و</strong> های مستقیم با گر<strong>و</strong>ه مخالفین<strong>،</strong>‏ گفتگ<strong>و</strong>ها با حک<strong>و</strong>مت پاکستان نیز آغاز کرده است<strong>،</strong>‏ چنانچه در سفر اخیرهیات ش<strong>و</strong>رای عالی صلح به اسالم آباد<strong>،</strong>‏ از حک<strong>و</strong>مت پاکستان خ<strong>و</strong>اهانهمکاری شده تا گر<strong>و</strong>ه مخالفین مسلح را که در آن س<strong>و</strong>ی مرز بسرمیبرند<strong>،</strong>‏ به میز مذاکره تش<strong>و</strong>یق نماید.‏درپهل<strong>و</strong>ی این همه دخالت ها <strong>و</strong> مشکالت در پر<strong>و</strong>سه صلح؛ د<strong>و</strong>لتافغانستان با د<strong>و</strong> مسئله اساسی دیگر که اثر بسزایی به آینده کش<strong>و</strong>ر دارد<strong>،</strong>‏م<strong>و</strong>اجه است<strong>،</strong>‏ ا<strong>و</strong>الً‏ مسئله انتخابات 1393 است که بیشتر از زمان م<strong>و</strong>ردت<strong>و</strong>جه جهانیان قرار گرفته است <strong>و</strong> از س<strong>و</strong>ی دیگر م<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>دیت دیدگاههای متفا<strong>و</strong>ت در م<strong>و</strong>رد چگ<strong>و</strong>نگی برگزاری انتخابات <strong>و</strong> نگرانی احزاباز برگزار نشدن انتخابات به شکل آزاد <strong>و</strong> عم<strong>و</strong>می از جمله م<strong>و</strong>اردی اندکه حک<strong>و</strong>مت نمی ت<strong>و</strong>اند از آن چشم پ<strong>و</strong>شی نماید.‏ ثانیًا تسریع پر<strong>و</strong>سهانتقال مسئ<strong>و</strong><strong>و</strong>لیتهای امنیتی یکی دیگر از م<strong>و</strong>ارد که گر<strong>و</strong>ه مخالفین<strong>،</strong>‏ بهآن به عن<strong>و</strong>ان فرصت طالیی نگاه مینمایند <strong>و</strong> تص<strong>و</strong>ر میکنند که با خر<strong>و</strong>جنیر<strong>و</strong>های خارجی زمینه فعالیت شان د<strong>و</strong>باره مساعد می ش<strong>و</strong>د.‏د<strong>و</strong>لت افغانستان در عرصه گفتگ<strong>و</strong> های صلح با جناحی درگیر استکه اصالً‏ نه به دم<strong>و</strong>کراسی <strong>و</strong> نه به کرامت انسانی ارزش قایل اند<strong>،</strong>‏ پسگفتگ<strong>و</strong> های صلح با این گر<strong>و</strong>ه که یک گام از خ<strong>و</strong>استهای شان عقبنمی ر<strong>و</strong>ند<strong>،</strong>‏ امکان پذیر خ<strong>و</strong>اهد ب<strong>و</strong>د یا خیر؟ در ضمن مخالفین مسلحد<strong>و</strong>لت تنها به گر<strong>و</strong>ه طالبان <strong>و</strong> حزب اسالمی حکمتیار خالصه نمیش<strong>و</strong>د<strong>،</strong>‏ بلکه در پهل<strong>و</strong>ی این گر<strong>و</strong>ه ها القاعده <strong>و</strong> گر<strong>و</strong>ه های چریکی دیگرهم اندکه در کنار آن ها با حک<strong>و</strong>مت <strong>و</strong> نیر<strong>و</strong>های خارجی می جنگند.‏به این مفه<strong>و</strong>م که<strong>،</strong>‏ د<strong>و</strong>لت نباید از نف<strong>و</strong>ذ القاعده <strong>و</strong> افراد مستقل دیگرچشم پ<strong>و</strong>شی کند.‏ اگر فرض ش<strong>و</strong>د که صلح با طالبان <strong>و</strong> حزب اسالمیحکمتیار نتیجه مثبت بدهد<strong>،</strong>‏ پس آیا گر<strong>و</strong>ه های دیگر مانند گر<strong>و</strong>ه هایانفرادی تر<strong>و</strong>ریستی<strong>،</strong>‏ القاعده ‏)که به اساس راپ<strong>و</strong>ر CIA تعداد شان درمنطقه به صد تن میرسد(‏ <strong>و</strong>غیره در منطقه به این صلح حرمت قایلخ<strong>و</strong>اهند شد <strong>و</strong>یا به عباره دیگر بد<strong>و</strong>ن تفاهم این گر<strong>و</strong>ه ها <strong>و</strong> عقد پیمانامنیتی با ایاالت متحده امریکا مبنی به حض<strong>و</strong>ر شماری از نظامیان آندر افغانستان که مخالف خ<strong>و</strong>است این گر<strong>و</strong>ه ها است<strong>،</strong>‏ این گر<strong>و</strong>ه هاهیچ عکس العمل از خ<strong>و</strong>د نشان نخ<strong>و</strong>اهد داد.‏ از این قبل نگرانی هایدیگری هم مطرح میش<strong>و</strong>د که در مذاکرات صلح باید در نظر گرفته

46ش<strong>و</strong>د <strong>و</strong> از هر گ<strong>و</strong>نه شدت عمل پرهیز گردد<strong>،</strong>‏ چ<strong>و</strong>ن به نتیجه رسیدن درزمان ک<strong>و</strong>تاه مهم نیست بلکه تدا<strong>و</strong>م صلح یکی از م<strong>و</strong>ارد مهم است کهم<strong>و</strong>رد ت<strong>و</strong>جه جدی قرار گیرد.‏اگر در م<strong>و</strong>رد گزینه ها برای حل پر<strong>و</strong>سه صلح در افغانستان صحبتکنیم<strong>،</strong>‏ پس در این ص<strong>و</strong>رت با چندگزینه بر خ<strong>و</strong>اهیم خ<strong>و</strong>رد<strong>،</strong>‏ یکی ازمجرای بین المللی آن است که ش<strong>و</strong>رای امنیت سازمان ملل متحددر ا<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>یت قرار میگیرد<strong>،</strong>‏ این گزینه با م<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>دیت مشکالت در شی<strong>و</strong>هتصمیم گیری آن <strong>و</strong> برخ<strong>و</strong>رد های سلیقه یی <strong>و</strong> غرض آل<strong>و</strong>دکش<strong>و</strong>رها<strong>،</strong>‏ بهخص<strong>و</strong>ص کش<strong>و</strong>ر های دارنده حق <strong>و</strong>یت<strong>و</strong>)‏ ایاالت متحده امریکا<strong>،</strong>‏ ر<strong>و</strong>سیه<strong>،</strong>‏چین<strong>،</strong>‏ فرانسه <strong>و</strong> انگلستان(‏ حالل این چالش جهانی نخ<strong>و</strong>اهد ب<strong>و</strong>د<strong>،</strong>‏گزینه د<strong>و</strong>م از مسیر منطق<strong>و</strong>ی است که تا حد<strong>و</strong>دی میت<strong>و</strong>اند حالل اینمشکل باشد<strong>،</strong>‏ چ<strong>و</strong>ن مشکالت کش<strong>و</strong>ر های منطقه بر یکدیگر تأثیر بهسزایی دارند<strong>،</strong>‏ خص<strong>و</strong>صًا کش<strong>و</strong>ری به مثابه م<strong>و</strong>قعیت جغرافیایی افغانستان<strong>،</strong>‏افغانستان به مثابه قلب در آسیا<strong>،</strong>‏ همانط<strong>و</strong>ر که در مسئله <strong>و</strong>صل کش<strong>و</strong>رهای جن<strong>و</strong>ب به شمال نقش اساسی را ایفا می نماید<strong>،</strong>‏ به همان پیمانه درامن <strong>و</strong> نا امن ساختن کش<strong>و</strong>ر های مجا<strong>و</strong>ر نیز نقش مهم دارد<strong>،</strong>‏ م<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>دیتآش<strong>و</strong>ب ها <strong>و</strong> مشکالت در افغانستان<strong>،</strong>‏ بر کش<strong>و</strong>ر های دیگر در منطقهتاثیر به سزایی دارد<strong>،</strong>‏ چنانچه این گ<strong>و</strong>نه تأثیر گذاری افغانستان را درگذشته نیز می ت<strong>و</strong>ان مالحظه کرد مانند زمان جنگ سرد<strong>،</strong>‏ افغانستانیکی از کش<strong>و</strong>ر های مهم برای ایاالت متحده امریکا ب<strong>و</strong>د<strong>،</strong>‏ در آن زمانایاالت متحده امریکا برای تحدید ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی سابق در منطقه آسیا<strong>،</strong>‏ سهم<strong>و</strong>انع را در نظر گرفته ب<strong>و</strong>د که افغانستان یکی از این م<strong>و</strong>انع ها ب<strong>و</strong>د<strong>،</strong>‏ باباز شدن این راه برای ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی سابق <strong>و</strong> حض<strong>و</strong>ر نیر<strong>و</strong>ها ی نظامی شاندر افغانستان <strong>،</strong> امریکا را <strong>و</strong>اداشت تا افغانستان را در محراق ت<strong>و</strong>جه خ<strong>و</strong>دقرار دهد<strong>،</strong>‏ در این مثال به خ<strong>و</strong>بی میت<strong>و</strong>ان اهمیت افغانستان را درککرد <strong>و</strong> تا حد<strong>و</strong>دی علت حض<strong>و</strong>ر جامعه جهانی را <strong>و</strong>اضح میسازد.‏ فلهذابهترین راه حل در م<strong>و</strong>رد پر<strong>و</strong>سه صلح که ع<strong>و</strong>امل فرا منطق<strong>و</strong>ی هم درآن دخیل است<strong>،</strong>‏ راه حل منقط<strong>و</strong>ی با تلفیقی از کش<strong>و</strong>ر های نف<strong>و</strong>ذ گذاردر پر<strong>و</strong>سه صلح است البته با در نظر داشت رهبری افغانها در اینپر<strong>و</strong>سه.‏ د<strong>و</strong>لت افغانستان برای تسریع ر<strong>و</strong>ند صلح سفر های متعددیکه به کش<strong>و</strong>ر های جهان انجام داده است<strong>،</strong>‏ تا همکاری این کش<strong>و</strong>ر هارا جلب نم<strong>و</strong>ده <strong>و</strong> این کش<strong>و</strong>ر ها به پر<strong>و</strong>سه صلح جاری دخیل سازد<strong>،</strong>‏یعنی تا زمانی که به این کش<strong>و</strong>ر ها نقش داده نش<strong>و</strong>د <strong>و</strong>یا منفعت آنها دراین پر<strong>و</strong>سه نشان داده نش<strong>و</strong>د<strong>،</strong>‏ حاضر به همکاری نخ<strong>و</strong>اهند ب<strong>و</strong>د<strong>،</strong>‏ از جملهسفر های مهم که هیأت ش<strong>و</strong>رای صلح به کش<strong>و</strong>ر ها داشته است<strong>،</strong>‏ سفراین هیأت به کش<strong>و</strong>ر پاکستان می باشد<strong>،</strong>‏ که نتایج به دست آمده از اینسفر <strong>و</strong> همکاری بی سابقه پاکستان در م<strong>و</strong>رد رهایی 9 زندانی طالب <strong>و</strong>عدۀ به دیگر اعضای طالبان از زندان<strong>،</strong>‏ ناظران <strong>و</strong> تحلیل گران سیاسیرا به تعجب آ<strong>و</strong>رد<strong>،</strong>‏ عال<strong>و</strong>ه بر آن<strong>،</strong>‏ در این سفر برگزاری کنفرانسکش<strong>و</strong>ر های اسالمی یکی از دیگر م<strong>و</strong>اردی است که م<strong>و</strong>رد تفاهم هرد<strong>و</strong> جانب قرار گرفت.‏سفر دیگر که در م<strong>و</strong>رد تسریع ر<strong>و</strong>ند صلح ص<strong>و</strong>رت گرفت<strong>،</strong>‏ سفر بهایالت متحده امریکا ب<strong>و</strong>د<strong>،</strong>‏ که جاللتمآب صالح الدین ربانی در اینسفر با مقامات بلند رتبه امریکا از جمله هیلری کلنتن <strong>و</strong>زیر ام<strong>و</strong>رخارجه سابق ایاالت متحده امریکا<strong>،</strong>‏ مارک گر<strong>و</strong>سمن نماینده خاصایاالت متحده امریکا برای افغانستان <strong>و</strong> پاکستان<strong>،</strong>اعضای کانگرس آنکش<strong>و</strong>ر <strong>و</strong> اعضای کمیته تحریم های ش<strong>و</strong>رای امنیت سازمان ملل متحددیدار <strong>و</strong> گفتگ<strong>و</strong> های جداگانه داشتند.‏ کمیته تحریم ش<strong>و</strong>رای امنیتسازمان ملل متحد نام سه تن از طالبان ‏)م<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ی ن<strong>و</strong>رجالل<strong>،</strong>‏ محمدشریف <strong>و</strong> محمدهمای<strong>و</strong>ن ک<strong>و</strong>هستانی(‏ که به اساسی فیصله کمیته 1267ش<strong>و</strong>رای امنیت سازمان ملل متحد در سال 1380 درج فهرست سیاهسازمان ملل متحد گردیده ب<strong>و</strong>د<strong>،</strong>‏ حذف گردید.‏ حذف نام سرانطالبان از فهرست سیاه یک زمینه بهتر را برای اشتراک این سراندر کنفرانس ها از جمله کنفرانس پاریس که در سال 2012 برگزارگردیده ب<strong>و</strong>د<strong>،</strong>مساعد ساخت تا خ<strong>و</strong>است های شان را ابراز نمایند.‏

47ج<strong>و</strong>سیا هرالن<strong>،</strong>‏ل<strong>و</strong>مړنیامریکایی پهافغانستان کيعبدالباري جهاني

48ج<strong>و</strong>سیا هارالن Josiahد Harlan ۱۷۹۹ کال د ج<strong>و</strong>ن پر د<strong>و</strong><strong>و</strong>لسمهد د امریکا د فالدلفیا په ښار کي د جاش<strong>و</strong>ا هارالن په ک<strong>و</strong>ر کي<strong>،</strong>‏<strong>و</strong>زیږیدی.‏ د ځ<strong>و</strong>انۍ له ډیر<strong>و</strong> ل<strong>و</strong>مړی<strong>و</strong> کل<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> څخه یې په داسي کار<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>کي له لګیا کیدل<strong>و</strong> سره مینه <strong>و</strong>ه چی د ده د همز<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> نه په <strong>و</strong>س پ<strong>و</strong>ره <strong>و</strong>ها<strong>و</strong> نه یې فکر ک<strong>و</strong>الی س<strong>و</strong>ای.‏ د<strong>و</strong>مره ځیرک <strong>و</strong><strong>و</strong> چي<strong>،</strong>‏ که څه هم چيپه طب کی یې هیڅ ډ<strong>و</strong>ل زده کړه نه <strong>و</strong>ه کړې<strong>،</strong>‏ د خپل <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ر ریچارډهارالن Richard Harlan څخه یې<strong>،</strong>‏ چي ی<strong>و</strong> اناټ<strong>و</strong>میسټ<strong>،</strong>‏ د<strong>و</strong>مرهزده کړه <strong>و</strong>کړه چي په ډاکټر هارالن مشه<strong>و</strong>ر <strong>و</strong><strong>و</strong><strong>،</strong>‏ ا<strong>و</strong> د عمر په <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ستی<strong>و</strong>کل<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> کي یې د امریکا د سان فرانسیسک<strong>و</strong> په ښار کي رسمي معینهخانه درل<strong>و</strong>ده ا<strong>و</strong> نار<strong>و</strong>غان یې کتل.‏ هغه<strong>،</strong>‏ په دغه ت<strong>و</strong>ګه<strong>،</strong>‏ په برټان<strong>و</strong>ي هندکي د انګریزان<strong>و</strong> په پ<strong>و</strong>ځ کي په څه کم د<strong>و</strong>ه کاله کي د<strong>و</strong>مره پ<strong>و</strong>ځيپ<strong>و</strong>هه تر السه کړه چي ډیر ژر یې د ن<strong>و</strong>ر<strong>و</strong> پ<strong>و</strong>ځیان<strong>و</strong> د ر<strong>و</strong>زل<strong>و</strong> صالحیتترالسه کړ ا<strong>و</strong> هم په افغانستان ا<strong>و</strong> هم <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>سته په امریکا کي د جنرالهارالن په ن<strong>و</strong>م <strong>و</strong>پیژندل ش<strong>و</strong>.‏ هغه په ختیځ کي د ل<strong>و</strong>یدیځي نړی د ماجراغ<strong>و</strong>ښت<strong>و</strong>نک<strong>و</strong> کیسې ا<strong>و</strong> ریدلي <strong>و</strong>ې.‏ ده هم فیصله <strong>و</strong>کړه چي یا په ختیځکي<strong>،</strong>‏ په ی<strong>و</strong>ه سیمه کي قدرت ترالسه کړي ا<strong>و</strong> <strong>و</strong>اکمن شی ا<strong>و</strong> یا لږ ترلږهل<strong>و</strong>ی ا<strong>و</strong> د قدرت څښتن سړی شي.‏د ۱۸۲۶ کال د مې په میاشت کي ج<strong>و</strong>سیا هارالن <strong>،</strong> چي ی<strong>و</strong> ا<strong>و</strong>ه <strong>و</strong>یشتکلن امریکایی ځ<strong>و</strong>ان <strong>و</strong><strong>و</strong><strong>،</strong>‏ ا<strong>و</strong> تازه په برما کي د برتان<strong>و</strong>ي هند په پ<strong>و</strong>ځکي جنګیدلی<strong>،</strong>‏ ا<strong>و</strong> له پ<strong>و</strong>ځي خدمت څخه یې استعفی کړې <strong>و</strong>ه<strong>،</strong>‏ دل<strong>و</strong>دیانې په ښار کي د سد<strong>و</strong>زي شاه شجاع ک<strong>و</strong>رته <strong>و</strong>رغی.‏ شاه شجاع تهیې <strong>و</strong><strong>و</strong>یل چي په کابل کي به د هغه طرفداران ا<strong>و</strong> د امیر د <strong>و</strong>ست محمدخان له حک<strong>و</strong>مت څخه ناراض ق<strong>و</strong>مي مشران <strong>و</strong>رته تنظیم کړي<strong>،</strong>‏ پاڅ<strong>و</strong>نته به يې تیار کړي؛ <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>سته به د شاه شجاع سره ی<strong>و</strong> ځای له ل<strong>و</strong>دیانېڅخه د افغانستان پر ل<strong>و</strong>ر حرکت <strong>و</strong>کړي؛ د پ<strong>و</strong>ځ<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> ق<strong>و</strong>مانده به پرخپلهغاړه <strong>و</strong>اخلي<strong>،</strong>‏ ا<strong>و</strong> کله چي کابل ته <strong>و</strong>رسیدل<strong>،</strong>‏ پاڅ<strong>و</strong>ن ته تیار س<strong>و</strong>ي ق<strong>و</strong>ميمشران به <strong>و</strong>رسره ی<strong>و</strong> ځای شي ا<strong>و</strong> د شاه شجاع له السه تللی تخت بهبیرته <strong>و</strong>رته <strong>و</strong>نیسي.‏ شاه شجاع ج<strong>و</strong>سیا هارالن ته <strong>و</strong><strong>و</strong>یل چي هغه په دېعقیده دی چي په افغانستان کي ډیر زیات طرفداران لري ا<strong>و</strong> یقین لريچي دا حرکت به بریالی شي.‏ ج<strong>و</strong>سیا هرالن شاه شجاع ته <strong>و</strong><strong>و</strong>یل چيهر کله زم<strong>و</strong>ږ حرکت نتیجه <strong>و</strong>رکړه ا<strong>و</strong> تا خپل تخت بیرته ترالسه کړ<strong>و</strong>زارت به ماته راک<strong>و</strong>ې.‏ شاه شجاع <strong>و</strong>رته <strong>و</strong><strong>و</strong>یل چي زما ی<strong>و</strong>ازي تشپه نامه پاچهي په کار ده ا<strong>و</strong> ن<strong>و</strong>ر هرڅه په تا اړه لري.‏ )۱( شاه شجاعپه خپل<strong>و</strong> خاطرات<strong>و</strong><strong>،</strong>‏ <strong>و</strong>اقعات شاه شجاع<strong>،</strong>‏ کي دې خبري ته اشاره نه دهکړې.‏ ج<strong>و</strong>سیا هارالن <strong>و</strong>ایی د شاه شجاع څخه یې د اجیر<strong>و</strong> عسکر<strong>و</strong> دغ<strong>و</strong>نډ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> تنظیم<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> لپاره پیسې <strong>و</strong>اخیستلې<strong>،</strong>‏ ا<strong>و</strong> له هند څخه یې د ملتانله الري د افغانستان پر ل<strong>و</strong>ر حرکت <strong>و</strong>کړ.‏ج<strong>و</strong>سیا هارالن په بها<strong>و</strong>لپ<strong>و</strong>ر کي د ن<strong>و</strong>اب بها<strong>و</strong>ل خان لیدل<strong>و</strong> ته<strong>،</strong>‏ چي دڅ<strong>و</strong> شپ<strong>و</strong> لپاره په ښکار <strong>و</strong>تلی <strong>و</strong><strong>و</strong><strong>،</strong>‏ منتظر ش<strong>و</strong>.‏ په دغ<strong>و</strong> شپ<strong>و</strong> کي هارالند برټانیې له پ<strong>و</strong>ځ څخه د تښتیدلي عسکر جیمز لی<strong>و</strong>یسJamesLewis سره مخامخ ش<strong>و</strong><strong>،</strong>‏ چي پر ځان باندي یې چارلس میسنCharles Masso ن<strong>و</strong>م ایښی <strong>و</strong><strong>و</strong><strong>،</strong>‏ ا<strong>و</strong> د عمر تر پایه پ<strong>و</strong>ري په همدغهنامه یادیدی.‏ دا <strong>و</strong>خت چارلس میسن ډیر سخت نار<strong>و</strong>غ <strong>و</strong><strong>و</strong>.‏ هارالن دهغه تدا<strong>و</strong>ي <strong>و</strong>کړه<strong>،</strong>‏ هغه ته یې اطمینان <strong>و</strong>رکړ چي د برټانیې پ<strong>و</strong>ځ ته بهد هغه په باره کي اطالع نه <strong>و</strong>رک<strong>و</strong>ي ا<strong>و</strong> له ځان سره یې د افغانستان پرل<strong>و</strong>ر ر<strong>و</strong>ان کړ.‏ )۲ ) میسن له هارالن سره تر څ<strong>و</strong> شپ<strong>و</strong> له خطره ډک<strong>و</strong>سفر<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> څخه <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>سته ی<strong>و</strong> ناڅاپه له هغه څخه <strong>و</strong>تښتیدی ا<strong>و</strong> د جن<strong>و</strong>بی لهالري افغانستان ته نن<strong>و</strong><strong>و</strong>ت.‏ میسن د عمر تر پایه پ<strong>و</strong>ري د هارالن سرهدښمني <strong>و</strong>پالل.‏ په زړه پ<strong>و</strong>ري خبره دا ده چي میسن په خپل کتاب کي<strong>،</strong>‏چي په بل<strong>و</strong>چستان<strong>،</strong>‏ افغانستان ا<strong>و</strong> پنجاب کي یې د خپل<strong>و</strong> د<strong>و</strong><strong>و</strong>لس کل<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>سفر<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> په باب لیکلی دی<strong>،</strong>‏ په بها<strong>و</strong>لپ<strong>و</strong>ر کي د خپلي سختي نار<strong>و</strong>غی پهباب معل<strong>و</strong>مات <strong>و</strong>رک<strong>و</strong>ي<strong>،</strong>‏ له بها<strong>و</strong>لپ<strong>و</strong>ر څخه د افغانستان پر ل<strong>و</strong>ر د حرکتپه باره کي یې خاطرات لیکلي دي<strong>،</strong>‏ مګر د هارالن د مرستي ا<strong>و</strong> له هغهسره د سفر ک<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> په باره کي څه نه <strong>و</strong>ایی.‏ ج<strong>و</strong>سیا هارالن د بها<strong>و</strong>لپ<strong>و</strong>رڅخه تر پیښ<strong>و</strong>ر پ<strong>و</strong>ري څ<strong>و</strong> ځله جنګ<strong>و</strong>نه هم <strong>و</strong>کړل<strong>،</strong>‏ د ی<strong>و</strong>ه فرنګي ډاکټرپه حیث یې د خلک<strong>و</strong> د نار<strong>و</strong>غی<strong>و</strong><strong>،</strong>‏ په تیره بیا د سترګ<strong>و</strong> د کترک نار<strong>و</strong>غی<strong>و</strong>تدا<strong>و</strong>ي <strong>و</strong>کړه ا<strong>و</strong> پیښ<strong>و</strong>ر ته د ی<strong>و</strong>ه صاحبزاده ر<strong>و</strong>حاني په جامه <strong>و</strong>ر نن<strong>و</strong><strong>و</strong>ت.‏دا چي په هغه زمانه کي به څ<strong>و</strong>مره فرنګیان د پیران<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> صاحبزادهګان<strong>و</strong> په جام<strong>و</strong> کي د پښتن<strong>و</strong> په سیم<strong>و</strong> کي ګرځیدلي <strong>و</strong>ي درک یې ی<strong>و</strong>هخدای ته معل<strong>و</strong>م دی.‏ د ج<strong>و</strong>سیا هارالن ن<strong>و</strong>کر امیراهلل پیښ<strong>و</strong>ر ته نیژدې دم<strong>و</strong>سیزی<strong>و</strong> په سیمه کي د میا قمرالدین په ن<strong>و</strong>م ی<strong>و</strong>ه ر<strong>و</strong>حاني د ک<strong>و</strong>ر پتهمعل<strong>و</strong>مه کړه.‏ میاقمرالدین ته یې<strong>،</strong>‏ چي د شاه شجاع له ټینګ<strong>و</strong> طرفداران<strong>و</strong>څخه <strong>و</strong><strong>و</strong><strong>و</strong> خپل خان معرفي کړ.‏ په پیښ<strong>و</strong>ر کي یې هم څ<strong>و</strong> شپې <strong>و</strong>رځيد ی<strong>و</strong>ه ر<strong>و</strong>حاني<strong>،</strong>‏ ی<strong>و</strong>ه ډاکټر ا<strong>و</strong> ی<strong>و</strong>ه مرم<strong>و</strong>ز میلمه په حیث تیري کړې؛ لهیارمحمد خان ا<strong>و</strong> سلطان محمد خان سره یې له نیژدې <strong>و</strong>کتل ا<strong>و</strong> څ<strong>و</strong><strong>و</strong>رځي <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>سته په پټه د کابل پر ل<strong>و</strong>ر ر<strong>و</strong>ان ش<strong>و</strong>.‏هارالن د پیښ<strong>و</strong>ر څخه د ل<strong>و</strong>ګر له الري کابل ته <strong>و</strong>رسیدی.‏ د بابر له بڼڅخه یې ی<strong>و</strong> پیغام ن<strong>و</strong>اب عبدالجبار خان ته<strong>،</strong>‏ چي د میاقمرالدین نیژدېانډی<strong>و</strong>ال ا<strong>و</strong> اعتمادي <strong>و</strong><strong>و</strong><strong>،</strong>‏ ا<strong>و</strong> بل یې پخپله امیر د<strong>و</strong>ست محمد خان ته<strong>و</strong>استا<strong>و</strong>ه.‏ د<strong>و</strong>اړ<strong>و</strong> د هارالن هرکلی <strong>و</strong>کړ ا<strong>و</strong> هارالن د باالحصار پر ل<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>خ<strong>و</strong>ځیدی.‏ هارالن په باالحصار کي له شپږ<strong>و</strong> <strong>و</strong>رځ<strong>و</strong> تیر<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> څخه<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>سته د امیر د<strong>و</strong>ست محمد خان سره مخ په مخ <strong>و</strong>کتل.‏افغانستان دا <strong>و</strong>خت ټ<strong>و</strong>ل<strong>،</strong>‏ د بارکزی<strong>و</strong> <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ڼ<strong>و</strong> ترمنځ<strong>،</strong>‏ <strong>و</strong>یشل ش<strong>و</strong>ی ا<strong>و</strong>هرات خ<strong>و</strong> ال د سد<strong>و</strong>زي شاه محم<strong>و</strong>د ا<strong>و</strong> د هغه د ز<strong>و</strong>ی کامران په السکي <strong>و</strong><strong>و</strong>.‏ د ۱۸۲۶ کال د تړ<strong>و</strong>ن په اساس<strong>،</strong>‏ چي د بارکزی<strong>و</strong> سرداران<strong>و</strong>ترمنځ<strong>،</strong>‏ په کابل کي السلیک ش<strong>و</strong><strong>،</strong>‏ ک<strong>و</strong>هاټ ا<strong>و</strong> هنګ<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> د هغه شا<strong>و</strong>خ<strong>و</strong>اسیمي د ن<strong>و</strong>اب عبدالصمد خان په حق رسیدلي<strong>،</strong>‏ پیښ<strong>و</strong>ر<strong>،</strong>‏ هشتنغر ا<strong>و</strong>خالصه جات ا<strong>و</strong> د هغه سره شا<strong>و</strong>خ<strong>و</strong>ا تړلي سیمي د سرداریارمحمدخان<strong>،</strong>‏سردار سلطان محمد خان ا<strong>و</strong> سردار سعیدمحمد خان د قدرت عالقه<strong>و</strong>ه<strong>،</strong>‏ د کابل درالسلطنه<strong>،</strong>‏ ک<strong>و</strong>هدامن ا<strong>و</strong> خالصه جات ا<strong>و</strong> په هغ<strong>و</strong> پ<strong>و</strong>ري

49تړلي عالقې د سردار د<strong>و</strong>ست محمد خان ا<strong>و</strong> سردار امیر محمد خان دحک<strong>و</strong>مت سیمه <strong>و</strong>ه<strong>،</strong>‏ ا<strong>و</strong> د کابل د دارلسلطنه د غلجی<strong>و</strong> مالیات<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> معامالت<strong>و</strong>په ن<strong>و</strong>اب عبدالجبار خان اړه درل<strong>و</strong>ده<strong>،</strong>‏ جالل آباد ا<strong>و</strong> د لغمان تاجکه دن<strong>و</strong>اب محمد زمانخان ا<strong>و</strong> د هغه د <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ڼ<strong>و</strong> <strong>و</strong>ه<strong>،</strong>‏ ل<strong>و</strong>ګر<strong>،</strong>‏ چرخ ا<strong>و</strong> د میدانتاجیکیه ا<strong>و</strong> د ل<strong>و</strong>ګر خالصه په سردار حبیب اهلل خان<strong>،</strong>‏ سردار محمداکرم خان ا<strong>و</strong> د هغ<strong>و</strong>ی په <strong>و</strong>رڼ<strong>و</strong> اړه درل<strong>و</strong>ده<strong>،</strong>‏ کندهار ا<strong>و</strong> شا<strong>و</strong>خ<strong>و</strong>ا عالقېد کندهاري <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ڼ<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> سند ی<strong>و</strong>ازي په رحمدل خان اړه درل<strong>و</strong>ده.‏دا په داسي حال کي چي بادغیس ا<strong>و</strong> غ<strong>و</strong>ریان ال د سد<strong>و</strong>زي پاچاشاه کامران سره دي<strong>،</strong>‏ هزاره جات<strong>،</strong>‏ کند<strong>و</strong>ز<strong>،</strong>‏ بدخشان ا<strong>و</strong> شمالي سیميجال جال فتح کیدل<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> د مرکزي حک<strong>و</strong>مت تر کنټر<strong>و</strong>ل الندي کیدل<strong>و</strong>ته اړتیا لري.‏ پخپله د امیرد<strong>و</strong>ست محمد خان د <strong>و</strong>اړه قلمر<strong>و</strong> په دننهکي د سرداران<strong>و</strong> ترمنځ ا<strong>و</strong> پخپله د امیر د<strong>و</strong>ست محمد خان پر ضددسیسې ر<strong>و</strong>اني دي.‏ هارالن به پخپله هم د افغانستان د <strong>و</strong>ضع په بارهکي معل<strong>و</strong>مات درل<strong>و</strong>دل چي د شاه شجاع سره یې د کابل د حک<strong>و</strong>مت دنسک<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> دسیسې ک<strong>و</strong>لې ا<strong>و</strong> <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>سته به په پیښ<strong>و</strong>ر کي میاقمرالدین همد کابل<strong>،</strong>‏ ا<strong>و</strong> په عم<strong>و</strong>مي ت<strong>و</strong>ګه د ټ<strong>و</strong>ل افغانستان<strong>،</strong>‏ په باب بشپړ معل<strong>و</strong>مات<strong>و</strong>رکړي <strong>و</strong>ي.‏ خ<strong>و</strong><strong>،</strong>‏ په باالحصار کي<strong>،</strong>‏ د امیر سره د هارالن د ل<strong>و</strong>مړيمالقات څخه هغه ته څرګنده ش<strong>و</strong>ه چي د<strong>و</strong>ست محمد خان لکه څرنګهچي ده یې فکر کا<strong>و</strong>ه هغسي عادي سړی هم نه دی.‏ کله چي هارالند امیر څخه رخصت اخیستی ن<strong>و</strong> امیر په خپله خاصه نرمي ا<strong>و</strong> نزاکت<strong>و</strong>رته <strong>و</strong><strong>و</strong>یل چي د ده هی<strong>و</strong>اد به غریب <strong>و</strong>ي خ<strong>و</strong> د هغه په خدمت کيدی<strong>،</strong>‏ هر چیرته چي یې زړه غ<strong>و</strong>اړي هلته تلالی سي ا<strong>و</strong> داسي فکر دي<strong>و</strong>کړي لکه په خپل ک<strong>و</strong>ر کي چي ګرزي.‏ هارالن له داسي سړي څخهچي ده د ی<strong>و</strong>ه جګړه مار په سترګه <strong>و</strong>رته کتل<strong>،</strong>‏ ا<strong>و</strong> غ<strong>و</strong>ښتل یې چي را<strong>و</strong>یې پرز<strong>و</strong>ي<strong>،</strong>‏ د د<strong>و</strong>مره ادب ا<strong>و</strong> نزاکت تمه نه درل<strong>و</strong>ده.‏ پر هارالن بانديدې مجلس ډیره ژ<strong>و</strong>ره اغیزه کړې <strong>و</strong>ه.)‏‎۳‎‏(‏هارالن<strong>،</strong>‏ د امیر د<strong>و</strong>ست محمدخان سره تر کتل<strong>و</strong> <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>سته<strong>،</strong>‏ په کابل ا<strong>و</strong>د هغه ښار په شا<strong>و</strong>خ<strong>و</strong>ا کي په ګرځیدل<strong>و</strong> بنا <strong>و</strong>کړه ا<strong>و</strong> ډیر ژر یې دن<strong>و</strong>اب عبدالجبار خان سره<strong>،</strong>‏ چي په کابل کي د امیر قدرت ته خطرګڼل کیدی<strong>،</strong>‏ تګ راتګ پیل کړ.‏ ی<strong>و</strong>ازي ن<strong>و</strong>اب د ماښامنی<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> غرمنی<strong>و</strong>لپاره هارالن ته بلني نه <strong>و</strong>رک<strong>و</strong>لې<strong>،</strong>‏ بلکه د هغه د دربار ی<strong>و</strong>ه بل سړي<strong>،</strong>‏حاجي خان کاکړ<strong>،</strong>‏ چي ی<strong>و</strong> له ډیر<strong>و</strong> مشه<strong>و</strong>ر<strong>و</strong> دسیسه کاران<strong>و</strong> څخه <strong>و</strong><strong>و</strong><strong>،</strong>‏هم هارالن ته میلمستیا<strong>و</strong>ي ک<strong>و</strong>لې.‏ هارالن په خپل خاطرات<strong>و</strong> کي <strong>و</strong>اییچي حاجي خان د د<strong>و</strong>ست محمد خان څخه د<strong>و</strong>مره ناخ<strong>و</strong>ښي ښکارهک<strong>و</strong>له چي هغه ته یې د ماښامنۍ میلمستیا په ترڅ کي <strong>و</strong><strong>و</strong>یل چي څ<strong>و</strong><strong>و</strong>رځي <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>سته یې<strong>،</strong>‏ په باالحصار کي<strong>،</strong>‏ د ل<strong>و</strong>ر <strong>و</strong>اده دی.‏ امیر ته یې همبلنه <strong>و</strong>رکړې ده.‏ دی غ<strong>و</strong>اړي چي په هغه شپه د امیر سر غ<strong>و</strong>څ کړي.‏د باالحصار درا<strong>و</strong>زه بنده کړي ا<strong>و</strong> شاه شجاع بیرته کابل ا<strong>و</strong> د پاچاهیتخت ته را <strong>و</strong>ب<strong>و</strong>لي.‏ ته یې را سره قب<strong>و</strong>له کړه ا<strong>و</strong> ن<strong>و</strong>ر کار ماته پریږده)‏‎۴‎‏(‏هارالن <strong>و</strong>ایی ما په ډیره ه<strong>و</strong>ښیاري د حاجي خان څخه ځان خالص کړا<strong>و</strong> <strong>و</strong>رته <strong>و</strong>مي <strong>و</strong>یل چي د امیر <strong>و</strong>ژل چنداني ګټه نه لري<strong>،</strong>‏ بلکه بهتره دادهچي د اباسین پر غاړه د سمس<strong>و</strong>ر<strong>و</strong> مځک<strong>و</strong> د ترالسه ک<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> لپاره د<strong>و</strong>اړهالس<strong>و</strong>نه سره ی<strong>و</strong> کړی.‏ ی<strong>و</strong>ازي حاجي خان نه <strong>و</strong><strong>و</strong> چي د امیر په دربار کيدننه یې د هغه پر ضد دسیسې ک<strong>و</strong>لې<strong>،</strong>‏ بلکه د امیر خپل <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ڼه<strong>،</strong>‏ سردارانا<strong>و</strong> ډیر زیات ن<strong>و</strong>ر ق<strong>و</strong>مي مشران د هغه پر ضد په دسیس<strong>و</strong> لګیا <strong>و</strong>ه.‏ د امیرخپل <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ر ن<strong>و</strong>اب عبدالجبار خان ی<strong>و</strong>ه <strong>و</strong>رځ هارالن ته <strong>و</strong><strong>و</strong>یل چي شاهشجاع د ده د ک<strong>و</strong>رنۍ دښمن دی.‏ هیڅ <strong>و</strong>خت به هغه ته اجازه <strong>و</strong>رنهکړي چي هغه د ده له ک<strong>و</strong>رنۍ څخه قدرت <strong>و</strong>نیسی<strong>،</strong>‏ خ<strong>و</strong> که د برټانیېد طال په ز<strong>و</strong>ر افغانستان ته نن<strong>و</strong>زي ن<strong>و</strong> دی به یې هم مالتړ <strong>و</strong>کړي.‏ )۵(هارالن <strong>و</strong>ایی د هغه ن<strong>و</strong>کر امیراهلل په کابل کي د شاه شجاع لیک ا<strong>و</strong>هدایت<strong>و</strong>نه ا<strong>و</strong> نغدي پیسې <strong>و</strong>ر <strong>و</strong>رس<strong>و</strong>لې.‏ خ<strong>و</strong> څرنګه چي دغه ډ<strong>و</strong>ل لیک<strong>و</strong>نها<strong>و</strong> پیسې یې د ځان دپاره خطرباله<strong>،</strong>‏ ا<strong>و</strong> څرنګه چي فارسي یې ښه زدهکړې <strong>و</strong>ه ا<strong>و</strong> ن<strong>و</strong>ر یې د امیراهلل خدمت ته اړتیا نه درل<strong>و</strong>ده ن<strong>و</strong> هغه ته یېی<strong>و</strong> څه پیسې <strong>و</strong>رکړې ا<strong>و</strong> رخصت یې کړ.‏ هارالن <strong>و</strong>ایی چي امیرد<strong>و</strong>ستمحمد خان پیشنهاد <strong>و</strong>رته <strong>و</strong>کړ چي د هغه د پ<strong>و</strong>ځي سالکار په ت<strong>و</strong>ګهکار <strong>و</strong>رسره <strong>و</strong>کړي.‏ ده <strong>و</strong>رسره <strong>و</strong>نه منله ا<strong>و</strong> څ<strong>و</strong> <strong>و</strong>رځي <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>سته د ن<strong>و</strong>ابعبدالجبار خان سره جالل اباد ته ر<strong>و</strong>ان س<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> تقریبا شپږ میاشتي هلته<strong>و</strong>رسره پاته س<strong>و</strong>.‏هارالن ته معل<strong>و</strong>مه ش<strong>و</strong>ه چي د<strong>و</strong>ست محمد خان په کابل کي خپليریښې ډیري ټینګي کړي دي ا<strong>و</strong> څ<strong>و</strong>ک یې د برټانیې له مرستي پرتهنه شي را پرز<strong>و</strong>الی.‏ ن<strong>و</strong> ځکه یې د شاه شجاع د پاچا ک<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> له پالن<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>څخه الس <strong>و</strong>اخیست ا<strong>و</strong> د رنجیټ سینګه د خدمت ک<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> لپاره یې مخد اله<strong>و</strong>ر پر خ<strong>و</strong>ا <strong>و</strong>نی<strong>و</strong>ی.‏ هارالن <strong>و</strong>ایی د رنجیټ سینګه په پ<strong>و</strong>ځ ا<strong>و</strong> دربارکي ډیر<strong>و</strong> زیات<strong>و</strong> ار<strong>و</strong>پاییان<strong>و</strong> خدمت کا<strong>و</strong>ه.‏ رنجیټ سینګه <strong>و</strong>رته <strong>و</strong><strong>و</strong>یل چيته مي د ګجرات حاکم مقرر کړې.‏ میاشتنی تنخ<strong>و</strong>ا به دي درې زرهر<strong>و</strong>پۍ <strong>و</strong>ي.‏ که دي ښه کار <strong>و</strong>کړ ترفیع درک<strong>و</strong>م ا<strong>و</strong> که دي ښه کار <strong>و</strong>نهکړ پزه دي درڅخه پرې ک<strong>و</strong>م.‏ هارالن <strong>و</strong>ایی رنجیټ سینګه چي څه<strong>و</strong>یل هغه یې عملي ک<strong>و</strong>ل.‏ د هغه نی<strong>و</strong>ل<strong>،</strong>‏ حکم ا<strong>و</strong> سزا ټ<strong>و</strong>ل پنځه دقیقې<strong>و</strong>خت نی<strong>و</strong>ی.‏ ده سزا اعالن<strong>و</strong>ل ا<strong>و</strong> جالد تیار <strong>و</strong>الړ <strong>و</strong><strong>و</strong>.‏ )۶(شاه شجاع ی<strong>و</strong>ازي د ج<strong>و</strong>سیا هرالن پر فعالیت تکیه نه <strong>و</strong>ه کړې بلکهد کابل د تخت د نی<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> لپاره یې هري <strong>و</strong>سیلې ته الس اچا<strong>و</strong>ه.‏ هغه د۱۸۳۲ کال د سپټمبر په میاشت کي د برټان<strong>و</strong>ي هند ګ<strong>و</strong>رنر جنرال الرډبینټینک Lordته William Bentinck <strong>و</strong>لیکل چي عباس میرزاپر هرات باندي یرغل کړی دی.‏ که زه د برټانیې مرسته ترالسه کړمن<strong>و</strong> هغه به پرشا کړم ا<strong>و</strong> له خراسان څخه به د ا<strong>و</strong>زبک<strong>و</strong> تر عالقې ا<strong>و</strong> دسمندر ترڅنډ<strong>و</strong> پ<strong>و</strong>ري ټ<strong>و</strong>لي سیمي زما السته راشي ا<strong>و</strong> زه به د برټانیېد حک<strong>و</strong>مت د<strong>و</strong>ست ا<strong>و</strong> ملګری یم.‏ بله خبره دا ده چي کله زه ل<strong>و</strong>مړیل<strong>و</strong>دیانې ته راغلم ن<strong>و</strong> ما ی<strong>و</strong> ز<strong>و</strong>ی ا<strong>و</strong> د<strong>و</strong>ې ل<strong>و</strong>ڼي درل<strong>و</strong>دلې ا<strong>و</strong> د برټانیېحک<strong>و</strong>مت ماته په میاشت کي څل<strong>و</strong>ر زره ر<strong>و</strong>پۍ تنخ<strong>و</strong>ا ټاکلې <strong>و</strong>ه.‏ خ<strong>و</strong>زما ک<strong>و</strong>رنۍ ا<strong>و</strong>س ډیره پراخه ش<strong>و</strong>ې ده ا<strong>و</strong> زه ا<strong>و</strong>س پنځه لس زامن ا<strong>و</strong>

51کله چي د ت<strong>و</strong>پچي ق<strong>و</strong>ماندان کیمپبل ټپي ش<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> د د<strong>و</strong>ست محمد خانق<strong>و</strong>ا<strong>و</strong><strong>و</strong> ته په الس <strong>و</strong>رغی<strong>،</strong>‏ شاه شجاع د جنګ میدان پریښ<strong>و</strong>د ا<strong>و</strong> د فراهخ<strong>و</strong>اته یې تیښته <strong>و</strong>کړه.‏ د شاه شجاع ډیري زیاتي <strong>و</strong>سلې<strong>،</strong>‏ ت<strong>و</strong>پخانه ا<strong>و</strong>مهمات د امیر د<strong>و</strong>ست محمد خان د ق<strong>و</strong>ا<strong>و</strong><strong>و</strong> السته <strong>و</strong>رغلل.‏ د شاه شجاعلیک<strong>و</strong>نه د کندهار د سرداران<strong>و</strong> السته <strong>و</strong>رغلل ا<strong>و</strong> په اسناد<strong>و</strong> کي د رنجیټسینګه ا<strong>و</strong> شاه شجاع ترمنځ تړ<strong>و</strong>ن هم شامل <strong>و</strong><strong>و</strong>.‏ په السته راغل<strong>و</strong> اسناد<strong>و</strong>کي داسي لیک<strong>و</strong>نه هم ترالسه ش<strong>و</strong>ل چي کال<strong>و</strong>ډ مارټین <strong>و</strong>یډClaudeMartin Wade بهادرصاحب السلیک کړي <strong>و</strong>ه ا<strong>و</strong> د بیل<strong>و</strong> بیل<strong>و</strong>مشران<strong>و</strong> په عن<strong>و</strong>ان یې لیږلي <strong>و</strong>ه.‏ له هغ<strong>و</strong>ی څخه یې غ<strong>و</strong>ښتي <strong>و</strong>ه چي دشاه شجاع سره مرسته <strong>و</strong>کړي ا<strong>و</strong> له هغه سره هر ډ<strong>و</strong>ل مرسته د انګریزان<strong>و</strong>له حک<strong>و</strong>مت سره مرسته ده.‏ )۱۳( د شاه شجاع <strong>و</strong>راره شاه کامران<strong>،</strong>‏ چيدا <strong>و</strong>خت د هر ات حکمران <strong>و</strong><strong>و</strong><strong>،</strong>‏ له هغه سره د هر ډ<strong>و</strong>ل مرستي ژمنه<strong>و</strong>کړه ا<strong>و</strong> خپل ز<strong>و</strong>ی شهزاده جهانګیر یې مخي ته <strong>و</strong>ر <strong>و</strong>استا<strong>و</strong>ه<strong>،</strong>‏ خ<strong>و</strong> شاهشجاع د<strong>و</strong>مره <strong>و</strong>یریدلی <strong>و</strong><strong>و</strong> چي په هیچا یې با<strong>و</strong>ر نه ش<strong>و</strong> ک<strong>و</strong>الی.‏ مخ یېد بل<strong>و</strong>چستان پر ل<strong>و</strong>ر <strong>و</strong>نی<strong>و</strong>ی.‏ د قالت سره نیژدې د محراب خان بل<strong>و</strong>څمیلمه ش<strong>و</strong>.‏ سردار رحمدل خان هغه تر قالته پ<strong>و</strong>ري تعقیب کړ خ<strong>و</strong>محراب خان <strong>و</strong>رته <strong>و</strong><strong>و</strong>یل چي شاه شجاع پناه <strong>و</strong>ر <strong>و</strong>ړې ده ا<strong>و</strong> په هیڅت<strong>و</strong>ګه به یې دښمنان<strong>و</strong> ته <strong>و</strong>نه سپاري.‏ شاه شجاع له قالت څخه بیرتهل<strong>و</strong>دیانې ته <strong>و</strong>الړ ا<strong>و</strong> ی<strong>و</strong> ځل بیا د انګریزان<strong>و</strong> خیرات ته کښیناست.‏په هغه اندازه چي شاه شجاع ته پیښ<strong>و</strong>ر بې اهمیته <strong>و</strong><strong>و</strong> ا<strong>و</strong> د کابل د تختد نی<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> په بدل کي یې هر چا ته په نذرانه کي <strong>و</strong>ر کا<strong>و</strong>ه به هغه اندازهیې امیر د<strong>و</strong>ست محمد خان ته حیاتي اهمیت درل<strong>و</strong>د ا<strong>و</strong> چي تر څ<strong>و</strong> یې<strong>و</strong>س کار کا<strong>و</strong>ه د افغانستان سره یې د پیښ<strong>و</strong>ر ا<strong>و</strong> ن<strong>و</strong>ر<strong>و</strong> پښتني سیم<strong>و</strong> دبیرته نښل<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> د مشر<strong>و</strong>ع داعیې څخه الس نه اخیست.‏ امیرد<strong>و</strong>ست محمدخان د شاه شجاع څخه د کندهار د جنګ د ګټل<strong>و</strong> څخه <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ستهرنجیټ سینګ ته <strong>و</strong>لیکل چي سره له هغه چي سردار سلطان محمدخان په ر<strong>و</strong>ان کال کي لس آس<strong>و</strong>نه د نذرانې په ت<strong>و</strong>ګه رنجیټ سینګهته لیږلي دي مګر د هغه لمسي ن<strong>و</strong> نیهال سینګه پیښ<strong>و</strong>ر اشغال کړی دیچي مناسب کار نه دی.‏ دی هیله لري چي تاسي جاللتمآب به ترالسهش<strong>و</strong>ي م<strong>و</strong>افقتنامې رعایت کړی ا<strong>و</strong> سلطان محمد خان ته به د هغه خپلهخا<strong>و</strong>ره بیرته پریږدی.‏ )۱۴(د ۱۸۳۴ کال د ج<strong>و</strong>ن پر دریمه<strong>،</strong>‏ د ن<strong>و</strong>اب عبدالجبار خان ز<strong>و</strong>ی سردارعبدالغیاث خان د رنجیټ سینګه دربار ته <strong>و</strong>رغی د خپل اکا سردارسلطان محمد خان له خ<strong>و</strong>ا یې څل<strong>و</strong>ر ایراني آس<strong>و</strong>نه ا<strong>و</strong> د<strong>و</strong>ې ت<strong>و</strong>ري<strong>و</strong>رکړې.‏ رنجیټ سینګه د کابل ا<strong>و</strong> کندهار په باب له پ<strong>و</strong>ښتن<strong>و</strong> ګر<strong>و</strong>یږن<strong>و</strong>څخه <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>سته له سردارعبدالغیاث خان څخه <strong>و</strong>غ<strong>و</strong>ښتل چي خپل کاکاسلطان محمد خان ته <strong>و</strong>لیکي چي که له پنځ<strong>و</strong> زر<strong>و</strong> سپر<strong>و</strong> عسکر<strong>و</strong> سرهد رنجیټ سینګه خدمت ته حاضر سي ن<strong>و</strong>د جالل آباد په قلمر<strong>و</strong> کي بهی<strong>و</strong> جاګیر <strong>و</strong>رکړي.‏ البته سردار عبدالغیاث خان <strong>و</strong>رته <strong>و</strong><strong>و</strong>یل چي سلطانمحمد خان به دا پیشنهاد په هیڅ ت<strong>و</strong>ګه <strong>و</strong>نه مني.‏ )۱۵(

52سردار سلطان محمد خان<strong>،</strong>‏ چي په <strong>و</strong>طن پل<strong>و</strong>رل<strong>و</strong> کي تر شاه شجاع کمنه <strong>و</strong><strong>و</strong><strong>،</strong>‏ ا<strong>و</strong> د ډیر لږ قدرت تر السه ک<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> په بدل کي خپل هر دښمن تهد هر ډ<strong>و</strong>ل نار<strong>و</strong>ا امتیاز <strong>و</strong>رک<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> ته حاضر <strong>و</strong><strong>و</strong><strong>،</strong>‏ په دغه <strong>و</strong>خت کي هم دخپل <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ر امیرد<strong>و</strong>ست محمد خان تر څنګ <strong>و</strong>نه دریدی ا<strong>و</strong> لږه م<strong>و</strong>ده<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>سته د رنجیټ سینګه په دربارکي حاضر ش<strong>و</strong>.‏امیرد<strong>و</strong>ست محمد خان ته له رنجیټ سینګه سره له جنګه پرته بله هیڅالره باته نه س<strong>و</strong>ه.‏ د دې جنګ لپاره هغه د جهاد اعالن<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> ته مجب<strong>و</strong>ر<strong>و</strong><strong>و</strong>.‏ د جهاد د اعالن<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> لپاره ی<strong>و</strong>ازي د سرداری لقب کافي نه <strong>و</strong><strong>و</strong> ا<strong>و</strong> ددې مقدسي جګړې د پیل لپاره د امیرالم<strong>و</strong>ءمنین صالحیت الزم <strong>و</strong><strong>و</strong>.‏هغه د دې مقصد لپاره ځان امیرالم<strong>و</strong>منین اعالن کړ.‏ د جهاد لپاره یېد کابل ا<strong>و</strong> شاخ<strong>و</strong>ا سیم<strong>و</strong> له صرافان<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> شته من<strong>و</strong> کسان<strong>و</strong> څخه په ز<strong>و</strong>ر ا<strong>و</strong>رضا پیسې ټ<strong>و</strong>لي کړې ا<strong>و</strong> د ی<strong>و</strong>ه مجهز لښکر سره یې د پیښ<strong>و</strong>ر پر ل<strong>و</strong>رحرکت <strong>و</strong>کړ.‏ سیکهان<strong>و</strong> د خیبر د سیمي ملکان<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> خانان<strong>و</strong> ته ډیري زیاتيپیسې <strong>و</strong>رکړې ا<strong>و</strong> ډیر<strong>و</strong> زیات<strong>و</strong> کسان<strong>و</strong> ته یې تنخ<strong>و</strong>اګاني <strong>و</strong>ټاکلې.‏ خ<strong>و</strong> هغهملکان د امیر د غزا د تبلیغ په <strong>و</strong>جه بیرته له امیرد<strong>و</strong>ست محمد خان سرهملګري ش<strong>و</strong>ل.‏ امیر د خیبر له درې څخه تر تیریدل<strong>و</strong> <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>سته د شیخانپه سیمه کي خیمې <strong>و</strong><strong>و</strong>هلې.‏ رنجیټ سینګه تر دغه <strong>و</strong>خته پ<strong>و</strong>ري فکرنه کا<strong>و</strong>ه چي امیر به عمالً‏ د هغه جنګ ته را<strong>و</strong><strong>و</strong>زي<strong>،</strong>‏ ځکه یې ن<strong>و</strong> ځانپه ډیر تل<strong>و</strong>ار د پیښ<strong>و</strong>ر میدان<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> ته <strong>و</strong>رسا<strong>و</strong>ه؛ ا<strong>و</strong> د ده د رسیدل<strong>و</strong> سره یېپه عسکر<strong>و</strong> کي ن<strong>و</strong>ې ساه <strong>و</strong>چلیده.‏ رنجیټ سینګه نه غ<strong>و</strong>ښتل چي د امیرا<strong>و</strong> د هغه له مسلمان<strong>و</strong> غازیان<strong>و</strong> سره سمدستي مقابله <strong>و</strong>کړي<strong>،</strong>‏ بلکه غ<strong>و</strong>ښتلیې چي د امیر په کمپ کي بې اتفاقي ج<strong>و</strong>ړه ا<strong>و</strong> بیا ن<strong>و</strong> هغه ته بشپړهماته <strong>و</strong>رکړي.‏ امیر د<strong>و</strong>ست محمد خان له خپله ل<strong>و</strong>ري خپل <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ر ن<strong>و</strong>ابعبدالجبار خان <strong>و</strong>ټاکی<strong>،</strong>‏ خ<strong>و</strong> څرنګه چي پر خپل <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ر یې هم بشپړ با<strong>و</strong>رنه درل<strong>و</strong>د ن<strong>و</strong> د هغه د کنټر<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> لپاره یې د آغا حسین په ن<strong>و</strong>م ی<strong>و</strong> بل تنهم <strong>و</strong>رسره ر<strong>و</strong>ان کړ.‏ خ<strong>و</strong> له بده مرغه چي آغاحسین هم صادق نه <strong>و</strong><strong>و</strong>؛له سیکهان<strong>و</strong> څخه یې ډیري زیاتي پیسې په رش<strong>و</strong>ت کي <strong>و</strong>اخیستلې ا<strong>و</strong> لههغ<strong>و</strong>ی سره یې ژمنه <strong>و</strong>کړه چي امیر د<strong>و</strong>ست محمد خان به بیله جنګهبیرته ستنیدل<strong>و</strong> ته تش<strong>و</strong>یق کړي.‏ رنجیټ سینګه له دې فرصت څخه ګټه<strong>و</strong>اخیستله ا<strong>و</strong> خپلي ق<strong>و</strong>ا<strong>و</strong>ي ا<strong>و</strong> ت<strong>و</strong>پخانه یې د امیر د پ<strong>و</strong>ځ<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> پر شاخ<strong>و</strong>ارا <strong>و</strong>ګرځ<strong>و</strong>ل.‏ په همدغه <strong>و</strong>خت کي یې خپل طبیب ا<strong>و</strong> سالکار فقیرعزیزالدین ا<strong>و</strong> ج<strong>و</strong>سیا هارالن<strong>،</strong>‏ چي تر دې <strong>و</strong>خته یې د رنجیټ سینګه پهدربارکي ډیر اعتبار ترالسه کړی <strong>و</strong><strong>و</strong><strong>،</strong>‏ د امیر کمپ ته <strong>و</strong>لیږل ا<strong>و</strong> هغ<strong>و</strong>یته یې هدایت <strong>و</strong>رکړ چي امیر بیرته پرشا تلل<strong>و</strong> ته <strong>و</strong>هڅ<strong>و</strong>ي.‏ رنجیټسینګه سردارسلطان محمد خان ته هم <strong>و</strong>ظیفه <strong>و</strong>رکړه چي د هیات سرهپه مذاکرات<strong>و</strong> کي برخه <strong>و</strong>اخلي.‏ خبري ال ر<strong>و</strong>اني <strong>و</strong>ې چي امیر ته اطالع<strong>و</strong>رسیده چي ق<strong>و</strong>ا<strong>و</strong>ي یې شا<strong>و</strong>خ<strong>و</strong>ا د سیکهان<strong>و</strong> پ<strong>و</strong>ځ<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> محاصره کړيدي.‏ امیر ته ی<strong>و</strong>ازي د پر شا کیدل<strong>و</strong> الره پاته <strong>و</strong>ه؛ ځکه چي د سیکهان<strong>و</strong>سره د جنګ د پیل ک<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> په ص<strong>و</strong>رت کي له بشپړي تباهی سره مخامخکیدی.‏ له خپل <strong>و</strong>زیر میرزا سمیع خان سره یې سال <strong>و</strong>کړه ا<strong>و</strong> هغه <strong>و</strong>رته<strong>و</strong><strong>و</strong>یل چي فقیر عزیزالدین ا<strong>و</strong> ج<strong>و</strong>سیا هارالن د یرغمل په ت<strong>و</strong>ګه <strong>و</strong>نیسيا<strong>و</strong> رنجیټ سینګه د پیښ<strong>و</strong>ر پریښ<strong>و</strong>دل<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> د زیات<strong>و</strong> پیس<strong>و</strong> <strong>و</strong>رک<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> ته مجب<strong>و</strong>رکړي.‏ څرنګه چي د سفیران<strong>و</strong> بندي ک<strong>و</strong>ل د ټ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> بین المللی اص<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> پهخالف کار<strong>و</strong><strong>و</strong> ن<strong>و</strong> امیر فیصله <strong>و</strong>کړه چي په ی<strong>و</strong>ه غشي د<strong>و</strong>ه نښانه <strong>و</strong><strong>و</strong>لي.‏هم ځان له مس<strong>و</strong>لیته خالص کړي ا<strong>و</strong> هم د سیکهان<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> سلطان محمدخان ترمنځ دښمني ا<strong>و</strong> بې اعتمادي منځته را<strong>و</strong>ړي.‏ امیر د<strong>و</strong>ست محمدخان<strong>،</strong>‏ خپل <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ر سردار سلطان محمد خان خپل کمپ ته <strong>و</strong>باله.‏ هغهته یې ډیر سخت س<strong>و</strong>ګند<strong>و</strong>نه <strong>و</strong>رکړل چي راز به نه <strong>و</strong>ای<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> د رنجیټسینګه استازي به ستا له کمپ سره ی<strong>و</strong>ځای<strong>،</strong>‏ د یرغمل په ت<strong>و</strong>ګه<strong>،</strong>‏ کابلته ب<strong>و</strong>ز<strong>و</strong>.‏ سلطان محمد خان سمدستي د امیرپه چل پ<strong>و</strong>ه ش<strong>و</strong> خ<strong>و</strong> هغهیې په ځان پ<strong>و</strong>ه نه کړ؛ س<strong>و</strong> ګند یې <strong>و</strong>رسره یاد کړ چي ستا له غ<strong>و</strong>ښتنيا<strong>و</strong> نقشې سره سم به عمل ک<strong>و</strong><strong>و</strong>.‏ امیرد<strong>و</strong>ست محمد خان <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>سته فقیرعزیزالدین ا<strong>و</strong> ج<strong>و</strong>سیا هاالرن خپل کمپ ته <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>بلل<strong>،</strong>‏ دا<strong>و</strong>ړه یې ښهتهدید کړل ا<strong>و</strong> هغ<strong>و</strong>ی ته یې <strong>و</strong><strong>و</strong>یل چي تاسي د<strong>و</strong>اړه به تر هغه <strong>و</strong>ختهپ<strong>و</strong>ري د افغانان<strong>و</strong> په کمپ کي د یرغمل په ت<strong>و</strong>ګه ساتلي یاست<strong>،</strong>‏ چيتر څ<strong>و</strong> پ<strong>و</strong>ري رنجیټ سینګه سم نیمایی پیښ<strong>و</strong>ر سلطان محمد خان تهپرې ایښی نه <strong>و</strong>ي ا<strong>و</strong> د ده د پ<strong>و</strong>ځي لګښت د جبران لپاره یې څ<strong>و</strong> لکهر<strong>و</strong>پۍ <strong>و</strong>رکړي نه <strong>و</strong>ي.‏ج<strong>و</strong>سیا هارالن ا<strong>و</strong> فقیر عزیزالدین که امیرد<strong>و</strong>ست محمد خان ته هرڅهزارۍ <strong>و</strong>کړې چي د استازي یرغمل ک<strong>و</strong>ل د ټ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> اص<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> په خالفعمل دی.‏ خ<strong>و</strong> د<strong>و</strong>ست محمد خان پر خپله خبره ټینګ <strong>و</strong>الړ <strong>و</strong><strong>و</strong> ا<strong>و</strong> <strong>و</strong>یلیې چي سیکهان کافران دي ا<strong>و</strong> پخپله پر هیڅ ق<strong>و</strong>ل ا<strong>و</strong> س<strong>و</strong>ګند <strong>و</strong>الړ نهدي<strong>،</strong>‏ ن<strong>و</strong> ستاسي سره د عادي استاز<strong>و</strong> په څیر چلند نه شي کیدالی.‏ دسیکهان<strong>و</strong> استازي یې سلطان محمد خان ته <strong>و</strong>سپارل خ<strong>و</strong> هغه د سیکهان<strong>و</strong>د<strong>و</strong>اړه استازي په ډیر عزت د رنجیټ سینګه کمپ ته <strong>و</strong>است<strong>و</strong>ل.‏ امیرد کابل پر ل<strong>و</strong>ر حرکت <strong>و</strong>کړ.‏ غیرمنظم<strong>و</strong> غازیان<strong>و</strong> یې کمپ چ<strong>و</strong>رکړ<strong>،</strong>‏<strong>و</strong>سلې ا<strong>و</strong> مهمات یې ی<strong>و</strong>ړل.‏ امیر ا<strong>و</strong> میرزاسمیع خان خ<strong>و</strong>شاله <strong>و</strong>ه چيد رنجیت سینګه سفیران یې یرغمل نی<strong>و</strong>لي دي<strong>،</strong>‏ ا<strong>و</strong> رنجیټ سینګه بهپر خپل عمل پښیمانه شي.‏ امیر ایله د خیبر د درې په پای کي خپلياشتباه ته مت<strong>و</strong>جه ش<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> اطالع <strong>و</strong>رته <strong>و</strong>رسیده چي سلطان محمد خان دسیکهان<strong>و</strong> له استاز<strong>و</strong> سره د رنجیټ سینګه کمپ ته <strong>و</strong>رغلی ا<strong>و</strong> <strong>و</strong>رسرهی<strong>و</strong> ځای ش<strong>و</strong>ی دی.‏ )۱۶(ج<strong>و</strong>سیا هارالن غ<strong>و</strong>ښتل چي رنجیټ سینګه به یې د دې <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ستيخدمت په بدل کي د پیښ<strong>و</strong>ر ګ<strong>و</strong>رنر <strong>و</strong>ټاکي<strong>،</strong>‏ خ<strong>و</strong> رنجیټ سینګه د دهپر ځاي خپل جنرال هري سینګه نل<strong>و</strong>ه د پیښ<strong>و</strong>ر ګ<strong>و</strong>رنر کړ.‏ لږه م<strong>و</strong>ده<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>سته رنجیټ سینګه<strong>،</strong>‏ چي په شراب<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> عیاشی<strong>و</strong> کي افراط له کارهغ<strong>و</strong>رځ<strong>و</strong>لی <strong>و</strong><strong>و</strong><strong>،</strong>‏ د ۱۸۳۶ کال په سر کي مغزي سکته <strong>و</strong>کړه.‏ هارالن یېد تدا<strong>و</strong>ي ا<strong>و</strong> طبي مش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong> لپاره <strong>و</strong>ر غ<strong>و</strong>ښت.‏ داسي ښکاري چي هارالنرنجیټ سینګه ته د برقي جټکې د <strong>و</strong>رک<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> تدا<strong>و</strong>ي ک<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> په بدلکي د ی<strong>و</strong> لک ر<strong>و</strong>پی<strong>و</strong> غ<strong>و</strong>ښتنه کړې <strong>و</strong>ه<strong>،</strong>‏ ا<strong>و</strong> رنجیټ سینګه یې غ<strong>و</strong>ښتنه

53نه <strong>و</strong>ه منلې.‏ رنجیټ سینګه <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>سته پر هارالن باندي په غ<strong>و</strong>سه ش<strong>و</strong>ی ا<strong>و</strong>هارالن یې په غ<strong>و</strong>سه ج<strong>و</strong>اب <strong>و</strong>رکړی <strong>و</strong><strong>و</strong>.‏ د رنجیټ سینګه په څیر ی<strong>و</strong>همستبد پاچا په قلمر<strong>و</strong> کي ن<strong>و</strong>ر پاته کیدل د هارالن لپاره د مرګ منل<strong>و</strong>ه.‏ هارالن په پټه ل<strong>و</strong>دیانې ته <strong>و</strong>تښتیدی ا<strong>و</strong> د رنجیټ سینګه له سختياحتمالي سزا څخه یې ځان خالص کړ.‏د هارالن په عقیده<strong>،</strong>‏ رنجیټ سینګه له هغه سره ظلم کړی <strong>و</strong><strong>و</strong> ا<strong>و</strong> دهباید کسات <strong>و</strong>رڅخه اخیستی <strong>و</strong>ای.‏ مګر له ی<strong>و</strong>ه پاچا څخه په یکړ سرد کسات اخیستل ممکن کار نه <strong>و</strong><strong>و</strong>.‏ هغه ل<strong>و</strong>مړی د شاه شجاع په بارهکي فکر <strong>و</strong>کړ.‏ هغه په ل<strong>و</strong>دیانه کي د انګریزان<strong>و</strong> په تنخ<strong>و</strong>ا ژ<strong>و</strong>ند کا<strong>و</strong>ها<strong>و</strong><strong>،</strong>‏ په دې برخه کي<strong>،</strong>‏ چنداني حساب نه ش<strong>و</strong> <strong>و</strong>رباندي کیدالی.‏ پخپلهبرټانیې د رنجیټ سینګ سره ډیره ژ<strong>و</strong>ره د<strong>و</strong>ستي درل<strong>و</strong>ده ا<strong>و</strong> له ده سرهیې مرسته نه ش<strong>و</strong>ه ک<strong>و</strong>الی.‏ که څه هم چي رنجیټ سینګه د هارالن پرخ<strong>و</strong>ابدي ک<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> پښیمان ش<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> د ر<strong>و</strong>غي ج<strong>و</strong>ړي لپاره یې ل<strong>و</strong>دیانې ته ی<strong>و</strong>لیک <strong>و</strong>رته را<strong>و</strong>استا<strong>و</strong>ه ا<strong>و</strong> ډیري <strong>و</strong>عدې یې <strong>و</strong>رسره کړي <strong>و</strong>ي خ<strong>و</strong> هارالند رنجیټ سینګه لیک ته ج<strong>و</strong>اب <strong>و</strong>رنه کړ.‏ هارالن د امیر د<strong>و</strong>ست محمدخان په فکر کي ش<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> ی<strong>و</strong> ځل بیا د بها<strong>و</strong>لپ<strong>و</strong>ر له الري د کابل پر ل<strong>و</strong>رر<strong>و</strong>ان ش<strong>و</strong>.‏ په ل<strong>و</strong>دیانه کي د انګریزان<strong>و</strong> سیاسي استازي کالډ <strong>و</strong>یډ د ۱۸۳۶کال د اکټ<strong>و</strong>بر په میاشت کي <strong>و</strong>لیکل چي ښاغلی هارالن چي ډیر کل<strong>و</strong>نهیې د سیکهان<strong>و</strong> په خدمت کي تیرکړي دي بها<strong>و</strong>لپ<strong>و</strong>ر ته ر<strong>و</strong>ان ش<strong>و</strong>ی دی.‏غ<strong>و</strong>اړي د امیر د<strong>و</strong>ست محمد خان سره ی<strong>و</strong> ځای شي ا<strong>و</strong> په <strong>و</strong>ازه خ<strong>و</strong>لهیې <strong>و</strong>یلي دي چي غ<strong>و</strong>اړي د رنجیټ سینګه څخه<strong>،</strong>‏ چي له ده سره یېظلم کړی دی<strong>،</strong>‏ کسات <strong>و</strong>اخلي.‏ هغه ی<strong>و</strong> ځیرک ا<strong>و</strong> فعال سړی دی خ<strong>و</strong>زړه مي ته نه ل<strong>و</strong>یږي چي هغه دي د کابل امیر د<strong>و</strong>مره تر خپلي اغیزېالندي را<strong>و</strong>لي چي خپل تهدید به عملي کړای شي.‏ )۱۷(امیر د<strong>و</strong>ست محمد خان د ج<strong>و</strong>سیا هارالن ډیر ت<strong>و</strong>د هرکلی <strong>و</strong>کړ.‏ هغه تهیې د <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ر خطاب <strong>و</strong>کړ ا<strong>و</strong> تر پایه پ<strong>و</strong>ري یې په دغه نامه باله.‏ په خپلڅنګ کي یې کښینا<strong>و</strong>ه.‏ د لښکر عم<strong>و</strong>مي ق<strong>و</strong>ماندان ا<strong>و</strong> خپل مصاحبیې <strong>و</strong>ټاکه ا<strong>و</strong> په باالحصار کي یې ځای <strong>و</strong>رکړ.‏ کلکته ژ<strong>و</strong>رنال<strong>،</strong>‏ چي دبرټان<strong>و</strong>ي هند رسمي مجله <strong>و</strong>ه<strong>،</strong>‏ لیکي چي هارالن په کابل کي د پیادهق<strong>و</strong>ا<strong>و</strong><strong>و</strong> د برطرفه ش<strong>و</strong>ي اعلی ق<strong>و</strong>ماندان پر ځای مقرر ش<strong>و</strong>ی دی.‏ )۱۸(هري سینګه د پیښ<strong>و</strong>ر د ن<strong>و</strong>ي ګ<strong>و</strong>رنر په حیث خپلي ټ<strong>و</strong>لي سرحديقال<strong>و</strong>ي مستحکمي کړې.‏ هغه د پښتن<strong>و</strong> ډیر سخت دښمن <strong>و</strong><strong>و</strong> ا<strong>و</strong> هر<strong>و</strong>خت به یې <strong>و</strong>یل چي غ<strong>و</strong>اړي د سیکهان<strong>و</strong> لښکري کابل ته ننه باسيا<strong>و</strong> افغانستان د سیکهان<strong>و</strong> له پاچهی سره <strong>و</strong>تړي.‏ کله چي یې د ۱۸۳۷کال په سر کي د خیبر د درې په خ<strong>و</strong>له کي د جمر<strong>و</strong>د قال <strong>و</strong>نی<strong>و</strong>له ن<strong>و</strong>دا څرګنده ش<strong>و</strong>ه چي سیکهان د افغانستان پر ق<strong>و</strong>ا<strong>و</strong><strong>و</strong> باندي د ی<strong>و</strong>ې ل<strong>و</strong>ییبشپړي <strong>حمل</strong>ې خیال لري.‏ امیرد<strong>و</strong>ست محمد خان دا الزمه <strong>و</strong>بلله چي<strong>و</strong>اری دمخه کړي ا<strong>و</strong> د خیبر خ<strong>و</strong>اته یې د خپل<strong>و</strong> پ<strong>و</strong>ځي ق<strong>و</strong>ا<strong>و</strong><strong>و</strong> د لیږل<strong>و</strong>فیصله <strong>و</strong>کړه.‏ میرزاسمیع خان یې د عملیات<strong>و</strong> د ناظر په حیث مقرر کړ ا<strong>و</strong>د پ<strong>و</strong>ځ<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> عم<strong>و</strong>مي ق<strong>و</strong>مانداني یې خپل ز<strong>و</strong>ی محمد اکبرخان ته <strong>و</strong>سپارله.‏ن<strong>و</strong>اب جبار خان یې د سالکار په ت<strong>و</strong>ګه <strong>و</strong>رسره ملګری کړ.‏چارلس میسن په دې عقیده دی چي امیرد<strong>و</strong>ست محمد خان د جګړېخیال نه درل<strong>و</strong>د بلکه دا یې الزمه بلله چي سیکهان<strong>و</strong> ته باید خپل ق<strong>و</strong>ت<strong>و</strong>ښیی.‏ د امیرد<strong>و</strong>ست محمد خان پنځه زامن<strong>،</strong>‏ محمد افضل خان<strong>،</strong>‏ محمداکبرخان<strong>،</strong>‏ محمد اکرم خان<strong>،</strong>‏ محمد اعظم خان ا<strong>و</strong> غالم حیدر خان دلښکر<strong>و</strong> سره ملګري <strong>و</strong>ه.‏ له د<strong>و</strong>ی سره محمد عثمان خان<strong>،</strong>‏ د ن<strong>و</strong>اب زمانخان ز<strong>و</strong>ی شجاع الد<strong>و</strong>له خان<strong>،</strong>‏ د امیر <strong>و</strong>راره شمس الدین خان ا<strong>و</strong> ن<strong>و</strong>رل<strong>و</strong>ی پ<strong>و</strong>ځي مشران ملګري <strong>و</strong>ه.‏ )۱۹(دا <strong>و</strong>خت هري سینګه په جمر<strong>و</strong>د کي نه <strong>و</strong><strong>و</strong> ا<strong>و</strong> افغانان<strong>و</strong> د فرصت څخهګټه <strong>و</strong>اخیستله ا<strong>و</strong> د ۱۸۳۷ کال د اپریل پر دیرشمه یې پر قال باندي دت<strong>و</strong>پ<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> د ګ<strong>و</strong>لی<strong>و</strong> باران ج<strong>و</strong>ړ کړ.‏ هري سینګه ځان د جنګ میدان ته<strong>و</strong>رسا<strong>و</strong>ه ا<strong>و</strong> ډیر ژر یې د افغانان<strong>و</strong> د پ<strong>و</strong>ځ په ی<strong>و</strong>ه برخه ماته ګډه کړه.‏ دامیر د زامن<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> ن<strong>و</strong>اب جبار خان تر ق<strong>و</strong>ماندې الندي پ<strong>و</strong>ځیان له میدانه<strong>و</strong>تښتیدل ا<strong>و</strong> ی<strong>و</strong>ازي د محمد افضل خان تر ق<strong>و</strong>ماندې الندي د<strong>و</strong><strong>و</strong> زر<strong>و</strong>پ<strong>و</strong>ځیان<strong>و</strong> داسي مقا<strong>و</strong>مت <strong>و</strong>کړ چي هري سینګه پر هغ<strong>و</strong>ی باندي د <strong>حمل</strong>ېک<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> څخه الس <strong>و</strong>اخیست<strong>،</strong>‏ ا<strong>و</strong> خپله ت<strong>و</strong>جه یې د ن<strong>و</strong>اب جبار خان ا<strong>و</strong> دامیر د زامن<strong>و</strong> ق<strong>و</strong>ا<strong>و</strong><strong>و</strong> ته<strong>،</strong>‏ چي د خیبرپه دره کي یې <strong>و</strong>ړې غ<strong>و</strong>نډۍ نی<strong>و</strong>لي<strong>و</strong>ې<strong>،</strong>‏ <strong>و</strong>اړ<strong>و</strong>له.‏ په دغه <strong>و</strong>خت کي د سردار شمس الدین خان تازه دمهق<strong>و</strong>ه را <strong>و</strong>رسیدله ا<strong>و</strong> هغه افغاني ق<strong>و</strong>ا<strong>و</strong><strong>و</strong> چي تر دغه دمه یې له جګړېڅخه الس اخیستی <strong>و</strong><strong>و</strong> بیرته د جنګ میدان ته مخه کړه.‏ هري سینګهپه دغه <strong>و</strong>خت کي ډیر سخت ټپي ش<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> ځای پر ځای مړ ش<strong>و</strong>.‏ دسیکهان<strong>و</strong> څخه <strong>و</strong>ار پار خطا ش<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> افغانان<strong>و</strong><strong>،</strong>‏ چي د جنګ په سر کي یېڅ<strong>و</strong>ارلس ت<strong>و</strong>پ<strong>و</strong>نه سیکهان<strong>و</strong> <strong>و</strong>رڅخه قبضه کړي <strong>و</strong>ه<strong>،</strong>‏ خپل له السه تلليی<strong>و</strong><strong>و</strong>لس ت<strong>و</strong>پ<strong>و</strong>نه ا<strong>و</strong> د سیکهان<strong>و</strong> څخه درې ت<strong>و</strong>پ<strong>و</strong>نه ترالسه کړل.‏ )۲۰(په دې فتح به افغانان ډیر زیات خ<strong>و</strong>شاله ش<strong>و</strong>ي <strong>و</strong>ي<strong>،</strong>‏ خ<strong>و</strong> هارالن ځکهتر هر چا خ<strong>و</strong>شاله <strong>و</strong><strong>و</strong> چي فکر یې کا<strong>و</strong>ه له رنجیټ سینګه څخهیې کسات اخیستی دی.‏ هارالن لیکي چي د اله<strong>و</strong>ر مغر<strong>و</strong>ر پاچا پرخپل تخت باندي په چیغ<strong>و</strong> ش<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> <strong>و</strong>ې <strong>و</strong>یل چي هارالن خپل کسات<strong>و</strong>اخیست ا<strong>و</strong> دا ټ<strong>و</strong>ل د هغه کار دی.‏ )۲۱(افغانان د مې د میاشتي پر نهمه د خیبر درې ته پر شاش<strong>و</strong>ل ا<strong>و</strong> <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ستهد کابل پر ل<strong>و</strong>ر رهي ش<strong>و</strong>ل.‏ رنجیټ سینګه د پیښ<strong>و</strong>ر د پ<strong>و</strong>ځ<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> د تق<strong>و</strong>یهک<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> لپاره جنرال االرډ <strong>و</strong>استا<strong>و</strong>ه ا<strong>و</strong> د ملکي چار<strong>و</strong> اداره یې پا<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> ا<strong>و</strong>یټابیلPaolo de Bartolomeo Avitabile ته <strong>و</strong>سپارله.‏ ا<strong>و</strong>یټابیل پهظلم<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> <strong>و</strong>حشت کي تر هري سینګه اړ<strong>و</strong>لې <strong>و</strong>ه ا<strong>و</strong> پخپل<strong>و</strong> خاطرات<strong>و</strong> کيیې لیکلي دي چي کله مي د پیښ<strong>و</strong>ر خ<strong>و</strong>اته حرکت <strong>و</strong>کړ.‏ ن<strong>و</strong> ی<strong>و</strong> شمیرد لرګی<strong>و</strong> خادې مي مخکي <strong>و</strong>است<strong>و</strong>لې ا<strong>و</strong> زما سړی<strong>و</strong> د ښار د دی<strong>و</strong>ال<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> پرشاخ<strong>و</strong>ا <strong>و</strong>در<strong>و</strong>لې.‏ خلک<strong>و</strong> چي دا خادې <strong>و</strong>لیدلې د فرنګیان<strong>و</strong> پر لی<strong>و</strong>نت<strong>و</strong>ب یېخندل...‏ خ<strong>و</strong> کله چي زما ترتیبات ختم ش<strong>و</strong>ل ا<strong>و</strong> خلک<strong>و</strong> ی<strong>و</strong>ه <strong>و</strong>رځ په ر<strong>و</strong>ڼسهار کي <strong>و</strong>لیدل چي پنځ<strong>و</strong>س سړي په پنځ<strong>و</strong>س<strong>و</strong> خاد<strong>و</strong> ځړیږي ن<strong>و</strong> د<strong>و</strong>یخپل فکر بدل کړ.‏ ما هره <strong>و</strong>رځ پنځ<strong>و</strong>س تنه په دغ<strong>و</strong> خاد<strong>و</strong> غرغړه ک<strong>و</strong>ل؛

56له حک<strong>و</strong>مت سره یې د همکاری ک<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> ژمنه <strong>و</strong>کړه.‏ د هزاره مشران<strong>و</strong> دهارالن له پ<strong>و</strong>ځ سره تر لس<strong>و</strong> <strong>و</strong>رځ<strong>و</strong> تیر<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>سته هغه ته بلنه <strong>و</strong>رکړهچي د هغ<strong>و</strong>ی سیمي ته <strong>و</strong>رسره <strong>و</strong>الړ شي ا<strong>و</strong> د هزاره ګان<strong>و</strong> ق<strong>و</strong>ه هم <strong>و</strong>رسره<strong>و</strong>اخلي.‏ هارالن د محمد رفیع بیګ ا<strong>و</strong> د هغه له پیر ا<strong>و</strong> <strong>و</strong>زیر سید نجفسره د هغ<strong>و</strong>ی سیمي ته ر<strong>و</strong>ان ش<strong>و</strong>.‏هارالن د محمد رفیع بیګ د حک<strong>و</strong>مت د طرز ا<strong>و</strong> د خلک<strong>و</strong> د ژ<strong>و</strong>ندانها<strong>و</strong> اجتماعي اړیک<strong>و</strong> په باره کي ډیر په زړه پ<strong>و</strong>ري معل<strong>و</strong>مات <strong>و</strong>رک<strong>و</strong>ي ا<strong>و</strong>باالخره د هزاره ګان<strong>و</strong> د ښځ<strong>و</strong> په باره کي <strong>و</strong>ایی د هزاره ګان<strong>و</strong> ښځيد دی<strong>و</strong>ال<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> شاته نه ا<strong>و</strong>سیږي ا<strong>و</strong> مخ<strong>و</strong>نه نه پټ<strong>و</strong>ي.‏ هغ<strong>و</strong>ی له خپل<strong>و</strong> نارینه<strong>و</strong><strong>و</strong> سره په <strong>و</strong>رځني کار<strong>و</strong>بار کي مسا<strong>و</strong>ی برخه اخلي<strong>،</strong>‏ ښکار ته <strong>و</strong>رسرهځي ا<strong>و</strong> حتی په جنګ<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> کي برخه <strong>و</strong>رسره اخلي.‏ نارینه یې ښځ<strong>و</strong> تهډیر زیات درنا<strong>و</strong>ی لري.‏ په هزاره ګان<strong>و</strong> کي ښځه ا<strong>و</strong> میړه نه بیلید<strong>و</strong>نکيدي.‏ د خپل میړه سره په دفتر کي ناسته <strong>و</strong>ي.‏ د خپل میړه په څیر یېم<strong>و</strong>زې په پښ<strong>و</strong> <strong>و</strong>ي ا<strong>و</strong> هر آن جنګ ا<strong>و</strong> <strong>حمل</strong>ې ته تیاره <strong>و</strong>ي<strong>،</strong>‏ ا<strong>و</strong> ښځي پهجنګ<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> کي د خپل<strong>و</strong> نارینه <strong>و</strong><strong>و</strong> په څیر زړه <strong>و</strong>ري ا<strong>و</strong> غښتلي دي.‏ میړ<strong>و</strong>نهله خپل<strong>و</strong> ښځ<strong>و</strong> سره د مسا<strong>و</strong>ي انډی<strong>و</strong>االن<strong>و</strong> په څیر ژ<strong>و</strong>ند ک<strong>و</strong>ي.‏ د ژ<strong>و</strong>ند پهټ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> چار<strong>و</strong> کي سال <strong>و</strong>رسره ک<strong>و</strong>ي ا<strong>و</strong> که چیري ک<strong>و</strong>مه مسله را منځتهکیږي ا<strong>و</strong> ښځي حاضري نه <strong>و</strong>ي ن<strong>و</strong> میړ<strong>و</strong>نه د هغې مسلې فیصله د خپليښځي تر راتګ پ<strong>و</strong>ري ځنډ<strong>و</strong>ي.‏ ښځي د نارینه <strong>و</strong><strong>و</strong> په څير د غر<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>په خطرناک<strong>و</strong> کمر<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> کي په ډیره زړه <strong>و</strong>رتیا په ښکار<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> کي مشغ<strong>و</strong>لی<strong>و</strong>ي ا<strong>و</strong> په ه<strong>و</strong>سی<strong>و</strong> پسي یې تازیان خ<strong>و</strong>شي کړي ا<strong>و</strong> د نیز<strong>و</strong> <strong>و</strong>ار<strong>و</strong>نه ک<strong>و</strong>ي.‏د هزاره ګان<strong>و</strong> ښځي نه ی<strong>و</strong>ازي مغر<strong>و</strong>ري ا<strong>و</strong> زړه <strong>و</strong>ري دي بلکه ډیريجذابي ا<strong>و</strong> ښایستې هم دي.‏ )۲۸(د هزاره ګان<strong>و</strong> مشر محمد رفیع بیګ<strong>،</strong>‏ ج<strong>و</strong>سیا هارالن ته خپله ل<strong>و</strong>ر <strong>و</strong>رکړها<strong>و</strong> په جهیز کي یې آس<strong>و</strong>نه<strong>،</strong>‏ غالمان<strong>،</strong>‏ کراستي<strong>،</strong>‏ قالیني ا<strong>و</strong> راز راز جامې<strong>و</strong>رکړې.‏ <strong>و</strong>اده د نا<strong>و</strong>ي د پالر په ک<strong>و</strong>ر کي <strong>و</strong><strong>و</strong> ا<strong>و</strong> د <strong>و</strong>اده د مراسم<strong>و</strong> پهترڅ کي د آس<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> مسابقې <strong>و</strong>ش<strong>و</strong>ې<strong>،</strong>‏ نښي <strong>و</strong><strong>و</strong>یشتلي ش<strong>و</strong>ې ا<strong>و</strong> ی<strong>و</strong>ه بل تهیې س<strong>و</strong>غات<strong>و</strong>نه سره <strong>و</strong>رکړل.‏ هارالن څ<strong>و</strong> شپې <strong>و</strong>رځي په ښکار<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> ا<strong>و</strong>میلمستیا<strong>و</strong> تیري کړې ا<strong>و</strong> په دې ترڅ کي یې د محمد رفیع بیګ سرهی<strong>و</strong> تړ<strong>و</strong>ن السلیک کړ ا<strong>و</strong> له هغه سره یې ژمنه <strong>و</strong>کړه چي هزاره ګان<strong>و</strong>ته به پ<strong>و</strong>ځي ر<strong>و</strong>زنه <strong>و</strong>رک<strong>و</strong>ي ا<strong>و</strong> د کند<strong>و</strong>ز پر ل<strong>و</strong>ر یې حرکت <strong>و</strong>کړ.‏ )۲۹(کله چي هارالن کهمرد ته <strong>و</strong>رسیدی<strong>،</strong>‏ هلته<strong>،</strong>‏ د میر<strong>و</strong>لي په ن<strong>و</strong>م<strong>،</strong>‏ د ا<strong>و</strong>زبک<strong>و</strong>ی<strong>و</strong> بل جنګ ساالر<strong>،</strong>‏ چي د خلم ا<strong>و</strong> تاشقرغان حکمران <strong>و</strong><strong>و</strong><strong>،</strong>‏ ا<strong>و</strong> د مرادبیګ سره یې له ډیره <strong>و</strong>خته دښمني درل<strong>و</strong>ده<strong>،</strong>‏ د زر<strong>و</strong> تن<strong>و</strong> سپر<strong>و</strong> سره<strong>و</strong>رغی ا<strong>و</strong> <strong>و</strong>رسره ملګری ش<strong>و</strong>.‏ په الر کي یې د<strong>،</strong>‏ ص<strong>و</strong>في بیګ په ن<strong>و</strong>م<strong>،</strong>‏ی<strong>و</strong>ه بل ا<strong>و</strong>زبک جنګ ساالر د دره ص<strong>و</strong>ف پر مرکز باندي <strong>حمل</strong>ه <strong>و</strong>کړه.‏دره ص<strong>و</strong>ف د هارالن د ت<strong>و</strong>پچي ق<strong>و</strong>ې په مقابل کي ایله څ<strong>و</strong> ساعتهمقا<strong>و</strong>مت <strong>و</strong>کړ ا<strong>و</strong> قال فتح ش<strong>و</strong>ه.‏ ص<strong>و</strong>في بیګ هم د مراد بیګ په څیر دغالمان<strong>و</strong> تاجر <strong>و</strong><strong>و</strong> ا<strong>و</strong> د آس<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> په بدل کي یې خپل نی<strong>و</strong>ل ش<strong>و</strong>ي کسانخرڅ<strong>و</strong>ل.‏ هغه ته په دې تازه شپ<strong>و</strong> <strong>و</strong>رځ<strong>و</strong> کي دری<strong>و</strong> س<strong>و</strong><strong>و</strong> هزاره ک<strong>و</strong>رنی<strong>و</strong>پناه <strong>و</strong>ر <strong>و</strong>ړې <strong>و</strong>ه ا<strong>و</strong> ص<strong>و</strong>في بیګ دې ته منتظر <strong>و</strong><strong>و</strong> چي کله یې په ښه بیهخرڅ کړي.‏ هارالن د دره ص<strong>و</strong>ف په قال کي په <strong>و</strong>چ<strong>و</strong> څاهان<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> د قال پهسیاه چاالن<strong>و</strong> کي د<strong>و</strong>ه س<strong>و</strong>ه هزاره بندیان پیدا کړل.‏ هغ<strong>و</strong>ی یې سمدستيخ<strong>و</strong>شي کړل ا<strong>و</strong> خپل<strong>و</strong> ک<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> د<strong>و</strong>ستان<strong>و</strong> ته یې <strong>و</strong>لیږل.‏ج<strong>و</strong>سیا هارالن د خپل<strong>و</strong> ق<strong>و</strong>ا<strong>و</strong><strong>و</strong> سره د کند<strong>و</strong>ز پر ل<strong>و</strong>ر حرکت <strong>و</strong>کړ.‏ مرادبیګ ته تازه د دره ص<strong>و</strong>ف د فتح کیدل<strong>و</strong> خبر<strong>و</strong>نه رسیدلي <strong>و</strong>ه.‏ هغه پهځان کي د هارالن د ت<strong>و</strong>پچي ق<strong>و</strong>ې ا<strong>و</strong> د هزاره ا<strong>و</strong> ا<strong>و</strong>زبک<strong>و</strong> مخالفین<strong>و</strong> سرهد جګړې ت<strong>و</strong>ان نه لیدی.‏ پرته له جنګه تسلیم ش<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> د هارالن سره یېم<strong>و</strong>افقه السلیک کړه.‏ د میر<strong>و</strong>لي څخه ټ<strong>و</strong>لي نی<strong>و</strong>لي مځکي یې خ<strong>و</strong>شيکړې<strong>،</strong>‏ امیر د<strong>و</strong>ست محمد خان ته یې د مشر<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ر خطاب <strong>و</strong>کړ ا<strong>و</strong> دا

57یې <strong>و</strong>منله چي ن<strong>و</strong>ر به د شمالي اسیا ا<strong>و</strong> هند ترمنځ له کار<strong>و</strong>ان<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> څخهمالیه نه اخلي.‏ چي دا په حقیقت کي د کابل له خزانې سره ډیره ل<strong>و</strong>یهمرسته <strong>و</strong>ه.‏هارالن د خپل دې ا<strong>و</strong>ږده ا<strong>و</strong> له سختی<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> خطر<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> ډک سفر څخه ډیرراضي <strong>و</strong><strong>و</strong> ا<strong>و</strong> د ۱۸۳۹ کال د مارچ په میاشت کي یې د کابل پر ل<strong>و</strong>رحرکت <strong>و</strong>کړ.‏ د اپریل پر پنځمه کابل ته <strong>و</strong>رسیدی ا<strong>و</strong> سیده باالحصارته <strong>و</strong>الړ.‏ امیر د<strong>و</strong>ست محمد خان یې <strong>و</strong>لیدی خ<strong>و</strong> امیر په داسي حالکي نه <strong>و</strong><strong>و</strong> چی د ده د بریالی<strong>و</strong> سفر<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> کیس<strong>و</strong> ته غ<strong>و</strong>ږ <strong>و</strong>نیسي.‏ دا <strong>و</strong>ختهغه له ی<strong>و</strong>ه بل ډیر ق<strong>و</strong>ي دښمن سره مخامخ <strong>و</strong><strong>و</strong>.‏ د برټانیې ق<strong>و</strong>ا<strong>و</strong><strong>و</strong> د هغهد نسک<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> د کابل پرتخت باندي د شاه شجاع د کښین<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> دپارهافغانستان ته ق<strong>و</strong>ا<strong>و</strong>ي ننه ایستلي <strong>و</strong>ې.‏ )۳۰(امیر د<strong>و</strong>ست محمد خان<strong>،</strong>‏ خپل <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ر ن<strong>و</strong>اب جبارخان<strong>،</strong>‏ چي د انګریزان<strong>و</strong>سره په د<strong>و</strong>ستي مشه<strong>و</strong>ر <strong>و</strong><strong>و</strong><strong>،</strong>‏ په غزني کي<strong>،</strong>‏ د انګریزان<strong>و</strong> کمپ ته د خبر<strong>و</strong>لپاره <strong>و</strong>استا<strong>و</strong>ه.‏ هغه د الیکزانډر برنس ا<strong>و</strong> <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>سته پخپله له شاه شجاعسره <strong>و</strong>کتل ا<strong>و</strong> د د<strong>و</strong>ست محمد خان پیشنهاد<strong>و</strong>نه یې <strong>و</strong>رته <strong>و</strong>ړاندي کړل.‏انګریزان<strong>و</strong> <strong>و</strong>رته <strong>و</strong><strong>و</strong>یل چي د امیر لپاره ی<strong>و</strong>ازینی الره دا ده چي خپلځان م<strong>و</strong>ږ ته تسلیم کړي ا<strong>و</strong> م<strong>و</strong>ږ یې هند<strong>و</strong>ستان ته <strong>و</strong>است<strong>و</strong><strong>و</strong>.‏ ن<strong>و</strong>اب جبارخان بیرته کابل ته ست<strong>و</strong>ن ش<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> امیر ته پرته له جنګه بله الره پاته نهش<strong>و</strong>ه.‏ هغه د دښمن مخي ته ارغندي ته <strong>و</strong>رغی ا<strong>و</strong> هلته یې خیمه خپلپ<strong>و</strong>ځیان ځای پرځای کړل.‏ امیر غ<strong>و</strong>ښتل چي په میدان کي له دښمنسره <strong>و</strong>جنګیږي<strong>،</strong>‏ مګر جنګ یې په چا کړی <strong>و</strong>ای.‏ د امیر په کمپ کيخیانت پیل ش<strong>و</strong>ی <strong>و</strong><strong>و</strong>.‏ د قزلباش<strong>و</strong> رش<strong>و</strong>ت خ<strong>و</strong>اره مشران د امیر له کمپڅخه <strong>و</strong><strong>و</strong>تل ا<strong>و</strong> چنداني <strong>و</strong>فادار ملګری <strong>و</strong>رته پاته نه ش<strong>و</strong>.‏ امیر شا<strong>و</strong>خ<strong>و</strong>ا<strong>و</strong>کتل ا<strong>و</strong> هري خ<strong>و</strong>اته یې نامردان <strong>و</strong>لیدل.‏ په ټ<strong>و</strong>ل ژ<strong>و</strong>ند کي یې د مړاني<strong>و</strong>ینه داسي پر ج<strong>و</strong>ش نه <strong>و</strong>ه راغلې.‏ په هغه تنګسه کي چي ټ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> نامردي<strong>و</strong>کړه ی<strong>و</strong>ازي دی پر خپله مړانه ټینګ <strong>و</strong>دریدی.‏ امیر ته بله الره پاتهنه ش<strong>و</strong>ه ا<strong>و</strong> قرآن شریف په الس<strong>،</strong>‏ پر خپل<strong>و</strong> لښکر<strong>و</strong> <strong>و</strong>ګرځیدی.‏ ټ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> تهیې <strong>و</strong>یل چي اخر مسلمانان یاست خپل ن<strong>و</strong>م<strong>و</strong>نه مه بد<strong>و</strong>ی ا<strong>و</strong> خپل دینته سپکا<strong>و</strong>ی مه ک<strong>و</strong>ی ا<strong>و</strong> د هغه چا غیږ ته مه ل<strong>و</strong>یږی چي <strong>و</strong>طن ته یېکافران را<strong>و</strong>ستلي دي.‏ ده ټ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> ته <strong>و</strong><strong>و</strong>یل چي د ده تر بیرغ الندي را ټ<strong>و</strong>لشي<strong>،</strong>‏ یرغلګر<strong>و</strong> فرنګیان<strong>و</strong> ته ماته <strong>و</strong>رکړي ا<strong>و</strong> یا د دغه مقدس هدف پهالره کي شهیدان شي.‏ <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>سته یې بیا خپل<strong>و</strong> پ<strong>و</strong>ځیان<strong>و</strong> ته هغه س<strong>و</strong>ګند<strong>و</strong>نه<strong>و</strong>ر په زړه کړل چي له ده سره یې یاد کړي <strong>و</strong>ه.‏ <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>سته یې ټ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> ته<strong>و</strong><strong>و</strong>یل چي تاسي دیارلس کاله زما نمک خ<strong>و</strong>ړلی دی.‏ که تاسي حتماغ<strong>و</strong>اړی چي د بل بادار خدمت <strong>و</strong>کړی ن<strong>و</strong> زما د کل<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> احسان<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> ا<strong>و</strong>خدمت<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> په بدل کي دا ی<strong>و</strong>ه ځ<strong>و</strong>اني راسره <strong>و</strong>کړی.‏ د فتح خان د <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>رتر څنګ تر هغه ګړیه پ<strong>و</strong>ري <strong>و</strong>دریږی چي هغه د فرنګي سپی<strong>و</strong> پر سپر<strong>و</strong>عسکر<strong>و</strong> باندي خپله <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ستۍ <strong>حمل</strong>ه ک<strong>و</strong>ي ا<strong>و</strong> <strong>و</strong>ژل کیږي.‏ بیا ن<strong>و</strong> تاسي<strong>و</strong>الړ شی ا<strong>و</strong> له شاه شجاع سره خپل تړ<strong>و</strong>ن <strong>و</strong>کړی.‏د امیر د<strong>و</strong>ست محمد خان دې <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ستي خ<strong>و</strong>است هیڅ ګټه <strong>و</strong>نه کړه<strong>،</strong>‏هیڅ<strong>و</strong>ک له ځایه <strong>و</strong>نه خ<strong>و</strong>ځیدی.‏ په پ<strong>و</strong>ځ کي یې چنداني داسي څ<strong>و</strong>کپاته نه <strong>و</strong><strong>و</strong> چي د میړه حساب <strong>و</strong>رباندي <strong>و</strong>شي.‏ په ډیری ناهیلۍ یې هريخ<strong>و</strong>اته <strong>و</strong>کتل ا<strong>و</strong> خپل بې زړه ملګري یې تر نظر تیر کړل.دی پ<strong>و</strong>ه ش<strong>و</strong>چي تر خپل بیرغ الندي د هغ<strong>و</strong>ی د بیرته را غ<strong>و</strong>نډ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> لپاره هیڅ امیدپاته نه دی.‏ دی پ<strong>و</strong>ه ش<strong>و</strong> چي شا<strong>و</strong>خ<strong>و</strong>ا خاینان ا<strong>و</strong> هغه نامردان <strong>و</strong>ربانديرا ګرځیدلي دي چي هر ګړی غ<strong>و</strong>اړي ی<strong>و</strong>ازي یې پر میدان پریږدي.‏ل<strong>و</strong>مړی یې قزلباش رخصت کړل ا<strong>و</strong> <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>سته یې ټ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> هغ<strong>و</strong> کسان<strong>و</strong> تهچي غ<strong>و</strong>ښتل یې د شاه شجاع خدمت <strong>و</strong>کړي رخصت <strong>و</strong>رکړ.‏ )۳۱(مؤذن د ماښام آذان کا<strong>و</strong>ه چي د قزلباش<strong>و</strong> د ق<strong>و</strong>ماندان ی<strong>و</strong> ن<strong>و</strong>کر امیر تهراغی ا<strong>و</strong> <strong>و</strong>رته <strong>و</strong>ې <strong>و</strong>یل چي ق<strong>و</strong>ماندان <strong>و</strong>ایی زه ستا ساتنه نه سم ک<strong>و</strong>الی.‏ټ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> عسکر<strong>و</strong> ښ<strong>و</strong>رښ کړی دی ا<strong>و</strong> غ<strong>و</strong>اړي تا پخپله خیمه کي مړ کړي.‏ج<strong>و</strong>سیا هارالن په دغه صحنه کي حاضر <strong>و</strong><strong>و</strong> ا<strong>و</strong> لیکي:‏“ هغه په ډیره غ<strong>و</strong>سه ا<strong>و</strong> ل<strong>و</strong>ړ آ<strong>و</strong>از خپل ن<strong>و</strong>کر ته ږغ کړل.‏ مګر له قدرتهل<strong>و</strong>یدلي امیر ته حتی ی<strong>و</strong> غالم هم پاته نه <strong>و</strong><strong>و</strong>.‏ ی<strong>و</strong>ه نابلده سړي هغه ته د

58ا<strong>و</strong>داسه لپاره د ا<strong>و</strong>ب<strong>و</strong> ډکه ک<strong>و</strong>زه را<strong>و</strong>ړه.‏ هغه په ډیر غمګین حالت کيخپل <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ستی لم<strong>و</strong>نځ <strong>و</strong>کړ.‏ ده خپل لم<strong>و</strong>نځ خالص کړ ا<strong>و</strong> د خپليبګړۍ په تړل<strong>و</strong> لګیا ش<strong>و</strong> د خیمې په خ<strong>و</strong>له کي یې زین کړی آس <strong>و</strong>الړ<strong>و</strong><strong>و</strong>.‏ بې نظم<strong>و</strong> عسکر<strong>و</strong><strong>،</strong>‏ چي غامغال یې ج<strong>و</strong>ړ کړی <strong>و</strong><strong>و</strong><strong>،</strong>‏ د امیر د خیمېخ<strong>و</strong>اته هج<strong>و</strong>م را<strong>و</strong><strong>و</strong>ړ.‏ د امیر محافظین تري تم ش<strong>و</strong>ي <strong>و</strong>ه.د د<strong>و</strong>ست محمدخان هغه ن<strong>و</strong>کر چي د آس جل<strong>و</strong> یې نی<strong>و</strong>لی <strong>و</strong><strong>و</strong><strong>،</strong>‏ دې خ<strong>و</strong>ا ها خ<strong>و</strong>ا پ<strong>و</strong>ري<strong>و</strong>هل کیدی.‏ ی<strong>و</strong>ه ن<strong>و</strong>کر هغه بالښت کش کړ چي امیر تکیه <strong>و</strong>رته کړې<strong>و</strong>ه.‏ هغه بل را<strong>و</strong>ځغستل ا<strong>و</strong> د قیمتي ایراني غالۍ څخه یې د ټ<strong>و</strong>ټې په جالک<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> پیل <strong>و</strong>کړ.‏ هغه دریم سړي د امیر د لمانځه ښایسته مسله <strong>و</strong>تښت<strong>و</strong>له.‏امیر ناره کړه چي <strong>و</strong>دریږی!‏ د بګړۍ د تړل<strong>و</strong> <strong>و</strong>خت خ<strong>و</strong> راکړی.‏ امیرپه ډیري ناهیلۍ هغ<strong>و</strong> کسان<strong>و</strong> ته <strong>و</strong>کتل چي ده ناز<strong>و</strong>لي <strong>و</strong>ه ا<strong>و</strong> ی<strong>و</strong> <strong>و</strong>ختیې د ده په مخ کي د ده ستایني ک<strong>و</strong>لې.‏ کله چي امیر له خیمې څخهرا <strong>و</strong><strong>و</strong>ت ن<strong>و</strong> ږغ یې کړل چي په خیمه کي هر څه په الس درځي هغهټ<strong>و</strong>ل <strong>و</strong>اخلی ا<strong>و</strong> خیمه هم ستاس<strong>و</strong> ده.‏ په ی<strong>و</strong>ه ګړي کي چ<strong>و</strong>ر ج<strong>و</strong>ړ س<strong>و</strong><strong>،</strong>‏پر خیمه باندي یې هج<strong>و</strong>م <strong>و</strong>ر<strong>و</strong><strong>و</strong>ړ<strong>،</strong>‏ ت<strong>و</strong>ري را <strong>و</strong><strong>و</strong>تلې خیمه<strong>،</strong>‏ د خیمېتنا<strong>و</strong><strong>و</strong>نه<strong>،</strong>‏ غالۍ<strong>،</strong>‏ بالښتان ا<strong>و</strong> پردې چ<strong>و</strong>ر س<strong>و</strong>ې.امیر خپله پښه په رکابکي کړه.‏ د امیر هغ<strong>و</strong> پخ<strong>و</strong>انی<strong>و</strong> طرفداران<strong>و</strong>ی<strong>و</strong>ه بل ته سره <strong>و</strong>کتل چي دقدرت په <strong>و</strong>خت کي یې تر ټ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> نیژدې ملګري ا<strong>و</strong> نن یې ل<strong>و</strong>مړۍ درجهدښمنان <strong>و</strong>ه.‏ د امیر ځیرک<strong>و</strong> سترګ<strong>و</strong> په دغه حال کي هم هغ<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>لیدلا<strong>و</strong> ی<strong>و</strong> دم پر آس سپ<strong>و</strong>ر س<strong>و</strong>.‏ په دغه <strong>و</strong>خت کي چي عسکر ا<strong>و</strong> ن<strong>و</strong>کر پهچ<strong>و</strong>ر ا<strong>و</strong> تاالن لګیا <strong>و</strong>ه<strong>،</strong>‏ د <strong>و</strong>سل<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> مهمات<strong>و</strong> په ډیپ<strong>و</strong> کي څ<strong>و</strong> پر له پسېچا<strong>و</strong>دني <strong>و</strong>س<strong>و</strong>ې.‏ امیر د چا<strong>و</strong>دن<strong>و</strong> په اثر ج<strong>و</strong>ړ س<strong>و</strong>ي د<strong>و</strong>د ا<strong>و</strong> غبار خ<strong>و</strong>اتهخپل آس رهي کړ <strong>،</strong> له سترګ<strong>و</strong> پناه س<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> ځان یې د دښمنان<strong>و</strong> له تعقیبڅخه <strong>و</strong>ژغ<strong>و</strong>ره”.‏ )۳۲(هارالن <strong>و</strong>ایي ده نه غ<strong>و</strong>ښتل چي د شاه شجاع له رژیم سره کار <strong>و</strong>کړي.‏خ<strong>و</strong> ده بیا هم له مکناټنMacnaghten Sir William سره چيدی <strong>و</strong>ایی ډیر په ځان مغر<strong>و</strong>ر سړی <strong>و</strong><strong>و</strong><strong>،</strong>‏ تماس <strong>و</strong>نی<strong>و</strong>ی ا<strong>و</strong> هغه ته یېپیشنهاد <strong>و</strong>کړ چي د پخ<strong>و</strong>اني رژیم له مشران<strong>و</strong> سره به د هغ<strong>و</strong>ی د ر<strong>و</strong>غيج<strong>و</strong>ړي لپاره منځګړت<strong>و</strong>ب <strong>و</strong>کړي<strong>،</strong>‏ څ<strong>و</strong> د ن<strong>و</strong>ر<strong>و</strong> <strong>و</strong>ین<strong>و</strong> ت<strong>و</strong>يیدل<strong>و</strong> مخه <strong>و</strong>نی<strong>و</strong>لهسي.‏ امیر د<strong>و</strong>ست محمد خان تر هند<strong>و</strong>کش ا<strong>و</strong>ښتی <strong>و</strong><strong>و</strong> <strong>،</strong> خ<strong>و</strong> د هغه<strong>و</strong>راره ن<strong>و</strong>اب زمان خان په جالل اباد کي پټ <strong>و</strong><strong>و</strong>.‏ ن<strong>و</strong>اب د برټانیې دق<strong>و</strong>ا<strong>و</strong><strong>و</strong> د یرغل څخه سره سم د هارالن څخه <strong>و</strong>غ<strong>و</strong>ښتل چي که برټانیهد هغه د ژ<strong>و</strong>ند ضمانت <strong>و</strong>کړي ن<strong>و</strong> دی به د جالل اباد یاغي غلجي قبایلله ښ<strong>و</strong>رښ څخه را <strong>و</strong>ګرځ<strong>و</strong>ي.‏ غلجي قبایل چي ډیر جنګي ا<strong>و</strong> ټینګمذهبي خلک <strong>و</strong>ه د شاه شجاع له پاچا کیدل<strong>و</strong> سره سخت مخالف <strong>و</strong>ه.‏مکناټن په دغه ډ<strong>و</strong>ل ر<strong>و</strong>غه ج<strong>و</strong>ړه خ<strong>و</strong>شاله <strong>و</strong><strong>و</strong> ا<strong>و</strong> شاه شجاع هم د ن<strong>و</strong>ابزمان خان د ژ<strong>و</strong>ند د ضمانت د پاره ی<strong>و</strong> لیک <strong>و</strong>رکړ ا<strong>و</strong> <strong>و</strong>رته <strong>و</strong>ې لیکلچي د زمان خان سره به ښه سل<strong>و</strong>ک <strong>و</strong>سي.‏ هارالن <strong>و</strong>ایی زمان خان همزما په مش<strong>و</strong>ره عمل <strong>و</strong>کړ ا<strong>و</strong> د غلجی<strong>و</strong> له مشران<strong>و</strong> سره یې خبري <strong>و</strong>کړيچي د شاه شجاع له حک<strong>و</strong>مت سره مخالفت <strong>و</strong>نه کړي.‏ خ<strong>و</strong> هارالن <strong>و</strong>اییچي د برټانیې ق<strong>و</strong>ا<strong>و</strong><strong>و</strong> ن<strong>و</strong>اب زمان خان ته د هرکلي <strong>و</strong>یل<strong>و</strong> پر ځای هغهپه ک<strong>و</strong>ر کي نظر بند کړ.‏ ما د انګریزان<strong>و</strong> په <strong>و</strong>عده اعتبار <strong>و</strong>کړ خ<strong>و</strong> هغ<strong>و</strong>یزما له <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د څخه بده استفاده <strong>و</strong>کړه.‏ دی د دې کار پړه پر خپل زاړهرقیب الیکزانډر برنس باندي<strong>،</strong>‏ چی دی <strong>و</strong>ایی هیڅ ډ<strong>و</strong>ل اخالقي اص<strong>و</strong>لیې نه رعایت<strong>و</strong>ل<strong>،</strong>‏ اچ<strong>و</strong>ي.‏ هارالن <strong>و</strong>ایی هغه زما سره شخصي دښمني پاللا<strong>و</strong> زما په نف<strong>و</strong>ذ یې کست کیدی.‏ هارالن خبرداری <strong>و</strong>رکړی <strong>و</strong><strong>و</strong> چيغلجي قبایل<strong>،</strong>‏ چي د هند په الره کي پراته ک<strong>و</strong>تل<strong>و</strong>نه یې په کنټر<strong>و</strong>ل کيدي<strong>،</strong>‏ د ن<strong>و</strong>ي رژیم لپاره ډیر خطرناک دي.‏ د هارالن پر دې مش<strong>و</strong>رهباندي چا غ<strong>و</strong>ږ <strong>و</strong>نه نی<strong>و</strong>ی ا<strong>و</strong> د دې پرځای چي د غلجی<strong>و</strong> د کنټر<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>لپاره د هارالن ا<strong>و</strong> زمان خان له نف<strong>و</strong>ذ ا<strong>و</strong> پ<strong>و</strong>هي څخه ګټه <strong>و</strong>اخیستله سيهغ<strong>و</strong>ی تحقیر س<strong>و</strong>ل.‏ دا داسي ی<strong>و</strong>ه فیصله <strong>و</strong>ه چي مکناټن ا<strong>و</strong> برنس د<strong>و</strong>اړهبه له مرګ څخه مخکي <strong>و</strong>رباندي پښیمانه س<strong>و</strong>ي <strong>و</strong>ي.‏ )۳۳(هارالن <strong>و</strong>ایی ن<strong>و</strong>ي رژیم ک<strong>و</strong>الی س<strong>و</strong>ای چي د قبایل<strong>و</strong> مشران ا<strong>و</strong> د پخ<strong>و</strong>انيرژیم مقامات راضي <strong>و</strong>ساتي . خ<strong>و</strong> شاه شجاع د غچ اخیستل<strong>و</strong> لپارهراغلی <strong>و</strong><strong>و</strong> ا<strong>و</strong> ټ<strong>و</strong>ل هغه کسان یې چي له حک<strong>و</strong>مت سره د همکارۍک<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> لپاره حاضر س<strong>و</strong>ل<strong>،</strong>‏ د انګریزان<strong>و</strong> په سال ا<strong>و</strong> هدایت د بندیخان<strong>و</strong> شمهکړل ا<strong>و</strong> په ع<strong>و</strong>ض کي یې هغه کسان مقرر کړل چي د هغه د دیرشکلن تبعید په <strong>و</strong>خت کي یې غ<strong>و</strong>ړه مالۍ <strong>و</strong>رته کړي <strong>و</strong>ې.‏ )۳۴(هارالن <strong>و</strong>ایی د برټانیې ق<strong>و</strong>ا<strong>و</strong><strong>و</strong> ته دا معل<strong>و</strong>مه نه <strong>و</strong>ه چي په افغانستان کيد دې یرغلګر<strong>و</strong> کفار<strong>و</strong> په مقابل کي هره <strong>و</strong>رځ څ<strong>و</strong>مره کرکه زیاتیدله<strong>،</strong>‏ځکه چي انګریزان<strong>و</strong> هغ<strong>و</strong>ی ته په ډیره سپکه سترګه کتل ا<strong>و</strong> د هغ<strong>و</strong>ی دنام<strong>و</strong>س رعایت یې نه کا<strong>و</strong>ه.‏ الیکزانډر برنس <strong>و</strong>ایی خراب <strong>و</strong>زیران د هرحک<strong>و</strong>مت په مقابل کي د کرکي د راپاریدل<strong>و</strong> تر ټ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> ل<strong>و</strong>ی عامل دی ا<strong>و</strong>زه فکر نه ک<strong>و</strong>م چي هیڅ پاچا به د شاه شجاع په ډ<strong>و</strong>ل خراب <strong>و</strong>زیراندرل<strong>و</strong>دلي <strong>و</strong>ي.‏ )۳۵(شاه شجاع له ل<strong>و</strong>دیانې څخه د مالشک<strong>و</strong>ر په ن<strong>و</strong>م خپل ی<strong>و</strong> با<strong>و</strong>ري سړی<strong>و</strong>رسره را<strong>و</strong>ستلی <strong>و</strong><strong>و</strong>.‏ هغه په عمر زړ<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> ډیر کمز<strong>و</strong>ری <strong>و</strong><strong>و</strong>.‏ حافظه یېد<strong>و</strong>نه کمز<strong>و</strong>رې <strong>و</strong>ه چي ی<strong>و</strong>ه <strong>و</strong>رځ به یې ی<strong>و</strong> سړی <strong>و</strong>لیدی بله <strong>و</strong>رځ بهیې نه پیژاند.‏ شاه شجاع د خپلي پاچهی په <strong>و</strong>خت کي له هغه څخه دک<strong>و</strong>مي خطا له امله د<strong>و</strong>اړه غ<strong>و</strong>ږ<strong>و</strong>نه پرې کړي <strong>و</strong>ه.‏ دا سړی د پاچا <strong>و</strong>زیر<strong>و</strong><strong>و</strong> ا<strong>و</strong> پر شا<strong>و</strong>خ<strong>و</strong>ا یې داسي کسان را ګرځ<strong>و</strong>لي <strong>و</strong>ه چي هیڅ ی<strong>و</strong>ه یې پهفساد ا<strong>و</strong> خیانت کي ساری نه درل<strong>و</strong>د.‏ چا چي به د هغه له السه انګریزان<strong>و</strong>ته شکایت <strong>و</strong>کړ<strong>،</strong>‏ انګریزان<strong>و</strong> به پر مالشک<strong>و</strong>ر باندي خط <strong>و</strong>رکړ ا<strong>و</strong> مالشک<strong>و</strong>ر به هغه ته د شکایت په ګناه سزا <strong>و</strong>رک<strong>و</strong>له.‏ )۳۶(هارالن هم د ن<strong>و</strong>ر<strong>و</strong> افغانان<strong>و</strong> په څیر په غ<strong>و</strong>سه <strong>و</strong><strong>و</strong> ا<strong>و</strong> په ډیر افس<strong>و</strong>س یېهغه <strong>و</strong>خت<strong>و</strong>نه <strong>و</strong>ر په یاد<strong>و</strong>ل چي دا ښار خپل<strong>و</strong>اک <strong>و</strong><strong>و</strong>.‏ دی <strong>و</strong>ایی هغه کابلچي د زر<strong>و</strong> باغ<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> ښار <strong>و</strong><strong>و</strong><strong>،</strong>‏ ا<strong>و</strong> په هغ<strong>و</strong> شپ<strong>و</strong> کي جنت بلل کیدی ا<strong>و</strong>سیې د ا<strong>و</strong>سید<strong>و</strong>نک<strong>و</strong> په زړ<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> کي خ<strong>و</strong>ښي پایماله س<strong>و</strong>ې ده.‏ ما دا هی<strong>و</strong>اد دنظم ا<strong>و</strong> کرارۍ په <strong>و</strong>خت کي لیدلی <strong>و</strong><strong>و</strong>.‏ ا<strong>و</strong>س د هغ<strong>و</strong> بې احساس<strong>و</strong> بیګانه<strong>و</strong>حشي خ<strong>و</strong>ګان<strong>و</strong> نار<strong>و</strong>ا مداخلې چټل کړی دی چي عادات یې شریر

59دي<strong>،</strong>‏ ذ<strong>و</strong>ق ا<strong>و</strong> سلیقه یې د ک<strong>و</strong>څه ډب<strong>و</strong> ده<strong>،</strong>‏ د هغ<strong>و</strong> مشران<strong>و</strong> د الس آلېدي چي د <strong>و</strong>ین<strong>و</strong> تږي دي ا<strong>و</strong> فت<strong>و</strong>حات<strong>و</strong> ته یې مخه کړې ده.‏ د کمز<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>زړ<strong>و</strong>نه یې آزار کړل ا<strong>و</strong> د خلک<strong>و</strong> په زړ<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> حنجر<strong>و</strong> کي یې د خ<strong>و</strong>ښۍا<strong>و</strong> خ<strong>و</strong>شالۍ ا<strong>و</strong>از<strong>و</strong>نه خام<strong>و</strong>ش کړل.‏ )۳۷(هارالن ته د<strong>و</strong>ه کاله پرله پسې امیرد<strong>و</strong>ست محمد خان په باالحصارکي ځای <strong>و</strong>رکړی <strong>و</strong><strong>و</strong>.‏ هارالن ی<strong>و</strong> ماپښین خپل ک<strong>و</strong>رته <strong>و</strong>الړ خ<strong>و</strong> کتلیې چي د ده ک<strong>و</strong>ر د شاه شجاع ی<strong>و</strong>ه درباري اشغال کړی دی.‏ ا<strong>و</strong> ترټ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> بده ال دا چي د برټانیې ی<strong>و</strong> پ<strong>و</strong>ځي ډاکټر جیمز اټکینسنJamesAtkinson د هغه پر ی<strong>و</strong>ه ښه آس باندي سپ<strong>و</strong>ر <strong>و</strong><strong>و</strong>.‏ هارالن <strong>و</strong>اییسمدستي مي اټکینسن له آسه را <strong>و</strong>غ<strong>و</strong>رځا<strong>و</strong>ه ا<strong>و</strong> آس مي <strong>و</strong>رڅخه<strong>و</strong>اخیست.‏ <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>سته په ډیر تل<strong>و</strong>ار ک<strong>و</strong>رته نن<strong>و</strong>تلم ا<strong>و</strong> اشغالګر مي له خپلک<strong>و</strong>ر څخه په پ<strong>و</strong>ري <strong>و</strong>هل<strong>و</strong> <strong>و</strong>ایست.‏ درباري ا<strong>و</strong> اټکینسن د انګریزي پ<strong>و</strong>ځسرمام<strong>و</strong>ر جي ایچ مګریګ<strong>و</strong>رG.H.McGregor ته شکایت <strong>و</strong>کړ.‏ هغهماته سمدستي ی<strong>و</strong> لیک را <strong>و</strong>استا<strong>و</strong>ه ا<strong>و</strong> راته <strong>و</strong>ې لیکل چي آس ا<strong>و</strong> ک<strong>و</strong>را<strong>و</strong> ن<strong>و</strong>ر هر څه د انګریزي فاتحان<strong>و</strong> مال دی.‏ هارالن <strong>و</strong>ایی زما اعصابخراب س<strong>و</strong>ل ا<strong>و</strong> مګریګ<strong>و</strong>ر ته مي <strong>و</strong>لیکل چي زه په دې ملک کي ی<strong>و</strong>بیګانه یم ا<strong>و</strong> ی<strong>و</strong> څ<strong>و</strong> شپې به دلته یم.‏ زه نه د برټانیې له حک<strong>و</strong>مت ا<strong>و</strong> نه دافغانستان له حک<strong>و</strong>مت سره اړه لرم.‏ زه باید اعتراف <strong>و</strong>کړم چي د برټانیېد پ<strong>و</strong>ځ دا حق په رسمیت نه سم پیژندالی چي د امریکا د ی<strong>و</strong>ه تبعه پهمال دي دع<strong>و</strong>ه <strong>و</strong>کړي.‏ هارالن میګریګ<strong>و</strong>ر ته په خپل لیک کي <strong>و</strong>لیکلچي ک<strong>و</strong>ر ا<strong>و</strong> سامان ن<strong>و</strong>ر په برټانیه اړه لري ا<strong>و</strong> آس هم ډاکټر اټکینسنته <strong>و</strong>رک<strong>و</strong>الی سي.‏ زه سبا له دې ملکه ر<strong>و</strong>انیږم.‏ )۳۸(هارالن د<strong>و</strong>نه په غ<strong>و</strong>سه <strong>و</strong><strong>و</strong> چي خپل ټ<strong>و</strong>ل سامان<strong>و</strong>نه حتی خپله <strong>و</strong>رتهګرانه کتابخانه یې په کابل کي پریښ<strong>و</strong>دله ا<strong>و</strong> د ۱۸۳۹ کال د اکټ<strong>و</strong>بر پرن<strong>و</strong>لسمه له هغه ښار څخه <strong>و</strong><strong>و</strong>ت.‏ که څه هم چي هارالن هر <strong>و</strong>خت <strong>و</strong>یلچي په خپله خ<strong>و</strong>ښه له کابل څخه <strong>و</strong>الړ مګر د هغه برټان<strong>و</strong>ي مخالفین<strong>و</strong><strong>و</strong>یل چي هغه یې له کابل څخه <strong>و</strong>تل<strong>و</strong> ته مجب<strong>و</strong>ر کړ.‏ هند ته یې <strong>و</strong>استا<strong>و</strong>ه.‏په ل<strong>و</strong>دیانه کي یې د لنډ <strong>و</strong>خت لپاره ت<strong>و</strong>قیف کړ؛ کلکتې ته یې <strong>و</strong>استا<strong>و</strong>ها<strong>و</strong> بیا یې ن<strong>و</strong> د هغه هی<strong>و</strong>اد په لګښت چي ده تر مرګه کرکه <strong>و</strong>رڅخهک<strong>و</strong>له امریکا ته <strong>و</strong>لیږی.‏ )۳۹(هارالن <strong>و</strong>لیکل چي د برټانیې پ<strong>و</strong>ځ خپل مخالفین ډیر ژر <strong>و</strong>ځپل.‏ ا<strong>و</strong>د<strong>و</strong>ی ی<strong>و</strong>ازي هغه <strong>و</strong>خت قناعت ک<strong>و</strong>ي چي افغانان ی<strong>و</strong>ازي تسلیم ته نهبلکه غالمۍ ته غاړه کښیږدی ا<strong>و</strong> د هغ<strong>و</strong>ی ملي ه<strong>و</strong>یت په بشپړه ت<strong>و</strong>ګه لهمنځه ی<strong>و</strong>سي.‏ د دې نتیجه به داسي فاجعه <strong>و</strong>ي چي برټانیې به په ټ<strong>و</strong>لژ<strong>و</strong>ند کي لیدلې نه <strong>و</strong>ي.‏ هارالن لیکي چي که ی<strong>و</strong> هی<strong>و</strong>اد د بل هی<strong>و</strong>ادخلک د پ<strong>و</strong>ځ په ز<strong>و</strong>ر <strong>و</strong>ځپي<strong>،</strong>‏ په داسي حال کي چي د هغه هی<strong>و</strong>ادخلک<strong>و</strong> په ی<strong>و</strong>ه سال د ازادۍ لپاره مال تړلې <strong>و</strong>ي ن<strong>و</strong> دا داسي معنی لريلکه ی<strong>و</strong> څ<strong>و</strong>ک چی د ی<strong>و</strong>ه بشپړ ملت د بندي ک<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> تکل <strong>و</strong>کړي.‏ دغهډ<strong>و</strong>ل ټ<strong>و</strong>لي پر<strong>و</strong>ژې م<strong>و</strong>قتي ا<strong>و</strong> کم د<strong>و</strong>امه دي ا<strong>و</strong> نتیجه یې معم<strong>و</strong>ال فاجعه<strong>و</strong>ي.‏ اشغالګر پ<strong>و</strong>ځ باید هر <strong>و</strong>خت د ځپل س<strong>و</strong>ی<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> ت<strong>و</strong>هین س<strong>و</strong>ی<strong>و</strong> خلک<strong>و</strong>د انتقام له لمبې څخه اندیښنه <strong>و</strong>لري<strong>،</strong>‏ ا<strong>و</strong> دا <strong>و</strong>یره <strong>و</strong>رسره <strong>و</strong>ي چي کهدا ټ<strong>و</strong>ل خلک په قار س<strong>و</strong>ل ا<strong>و</strong> په پټ<strong>و</strong> سترګ<strong>و</strong> یې په ی<strong>و</strong>ه ناره مقا<strong>و</strong>مت ا<strong>و</strong>یرغل پیل کړ م<strong>و</strong>ږ به څه ک<strong>و</strong><strong>و</strong>.‏ )۴۰(د برټانیې د <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ستی<strong>و</strong> ادعا<strong>و</strong><strong>و</strong> په خالف<strong>،</strong>‏ هارالن کلکتې ته بیخي تللینه دی بلکه د ل<strong>و</strong>یدیځ ل<strong>و</strong>ري ته یې مخ <strong>و</strong>اړا<strong>و</strong>ه<strong>،</strong>‏ ار<strong>و</strong>پا ا<strong>و</strong> ر<strong>و</strong>سیې ته <strong>و</strong>الړا<strong>و</strong> دې سفر<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> یې د<strong>و</strong>ه کاله <strong>و</strong>اخیستل...‏ داسي ښکاري چي هغه به<strong>،</strong>‏په الره کي<strong>،</strong>‏ په ایران کي له ی<strong>و</strong> شمیر مسیحي مبلغین<strong>و</strong> سره کتلي <strong>و</strong>يا<strong>و</strong> هلته یې ځان د فالدلفیا ا<strong>و</strong>سید<strong>و</strong>نکی ډګر<strong>و</strong>ال ج<strong>و</strong>سیا هارالن معرفيکړی دی.‏ د ۱۸۴۰ کال د سپټمبر تر شپږمي پ<strong>و</strong>ري په قاهره کي <strong>و</strong><strong>و</strong> ا<strong>و</strong>د امریکا له ک<strong>و</strong>نسلګری څخه یې<strong>،</strong>‏ د ار<strong>و</strong>پا د سفر لپاره<strong>،</strong>‏ خپل پاسپ<strong>و</strong>رټترالسه کړی ا<strong>و</strong> په پاسپ<strong>و</strong>رټ کي یې ګ<strong>و</strong>اکي ترفیع کړې ا<strong>و</strong> جنرالهارالن پکښي لیکلی دی.‏ له قاهرې څخه برټانیې ته له هغه ځایهر<strong>و</strong>سیې ته ا<strong>و</strong> <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>سته امریکا ته ست<strong>و</strong>ن س<strong>و</strong>ی دی.‏هارالن ټ<strong>و</strong>ل هغ<strong>و</strong> برټان<strong>و</strong>ي مقامات چي پر افغانستان باندي یې په یرغلکي الس درل<strong>و</strong>د <strong>و</strong>غندل.‏ هغ<strong>و</strong>ی یې خ<strong>و</strong>دخ<strong>و</strong>اه<strong>،</strong>‏ مغر<strong>و</strong>ر ا<strong>و</strong> حتی احمق<strong>و</strong>بلل ا<strong>و</strong> د برټانیې امپراط<strong>و</strong>ري یې هغه پراخه ا<strong>و</strong> ستره فاسده دستګاه<strong>و</strong>بلله چي په میل<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> ځپل س<strong>و</strong>ی<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> ل<strong>و</strong>ټل س<strong>و</strong>ی<strong>و</strong> خلک<strong>و</strong> ته یې پرته لهبدمرغۍ بل هیڅ نه دي را<strong>و</strong>ړي.‏ د<strong>و</strong>ی نه د آسیا هی<strong>و</strong>اد<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> ته ار<strong>و</strong>پاییمدنیت ا<strong>و</strong> هنر<strong>و</strong>نه <strong>و</strong>ر <strong>و</strong>ړي دي ا<strong>و</strong> نه یې هغ<strong>و</strong>ی ته علم <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ړی دی.‏بلکه د برټانیې حک<strong>و</strong>مت د برټان<strong>و</strong>ي هند ټ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> کر<strong>و</strong>ندګر<strong>و</strong> ته ز<strong>و</strong>لنې پهس<strong>و</strong>غات <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ړي دي.‏ هغي سیمي ته چي ستر سکندر تمدن <strong>و</strong>ر<strong>و</strong><strong>و</strong>ړ<strong>،</strong>‏برټانیې قحطي<strong>،</strong>‏ نارضاییت<strong>،</strong>‏ د عایدات<strong>و</strong> کم<strong>و</strong>الی<strong>،</strong>‏ د جنایت<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> پراخ<strong>و</strong>الی<strong>،</strong>‏ښ<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ښ<strong>و</strong>نه ا<strong>و</strong> بل<strong>و</strong>ا<strong>و</strong>ي<strong>،</strong>‏ مالي بحران<strong>و</strong>نه ا<strong>و</strong> مفلسي<strong>،</strong>‏ د حق په مقابل کيز<strong>و</strong>ر<strong>،</strong>‏ د کښت ا<strong>و</strong> کر<strong>و</strong>ندې کم<strong>و</strong>الی ا<strong>و</strong> ن<strong>و</strong>ري ټ<strong>و</strong>لي بدمرغۍ <strong>و</strong>ر <strong>و</strong>ړيدي.‏ نه کانال<strong>و</strong>نه ج<strong>و</strong>ړ س<strong>و</strong>ي دي<strong>،</strong>‏ نه سړک<strong>و</strong>نه تیار س<strong>و</strong>ي دي<strong>،</strong>‏ نه عامهخدمات درک لري<strong>،</strong>‏ نه تعلیم ا<strong>و</strong> تربیه سته . م<strong>و</strong>ږ هلته د پ<strong>و</strong>ځي استبدادنتایج ګ<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>.‏ هغه حک<strong>و</strong>مت چي پر میلی<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> انسانان<strong>و</strong> باندي په <strong>و</strong>چ ز<strong>و</strong>رتپل س<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>ي ا<strong>و</strong> د ت<strong>و</strong>ري په ز<strong>و</strong>ر چلیږي ا<strong>و</strong> د بشر د<strong>و</strong>ستی هیڅ اساس<strong>و</strong>نه لري<strong>و</strong> له حرص څخه زیږیدلی <strong>و</strong>ي ا<strong>و</strong> د استبداد په ق<strong>و</strong>ه <strong>و</strong>چلیږي هغهباالخره په <strong>و</strong>ین<strong>و</strong> کي ډ<strong>و</strong>بیږي.‏هارالن د برټانیې د پ<strong>و</strong>ځ ا<strong>و</strong> پ<strong>و</strong>ځي عملیات<strong>و</strong> لپاره ډیره تاریکه آینده پیشبیني ک<strong>و</strong>له ا<strong>و</strong> <strong>و</strong>یل یې چي د هندي قفقاز پر څ<strong>و</strong>ک<strong>و</strong> باندي <strong>و</strong>ریځي راټ<strong>و</strong>لي س<strong>و</strong>ي دي ا<strong>و</strong> د برټانیې پر پ<strong>و</strong>ځ باندي به د بریښنا<strong>و</strong><strong>و</strong> ا<strong>و</strong> تندر<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>باران ج<strong>و</strong>ړ کړي.‏ دا <strong>و</strong>ریځي په ټ<strong>و</strong>ل هند کي د هر برټان<strong>و</strong>ي د تباهکیدل<strong>و</strong> زیری <strong>و</strong>رک<strong>و</strong>ي.‏ ده پیش بیني کړې <strong>و</strong>ه چي هر کله خلک راپ<strong>و</strong>رته سي ن<strong>و</strong> په هند کي د برټانیې ق<strong>و</strong>ت سمدستي پرته له مبارزېختمیږي ا<strong>و</strong> م<strong>و</strong>ږ به ګ<strong>و</strong>ر<strong>و</strong> چي د هند پ<strong>و</strong>ځیان به برټان<strong>و</strong>ي افسران په خپل<strong>و</strong>بستر<strong>و</strong> کي زیندۍ ک<strong>و</strong>ي.‏ )۴۱(هارالن په داسي <strong>و</strong>خت کي خپل یاداشت<strong>و</strong>نه خپاره کړل ا<strong>و</strong> په داسيحال کي یې پر برټانیې باندي <strong>حمل</strong>ې پیل کړې چي هغ<strong>و</strong>ی په هغ<strong>و</strong>

61تأملی بر نف<strong>و</strong>ذ بنیادگرایی دردر<strong>و</strong>ن حک<strong>و</strong>مت پاکستانمیر<strong>و</strong>یس بلخی

<strong>62</strong>با تأسف فرا<strong>و</strong>ان<strong>،</strong>‏ یکی از مسایل تنش زا <strong>و</strong> مناقشه برانگیز در جهاناسالم<strong>،</strong>‏ ارائه قرائت افراطی از مت<strong>و</strong>ن دینی است که منجر به دینداریخشک <strong>و</strong> تنگ نظرانه در میان مسلمانان شده <strong>و</strong> جهان اسالم را از ت<strong>و</strong>سعه<strong>و</strong> پیشرفت های همه جانبه بازمانده است.‏ تأسف برانگیزتر از آن<strong>،</strong>‏ اینب<strong>و</strong>ده است که این ن<strong>و</strong>ع دین <strong>و</strong>رزی در اکثر ا<strong>و</strong>قات با مذاق سیاستهای ایدی<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژیک د<strong>و</strong>لت ها درهم آمیخته <strong>و</strong> جریانات فکری را به<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د می آ<strong>و</strong>رد که باعث مشکالت پیچیده در جامعه می ش<strong>و</strong>د.‏ منطقهجن<strong>و</strong>ب آسیا<strong>،</strong>‏ بد<strong>و</strong>ن شک قربانی ترین منطقه از ناحیه افراط گری دینیاست که شال<strong>و</strong>ده امنیت را خدشه دار کرده است.‏ جمه<strong>و</strong>ری اسالمیپاکستان به عن<strong>و</strong>ان یکی از د<strong>و</strong> کش<strong>و</strong>ر پر نف<strong>و</strong>س اسالمی در این منطقه<strong>،</strong>‏از جمله این قربانی ها است.‏این <strong>و</strong>ضعیت ناگ<strong>و</strong>ار امر<strong>و</strong>زی<strong>،</strong>‏ نتیجه سیاست های درهم تنیده ت<strong>و</strong>سعهطلبانه ایدی<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ژیک با افراطیت دینی است که در صدر برنامه هاید<strong>و</strong>لتمردان این کش<strong>و</strong>ر از دهه 60 هجری خ<strong>و</strong>رشیدی به این طرف قراردارد.‏ این سیاست در <strong>و</strong>اقع برگرفته از این با<strong>و</strong>ر نادرست ب<strong>و</strong>د که<strong>،</strong>‏ نف<strong>و</strong>ذسیاسی اسالم آباد پس از سق<strong>و</strong>ط حاکمیت طرفدار ش<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ی در کابل<strong>،</strong>‏تا به د<strong>و</strong>ر ترین مرز های اسالمی در آسیای مرکزی خ<strong>و</strong>اهد رسید.‏طرح سیاسی ‏»اسالمیستان«‏ در جهت عملی ساختن همین برنامه ب<strong>و</strong>دکه ت<strong>و</strong>سط استراتیژیست های نظامی پاکستان ساخته شده ب<strong>و</strong>د <strong>و</strong> شاملپاکستان<strong>،</strong>‏ افغانستان <strong>و</strong> جمه<strong>و</strong>ری های مسلمان نشین آسیای مرکزی میشد.‏ همین ادغام دین <strong>و</strong> سیاست ت<strong>و</strong>سعه طلبانه به عن<strong>و</strong>ان استراتیژی<strong>،</strong>‏منتج به حمایت اعراب افراطی در افغانستان پس از جهاد <strong>و</strong> زمینهظه<strong>و</strong>ر پدیده طالبان شد.‏اگرچه با همکاری نظامی نیر<strong>و</strong> های ایتالف <strong>و</strong> جبهه مقا<strong>و</strong>مت ملیافغانستان<strong>،</strong>‏ طالبان از افغانستان بیر<strong>و</strong>ن رانده شدند اما بسیار ز<strong>و</strong>د گر<strong>و</strong>ههای مختلف طالبان<strong>،</strong>‏ القاعده <strong>و</strong> سایر افراطی های آسیای مرکزی <strong>و</strong>کشمیر د<strong>و</strong>باره با استفاده از ابزار تلفیق استراتیژی سیاست <strong>و</strong> دین بهعن<strong>و</strong>ان برنامه عمل ت<strong>و</strong>سعه طلبانه<strong>،</strong>‏ به خ<strong>و</strong>د تکان داده<strong>،</strong>‏ دست به فعالیتهای بدتر از پیش زدند.‏ از آنجاییکه نگرش سنتی از دین در منطقهجن<strong>و</strong>ب آسیا در اعماق اذهان مسلمانان نهادینه شده است<strong>،</strong>‏ بسیار ز<strong>و</strong>داینگ<strong>و</strong>نه قرائت افراطی همه اقشار مردم را م<strong>و</strong>رد تهاجم قرار داده حتیدر در<strong>و</strong>ن نظام سیاسی نیز <strong>و</strong>ارد شد.‏ نف<strong>و</strong>ذ ر<strong>و</strong>ز افز<strong>و</strong>ن افراطی گری بهص<strong>و</strong>رت آشکار در ادارات مختلف امنیتی پاکستان دیده می ش<strong>و</strong>د.‏صدا های افراطیت از تربی<strong>و</strong>ن های ادارات د<strong>و</strong>لتی پاکستان بار ها شنیدهشده است اما کسی در بیر<strong>و</strong>ن از حلقه پیران کهنه کار سیاست گذارپاکستان که به زعم خ<strong>و</strong>دشان کاری بر منافع ملی پاکستان در درازمدت انجام خ<strong>و</strong>اهند داد<strong>،</strong>‏ نمی داند که آیا <strong>و</strong>اقعًا آنها سیاست بازی میکنند یا اینکه با ایجاد نهاد های استراتیژیک افراطی<strong>،</strong>‏ مدیریت آنان ازکنتر<strong>و</strong>ل حک<strong>و</strong>مت خارج شده <strong>و</strong> خ<strong>و</strong>دشان حیران مانده اند که چه کارکنند.‏ بسیاری ها با<strong>و</strong>ر دارند که افسار اسب <strong>و</strong>حشی به نام طالبان ازدست پاکستانی ها رها شده است <strong>و</strong> دیگر باید این خ<strong>و</strong>د آنها است کهدر زیر سم ها لگدمال ش<strong>و</strong>ند.‏د<strong>و</strong>لت پاکستان دیگر در هیچ بخش اداری <strong>و</strong> حک<strong>و</strong>متی نمی ت<strong>و</strong>اندتنها <strong>و</strong> مستقل <strong>و</strong>ارد عمل ش<strong>و</strong>د.‏ در همه ابعاد جامعه <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لت<strong>،</strong>‏ ریشهسرطانی افراطیت نف<strong>و</strong>ذ کرده <strong>و</strong> ریشه هایی د<strong>و</strong>انده است که ن<strong>و</strong>ع شک<strong>و</strong> تردید <strong>و</strong> عدم تصمیم گیری <strong>و</strong>احد در نظام پاکستان دیده می ش<strong>و</strong>د.‏امر<strong>و</strong>ز پاکستان در شرایط بدتر از افغانستان بسر می برد <strong>و</strong> اگر ر<strong>و</strong>نداین چنین ادامه پیدا کند<strong>،</strong>‏ <strong>و</strong>ضع <strong>و</strong>خیم تر می ش<strong>و</strong>د <strong>و</strong> گ<strong>و</strong>دالی را کهبرای افغانستان حفر کرده اند<strong>،</strong>‏ هم خ<strong>و</strong>د <strong>و</strong> هم افغانستان را در آن غرقمی کنند.‏اسالم<strong>،</strong>‏ فرقۀ به ظاهر غیر قابل اداره در پاکستان برای ملت آن کش<strong>و</strong>ر بهکاب<strong>و</strong>س تبدیل شده است که هر ر<strong>و</strong>ز ضرر های آن را ملت <strong>و</strong> حک<strong>و</strong>متپاکستان می بیند.‏ دی<strong>و</strong>بندی ها یگانه گر<strong>و</strong>ه آرام دینی در این کش<strong>و</strong>رب<strong>و</strong>دند که بد<strong>و</strong>ن حض<strong>و</strong>ر در صحنه رادیکالی به دنبال تبلیغ <strong>و</strong> تبیینام<strong>و</strong>ر مذهبی ب<strong>و</strong>دند<strong>،</strong>‏ اما امر<strong>و</strong>ز آشکارا دیده می ش<strong>و</strong>د که این گر<strong>و</strong>هنیز با راهکار شبه نظامی گری در مطب<strong>و</strong>عات ظاهر شده <strong>و</strong> م<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>دیتتندر<strong>و</strong>ی خ<strong>و</strong>دشان را به نمایش می گذارند.‏ نگرانی جدی این استکه این تند<strong>و</strong>ران دی<strong>و</strong>بندی در در<strong>و</strong>ن ارتش پاکستان نیز به شدت نف<strong>و</strong>ذکرده <strong>و</strong> از این دستگاه به نفع خ<strong>و</strong>دشان استفاده می کنند.‏شماری از ر<strong>و</strong>زنامه نگاران برجسته پاکستان آشکارا از تهدید گر<strong>و</strong>ه‏»تحریک طالبان پاکستان«‏ منس<strong>و</strong>ب به قرائت دی<strong>و</strong>بندی<strong>،</strong>‏ شکایت میکنند.‏ حامد میر<strong>،</strong>‏ جا<strong>و</strong>ید چ<strong>و</strong>دری<strong>،</strong>‏ محمد مالک<strong>،</strong>‏ افتخار عالم <strong>و</strong> تعداددیگر از جمله ر<strong>و</strong>زنامه نگاران به نام پاکستان هستند که از طرفطالبان پاکستانی از طریق نامه<strong>،</strong>‏ ایمیل <strong>و</strong> یا تیلیف<strong>و</strong>ن تهدید شده اند درحالیکه حک<strong>و</strong>مت پاکستان قادر به حفاظت آنان نب<strong>و</strong>ده <strong>و</strong> شرایط رابرای فعالیت های خبر <strong>و</strong> تحلیل از در<strong>و</strong>ن پاکستان تنگ تر کرده است.‏بعضی های شان مانند شهزاد سلیم قربانی نیز شد.‏حامد میر در زمینه دیدگاه ن<strong>و</strong>تری دارد <strong>و</strong> به این با<strong>و</strong>ر است که درتحدید <strong>و</strong> تسلیم کردن مطب<strong>و</strong>عات در پاکستان<strong>،</strong>‏ اگرچه که گر<strong>و</strong>ه هایرادیکال تحریک طالبان دست دارد <strong>و</strong> آنان است که از این آدرسدست به سرک<strong>و</strong>ب نم<strong>و</strong>دن رسانه ها می زند اما پشتیبانه <strong>و</strong> ابتکار ایناقدام از شعبه های مختلف سازمان استخبارات پاکستان ‏)آی اس آی(‏مدیریت می ش<strong>و</strong>د.‏ میر در یکی از ن<strong>و</strong>شته های خ<strong>و</strong>دش ادعا کرده استکه <strong>و</strong>احد مدیریت بحران در <strong>و</strong>زارت ام<strong>و</strong>ر داخله پاکستان دست<strong>و</strong>ر العملهایی به رهبران طالبانی پاکستانی می دهد تا در کدام مقطع به ارتش<strong>حمل</strong>ه ببرند <strong>و</strong> در کدام مقطع به رسانه ها.‏احسان اهلل احسان<strong>،</strong>‏ سخنگ<strong>و</strong>ی طالبان پاکستانی بار ها در رسانه هایخ<strong>و</strong>دشان اعالن کرده است که تحریک طالبان پاکستان همه آنر<strong>و</strong>زنامه نگارانی را که در برابر این تحریک گزارش تهیه می کنند<strong>،</strong>‏م<strong>و</strong>رد <strong>حمل</strong>ه قرار خ<strong>و</strong>اهد داد <strong>و</strong> نخ<strong>و</strong>اهد گذاشت تا برای ارتش نظامی

63پاکستان همکاری نمایند.‏ زیرا همین تهدید ب<strong>و</strong>د که در این ا<strong>و</strong>اخرهمدردی با ماللی ی<strong>و</strong>سفزی را نیز یک اصل ضد طالبانی اعالن کردند<strong>و</strong> گفتند هرکسی که در م<strong>و</strong>رد ی<strong>و</strong>سفزی اخبار همدردانه پخش کند<strong>،</strong>‏م<strong>و</strong>رد <strong>حمل</strong>ه طالبان قرار خ<strong>و</strong>اهند گرفت.‏این فقط ر<strong>و</strong>زنامه نگاران نیستند که م<strong>و</strong>رد هدف بنیادگرایان قرار دارند<strong>،</strong>‏گر<strong>و</strong>ه های سیاسی-‏ اجتماعی مانند جنبش متحده ق<strong>و</strong>می نیز زیر تیغتحریک رفته است.‏ الطاف حسین<strong>،</strong>‏ رهبر جنبش متحده ق<strong>و</strong>می در برابررادیکال ها <strong>و</strong> اقدام اعمال آنان به شدت م<strong>و</strong>ضع گیری کرده <strong>و</strong> هم<strong>و</strong>ارهخ<strong>و</strong>استار برگزاری همه پرسی ملی در پاکستان شده است تا مردمبین اسالم افراطی <strong>و</strong> اسالم جناح-‏ بانی پاکستان<strong>،</strong>‏ خ<strong>و</strong>د انتخاب کنند.‏این گر<strong>و</strong>ه همچنان در اعتراض <strong>حمل</strong>ه به ماللی ی<strong>و</strong>سفزی در سرک هابرآمدند <strong>و</strong> راهپیمایی کردند.‏بنیادگرایان در برابر هیچ اعتراضی زان<strong>و</strong> خم نمی کنند <strong>و</strong> هیچ صداییرا نمی شن<strong>و</strong>ند.‏ عمرفار<strong>و</strong>ق<strong>،</strong>‏ سخنگ<strong>و</strong>ی طالبان در کراچی که قبالً‏ یکعض<strong>و</strong> جماعت اسالمی پاکستان ب<strong>و</strong>د در بیانیه اش گفت:‏ طالبان یکگر<strong>و</strong>ه رزمنده اسالمی است که در برابر کفار می جنگند.‏ کراچیپایگاه ما است <strong>و</strong> هرکسی که در برابر ما فعالیت کند<strong>،</strong>‏ م<strong>و</strong>رد هدفما قرار خ<strong>و</strong>اهد گرفت.‏ ما فقط در انتظار فرمان رهبر خ<strong>و</strong>د<strong>،</strong>‏ حکیم اهللمحس<strong>و</strong>د قرار داریم.‏ امر<strong>و</strong>ز در کراچی<strong>،</strong>‏ نف<strong>و</strong>ذ تحریک طالبان به شدتدر مدارس بیشتر شده است <strong>و</strong> این مدرسه ها است که دیگران راتهدید می کنند.‏ <strong>و</strong>فاق المدارس در بیان تهدیدی خ<strong>و</strong>د اعالن کرد کهسران جنبش ق<strong>و</strong>می متحده همه بریل<strong>و</strong>ی هستند <strong>و</strong> باید سرک<strong>و</strong>ب ش<strong>و</strong>ند.‏بمب سازی <strong>و</strong> برنامه های تر<strong>و</strong>ر در این مدارس برنامه ریزی می ش<strong>و</strong>د.‏فرقه گرایی مذهبی <strong>و</strong> ق<strong>و</strong>می شهر کراچی را چنان نا امن ساخته استکه به یک دیگ بخار در حال انفجار تبدیل کرده است.‏ حمالتانتحاری در این شهر نیز آغاز شده است.‏ <strong>حمل</strong>ه یک م<strong>و</strong>تر در مرکزپ<strong>و</strong>لیس شهر کراچی در هفته ا<strong>و</strong>ل ن<strong>و</strong>امبر سال جاری میالدی از نم<strong>و</strong>نهحمالت ب<strong>و</strong>د که در اسالم آباد قبالً‏ تجربه شده است.‏ بنا برین جایتعجب هم نب<strong>و</strong>د زمانیکه جناح طالبان مال فضل اهلل مسئ<strong>و</strong><strong>و</strong>لیت آن رابد<strong>و</strong>ش گرفت.‏ پ<strong>و</strong>لیس کراچی به این با<strong>و</strong>ر رسیده است که نف<strong>و</strong>ذ طالبان<strong>و</strong> حمالت آنان را نمی ت<strong>و</strong>ان در این شهر کاهش داد.‏گزارش پ<strong>و</strong>لیس سند <strong>و</strong> CID نشان می دهد که از سال 2008 به اینس<strong>و</strong><strong>،</strong>‏ در 134 قضیه دستبرد به بانک های مختلف<strong>،</strong>‏ 131 قضیه آن ازطرف طالبان انجام شده است.‏ این گزارش همچنان می افزاید که تاهن<strong>و</strong>ز 721 کادر طالبان در کراچی دستگیر شده <strong>و</strong> 143 باند از بینبرده شده است.‏ طالبان هر بار با عملیات تالفی ج<strong>و</strong>یانه شان<strong>،</strong>‏ تالشکرده اند که نیر<strong>و</strong> های امنیتی را م<strong>و</strong>رد <strong>حمل</strong>ه تر<strong>و</strong>ریستی قرار بدهند.‏به نظر می رسد که در حال حاضر طالبان در ریشه کن کردن حزبملی ع<strong>و</strong>امی در مناطق پشت<strong>و</strong>ن های کراچی تمرکز داشته <strong>و</strong> رهبران اینگر<strong>و</strong>ه را هدف <strong>حمل</strong>ه قرار می دهند.‏

64رادیکال های اسالمی نه تنها می خ<strong>و</strong>اهند برای اثبات برتری خ<strong>و</strong>داحساسات باقی مانده ضد دی<strong>و</strong>بندی را در سراسر پاکستان خفه کنند‏)چنانچه طالبان <strong>و</strong> گر<strong>و</strong>ه های دی<strong>و</strong>بندی در حال حاضر تسلط بر مناطققبیل<strong>و</strong>ی فدرال<strong>،</strong>‏ در شمال بل<strong>و</strong>چستان <strong>و</strong> بخشهایی از پنجاب را تقریباتکمیل کرده اند(‏ که به دنبال خفه کردن صدای مطب<strong>و</strong>عات<strong>،</strong>‏ جامعهمدنی <strong>و</strong> نیر<strong>و</strong> های دم<strong>و</strong>کرات هستند.‏ سیاست ضد امریکایی شدیدترین شعاری است که زیر عن<strong>و</strong>ان آن می ت<strong>و</strong>اند هر نیر<strong>و</strong> <strong>و</strong> نهاد پیشر<strong>و</strong>در پاکستان را م<strong>و</strong>رد <strong>حمل</strong>ه قرار بدهند.‏ خالد احمد<strong>،</strong>‏ ر<strong>و</strong>زنامه نگارمشه<strong>و</strong>ر پاکستانی با<strong>و</strong>رمند است که طالبان پس از اسامه<strong>،</strong>‏ به کمکایدی<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>گ های القاعده به دنبال بهره برداری از شرایط ناهمگ<strong>و</strong>ن دینیدر پاکستان است تا اجماع دینی حاکم بر پاکستان را تحت تأثیر قرارداده <strong>و</strong> با جایگزینی قرائت جدید خ<strong>و</strong>دشان<strong>،</strong>‏ مسئله فرهنگ <strong>و</strong> تعلیم<strong>،</strong>‏ به<strong>و</strong>یژه تعلیم دختران را تغییر بدهند.‏د<strong>و</strong>لت پاکستان<strong>،</strong>‏ به خص<strong>و</strong>ص ارتش<strong>،</strong>‏ در م<strong>و</strong>رد دخالت در برابر اینسیاست های طالبانی یا نات<strong>و</strong>ان شده است <strong>و</strong> یا احتمال دارد تمایلی درمقابله با طالبان ندارد.‏ آصف علی زرداری<strong>،</strong>‏ رئیس جمه<strong>و</strong>ر پاکستان نیزدر پس از <strong>حمل</strong>ه به ماللی ی<strong>و</strong>سفزی از <strong>حمل</strong>ه به منطقه <strong>و</strong>زیرستان اظهارنات<strong>و</strong>انی کرد <strong>و</strong> اعالن داشت که ارتش پاکستان آنقدر فعال نیست که<strong>و</strong>ارد این منطقه ش<strong>و</strong>د.‏نتیجه:‏مطالعه این نگارش به <strong>و</strong>ضاحت نشان می دهد که استراتیژیستهای پاکستانی در طرح سیاست منطق<strong>و</strong>ی شان به بیراهه رفته اند.‏پیامد سیاست های اشتباه آنان هرد<strong>و</strong> ملت پاکستان <strong>و</strong> افغانستان را درر<strong>و</strong>زگار سیاه نشانده است.‏ بنًا <strong>و</strong>قت آن رسیده که این استراتیژیستها<strong>،</strong>‏ قب<strong>و</strong>ل کنند که دیگر ح<strong>و</strong>صله مردم به پایان رسیده است.‏ طالبان درهمه دستگاه حک<strong>و</strong>مت<strong>،</strong>‏ ارتش <strong>و</strong> مردم سایه افکنده است <strong>و</strong> اصطالح‏»حک<strong>و</strong>مت سایه یی«‏ را کامالً‏ م<strong>و</strong>رد اجرا قرار داده اند.‏ این مسئله زیانفرا<strong>و</strong>ان به خ<strong>و</strong>د پاکستان <strong>و</strong> افغانستان دارد.‏ همکاری صادقانه پاکستانبا حک<strong>و</strong>مت <strong>و</strong> مردم افغانستان <strong>و</strong> همکاری سازمان ملل متحد بد<strong>و</strong>نمداخله غرض آل<strong>و</strong>د هیچ کش<strong>و</strong>ری<strong>،</strong>‏ می ت<strong>و</strong>اند نیر<strong>و</strong> های اخالل گرافراطی را ناب<strong>و</strong>د کرده <strong>و</strong> امنیت را در منطقه مجددًا تأمین کند.‏ پر<strong>و</strong>سهقلب آسیا که مبتنی بر همکاری های منطق<strong>و</strong>ی می باشد<strong>،</strong>‏ فرصت بسیارغنیمتی است که اسالم آباد با د<strong>و</strong>لت افغانستان همکاری کند.‏ ایناستراتیژیست ها باید برنامه هایی را مبتنی بر همگرایی طرح کنند درغیر آن باید شاهد رخداد ها <strong>و</strong> تح<strong>و</strong>الت بسیار بزرگتر از این باشیم کهپاکستانی ها بیشترین ضرر را خ<strong>و</strong>اهند کرد زیرا افغانستان خ<strong>و</strong>شبختانهمیدان رقابت های فرقه یی نب<strong>و</strong>ده <strong>و</strong> در این کش<strong>و</strong>ر چندان قرائت هایفاشیستی دینی مختلف زمینه ندارد.‏

65چالش های م<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>ددر سیاست خارجیار<strong>و</strong>پا <strong>و</strong> امریکاسید حامد ان<strong>و</strong>ریمادرید-‏ اسپانیا

66‏)امریکا به دلیل م<strong>و</strong>فقیت در سیستم سازی <strong>و</strong> افزایش ت<strong>و</strong>ان اقتصادی-‏نظامی<strong>،</strong>‏ در پی مدیریت جهانی است(‏اتحادیه ار<strong>و</strong>پا بر اساس قان<strong>و</strong>ن اساسى خ<strong>و</strong>د<strong>،</strong>‏ دارای ارزشهای مشترکبا ایاالت متحده امریکا است.‏ همین امر م<strong>و</strong>جب افزایش همکاری ایناتحادیه برای مشر<strong>و</strong>عیت بخشی بعضی سیاست های یکجانبه گرایانه« امریکا « در عرصه بین الملل شده است.‏ با <strong>و</strong>ق<strong>و</strong>ع حادثه ۱۱ سپتمبر۲۰۰۱<strong>،</strong> سیاست خارجی ایاالت متحده امریکا <strong>و</strong>ارد مرحله جدیدیشد.‏ <strong>و</strong>اضح تر اینکه یازدهم سپتمبر<strong>،</strong>‏ نقطه عطفی در سیستم امنیتی دفاعی ایاالت متحده گردید.‏ گسیل نیر<strong>و</strong>های نظامی در کش<strong>و</strong>ر ماافغانستان<strong>،</strong>‏ <strong>حمل</strong>ه نظامی به عراق <strong>و</strong> حمایت تسلیحاتی از مخالفان کش<strong>و</strong>رهای عربی بد<strong>و</strong>ن در نظرگرفتن اتحادیه ار<strong>و</strong>پا به عن<strong>و</strong>ان یک بازیگرمهم در عرصه بین الملل <strong>،</strong> م<strong>و</strong>جب چالش جدیدی در ر<strong>و</strong>یکرد سیاستخارجی ار<strong>و</strong>پا نسبت به امریکا گردیده است.‏بکارگیری نیر<strong>و</strong>های نظامی در سیاست بین الملل<strong>،</strong>‏ اعطای خ<strong>و</strong>د مختاری<strong>و</strong> تغییر رژیم ها تحت عن<strong>و</strong>ان بسط دم<strong>و</strong>کراسی در جهان<strong>،</strong>‏ از جملهم<strong>و</strong>اردیست که پس از یازدهم سپتمبر<strong>،</strong>‏ در فهرست ا<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>یت‏ هایاساسی سیاست خارجی ایاالت متحده امریکا قرارگرفت.‏ د<strong>و</strong>لتمردانامریکا با مطرح کردن ایده مبارزه با تر<strong>و</strong>ریزم <strong>و</strong> ایجاد جهان عاریاز تسلیحات هست<strong>و</strong>ی اعالم نم<strong>و</strong>دند که کش<strong>و</strong>رهای سرکش اگر تغییررژیم داده ش<strong>و</strong>ند تر<strong>و</strong>ریست‏ ها مکانى برای مخفی شدن نداشته <strong>و</strong> ازس<strong>و</strong>ی هم با ‏»تغییر چنین رژیم ها«‏ تسلیحات کشتار جمعی نیز حذفخ<strong>و</strong>اهد شد.‏سران ایاالت متحده<strong>،</strong>‏ با این استداللی که با حض<strong>و</strong>ر نظامى<strong>،</strong>‏ اقتصادی <strong>و</strong>سیاسى مؤثر در ح<strong>و</strong>زههای عم<strong>و</strong>می ر<strong>و</strong>ابط بینالملل<strong>،</strong>‏ ت<strong>و</strong>انایى مهار جهانرا دارند<strong>،</strong>‏ جهانیان <strong>و</strong> ار<strong>و</strong>پاییان را به تمکین در برابر خ<strong>و</strong>د فراخ<strong>و</strong>انده<strong>،</strong>‏<strong>و</strong> انتظار دارند تا کلیه اقدامات ف<strong>و</strong>ق از س<strong>و</strong>ی آنان م<strong>و</strong>رد استقبال قرارگیرد.‏ اما ار<strong>و</strong>پاییان که پذیرش این هژم<strong>و</strong>نی را سرآغاز ز<strong>و</strong>ال قدرتجهانى <strong>و</strong>حتی منطق<strong>و</strong>ی خ<strong>و</strong>د میدانند<strong>،</strong>‏ با این استراتیژی مخالفت دارند.‏د<strong>و</strong> قدرت‏ اصلی اتحادیه ار<strong>و</strong>پا ‏»آلمان <strong>و</strong> فرانسه«‏ هم<strong>و</strong>اره تالش دارندتا نقش <strong>و</strong> جایگاه این اتحادیه در معادالت جهانی مسا<strong>و</strong>ی با امریکاباشد نه کمتر از آن.‏اتحادیه ار<strong>و</strong>پا<strong>،</strong>‏ پس از تح<strong>و</strong>الت یازدهم سپتمبر هم بنا بر ارزش هایمشترک سیاسی اقتصادی<strong>،</strong>‏ متناسب به منافع سیاسی نظامیکش<strong>و</strong>ر امریکا رفتار نم<strong>و</strong>ده اند.‏ <strong>و</strong>لی بار ها اعالم داشته اند که همراهیاین اتحادیه به معنی پذیرش کلیه عملکرد<strong>،</strong>‏ یکجانبه گرایانۀ امریکا<strong>،</strong>‏در جهان نخ<strong>و</strong>اهد ب<strong>و</strong>د.‏در <strong>حمل</strong>ه نظامی به عراق<strong>،</strong>‏ کش<strong>و</strong>ر بلجیم با <strong>و</strong>یت<strong>و</strong> نم<strong>و</strong>دن درخ<strong>و</strong>استاضطراری آمریکا مبنى بر حمایت نات<strong>و</strong> از جنگ علیه عراق<strong>،</strong>‏ اینمخالفت را <strong>و</strong>ارد مرحله ن<strong>و</strong>ینی کرد.‏ ل<strong>و</strong>یی میشل<strong>،</strong>‏ <strong>و</strong>زیر ام<strong>و</strong>رخارجه<strong>و</strong>قت بلژیک با محک<strong>و</strong>م کردن رفتار <strong>و</strong>اشنگتن در قبال متحدان ار<strong>و</strong>پایى‏اش گفت:‏ ‏»سران امریکا قصد دارد که ارتباطى از ن<strong>و</strong>ع ارباب رعیتىبر آنها تحمیل کند«.‏ <strong>و</strong>الدیمیر پ<strong>و</strong>تین<strong>،</strong>‏ رئیسجمه<strong>و</strong>ر ر<strong>و</strong>سیه نیز با اعالمهمس<strong>و</strong>یى کامل سیاست ‏های کش<strong>و</strong>رش با آلمان <strong>و</strong> فرانسه<strong>،</strong>‏ این پیام رابه امریکا داد که بزرگترین قدرت نظامی غیرعض<strong>و</strong> نات<strong>و</strong> نیز با جنگعراق مخالف است.‏ انگلستان تنها کش<strong>و</strong>ر ار<strong>و</strong>پایی <strong>و</strong> عض<strong>و</strong> ش<strong>و</strong>رایامنیت ب<strong>و</strong>د که در <strong>حمل</strong>ه به عراق<strong>،</strong>‏ با امریکا همراهى نم<strong>و</strong>د.‏به عقیده کار شناسان امر<strong>و</strong>زی امریکا<strong>،</strong>‏ اتحادیه ار<strong>و</strong>پا به تدریج به خطر<strong>و</strong>اقعی که یکجانبهگرایى امریکا را تهدید میکند<strong>،</strong>‏ تبدیل میگردد.‏<strong>و</strong> این دقیقًا همان خط قرمزی است که امریکا برای ار<strong>و</strong>پاییان ترسیمکرده است.‏ اخیرًا ایاالت متحده امریکا با همکاری متحد همیشگیار<strong>و</strong>پایی اش انگلستان<strong>،</strong>‏ با نف<strong>و</strong>ذ در تار<strong>و</strong>پ<strong>و</strong>د اقتصادی سیاسىکش<strong>و</strong>رهایی چ<strong>و</strong>ن اسپانیا<strong>،</strong>‏ ی<strong>و</strong>نان <strong>و</strong> پرتگال<strong>،</strong>‏ میخ<strong>و</strong>اهد د<strong>و</strong>قدرت اصلیار<strong>و</strong>پا«‏ آلمان <strong>و</strong> فرانسه«‏ را در حاشیه براند <strong>و</strong> از غلظت دیدگاههایفرانس<strong>و</strong>ی آلمانی در اتحادیه ار<strong>و</strong>پا بکاهد.‏ چنانچه سرمایهگذاری هایاخیر امریکا <strong>و</strong> انگلیس در کش<strong>و</strong>رهای شرق ار<strong>و</strong>پا به <strong>و</strong>یژه پ<strong>و</strong>لند<strong>،</strong>‏ ر<strong>و</strong>مانیا<strong>و</strong> هنگری هم در چارچ<strong>و</strong>ب همین استراتیژی شدت گرفته است.‏سران ایاالت متحده امریکا بر عال<strong>و</strong>ه نگرانی از خطرتدریجی ار<strong>و</strong>پا کهیکجانبه گرایى امریکا را تهدید میکند<strong>،</strong>‏ از استمرار بحران اقتصادیار<strong>و</strong>پا <strong>و</strong> خطر تأثیر آن بر اقتصاد نیمه جان خ<strong>و</strong>د نیز در هراس اند.‏ ناگفته نباید گذاشت که استمرار بحران اقتصادی ار<strong>و</strong>پا با د<strong>و</strong> نگاه کامالً‏متضاد آلمانی فرانس<strong>و</strong>ی باعث د<strong>و</strong> دستگی در اتحادیه ار<strong>و</strong>پا نیزگردیده است.‏ ‏»خانم مرکل«‏ طراح اصلی سیاست ریاضتی <strong>و</strong> آقای‏»ا<strong>و</strong>الند«‏ طراح سیاست مبتنی بر رشد<strong>،</strong>‏ برای بیر<strong>و</strong>ن رفت از بحراناقتصادی ار<strong>و</strong>پا اند.‏ سران اتحادیه ار<strong>و</strong>پا<strong>،</strong>‏ بعد از جر<strong>و</strong> بحث های زیادیطرح پیشنهادی ‏»سیاست ریاضتی«‏ انگال مرکل را برای مهار <strong>و</strong> رفعبحران اقتصادی ار<strong>و</strong>پا به اجرا گذاشتند.‏ اما این سیاست با گذشتنزدیک به یکسال <strong>،</strong> نه تنها که در رفع بحران کمکی نکرده بلکه باعثفقر <strong>و</strong> بیکاری تعداد کثیری مردم در سراسر ار<strong>و</strong>پا<strong>،</strong>‏ به <strong>و</strong>یژه کش<strong>و</strong>رهایپرتگال<strong>،</strong>‏ اسپانیا<strong>،</strong>‏ ایتالیا <strong>و</strong> ی<strong>و</strong>نان گردیده <strong>و</strong> حتی سق<strong>و</strong>ط د<strong>و</strong> د<strong>و</strong>لت ایتالیا<strong>و</strong> ی<strong>و</strong>نان را هم در پی داشته است.‏سیاست ریاضت اقتصادی <strong>،</strong> به طرحی گفته میش<strong>و</strong>د که د<strong>و</strong>لتها برایکاهش هزینه‏ ها <strong>،</strong> پرداخت قر<strong>و</strong>ض ها <strong>و</strong> رفع کسری ب<strong>و</strong>دجه<strong>،</strong>‏ به کاهش<strong>و</strong> یا حذف ارائه برخی خدمات <strong>و</strong> مزایای عم<strong>و</strong>می<strong>،</strong>‏ دست میزنند.‏هدف از اجرای این طرح<strong>،</strong>‏ بهب<strong>و</strong>د <strong>و</strong>ضعیت مالی<strong>،</strong>‏ بازگرداندن اعتماداز دست رفته <strong>و</strong> ت<strong>و</strong>انمند کردن کش<strong>و</strong>ر ها برای بازیابی ط<strong>و</strong>النیمدت است اما اجرای یکساله این طرح در ار<strong>و</strong>پا<strong>،</strong>‏ مخص<strong>و</strong>صًا در کش<strong>و</strong>رهای اسپانیا<strong>،</strong>‏ ایتالیا <strong>و</strong> ی<strong>و</strong>نان م<strong>و</strong>جب افزایش مالیات <strong>و</strong> دریافت قرضههای کالن خارجی گردیده که اکثر مردم <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لت های ار<strong>و</strong>پایی ب<strong>و</strong>یژهفرانسه<strong>،</strong>‏ شخص خانم ‏»مرکل«‏ را مسبب اصلی آن میدانند.‏به گزارش گر<strong>و</strong>ه بین الملل ( پ<strong>و</strong>ل نی<strong>و</strong>ز (<strong>،</strong> فرانس<strong>و</strong>ا ا<strong>و</strong>الند<strong>،</strong>‏ رئیس جمه<strong>و</strong>ر

67فرانسه<strong>،</strong>‏ اخیرًا ضمن خ<strong>و</strong>استار کاهش نف<strong>و</strong>ذ <strong>و</strong> سلطه آلمان بر استراتیژیاتحاديه ار<strong>و</strong>پا برای حل بحران مالی منطقه ي<strong>و</strong>ر<strong>و</strong> اعالم کرده استکه آلمان نباید برای کل منطقه ی<strong>و</strong>ر<strong>و</strong> <strong>و</strong> ار<strong>و</strong>پا تصمیم گیری کند.‏ بهاعتقاد <strong>و</strong>ی<strong>،</strong>‏ فرانسه بعد از این در ص<strong>و</strong>رتی ‏»بسته ریاضت مالی«‏ رااجراء خ<strong>و</strong>اهد کرد که اقدام های محرک <strong>و</strong> سیاست های مبتنی بررشد پیشنهاد ا<strong>و</strong>لیه فرانسه نیز طی مذاکراتی جدیدی در آن گنجانیدهش<strong>و</strong>د<strong>،</strong>‏ اما خانم ‏»آنگال مرکل«‏ صدراعظم آلمان خشمگینانه در پاسخبه رئیس جمه<strong>و</strong>ر فرانسه هشدار داده گفته است:‏ انجام مذاکراتجدید برای ت<strong>و</strong>افقات گذشته امکان پذیر نیست.‏ به اعتقاد ما<strong>،</strong>‏ دربارهابعاد مختلف بسته مالی قبالً‏ مذاکرات الزم انجام شده <strong>و</strong> بعد به اجراگذاشته شده است.‏به اعتقاد کارشناسان ار<strong>و</strong>پایی<strong>،</strong>‏ افزایش شکاف <strong>و</strong> فاصله میان فرانسه <strong>و</strong>آلمان درباره چگ<strong>و</strong>نگی مقابله با بحران مالی این قاره<strong>،</strong>‏ م<strong>و</strong>جب مداخلهبیش از پیش ایاالت متحده در ار<strong>و</strong>پا گردیده است.‏ امریکا با اتخاذم<strong>و</strong>ضع صریحی گفته که در مقابله با بحران مالی ار<strong>و</strong>پا<strong>،</strong>‏ طرح پیشنهادیآلمان مبنی بر ‏»سیاست ریاضتی«‏ به تنهایی کافی نب<strong>و</strong>ده <strong>و</strong> در کنارآن بایستی از ‏»سیاست های مبتنی بر رشد«‏ فرانسه هم بهره گرفت.‏این گفته سخنگ<strong>و</strong>ی <strong>و</strong>زارت ام<strong>و</strong>ر خارجه امریکا در خص<strong>و</strong>ص ار<strong>و</strong>پا<strong>،</strong>‏حساسیت خانم « انگال مرکل«‏ را بر انگیخته <strong>و</strong> ‏»مرکل«‏ در آخرینمصاحبه اش با شبکه ی<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>نی<strong>و</strong>ز<strong>،</strong>‏ با الفاظ شدیدی پاسخ داده <strong>و</strong> گفته:‏امریکا بهتر است به مشکالت داخلی <strong>و</strong> خارجی خ<strong>و</strong>د بپردازد <strong>و</strong> اگرقصد کمک به کش<strong>و</strong>ر های بحران زده را دارد<strong>،</strong>‏ از درب <strong>و</strong>ارد ش<strong>و</strong>د نهاز پنجره .همچنان<strong>،</strong>‏ خانم « مرکل«‏ در این مصاحبه اظهار داشته که سران اتحادیهار<strong>و</strong>پا با <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د بحران شدید مالی بیکار ننشسته <strong>و</strong> برای جل<strong>و</strong>گیری اثراتبیشتر بحران در کش<strong>و</strong>ر های عض<strong>و</strong><strong>،</strong>‏ مبلغ )120( میلیارد ی<strong>و</strong>ر<strong>و</strong> برایحمایت از سرمایه گذاری بخش خص<strong>و</strong>صی در زمینه « انرژی<strong>،</strong>‏ <strong>و</strong><strong>حمل</strong> <strong>و</strong> نقل«‏ سراسر ار<strong>و</strong>پا اختصاص داده <strong>و</strong> قرار است بز<strong>و</strong>دی م<strong>و</strong>ض<strong>و</strong>عخریداری ا<strong>و</strong>راق قرضه<strong>،</strong>‏ تزریق نقدیندگی به بانک مرکزی ار<strong>و</strong>پا<strong>،</strong>‏ <strong>و</strong>نقشه راهی که بت<strong>و</strong>اند برای خر<strong>و</strong>ج از بحران کمک نماید<strong>،</strong>‏ در دست<strong>و</strong>رکار سران اتحادیه قرار گیرد.‏ اما نکته مهمی که خانم ‏»مرکل«‏ درادامه این مصاحبه اظهار داشت نارضایتی شدید سران اتحادیه ار<strong>و</strong>پانسبت به تقدم <strong>و</strong> مهم پنداشتن آسیا در سیاست خارجی امریکا است.‏استراتیژیست های سیاسی نظامی ایاالت متحده امریکا<strong>،</strong>‏ بر مبنای اینکهآیندۀ سیاست بین الملل در آسیا شکل خ<strong>و</strong>اهد گرفت<strong>،</strong>‏ د<strong>و</strong> منطقه مهمجهان<strong>،</strong>‏ یعنی ‏»خا<strong>و</strong>رمیانه <strong>و</strong> آسیای شرقی«‏ را دارای ا<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>یت نخستدر استراتیژی نظامی خ<strong>و</strong>یش اعالم نم<strong>و</strong>ده <strong>و</strong> برای تمرکز هرچه بیشترنیر<strong>و</strong>های نظامی در این د<strong>و</strong> منطقه فعالیت دارند.‏ از دیدگاه استراتیژیستهای امریکا<strong>،</strong>‏ اکن<strong>و</strong>ن تهدیدات عمده در ناحیه آسیای شرقی<strong>،</strong>‏ به <strong>و</strong>یژهاینکه کش<strong>و</strong>ر چین در سالهای اخیرگام های بلندی برای مدرنیزه کردننیر<strong>و</strong>های نظامی خ<strong>و</strong>د برداشته است قرار دارد.‏جمه<strong>و</strong>ری چین<strong>،</strong>‏ اخیرًا ضمن خرید <strong>و</strong> ساخت شمار قابل مالحظه ییتجهیزات نظامی مانند طیاره های جنگی<strong>،</strong>‏ کشتی ها <strong>و</strong> ان<strong>و</strong>اع م<strong>و</strong>شکهایزمین به ه<strong>و</strong>ا ت<strong>و</strong>انسته است که نخستین ه<strong>و</strong>اپیمابردار خ<strong>و</strong>د را نیز ر<strong>و</strong>انهآب های منطقه کند.‏ نیر<strong>و</strong>های نظامی امریکا اگر چه از سالها پیشدر منطقه آسیای شرقی متمرکز ب<strong>و</strong>دند<strong>،</strong>‏ اما در هیچ د<strong>و</strong>ره یی اینمنطقه ‏»شرق د<strong>و</strong>ر«‏ به این اندازه م<strong>و</strong>رد ت<strong>و</strong>جه تصمیم گیران امریکانب<strong>و</strong>ده است.‏ در همین راستا اخیرًا ‏»باراک ا<strong>و</strong>باما«‏ رئیس جمه<strong>و</strong>ریامریکا<strong>،</strong>‏ با اعالم ‏»راهبرد دفاعی جدید«‏ این کش<strong>و</strong>ر اعالم داشت که<strong>،</strong>‏ایاالت متحده با کاهش نیر<strong>و</strong>هایش در ار<strong>و</strong>پا<strong>،</strong>‏ حض<strong>و</strong>ر بیشتری در قارهآسیا خ<strong>و</strong>اهد داشت.‏اندکی پس از اعالم « باراک ا<strong>و</strong>باما«<strong>،</strong>‏ دفتر مطب<strong>و</strong>عاتی اتحادیه ار<strong>و</strong>پاهم در م<strong>و</strong>رد راهبرد دفاعی جدید ایاالت متحده مبنی بر جابجایینیر<strong>و</strong>های نظامی امریکا در کش<strong>و</strong>رهای آسیایی اظهار نظر نم<strong>و</strong>ده<strong>،</strong>‏ اعالمداشت که انبار تسلیحات <strong>و</strong> افزایش نیر<strong>و</strong>ی های نظامی امریکا در آسیاباعث نادیده گرفتن <strong>و</strong> به خطر انداختن منافع ار<strong>و</strong>پا در این منطقه شدهاست.‏سران اتحادیه ار<strong>و</strong>پا در شی<strong>و</strong>ۀ برخ<strong>و</strong>رد امریکا با برخی مسایل از قبیلمبارزه با تر<strong>و</strong>ریزم<strong>،</strong>‏ از بین بردن تسلیحات کشتار جمعى <strong>و</strong> افزایشنظامیان ایاالت متحده درکش<strong>و</strong>ر های آسیایی<strong>،</strong>‏ با امریکا اختالف نظردارند.سران کش<strong>و</strong>رهای ار<strong>و</strong>پایی طی مصاحبه های مختلفی از ر<strong>و</strong>ش

68بین المللی ایاالت متحده انتقاده نم<strong>و</strong>ده گفته اندکه ار<strong>و</strong>پا نباید به عن<strong>و</strong>انیک بازیگر فعال در معادالت نظامی<strong>،</strong>‏ سیاسی <strong>و</strong> بینالمللی به پیر<strong>و</strong>یک<strong>و</strong>رک<strong>و</strong>رانه از امریکا پرداخته <strong>و</strong> مدیریت سیاست خارجی خ<strong>و</strong>د را بهاین کش<strong>و</strong>ر <strong>و</strong>اگذار نماید.‏پیش بینی آیندۀ سیاست خارجی ار<strong>و</strong>پا امریکا نیز با در نظر داشتاعالم ‏»راهبرد دفاعی جدید«‏ ایاالت متحده امریکا با تیز آسیا گرایی<strong>،</strong>‏در هاله یی از ابهام فر<strong>و</strong> رفته است.‏ اتحادیه ار<strong>و</strong>پا در چنین فرصتی کهبا مشکالت ناشی از بحران شدید اقتصادی دست به گریبان هستند<strong>،</strong>‏انتظار « مهم خ<strong>و</strong>اندن آسیا <strong>و</strong> ساده پنداشتن ار<strong>و</strong>پا را از س<strong>و</strong>ی امربکانداشتند.‏ سران اتحادیه ار<strong>و</strong>پا همین اکن<strong>و</strong>ن که درگیر بحران هایسخت مالی <strong>و</strong> اقتصادی در سطح کش<strong>و</strong>ر های عض<strong>و</strong> است<strong>،</strong>‏ اعالمراهبرد دفاعی جدید امریکا مبنی بر استراتیژیک خ<strong>و</strong>اندن آسیا رااهانتی به ار<strong>و</strong>پا خ<strong>و</strong>انده <strong>و</strong> اعتراضات رسمی <strong>و</strong> شفاهی شان را از طریقرسانه های جمعی بین المللی اعالم داشته اند.‏حال با این ت<strong>و</strong>صیف<strong>،</strong>‏ باید گفت که سیاست خارجی اتحادیه ار<strong>و</strong>پابنا بر ع<strong>و</strong>امل ذیل<strong>،</strong>‏ در تضاد با سیاست خارجی <strong>و</strong> منافع استراتیژیکایاالت متحده امریکا قرار داشته <strong>و</strong> سیستم تک قطبى کن<strong>و</strong>نی نظامبینالملل به مح<strong>و</strong>ریت ‏»<strong>و</strong>اشنگتن«‏ را تهدید مینماید.‏‎1‎ار<strong>و</strong>پا 1. معتقد است که ر<strong>و</strong>یکرد یکجانبهگرایی امریکا نهتنها نقش<strong>و</strong> جایگاه این اتحادیه را در سیاست بینالملل نادیده میگیرد<strong>،</strong>‏بلکه منافع حیاتی <strong>و</strong> استراتیژیکى این مجم<strong>و</strong>عه را نیز آسیبپذیرمیگرداند<strong>،</strong>‏ در حالیکه امریکا میگ<strong>و</strong>ید ار<strong>و</strong>پا همیشه از همراهیایاالت متحده س<strong>و</strong>د برده است.‏‎2‎ار<strong>و</strong>پا<strong>،</strong>‏ 2. با مهم خ<strong>و</strong>اندن خ<strong>و</strong>د به عن<strong>و</strong>ان یک بازیگر فعال در عرصهبینالملل<strong>،</strong>‏ هم<strong>و</strong>اره تالش دارد تا نقش <strong>و</strong> جایگاه این اتحادیه درمعادالت جهانی مسا<strong>و</strong>ی با امریکا باشد نه کمتر از آن.‏ حاالنکهامریکا<strong>،</strong>‏ ار<strong>و</strong>پایی میخ<strong>و</strong>اهد که بت<strong>و</strong>اند به عن<strong>و</strong>ان نیر<strong>و</strong>ی کمکی درجهت منافع امریکا عمل کند نه ار<strong>و</strong>پایی مسا<strong>و</strong>ی با امریکا .3 3. ار<strong>و</strong>پا خ<strong>و</strong>اهان نظام چند قطبی <strong>و</strong> چند گزینشی با نقش آفرینیفزاینده سازمان ملل در جهان است<strong>،</strong>‏ حاالنکه امریکا معتقد بهنظام تک قطبی ‏»<strong>و</strong>اشنگتن«‏ مح<strong>و</strong>ر.‏

69تقدیر ازخبرنگاران<strong>و</strong>رسانه هایم<strong>و</strong>فق

70آزادی بیان <strong>و</strong> رشد رسانه های چاپی <strong>و</strong> تص<strong>و</strong>یری از جمله دستا<strong>و</strong>ردهای عمده د<strong>و</strong>لت در ده سال گذشته ب<strong>و</strong>ده است.‏ در جریان ده سالگذشته رسانه ها نقش مهم ارتباطی میان مردم <strong>و</strong> نهاد های د<strong>و</strong>لتی رادارا ب<strong>و</strong>ده است.‏ عده ای از خبرنگاران <strong>و</strong> رسانه ها به دلیل دستا<strong>و</strong>ردهای ارزشمند <strong>و</strong> کارکرد های خ<strong>و</strong>ب شان ت<strong>و</strong>انسته اند در جریان دهسال گذشته جایزه هایی را از س<strong>و</strong>ی نهاد های معتبر بین المللی بهدست بیا<strong>و</strong>رند.‏<strong>و</strong>زارت ام<strong>و</strong>ر خارجه طی محفلی به تاریخ 11 جدی سال ر<strong>و</strong>ان از آنعده رسانه ها <strong>و</strong> خبرنگارانی که اخیرًا جایزه های معتبر بین المللی رااز س<strong>و</strong>ی نهادهای فعال در عرصه کار خبرنگاری به دست آ<strong>و</strong>رده اندتقدیر به عمل آ<strong>و</strong>رد.‏‎1‎سمیع 1. مهدی خبرنگار تل<strong>و</strong>یزی<strong>و</strong>ن یک<strong>،</strong>‏ جایزه خبرنگار شجاع سال2012 را در میان 250 خبرنگاری که از سراسر جهان برای اینجایزه نامزد شده ب<strong>و</strong>دند<strong>،</strong>‏ از آن خ<strong>و</strong>د کرد.‏ این جایزه<strong>،</strong>‏ یک جایزهمعتبر بین المللی است <strong>و</strong> هر ساله از س<strong>و</strong>ی نهاد جهانی خبرنگاریبه خبرنگارانی که کارهای متفا<strong>و</strong>ت <strong>و</strong> مؤثر خبرنگاری را انجامداده باشند<strong>،</strong>‏ داده می ش<strong>و</strong>د.‏‎2‎سید 2. مسع<strong>و</strong>د حسینی عکاس-‏ خبرنگار خبرگزاری فرانسه نیزت<strong>و</strong>انست به عن<strong>و</strong>ان ا<strong>و</strong>لین خبرنگار افغان جایزه پ<strong>و</strong>لیتزر را به دستبیا<strong>و</strong>رد.‏ جایزه پ<strong>و</strong>لیتزر معتبر ترین جایزه خبرنگاری در امریکااست که از سال 1917 تا کن<strong>و</strong>ن هر سال با نظارت دانشگاهک<strong>و</strong>لمبیا به ر<strong>و</strong>زنامه نگاران <strong>و</strong> همچنان به بهترین عکس هایخبری داده می ش<strong>و</strong>د.‏‎3‎ر<strong>و</strong>زنامه 3. هشت صبح از دیگر رسانه های م<strong>و</strong>فق کش<strong>و</strong>ر است کهامسال ت<strong>و</strong>انست ‏»جایزه آزادی اطالع رسانی«‏ را از س<strong>و</strong>ی سازمانخبرنگاران بد<strong>و</strong>ن مرز دریافت کند.‏ گزارشگران بد<strong>و</strong>ن مرز کهمقر آن در شهر پاریس فرانسه است<strong>،</strong>‏ همهساله ج<strong>و</strong>ایزی را برایبهترین خبرنگار <strong>و</strong> رسانهایکه که در خطرناک‏ ترین منطقه جهانفعالیت خ<strong>و</strong>بی کرده باشند<strong>،</strong>‏ در زمینه کار با مشکالتی م<strong>و</strong>اجهب<strong>و</strong>ده <strong>و</strong> رسالت خ<strong>و</strong>د را در زمینه اطالعرسانی به ص<strong>و</strong>رت آزاد <strong>و</strong>بیطرف انجام داده باشند<strong>،</strong>‏ اختصاص میدهد.‏ این جایزه نیز براینخستین بار است که به یک رسانه در افغانستان تعلق می گیرد.‏‎4‎یک 4. برنامه تفریحی تل<strong>و</strong>یزی<strong>و</strong>ن آریا ت<strong>و</strong>انست جایزه اختصاصیجشن<strong>و</strong>اره جاپان را به دست بیا<strong>و</strong>رد.‏در مراسم تقدیر از رسانه ها <strong>و</strong> خبرنگاران م<strong>و</strong>فق که در مقر <strong>و</strong>زارتام<strong>و</strong>ر خارجه برگزار گردیده ب<strong>و</strong>د<strong>،</strong>‏ جاللتمآب داکتر زلمی رس<strong>و</strong>ل <strong>و</strong>زیرام<strong>و</strong>ر خارجه ضمن با ارزش خ<strong>و</strong>اندن نقش رسانه ها در تق<strong>و</strong>یت <strong>و</strong>گسترش آزادی بیان<strong>،</strong>‏ در م<strong>و</strong>رد کسب این ج<strong>و</strong>ایز از س<strong>و</strong>ی رسانه ها <strong>و</strong>خبرنگاران کش<strong>و</strong>ر گفت:‏ « رشد <strong>و</strong> ت<strong>و</strong>سعۀ آزادی بیان <strong>و</strong> رسانه هایآزاد<strong>،</strong>‏ در کش<strong>و</strong>ر ما در ده سال گذشته به با<strong>و</strong>ر من یکی از برجستهترین<strong>،</strong>‏ ملم<strong>و</strong>س ترین <strong>و</strong> پایدار ترین تح<strong>و</strong>الت <strong>و</strong> دستا<strong>و</strong>رد های ملت<strong>و</strong> د<strong>و</strong>لت افغانستان است.‏ ما همیشه به این نکته با افتخار اشاره میکنیم که با نصرت الهی<strong>،</strong>‏ همت ملت افغان <strong>و</strong> یاری جامعه بین المللیت<strong>و</strong>انستیم با سق<strong>و</strong>ط رژیم طالبان<strong>،</strong>‏ کش<strong>و</strong>ر عزیز خ<strong>و</strong>د را از انز<strong>و</strong>ای تاریکبین المللی که در جریان دهۀ 90 میالدی در آن قرار داشت<strong>،</strong>‏ بیر<strong>و</strong>نبیا<strong>و</strong>ریم.«‏<strong>و</strong>زیر ام<strong>و</strong>ر خارجه همچنان با ارزشمند خ<strong>و</strong>اندن این ج<strong>و</strong>ایز خطاب بهخبرنگاران حاضر در محفل گفت:‏ « <strong>و</strong>زارت ام<strong>و</strong>ر خارجه خ<strong>و</strong>د را درم<strong>و</strong>فقیت شما شریک می داند <strong>و</strong> یک بار دیگر م<strong>و</strong>فقیت های فردی <strong>و</strong>م<strong>و</strong>فقیت دسته جمعی همۀ شما در صحنه بین المللی را به تک تکشما <strong>و</strong> همکاران عزیز تان مبارک باد می گ<strong>و</strong>یم <strong>و</strong> از بارگاه خدا<strong>و</strong>ندکامیابی های بیشتر شما را استدعا می نمایم.«‏محفل مذک<strong>و</strong>ر با اعطای تقدیر نامه ها از جانب <strong>و</strong>زیر ام<strong>و</strong>ر خارجه بهخبرنگاران <strong>و</strong> مسئ<strong>و</strong><strong>و</strong>لین رسانه های م<strong>و</strong>فق<strong>،</strong>‏ خاتمه یافت.‏سخنرانی جاللتمآب داکتر زلمی رس<strong>و</strong>ل <strong>و</strong>زیر ام<strong>و</strong>ر خارجهجمه<strong>و</strong>ری اسالمی افغانستانبه نام خدا<strong>و</strong>ند قلم <strong>و</strong> کالم <strong>و</strong> به نام هدیه کننده آزادید افغانستان د خبرياالن<strong>و</strong> د ملي اتحاديې مشر جناب محترم ښاغلیعبدالحميد مبارز<strong>،</strong>‏د نی په م<strong>و</strong>سسه کې د رسني<strong>و</strong> د څار مشر جناب محترم ښاغلی صديقاهلل ت<strong>و</strong>حيدي<strong>،</strong>‏د هشت صبح مدير مس<strong>و</strong><strong>و</strong>ل ښاغلی پر<strong>و</strong>يز کا<strong>و</strong>ه<strong>،</strong>‏د فرانس پرس آژانس خبريال ښاغلی مسع<strong>و</strong>د حسيني<strong>،</strong>‏د آريا تل<strong>و</strong>يزي<strong>و</strong>ن مدير مس<strong>و</strong><strong>و</strong>ل ښاغلی اجمل عابدي<strong>،</strong>‏د يک تل<strong>و</strong>يزي<strong>و</strong>نی شبکې خبريال ښاغلی سميع مهدي<strong>،</strong>‏د آزاد<strong>و</strong> رسني<strong>و</strong> ن<strong>و</strong>ر<strong>و</strong> استاز<strong>و</strong><strong>،</strong>‏ قدرمن<strong>و</strong> ميلمن<strong>و</strong><strong>،</strong>‏ښاغلي<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> آغلي<strong>و</strong><strong>،</strong>‏السالم عليکم <strong>و</strong> رحمه اهلل <strong>و</strong> برکاته<strong>،</strong>‏د بهرني<strong>و</strong> چار<strong>و</strong> <strong>و</strong>زارت ا<strong>و</strong> زم<strong>و</strong>ږ په محفل کې ستاس<strong>و</strong> د سخا<strong>و</strong>تمندانه

71ګډ<strong>و</strong>ن له امله د ځان ا<strong>و</strong> د بهرني<strong>و</strong> چار<strong>و</strong> <strong>و</strong>زارت د خپل<strong>و</strong> ټ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> همکاران<strong>و</strong>په نماينده ګی تاس<strong>و</strong> ټ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> ته د زړه له ک<strong>و</strong>مې ښه راغالست <strong>و</strong>ايم.‏حضار نهايت گرامی <strong>و</strong> مهمانان عالیقدر<strong>،</strong>‏خ<strong>و</strong>شحالم <strong>و</strong> افتخار میکنم که امر<strong>و</strong>ز خ<strong>و</strong>د را در محفلی مییابم کهاشتراک کننده گان آن در عرصۀ آزادي بیان<strong>،</strong>‏ اطالع رسانی <strong>و</strong>آگاهی دهی افتخاراتی کالنی را نصیب کش<strong>و</strong>ر ساخته اند.‏همۀ ما <strong>و</strong> شما امر<strong>و</strong>ز از م<strong>و</strong>فقيت خبرنگاران <strong>و</strong> رسانه های آزاد <strong>و</strong> مستقلافغان صحبت مینماییم که ت<strong>و</strong>انسته اند در صحنه بین المللی ج<strong>و</strong>ایز معتبر<strong>و</strong> بزرگی را برای خ<strong>و</strong>د <strong>و</strong> در کل برای مطب<strong>و</strong>عات ج<strong>و</strong>ان اما شجاع <strong>و</strong>پ<strong>و</strong>یای کش<strong>و</strong>ر به دست آ<strong>و</strong>رند.‏مسع<strong>و</strong>د حسینی<strong>،</strong>‏ خبرنگار آژانس فرانس پرس <strong>و</strong> عکاس چیره دستکش<strong>و</strong>ر برنده <strong>و</strong> افتخار آ<strong>و</strong>ر ا<strong>و</strong>لین جایزۀ پ<strong>و</strong>لیتزر کش<strong>و</strong>ر است.‏ آقایحسینی این جایزۀ معتبر جهانی را برای عکسی به دست آ<strong>و</strong>رد که چندلحظه بعد از <strong>حمل</strong>ۀ تر<strong>و</strong>ریستی باالی عزاداران عاش<strong>و</strong>را در سال ۱۳۹۰گرفته ب<strong>و</strong>د.‏ این عکس تنها یک نم<strong>و</strong>نۀ از ابتکارات <strong>و</strong> خالقیت هایبی نظیر <strong>و</strong>ی در عرصۀ تهیۀ تصا<strong>و</strong>یرجالب <strong>و</strong> مستند از <strong>و</strong>قایع مختلفکش<strong>و</strong>ر میباشد.‏آقای حسینی<strong>،</strong>‏ م<strong>و</strong>فقیت شما مایۀ افتخار همۀ ماست.‏ از بارگاه خدا<strong>و</strong>ندمتعال برایتان آرز<strong>و</strong>ی م<strong>و</strong>فقیت بیشتر مینمایم.‏ر<strong>و</strong>زنامۀ <strong>و</strong>زین <strong>و</strong> پرخ<strong>و</strong>انندۀ ۸ صبح که میت<strong>و</strong>ان گفت از راه اطالعرسانی <strong>و</strong> گزارشات دقیق خ<strong>و</strong>یش در قطار صدر نشینان نشرات چاپیغیر د<strong>و</strong>لتی قرار دارد<strong>،</strong>‏ در جریان ماه ر<strong>و</strong>ان میالدی جایزۀ ساالنه بینالمللی اطالع رسانی را از س<strong>و</strong>ی سازمان خبرنگاران بد<strong>و</strong>ن سرحدبدست آ<strong>و</strong>رد.‏سازمان خبرنگاران بد<strong>و</strong>ن سرحد این جایزه را همه ساله به آن عدهرسانه هایی اعطا میکند که در زمینۀ کار با مشکالتی م<strong>و</strong>اجه ب<strong>و</strong>ده <strong>و</strong>در تالش های اطالع رسانی دقیق <strong>و</strong> به م<strong>و</strong>قع<strong>،</strong>‏ رسالت بیطرفانۀ خ<strong>و</strong>د راانجام داده باشند.‏آقای کا<strong>و</strong>ه که اینجا تشریف دارید <strong>و</strong> آقایان سنجر سهیل <strong>و</strong> استاد قسیماخگر که در محفل ما تشریف ندارند <strong>،</strong> این م<strong>و</strong>فقیت بزرگ را برایشما <strong>و</strong> تمام همکاران تان در ۸ صبح مبارک باد میگ<strong>و</strong>یم.‏تل<strong>و</strong>یزی<strong>و</strong>ن آریا که ا<strong>و</strong>لین <strong>و</strong> تا به امر<strong>و</strong>ز یگانه تل<strong>و</strong>یزی<strong>و</strong>ن اختصاصی برایاطفال <strong>و</strong> ن<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>انان کش<strong>و</strong>ر میباشد<strong>،</strong>‏ امسال جایزۀ <strong>و</strong>يژۀ صلح ج<strong>و</strong>ایز جاپان۲۰۱۲ را در راه تق<strong>و</strong>یت <strong>و</strong> گسترش فضای صلح <strong>و</strong> ثبات در کش<strong>و</strong>ر <strong>و</strong>منطقه<strong>،</strong>‏ بدست آ<strong>و</strong>رد.‏ آقای عابدی<strong>،</strong>‏ کسب این م<strong>و</strong>فقیت کالن را برایشما <strong>و</strong> همۀ همکاران تان در تل<strong>و</strong>یزی<strong>و</strong>ن آریا<strong>،</strong>‏ به خص<strong>و</strong>ص گردانندگانبرنامۀ خ<strong>و</strong>ب انگگ<strong>،</strong>‏ بنگگ<strong>،</strong>‏ کل<strong>و</strong>له سنگگ<strong>،</strong>‏ مبارک باد میگ<strong>و</strong>یم.‏آقای سمیع مهدی مس<strong>و</strong><strong>و</strong>ل بخش خبر <strong>و</strong> برنامه های سیاسی تل<strong>و</strong>یزی<strong>و</strong>نیک با پشت کار<strong>،</strong>‏ ابتکار <strong>و</strong> شجاعتش در کار خبرنگاری خ<strong>و</strong>یشت<strong>و</strong>انست امسال جایزۀ خبرنگار شجاع سال 2012 را از س<strong>و</strong>ی مرکزبین المللی برای خبرنگاران در ایاالت متحده از آن خ<strong>و</strong>د سازد.‏ آقایمهدی<strong>،</strong>‏ این م<strong>و</strong>فقیت بزرگ را برای شما از صمیم قلب تبریک میگ<strong>و</strong>یم.‏د<strong>و</strong>ستان عزیز<strong>،</strong>‏میدانم که جناب مبارز صاحب در م<strong>و</strong>رد تاریخ <strong>و</strong> تح<strong>و</strong>الت آزادی بیان<strong>و</strong> آزادی مطب<strong>و</strong>عات صحبت مفصل خ<strong>و</strong>اهند داشت<strong>،</strong>‏ بنًا اجازه بدهیدتنها چند نکته مختصری در این م<strong>و</strong>رد <strong>و</strong> در ارتباط به م<strong>و</strong>فقیت هاییکه از آنها تجلیل مینماییم<strong>،</strong>‏ خدمت شما عرض نمایم.‏آزادی بیان <strong>و</strong> اظهار عقیده<strong>،</strong>‏ که حق طبیعی هر فرد میباشد<strong>،</strong>‏ به حیثیکی از م<strong>و</strong>لفه های اساسی نظام های دم<strong>و</strong>کراتیک در رشد <strong>و</strong> تق<strong>و</strong>یتج<strong>و</strong>امع بشری نقش اساسی <strong>و</strong> بارز دارد.‏ به هيمن دليل بحث ‏»آزادیبيان«‏ <strong>و</strong> ‏»آزادی مطب<strong>و</strong>عات«‏ در شكلگيری جامعۀ ن<strong>و</strong>ين افغانستاناز م<strong>و</strong>ض<strong>و</strong>عات اساسی به شمار مير<strong>و</strong>د<strong>،</strong>‏ زيرا آزادی بيان <strong>و</strong> آزادیمطب<strong>و</strong>عات در فرايند شكلگيری <strong>و</strong>حدت ملی نقش <strong>و</strong>يژۀ داشته <strong>و</strong>بنيادهای دم<strong>و</strong>كراسی را در جامعه استحكام ميبخشد.‏رسانه های به معنی کامل مستقل<strong>،</strong>‏ آزاد <strong>و</strong><strong>،</strong>‏ خاصتًا در کش<strong>و</strong>ری مانندافغانستان عزیز ما<strong>،</strong>‏ رسانه های مس<strong>و</strong><strong>و</strong>لیت پذیر <strong>و</strong> دارای تفکر<strong>،</strong>‏ اهداف <strong>و</strong>منافع علیای ملی<strong>،</strong>‏ مخص<strong>و</strong>صًا حفظ <strong>و</strong> تق<strong>و</strong>یت <strong>و</strong>حدت <strong>و</strong> حاکمیت ملی<strong>،</strong>‏در بسط <strong>و</strong> ت<strong>و</strong>سعۀ این ارزش انسانی نقش اساسی را ایفا می نمایند.‏گسترش کمی <strong>و</strong> کیفی رسانه ها اعم از رسانه های د<strong>و</strong>لتی <strong>و</strong> خص<strong>و</strong>صیدر کش<strong>و</strong>ر در یک دهۀ گذشته چیزی کمتر از یک تح<strong>و</strong>ل عمیق <strong>و</strong>در <strong>و</strong>اقعیت کمتر از یک انقالب در عرصۀ آزادی بیان <strong>و</strong> آزادیمطب<strong>و</strong>عات نیست.‏ اجازه بدهید اینگ<strong>و</strong>نه بگ<strong>و</strong>یم:‏ رشد <strong>و</strong> ت<strong>و</strong>سعۀ آزادیبیان <strong>و</strong> رسانه های آزاد <strong>و</strong> مستقل در کش<strong>و</strong>ر در ده سال گذشته یکی ازبرجسته ترین<strong>،</strong>‏ ملم<strong>و</strong>س ترین <strong>و</strong> به با<strong>و</strong>ر محکم من<strong>،</strong>‏ پایدارترین تح<strong>و</strong>الت<strong>و</strong> دست آ<strong>و</strong>رد های ملت <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لت افغانستان است.‏

72ما همیشه به این نکته به افتخار اشاره میکنیم که با نصرت الهی<strong>،</strong>‏ همتملت افغان <strong>و</strong> یاری جامعه بین المللی ت<strong>و</strong>انستیم با سق<strong>و</strong>ط رژیم طالبانکش<strong>و</strong>ر عزیز خ<strong>و</strong>د را از انز<strong>و</strong>ای تاریک بین المللی که در جریان دهۀ۹۰ میالدی در آن گرفتار ب<strong>و</strong>د<strong>،</strong>‏ بیر<strong>و</strong>ن آ<strong>و</strong>ریم.‏امر<strong>و</strong>ز پرچم پرافتخار ما در چهار گ<strong>و</strong>شۀ جهان در اهتزاز است<strong>،</strong>‏ <strong>و</strong>افغانستان آهسته آهسته جایگاه <strong>و</strong> عزت مناسب تاریخ <strong>و</strong> فرهنگ کهن<strong>و</strong> مناسب شان مردم غی<strong>و</strong>ر خ<strong>و</strong>یش را بدست آ<strong>و</strong>رده است <strong>و</strong> مطب<strong>و</strong>عات<strong>و</strong> خبرنگاران آزاد <strong>و</strong> مستقل کش<strong>و</strong>ر در گذاشتن نقطۀ پایان به انز<strong>و</strong>ایکش<strong>و</strong>ر نقش به سزایی داشته اند.‏ ما به این دست آ<strong>و</strong>رد مشترک خ<strong>و</strong>یشافتخار میکنیم <strong>و</strong> در حفظ <strong>و</strong> نگهداشت آن تعهد کامل داریم.‏د<strong>و</strong>ستان عزیز<strong>،</strong>‏ همکاران گرامی<strong>،</strong>‏رسانه های یک کش<strong>و</strong>ر نقش مهمی را در دیپل<strong>و</strong>ماسی عامه <strong>و</strong> ارائۀتص<strong>و</strong>یر مثبت از کش<strong>و</strong>ر شان در صحنۀ ملی <strong>و</strong> بین المللی نیز دارند.‏متأسفانه امر<strong>و</strong>ز ه<strong>و</strong>یت راستین مردم آزادی خ<strong>و</strong>اه<strong>،</strong>‏ سخا<strong>و</strong>تمند<strong>،</strong>‏مهماند<strong>و</strong>ست <strong>و</strong> مردم ساالر این ملت که صاحب تاریخ <strong>و</strong> فرهنگپرافتخار <strong>و</strong> <strong>و</strong>ارثین سرزمینی اند که برای هزاران سال نقطۀ تقاطعبزرگترین تمدن های جهان ب<strong>و</strong>ده است<strong>،</strong>‏ آنگ<strong>و</strong>نه که شایسته <strong>و</strong> بایستهاست<strong>،</strong>‏ به جهان منعکس نمی ش<strong>و</strong>د.‏ برعکس<strong>،</strong>‏ تص<strong>و</strong>یر افغانستان دراذهان تعداد زیاد جهانیان محد<strong>و</strong>د به تصا<strong>و</strong>یر تر<strong>و</strong>ریزم تحمیل شدهباالی مردم این کش<strong>و</strong>ر<strong>،</strong>‏ م<strong>و</strong>اد مخدر <strong>و</strong> مشکالت <strong>و</strong> چالش های ماست.‏مطب<strong>و</strong>عات کش<strong>و</strong>ر در راه معرفی ه<strong>و</strong>یت اصیل میهن خ<strong>و</strong>یش کارهاییرا انجام داده اند<strong>،</strong>‏ اما امید<strong>و</strong>ار هستیم که در این م<strong>و</strong>رد خاص <strong>و</strong> با ت<strong>و</strong>جهبه اهمیت ف<strong>و</strong>ق العاده بزرگ آن<strong>،</strong>‏ شاهد فعالیت ها <strong>و</strong> دست آ<strong>و</strong>ردهایبیشتری باشیم.‏به گ<strong>و</strong>نۀ دیگر<strong>،</strong>‏ امید<strong>و</strong>ار هستم تا رسانه های مستقل <strong>و</strong>آزاد کش<strong>و</strong>ر درپهل<strong>و</strong>ی ایجاد یک بستر <strong>و</strong>سیع <strong>و</strong> باز برای گفتمان ها<strong>،</strong>‏ دیال<strong>و</strong>گ <strong>و</strong> تفاهمبین تمام اقشار جامعه در سطح ملی<strong>،</strong>‏ به شکل فزایندۀ در انعکاستص<strong>و</strong>یر مثبت افغانستان<strong>،</strong>‏ یعنی همان ه<strong>و</strong>یت اصلی کش<strong>و</strong>ر عزیز ما<strong>،</strong>‏ بهجهان نقش مؤثر خ<strong>و</strong>یش را بازی نمایند.‏یک نکته یی که مستقیمًا مرب<strong>و</strong>ط به این بحث می باشد <strong>و</strong> من می خ<strong>و</strong>اهمبه عن<strong>و</strong>ان آخرین حرفم یاد آ<strong>و</strong>ری نمایم<strong>،</strong>‏ این است که فرام<strong>و</strong>ش نکنیمم<strong>و</strong>فقیت رسانه ها <strong>و</strong> خبرنگاران آزاد <strong>و</strong> مستقل کش<strong>و</strong>ر در عرصۀبینالمللی<strong>،</strong>‏ به شم<strong>و</strong>ل م<strong>و</strong>فقیت هایی که امر<strong>و</strong>ز از آنها تجلیل به عمل میآ<strong>و</strong>ریم<strong>،</strong>‏ ثمرۀ م<strong>و</strong>فقیت های شما اینجا در داخل کش<strong>و</strong>ر ب<strong>و</strong>ده است.‏شما در راه رشد <strong>و</strong> ت<strong>و</strong>سعۀ آزادی بیان <strong>و</strong> آزادی مطب<strong>و</strong>عات <strong>و</strong> دفاع ازآن <strong>و</strong> در راه تر<strong>و</strong>یج <strong>و</strong> نهادینه ساختن ارزش های شفافیت<strong>،</strong>‏ حسابدهید<strong>و</strong>لت به مردم<strong>،</strong>‏ عدالت <strong>و</strong> آزادی استقامت<strong>،</strong>‏ شجاعت <strong>و</strong> دست آ<strong>و</strong>ردنشان داده اید که امر<strong>و</strong>ز در سطح جهان نیز از شما تجلیل به عملمی آید.‏جا دارد تا از آنعده خبرنگاران افغان یاد نماییم که یا جانهای شیرینخ<strong>و</strong>یش را در راه آزادی بیان <strong>و</strong> آزادی مطب<strong>و</strong>عات فدا کرده اند<strong>،</strong>‏ <strong>و</strong> یاهم مانند شما با <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د مشکالت <strong>و</strong> چالش های بی شمار شعلۀ اینآزادی <strong>و</strong> استقالل را ر<strong>و</strong>شن نگه میدارند.‏برنده گان محترم ج<strong>و</strong>ایز<strong>،</strong>‏<strong>و</strong>زارت ام<strong>و</strong>ر خارجه خ<strong>و</strong>د را در م<strong>و</strong>فقیت شما شریک میداند<strong>،</strong>‏ <strong>و</strong> یکبار دیگر م<strong>و</strong>فقیت های فردی <strong>و</strong> م<strong>و</strong>فقیت دسته جمعی همۀ شما درصحنۀ بین المللی را به تک تک شما <strong>و</strong> همکاران عزیر تان مبارکباد میگ<strong>و</strong>یم<strong>،</strong>‏ <strong>و</strong> از بارگاه خدا<strong>و</strong>ند کامیابی های بیشتر شما را استدعامینمایم.‏

73دډيپل<strong>و</strong>ماسۍانسټیټی<strong>و</strong>ټی<strong>و</strong> اکاډمیکبنسټد هار<strong>و</strong>ن حکیمي لیکنه چاندیګر-‏ هند<strong>و</strong>ستانیاد<strong>و</strong>نه:‏ ددغي لنډي مال<strong>و</strong>ماتي لیکني څخه مي م<strong>و</strong>خه د هی<strong>و</strong>اد دډيپل<strong>و</strong>ماسۍ<strong>،</strong>‏ ډيپل<strong>و</strong>ماټیک بنسټ ا<strong>و</strong> سرچین<strong>و</strong> سره د ل<strong>و</strong>ست<strong>و</strong>نک<strong>و</strong> اشنایي ده.‏د افغانستان د بهرنی<strong>و</strong> چار<strong>و</strong> <strong>و</strong>زارت د ډیپل<strong>و</strong>ماسۍ انسټیټی<strong>و</strong>ټ په ۱۳۳۴لمریز کال چي د ۱۹۵۵ زېږدیز ‏)میالدي(‏ سره سم<strong>و</strong>ن لري د بهرنی<strong>و</strong>چار<strong>و</strong> د <strong>و</strong>خت د <strong>و</strong>زیر ار<strong>و</strong>اښاد محمد نعیم په الرښ<strong>و</strong><strong>و</strong>نه ا<strong>و</strong> ډاکټرعبدالحکیم طبیبي په مدیریت ‏»د ډیپل<strong>و</strong>ماټیک<strong>و</strong> خدمت<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> م<strong>و</strong>سسه«‏ ترنامه الندي ج<strong>و</strong>ړ س<strong>و</strong>.‏په ۱۳۵۴ لمریز )۱۹۷۵ زېږدیز(‏ کال د ن<strong>و</strong>ي اساسنامې له چمت<strong>و</strong> کېد<strong>و</strong><strong>و</strong>ر<strong>و</strong>سته د انسټیټ<strong>و</strong>ټ ن<strong>و</strong>م د ‏»ډیپل<strong>و</strong>ماسۍ م<strong>و</strong>سسې«‏ ته <strong>و</strong>اړ<strong>و</strong>ل س<strong>و</strong>.‏ خ<strong>و</strong>دغه ن<strong>و</strong>م هم ډېر <strong>و</strong>خت د<strong>و</strong>ام <strong>و</strong> نه کړ ا<strong>و</strong> په ۱۳۶۸ لمریز کال د ن<strong>و</strong>يکړنالري د ج<strong>و</strong>ړید<strong>و</strong> <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>سته په ا<strong>و</strong>سني ن<strong>و</strong>م<strong>،</strong>‏ یاني د ‏»ډیپل<strong>و</strong>ماسۍانسټیټی<strong>و</strong>ټ«‏ <strong>و</strong>ن<strong>و</strong>م<strong>و</strong>ل س<strong>و</strong>.‏د انسټیټی<strong>و</strong>ټ د ج<strong>و</strong>ړېد<strong>و</strong> په پېل کې د څانګ<strong>و</strong> له مدیران<strong>و</strong> پرته د بهرنی<strong>و</strong>چار<strong>و</strong> <strong>و</strong>زارت ن<strong>و</strong>ر ټ<strong>و</strong>ل کارک<strong>و</strong><strong>و</strong>نکي مکلف <strong>و</strong>ل چي د ډیپل<strong>و</strong>ماسۍ لنډمهاله ک<strong>و</strong>رس <strong>و</strong>ل<strong>و</strong>لي.‏ تر ا<strong>و</strong>سه د یاد ک<strong>و</strong>رس څخه په ن<strong>و</strong>نس<strong>و</strong> ‏)ن<strong>و</strong>لس<strong>و</strong> )پړا<strong>و</strong><strong>و</strong>ن<strong>و</strong> کي ګډ<strong>و</strong>ن ک<strong>و</strong><strong>و</strong>نکي ‏)ډیپل<strong>و</strong>ماټان(‏ فارغ س<strong>و</strong>ي دي.‏د <strong>و</strong>زارت کارک<strong>و</strong><strong>و</strong>نکي د دغه ک<strong>و</strong>رس له بریالۍ پای ته رس<strong>و</strong>ني <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ستهد مسلکي کارک<strong>و</strong><strong>و</strong>نک<strong>و</strong> په ت<strong>و</strong>ګه پېژندل کیږي.‏ د ک<strong>و</strong>رس د د<strong>و</strong>ام م<strong>و</strong>دهله اړتیا سره سم له شپږ<strong>و</strong>څخه تر اتلس<strong>و</strong> میاشت<strong>و</strong> پ<strong>و</strong>ري غځیږي.‏انسټیټی<strong>و</strong>ټ د بهرنی<strong>و</strong> چار<strong>و</strong> <strong>و</strong>زارت د فعالیت<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> په چ<strong>و</strong>کاټ کي ا<strong>و</strong> لهخپلي چلندالري یا اص<strong>و</strong>لنامې سره سم الندي م<strong>و</strong>خي ترسره ک<strong>و</strong>ي:‏‏•د سیاسي ډیپل<strong>و</strong>ماسۍ په برخه کي د <strong>و</strong>زارت د کارک<strong>و</strong><strong>و</strong>نک<strong>و</strong><strong>،</strong>‏په تېره ځ<strong>و</strong>ان<strong>و</strong> ډيپل<strong>و</strong>ماټان<strong>و</strong> د علمي ا<strong>و</strong> مسلکي <strong>و</strong>ړتیا ل<strong>و</strong>ړ<strong>و</strong>ل ‏)پهځانګړې ت<strong>و</strong>ګه د ک<strong>و</strong>رس<strong>و</strong>ن<strong>و</strong><strong>،</strong>‏ سیمینار<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> <strong>و</strong>رکشاپ<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> د ج<strong>و</strong>ړ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>د الري(؛‏•د بهرنی<strong>و</strong> ژب<strong>و</strong> د زده کړي د ک<strong>و</strong>رس<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> ج<strong>و</strong>ړ<strong>و</strong>ل؛‏•د <strong>و</strong>زارت کارک<strong>و</strong><strong>و</strong>نک<strong>و</strong> ته د ل<strong>و</strong>ړ<strong>و</strong> زدکړ<strong>و</strong> په ک<strong>و</strong>رنی<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> بهرنی<strong>و</strong>م<strong>و</strong>سس<strong>و</strong> کي د زدکړي د کچي د ل<strong>و</strong>ړ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> په م<strong>و</strong>خه د زمینېبرابر<strong>و</strong>ل؛‏•د پرمختللي ټکنال<strong>و</strong>ژۍ څخه په ګټه اخیستني سره د څېړني ا<strong>و</strong>زدکړي د ظرفیت ا<strong>و</strong> <strong>و</strong>ړتیا ل<strong>و</strong>ړ<strong>و</strong>ل؛‏•له ک<strong>و</strong>رنی<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> بهرنی<strong>و</strong> <strong>و</strong>رته م<strong>و</strong>سس<strong>و</strong> سره د اړیک<strong>و</strong> ټینګ<strong>و</strong>ل ا<strong>و</strong> پراخ<strong>و</strong>ل؛‏•د <strong>و</strong>زارت د کتابت<strong>و</strong>ن د ال بډایه ک<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> له پاره چي د انسټیټی<strong>و</strong>ټ پهاډانه کې فعالیت ک<strong>و</strong>ي د ن<strong>و</strong><strong>و</strong> کتاب<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> ترالسه ک<strong>و</strong>ل ا<strong>و</strong> د مرستهک<strong>و</strong><strong>و</strong>نک<strong>و</strong> م<strong>و</strong>ندل؛‏•د بېالبېل<strong>و</strong> علمي<strong>،</strong>‏ سیاسي ا<strong>و</strong> فرهنګي غ<strong>و</strong>نډ<strong>و</strong><strong>،</strong>‏ ک<strong>و</strong>رس<strong>و</strong>ن<strong>و</strong><strong>،</strong>‏ سیمینار<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>ا<strong>و</strong> نندارت<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> ج<strong>و</strong>ړ<strong>و</strong>ل؛پر کتابت<strong>و</strong>ن سربېره<strong>،</strong>‏ د ډيپل<strong>و</strong>ماسۍ انسټیټ<strong>و</strong>ټ د انګلیسي ژبي د زدکړيدرې ک<strong>و</strong>رس<strong>و</strong>نه هم ج<strong>و</strong>ړ کړي چي په بېالبېل<strong>و</strong> کچ<strong>و</strong> پکښي تدریسکیږي.‏ پر انګلیسي ژبي سربېره انسټیټ<strong>و</strong>ټ د ډيپل<strong>و</strong>ماټان<strong>و</strong> د مال<strong>و</strong>مات<strong>و</strong> دپراختیا په م<strong>و</strong>خه د ل<strong>و</strong>مړي ځل له پاره د ی<strong>و</strong> شمېر ن<strong>و</strong>ر<strong>و</strong> بهرنی<strong>و</strong> ژب<strong>و</strong>ک<strong>و</strong>رس<strong>و</strong>نه هم ج<strong>و</strong>ړ کړي دي<strong>،</strong>‏ لکه د عربي ژبي د تدریس ک<strong>و</strong>رس<strong>،</strong>‏د فرانس<strong>و</strong>ي ژبې د تدریس د<strong>و</strong>ه ک<strong>و</strong>رس<strong>و</strong>نه<strong>،</strong>‏ د الماني ژبي د تدریسک<strong>و</strong>رس ا<strong>و</strong> د ت<strong>و</strong>رکي ژبي ک<strong>و</strong>رس.‏د ډيپل<strong>و</strong>ماسۍ انسټیټ<strong>و</strong>ټ د خپل ی<strong>و</strong> بل ن<strong>و</strong>ښت په ترڅ کې په کابل کيد بهرنی<strong>و</strong> سفارت<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> د ډیپل<strong>و</strong>ماټان<strong>و</strong> له پاره د پښت<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> دري ژب<strong>و</strong> ک<strong>و</strong>رس<strong>و</strong>نههم ج<strong>و</strong>ړ کړي چې په ا<strong>و</strong>نې کي درې <strong>و</strong>رځې د ماښام له ۵ څخه تر ۶بج<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> ۳۰ دقیق<strong>و</strong> پ<strong>و</strong>رې د<strong>و</strong>ام م<strong>و</strong>مي.‏ دغه ک<strong>و</strong>رس<strong>و</strong>نه چي د ۱۳۹۱ کالد <strong>و</strong>ري <strong>حمل</strong> په میاشت کي پېل س<strong>و</strong>ي<strong>،</strong>‏ د <strong>و</strong>زارت په تاریخ کي بېساري بلل کیږي.‏د سیاسي ډیپل<strong>و</strong>ماسۍ د<strong>و</strong>ه سمستریز ‏)الف(‏ ک<strong>و</strong>رس چې د ۱۳۹۱ کالد <strong>و</strong>ري پر ۲ پیل س<strong>و</strong>ی<strong>،</strong>‏ په هغه کي ګډ<strong>و</strong>ن ک<strong>و</strong><strong>و</strong>نکي د انګلیسي ژبيتر ازم<strong>و</strong>ېني <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>سته منل س<strong>و</strong>ي ا<strong>و</strong> ټ<strong>و</strong>ل درس<strong>و</strong>نه په انګلیسي ژبه <strong>و</strong>رک<strong>و</strong>لکیږي.‏د سیاسي ډیپل<strong>و</strong>ماسۍ د<strong>و</strong>ه سمستریز ‏)ب(‏ ک<strong>و</strong>رس چې د ۱۳۹۱ کالد <strong>و</strong>ري په میاشت کي پېل س<strong>و</strong>ی<strong>،</strong>‏ ګډ<strong>و</strong>ن ک<strong>و</strong><strong>و</strong>نکي یې د <strong>و</strong>زارت دبشري سرچین<strong>و</strong> ‏)منابع(‏ د ریاست له خ<strong>و</strong>ا <strong>و</strong>رپېژندل س<strong>و</strong>ي چې په پښت<strong>و</strong>

74ا<strong>و</strong> دري ژب<strong>و</strong> په کي تدریس ترسره کیږي.‏د یاد<strong>و</strong> ی<strong>و</strong> شمېر ک<strong>و</strong>رس<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> د منځپانګ<strong>و</strong> د ال ښه <strong>و</strong>ضاحت لپاره یېمهال<strong>و</strong>ېش ا<strong>و</strong> ن<strong>و</strong>ر جزیات درته ږد<strong>و</strong>:‏- ډیپل<strong>و</strong>ماټیک مهارت<strong>و</strong>نهالف:‏ د ډیپل<strong>و</strong>ماټیک<strong>و</strong> مهارت<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> د ک<strong>و</strong>رس مضم<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>نه:‏۱ ډیپل<strong>و</strong>ماټیک مهارت<strong>و</strong>نه‏•د <strong>و</strong>ینا فن‏•د لیکني مهارت‏•د څېړني ډ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>نه‏•ډیپل<strong>و</strong>ماټیک لیک<strong>و</strong>نه۲ ق<strong>و</strong>نسلي چاري‏•د ق<strong>و</strong>نسلۍ عملي چاري‏•ق<strong>و</strong>نسلي قان<strong>و</strong>ن‏•د ق<strong>و</strong>نسلي چار<strong>و</strong> ست<strong>و</strong>نزي ا<strong>و</strong> مدیریت۳ اړیکي ا<strong>و</strong> مدیریت‏•اړیکي ا<strong>و</strong> رپ<strong>و</strong>ټ <strong>و</strong>رک<strong>و</strong>نه‏•د اړیک<strong>و</strong> ښه مدیریت‏•رسنۍ ا<strong>و</strong> له هغ<strong>و</strong> سره د اړیک<strong>و</strong> څرنګ<strong>و</strong>الی۴ ډیپل<strong>و</strong>ماسي‏•ډیپل<strong>و</strong>ماسي‏•په افغانستان کي د ډیپل<strong>و</strong>ماسۍ تاریخ‏•د<strong>و</strong>ه اړخیزه ا<strong>و</strong> څ<strong>و</strong>اړخیزه ډیپل<strong>و</strong>ماسي‏•د ډیپل<strong>و</strong>ماسۍ ا<strong>و</strong> سیاست ترمنځ تړا<strong>و</strong>۵ ډیپل<strong>و</strong>ماتیک تشریفات‏•د ډیپل<strong>و</strong>ماټیک<strong>و</strong> تشریفات<strong>و</strong> مهم ټکي‏•له ک<strong>و</strong>ربه هی<strong>و</strong>اد<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> سره د ډیپل<strong>و</strong>ماتیک<strong>و</strong> اړیک<strong>و</strong>تنظی<strong>و</strong>ل‏•ډیپل<strong>و</strong>ماټیک رپ<strong>و</strong>ټ <strong>و</strong>رک<strong>و</strong>ل۶ نړی<strong>و</strong>الي خبری اتري‏•د خبر<strong>و</strong> اتر<strong>و</strong> اغېزمني بڼي‏•د ډيپل<strong>و</strong>ماټیک<strong>و</strong> خبر<strong>و</strong> اتر<strong>و</strong> ډ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>نه‏•نړی<strong>و</strong>الې مباحثې<strong>،</strong>‏ لیدني کتني<strong>،</strong>‏ غ<strong>و</strong>نډي‏•د خبر<strong>و</strong> اتر<strong>و</strong> له الري د م<strong>و</strong>خ<strong>و</strong> ترالسه ک<strong>و</strong>ل۷ ډیپل<strong>و</strong>ماټیک فعالیت<strong>و</strong>نه‏•د سفارت<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> ج<strong>و</strong>ړښت ا<strong>و</strong> کارت<strong>و</strong>ګه‏•د سفارت د کارک<strong>و</strong><strong>و</strong>نک<strong>و</strong> مس<strong>و</strong><strong>و</strong>لیت<strong>و</strong>نه‏•ډيپل<strong>و</strong>ماتیک خ<strong>و</strong>نديت<strong>و</strong>ب ا<strong>و</strong> امتیاز<strong>و</strong>نه‏•د ډیپل<strong>و</strong>مات<strong>،</strong>‏ ق<strong>و</strong>نسلي کارک<strong>و</strong><strong>و</strong>نکي ا<strong>و</strong> ځانګړي استازي ترمنځت<strong>و</strong>پیر۸ فرهنګي ا<strong>و</strong> ډیپل<strong>و</strong>ماټیکي اړیکي‏•د فرهنګي جشن<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> ج<strong>و</strong>ړ<strong>و</strong>ل‏•د علمي ا<strong>و</strong> فرهنګي شخصیت<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> لمانځل‏•د نندارت<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> فرهنګي غ<strong>و</strong>نډ<strong>و</strong> ج<strong>و</strong>ړ<strong>و</strong>ل- افغانستان پېژندنه - ک<strong>و</strong>رنی سیاست:‏۱ سیاسي نظام ا<strong>و</strong> اساسي قان<strong>و</strong>ن‏•د افغانستان د سیاسي نظام<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> ارز<strong>و</strong>نه‏•په افغانستان کي د مخالف<strong>و</strong> ګ<strong>و</strong>ند<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> ‏)اپ<strong>و</strong>زیسی<strong>و</strong>ن ر<strong>و</strong>ل(‏‏•د هی<strong>و</strong>اد اساسي قان<strong>و</strong>ن۲ د افغانستان اقتصادي نظام‏•د افغانستان اقتصادي سیاست‏•ټرانزیټ<strong>،</strong>‏ س<strong>و</strong>داګري ا<strong>و</strong> اقتصادي سرچینې ‏)کان<strong>و</strong>نه ا<strong>و</strong> طبیعيزېرمي(‏‏•د افغانستان د اقتصادي <strong>و</strong>دي لرلید۳ د س<strong>و</strong>لي په اړه څېړني:‏ امنیت ا<strong>و</strong> شخړي‏•د س<strong>و</strong>لي ا<strong>و</strong> ثبات په سنبالښت کي د امنیت ر<strong>و</strong>ل‏•ترهګري<strong>،</strong>‏ اداري فساد ا<strong>و</strong> نشه یي ت<strong>و</strong>کي په هی<strong>و</strong>اد کي د کړکېچد المل<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> په ت<strong>و</strong>ګه‏•په سیمه ا<strong>و</strong> نړۍ کې د ترهګرۍ المل<strong>و</strong>نه‏•په افغانستان کي د بهرنی<strong>و</strong> پ<strong>و</strong>ځ<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> ر<strong>و</strong>ل تر ۲۰۱۴ کال <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>سته دافغانستان له پاره د بهرنی<strong>و</strong> هی<strong>و</strong>اد<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> سره د ستراتیژیک<strong>و</strong> تړ<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ل۴ د افغانستان ستراتیژیک م<strong>و</strong>قعیت‏•په سیمه کي د افغانستان ه<strong>و</strong>یت‏•د سیمي هی<strong>و</strong>اد<strong>و</strong>نه ا<strong>و</strong> سته ننګ<strong>و</strong>ني‏•افغانستان د سیمي د سره نښل<strong>و</strong>ني مرکز۵ د افغانستان بهرنی سیاست‏•د بهرني سیاست د<strong>و</strong>کترین‏•د افغانستان د سیاسي اړیک<strong>و</strong> د پراختیا په <strong>و</strong>ړاندي ست<strong>و</strong>نزي ا<strong>و</strong>ننګ<strong>و</strong>ني۶ سیمه ییزه ا<strong>و</strong> نړی<strong>و</strong>اله همکاري‏•افغانستان ا<strong>و</strong> سیمه ییز سازمان<strong>و</strong>نه ‏)لکه سارک<strong>،</strong>‏ ایک<strong>و</strong><strong>،</strong>‏ کریک<strong>،</strong>‏شانګهای(‏‏•د نړی<strong>و</strong>الي س<strong>و</strong>داګرۍ ا<strong>و</strong> نړی<strong>و</strong>ال ټرانزیټ‏•سازمان<strong>و</strong>نه ا<strong>و</strong> په هی<strong>و</strong>اد کې نړی<strong>و</strong>اله پانګ<strong>و</strong>نه‏•د افغانستان په <strong>و</strong>ده کي د مرسته ک<strong>و</strong><strong>و</strong>نک<strong>و</strong> هی<strong>و</strong>اد<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> ر<strong>و</strong>ل۷ په نړی<strong>و</strong>ال<strong>و</strong> سازمان<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> کي د افغانستان ځای‏•په ملګر<strong>و</strong> ملت<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> کي د افغانستان دریځ‏•له مهم<strong>و</strong> نړی<strong>و</strong>ال<strong>و</strong> تړ<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> سره د افغانستان ی<strong>و</strong>ځای کېدنه‏•نړی<strong>و</strong>ال سیاسي ا<strong>و</strong> پ<strong>و</strong>ځي سازمان<strong>و</strong>نه

75د ډیپل<strong>و</strong>ماسۍ ک<strong>و</strong>رس پر څه ناڅه ۱۵ م<strong>و</strong>ض<strong>و</strong>عګان<strong>و</strong> راڅرخي.‏ هغهاستادان چي پ<strong>و</strong>رتني مضم<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>نه تدریس<strong>و</strong>ي<strong>،</strong>‏ ل<strong>و</strong>مړی باید خپل ل<strong>و</strong>ستت<strong>و</strong>کي یا درسي م<strong>و</strong>اد د ډیپل<strong>و</strong>ماسۍ انسټیټی<strong>و</strong>ټ ته <strong>و</strong>ړاندي کړي.‏ ی<strong>و</strong>ازيد انسټیټی<strong>و</strong>ټ له ه<strong>و</strong>کړي <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>سته ک<strong>و</strong>الی سي چي اړ<strong>و</strong>نده مضم<strong>و</strong>ن یامضم<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>نه تدریس کړي.‏ د ک<strong>و</strong>رس هر درسي ساعت ۹۰ دقیقې د<strong>و</strong>املري.‏د ازم<strong>و</strong>یني ډ<strong>و</strong>ل:‏د هر مضم<strong>و</strong>ن د ل<strong>و</strong>ست د پای ته رسېد<strong>و</strong> <strong>و</strong>ر<strong>و</strong>سته لیکنۍ یا تحریريازم<strong>و</strong>ینه اخیستل کیږي چېي ۵۰ ن<strong>و</strong>مرې لري.‏ سربېره پر دې د ک<strong>و</strong>رسهر ګډ<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>ال به د الرښ<strong>و</strong>د استاد تر مشرۍ الندي ی<strong>و</strong>ه څېړنه ترسرهک<strong>و</strong>ي ا<strong>و</strong> پریزینټیشن به هم <strong>و</strong>ړاندي ک<strong>و</strong>ي چي دا د<strong>و</strong>اړه بیا ۴۰ ن<strong>و</strong>مرېلري.‏ په ک<strong>و</strong>رس کي فعال ګډ<strong>و</strong>ن ا<strong>و</strong> س<strong>و</strong>بتیا یا حاضري هم ارزښت لريچي د هغې له امله هر برخه <strong>و</strong>ال ته ۱۰ ن<strong>و</strong>مرې <strong>و</strong>رک<strong>و</strong>ل کیږي.‏ په ټ<strong>و</strong>لهکي د بریالیت<strong>و</strong>ب ن<strong>و</strong>مرې ۶۰ ا<strong>و</strong> تر ټ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> ل<strong>و</strong>ړه ن<strong>و</strong>مره ۱۰۰ ګڼل کیږي.‏همدارنګه د <strong>و</strong>زارت د ځانګړ<strong>و</strong> ادار<strong>و</strong> له پاره د ټاکل<strong>و</strong> مهارت<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> د ل<strong>و</strong>ړ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ک<strong>و</strong>رس<strong>و</strong>نه هم له اړتیا سره سم ج<strong>و</strong>ړیږي.‏ب<strong>و</strong>رس<strong>و</strong>نه:‏د ډیپل<strong>و</strong>ماسۍ انسټیټی<strong>و</strong>ټ هرکال د الندنی<strong>و</strong> هی<strong>و</strong>اد<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> څخه د ډیپل<strong>و</strong>ماسۍپه برخه کي لنډ مهاله ب<strong>و</strong>رس<strong>و</strong>نه ترالسه ک<strong>و</strong>ي:‏‏•المان‏•هالنډ‏•ایټالیا‏•آسترالیا‏•مصر‏•متحده عربي امارات‏•سع<strong>و</strong>دي عربستان‏•هند<strong>و</strong>ستان‏•پاکستان‏•اند<strong>و</strong>نیزیا‏•مالیزیا‏•ایران‏•بلغاریا‏•ایست<strong>و</strong>نیاد ياد<strong>و</strong> هی<strong>و</strong>اد<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> په لړ کي ی<strong>و</strong> شمېر هی<strong>و</strong>اد<strong>و</strong>نه<strong>،</strong>‏ لکه هند<strong>و</strong>ستان<strong>،</strong>‏ س<strong>و</strong>یليک<strong>و</strong>ریا<strong>،</strong>‏ جاپان<strong>،</strong>‏ نیپال<strong>،</strong>‏ بنګله دېش<strong>،</strong>‏ سریالنکا<strong>،</strong>‏ پ<strong>و</strong>لینډ<strong>،</strong>‏ ر<strong>و</strong>سیې<strong>،</strong>‏ مالیزیا ا<strong>و</strong>ک<strong>و</strong>یت کله ناکله د لیسانس ا<strong>و</strong> ماسټرۍ ب<strong>و</strong>رس<strong>و</strong>نه هم د بهرنی<strong>و</strong> چار<strong>و</strong> ا<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>ړ<strong>و</strong> زدکړ<strong>و</strong> <strong>و</strong>زارت<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> ته <strong>و</strong>رک<strong>و</strong>ي.‏سیمینار<strong>و</strong>نه<strong>،</strong>‏ ک<strong>و</strong>رس<strong>و</strong>نه ا<strong>و</strong> <strong>و</strong>رکشاپ<strong>و</strong>نه:‏له اړتیا سره سم د ډیپل<strong>و</strong>ماسۍ انسټیټی<strong>و</strong>ټ <strong>و</strong>خت نا<strong>و</strong>خت د ملي ا<strong>و</strong>نړی<strong>و</strong>ال سیاسي حالت ا<strong>و</strong> په سیمه ا<strong>و</strong> نړۍ کي د اقتصادي پرمختیا<strong>و</strong><strong>و</strong> پهباب د ی<strong>و</strong> لړ کنفرانس<strong>و</strong>ن<strong>و</strong><strong>،</strong>‏ سیمینار<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> اکاډمیک<strong>و</strong> غ<strong>و</strong>نډ<strong>و</strong> ک<strong>و</strong>ربه <strong>و</strong>يا<strong>و</strong> په هغ<strong>و</strong> کي د مال<strong>و</strong>مات<strong>و</strong> د <strong>و</strong>رک<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> له پاره ی<strong>و</strong> شمېر ک<strong>و</strong>رني ا<strong>و</strong> بهرنيکارپ<strong>و</strong>هان راب<strong>و</strong>لي<strong>،</strong>‏ لکه:‏‏•د هی<strong>و</strong>اد د رسمي ادار<strong>و</strong> چار<strong>و</strong>اکي<strong>،</strong>‏ سفیران<strong>،</strong>‏ شارژدافیران ا<strong>و</strong> جنرالق<strong>و</strong>نسالن؛‏•افغان استادان<strong>،</strong>‏ کارپ<strong>و</strong>هان<strong>،</strong>‏ سیاست<strong>و</strong>ال ا<strong>و</strong> شن<strong>و</strong>نکي؛‏•په کابل کي د سیاسي ا<strong>و</strong> ق<strong>و</strong>نسلي استاز<strong>و</strong>لی<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> نړی<strong>و</strong>ال<strong>و</strong> سازمان<strong>و</strong>ن<strong>و</strong>

76مس<strong>و</strong><strong>و</strong>الن؛‏•د بهرنی<strong>و</strong> هی<strong>و</strong>اد<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> استادان<strong>،</strong>‏ سیاسي کارپ<strong>و</strong>هان<strong>،</strong>‏ ډیپل<strong>و</strong>ماټان ا<strong>و</strong> دنړی<strong>و</strong>ال<strong>و</strong> اړیک<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> اقتصادي چار<strong>و</strong> شن<strong>و</strong>نکي.‏خپر<strong>و</strong>نې:‏انسټیټی<strong>و</strong>ټ د بهرنی<strong>و</strong> چار<strong>و</strong> <strong>و</strong>زارت په <strong>و</strong>یبپاڼه کي ځانګړی ځای لريچي د <strong>و</strong>زارت کارک<strong>و</strong><strong>و</strong>نک<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> مینه <strong>و</strong>ال<strong>و</strong> ته د ځین<strong>و</strong> مهم<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> اړین<strong>و</strong>م<strong>و</strong>ض<strong>و</strong>عګان<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> د انسټیټی<strong>و</strong>ټ د فعایت<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> په باب ن<strong>و</strong>ي ا<strong>و</strong> مهم مال<strong>و</strong>مات<strong>و</strong>ر ک<strong>و</strong>ي.‏انسټیټی<strong>و</strong>ټ تر ا<strong>و</strong>سه الندیني کتاب<strong>و</strong>نه چاپ ا<strong>و</strong> خپاره کړي دي:‏‎1‎‏»بابرنامه«<strong>،</strong>‏ 1. د افغانستان<strong>،</strong>‏ پاکستان ا<strong>و</strong> هند<strong>و</strong>ستان د درې اړخیزهغ<strong>و</strong>نډي په تړا<strong>و</strong>.‏‎2‎د 2. افغانستان د م<strong>و</strong>ډرني ډيپل<strong>و</strong>ماسۍ د بنسټ ایښ<strong>و</strong>د<strong>و</strong>نک<strong>و</strong> د افغانستاند بهرنی<strong>و</strong> چار<strong>و</strong> د ل<strong>و</strong>مړني <strong>و</strong>زیر محم<strong>و</strong>د طرزي ا<strong>و</strong> محمد<strong>و</strong>لي خاندر<strong>و</strong>ازي په مناسبت د ‏»محم<strong>و</strong>د طرزي«‏ په نامه د کنفرانس دمقال<strong>و</strong> ټ<strong>و</strong>لګه.‏‎3‎د 3. م<strong>و</strong>النا جالل الدین بلخي په نامه کتاب.‏‎4‎د 4. افغانستان ا<strong>و</strong> پاکستان د اړیک<strong>و</strong> په باب د نجیب اهلل ت<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>یانارساله.‏‎5‎د 5. ‏»افغانستان په ن<strong>و</strong>لسمه پېړۍ کي«‏ ا<strong>و</strong> ‏»افغانستان په شلمه پېړۍکي«‏ تر سرلیک الندې تاریخي کتاب<strong>و</strong>نه.‏‎6‎د 6. ‏»تاجیکستان«‏ تر سرلیک الندې سیاسي مال<strong>و</strong>ماتي کتاب.‏د ډیپل<strong>و</strong>ماسۍ انسټیټی<strong>و</strong>ټ دغه راز په پام کې لري چي په راتل<strong>و</strong>نکي کيبهرنیان<strong>و</strong> ته د افغانان<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> افغانان<strong>و</strong> ته د بهرنیان<strong>و</strong> د <strong>و</strong>رپېژندل<strong>و</strong> په باب د ځین<strong>و</strong>کتاب<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> د چاپ ا<strong>و</strong> خپر<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> لړۍ ته د<strong>و</strong>ام <strong>و</strong>رکړي.‏کتابت<strong>و</strong>ن:‏د بهرنی<strong>و</strong> چار<strong>و</strong> <strong>و</strong>زارت کتابت<strong>و</strong>ن شا<strong>و</strong>خ<strong>و</strong>ا ۵۰ کاله مخکي د ډیپل<strong>و</strong>ماسۍانسټیټی<strong>و</strong>ټ په اډانه کي ج<strong>و</strong>ړ س<strong>و</strong>ی دی.‏ دغه کتابت<strong>و</strong>ن ا<strong>و</strong>س د نړۍ د څ<strong>و</strong>مهم<strong>و</strong> بهرنی<strong>و</strong> ژب<strong>و</strong> په ګډ<strong>و</strong>ن په پښت<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> دري ژبه نږدې ۱۲۰۰۰ کتاب<strong>و</strong>نهلري.‏ کتاب<strong>و</strong>نه د سیمي ا<strong>و</strong> نړۍ د هی<strong>و</strong>اد<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> د تاریخ<strong>،</strong>‏ سیاست<strong>،</strong>‏ جغرافیېا<strong>و</strong> اقتصاد په باب د مهم<strong>و</strong> مال<strong>و</strong>مات<strong>و</strong> درل<strong>و</strong>د<strong>و</strong>نکي دي.‏د ډیپل<strong>و</strong>ماسۍ انسټیټی<strong>و</strong>ټ له بهرنی<strong>و</strong> هی<strong>و</strong>اد<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> څخه د ب<strong>و</strong>رس<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> د ترالسهک<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> د مدیریت<strong>،</strong>‏ هغ<strong>و</strong> ته د افغان ډیپل<strong>و</strong>ماټان<strong>و</strong> د <strong>و</strong>رپېژندل<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> ازم<strong>و</strong>ین<strong>و</strong>د اخیستل<strong>و</strong> چاري هم پر مخ بیايي.‏ لنډه دا چي د افغانستان د بهرنی<strong>و</strong>چار<strong>و</strong> <strong>و</strong>زارت د دیپل<strong>و</strong>ماسۍ انسټیټ<strong>و</strong>ټ د افغان ډیپل<strong>و</strong>ماټان<strong>و</strong> د سیاسي ا<strong>و</strong>ډیپل<strong>و</strong>ماټیکي پ<strong>و</strong>هي د ل<strong>و</strong>ړ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong><strong>،</strong>‏ ګټ<strong>و</strong>ر<strong>و</strong> سیاسي م<strong>و</strong>اد<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> اثار<strong>و</strong> د چمت<strong>و</strong>ک<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> خپر<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> ا<strong>و</strong> عملي پر<strong>و</strong>ګرام<strong>و</strong>ن<strong>و</strong> په ج<strong>و</strong>ړ<strong>و</strong>ل<strong>و</strong> سره د هی<strong>و</strong>اد ی<strong>و</strong>همعتبره سیاسي ا<strong>و</strong> ډیپل<strong>و</strong>ماټیکه اکاډیمیکه اداره ده<strong>،</strong>‏ چي کار<strong>و</strong>نه یې پهښه ا<strong>و</strong> اغېزمنه ت<strong>و</strong>ګه ر<strong>و</strong>ان دي.‏اخځ<strong>و</strong>نه:‏‏•د بهرنی<strong>و</strong> چار<strong>و</strong> <strong>و</strong>زارت <strong>و</strong>یبپاڼه/‏ د ډیپل<strong>و</strong>ماسۍ انسټیټی<strong>و</strong>ټ‏•د ډیپل<strong>و</strong>ماسۍ انسټیټی<strong>و</strong>ټ چار<strong>و</strong>اکي‏•د ډیپل<strong>و</strong>ماسۍ انسټیټی<strong>و</strong>ټ یادښت<strong>و</strong>نه

77نمایش آثارباستانی <strong>و</strong> جدیدافغانیگزارش نمایشگاه فیر<strong>و</strong>زک<strong>و</strong>ه در د<strong>و</strong>حه

78نمایشگاه آثار انستیت<strong>و</strong>ت فیر<strong>و</strong>زک<strong>و</strong>ه ت<strong>و</strong>سط م<strong>و</strong>زیم اسالمی قطر <strong>و</strong> سفارتجمه<strong>و</strong>ری اسالمی افغانستان در د<strong>و</strong>حه برای مدت سه ماه برگزار شدهاست.‏ این نمایشگاه شام 19 مارچ 2013 مطابق 29 ح<strong>و</strong>ت سال <strong>،</strong> 1391در م<strong>و</strong>زیم اسالمی قطر تحت عن<strong>و</strong>ان:‏ نمایش ‏»باستانی <strong>و</strong> جدید افغانی«<strong>،</strong>‏ت<strong>و</strong>سط آقای شیخ حسن<strong>،</strong>‏ معا<strong>و</strong>ن شیخه المیاسه بنت حمد بن خلیفه آلثانی رئیس عم<strong>و</strong>می م<strong>و</strong>زیم های قطر افتتاح گردید.‏ در مراسم افتتاحخانم عایشه الخاطر رئیس م<strong>و</strong>زیم اسالمی قطر<strong>،</strong>‏ مقامات قطری<strong>،</strong>‏ رؤسایپ<strong>و</strong>هنت<strong>و</strong>ن ها<strong>،</strong>‏ سفرا<strong>،</strong>‏ رؤسای سازمان های بین المللی در قطر,‏ تعدادی ازبزرگان افغان مقیم قطر <strong>و</strong> اعضای این نمایندگی<strong>،</strong>‏ اشتراک نم<strong>و</strong>ده <strong>و</strong> ازنمایشگاه دیدن بعمل آ<strong>و</strong>ردند.‏این نمایشگاه ت<strong>و</strong>سط خانم لزلی کاترین<strong>،</strong>‏ مسئ<strong>و</strong><strong>و</strong>ل نمایشگاه ها درم<strong>و</strong>زیم اسالمی قطر <strong>و</strong> به همکاری سفارت جمه<strong>و</strong>ری اسالمی افغانستاندر د<strong>و</strong>حه طرح شد <strong>و</strong> یک تعداد از استادان <strong>و</strong> شاگردان انستیت<strong>و</strong>تفیر<strong>و</strong>ز ک<strong>و</strong>ه در ماه ج<strong>و</strong>ن سال 2012 برای مدت 20 ر<strong>و</strong>ز به د<strong>و</strong>حهدع<strong>و</strong>ت شدند <strong>و</strong> از آثار هنری م<strong>و</strong>زیم اسالمی قطر دیدن نم<strong>و</strong>ده <strong>و</strong> درم<strong>و</strong>رد مفه<strong>و</strong>م <strong>و</strong> کار این آثار<strong>،</strong>‏ آم<strong>و</strong>زش های نظری <strong>و</strong> علمی ت<strong>و</strong>سطاستادان خارجی <strong>و</strong> قطری برایشان داده شد.‏آنها بعد از این آم<strong>و</strong>زش<strong>،</strong>‏ د<strong>و</strong>باره به <strong>و</strong>طن بازگشته <strong>و</strong> برای تد<strong>و</strong>یر ایننمایشگاه کار کردند که نتیجۀ آن ساختن 37 اثر با الهام از آثارباستانی م<strong>و</strong>زیم قطر گردید که شامل قالین<strong>،</strong>‏ آثار حکاکی شده سنگی<strong>و</strong> چ<strong>و</strong>بی<strong>،</strong>‏ سفالی <strong>و</strong> سفالگری<strong>،</strong>‏ زی<strong>و</strong>رات<strong>،</strong>‏ آثار خطی <strong>و</strong> رسامی می باشد.‏برای معرفی این نمایشگاه <strong>و</strong> چگ<strong>و</strong>نگی برنامه ریزی آن<strong>،</strong>‏ م<strong>و</strong>زیم اسالمیقطر صبح ر<strong>و</strong>ز 19 مارچ 2013 کنفرانس مطب<strong>و</strong>عاتی یی را در قطربرگزار نم<strong>و</strong>ده ب<strong>و</strong>د که طی آن خانم عایشه الخاطر رئیس م<strong>و</strong>زیم قطر<strong>،</strong>‏خانم لزلی کاترین مسئ<strong>و</strong><strong>و</strong>ل برگزاری نمایشگاه ها در این م<strong>و</strong>زیم ‏)قبالً‏استاد انستیت<strong>و</strong>ت فیر<strong>و</strong>ز ک<strong>و</strong>ه در کابل(‏ <strong>و</strong> آقای ت<strong>و</strong>می <strong>و</strong>ایت رئیس فعلیانستیت<strong>و</strong>ت فیر<strong>و</strong>ز ک<strong>و</strong>ه معل<strong>و</strong>مات داده <strong>و</strong> به س<strong>و</strong>االت خبرنگاران پاسخارایه نم<strong>و</strong>دند.‏ ایشان از فرهنگ غنی افغانستان یاد آ<strong>و</strong>ری نم<strong>و</strong>ده <strong>و</strong>افز<strong>و</strong>دند که این نمایشگاه به همکاری انستیت<strong>و</strong>ت فیر<strong>و</strong>زک<strong>و</strong>ه براه انداختهشده است <strong>و</strong> در آن آثار باستانی از فرهنگ غنی اسالم<strong>،</strong>‏ با اثر جدیدًاکار شده ت<strong>و</strong>سط استادان فیر<strong>و</strong>ز ک<strong>و</strong>ه<strong>،</strong>‏ برای سه ماه از تاریخ 19 مارچالی 22 ج<strong>و</strong>ن 2013<strong>،</strong> به نمایش گذاشته شده است.‏این سفارت با همکاری م<strong>و</strong>زیم اسالمی قطر<strong>،</strong>‏ برای معرفی آثار نمایشگاه<strong>و</strong> فرهنگ غنی افغانستان به باشندگان قطر<strong>،</strong>‏ تاریخ 22 مارچ مطابق 2<strong>حمل</strong> <strong>1392</strong> جشن بزرگی تحت عن<strong>و</strong>ان:‏ ‏»کاغذ پران افغانستان«‏ در باغم<strong>و</strong>زیم اسالمی قطر براه انداخت.‏این برنامه با خ<strong>و</strong>اندن سر<strong>و</strong>د ملی قطر <strong>و</strong> افغانستان ت<strong>و</strong>سط یک گر<strong>و</strong>پ ازاطفال افغان<strong>،</strong>‏ ملبس با لباسهای افغانی آغاز گردید بعدًا عایشه الخاطررئیس م<strong>و</strong>زیم قطر سخنرانی نم<strong>و</strong>ده <strong>و</strong> از همکاری همه جانبه سفارتافغانستان در قطر برای راه اندازی م<strong>و</strong>فقانه این نمایشگاه <strong>و</strong> جشن کاغذپران های کاغذی افغانی<strong>،</strong>‏ اظهار سپاس نم<strong>و</strong>دند.‏ به تعقیب آن<strong>،</strong>‏ آقایمحمد قاسم همت شارژدافیر <strong>و</strong> مستشار سفارت جمه<strong>و</strong>ری اسالمیافغانستان در د<strong>و</strong>حه سخنرانی نم<strong>و</strong>ده <strong>و</strong> در م<strong>و</strong>رد فرهنگ اصیل افغانستان<strong>و</strong> میله باستانی ن<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ز <strong>و</strong> کاغذ پران بازی در ر<strong>و</strong>ز های ن<strong>و</strong>ر<strong>و</strong>ز یاد آ<strong>و</strong>رینم<strong>و</strong>ده از د<strong>و</strong>لت میزبان <strong>و</strong> مخص<strong>و</strong>صًا مسئ<strong>و</strong><strong>و</strong>لین م<strong>و</strong>زیم قطر برای راهاندازی این برنامه<strong>،</strong>‏ تشکر نم<strong>و</strong>دند.‏محفل با اجرای اتن افغانی که با ن<strong>و</strong>اختن دهل هنرمندان افغانیهمراهی میشد آغاز <strong>و</strong> به دنبال آن کاغذ پران بازی آغاز گردیده <strong>و</strong>آسمان پارک م<strong>و</strong>زیم ا<strong>و</strong>لین بار با کاغذ پران های افغانی مزین گردید.‏در قسمت دیگر برنامه<strong>،</strong>‏ د<strong>و</strong> تن قصه خ<strong>و</strong>ان های مشه<strong>و</strong>ر بحرینی <strong>و</strong>امریکایی<strong>،</strong>‏ قصه های اصیل افغانی را که ت<strong>و</strong>سط سفارت افغانستان مقیمد<strong>و</strong>حه<strong>،</strong>‏ در دسترس شان قرار داده شده ب<strong>و</strong>د<strong>،</strong>‏ به زبان انگلیسی <strong>و</strong> عربیبه خ<strong>و</strong>انش گرفته <strong>و</strong> تمثیل کردند.‏در البالی برنامه<strong>،</strong>‏ م<strong>و</strong>سیقی زندۀ افغانی ت<strong>و</strong>سط هنرمندان مشه<strong>و</strong>رکش<strong>و</strong>ر<strong>،</strong>آقای همای<strong>و</strong>ن سخی از فرانسه <strong>و</strong> احمد سیر از آلمان که ت<strong>و</strong>سطم<strong>و</strong>زیم دع<strong>و</strong>ت شده ب<strong>و</strong>دند<strong>،</strong>‏ اجراء <strong>و</strong> با اتن افغانی همراهی می شد.‏قابل ذکر است که در اطراف باغ<strong>،</strong>‏ خیمه هایی تنظیم شده ب<strong>و</strong>د که درآن غذای افغانی برای عالقمندان عرضه می گردید <strong>و</strong> استادان فیر<strong>و</strong>زک<strong>و</strong>ه عمالً‏ کار خ<strong>و</strong>د را به نمایش گذاشته ب<strong>و</strong>دند.‏ ساختن بازیچه هایافغانی ‏)پارچه های دست د<strong>و</strong>زی(<strong>،</strong>‏ رنگ آمیزی <strong>و</strong> نقاشی برای اطفالاشتراک کننده<strong>،</strong>‏ بص<strong>و</strong>رت عملی نشان داده می شد.‏این برنامه که به ر<strong>و</strong>ز جمعه راه اندازی شده ب<strong>و</strong>د تعداد زیادی ازافغان های مقیم قطر<strong>،</strong>‏ خان<strong>و</strong>اده های خارجی مقیم قطر <strong>و</strong> قطری ها باعالقمندی زیاد آن را تماشا نم<strong>و</strong>ده <strong>و</strong> م<strong>و</strong>رد ت<strong>و</strong>جه تمام خان<strong>و</strong>اده هایکه در پارک حض<strong>و</strong>ر داشتند قرار گرفت <strong>و</strong> با تحسین از افغانستان تاساعت 6 شام ادامه یافت.‏قابل ذکر است که خبرنگاران <strong>و</strong> فلمبرداران شبکه تل<strong>و</strong>یزی<strong>و</strong>نی شمشاد <strong>و</strong>

79صدای امریکا ‏)تل<strong>و</strong>یزی<strong>و</strong>ن آشنا(‏ نیز در د<strong>و</strong>حه حض<strong>و</strong>ر داشتند که بط<strong>و</strong>رکامل برنامه را تحت پ<strong>و</strong>شش قرار دادند.‏این نمایشگاه در مطب<strong>و</strong>عات قطری نیز انعکاس زیادی داشت چنانچه<strong>و</strong>یب سایت عربی الجزیره تحت عن<strong>و</strong>ان<strong>،</strong>‏ ‏»احیای هنر افغانی«‏ مطلبی رابه نشر سپرده است که از فرهنگ غنی افغانستان در بین ملل اسالمیحکایت دارد.‏ در این مطلب آمده است:‏‏»این نمایشگاه هنر <strong>و</strong> فرهنگ اصیل افغانستان را که در اثر جنگ هایچندین ساله تقریبًا فرام<strong>و</strong>ش گردیده ب<strong>و</strong>د د<strong>و</strong>باره زنده ساخته <strong>و</strong> آثار بهنمایش گذاشته شده منحیث پلی بین هنر های باستانی <strong>و</strong> جدید<strong>،</strong>‏ نشاندهندۀ آن است که افغانستان با <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د چندین دهه جنگ<strong>،</strong>‏ ت<strong>و</strong>انستهمهارت های اصیل افغانی خ<strong>و</strong>د را حفظ <strong>و</strong> احیا نماید.‏ انستیت<strong>و</strong>ت فیر<strong>و</strong>زک<strong>و</strong>ه در سال 2006 میالدی ت<strong>و</strong>سط چارلز پسر ملکه بریتانیا <strong>و</strong> جاللتمآبحامد کرزی افتتاح گردیده است <strong>و</strong> در آن<strong>،</strong>‏ هنر های رسامی<strong>،</strong>‏ نقاشی<strong>،</strong>‏مجسمه سازی<strong>،</strong>‏ حکاکی<strong>،</strong>‏ زرگری <strong>و</strong> غیره تدریس می ش<strong>و</strong>د.«‏در <strong>شماره</strong> م<strong>و</strong>رخ 23 مارچ گلف تایمز<strong>،</strong>‏ تحت عن<strong>و</strong>ان ‏)فستی<strong>و</strong>الکاغذپران(‏ ن<strong>و</strong>شته شده است:‏‏»ر<strong>و</strong>ز 22 مارچ<strong>،</strong>‏ آسمان ک<strong>و</strong>رنیشن ‏)ساحل بحیره خلیج/د<strong>و</strong>حه(<strong>،</strong>‏ مزین باکاغذ پران شده ب<strong>و</strong>د.‏ صد ها شهر<strong>و</strong>ند قطر به تماشای آن که برای ا<strong>و</strong>لینبار در باغ م<strong>و</strong>زیم اسالمی قطر به ابتکار فیر<strong>و</strong>زک<strong>و</strong>ه <strong>و</strong> سفارت افغانستاندر د<strong>و</strong>حه<strong>،</strong>‏ راه اندازی شده ب<strong>و</strong>د<strong>،</strong>‏ جمع شده ب<strong>و</strong>دند.«‏‏»مردم با سنین مختلف <strong>و</strong> از ملیت های مختلف مصر<strong>و</strong>ف بازی با کاغذپران های رنگارنگ کاغذی<strong>،</strong>‏ ساخت افغانستان ب<strong>و</strong>دند<strong>،</strong>‏ مرد های مسنافغان با دستارهای رنگ های مختلف دیده می شدند.‏ بازی کاغذپرانیک بازی جالب فرهنگ غنی افغانستان <strong>و</strong> مردم آسیا است.«‏‏»فستی<strong>و</strong>ال فیر<strong>و</strong>ز ک<strong>و</strong>ه<strong>،</strong>‏ نمایشی ب<strong>و</strong>د از هنر <strong>و</strong> صنایع دستی افغانستان <strong>و</strong> ازجمله ساخت کاغذ پران های رنگارنگ با دیزاین های مختلف ت<strong>و</strong>سط

80یک تیم به رهبری زلگی کابلی که هنر خان<strong>و</strong>ادگی شان است<strong>،</strong>‏ تا دیر<strong>و</strong>قت شب ادامه داشت.‏ این برنامه که شامل عرضۀ غذا های مزه دارافغانی<strong>،</strong>‏ نمایش های محلی مثل اتن<strong>،</strong>‏ نقاشی ص<strong>و</strong>رت<strong>،</strong>‏ ساخت بازیچههای محلی <strong>و</strong> م<strong>و</strong>سیقی افغانی ت<strong>و</strong>سط هنرمندان <strong>و</strong> ن<strong>و</strong>ازندگان آالتاصیل م<strong>و</strong>سیقی افغانی مثل طبله<strong>،</strong>‏ تنب<strong>و</strong>ر <strong>و</strong> دهل<strong>،</strong>‏ قصه خ<strong>و</strong>انی به زبان هایعربی <strong>و</strong> انگلیسی در کش<strong>و</strong>ر قطر بی سابقه ب<strong>و</strong>د.«‏‏»فستی<strong>و</strong>ال ابتدا با سخنان عایشه الخاطر رئیس م<strong>و</strong>زیم قطر آغاز گردیده<strong>و</strong> بعدًا شارژدافیر سفارت افغانستان<strong>،</strong>‏ آقای محمد قاسم همت قدردانیخ<strong>و</strong>د را از دادن چنین شانسی به هنرمندان <strong>و</strong> ماهرین صنایع دستیافغان<strong>،</strong>‏ تا بت<strong>و</strong>انند مهارت <strong>و</strong> لیاقت خ<strong>و</strong>د را به نمایش بگذارند<strong>،</strong>‏ از م<strong>و</strong>زیماسالمی قطر <strong>و</strong> د<strong>و</strong>لت قطر اظهار داشت <strong>و</strong> رسمًا برنامه را افتتاح نم<strong>و</strong>د.«‏‏»جشن کاغذپران یک بخشی از نمایش هنر قدیمی <strong>و</strong> فعلیفیر<strong>و</strong>زک<strong>و</strong>ه است.‏ نمایشگاه فیر<strong>و</strong>زک<strong>و</strong>ه که الی تاریخ 22 ج<strong>و</strong>ن 2013در گالری م<strong>و</strong>زیم قطر برگزار شده است نتیجۀ یک همکاری د<strong>و</strong>جانبه بین م<strong>و</strong>زیم اسالمی قطر <strong>و</strong> انستیت<strong>و</strong>ت فیر<strong>و</strong>ز ک<strong>و</strong>ه می باشد.‏ در ایننمایشگاه 37 اثر تاریخی <strong>و</strong> قدیمی از د<strong>و</strong>ره غزن<strong>و</strong>ی ‏)‏‎1722-977‎م(<strong>،</strong>‏د<strong>و</strong>ره تیم<strong>و</strong>ری)‏‎1506-1370‎م(<strong>،</strong>‏ د<strong>و</strong>ره مغ<strong>و</strong>ل)‏‎1857-1526‎م(‏ <strong>و</strong> د<strong>و</strong>رهصف<strong>و</strong>ی)‏‎1722-1501‎م(‏ م<strong>و</strong>زیم هنر های اسالمی<strong>،</strong>‏ به نمایش گذاشتهشده است.«‏جای افتخار است که جاللتمآب حامد کرزی رئیس جمه<strong>و</strong>ریاسالمی افغانستان در جریان سفر شان به د<strong>و</strong>حه<strong>،</strong>‏ به تاریخ 31 مارچاز آثار فیر<strong>و</strong>زک<strong>و</strong>ه در م<strong>و</strong>زیم هنر های اسالمی د<strong>و</strong>حه<strong>،</strong>‏ دیدن بعملآ<strong>و</strong>ردند.‏ به ن<strong>و</strong>شته ر<strong>و</strong>زنامه ‏»العرب«‏ چاپ د<strong>و</strong>حه<strong>،</strong>‏ بازدید جاللتمآبرئیس جمه<strong>و</strong>ری افغانستان از م<strong>و</strong>زیم هنر های اسالمی قطر<strong>،</strong>‏ آغاز ر<strong>و</strong>ندجدیدی در ر<strong>و</strong>ابط بین د<strong>و</strong> کش<strong>و</strong>ر پنداشته می ش<strong>و</strong>د.‏ جاللتمآب رئیسجمه<strong>و</strong>ری افغانستان را جاللتمآب عبداهلل بن خلیفه العطیه <strong>و</strong>زیر د<strong>و</strong>لت<strong>،</strong>‏محترم سیار عبدالرحمن المعا<strong>و</strong>ده سفیر غیر مقیم قطر برای افغانستان<strong>و</strong> محمد قاسم همت شارژدافیر سفارت افغانستان در قطر<strong>،</strong>‏ استقبالنم<strong>و</strong>دند.‏

82پنجمین نشستکارمندان ارشد پر<strong>و</strong>سۀاستانب<strong>و</strong>لسید نادر پژ<strong>و</strong>هشپنجمین نشست کارمندان ارشد پر<strong>و</strong>سهء استانب<strong>و</strong>ل به تاریخ 5 <strong>حمل</strong><strong>1392</strong> در محل برگزاری کنفرانس های <strong>و</strong>زارت ام<strong>و</strong>ر خارجه جمه<strong>و</strong>ریاسالمی افغانستان به ریاست مشترک جا<strong>و</strong>ید ل<strong>و</strong>دین معین سیاسی<strong>و</strong>زارت خارجه <strong>و</strong> تیم<strong>و</strong>ر ی<strong>و</strong>رزایف نماینده ارشد قزاقستان برگزار شد.‏هدف از برگزاری این نشست تق<strong>و</strong>یت فضای اعتماد در قلب آسیا <strong>و</strong>هم چنان تق<strong>و</strong>یت همکاری های مفید <strong>و</strong> مؤثر بین کش<strong>و</strong>رهای قلب آسیابه منظ<strong>و</strong>ر استحکام بخشیدن صلح<strong>،</strong>‏ رفاه<strong>،</strong>‏ تفاهم <strong>و</strong> تق<strong>و</strong>یت همکاریهای اقتصادی <strong>و</strong> تجاری اعالم شد.‏ به ط<strong>و</strong>ر مشخص تر اهداف ایننشست عبارتند از:‏‎1‎بحث 1. ر<strong>و</strong>ی پالن عمل 3 تدبیر اعتماد سازی که در جلسه م<strong>و</strong>رخ18 دل<strong>و</strong> ‎1391‎کارمندان ارشد باک<strong>و</strong> در اص<strong>و</strong>ل تص<strong>و</strong>یب شده ب<strong>و</strong>د.‏‎2‎پیشکش 2. <strong>و</strong> بحث ر<strong>و</strong>ی پیش ن<strong>و</strong>یس اعالمیه کنفرانس <strong>و</strong>زرایخارجه کش<strong>و</strong>رهای قلب آسیا در آلماتی که ت<strong>و</strong>سط جمه<strong>و</strong>ریاسالمی افغانستان <strong>و</strong> جمه<strong>و</strong>ری قزاقستان تهیه گردیده ب<strong>و</strong>د.‏پیشینه:‏پر<strong>و</strong>سه استانب<strong>و</strong>ل به تاریخ 11 عقرب سال 1390 در شهر استانب<strong>و</strong>لبه ابتکار کش<strong>و</strong>ر ترکیه <strong>و</strong> به رهبری افغانستان به منظ<strong>و</strong>ر آ<strong>و</strong>ردن ثبات<strong>و</strong> صلح برای افغانستان برگزار گردید.‏ کنفرانس <strong>و</strong>زرای خارجهقلب آسیا <strong>،</strong> به تاریخ 25 ج<strong>و</strong>زای 1391 در شهر کابل افغانستان بهعن<strong>و</strong>ان ا<strong>و</strong>لین جلسه <strong>و</strong>زرای خارجه جهت پی گیری پر<strong>و</strong>سۀ استانب<strong>و</strong>لبرگزار گردید.‏ نشست بعدی در 26 اپریل 2013 در شهر آلماتیقزاقستان خ<strong>و</strong>اهد ب<strong>و</strong>د.‏ اعضای این سازمان شامل چهارده کش<strong>و</strong>ر ازجمله پاکستان<strong>،</strong>‏ ایران<strong>،</strong>‏ تاجکستان<strong>،</strong>‏ ازبکستان<strong>،</strong>‏ ترکمنستان<strong>،</strong>‏ ر<strong>و</strong>سیه<strong>،</strong>‏هند<strong>،</strong>‏ عربستان<strong>،</strong>‏ ترکیه<strong>،</strong>‏ امارات متحده عربی<strong>،</strong>‏ قزاقستان<strong>،</strong>‏ قرغیزستان <strong>و</strong>آذربایجان که جدیدًا به این پر<strong>و</strong>سه پي<strong>و</strong>سته<strong>،</strong>‏ ب<strong>و</strong>دند.‏ ایاالت متحدهامریکا<strong>،</strong>‏ بریتانیا<strong>،</strong>‏ ایتالیا<strong>،</strong>‏ فرانسه<strong>،</strong>‏ نار<strong>و</strong>ی<strong>،</strong>‏ آسترالیا<strong>،</strong>‏ کانادا<strong>،</strong>‏ آلمان<strong>،</strong>‏ مصر<strong>،</strong>‏عراق<strong>،</strong>‏ دنمارک<strong>،</strong>‏ س<strong>و</strong>یدن<strong>،</strong>‏ اتحادیه ار<strong>و</strong>پا<strong>،</strong>‏ سازمان ملل <strong>و</strong> دیگر سازمانهای بین المللی از جمله حامیان پر<strong>و</strong>سه می باشند.‏جا<strong>و</strong>ید ل<strong>و</strong>دین معین سیاسی <strong>و</strong>زارت ام<strong>و</strong>ر خارجه این کنفرانس را افتتاحکرده <strong>و</strong> بیان داشت که افغانستان در چهار چ<strong>و</strong>ب پر<strong>و</strong>سهء استانب<strong>و</strong>ل دریک <strong>و</strong> نیم سال گذشته ت<strong>و</strong>انست یک دیدگاه جدید را در همکاریهای منطقه یی بدهد <strong>و</strong> بر نقش خ<strong>و</strong>د در قلب آسیا تأکید نماید.‏ ا<strong>و</strong> ازتمام همسایه های افغانستان <strong>و</strong> به خص<strong>و</strong>ص کش<strong>و</strong>رهای عض<strong>و</strong> کنفرانسقلب آسیا به خاطر حمایت <strong>و</strong> قدردانی آنها از دیده گاه افغانستان سپاسگزاری کرد.‏ ا<strong>و</strong> گفت که آیندهء<strong>،</strong>‏ رفاه <strong>و</strong> اهمیت افغانستان با آینده<strong>،</strong>‏رفاه <strong>و</strong> اهمیت آن درآسیا گره محکم خ<strong>و</strong>رده است.‏ جا<strong>و</strong>یدل<strong>و</strong>دین بهچالش های مشترک در بین کش<strong>و</strong>رهای قلب اسیا اشاره کرد <strong>و</strong> خاطرنشان نم<strong>و</strong>د که انتظار از نشست ماه ث<strong>و</strong>ر کش<strong>و</strong>رهای قلب آسیا این استکه بت<strong>و</strong>اند این چالش ها را تثبیت کرده <strong>و</strong> به رسمیت بشناسد <strong>و</strong> برایاز بین بردن آن در نشست آلماتی به اجماع برسد.‏ جا<strong>و</strong>ید ل<strong>و</strong>دین

83تر<strong>و</strong>ریسم را یک تهدید منطقه یی <strong>و</strong> فرا منطقه یی دانست <strong>و</strong> اظهارداشت که الزم است تا کش<strong>و</strong>رهای عض<strong>و</strong> کنفرانس قلب آسیا به یکنظر مشترک برسند <strong>و</strong> آن را اساس همکاری های مشترک بسازند.‏ا<strong>و</strong> به جنایات سازمان یافته <strong>و</strong> ت<strong>و</strong>لید <strong>و</strong> قاچاق م<strong>و</strong>اد مخدر به عن<strong>و</strong>ان د<strong>و</strong>چالش عمدۀ کش<strong>و</strong>رهای این سازمان اشاره کرد.‏ ابراز امید<strong>و</strong>اری معینسیاسی <strong>و</strong>زارت ام<strong>و</strong>ر خارجه افغانستان بر همگرایی <strong>و</strong> اشتراک نظرجهت همکاری مؤثر <strong>و</strong> کارآمد بین اعضا ب<strong>و</strong>د.‏تیم<strong>و</strong>ر ی<strong>و</strong>رزایف نماینده ارشد کش<strong>و</strong>ر قزاقستان در این نشست بیانداشت که پر<strong>و</strong>سهء استانب<strong>و</strong>ل حایز اهمیت خاص است <strong>و</strong> اشاره کرد کهاین پر<strong>و</strong>سه به خاطر رشد <strong>و</strong> بهب<strong>و</strong>د ر<strong>و</strong>ابط <strong>و</strong> همکاری های منطقه یی به<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د آمده است.‏ قزاقستان میزبان د<strong>و</strong>مین کنفرانس کش<strong>و</strong>ر های قلبآسیا در ماه ث<strong>و</strong>ر سال <strong>1392</strong> خ<strong>و</strong>اهد ب<strong>و</strong>د.‏ م<strong>و</strong>ص<strong>و</strong>ف آجندای کنفرانسحاضر را ایجاد آماده گی هر چه بهتر برای برگزاری پر<strong>و</strong>سه استانب<strong>و</strong>لدر شهر آلماتی ذکر کرد.‏ همکاری های اقتصادی در بین کش<strong>و</strong>رهایعض<strong>و</strong> قلب آسیا <strong>و</strong> با کش<strong>و</strong>رهای دیگر جهان یکی از اساسی ترینم<strong>و</strong>ارد اهمیت به <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د آمدن کنفرانس قلب آسیا گفته شد.‏ یکی ازنکات مهمی که کش<strong>و</strong>رهای عض<strong>و</strong> قلب آسیا عالقمند به ت<strong>و</strong>جه بیشتراستند به نظر تیم<strong>و</strong>ر رضای<strong>و</strong>ف م<strong>و</strong>ض<strong>و</strong>ع امنیت ب<strong>و</strong>د.‏ امنیت <strong>و</strong> <strong>حمل</strong> <strong>و</strong> نقلم<strong>و</strong>ض<strong>و</strong>عات مهمی استند که کش<strong>و</strong>رهای منطقه بسیار عالقمند کار ر<strong>و</strong>یآنها می باشند.‏ ا<strong>و</strong> اشاره کرد که دکترین نشست آلماتی در نشستفعلی م<strong>و</strong>رد مش<strong>و</strong>رت <strong>و</strong> نظر خ<strong>و</strong>اهی قرار خ<strong>و</strong>اهد گرفت تا پیش ن<strong>و</strong>یسیمناسب <strong>و</strong> متناسب نشست آلماتی آماده ش<strong>و</strong>د.‏نیک<strong>و</strong>الس هایسم معا<strong>و</strong>ن فرستاده خاص سرمنشی سازمان ملل متحدبرای افغانستان از جمله سخنرانان دیگر این نشست ب<strong>و</strong>د ا<strong>و</strong> ضمنحمایت از نشست های پر<strong>و</strong>سه استانب<strong>و</strong>ل گفت که سازمان ملل <strong>و</strong> دفترنماینده گی آن درکابل متعهد است که از برگزاری این کنفرانس <strong>و</strong>فیصله های آن حمایت کند.‏معین سیاسی <strong>و</strong>زارت ام<strong>و</strong>ر خارجه به 6 م<strong>و</strong>رد تدابیر اعتماد سازی‏)‏CBMs‏(کنفرانس کش<strong>و</strong>رهای قلب آسیا اشاره کرد که 3 پیش ن<strong>و</strong>یسبرنامه عمل ‏»تدابیر اعتماد سازی«‏ ت<strong>و</strong>سط کش<strong>و</strong>رهای رهبری کننده‏<strong>،</strong>آماده شده است.‏ آقای ل<strong>و</strong>دین م<strong>و</strong>ارد ذیل را برشماریدند.‏‎1‎مدیریت 1. ح<strong>و</strong>ادث طبیعی‎2‎ت<strong>و</strong>سعه 2. زیر بناهای منطقه‎3‎تعلیم 3. <strong>و</strong> تربیهجا<strong>و</strong>ید ل<strong>و</strong>دین گفت که قرار است ر<strong>و</strong>ی م<strong>و</strong>ض<strong>و</strong>عات باقی مانده ‏»تدابیراعتماد سازی«‏ گفتگ<strong>و</strong> ش<strong>و</strong>د<strong>،</strong>‏ کش<strong>و</strong>ر قزاقستان پیش ن<strong>و</strong>یس نشستآلماتی را آماده کرده <strong>و</strong> به <strong>و</strong>زارت ام<strong>و</strong>ر خارجه افغانستان سپرده است.‏یکی از م<strong>و</strong>ارد مهم دیگری که معین سیاسی پیشنهاد داد<strong>،</strong>‏ ساختن یکصند<strong>و</strong>ق پ<strong>و</strong>لی ب<strong>و</strong>د.‏در ادامه نشست کش<strong>و</strong>رهایی که مس<strong>و</strong><strong>و</strong>لیت آماده کردن پیش ن<strong>و</strong>یس

84م<strong>و</strong>ض<strong>و</strong>عات خاص خ<strong>و</strong>د را قب<strong>و</strong>ل کرده ب<strong>و</strong>دند<strong>،</strong>‏ در م<strong>و</strong>رد پر<strong>و</strong>سه کاریشان معل<strong>و</strong>مات دادند <strong>و</strong> در م<strong>و</strong>رد چگ<strong>و</strong>نگی ر<strong>و</strong>ند طرح سه پیش ن<strong>و</strong>یستدابیر اعتماد سازی )CBMs( که آماده شده است تا در نشستآلماتی نهایی ش<strong>و</strong>د.‏ کش<strong>و</strong>ر ایران مس<strong>و</strong><strong>و</strong>لیت آماده سازی پیش ن<strong>و</strong>یستعلیم <strong>و</strong> تربیه را بر عهده گرفته ب<strong>و</strong>د <strong>و</strong> پیشنهاد شد تا یک جلسه تخنیکیدیگر نیز در تهران قبل از نشست آلماتی برگزار ش<strong>و</strong>د.‏ کش<strong>و</strong>رهایترکمنستان <strong>و</strong> آذربایجان هم مس<strong>و</strong><strong>و</strong>لیت بخش زیر بناهای منطقه را برعهده گرفته ب<strong>و</strong>دند.‏ پیش ن<strong>و</strong>یس این کش<strong>و</strong>رها در نشست باک<strong>و</strong> به تاریخ18 دل<strong>و</strong> سال 1391 تص<strong>و</strong>یب کارمندان ارشد کنفرانس کش<strong>و</strong>رهای قلبآسیا شده ب<strong>و</strong>د.‏ آنها به این با<strong>و</strong>ر ب<strong>و</strong>دند به دلیل آنکه از آن تاریخ تابه امر<strong>و</strong>ز مخالفتی در م<strong>و</strong>رد جزئیات آن نشده است پس می ت<strong>و</strong>اند بهنشست آلماتی پیشنهاد ش<strong>و</strong>د.‏ کش<strong>و</strong>رهای پاکستان <strong>و</strong> قزاقستان مس<strong>و</strong><strong>و</strong>لیتکار ر<strong>و</strong>ی پیش ن<strong>و</strong>یس مدیریت ح<strong>و</strong>ادث طبیعی را بر عهده گرفته ب<strong>و</strong>دند<strong>و</strong> گفتند که این پیش ن<strong>و</strong>یس هن<strong>و</strong>ز نیاز به کار <strong>،</strong> مش<strong>و</strong>رت <strong>و</strong> نظرخ<strong>و</strong>اهیاز دیگران دارد.کش<strong>و</strong>ر ترکیه منحیث اشتراک کننده در تدبیر اعتمادسازی مدیریت ح<strong>و</strong>ادث طبیعی اظهار داشت که در ص<strong>و</strong>رت حمایتکافی مالی از طرف کش<strong>و</strong>رهای قلب آسیا <strong>و</strong> کش<strong>و</strong>رهای حامی پر<strong>و</strong>سهاستانب<strong>و</strong>ل<strong>،</strong>‏ میزبانی 4 ک<strong>و</strong>رس آم<strong>و</strong>زشی در بخش مدیریت ح<strong>و</strong>ادثطبیعی را به عهده خ<strong>و</strong>اهند گرفت.‏ افغانستان <strong>،</strong> ترکیه <strong>و</strong> امارات متحدهعرب ر<strong>و</strong>ی بخش مقابله با تر<strong>و</strong>ریزم کار مشترک می کنند.‏ ترکیه یکیاز کش<strong>و</strong>رهای رهبری کننده تدبیر اعتماد سازی مبارزه با تر<strong>و</strong>ریزم درقسمت برگزاری <strong>و</strong>رکشاپ ها <strong>و</strong> حمایت مالی <strong>و</strong> تخنیکی کش<strong>و</strong>رهایقلب آسیا اعالم آماده گی کرد <strong>و</strong> حمایت کش<strong>و</strong>رهای حامی را برایعملی نم<strong>و</strong>دن برنامه های پیشنهاد شده<strong>،</strong>‏ الزم دانست.‏ افغانستان نیزاعالم کرد که <strong>و</strong>رکشاپی در م<strong>و</strong>رد م<strong>و</strong>اد منفجره <strong>و</strong> مشتقات آن درآینده نزدیک میزبانی خ<strong>و</strong>اهد کرد.‏ در بخش فرصت های تجارتیکش<strong>و</strong>ر هند مس<strong>و</strong><strong>و</strong>لیت پذیرفته ب<strong>و</strong>د تا پیش ن<strong>و</strong>یسی را قبل از نشستآلماتی آماده کند.‏ کش<strong>و</strong>ر هند<strong>و</strong>ستان تاریخ جلسه گر<strong>و</strong>ه تخنیکی تدبیراعتماد سازی تجارت <strong>و</strong> فرصت های سرمایه گذاری را 18 اپریل سالر<strong>و</strong>ان اعالم نم<strong>و</strong>ده <strong>و</strong> خ<strong>و</strong>اهان اشتراک فعال کش<strong>و</strong>رهای شرکت کنندهگردید <strong>و</strong> عال<strong>و</strong>ه نم<strong>و</strong>د که در ص<strong>و</strong>رت امکان نماینده گان اتاق هایتجارت کش<strong>و</strong>رهای اشتراک کننده نیز در جلسه مذک<strong>و</strong>ر حض<strong>و</strong>ر یابند.‏در بخش د<strong>و</strong>م پنجمین نشست کارمندان ارشد پر<strong>و</strong>سه استانب<strong>و</strong>ل بهکش<strong>و</strong>رهای حمایت کننده پر<strong>و</strong>سه استانب<strong>و</strong>ل <strong>و</strong>قت داده شد تا نظریاتخ<strong>و</strong>دشان را در م<strong>و</strong>رد محت<strong>و</strong>ای نشست بیان کنند.‏ کش<strong>و</strong>رهای حامیخ<strong>و</strong>اهان ت<strong>و</strong>ضیحات بیشتر در م<strong>و</strong>رد ایجاد ‏»صند<strong>و</strong>ق پ<strong>و</strong>لی اعتمادسازی«‏ گردیدند.‏ همچنان بعضی از کش<strong>و</strong>رهای حامی ایجاد تدبیراعتماد سازی مهاجرین را یک ا<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>یت برای افغانستان<strong>،</strong>‏ پاکستان <strong>و</strong>ایران دانستند <strong>و</strong> حمایت شان را برای ایجاد این تدبیر اعتماد سازیاظهار داشتند.‏

85تد<strong>و</strong>یر پنجمیناجالس کارمندانارشد پر<strong>و</strong>سۀاستانب<strong>و</strong>لآلماتا - قزاقستانپنجمین اجالس کارمندان ارشد پر<strong>و</strong>سه استانب<strong>و</strong>ل به تاریخ 5 ث<strong>و</strong>ر <strong>1392</strong>به ریاست مشترک آقایان جا<strong>و</strong>ید ل<strong>و</strong>دین <strong>و</strong> کایرات سره بای معینان<strong>و</strong>زارت های ام<strong>و</strong>ر خارجه افغانستان <strong>و</strong> قزاقستان در شهر الماتا تد<strong>و</strong>یریافت.‏در این اجالس نماینده گان کش<strong>و</strong>ر های شامل پر<strong>و</strong>سه استانب<strong>و</strong>ل از منطقهقلب آسیا ‏)افغانستان<strong>،</strong>‏ شش کش<strong>و</strong>ر همسایه افغانستان <strong>و</strong> هشت کش<strong>و</strong>رعمده دیگر منطقه چ<strong>و</strong>ن ر<strong>و</strong>سیه<strong>،</strong>‏ قرغزستان<strong>،</strong>‏ قزاقستان<strong>،</strong>‏ آذربایجان<strong>،</strong>‏هند<strong>و</strong>ستان<strong>،</strong>‏ امارات متحده عربی<strong>،</strong>‏ عربستان سع<strong>و</strong>دی<strong>،</strong>‏ <strong>و</strong> ترکیه(‏ همچناننماینده گان کش<strong>و</strong>ر ها <strong>و</strong> سازمان های منطق<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> بین المللی حمایتکننده پر<strong>و</strong>سه استانب<strong>و</strong>ل اشتراک داشتند.‏مح<strong>و</strong>ر اصلی اجالس کارمندان عالیرتبه پر<strong>و</strong>سه استانب<strong>و</strong>ل را بحث نهاییسازی <strong>و</strong> تأیید مس<strong>و</strong>ده اعالمیه کنفرانس <strong>و</strong>زرای خارجه کش<strong>و</strong>ر هایقلب آسیا تشکیل میداد.‏اشتراک کننده گان این جلسه مس<strong>و</strong>ده اعالمیه نهایی کنفرانس <strong>و</strong>زرای

86خارجه که قرار است فردا دایر ش<strong>و</strong>د <strong>و</strong> همچنان پالن های تطبیقیمفصل برای تمام شش تدبیر اعتماد سازی دارای ا<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>یت را تص<strong>و</strong>یبنم<strong>و</strong>دند.‏کش<strong>و</strong>رهای اشتراک کننده پر<strong>و</strong>سه استانب<strong>و</strong>ل:‏ افغانستان<strong>،</strong>آذربایجان<strong>،</strong>‏چین<strong>،</strong>‏ هند<strong>و</strong>ستان<strong>،</strong>‏ ایران<strong>،</strong>‏ قزاقستان<strong>،</strong>‏ قرغزستان<strong>،</strong>‏ پاکستان<strong>،</strong>‏ فدراسی<strong>و</strong>نر<strong>و</strong>سیه<strong>،</strong>‏ عربستان سع<strong>و</strong>دی<strong>،</strong>‏ تاجکستان<strong>،</strong>‏ ترکیه<strong>،</strong>‏ ترکمنستان <strong>و</strong> امارتمتحده عربی.‏کش<strong>و</strong>رهای <strong>و</strong> سازمان های حمایت کننده پر<strong>و</strong>سه استانب<strong>و</strong>ل:‏ آسترالیا<strong>،</strong>‏کانادا<strong>،</strong>‏ دنمارک<strong>،</strong>‏ مصر<strong>،</strong>‏ اتحادیه ار<strong>و</strong>پا<strong>،</strong>‏ فنلند<strong>،</strong>‏ فرانسه<strong>،</strong>‏ آلمان<strong>،</strong>‏ عراق<strong>،</strong>‏ ایتالیا<strong>،</strong>‏جاپان<strong>،</strong>‏ پ<strong>و</strong>لند<strong>،</strong>‏ نار<strong>و</strong>ی<strong>،</strong>‏ هسپانیه<strong>،</strong>‏ س<strong>و</strong>یدن<strong>،</strong>‏ بریتانیا <strong>و</strong> ایاالت متحده امریکا<strong>و</strong> سازمانهای منطق<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> بین المللی مانندCAREC,SCTO,AKDNUN <strong>و</strong> OSCE ,NATO , SCO, SAARC, OIC, ECO, CICAبیانیۀ جاللتمآب داکتر زلمی رس<strong>و</strong>ل <strong>و</strong>زیر ام<strong>و</strong>ر خارجۀ جمه<strong>و</strong>ریاسالمی افغانستان در س<strong>و</strong>مین کنفرانس <strong>و</strong>زرای خارجه قلبآسیابسم اهلل الرحمن الرحیمجاللتمآب رئیس جمه<strong>و</strong>ر ن<strong>و</strong>ر سلطان نظر بای<strong>و</strong>ف<strong>،</strong>‏ همکار محترماینجانب ‏)رئیس مشترک مجلس(<strong>،</strong>‏ جاللتمآب محترم <strong>و</strong>زیر آقایادریس<strong>و</strong>ف<strong>،</strong>‏ جاللتمآبان <strong>و</strong>زرای خارجه<strong>،</strong>‏ رؤسای هیئت ها از کش<strong>و</strong>رهایقلب آسیا <strong>و</strong> کش<strong>و</strong>رهای حمایت کننده از پر<strong>و</strong>سۀ استانب<strong>و</strong>ل<strong>،</strong>‏ سکرترجنرالهای سازمانهای منطق<strong>و</strong>ی<strong>،</strong>‏ هئیت های محترم<strong>،</strong>‏مهمانان گرامی<strong>،</strong>‏خانم ها <strong>و</strong> آقایان!‏از جانب د<strong>و</strong>لت افغانستان <strong>و</strong> منحیث رئیس مشترک دائمی پر<strong>و</strong>سۀاستانب<strong>و</strong>ل<strong>،</strong>‏ برای من جای افتخار است که حض<strong>و</strong>ر شما را در س<strong>و</strong>مین

87بای<strong>و</strong>ف به خاطر حمایت شخصی شان از مردم افغانستان به شم<strong>و</strong>ل ارائهکمک های بشر د<strong>و</strong>ستانه که مهمترین آنها ارائه 1000 ب<strong>و</strong>رس تحصیلیبرای محصالن افغان جهت تحصیل در پ<strong>و</strong>هنت<strong>و</strong>ن های قزاقستان ب<strong>و</strong>د<strong>،</strong>‏ابراز سپاس نمایم.‏ قزاقستان از طریق این ب<strong>و</strong>رس های تحصیلی به ماکمک میکند تا ظرفیت افغانستان را در عرصه های مختلف ارتقاءبخشیم.‏ ما امر<strong>و</strong>ز درین جا صحبت های یکی از این محصلین افغانرا خ<strong>و</strong>اهیم شنید.‏ما مشتاقانه چشم براه تعمیق <strong>و</strong>ت<strong>و</strong>سعۀ همکاری هایمان با قزاقستان درزمینه های تجارت<strong>،</strong>‏ ترانزیت <strong>و</strong> تبادلۀ تجارت در عرصه های مختلفهستیم.‏ما مشتاقانه از تاجران <strong>و</strong> کمپنی های قزاقستان برای استفاده نم<strong>و</strong>دن ازکنفرانس <strong>و</strong>زرای خارجه قلب آسیا در شهر زیبای آلماتا خ<strong>و</strong>شآمدید بگ<strong>و</strong>یم.‏ من می خ<strong>و</strong>اهم از این فرصت استفاده نمایم <strong>و</strong> مراتبسپاسگزاری عمیق شخصی <strong>و</strong> جمعی ما <strong>و</strong> نیز مراتب قدردانی صادقانهخ<strong>و</strong>د را به د<strong>و</strong>لت <strong>و</strong> مردم جمه<strong>و</strong>ری قزاقستان<strong>،</strong>‏ رئیس مشترک ما درپر<strong>و</strong>سۀ استانب<strong>و</strong>ل به خاطر میزبانی کنفرانس <strong>و</strong> به خاطر ترتیبات عالی<strong>و</strong> نیز مهمان ن<strong>و</strong>ازی سخا<strong>و</strong>تمندانه ای که از تمام ما به عمل آمد<strong>،</strong>‏ابزازکنم.‏ براستی قزاقستان نقش رهبری خ<strong>و</strong>د را با میزبانی از س<strong>و</strong>مینکنفرانس <strong>و</strong>زرای خارجه <strong>و</strong> <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>دش منحیث یک عض<strong>و</strong> مصمم ازپر<strong>و</strong>سۀ استانب<strong>و</strong>ل ثابت ساخته است.‏ما در افغانستان اهمیت زیادی به ر<strong>و</strong>ابط خ<strong>و</strong>د با همسایه برادرمانقزاقستان قائل هستیم.‏ د<strong>و</strong>ستی میان افغانستان <strong>و</strong> قزاقستان ریشه درجغرافیا<strong>،</strong>‏ تاریخ<strong>،</strong>‏ فرهنگ <strong>و</strong>مذهب مشترکی دارد که قرنها آنها را باهم شریک ساخته ایم <strong>و</strong> این عرصه های مشترک با احترام متقابل<strong>،</strong>‏منافع مشترک <strong>و</strong> آر<strong>و</strong>زی مشترک ما برای صلح<strong>،</strong>‏ امنیت <strong>و</strong> شگ<strong>و</strong>فاییتأیید میگردد.‏من میخ<strong>و</strong>اهم به ط<strong>و</strong>ر خاص از جاللتمآب آقای رئیس جمه<strong>و</strong>ر نظرفرصت های سرمایه گذاری م<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>د در عرصه های کثیر المنفعت ازقبیل معدن<strong>،</strong>‏ زراعت<strong>،</strong>‏ تجارت <strong>و</strong> ترانزیت استقبال مینماییم.‏ جاللتمآبرئیس جمه<strong>و</strong>ر <strong>،</strong> تحکیم ر<strong>و</strong>ابط د<strong>و</strong>جانبه ما به ط<strong>و</strong>ر مشترک به تحققدیدگاه مشترکمان برای تحکیم اعتماد <strong>و</strong> همکاری در منطقه از طریقپر<strong>و</strong>سۀ استانب<strong>و</strong>ل کمک خ<strong>و</strong>اهد نم<strong>و</strong>د.‏لطفًا اجازه دهید تا همچنان از کش<strong>و</strong>رها <strong>و</strong> سازمان های حمایت کنندهکه نمایندگان آنها در د<strong>و</strong>ر این میز حض<strong>و</strong>ر دارند<strong>،</strong>‏ به خاطر عالقهارزشمند <strong>و</strong>مساعدت هایشان از آغاز پر<strong>و</strong>سۀ استانب<strong>و</strong>ل <strong>و</strong> تعهد مستمرشان به مؤفقیت ما ابراز سپاس نمایم.‏من همچنان میخ<strong>و</strong>اهم تا به ط<strong>و</strong>ر خاص بر تایید ق<strong>و</strong>یِ‏ حامیان ما از ششتدبیر اعتماد سازی <strong>و</strong> ابراز حمایت قاطع شان در راستای تطبیق آنهاتأکید نمایم.‏ حض<strong>و</strong>ر یک چنین حامیان مؤثر <strong>و</strong> با نف<strong>و</strong>ذ برای تالشهای ما در چهار چ<strong>و</strong>ب پر<strong>و</strong>سۀ استانب<strong>و</strong>ل بر اهمیت مرکزی یک راهحل منطق<strong>و</strong>ی برای مسائلی که نه تنها کلیدی برای آینده این منطقهبلکه به ط<strong>و</strong>ر مستقیم مرتبط با صلح<strong>،</strong>‏ امنیت <strong>و</strong> ت<strong>و</strong>سعۀ به سطح جهانیخ<strong>و</strong>اهد ب<strong>و</strong>د<strong>،</strong>‏ تأکید مینماید.‏ من همچنان میخ<strong>و</strong>اهم تا در اینجا خاصتًااز برادرم دا<strong>و</strong><strong>و</strong>د اغل<strong>و</strong> <strong>و</strong>زیر خارجه کش<strong>و</strong>ر ترکیه به خاطر رهبری اشابراز تشکر نمایم.‏خانم ها <strong>و</strong> آقایان!‏لطفًا اجازه دهید تا قبل از اینکه ادامه بدهم با ر<strong>و</strong>حیه ارتقاء شفافیت<strong>و</strong> همکاری<strong>،</strong>‏ معل<strong>و</strong>مات جدیدی را در م<strong>و</strong>رد افغانستان از زمان آخریننشست <strong>و</strong>زرای خارجه در کابل<strong>،</strong>‏ د<strong>و</strong>ره ای که ما مراحل مهمی راسپری نم<strong>و</strong>ده ایم<strong>،</strong>‏ در اختیار شما قرار دهم.‏در ارتباط به پر<strong>و</strong>سۀ فعلی انتقال<strong>،</strong>‏ نیر<strong>و</strong>های امنیتی ملی افغان امر<strong>و</strong>ز بهط<strong>و</strong>ر مستقیم مسئ<strong>و</strong>لیت امنیت 90 فیصد از نف<strong>و</strong>س افغانستان را به عهدهدارند.‏ این امر بیانگر مؤفقیت استراتیژیکی <strong>و</strong> تاکتیکی پر<strong>و</strong>سۀ انتقالمیباشد که تا ختم سال آینده به اکمال خ<strong>و</strong>اهد رسید<strong>،</strong>‏ <strong>و</strong> نشان میدهدکه نیر<strong>و</strong>های افغان امر<strong>و</strong>ز قادر هستند تا به ص<strong>و</strong>رت مستقل از مردمافغانستان حراست نم<strong>و</strong>ده <strong>و</strong> از افغانستان در مقابل تهدیدات داخلی <strong>و</strong>بیر<strong>و</strong>نی دفاع نمایند.‏به م<strong>و</strong>ازات انتقال مسئ<strong>و</strong>لیت های امنیتی<strong>،</strong>‏ د<strong>و</strong>لت افغانستان یک تالشجامع را جهت جستج<strong>و</strong>ی یک راه حل سیاسی برای خش<strong>و</strong>نت هایفعلی تعقیب مینماید.‏ امر<strong>و</strong>ز این یک حقیقت ر<strong>و</strong>شن است که اکثریتمردم افغانستان به ط<strong>و</strong>ر قاطع از یک راه حل سیاسی حمایت مینمایند.‏چیزی که ما بدان نیاز داریم حمایت صادقانه <strong>و</strong> عملی از ج<strong>و</strong>انبذیدخل بیر<strong>و</strong>نی به خص<strong>و</strong>ص جمه<strong>و</strong>ری اسالمی پاکستان میباشد.‏ ماامید<strong>و</strong>اریم که یک چنین حمایت صادقانه <strong>و</strong> عملی در هفته ها <strong>و</strong> ماههای پیش ر<strong>و</strong> به نفع صلح <strong>و</strong> امنیت در د<strong>و</strong> کش<strong>و</strong>ر فراهم گردد.‏ما همچنان همکاران بین المللی <strong>و</strong> منطق<strong>و</strong>ی ما را در تالش های صلح

88ما<strong>،</strong>‏ به شم<strong>و</strong>ل امکان تأسیس یک دفتر مذاکرات در قطر که در مبنی باآن م<strong>و</strong>افق هستیم<strong>،</strong>‏ سهیم نگه میداریم.‏ما همچنان در یک انتقال اقتصادی مهم نیز قرار داریم.‏ در این زمینه<strong>،</strong>‏ما از تعهد مهم کمک از س<strong>و</strong>ی جامعۀ جهانی در کنفرانس ماه ج<strong>و</strong>الیگذشته جهت پرنم<strong>و</strong>دن خال ءمالی پیش بینی شده در ب<strong>و</strong>دیجه ملیافغانستان در طی دهۀ تح<strong>و</strong>ل بین سال های 2015 تا 2024 سپاسگذاریم.‏ این به ما فرصت میدهد تا به ص<strong>و</strong>رت مستمر ب<strong>و</strong>اسطۀ افزایشعایدات ملی ما از طریق ت<strong>و</strong>سعۀ اقتصاد افغانستان <strong>و</strong> جذب سرمایهگذاری ها در سکت<strong>و</strong>رهای مفید خ<strong>و</strong>د به شم<strong>و</strong>ل سکت<strong>و</strong>ر های معدن<strong>،</strong>‏زراعت<strong>،</strong>ترانسپ<strong>و</strong>رت <strong>و</strong> ترانزیت<strong>،</strong>‏ به ص<strong>و</strong>رت مستمر به سمت خ<strong>و</strong>داتکایی به پیش بر<strong>و</strong>یم.‏در عین زمان ما با انتخابات ریاست جمه<strong>و</strong>ری در ماه اپریل سال 2014( <strong>حمل</strong> 1393( به سرعت به سمت یک نقطۀ عطف تاریخی به پیشمیر<strong>و</strong>یم.‏حک<strong>و</strong>مت افغانستان هر آنچه را که ممکن است انجام میدهد تا ازبرگزاری انتخاباتی آزاد<strong>،</strong>‏ منصفانه<strong>،</strong>‏ شفاف <strong>و</strong> با اعتبار که تمام اتباع<strong>و</strong>اجد شرایط افغانستان بت<strong>و</strong>انند در رأی دهی اشتراک نمایند<strong>،</strong>‏ اطمینانحاصل نمایم<strong>،</strong>‏ امکان حاصل نماید.‏ مؤفقیت این انتخابات ریشه هایدم<strong>و</strong>کراسی ج<strong>و</strong>ان افغانستان را تحکیم نم<strong>و</strong>ده <strong>و</strong> به دستا<strong>و</strong>ردهای تاریخیما در طی دهۀ گذشته خ<strong>و</strong>اهد افز<strong>و</strong>د.‏مؤفقیت مشترک ما در افغانستان ر<strong>و</strong>ی پر<strong>و</strong>سه انتقال <strong>و</strong> صلح <strong>و</strong> تالشها برای آشتی<strong>،</strong>‏ انتخابات<strong>،</strong>‏ <strong>و</strong> انتقال اقتصادی دارای تأثیر تعیین کنندهباالی دیدگاه مشترک ما برای بلند بردن همکاری های منطق<strong>و</strong>یخ<strong>و</strong>اهد ب<strong>و</strong>د.‏خانمها <strong>و</strong> آقایان:‏هفده ماه از آغاز پر<strong>و</strong>سه استانب<strong>و</strong>ل تحت رهبری ترکیه<strong>،</strong>‏ اشتراک فعالکش<strong>و</strong>رهای قلب آسیا <strong>و</strong> مالکیت آنها بر این پر<strong>و</strong>سه<strong>،</strong>‏ <strong>و</strong> حمایت ق<strong>و</strong>یحمایت کننده گان مهم ما میگذرد.‏ این مدت ممکن برای ما یک<strong>و</strong>قت ط<strong>و</strong>النی به نظر برسد.‏اما اگر ما تاریخ ط<strong>و</strong>یل تر اختالفات متعدد <strong>و</strong> ژرف را در منطقۀ خ<strong>و</strong>دبیاد آ<strong>و</strong>رده<strong>،</strong>‏ پیچیدگی <strong>و</strong> دش<strong>و</strong>رای رسیدن به همکاری های صادقانه <strong>و</strong>عملی را درنظر بگیریم<strong>،</strong>‏ <strong>و</strong> بعدًا آنرا با مدتی که ا<strong>و</strong>لین کنفرانس <strong>و</strong>زراءدر ا<strong>و</strong>ل ق<strong>و</strong>س 1390 مصادف به )2 ن<strong>و</strong>مبر 2011( برگذار شد مقایسهکنیم<strong>،</strong>‏ ما به جرئت میت<strong>و</strong>انیم ادعا کنیم که ما راه ط<strong>و</strong>النیی را پیم<strong>و</strong>ده ایم.‏خانمها <strong>و</strong> آقایان<strong>،</strong>‏ از نظر ما در افغانستان پر<strong>و</strong>سه استانب<strong>و</strong>ل مؤفقانه ترینتالش ب<strong>و</strong>ده است <strong>و</strong> خ<strong>و</strong>اهد ب<strong>و</strong>د <strong>و</strong> بسیاری از کش<strong>و</strong>ر ها ک<strong>و</strong>شش کردهاند تا همکاری های منطق<strong>و</strong>ی را در دهۀ گذشته ارتقاء ببخشند.‏ ازهمین ر<strong>و</strong><strong>،</strong>‏ من میخ<strong>و</strong>اهم با استفاده از این فرصت از تمام کش<strong>و</strong>رهایاشتراک کنندۀ پر<strong>و</strong>سه استانب<strong>و</strong>ل بخاطر تعهد <strong>و</strong> زحمات شما در س<strong>و</strong>قدادن پیر<strong>و</strong>ز مندانۀ این پر<strong>و</strong>سه تا اینجا تشکری کنم.‏پیشرفت ما تا حال پیمان سالم <strong>و</strong> نیازمندی دیدگاه ما را نشان میدهد.‏مؤلفه های اساسی آن شامل این امر است که در منطقه ما از اختالفات<strong>،</strong>‏عدم اعتماد<strong>،</strong>‏ بدگمانی<strong>،</strong>‏ س<strong>و</strong>ء تفاهم<strong>،</strong>‏ عدم همکاریهای مخلصانه<strong>،</strong>‏ <strong>و</strong>آجندا های متناقض که به ضرر همۀ ما است<strong>،</strong>‏ رنج میبریم.‏ ما درکمیکنیم که ما از عین چالش ها<strong>،</strong>‏ تهدیدها<strong>،</strong>‏ تر<strong>و</strong>ریزم<strong>،</strong>‏ افراط گراییشدید متضرر میش<strong>و</strong>یم.‏ما میدانیم که منافع بنیادی کش<strong>و</strong>رهای قلب آسیا مانند امنیت<strong>،</strong>‏ ثبات<strong>،</strong>‏ <strong>و</strong>خ<strong>و</strong>ش بختی در ذات خ<strong>و</strong>د با یکدیگر پی<strong>و</strong>ند نا گسستنی دارند.‏ امنیت<strong>،</strong>‏ثبات<strong>،</strong>‏ <strong>و</strong> خ<strong>و</strong>شبختی د<strong>و</strong>امدار در منطقۀ قلب آسیا تنها از طریق احساسمشترک جدی <strong>و</strong> همکاری های مخلصانه <strong>و</strong> عملی میان خ<strong>و</strong>د کش<strong>و</strong>رهای منطقه میت<strong>و</strong>اند بمیان بیاید.‏ باالخره<strong>،</strong>‏ این همه در ت<strong>و</strong>انایی ما <strong>و</strong>ج<strong>و</strong>ددارد تا اعتماد م<strong>و</strong>رد نیاز را بسازیم <strong>و</strong> همکاری های عملی را تأمینکنیم<strong>،</strong>‏ <strong>و</strong> این درست همان لحظۀ است که باید دست بکار ش<strong>و</strong>یم.‏خانمها <strong>و</strong> آقایان!‏در این ر<strong>و</strong>ش<strong>،</strong>‏ پالن تطبیقی شش تدبیر اعتماد سازی که دربرگیرندۀسلسلۀ <strong>و</strong>سیعی از م<strong>و</strong>ض<strong>و</strong>عات مانند مبارزه با تر<strong>و</strong>ریزم <strong>و</strong> م<strong>و</strong>اد مخدر<strong>،</strong>‏تجارت <strong>و</strong> زیربناء<strong>،</strong>‏ <strong>و</strong> تعلیم <strong>و</strong> تربیه میگردد به گ<strong>و</strong>نۀ پیر<strong>و</strong>زمندانهانکشاف یافته <strong>و</strong> ت<strong>و</strong>سط مقامات ارشد ما ت<strong>و</strong>شیح گردیده است.‏ اینپالن امر<strong>و</strong>ز پیش ر<strong>و</strong>ی ما قرار دارد تا آنرا بپذیریم <strong>و</strong> عملی سازیم.‏در جریان انکشاف مرحلۀ این پالنها افراد تخنیکی ما از <strong>و</strong>زارتها <strong>و</strong>ارگانهای مرتبط با هم ده بار در هشت پایتخت گ<strong>و</strong>نا گ<strong>و</strong>ن کش<strong>و</strong>رهایقلب آسیا یکجا شده اند تا پالنهای منطق<strong>و</strong>ی را برای مطرح کردنهریک از این م<strong>و</strong>ض<strong>و</strong>عات انکشاف بدهند.‏ برخی از این پالنها ت<strong>و</strong>سطپالنهای مشخص برای امسال <strong>و</strong> فعالیت های منظم برای آینده کاملگردیده اند.‏تدابیر اعتماد سازی )CBM( ها از جملۀ مؤلفه های عینی این پر<strong>و</strong>سههمراه با فشار ق<strong>و</strong>ی جهت نزدیک ساختن ما برای حل چالشهایمشترک ما مانند تر<strong>و</strong>ریزم <strong>و</strong> م<strong>و</strong>اد مخدر میباشد.‏ این تدابیر برای مافرصت سرمایه گذاری باالی جنبه های اقتصادی م<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>ده را نیر فراهممیسازد.‏به همین شکل<strong>،</strong>‏ ما ت<strong>و</strong>جه چشمگیری به زنده ساختن <strong>و</strong> تق<strong>و</strong>یت ر<strong>و</strong>ابطبا همسایگان نزدیک <strong>و</strong> د<strong>و</strong>ر منطقه از طریق مؤلفۀ مش<strong>و</strong>رۀ سیاسی اینپر<strong>و</strong>سه معط<strong>و</strong>ف کرده ایم.‏خانمها <strong>و</strong> آقایان!‏ما به عض<strong>و</strong>یت خ<strong>و</strong>د در سازمانها <strong>و</strong> ابتکارات م<strong>و</strong>ج<strong>و</strong>دۀ منطق<strong>و</strong>ی اهمیتزیادی قایل هستیم <strong>و</strong> تعهد خ<strong>و</strong>د را جهت تق<strong>و</strong>یت آنها <strong>و</strong> برای کاملساختن آنها از طریق پر<strong>و</strong>سه استانب<strong>و</strong>ل تصریح میکنیم.‏براساس این هدف ما اخیرًا پر<strong>و</strong>سه ارزیابی نقش افغانستان را درسازمانهای منطق<strong>و</strong>ی آغاز کرده ایم تا در م<strong>و</strong>رد ت<strong>و</strong>انمندی خ<strong>و</strong>د بخاطرایفای یک نقش فعال در تمام سازمانهای که ما در آن عض<strong>و</strong>یت داریم

89اطمینان حاصل کنیم <strong>و</strong> همچنان در م<strong>و</strong>رد اشتراک مساعی در تالشهایاین سازمانها که مرب<strong>و</strong>ط به افغانستان میش<strong>و</strong>د مطمئن گردیم.‏خانمها <strong>و</strong> آقایان!‏حاال که ما از نظریه پردازی بس<strong>و</strong>ی مرحلۀ تطبیق پر<strong>و</strong>سۀ استانب<strong>و</strong>لدر حرکت هستیم<strong>،</strong>‏ بخص<strong>و</strong>ص در ارتباط با شش تدبیر اعتماد سازی)CBM( ا<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>یت بندی شده که در اعالمیۀ نهایی کانفرانس امر<strong>و</strong>زیما تذکر یافته<strong>،</strong>‏ بر همۀ ما الزم است تا به ک<strong>و</strong>شش های خ<strong>و</strong>یش در امرگرد آ<strong>و</strong>ری منابع به مؤثر ترین <strong>و</strong> کارا ترین اشکال آن همراه با کمکهایی از س<strong>و</strong>ی کش<strong>و</strong>ر های کمک کنندۀ این پر<strong>و</strong>سه <strong>و</strong> تفکر ر<strong>و</strong>ی راههای مشخص برای مرحلۀ تطبیق<strong>،</strong>‏ ادامه دهیم.‏از دید ما<strong>،</strong>‏ یکی از راه هایی که ما میت<strong>و</strong>انیم برای تطبیق دراز مدتتالش نمائیم عبارتست از یکجا کردن منابع مالی از کش<strong>و</strong>ر های قلبآسیا <strong>و</strong> حمایت کنندگان د<strong>و</strong>ر این میز در یک صند<strong>و</strong>ق امانتی.‏از نظر ما این کار<strong>،</strong>‏ ر<strong>و</strong>ی دست گرفتن پر<strong>و</strong>ژه های محس<strong>و</strong>سی را تحتهر یک ازین شش تدبیر اعتماد سازی در ر<strong>و</strong>زها<strong>،</strong>‏ هفته ها <strong>و</strong> ماه هایبعد از این کنفرانس به یک شکل مؤثر <strong>و</strong> د<strong>و</strong>امدار<strong>،</strong>‏ اجازه میدهد.‏من از ت<strong>و</strong>افقی که در اعالمیۀ نهایی ر<strong>و</strong>ی آن ص<strong>و</strong>رت گرفته است<strong>،</strong>‏خرسندم.‏خانم ها <strong>و</strong> آقایان!‏در خاتمه میخ<strong>و</strong>اهم یک بار دیگر تصریح بدارم که پر<strong>و</strong>دن ن<strong>و</strong>عی ازهمکاری منطق<strong>و</strong>ی صادقانه<strong>،</strong>‏ نتیجه بخش <strong>و</strong> مستحکم از طریق پر<strong>و</strong>سۀاستانب<strong>و</strong>ل که ما ر<strong>و</strong>ی آن ت<strong>و</strong>افق نم<strong>و</strong>ده ایم<strong>،</strong>‏ یک بخش اساسی <strong>و</strong> دایمیسیاست خارجی افغانستان را تشکیل میدهد.‏ این فقط بدین معنینیست که افغانستان از هر لحاظ بخشی از منطقۀ قلب آسیا ب<strong>و</strong>ده<strong>،</strong>‏ است<strong>و</strong> خ<strong>و</strong>اهد ب<strong>و</strong>د<strong>،</strong>‏ بلکه بیشتر از آن ما در افغانستان<strong>،</strong>‏ تصمیم داریم جایگاه<strong>و</strong>اقعی خ<strong>و</strong>یش را منحیث یک پل زمینی <strong>و</strong> چهار راه در این منطقه باز

90یابیم.‏ <strong>و</strong> ما میدانیم که بد<strong>و</strong>ن م<strong>و</strong>فقیت در همکاری های منطق<strong>و</strong>ی<strong>،</strong>‏ اینهدف نجیب به هر ص<strong>و</strong>رتی که باشد د<strong>و</strong>ر از دست یابی خ<strong>و</strong>اهد ب<strong>و</strong>د.‏پس ما میدانیم که افغانستان از همکاری های منطق<strong>و</strong>ی <strong>و</strong> یکپارچگیم<strong>و</strong>فقانه<strong>،</strong>‏ به بیشترین حد س<strong>و</strong>د میبرد<strong>،</strong>‏ اما ما همچنان میدانیم که برایکش<strong>و</strong>ر های پیرام<strong>و</strong>ن افغانستان<strong>،</strong>‏ مؤثر ترین راه رسیدن به صلح درازمدت مشترک<strong>،</strong>‏ سعادت <strong>و</strong> پیشرفت از راه همکاری های منطق<strong>و</strong>یمیباشد.‏بنابر این<strong>،</strong>‏ منحیث یک رئیس مشترک میخ<strong>و</strong>اهم به شما در م<strong>و</strong>رد تعهدقاطع خ<strong>و</strong>یش نسبت به پر<strong>و</strong>سۀ استانب<strong>و</strong>ل اطمینان دهم.‏ به همین خاطر<strong>،</strong>‏به منطقه ا<strong>و</strong>ل<strong>و</strong>یت قایل هستیم که به همین منظ<strong>و</strong>ر ما سال گذشته یکدفتر را به سطح ریاست در <strong>و</strong>زارت ام<strong>و</strong>ر خارجه ایجاد نم<strong>و</strong>دیم.‏من یک بار دیگر از همه<strong>،</strong>‏ بخص<strong>و</strong>ص 14 کش<strong>و</strong>ر اشتراک کنندۀ پر<strong>و</strong>سۀاستانب<strong>و</strong>ل میخ<strong>و</strong>اهم که تعهد خ<strong>و</strong>یش نسبت به اهداف <strong>و</strong> مقاصد اینپر<strong>و</strong>سه را است<strong>و</strong>ار حفظ نمایند <strong>و</strong> از همۀ ما میخ<strong>و</strong>اهم که ک<strong>و</strong>شش هایانفرادی <strong>و</strong> جمعی خ<strong>و</strong>یش را تجدید نمائیم تا آنرا به مرحلۀ بعدی نتایجقابل لمس تدریجی اما مستحکم به پیش ببریم.‏در این قسمت من میخ<strong>و</strong>اهم از رئیس مشترک برای میزبانی شان ازما در این ر<strong>و</strong>ز <strong>و</strong> از کمک های د<strong>و</strong>امدار شان به افغانستان به شم<strong>و</strong>لابتکار شان در امر تعداد زیادی از ب<strong>و</strong>رسیه ها به اساس تعهد شخصیشان <strong>و</strong> مبتنی بر هدایات جاللتمآب رئیس جمه<strong>و</strong>ر نظر بای<strong>و</strong>ف برایآم<strong>و</strong>زش 1000 محصل افغان در پ<strong>و</strong>هنت<strong>و</strong>ن های قزاقی<strong>،</strong>‏ صادقانه اظهارامتنان مکرر نمایم.‏تشکر بسیار زیاد!‏

STORAIISSUE <strong>62</strong>, APRIL AND MAY 2013

logo

products

Resources

Company

Terms of service
Privacy policy
Cookie policy
Cookie settings
Imprint
Change language
Made with love in Switzerland
© 2024 Yumpu.com all rights reserved

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!