11.07.2015 Views

eujfg\lzj ljz]if

eujfg\lzj ljz]if

eujfg\lzj ljz]if

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

l;4f>d zlQm s]Gb| k|rlnt g]kfn sfg"gcg';f/ljlwjt\ ¿kdf btf{ ePsf] Ps cg';Gwfgd"ns cfWoflTds;+:yf xf] / o;sf] s]Gb|Lo sfof{no xfn a;'Gw/f,sf7df8f}Fdf /x]sf] 5 . k/dk"Ho ;b\u'?b]jåo k/dx+; :jfdL>L lglvn]Zj/fgGb dxf/fh Pj+ g]kfnLx¿sf uj{sf k|ltd"lt{dxfof]uL >L lzj uf]/Ifsf] cg'sDkf, s[kf Pj+ cfzLjf{bsf]kmn:j¿k o; s]Gb|sf] hGd ePsf] xf] . cfÇgf] 5'§} klxrfg,:jtGq cl:tTj Pj+ cfÇg} lsl;dsf] :jfledfg af]s]sf] of] ;+:yfb]z ljb]zdf /x]sf cGo s'g} ;+3, ;+:yf jf cf>dsf] zfvf,pkzfvf jf ;Dks{ sfof{no gePsf] Joxf]/f ;DalGwt ;a}sfnflu hfgsf/L u/fOPsf] 5 . of] s]Gb| dxfg\ u'?x¿sf] :ki6 ;"Iddfu{lgb]{zgdf cfWoflTds o'u k'glg{df{0fsf] nIodf ultzLn5 . oxfF ;+rfng eO/x]sf ;Dk"0f{ sfo{qmd tyf ultljlwx¿o;} s]Gb|dfkm{t ;f]´} lgb] {lzt 5g\ . oxfFaf6 pknAw x'g] ;Dk"0f{;fdu|Lx¿sf] k|f0f–k|lti7f <strong>ljz</strong>]<strong>if</strong>¿kdf oxL cf>daf6 ul/Psf]x'G5 . To;}n] Ps :jtGq / cfkm}df ;Ifd o; ;+:yfnfO{ cGos'g} ;+3, ;+:yf jf cf>d;Fu t'ngf ug{ vf]Hg', To:t} k|sf/sfs'/fx¿ oxfFaf6 nfu" u/fpg, k|fKt ug{ vf]Hg' o; ;+:yfsf]cjx]ngf u/] ;/x x'g]5 h] hlt sfo{qmdx¿ oxfF ;+rfngeO/x]sf 5g\ / cfufdL lbgx¿df klg ;+rfng x'Fb} hfg]5g\,hfg sf/Lk/fdz{ ;]jf;DaGwL ;"rgfl;4f>d zlQm s]Gb|df k/fdz{ ;]jf;DaGwL k|fKt ;'ljwf lgDgfg';f/ /x]sf] hfgsf/L u/fOG5 .:yfg ;do af/a;'Gw/f ;fF´ $M#) ah]kl5 ;f]djf/ / d·njf/nlntk'/ lbp“;f] $M)) ah]kl5 d+unjf/ / laxLjf/eQmk'/ lbp“;f] $M)) ah]kl5 zlgjf/ / a'wjf/ag]kf lbp“;f] $M)) ah]kl5 k|To]s cfOtjf/cf>dsf lgoldt sfo{qmdx¿ cf>d v'Ng] ;do M k|To]s lbg laxfg !)M)) ah]b]lv ;f“´ ^M)) ah];Dd . uf]/If lglvn k':tsfno v'Ng] ;do M k|To]s lbg !)M)) ah]b]lv ;f“´ %M)) ah];Dd . k/fdz{ ;]jf;DaGwL e]63f6 M ck/fÅg #M)) ah]kl5 . cf/tL M k|To]s ;f“´ %M)) ah] . u'? k"hg M k|To]s j[x:kltjf/ laxfg !)M)) ah]b]lv . <strong>ljz</strong>]<strong>if</strong> u'? k"hg M k|To]s c+u|]hL dlxgfsf] @! tf/Lv, laxfg !)M)) ah]b]lv . cfWoflTds zlQm cg';Gwfgd"ns g]kfnsf] Ps dfq dfl;s klqsf ‘uf]/If lglvn jf0fL’sf] lgoldt k|sfzg . ljleGg rf8–kj{ Pj+ cj;/x¿df <strong>ljz</strong>]<strong>if</strong> sfo{qmd . <strong>ljz</strong>]<strong>if</strong> xjgM k|To]s dlxgfsf] klxnf] ;f]djf/ >L lzj uf]/If xjg, klxnf] d·njf/ tfGqf]Qm j6's e}/j xjg,klxnf] a'wjf/ tfGqf]Qm dxfnIdL xjg / klxnf] laxLjf/ tfGqf]Qm aunfd'vL xjg sfo{qmd ;+rfng .cfj/0f tyf leqL sDKo'6/ ;]l6·l;4f>d zlQm s]Gb|, sDKo'6/ pkljefutL ;a} k/dk"Ho ;b\u'?b]jx¿s} OR5f Pj+ lgb]{zgcg';f/;DkGg x'g]5g\ . To;}n] cgfjZos ts{–ljts{, z°f–pkz°fu/L, e|d km}nfpFb} o; ;+:yfsf] 5ljdfly cgfjZos 6Lsf–l6Kk0fL ug'{ ;Totf / jf:tljstfdfly g} k|ZglrÅg nufpg'xf] . k|To]s JolQmsf nflu cfjZos kg]{ ;Dk"0f{ k|sf/sfdfu{lgb]{zg k|bfg u/L ef}lts ;d:ofx¿sf] ;dfwfg ub}{cfWoflTds pRrtf k|bfg ug{, k"0f{tfdf n}hfg of] s]Gb| ;Ifd5 . ljZjf; cljZjf;eGbf dfly, ;fwf/0f JolQmsf] ;Lldt;f]rfO, ljrf/ / sNkgfeGbf k/sf] o; clåtLo cf>ddfcfa4 eO{ cfÇgf] hLjgnfO{ pTs<strong>if</strong>{df k'¥ofpg ;Sg' g}xfd|f] cxf]efUo x'g]5 . o:tf k|sf/sf cgfjZos e|daf6;ts{ x'Fb} k"0f{¿kdf :ki6 eP/ dfq cl3 a9\g x'g ;Dk"0f{dxfg'efjx¿df l;4f>d zlQm s]Gb| xflb{s cg'/f]w ub{5 .;fy} s]Gb|sf] cfÇg} k|sf/sf] gLlt, lgod / cg'zf;g ePsf]n]o;nfO{ kfngf ug{ g;Sg] JolQmx¿sf nflu o; s]Gb|df s'g}:yfg /xg] 5}g / o;;DaGwL s'g} lsl;dsf] ;'g'jfO klggx'g] Joxf]/f cjut u/fOPsf] 5 . ;fy}, cfWoflTds zlQmcg';Gwfgd"ns o; dfl;s klqsfdf k|sflzt n]v, /rgf,lrqflbdf ;+:yfsf] ;xdlt x'g cfjZos g/x]sf] Joxf]/fcjut u/fOG5 .d'b|0fe]/fO6L lk|G6;{ k|f=ln=s'n]Zj/, sf7df8f}“ .klqsfsf] sfof{noa;'Gw/f, sf7df8f}“, g]kfnkmf]g g+M @)&!@)), klqsf ljt/0f kmf]g g+M )!–^@@%!&& (CDMA Phone), URL: www.gnv.org.np, Email: info@gnv.org.np2uf]/If lglvn jf0fL, @)^^ df3


dfgj hLjgdf u'?sf] ;j{yf pRr :yfg dflgG5 . u'? k|flKtlagf dfgj hLjg Joy{ 5 . ;Dk"0f{ zf:qsf] ;Dos\ 1fg eP klg, wg ;DklQ/ ¿k nfj0on] el/k"0f{ eP klg, ;d:t k|sf/sf l;l4, zlQm / P]Zjo{n] el/k"0f{ eP klg olb u'? k|fKt ePsf] 5}g eg] dflg; ck"0f{ g}x'G5 lsgls u'?n] g} ;+;f/ ;fu/af6 tf/]/ xfdLnfO{ df]Ifsf] efuLbf/ agfpg'x'G5, xfdLnfO{ c;Ld cfgGbaf6 t[Kt u/]/ k"0f{ ul/lbg'x'G5 .o;k|sf/ k"0f{tf, d'lQm clg cgluGtL l;l4 / zlQm k|bfg ug'{x'g] b'O{ ;b\u'?b]jx¿nfO{ l;4f>d zlQm s]Gb|n] wf/0f ul//x]sf] 5 . u'?x¿sf]dlxdf, ul/df / kl/ro s;n] kf] lbg ;S5 / < t}klg ;fdfGo hfgsf/L;Ddsf nflu dxfg\ u'?x¿sf] ;+lIfKt kl/ro lbPsf 5f}F—k/dx+; :jfdL >L lglvn]Zj/fgGb dxf/fhjGb] gf/fo0f+ b]j+ ;b\u'?+ lglvn]Zj/+ .1fgfd[t/;]g}j k"t+ o]gflvn+ hut\ ..o; ljZj a|Ådf08nfO{ ef}lts Pj+ cfWoflTds¿kn] ;Gt'lnt /fVgk|s[ltåf/f lgld{t clåtLo tk:ynL g} l;4f>d xf] . dfgj hLjgsf]clGtd Wo]o o; l;4f>dsf k|f0ffwf/ k/dk"Ho ;b\u'?b]j k/dx+; :jfdL>L lglvn]Zj/fgGb dxf/fh x'g'x'G5 . cfkm\gf u'? :jfdL ;lRrbfgGbHo"sf]cfb]z lz/f]k/ u/L ‘wd{;+:yfkgfyf{o===’sf] z+v3f]<strong>if</strong> ub}{ pxfF ;g\ !(##clk|n @! tf/Lvdf ef/tl:yt /fh:yfg k|fGtsf] hf]wk'/df cjtl/tx'g'eof] . j]bfWoogaf6 lzIff z'? ug'{ePsf pxfFsf] ljjfx afx| j<strong>if</strong>{sf]pd]/df eujtL b]jL;Fu eof] . cfkm\gf] hLjg kl/jf/sf] nflu dfq geP/;Dk"0f{ ;dfhsf] nflu xf] eGb} ljjfxkZrft\ pxfFn] y'k|} j<strong>if</strong>{ lxdfnosfu'kmf, ljs6 sGb/f / h+unx¿df ;+Gof; hLjg latfpg'eof] . To;a]nfpxfFn] ljleGg :jfdL, ;+Gof;L, of]uL, tflGqs, dflGqs, cfo'j]{bfrfo{x¿;Fue]6]/ ljleGg ljwfdf cfkm"nfO{ lgi0fft\ agfpg'ePsf] lyof] . ;+Gof;hLjgkZrft\ k'gM u[x:ydf kms] {/ cfkm"n] k|fKt u/]sf] cfWoflTds 1fgnfO{;dfhdf km}nfpg] sfo{ ug'{eof] . o;sf] nflu ;of}F k':tsx¿sf] /rgfub}{ c;+Vo lzlj/ ;~rfng u/L ;fwgf, k|jrg / bLIffsf] dfWodaf6lzio lgdf{0f k|lqmofnfO{ hf]8 lbg'eof] . o;/L Hof]lt<strong>if</strong>, ;fd'lb|s zf:qsf;'lj1 1ftf, tGq–dGqsf clGtd gfd, cfw'lgs wGjGtl/, ;Ddf]xglj1fgsf d;Lxf, s'08lngL zlQmsf ;xh JofVofsf/, ;"o{ lj1fgsfck"j{ 1fgL, w'/Gw/ /Tg lrlsT;s cflbsf ¿kdf pxfF 8f= gf/fo0fbQ>LdfnLsf] gfdaf6 ljZjdf ljVoft\ x'Fb} dxfdxf]kfWofo, dGq lz/f]dl0f,;dfh lz/f]dl0f, hub\u'? cflbsf] ;+1fn] lje"l<strong>if</strong>t x'g'eof] . cfufdL uf]/Iflglvn o'u lgdf{0fsf] dxfof]hgf cfkm\gf lziox¿sf] sfFwdf ;'Dk]/ ;g\!((* h'nfO{ # df dxfk|of0f lnO{ pxfF cfkm\gf] d"n :yfg l;4f>dkms{g'eof] . xfn ;b\u'?b]js} ;"Id cfb]z lgb]{zgadf]lhd l;4f>d zlQms]Gb| o; dxfg\ of]hgfdf sl6a4 5 .4>L >L dxfof]uL u'? uf]/vgfycgGt sf]l6 a|Ådf08 uf]/If ; r/frd\ .bz{gd\ d'lQm nfe+ r t:d} >L uf]/If gdM ..>L >L dxfof]uL u'? uf]/vgfy ;Dk"0f{ u'?x¿df dxfu'?, ;Dk"0f{of]uLx¿df dxfof]uL, ;Dk"0f{ gfyx¿df dxfgfy x'g'x'G5 . dxfof]uL >L>L u'? uf]/vgfy eujfg\ lzjsf ;a}eGbf dxŒjk"0f{ / k|d'v cjtf/sf]¿kdf k"lht x'g'x'G5 . of]u dfu{sf] k|rf/sf] nflu eujfg\ lzjn]g} uf]/If ¿k wf/0f ug'{ePsf] xf] . o;}n] pxfFnfO{ >L lzj uf]/Ifsf]¿kdf cfb/–;Ddfg ug]{ ul/G5 . uf] zAbsf] cy{leq ;dflxt ufO{,k[YjL, OlGb|o, cflb ;Dk"0f{sf] /Iff ug]{ uf]/If g} x'g'x'G5 . >Ldb\efujt,gf/bk'/f0f, :sGbk'/f0f, a|Ådf08k'/f0f, lzjk'/f0f, zfQmk|df]b,uf]/IfuLtf cflbdf pxfFsf] af/]df pNn]v ePsf] 5 . ljZjsf] Oltxf;nfO{x]bf{ pxfFsf] k|fs6\o ;of}F xhf/f}F j<strong>if</strong>{sf] cGt/fndf ljleGg :yfgdfePsf] kfOG5 . o;af/] ljleGg ljåfg\x¿n] y'k|} cg';Gwfg u/]sf 5g\ .cfdfsf] sf]vaf6 geO{ cfjZostf cg';f/ cfkm} k|s6 x'g'x'g] dxfof]uLch/ cd/ sfofo'Qm x'g'ePsf] s'/f :ki6 x'G5 .g]kfnsf] ;Gbe{df x]bf{ uf]/vf /fHosf] gfdfs/0f pxfFsf] gfdaf6ePsf] kfOG5 eg] pxfFs} cfzLjf{baf6 of] /fi6« slxNo} k/fwLg aGg'gk/]sf] uf}/jzfnL Oltxf; /x]sf] 5 . pxfFsf] C0f r'sfpg klg xfdLn]pxfFsf] elQm ug} {kb{5 . gfyk+ysf cu|h dxfgfy u'? uf]/vgfy g]kfnsf/fi6«u'? x'g'x'G5 . g]kfndf ljleGg 7fpFdf pxfFsf d7–dlGb/x¿ 5g\h:t} uf]/vfsf] uf]/v u'kmf, kz'kltsf] d[u:ynL kL7, xg'dfg9f]sfsf]sfi7d08k cflb . l;4f>d zlQm s]Gb|sf] cg';Gwfgcg';f/ u'?uf]/vgfy ;j{k|yd o; w/tLdf j}zfv z'Sn k"l0f{dfsf] lbg uf]/vfsf]uf]/v u'kmfdf k|s6 x'g'ePsf] lyof] . g]kfndf dfq geP/ ljZje/pxfFsf] ;Dk|bfo, dlGb/ Pj+ d7x¿ :yflkt 5g\ . cfufdL uf]/If lglvno'u lgdf{0fsf] nflu uf]/If zlQm hufpFb} gfy k/Dk/fnfO{ ;dfhdf:yflkt ug{ l;4f>d zlQm s]Gb| ultzLn 5 .uf]/If lglvn jf0fL, @)^^ df3


LlzjtŒjlzj g} ;d:t k|f0fLx¿sf clGtdlj>fd:yn x'g'x'G5— ‘lj>fd:yfgd]sd\’ .‘zLª\ :jKg]’ wft'af6 ‘lzj’ zAbsf] l;l4 ePsf]5 . ‘z]/t] k|fl0fgf] oq ; lzjM’— cgGtkfk–tfkx¿af6 plåUg eP/ lj>fdsf nfluk|f0fL hxfF zog ub{5, a; ¤ pg} ;jf{lwi7fg,;jf{>onfO{ lzj elgG5 .‘zfGt+ lzj+ rt'y{då}t+ dGoGt] .’>'ltx¿sf cg';f/ hfu|t\, :jKg, ;'<strong>if</strong>'lKt oLtLg} cj:yfaf6 /lxt, ;j{b[Zoljjlh{t, :jk|sfz,;lRrbfgGb3g k/a|Åd g} lzjtŒj xf] . t/ klg pg}k/dtŒj cfkm\gf lbJo zlQmx¿n] o'Qm eP/ cgGta|Ådf08sf] pTkfbg, kfng Pj+ ;+xf/ ub}{ a|Ådf, lji0f',lzj cflb ;+1fx¿nfO{ wf/0f ug'{x'G5 . a|ÅdnfO{ st}hLj klg elgPsf] 5— ‘;f]›lae]t\ PsfsL g /]d] hfofd] :ofby sd{ s'jL{o’ OToflb >'ltx¿sf cg';f/ eo,c/d0f cflbo'Qm x'gfn] lx/0oue{ Pj+ lj/f6\nfO{ hLj g}elgPsf] 5 tyflk Tof] Ps–Ps a|Ådf08sf pTkfbs d'Voa|Ådflbsf ;fy tfbfTDofledfgL hLj a|Ådf sxlnG5 .jf:tjdf h;/L s[<strong>if</strong>s g} v]tdf aLhf/f]k0faf6 cÍ'/flbsf]pTkfbs x'G5, l;~rgflbåf/f kfns / cGtdf km;nsf6\g] x'G5, To;/L g} Ps cgGt–clrGTo–zlQm;DkGgeujfg\ ljZjsf pTkfbs, kfns / ;+xf/s x'g'x'G5 .;j{e"t]<strong>if</strong>' sf}Gt]o d"t{oM ;DejlGt ofM .Tff;f+ a|Åd dxBf]lg/x+ aLhk|bM lktf ..eujfg\ eGg'x'G5— ;d:t e"tx¿df hlt klgd"lt{x¿ pTkGg x'G5g\, tL ;a}sf] dxb\a|Åd -k|s[lt_ of]lg-dftf_ x'g\ / aLh k|bfg ug]{ lktf d x'F . ‘lktf›xd:ohutM’— d g} ;d:t hut\sf] lktf— pTkfbs x'F .dd of]lgd{xb\ a|Åd tl:dg\ ue{+ bwfDoxd\ .;DejM ;j{e"tfgf+ ttf] ejlt ef/t ..cyf{t\ k|s[lt¿k of]lgdf ha d uef{wfg ub{5'ta To;af6 ;d:t ljZjsf] pTklQ x'G5 . o;k|sf/a|Ådf08f]Tkfbs a|Åd klg k/d]Zj/ g} x'g'x'G5 .ctPj—‘otf] jf Odflg e"tflg hfoGt], o]g hftflg hLjlGt,6oTk|oGTole;+<strong>ljz</strong>lGt .’o; >'ltjfSon] h'g a|Ådsf] nIf0f atfPsf]5, To;af6 ljZjsf] pTkfbs, kfns Pj+;+xf/snfO{ k/d]Zj/ a'em\g'kb{5 . olb oL tLg}k[ys\–k[ys 5g\ eg] ta t s'g} klg k/d]Zj/l;4 x'g ;Sg'x'Gg lsgls lg/ltzo P]Zjo{/ ;j{1–u'0f–;DkGgnfO{ k/d]Zj/ elgG5 .olb pxfFx¿ tLg} ;j{zlQm;DkGg k/d]Zj/ x'g'x'G5eg] of] k|Zg p7\5 ls pxfFx¿ tLg}hgfn] ;Nnfx u/]/sfo{ ug'{x'G5 jf cf–cfkm\gf] OR5fg';f/ :jtGq eP/


g} lglvn a|Ådf08sf] k|no x'G5 . o; b[li6af6 Psa|Ådf08sf] pTkfbs, kfns, ;+xf/s a|Ådf, lji0f',lzjsf cltl/Qm lglvn a|Ådf08x¿sf pTkfbs,kfns, ;+xf/s a|Ådf, lji0f' / lzjdf lsl~rt dfqklg e]b 5}g . h;/L Pp6} uug:y ;"o{ cgGt 36dfk|ltljlDat x'G5, To;/L g} Ps g} cv08, cgGt,lglj{sf/, lrbfgGb k/dfTdtŒj cgGt cGtMs/0fdf/ dfofe]bx¿df k|ltljlDat x'G5g\ . cGtMs/0futk|ltljDa g} hLj elgG5 . dfofut k|ltljDa g} O{Zj/elgG5 . h;/L cGtMs/0fsf :jR5Tjflbtf/tDon]hLjx¿df sfNklgs e]b x'G5, To;/L g} dfofsf]pTkfbsTj, kfnsTj, ;+xf/sTj–zlQmsf] e]bn] a|Ådf,lji0f', ?b|df sfNklgs e]b x'G5 . cgGt a|Ådf08sf]sNkgfdf cgGt a|Ådf08sf] pTkflbgL zlQmx¿ klgcgGt 5g\ . tL Ps–Ps zlQmn] a|Ådf08 / To;cGtu{tcgGt hLjg Pj+ pTkfbs, kfns, ;+xf/s a|Ådf,lji0f', ?b| JoQm x'G5g\ . t/ oL ;a} k|ltljDax¿sf]d"ne"t h'g ljDa 5, Tof] t ;j{yf Ps g} xf] . pg}lji0f'eQmx¿sf nflu lji0f'¿kdf, /fdeQmx¿sf nflu/fd¿kdf, lzjeQmx¿sf nflu lzj¿kdf b[li6uf]r/x'G5 . h;/L Ps} uug:y ;"o{ lgnf] rZdfaf6 lgnf],kx]Fnf]af6 kx]Fn} b]lvG5, To;/L g} lji0f' efjgfn] efljtcGtMs/0f lji0f'eQm pg} k/dtŒjnfO{ lji0f' eGb5g\,lzj efjgfn] efljtdg:s pg} k/dtŒjnfO{ lzj eGb5g\/ pg} >Ls[i0f, >L/fd cflb¿kdf pknAw x'g'x'G5 . pxfFg} uug:y ;"o{:yfgLo k/dtŒj ‘lzj–:sGbflb’ k'/f0fsflzj x'g'x'G5, pxfFnfO{ ‘lji0f'k'/f0f’, ‘/fdfo0f’, ‘efujt\’cflb ;b\u|Gyx¿df lji0f', /fd, s[i0f¿kdf lnOPsf]kfOG5 . eQmx¿sf] efjgfg';f/ g} To; k/dtŒjsf]<strong>ljz</strong>'4;ŒjdoL lbJozlQmsf] of]uaf6 dw'/ dgf]x/ d"lt{klg JoQm x'G5 . o;k|sf/ d"ntM lzj Pj+ lji0f' Ps} x'g'eP klg pxfFx¿sf] ck/¿kdf ;Œjsf] of]uaf6 lji0f'nfO{;flŒjs / tdsf] of]uaf6 ?b|nfO{ tfd; dflgG5 . j:t'tM;ŒjlgoGtf lji0f' / tdlgoGtf ?b| x'g'x'G5 . td g}d[To' xf], sfn xf] . ctM To;sf] lgoGtf dxfd[To'~hodxfsfn]Zj/ eujfg\ ?b| x'g'x'G5 . csf]{ b[li6n] x]g{] xf]eg] h;/L tdM k|wfg ;'<strong>if</strong>'lKtaf6 g} hfu|t\–:jKgsf] ;[li6x'G5, To;/L g} tdM k|wfg k|nofj:yfaf6 g} ;j{k|k~rsf];[li6 x'G5 .s[i0fsf cgGo k|]dL eQmu0f tdnfO{ cToGt} pRrcyjf ;jf]{Ts[i6 dfG5g\ . k|]ddoL cf;lQm df]x, d"R5f{,eujfg\ lzj <strong>ljz</strong>]<strong>if</strong> 7


a|Ädf–lji0f's[t lzj–:tjggd:t'Eo+ eujt] ;'j|t]›gGtt]h;] .gdM If]qflwkto] aLlhg] z"lng] gdM ..gd:t] Åo:dbfbLgf+ e"tfgf+ k|ejfo r .j]bsdf{jbftfgf+ b|Jof0ff+ k|ej] gdM ..ljBfgf+ k|ej] r}j ljBfgf+ kto] gdM .gdf] j|tfgf+ kto] dGqf0ff+ kto] gdM ..ck|d]o:o tŒj:o oyf ljb\dM :jzlSttM .sLlt{t+ tj dfxfTDodkf/+ k/dfTdgM ..lzjf] gf] ej ;j{q of]›l; ;f]›l; gdf]›:t' t] ..-a|Ådf / lji0f' :t'lt ub}{ eGg'x'G5— eujg\ ¤ xh"/;'j|t / cgGt t]hf]do x'g'x'G5, xh"/nfO{ k|0ffd 5 ¤xh"/ If]qflwklt tyf ljZjsf aLh:j¿k / z"nwf/Lx'g'x'G5, xh"/nfO{ gd:sf/ 5 . xh"/ xfdL ;a} e"tx¿sfpTklQ:yfg / j]bf]Qm ;a} >]i7 o1flb sd{x¿nfO{ ;DkGgu/fpg'x'g], ;d:t b|Josf :jfdL x'g'x'G5, xh"/nfO{gd:sf/ 5 . xh"/ j|t Pj+ dGqx¿sf :jfdL x'g'x'G5,xh"/nfO{ gd:sf/ 5 . xh"/ ck|d]o tŒj x'g'x'G5 . cfkm\gf]zlQmn] h:tf] xfdLn] xh"/nfO{ a'em\of}F, To:t} xh"/sf]ckf/ dfxfTDosf] ozf]ufg u¥of}F . xh"/ xfd|f nflu ;j{qsNof0fsf/s x'g'xf];\ . xh"/ h] x'g'x'G5, ToxL x'g'x'G5cyf{t\ c1]o / cuDo x'g'x'G5, xh"/nfO{ gd:sf/ 5 .-jfo'k'/f0f, k"jf{)_;flŒjs ljj]s–k|sfzn] ubf{ st} clws dxŒjsf] x'G5 .jf:tjdf s'g} klg sfo{df cji6De -/f]sfj6_ k|sfz /xnrn–k|j[lQ–r]i6fsf] ck]Iff x'G5 . tLg}¿kdf Pssf]lagf klg sfo{ x'Fb}g . k|fs[t jf ck|fs[t lbJoeGbf lbJosfo{x¿df klg cji6Desf] ck]Iff /xG5, ToxL lbJocji6De td xf] . o;} tfd; efjgfnfO{ cToGt dxŒjlbOPsf] kfOG5 . >Ldb\efujt\sf] tfd;kmn -/f;nLnf_k|s/0fn] ;jf{lws dxŒj /fv]sf] 5 . To;} klg lj>fdsfnflu tfd; ;'<strong>if</strong>'lKtsf] o:tf] dlxdf 5 ls OGb|flb lbJoef]u–;fdu|L–;DkGg eP/ klg To;nfO{ 5f]8]/ ;'<strong>if</strong>'lKtrfxG5g\ . lrGtg, dgg ;flŒjs eP/ klg ;'<strong>if</strong>'lKtsf]k|ltaGws x'gfn] på]hs dflgG5 . ha hfu|bflb cj:yfdfå}tbz{gaf6 hLjg plåUg x'G5 ta p;nfO{ lj>fdsfnflu ;'<strong>if</strong>'lKtsf] cf>o0f clgjfo{ dflgG5 . o;/L g} ha;[li6sfnsf] pkb|jx¿n] hLjg Jofs'n x'g hfG5 tap;nfO{ bL3{ ;'<strong>if</strong>'lKtdf lj>fdsf nflu eujfg\ ;j{;+xf/8u/]/ k|nofj:yf JoQm ub{5g\ .of] ;+xf/ g} eujfg\sf] s[kf xf] . h;/L b'lZrlsT:oj|0faf6 Jofs'n JolQmnfO{ b]v]/ lrlsT;s s?0ffjzj|0f 5]bgsf nflu tLI0f z:qnfO{ u|x0f ub{5, To;/L g}b'lg{jfo{ kfk–tfk a9\gfn] s?0ffjz g} eujfg\ ljZjsf];+xf/ ub{5g\—lhld l;;' tg a|g xf]O uf];fO{+dft' lr/fj sl7g sL gfO{+ ..-/fdrl/qdfg;, pQ/) &$.*_sfof{j:yfaf6 sf/0ffj:yfsf] dxŒj :ki6 g} 5 .tdM k|wfgfj:yf xf], o;}af6 pTkfbgfj:yf / kfngfj:yfJoQm x'G5 . cGtdf ;a}n] k|nofj:yfdf hfg} kb{5—‘e"tu|fdM ; Pjfo+ e"Tjf e"Tjf k|nLot] .’cyf{t\ of] ;d:t e"tu|fd cgGtsfnb]lv pTkGg x'Fb}x'Fb} k'gM k'gM k|nofj:yfnfO{ k|fKt x'G5 . sf/0faf6 g};a}sf] pTklQ / To;}df kfng / k'gM To;}df ;a}sf];+xf/ x'G5 . lgM:tAw ;d'b|af6 g} t/Ësf] pTklQ, To;}dfp;sf] kfng, cGtdf km]l/ klg p;}df ;+xf/ x'G5 .pTkfbgfj:yfsf lgofds a|Ådf, kfngfj:yfsf lgofdslji0f' / ;+xf/fj:yf Pj+ sf/0ffj:yfsf lgofds lzjx'g'x'G5 . klxn] klg sf/0ffj:yf /xg'x'G5, cGtdf klgpxL /xg'x'G5 . o;k|sf/ k|yd klg lzj, cGtdf klglzj g} tŒj cjlzi6 /xg'x'G5—cxd]jf;d]jfu|] gfGoBT;b;Tk/d\ .kZrfbx+ ob]tRr of]›jlzio]t ;f]›:Doxd\ ..tŒj1x¿ To;}df cfTdefj ub{5g\ . hf] r/fr/k|k~rsf] pTklQ klxn] x'G5, pxfFsf] dlxdf / jLo{jQfk|l;4 5 . ctM pxfF d'Vo lg¿krl/t O{Zj/ jf dx]Zj/x'G5 .ctM lzjhL g} s]jn ‘O{Zj/’ zAbaf6 sxlnG5 .uf]/If lglvn jf0fL, @)^^ df3


‘O{zfgM ;j{ljBfgfdLZj/M ;j{e"tfgfd\ .’‘dx]Zj/:œoDas Pj gfk/M .’‘O{Zj/M ;j{e"tfgf+ X2]z]›h'{g lti7lt .’cyf{t\ O{zfg g} ;j{ljBfx¿ Pj+ e"tx¿sf O{Zj/x'g'x'G5 . pxfF g} dx]Zj/ x'g'x'G5, pxfF g} ;d:tk|f0fLx¿sf] Xbodf /xg'x'G5 . Xbodf g} ;'<strong>if</strong>'lKt x'G5,pxLF sf/0ffj:yfsf clwklt x'g' o'lQm klg 5 . sxLFpklg<strong>if</strong>b\df Psfbz k|f0fnfO{ ‘?b|’ elgPsf] 5 . of]lg:sgfn] k|f0fLx¿nfO{ ?jfpF5, o;}n] ?b| elgG5 . ctMb; OlGb|o / dg g} Psfbz ?b| xf] . t/ of] cfWoflTds?b| x'g'x'G5 h;/L lji0f' kfbsf clwi7ftf x'g'x'G5,To;/L g} ?b| cx+sf/sf clwi7ftf x'g'x'G5— ‘Psf]?b|f] g låtLof]›jt:y] .’ cyf{t\ Ps ?b| g} tŒj lyof],låTj;+Vofk"To{y{ s'g} bf];|f] tŒj g} lyPg . oL >'ltx¿af6k|f]Qm ?b| t dxfsf/0f jf sfo{sf/0fftLt z'4 a|Åd g}x'g'x'G5 . pxfF klg ‘/f]bgft\ ?b|’ x'g'x'G5\, k|nosfndf;a}nfO{ ?jfpg] pxfF x'g'x'G5 .o:o a|Åd r Ifq+ r pe] ejt cf]bgM .d[To'o{:of]k;]rg+ s OTyf j]b oq ;M ..-s7f]klg<strong>if</strong>b\ @.@%_cyf{t\ a|ÅdIfqf]knlIft ;d:t k|k~r h;sf] cf]bg-eft_ xf], d[To' h;sf] pk;]rg -b"w, bxL, bfn jft/sf/L_ x'g\, To;nfO{ s;n], s;/L, sxfF hfGg] < h;/Lk|f0fL t/sf/L, eft ldnfP/ vfG5g\, To;/L ljZj;+xf/ssfn / ;d:t k|k~rnfO{ ldnfP/ vfg] k/dfTdf d[To'sfklg d[To' x'g'x'G5 . ctM dxfd[To'~ho klg pxfF g}x'g'x'G5, sfnsf klg sfn x'g'x'G5 . ctM sfnsfnjf dxfsfn]Zj/ x'g'x'G5 . olb sf]xL aRb5 eg] p;sf];j{;+xf/tfdf afwf pkl:yt x'G5, ctMPj ‘of]›jlzio]t’pxfF g} Ps a|Åd x'g'x'G5 . o;}n] lji0f' klg pxfF g}x'g'x'G5 . olb pxfF lzj jf ?b|af6 k[ys\ x'g'ePdf tdxfd[To'~ho, dxfsfn]Zj/, ;j{;+xf/saf6 ;+Xt x'ghfg'x'G5 . cGoyf PsnfO{ 5f]8]/ ;j{sf] ;+xf/stfg} lzjdf a'lemG5 . ;j{;+xtf{sf] ;fd' c¿ h] klgpkl:yt x'G5, To;af6 p;sf] cjZo} ;+xf/ x'G5 .ctM olb sf]xL aRb5 eg] p;sf] cfTdf g} aRb5lsgls cfkm"df ;+xfo{–;+xf/sefj aGb}g . o;}n] lzjsf]cfTdf lji0f' / lji0f'sf] cfTdf lzj xf] . ToxfF leGgtf5Fb}5}g h;af6 k/;dj]t–lqmofzflnTj¿k sd{Tjsf] of]uxf];\ . ;j{;+xf/sdf g} lg/ltzo k|faNo Pj+ k/d]Zj/Tj,;jf]{Ts[i6Tj l;4 x'G5 . z]<strong>if</strong> h] klg To;af6 leGglzjgfdfd[tlzjgfdt/L+ k|fKo ;+;f/flAw+ t/lGt t] .;+;f/d"nkfkflg tflg gZoGTo;+zod\ ..;+;f/d"ne"tfgf+ kftsfgf+ dxfd'g] .lzjgfds'7f/]0f ljgfzf] hfot] w|'jd\ ..lzjgfdfd[t+ k]o+ kfkbfjfgnflb{t}M .kfkbfjflUgtKtfgf+ zflGt:t]g ljgf g lx ..lzj]lt gfdkLo"<strong>if</strong>j<strong>if</strong>f{wf/fkl/Kn'tfM .;+;f/bjdWo]›lk g zf]rlGt sbfrg ..lzjgflDg dxb\elSthf{tf o]<strong>if</strong>f+ dxfTdgfd\ .tlåwfgf+ t' ;x;f d'lSte{jlt ;j{wf ..-lz)k')lj) @#.@(—##_h;n] lzjgfd¿kL 8'+ufdf cf?9 eP/ ;+;f/¿kL;d'b|nfO{ kf/ ub{5, p;sf] hGd–d/0f¿k ;+;f/sf d"ne"ttL ;f/f kfk lgZro g} gi6 x'g hfG5g\ . dxfd'g] ¤;+;f/sf d"ne"t kfts¿kL kfkx¿ lzjgfdaf6 lgZrog} gfz x'g hfG5g\ . hf] kfk¿kL bfjfgnn] kLl8t 5,p;n] lzjgfd¿kL cd[tnfO{ kfg ug'{kb{5 . kfksf]bfjfgnn] bUw dflg; To; lzjgfdfd[t lagf zfGtx'Fb}g . hf] lzjgfd¿kL ;'wfsf] j[li6hlgt wf/fdfkf}l8/x]sf] 5, pm ;+;f/¿kL bfjfgnsf] aLrdf pleP/klg sbflk zf]ssf] efuL x' Fb}g . hf] dxfTdfx¿sf] dgdflzjgfdsf] 7"nf] elQm 5, o:tf JolQmx¿nfO{ ;x;f /;j{yf d'lQm k|fKt x'G5 .cjlzi6 x'G5, tL ;a}sf] ;+xf/ x'g hfG5 . ctM pgsf]cgLZj/Tj, lgs[i6Tj, ljw]oTj, tåzjlQ{Tj ;'t/f+ l;4x'G5 .hf] k/d]Zj/ eQm, k|]dL / 1fgLx¿sf nflulg/ltzo, lg¿kflws k/k|]dsf cf:kb x'G5g\ /k/dfGb/;¿k x'G5g\ pg} ceQmsf nflu k|r08 d[To'¿keP/ pknAw x'g'x'G5 / pgLb]lv ;a} eoeLt x'G5g\ .;+xf/s / zf;saf6 ;a}nfO{ eo x'g' :jfefljs 5 . o;}n]elgPsf] 5 ls ‘dxb\eo+ jh|d'Btd\ .’ cyf{t\ k/d]Zj/pBt jh|sf ;dfg dxfeofgs x'g'x'G5 . pxfFs} eon];"o{, rGb|, clUg, jfo', OGb| lgodk"j{s cf–cfkm\gf sfddfnfu]sf 5g\ . pxfFs} eon] d[To' klg bf}l8/x]sf 5g\ .ljj]sLx¿sf] b[li6df k|dfb g} d[To' xf]—k|dfb+ j} d[To'dx+ a|jLld . -;gT;')_tL ;d:t k|dfbsf] h8 df]x jf c1fg g} x'g\ /eujfg\ lzj <strong>ljz</strong>]<strong>if</strong> 9


To;sf] cGt ug]{ a|Ådfsf/ r/d j[lQdfly cf?9 z'4a|Åd g} xf] . o;k|sf/ d[To'¿k c1fgsf] gfzs x'gfn];j{;+xf/s dxfd[To'~ho dxfsfn]Zj/ k/dtŒj lzjx'g'x'G5 . pxfF g} lbJo dËndoL d"lt{ wf/0f ug'{x'G5,eQmx¿sf] cfkm\gf] pkf;gfdf rfjk"j{s k|j[lQ b]v]/sf}t'xntfjz :jo+ klg elQm/;sf] cf:jfbg ug{sf nflucfkm}nfO{ pkf:o–pkf;s b'O{ ¿kdf JoQm ug'{x'G5 . afn/fdrGb|, afn d's'Gb¿kn] lgh x:tf/ljGbsf] cË'i7nfO{d'vf/ljGbdf ljlgj]lzt u/]/ r/0ff/ljGb–ds/Gb–n'Awefj's dgf]ldlnGbx¿sf] nf]sf]Q/ ;f}efUonfO{ ;Dem]/ :jo+klg eQm ag]/ >Llzjsf] pkf;gf ug'{x'G5 / lzjhLsf]¿kn] lji0f'¿ksf] pkf;gf ug' {x'G5 . lzjsf] Xbodf /fd,/fdsf] Xbodf lzj x'g'x'G5 . ;fd|fHo–l;+xf;g;df;Lgeujfg\ /fdsf] Xbosdndf cleJoQm >Llzjsf] k|ToIfbz{g dxl<strong>if</strong>{x¿n] u/] / lzjsf] Xbodf /fdsf] k|ToIfbz{g x'G5 . o;k|sf/ ‘;]js :jfld ;vf l;o kLo s]’lzj ;jf{/fWo k/d b}jt x'g'x'G5 .>Llzjsf] ;u'0f:j¿k klg clt w]/} cb\e't, dw'/,10dgf]x/ / df]xs 5 ls To;df ;a} df]lxt x'G5g\ .eujfg\sf] t]hf]do, lbJo, dw'/, dgf]x/ <strong>ljz</strong>'4;ŒjdoL,dËndoL d"lt{nfO{ b]v]/ :kml6s, zª\v, s'Gb, b'Uw,sk"{/v08, Zj]tflb| rGb| ;a} nlHht x'G5g\ . cgGtsf]l6rGb| ;fu/ dGygaf6 ;d'b\e"t, cd[tdo, lgisnÍk"0f{rGb| klg pxfFsf] dgf]x/ d'vrGb|sf] cfefn] nlHhtx'G5g\ . dgf]x/ lqgog, afnrGb| Pj+ h6fd's'6dfb'Uwwjn :jR5fs[lt uËfsf] wf/f x7ft\ dgnfO{ df]xdflnG5 . xl:t–z'08;dfg <strong>ljz</strong>fn, e"lte"l<strong>if</strong>t, ;'8f}n, uf]n,t]hf]do, cËb–sÍ0f–zf]let e'hf, d'Qmf–df]tLx¿sfxf/, gfu]Gb|xf/, Jof3|rd{, dgf]x/ r/0ff/ljGb /pgdf ;'zf]let gvdl0f–rlGb|sfx¿ efj'sx¿nfO{ckf/ cfgGb k|bfg ub{5g\ . lxdflb|;dfg wjnj0f{:jR5 gGbLu0fdf lj/fhdfg ;bfzlQm¿kf >Lpdfsf;fy >Llzj 7Ls To;}k|sf/ zf]let b]lvg'x'G5 h;/Lwd{tŒjdfly a|ÅdljBf;lxt a|Åd lj/fhdfg x'g'x'G5cyjf dfw'of{lwi7fqL dxfzlQmsf ;fy d"lt{dfg\ eP/k/dfgGb /;fd[tl;Gw' lj/fhdfg x'g'x'G5 .eujfg\sf] o:tf] ;j{dgf]xfl/tf 5 ls ;a} pxfFsfpkf;s 5g\ . sfns"6 lj<strong>if</strong> / z]<strong>if</strong>gfunfO{ 3fF6Ldfwf/0f ugf{n] eujfg\sf] d[To'~ho¿ktf :ki6 x'G5 .h6fd's'6df >LuËfnfO{ wf/0f u/]/ ljZjd'lQm–d"nnfO{:jfwLg ug'{eof], clUgdo t[tLo g]qsf] ;dLkdf g}rGb|snfnfO{ wf/0f u/]/ cfkm\gf] ;+xf/sTj–kf]<strong>if</strong>sTj¿klj?4 wdf{>oTjnfO{ b]vfP . ;j{nf]sflwklt eP/ klglje"lt / Jof3|rd{nfO{ g} cfkm\gf] e"<strong>if</strong>0f–j;g agfP/;+;f/df j}/fUonfO{ g} ;j{>]i7 atfpg'eof] . pxfFsf] jfxggGbL, t pdfsf] jfxg l;+x, u0fkltsf] jfxg d';f, t:jfdL sflt{s]osf] jfxg do"/ x'g\ . d"lt{dfg\ lqz"n /e}/jflbu0f pgsf] ;]jfdf ;bf ;+nUg 5g\ . a|Ådf, lji0f',/fd, s[i0fflb klg pgsf] pkf;gf ub{5g\ . g/, gfu,uGwj{, lsGg/, ;'/, OGb|, a[x:klt, k|hfklt k|e[lt klglzjsf] pkf;gfdf tNnLg x'G5g\ .ptf tfd;df tfd; c;'/, b}To, oIf, e"t, k|]t,lkzfr, a]tfn, 8+lsgL, zflsgL, j[lZrs, ;k{, l;+x ;a}pgsf] ;]jfdf tTk/ b]lvG5g\, j:t'tM k/d]Zj/sf] nIf0fklg oxL xf] ls pxfFnfO{ ;a}n] k"hf];\ .;fws eujfg\ lzjsf] hk–tk, Wofg–k"hf,ozM>j0f cflb h'g;'s} ;fwgfx¿af6 pkf;gf k|f/Deub{5 eg] To;} dfu{af6 >Llzjn] pkf;gfnfO{ ;kmnagfpFb} ;a} k|sf/sf l;l4x¿ tyf k/fl;l4–¿k cfkm}nfO{klg k|bfg u/]/ p;nfO{ ;a} k|sf/n] s[ts[t Pj+ ;'vLug'{x'G5 . ctM lzjf]kf;gf g} ;jf]{Qd wd{, sd{ Pj+;fwgf xf] . ho u'?b]j ¤uf]/If lglvn jf0fL, @)^^ df3


[lzj/flq–/x:ohlt k|sf/sf k"hf–kfj{0f, j|t–pkjf;, kjf]{T;jk|rlnt 5g\, To;df lzj/flq–j|t;dfgsf] k|rf/ cGos'g}sf] klg b]lvGg . lxGb' :qL–k'?<strong>if</strong>, afn–j[4, k|f}9–o'jf;a} k|foM s'g} g s'g} ¿kdf o;sf] cg'i7fgdf /tb]lvG5g\ . w]/}n] oyfljlw k"hflb gu/]/ klg pkjf;ub{5g\ . h;sf] pkjf;df ?lr xF'b}g, pm sd;]sd/flq hfu/0f u/]/ g} o; j|tsf] k'0osf] s]xL c+z lngrfxG5g\ .;f}/, uf0fkTo, z}j, j}i0fj / zfQm— k|wfgtM log}kfFr ;Dk|bfodf lj/f6\ lxGb' ;dfh ljeQm 5 . o;df hf]h;sf pkf;s 5g\, pgLx¿ cfkm\gf Oi6b]jnfO{ 5f]8]/cGosf] pkf;gf k|foM ub}{gg\ . t/ o; lzj/flq–j|tsf]dlxdf 5— zf:qdf klg o:t} ljlxt 5 tyf o;} ljwfgsf]cfh;Dd kfng x' Fb} cfPsf] 5 ls ;Dk|bfo e]bnfO{ Tofu]/;a} dg'io o;sf] kfng ub{5g\ / o;sf] kmn:j¿k ef]u/ df]If b'j}nfO{ k|fKt ug{ vf]H5g\—cfrf08fndg'iof0ff+ e'lQmd'lQmk|bfosd\ .lzj–k"hf / lzj/flq–j|tdf s]xL cGt/ 5 . j|t–zAbsf] lgj{rgaf6 yfxf x'G5 ls hLjgdf hf] j/0fLo5— af/Daf/ cg'i7fgåf/f dg, jrg, sd{n] hf] k|fKtug{ of]Uo 5, ToxL j|t xf] . o;}sf/0f k|To]s j|tsf;fy s'g} g s'g} syf jf cfVofg hf]l8Psf] kfOG5 . oLsyfx¿df o:tf–o:tf rl/qsf] af/]df pNn]v kfOG5 lshf];Fu To; j|tsf] pTklQ, kl/0flt / ;dflKtsf ;+lIfKtOltxf; ;fy /xG5g\ . o;sf cltl/Qm oL syfx¿åf/f of]klg k|dfl0ft x'G5 ls j|t dfgjhLjgsf] wd{–lkkf;fsf]kl/t[lKtsf nflu s]jn aLr–aLrdf dfq cg'i7fg gu/Lof] t xfd|f] Jofjxfl/s hLjgsf] Pp6f k|wfg cË aGg;S5 .O{zfg–;+lxtfdf lzj/flq–j|tsf] ;DaGwdf elgPsf]5—df3s[i0frt'b{Zofdflbb]jf] dxflglz .lzjln·tof]b\e"tM sf]l6;"o{;dk|eM ..tTsfnJoflkgL u|fÅof lzj/flqj|t] ltlyM ..cyf{t\ df3 dlxgfsf] s[i0frt'b{zLsf] dxflgzfdfcflbb]j dxfb]j sf]l6 ;"o{sf ;dfg bLlKt;DkGg eO{lzjlnËsf] ¿kdf cflje"{t x'g'ePsf] lyof] . ctPjlzj/flq–j|tdf pg} dxflgzfJoflkgL rt'b{zLnfO{ u|x0fug'{kb{5 .O{zfg;+lxtfsf] dtdf lzjsf] k|yd lnËd"lt{ pQmltlysf] dxflgzfdf k[YjLaf6 klxnf]k6s cflje" {t ePsf]lyof] . o;}sf] pknIodf o; j|tsf] pTklQ atfOPsf]5 . o; Znf]ssf] ‘dxflgzf’ zAb klg Pp6f ljlzi6cy{sf] 1fks xf] . dxl<strong>if</strong>{ b]jn eGb5g\—dxflgzf å] 3l6s] /fq]d{Wodofdof]M .rt'b{zL ltlyo'Qm rf/ k|x/ /flqsf] dWojtL{ b'O{k|x/df klxnf]sf] clGtd / bf];|f]sf] cflb— oL b'O{3l6sfx¿sf] -38L_ g} dxflgzf ;+1f xf] .j|tsyfx¿df elgPsf] kfOG5— Psk6s s}nf;–lzv/df l:yt kfj{tLn] z+s/;Fu ;f]Wg'eof]—sd{0ff s]g eujg\ j|t]g tk;flk jf .wdf{y{sfddf]Iff0ff+ x]t':Tj+ kl/t'iolt ..cyf{t\ x] eujg\ ¤ wd{, cy{, sfd / df]If oLrt'j{u{sf xh"/ g} x]t' x'g'x'G5 . ctM of] hfGg] OR5f 5ls s'g sd{, s'g j|t jf s'g k|sf/sf] tk:ofn] xh"/k|;Gg x'g'x'G5


tqf]kjf;+ s'jf{0fM k|;fbolt df+ w|'jd\ .g :gfg]g g j:q]0f g w"k]g g rfr{of ..t'iofld g tyf k'ik}o{yf tqf]kjf;tM ..‘kmfNu'0fsf] s[i0fkIfsf] rt'b{zL ltlysf] cf>o lnP/h'g cGwsf/doL /hgLsf] pbo x'G5, To;}nfO{ ‘lzj/flq’elgG5 . o; lbg hf] pkjf; a:b5 p;n] lgZro g}dnfO{ ;Gt'i6 ub{5 . To; lbg pkjf; ugf{n] d h;/Lk|;Gg x'G5' To;/L t :gfg, j:q, w"k, / k'iksf] ck{0faf6klg xF'b}g .’pko'{Qm Znf]saf6 of] a'em\g ;lsG5 ls o; j|tsf]pkjf; g} k|wfg cË xf] . To;}n] /flqsf] rf/ k|x/dfrf/k6s k[ys\–k[ys\ k"hfsf] ljwfg klg kfOG5—b'Uw]g k|yd] :gfg+ bWgf r}j låtLos] .t[tLo] t' tyf›Ho]g rt'y]{ dw'gf tyf ..‘k|yd k|x/df b"wåf/f lzjsf] O{zfg–d"lt{sf], låtLok|x/df bxLåf/f c3f]/–d"lt{sf], t[tLodf l3påf/f jfdb]jd"lt{sf] Pj+ rt'y{df dxåf/f ;Bf]hft–d"lt{nfO{ :gfgu/fP/ k"hg ug'{kb{5 .’ k|eftdf lj;h{gkl5 j|t–syf;'g]/ cdfjf:ofdf o;f] eg]/ kf/0f ug'{kb{5—;+;f/Sn]zbUw:o j|t]gfg]g z+s/ .k|;Lb ;'d'vf] gfy 1fgb[li6k|bf] ej ..‘x] z+s/ ¤ d lgTo ;+;f/sf] oftgfn] bUw eO/x]sf]5', o; j|taf6 xh"/ d;Fu k|;Gg x'g'xf];\ . x] k|ef] ¤;Gt'i6 eP/ xh"/n] dnfO{ 1fgb[li6 k|bfg ug'{xf];\ .’zf:qLo cg'i7fgsf] d"ndf ;j{q g} Pp6f u"9 p2]Zolglxt x'G5 lsgls—c1ft1fks+ lx zf:qd\ .zf:qsf] sfo{ g} o:tf] xf] ls h'g 1ft 5}g, To;sf]1ft u/fpg' . lzj/flqsf] j|tfg'i7fgdf zf:qsf] s'g u"9p2]Zo lglxt 5, To;n] s'g c1ft tŒjnfO{ atfpF5—o;sf] xfdLnfO{ 1fg x'g'kb{5 gq t cg'i7fgsf] s'g};fy{stf /xFb}g . t/ o; cGtlg{lxt tfTko{nfO{ hfGg'k"j{o;;Fu h'g syf hf]l8Psf] 5, To;nfO{ ;+If]kdf hfGg'cfjZos 5 .s'g} ;dodf Pshgf Jofwf lzsf/sf nflu jgdfuof] . ToxfF cg]s d[usf] lzsf/ u/]/ kms{Fbf af6f]dfpm ylst eP/ ¿vd'lg ;'Tof] . lgb|f v'n]kl5 x]bf{ t;fFem kl/;s]sf] lyof] . rf/}lt/ eL<strong>if</strong>0f cGwsf/ 5fPsf]x'gfn] af6f] klxNofpg ufx|f] lyof] . To;a]nf 3/ kms{g'c;Dej b]v]/ pm lx+;s hgfj/af6 x'g] cfqmd0fsf] 8/n]¿vdf r9]/ To;}df /ft latfpg] ljrf/ ug{ nfUof] .To; lbg ;f}efUojz lzj/flq lyof] / h'g ¿vdf pm12r9]sf] lyof], Tof] a]nsf] ?v lyof] / To;sf] km]bdf cltk|frLg Pp6f lzjlnË lyof] . Jofwf lzsf/sf nflu ;a]/}3/af6 aflx/ lgl:sPsf] lyof] / To;a]nfb]lv p;n] s]xLvfPsf] lyPg . o;k|sf/ p;sf] pkjf; klg cGhfgdfg} x'g uPsf] lyof] . o; cb\e't dl0fsf~rg–;+of]un]/ dxfb]j ‘cfz'tf]<strong>if</strong>’ x'g'ePsf]n] j;Gtsf] /ft zLtsf]yf]kfn] leh]sf laNjkq Jofwfsf] z/L/ 5'Fb} lzjsf] To;lnËd"lt{df uP/ v:gfn] cfz'tf]<strong>if</strong>sf] tf]<strong>if</strong>sf] ;Ldf g}/x]g . kmn:j¿k cfhLjg b'isd{ u/]/ klg cGtsfndfTo; JofwfnfO{ lzjnf]ssf] k|flKt eof] .lzj/flqsf] j|tsf] :j¿k / To;sf] syf ;+If]dfoxL xf] . o;sf] tŒjnfO{ a'em\gsf nflu s]xL ulx/fOsf;fy ljrf/ ug'{kg]{ x'G5 . lzj sf] x'g'x'G5 < pxfFs'g} kf}/fl0fs b]jtf x'g'x'G5 jf j]bdf klg o;sf]j0f{g ldNb5 < j]bsf] cg]sf}F :yfgdf pxfFsf] ?b|gfdn] ;Daf]wg ul/Psf] kfOG5 . ;fwgf kydf pxfF g}a|ÅdjfbLx¿sf a|Åd, ;fª\VodtfjnDaLx¿sf k'?<strong>if</strong> tyfof]ukydf cf?9 x'g]x¿sf nflu ;x;|f/df l:yt k|0fjsf]cw{dfqfsf] ¿kdf lrlqt x'g'ePsf] 5 . k'/f0fx¿dfpxfFsf] cflwb}ljs :j¿knfO{ clws lj:tf/ tyfpxfFsf ljljw nLnfx¿sf] j0f{g x'Fbf klg To;df ToxLu"9 cfWoflTds tŒj cGtlg{lxt 5 . lzj/flq–j|tdfklg lzjsf] oxL bfz{lgs kl/ro cGtM;lnnf kmNu'sf]wf/f;dfg k|R5Gg¿k]0f k|jflxt eO/x]sf] 5 . To;} :jfb';'zLtn wf/df cjufxg ug{sf nflu xfdLnfO{ cem}ulx/fOdf kf}8g cfjZos 5 . o; j|tdf pkjf;sf]k|wfgtf lsg eof] tyf ‘kf/0f’ zAbsf] oyfy{ clek|fos] xf], oL ;a} k|Zgx¿sf] Ps–Ps pQ/ yfxf x'g'cfjZos 5 .‘pkjf;’ zAbsf] s] cy{ xf] < -‘cfxf/lgj[lQ¿kjf;M’_;fwf/0ftM lg/fxf/ /xg'nfO{ g} pkjf; elgG5 . t/o; lgj{rgleq g} o;sf] jf:tljs cy{sf] klg ;+s]tjt{dfg 5 . ‘cfª\’ k"j{s ‘X’ wft'af6 sd{jfRodf‘3`\’ k|Too nufpFbf ‘cfxf/’ zAb Jo'TkGg x'G5 . o;Jo'TklQcg';f/ h] hlt cfX/0f ul/G5, ;+ro ul/G5,ToxL cfxf/ xf]—cflx|ot] dg;f a'4Øf OlGb|o}jf{ Olt cfxf/M .dg, a'l4 cyjf OlGb|ox¿åf/f h'g aflx/af6 leqcfXt, ;+u|lxt x'G5, To;}sf] gfd cfxf/ xf] . :y"n/ ;"Ide]bn] of] cfxf/ ;fwf/0ftM b'O{ k|sf/sf 5g\ .dg cflbåf/f cfXt ;+:sf/ g} ;"Id cfxf/ xf] / k~r1fg]lGb|oåf/f u[xLt zAb–:kz{–¿kflb :y"n cfxf/ xf] .uf]/If lglvn jf0fL, @)^^ df3


o;sf cltl/Qm xfdLn] h;nfO{ ‘cfxf/’ eG5f} F Tof] rfdn,bfn, Jo~hgflb ;j{yf :y"nt/ cfxf/ x'g\ .‘pkjf;’ zAbsf] wft'd"ns cy{ ‘s;}sf] ;dLk /xg'’xf] To;}n] oxfF ‘lzjsf] ;dLk /xg'’ xf] . pklg<strong>if</strong>b\dfh;nfO{ ‘zfGt+ lzjdå}t+ oRrt'y{+ dGoGt]’ elgPsf] 5,To; lzj;dLk hfgfn] :jfefljs¿kdf hLjx¿sf]dg–k|f0fsf ;d:t /+uLg aQLx¿ cfkm} lgEg nfUb5g\ .o;}af6 pkjf;sf] cy{ x'G5— cfxf/–lgj[lQ cyf{t\ ;"Id,:y"n Pj+ :y"nt/ cfxf/sf] cToGt} cefj . of] pkjf;olb oyf]lrt¿k]0f cg'li7t x'G5 eg] j|tsf] alx/Ëcg'i7fgdf sdL eP klg s'g} xflg xF'b}g . o;}sf/0flzj/flq–j|tdf ‘pkjf;’ g} k|wfg cË xf] .lzj/flq–j|t /ftdf g} lsg x'G5 < o; k|Zgsf]pQ/ vf]Hg' cfjZos 5 . h;/L gbLdf Hjf/ef6f cfpF5,To;/L g} o; lj/f6\ a|Ådf08df ;[li6 / k|nosf] b'O{ljleGgd'vL ;|f]t lgTo alx/x]sf] 5 . dfglrqdf h;/Lk[YjLsf] lj:tf/nfO{ ;fgf] cfsf/df kfP/ To;nfO{ ;dfTg'xfd|f] nflu ;xh 5, To;/L g} o; lj/f6\ a|Ådf08df;[li6 / k|nosf] h'g ;'bL3{ ;|f]t k|jflxt eO/x]sf] 5,lbj; / /flqsf] If'b| ;Ldfdf To;nfO{ w]/} ;fgf] cfsf/dfk|fKt u/]/ To;nfO{ clwut ug'{ xfd|f] nflu ;Dej5 . zf:qdf klg lbj; / /flqsf] lgTo–;[li6 /lgTo–k|no elgPsf] 5 . Psaf6 cg]s / sf/0faf6sfo{lt/ hfg' g} ;[li6 xf] / 7Ls o;sf] ljk/Lt cyf{t\cg]saf6 Ps / sfo{af6 sf/0flt/ hfg' g} k|no xf] .lbgdf xfd|f] dg, k|f0f / OlGb|ox¿ xfd|f] cfTdfsf]glhsaf6 leqaf6 aflx/ lj<strong>if</strong>o–/fHolt/ bf}8G5 /lj<strong>if</strong>ofgGbdf g} dUg /xG5 . k'gM /flqdf lj<strong>if</strong>ox¿nfO{5f]8]/ cfTdflt/, cg]snfO{ 5f]8]/ Pslt/, lzjlt/k|j[Q x'G5 . xfd|f] dg lbgdf k|sfzlt/, ;[li6lt/,e]befjlt/, cg]slt/, hut\lt/, sd{sf08lt/ hfG5/ k'gM /flt kms{G5— cGwsf/lt/, nolt/, ce]blt/,Pslt/, k/dfTdflt/ / k|]dlt/ . lbgdf sf/0faf6sfo{lt/ hfG5 / /flt sfo{af6 sf/0flt/ kms{]/cfpF5 . o;}n] lbg ;[li6sf] / /ft k|nosf] Bf]tsxf] . ‘g]lt–g]lt’sf] k|lqmofåf/f ;d:t e"tsf] cl:tTjd]6]/ ;dflwof]udf k/dfTdfsf] cfTd;dfwfgsf];fwgf g} lzjsf] ;fwgf xf] . o;}n] /flt g} o;sf]d'Vo sfn— cg's"n ;do xf] . k|s[ltsf] :jfefljsk| ]/0ffn] To;a]nf k| ]d–;fwgf, cfTdlgj]bg ;xh¿kdf;'Gb/ x'G5 .lzj/flqsf] cg'i7fg /flt g} lsg eGg] ;DaGwdfhfgsf/L eof] . ca rt'b{zL ltly;Fu o;sf] 3lgi6;DaGw lsg eof] eGg] a'em\g' cfjZos 5 . t/rt'b{zL tŒjnfO{ a'em\g'cl3 ‘cdfjf:of’ s] nfO{elgG5, of] hfGg'5 . ‘cdf’ k"j{s ‘j;\’ wft'sf;fy ‘0ot\’ k|Toosf] of]uaf6 ‘cdfjf:of’ zAbJo'TkGg x'G5 . o;sf] Jo'TklQ o;/L ug'{kb{5 ls—cdf˜;x cyf{t\ Ps ;fy jf; ub{5— cj:yfgub{5 / ;"o{ / rGb| h'g ltlydf 5, ToxL cdfjf:ofxf] . of] Jofs/0f / Hof]lt<strong>if</strong>;Ddt cy{ xf] . t/;fwgf–/fHodf ;"o{ / rGb| k/dfTdf / hLjfTdfsf]af]ws x'g\ . ctPj ;dflwof]udf ha hLjg / lzjPsq cjl:yt x'G5g\ ta Tof] cåofg'e"ltsf] ;dog} ;fwg–/fHosf] cWofTdzf:qsf] cdfjf:of xf] .;dli6efjn] k|s[ltdf ha o; PsfTdfg'e"ltsf] nLnfx'G5, To;a]nf Joli6efjn] cfkm"leq of] nLnf:jfbg;xh x'g hfG5 . t/ PsfGt ce]bdf t pkf;gfx'g} ;Sb}g, o;}n] rt'b{zLdf hLjg s]xL a9L dfqfdflzjdf 8'Ab5 t/ yf]/} e]bsf] /]vf z]<strong>if</strong> /xG5 . Tof]z'ed'x"t{ g} hLjsf nflu lzjf]kf;gfsf], lzjk"hfsf]k'0o nUg xf] . tTkZrft\ cdfjf:ofdf hLjg halzjdf Psk6s 8'Ab5, e]bsf] n]z klg /xFb}g,‘g]lt–g]lt’sf] ;fwgfaf6 k"0f{ ;dflwdf cå}tfg'e"ltsf]r/df]Ts<strong>if</strong>{ ;flwt x'G5 . ta j|tsf] kf/0f— k"0f{tf ;DkGgx'G5 . To;}a]nf ‘Olt Olt’sf] ;fwgfdf ‘oq oq dgf]oflt a|Åd0f:tq bz{gd\’ o; k|lqmofsf] cf/De x'gfn] g}lzj/flq–j|tsf] cg'i7fg ;fy{s x'G5 . ho u'?b]j ¤eujfg\ lzj <strong>ljz</strong>]<strong>if</strong> 13


tfGqf]Qm lzj oGqeujfg\ ;bflzjsf] gfd g;'Gg] JolQm t sf] g} xf]nf/ < x/]s JolQm, wd{, ;Dk|bfo cflbsf k/d cfb/0fLob]jsf ¿kdf k"Ho eujfg\ ;bflzj ;Dk"0f{ dfgj, hLj–hut\sf kfns, /Ifs /;+xf/s x'g'x'G5 . lzjsf]cy{ sNof0f xf], z'e xf],dËn xf] . eujfg\ lzja|Ådf, lji0f', dx]Zj/ /;"o{sf ;dlGjt:j¿kx'g'x'G5 . ;Dk"0f{;[li6nfO{ rnfodfg/fVg pxfF a|Ådf, lji0f',dx]Zj/sf] lqu'0ffTds:j¿kdf lj/fhdfgx'g'x'G5 . eujfg\ ;bflzjcgflb, cgGt, lgu{'0f:j¿keP/ klg ;a} u'0fn] o'Qmx'g'x'G5 . eujfg\ lzjsf]cflb, dWo / cGt gePklg pxfF ;[li6 rnfodfg/fVg]jfnf x'g'x'G5 . eQmsf] si6lgjf/0fsf nflu k|To]sdGjGt/df pxfFsf] k|fb'ef{j x'g] ub{5 . lzjsf] zlQm/ o; zAbleq n's]/ /x]sf /x:odo l;l4x¿nfO{ Ps;fdfGo dfgjn] cfÇgf] ;Dk"0f{ hLjg vr{ ubf{ klg a'‰ghl6n x'G5 . o:tf b]jflwb]j eujfg\ ef]n]gfysf] hlt g}u'0fufg u/] klg sd g} x'G5 .eujfg\ ;bflzjsf] s[kf, cfzLjf{b k|fKt u/L dfgjhLjgdf cfOkg]{ ;Dk"0f{ ;d:ofx¿nfO{ ;dfwfg ub}{cfÇgf] hLjgnfO{ k"0f{tf lbg rfxg] ;Dk"0f{ u[x:y of]uL,;+Gof;Lx¿n] k|fKt ug}{kg]{] lbJotd oGq xf]— ‘tfGqf]QmlzjoGq’ h'g ;b\u'?b]jx¿af6 k|f0fZr]tgfo'Qm eO{ k|fKtePsf] xf];\ . cfhsf] x/]s If0f eo, qf;sf gofF–gofF:j¿kx¿af6 kL8fn] 56kl6Psf] dfgjhLjgsf] nflutfGqf]Qm lzjoGqn] e/kbf]{ ;'/Iff k|bfg ug{ ;Sb5 .of] ;d:t ;+;f/ g} lj£g, afwf, 5n, sk6, xTof,lx+;f, Jolerf/¿kL lj<strong>if</strong>sf] ;fu/df 8'a'NsL dfl//x]sf]5 . k|To]s kn rfx]/, grfx]/ klg lj<strong>if</strong>fQmtfdf tkfO{F+ xfdL8'Ag} nfu]sf 5f}F h;n] ubf{ tkfOF{+ xfdLaLraf6 pT;fx,pdË, hf]z, hfFu/h:tf ;sf/fTds kIfx¿ n'Kt eP/14uO/x]sf 5g\ . rf/}lt/ cGwsf/afx]s s]xL b]lvFb}g .o:tf] eofjx cj:yfdf tfGqf]Qm lzj oGqn] pQm lj<strong>if</strong>fQm;fu/df 8'Agaf6 hf]ufpFb5 . gLns07:j¿kdf <strong>eujfg\lzj</strong>n] h;/L sfns"6lj<strong>if</strong> kfg ug{'ePsf]lyof] To;}u/L lzjoGqn]klg tkfOF+{, xfd|f] 3/–kl/jf/df /x]sf sfns"6lj<strong>if</strong>¿kL /f]u, zf]s, kfk,tfk, ;Gtfk cflb ljsf/x¿nfO{ zdg u/]/ xfd|f]hLjgnfO{ k"0f{tf lbg;Sb5 .eujfg\ ;bflzjsf:j¿k xhf/f}F 5g\ .oL :j¿kx¿dWo]dxfd[To'~ho :j¿k klgPp6f xf] . eQmsf] csfnd[To', /f]u, lrGtf cflb;Í6sf] d'lQmk|bftf lzjhLjgsf] k"0f{tf lbgdf cu|0fL x'g'x'G5 lsgls lzj ef]u/ df]If b'j}sf k|bftf x'g'x'G5 . eujfg\ zÍ/ cfz'tf]<strong>if</strong>x'g'x'G5 . h'g eQmsf] h:tf] OR5f 5, k"0f{ ug{df cu|0fLx'g'x'G5 . o;}n] t eujfg\ ;bflzjnfO{ ‘efuZr df]IfZrs/Zy Pj’ eg]/ ;Daf]wg ul/G5 .;du|df eGg'kbf{ h;sf] 3/df ´}´u8f eO/xg],kl/jf/sf s'g} g s'g} ;b:onfO{ tflGqs afwf eO/xg],csfn d[To'eon] ;w}F u|l;t kfl//xg], b'M:jKgn] ;tfO/xg],;Dk"0f{ t/Lsfaf6 d]xgt, kl/>d ubf{ klg ;b}jc;kmn /xg], wg;DklQsf] ;w}F cefj eO/xg], Pskl5csf]{ /f]un] ;wF}+ cfqmfGt kfl//xg], hk, tk, ;fwgfdf;f]r]h:tf] ;kmntf xft gnfUg] cflb hLjgsf cg]sf}F;d:ofx¿af6 kLl8t ;Dk"0f{sf nflu o; r}tGo lzjoGq/fdjf0f 5 . To;}n] oxfFx¿nfO{ cg's"n ePsf] s'g} klgIf0fdf o; oGqnfO{ :yflkt u/]/ lgTo cfkm"n] h;/L;lsG5 >4f, elQm ;dk{0f u/L k|fy{gf u/]sf] v08dfkSs} klg tkfO{F+sf] hLjgdf cg's"ntf cfpg]5 .ho u'?b]j ¤uf]/If lglvn jf0fL, @)^^ df3


k"hgsf nflu cfjZos kg]{ ;fdu|Lx?–hn, s]z/L, r+bg, cIftf, km"ndfnf, a]nkq, b"af],k~rfd[t -b"w, bxL, dx, £o", lrgL_, o1f]kjLt, kmnkm"n,ld7fO{, w"k, aQL, sk"/, kfg, ;'kf/L, Njfª, cn}FrL,blIf0ff, hnkfq tyf cGo k"hg ;fdu|L .eujfg\ lzjsf] k"hg z'4 cf;gdf k"j{ jfpQ/lt/ kms]{/ a:g'k5{ . cfkm\gf] ;fdfgnfO{ ;fgf]sf7sf] rf}sL ‐kmNofs_ dfly ;]tf] sk8f cf]5\ofP//fVg'xf];\ / k/dk"Ho ;b\u'?b]jx? / eujfg\ lzjsf]kmf]6f] :yflkt u/L tL b'j} kmf]6f] cufl8 lzjln+u :yfkgfug'{xf];\ . To;kl5 w"k, bLk afNg'xf];\ .cfrdgbflxg] xftdf hn lnP/ lgDg dGq pRrf/0f;Fu} hnlkpg'xf];\ .ç s]zjfo gdM.. ç dfwjfo gdM.. ç gf/fo0ffogdM..o;kl5 xft w'g'xf];\ .kljqLs/0fç ckljqM kljqf] jf ;jf{j:yf+ utf]›lk jf .oM :d/]t\ k'08/LsfIf+ ; afÅofEofGt/M z'lrM ..;+sNkbflxg] xftdf hn lng'xf];\ . To;df cIftf, k'ik cflbldnfP/ lgDg dGq eGb} ;+sNk ug'{xf];\ .ç lji0f'lj{i0f'M lj{i0f'M, cB === -cfkm\gf] gfd dgdg}eGg'xf];\_ dd ;jf{l/i6 lg/;gk"j{s;j{kfkIfofy{>L;fDa;bflzjk|LToy{+ eujtM >L;fDa;bflzj:ok"hgdx+ sl/io] ..hn e"lddf jf cGo s'g} kfqdf 5f]l8lbg'xf];\ .u0f]z :d/0fuhfgg+ e"tu0fflb;]ljt+ slkTyhDa"kmnrf?eIf0fd\ .pdf;'t+ zf]sljgfzsf/s+ gdfldlj£g]Zj/kfbk+shd\ ..u'? :d/0fu'?a{|Ådf u'?lj{i0f'M u'?b]{jf] dx]Zj/M .u'?M ;fIfft\ k/a|Åd t:d} >L u'/j] gdM ..eujfg\ lzjsf] Wofgcl;t lul/;d+ :oft\ sHhn+ l;Gw'kfq],;'/t?j/zfvf n]lvgL kqd"jL{ .dxflzj/flq k"hglnvlt olb u[xLTjf zf/bf ;j{sfn+†tblk tj u'0fgfdLz kf/+ g oflt ..o;kl5 eujfg\ lzjnfO{ a]nkq r9fpg'xf];\ .cfjfxg– bflxg] xftdf cIftf lng'xf];\ .cfjfxofld b]j]zdflbdWofGtjlh{td\cfwf/+ ;j{nf]sfgfdfl>tfy{ k|bflogd\ ..ç pdfdx]Zj/fEof+ gdM cfjfxg+ ;dk{ofld .cIftf ck{0f ug'{xf];\ .cf;g– yfnLdf k"mn /fVg'xf];\ .ljZjfTdg] gd:t'Eo+ lrbDa/lgjfl;g] ./Tgl;+xf;g+ rf? bbfld s?0fflgw] ..ç pdfdx]Zj/fEof+ gdM cf;gfy]{ k'ik+ ;dk{ofld ..kfB– b'O{ cfrdgL hn r9fpg'xf];\ .gdM zjf{o ;f]dfo ;j{d+un x]tj] .t'Eo+ ;+k|bb] kfB+ >Ls}nf; lgjfl;g] ..ç pdfx]Zj/fEof+ gdM kfbof]M kfB+ ;dk{ofld .c£o{– xftdf hn lnP/ To;df uGw, cIftf, km"nldnfP/ ck{0f ug{'xf];\ .cg3{kmnbfq] r zf:q] j}j:jt:o r .eujfg\ lzj <strong>ljz</strong>]<strong>if</strong> 15


t'Eod£o{ k|bf:ofld åfbzfGtlgjfl;g] ..ç pdfdx]Zj/fEof+ gdM x:tof]/£o{ ;dk{ofld ..cfrdg– tLg cfrdgL hn r9fpg'xf];\ .cz]<strong>if</strong>hubfwf/ lg/fwf/ dx]Zj/ .bbfDofrdg+ t'Eo+ ;'Gb/]z gdf]›:t' t] ..ç pdfdx]Zj/fEof+ gdM cfrdgLo+ hn+ ;dk{ofld ..:gfg– hn Pj+ k~rfd[tn] :gfg u/fpg'xf];\ .u+uflSnGgh6fef/ ;f]d;f]dfw{z]v/ .. gBf dof ;dfgLt}M:gfg+ s'? dx]Zj/ .. ç pdfxx]Zj/fEof+ gdM :gfgLo+ hn+;dk{ofld .. :gfgfGt] cfrdgLo+ hn+ ;dk{ofld .. b'Uw:gfg+ ;dk{ofld gdM .. blw :gfg+ ;dk{ofld gdM .. 3[t:gfg+ ;dk{ofld gdM .. dw' :gfg+ ;dk{ofld gdM .. zs{/f:gfg+ ;dk{ofld gdM.. k+rfd[t :gfg+ ;dk{ofld gdM ..z'4f]bs:gfgz'4+ ot\ ;lnn+ lbJo+ u+ufhn;d+ :d[td\ .;dlk{t+ dof eSTof z'4:gfgfo u[Åotfd\ .>L;fDa;bflzjfo gdM . z'4f]bs:gfg+ ;dk{ofld ..z'4f]bs :gfg u/fPkZrft\ lzjln+unfO{ :jR5 j:qn]k'5]/ csf]{ yfnLdf s'+s'd jf rGbgn] :jl:ts agfP/lzjln+usf] :yfkgf ug'{xf];\ .j:q— /ftf] j:q r9fpg'xf];\ .j:q+ ;dk{ofld gdM.. j:qfGt] o1f]kljt+ ;dk{ofld gdM..cfe"<strong>if</strong>0f+ ;dk{ofld gdM.. ;'u+lwtb|Jo+ ;dk{ofld gdM..uGw– rGbg r9fpg'xf];\ .gd:;'uGwb]xfo ÅojGWokmn bflog] ..t'Eo+ uGwfg\ k|bf:ofld rfGwsf;'/e+hg ..ç pdfdx]Zj/fEof+ gdM uGw+ ;dk{ofld ..cIftf— cIftf r9fpg'xf];\ .cIftfg\ wjnfg\ b]jl;4uGwj{ k"lht .;'Gb/]z gd:t'Eo+ u[xf0f j/bf] ej .ç pdfdx]Zj/fEof+ gdM cIftfg\ ;dk{ofld ..k'ik— km"n r9fpg'xf]; .t'/Lojg;+e"t+ k/dfgGb;f}/ed\ .k'ik+ u[xf0f ;f]d]z k'ikrfklje+hg+ .ç pdfdx]Zj/fEof+ gdM k'ikfl0f ;dk{ofld ..a]nkqç pdfdx]Zj/fEof+ gdM laNjkq+ ;dk{ofld ..o;kl5 bflxg] xftdf caL/n] /+ufPsf] cIftf lnP/ lgDgdGq k9\b} lzjln+udf r9fpg'xf];\ .ç ejfo gdM .. ç hulTkq] gdM .. ç d[8fo gdM .. ç?b|fo gdM .. ç sfnfGtsfo gdM .. ç c3f]/fo gdM ..16ç kz'kto] gdM .. ç zjf{o gdM .. ç lj¿kfIffogdM .. ç œoDasfo gdM .. ç z"nkf0fo] gdM ..ç pdfdx]Zj/fEof+ gdM ;f}efUob|Jofl0f ;dk{ofld gdM ..caL/ cflb r9fpg'xf];\ .w"k— w"k afnL eujfg\ lzjnfO{ ck{0f ug{'xf];\ .ç pdfdx]Zj/fEof+ gdM w"k+ cf3|fkofld ..bLk— an]sf] bLof]df cIftf r9fpg'xf];\ .ç pdfdx]Zj/fEof+ gdM bLk+ bz{ofld ..g}j]B— ç pdfdx]Zj/fEof+ gdM g}j]B+ lgj]bofld gfgfCt'kmnflg r ;dk{ofld ..ca lgDg dGq eGb} kfFrk6s hn r9fpg'xf];\ .ç k|f0ffo :jfxf .. ç ckfgfo :jfxf .. ç Jofgfo:jfxf .. ç pbfgfo :jfxf .. ç ;dfgfo :jfxf ..tfDa"n— ç pdfdx]Zj/fEof+ gdM d'vz'4Øy{+ tfDa"n+;dk{ofld ..Njfª, cn}FrL ldnfP/ kfg ck{0f ug'{xf];\ .blIf0ff— ç pdfdx]Zj/fEof+ gdM ;f+utf l;4Øy{+lx/0oue{ blIf0ff+ ;dk{ofld ..d+q hk—.. ç z+ z+Ejf]bejfo z+s/fo ç gdM ..?b|fIf jf :kml6s dfnfn] o; dGqsf] !! dfnf hkug'{xf];\ .;dk{0f– o;kZrft\ lgDg dGq k9\b} eujfg\ lzjnfO{dGq hk ;dk{0f ug'{xf];\ .ç u'Åofltu'Åo uf]Ktf Tj+, u[xf0ff:dt\ s[t+ hkd\ .l;l4 e{jt' d] b]j, Tjtk|;fbfg\ dx]Zj/M ..gL/fhgca z'4 l3psf] kfFr aQL agfP/ cf/tL ug'{xf];\ .ç pdfdx]Zj/fEof+ gdM gL/fhg+ ;dk{ofld ..k'ikf~hlnb'j} xftdf 5f]8fPsf] km"n lnP/ lgDg dGq eGb}lzjln+udf r9fpg'xf];\ .x/ ljZjflvnfwf/ lg/fwf/ lg/f>o ..k'ikf+hln+ u[xf0f]z ;f]d]Zj/ gdf]›:t' t] ..ç pdfdx]Zj/fEof+ gdM d+q–k'ikf+hln+ ;dk{ofld ..gd:sf/– eujfg\ lzjnfO{ k|0ffd ug'{xf];\ .ç pdfdx]Zj/fEof+ gdM gd:s/f]ld ..cg]g s[t k"hfsd{0ff >L;+ljbfTdsM ;fDa;bflzjMlk|oGtfd+\ ç tt\;b\ a|Ådfk{0fd:t'o;kl5 k|;fb ljt/0f u/L :jo+ klg k|;fb u|x0f ug'{xf];\ .ho u'?b]j ¤uf]/If lglvn jf0fL, @)^^ df3


ta lzjhL k|ToIf x'g'eof]u'?b]j k"/} lxdfnonfO{ /fd|/L lgofNg rfxg'x'GYof],hxfF pxfFsf] dg /DbYof], ToxfF s]xL l5gsf nflu/f]lsg'x'GYof] . xfdL kGw| aL;–lzio k"Ho u'?b]jsf] ;fydfsf];fgLdf /f]lsPsf lyof}F . of] :yfg k|fs[lts¿kdflxdfnosf] ;j{>]i7 :yfg xf] . oxfFaf6 ;"of]{bosf] b[Zoolt ;'Gb/ / clåtLo b]lvG5 ls o;nfO{ zAbdf j0f{g}ug{ ;lsFb}g . k|ftMsfnLg ;"o{sf] ls/0f ha rf/}lt/sf]lxpFdf kb{5, o:tf] nfUb5 ls ljleGg /+usf un}Frfx¿hdLgdf la5\ofOPsf 5g\ .To;a]nf lzj/flq kj{ k/]sf] lyof] . xfdL ;a}n]lzj/flqnfO{ /fd|/L dgfpg] lgZro u/]sf lyof}F . /fltxfdL ;a} lziox¿ sf];fgLdf /x]sf] tkf]jg cf>ddfu'?b]js} r/0fdf a;]sf lyof}F . cTolws /d0fLo o;cf>ddf s]xL j<strong>if</strong>{k"j{ tkf]jgL dxf/fh gfdsf Ps:jfdL /xGy] . ha pgn] ;'b"/ lxdfnodf ;dflw lnPta o; cf>ddf pgsf lziox¿ dfq /xFb} cfPsflyP . o; 7fpFdf ljVoft\ of]uL/fh k/dx+; :jfdL >Llglvn]Zj/fgGb dxf/fh cfpg'ePsf] 5 eGg] yfxf kfP/xl<strong>if</strong>{t x'Fb} pgLx¿n] u'?b]jsf] cEoy{gfdf 7"nf] ;xof]uu/] ./flt xfdLn] lzj k"hgsf] tof/L u/L lzj k"hg;DkGg u/]/ b"wsf] wf/faf6 cle<strong>if</strong>]s k|f/De u¥of}F tau'?b]jn] eGg'eof]— ‘lagf tŒjd;L lqmof ?b|fi6fWofoL kf7Joy{ 5 .’ pxfFn] eGg'eof]— ‘eujfg\ lzjnfO{ ta k|;Ggkfg{ ;lsG5 ha tŒjd;L kf7 / lqmof ;DkGg x'G5 .’xfdL ;a}sf nflu tŒjd;L kf7, dGq jf lqmofgofF zAb lyP . o;cl3 o; tYoaf6 kl/lrt lyPgf}F .xfdL;Fu olt w]/} ;do klg lyPg ls k"Ho u'?b]jaf6o;;DaGwL hfgsf/L lnpmF . d}n] u'?b]jnfO{ lgj]bg u/]F—‘tŒjd;L lqmof, tŒjd;L dGq / tŒjd;L k|of]u s] /s:tf] k|sf/n] ;DkGg x'G5 eGg] af/]df xh"/n] clnslt;Demfpg' k¥of] .’pxfFn] eGg'eof]— ‘d :jo+ ltdLx¿sf ;fylzjfr{gdf ;+nUg 5' . o; k|of]unfO{ a'emfpgsf nflurf/–5 306f t nfU5 g} / o;a]nf ;Demfpg' k¥of] eg]lzj/flqsf] kj{ laTg]5 .’of] ;'g]/ xfdL ;a}sf] cg'xf/ x]g{nfos eof] . xfd|f]ljrf/df lzj k"hg / ?b|fi6fWofoL kf7 a]sf/ ;flateP lsgls tŒjd;L lqmoflagf oL ;a}sf] dxŒj 5}g .csf]{ lzj/flq Ps j<strong>if</strong>{kl5 dfq} cfpF5, of] lzj/flq tJoy{ hfg] eof] .u'?b]jn] xfdL ;a}sf] dgsf] s'/f yfxf kfP/eGg'eof]— ‘Pp6f pkfo 5— xfdLn] dxl<strong>if</strong>{ jlzi7nfO{af]nfcf}F, pxfFn] tŒjd;L lqmofo'Qm lzjfr{g ;DkGgu/fpg'x'g]5 .’of] xfd|f] nflu csf]{ cfZro{ lyof]— s] o:tf] ;Dejxf]nf < s] jlzi7h:tf a|Ådl<strong>if</strong>{ cfP/ k"/f ljlw–ljwfgsf;fy tŒjd;L lqmofo'Qm lzjfr{g ;DkGg u/fpg'xf]nf


klxnf]k6s o; 1fgnfO{ l;Sof}F / klxnf]k6s To;ljlzi6 lrGtgnfO{ Xbo:y u¥of}F h'g lzj k"hgsf]cTolws ljlzi6 lqmof xf] .ha rt'y{ k|x/df lzjlnËsf] 7fpFdf ;fIfft\ eujfg\z+s/ a:g'ePsf] b]lvof] ta xfd|f] k|;Ggtfsf] s'g} ;Ldf/x]g . nfdf] / km}lnPsf h6f, h6faf6 k|jflxt u+uf,unfdf ;k{ / eidn]kg ePsf] lbJo t]h:jL z/L/===j:t'tM cg'kd b[Zo lyof], clåtLo lyof], cnf}lssjftfj/0f lyof] .eujfg\ z+s/sf] k|ToIf k|s6Ls/0fkl5 slxn] /s'g ljlwn] cf/tL eof], slxn] / s;/L k|blIf0ff eof],dnfO{ s]xL klg efg ePg, s]xL klg xf]z /x]g . dt pxfFdf x/fPsf] lyPF, pxfFsf] ¿k / t]hl:jtfnfO{lkO/x]sf] lyPF .k"0ff{x'ltkl5 eujfg\ lzj cb[Zo x'g'eof] . To;sf;fy;fy} h;/L z"Go dfu{af6 jlzi7hL cfpg'ePsf]lyof], To;/L g} z"Go dfu{af6 hfg'eof] . eujfg\ ;"o{sf]ls/0fn] xfdLnfO{ :kz{ ul//x]sf] lyof] eg] u'?b]jlglvn]Zj/fgGbhL d';'d';' xfFl;/xg'ePsf] lyof] . pxfFsf]18cg'xf/df k"0f{ ;Gt'li6sf] efj lyof] .jf:tjdf g} sf];fgLsf] Tof] lzj/flq d]/f ;l~rtcg'ejx¿dWo] ;j{>]i7 xf] lsgls To;} /ft d}n] a|Ådl<strong>if</strong>{jlzi7sf cltl/Qm eujfg\ z+s/sf] klg ;fIfft\ bz{gug{] ;f}efUo kfPF / tŒjd;L lqmofnfO{ k"0f{tfsf ;fya'em]F . kl5–kl5 klg o;} lqmof k4ltåf/f d}n] ;a}b]jLb]jtfx¿sf] bz{g klg u/]F h'g cuDo / cuf]r/dflgG5 .xfdL ;a} lzio u'?b]jsf] r/0fdf lgx'l/of}F . xfdLslt ;f}efUozfnL 5f}F ls oqf] lj/f6\ JolQmTjsf xfdLlzio xf}F h;sf nflu of] ;a} ;fdfGo v]nh:tf 5g\ .olt ljlzi6 lqmof / clåtLo ;fwgf pxfFsf nflu ;xh/ ;Dej 5 . ho u'?b]j .cfof}F z/0fdfho uf]/v afaf Û ho lglvn afaf Ûcfof}F ltd|f] z/0fdf, /flvb]pm g r/0fdf Û Ûu'?a|{Xdf u'?lj{i0f'M u'?b]{jf] dx]Zj/M Ûc;xfo afns xfdL, s[kf u/ k/d]Zj/ Û Ûho uf]/v afaf Û ho lglvn afaf Ûcfof}F ltd|f] z/0fdf, /flvb]pm g r/0fdf Û Ûxfd|f gfy ltdL, xfd|f cflbgfy Ûxfd|f dxfof]uL ltdL, xfd|f uf]/vgfy Û Ûho uf]/v afaf Û ho lglvn afaf Ûcfof}F ltd|f] z/0fdf, /flvb]pm g r/0fdf Û Ûxfd|f :jfdL ltdL, xfd|f ;j]{Zj/ Ûxfd|f k/dx+; ltdL, xfd|f lglvn]Zj/ Û Ûho uf]/v afaf Û ho lglvn afaf Ûcfof}F ltd|f] z/0fdf, /flvb]pm g r/0fdf Û Û;DxfnLb]pm of] hLjg, cfof}F z/0fdf Ûsf]l6sf]l6 gdg, ltd|f] r/0fdf Û Ûho uf]/v afaf Û ho lglvn afaf ÛcfofF} ltd|f] z/0fdf, /flvb]pm g r/0fdf Û Û—sf}zns'df/ kf}8]n, sf7df8f}F .xfn M ?s'd .uf]/If lglvn jf0fL, @)^^ df3


;/:jtL ;"Qmd\;/:jtLsf] tfTko{ xf] /;o'Qm x'g', ;f/e"t x'g' .‘;f/–:j–ctL’ :jnfO{ k"0f{tf;Dd k'¥ofpg] lqmofnfO{ g};/:jtL elgG5 . ‘;–/;–:j–ctL’ o;/L ;lGw ljR5]bul/Psf] 5 . o;}n] tkfO{ F xfdL h'g jL0ffwfl/0fL ;/:jtLsf]s'/f ul//x]sf 5f}F, pxfF jfUb]jL x'g'x'G5 . dflg;x¿n]jfUb]jLnfO{ ;/:jtL eGg yfn] / ;/:jtLnfO{ klg ;/:jtLeGg yfn] . ;/:jtLsf] cy{ xf] hf] n'Kt 5 .lqj]0fL hf] xfd|f] hLjgdf ;+udo'Qm agf];\, cfÇgf]cfTdfnfO{, cfÇgf] /;nfO{ k"0f{tf;Dd k'¥ofpg] lqmofagf];\ hxfF s'g} cw'/f]kg g/xf];\, s'g} s'/fsf] Go"gtf g}g/xf];\, To;}nfO{ g} ;/:jtL ;fwgf elgG5 . To;}nfO{/fh/fh]Zj/L ;fwgf elgG5 . To;}nfO{ hLjgsf] k"0f{tfsf];fwgf elgPsf] 5 .hLjgsf] ;+/rgf tkfO{Fsf] pTklQ xf] t/ To;;+/rgfdf <strong>ljz</strong>'4 efj hfu[t ug' {kb{5 . b'a{n, IfL0f / bl/b|dfgl;stfnfO{ ;dfKt ug]{ zlQm JolQm cyf{t\ ;fwsleq}lglxt x'G5 . ha JolQm ;fws aGb5 ta pm cfÇgf]h8tfnfO{ ;dfKt u/L r}tGotfsf] af6f]df cu|;/ x'G5 .;/:jtL ;/;tf k|bfg ug'{x'g] b]jL x'g'x'G5 . of] To;zlQm tŒj;Fu ;+of]lht 5 h;af6 hLjgdf ;f}Gbo{, /fu,;+uLtsf] pTklQ x'g ;sf];\, hLjgdf z'istf ;dfKt x'g;sf];\, hLjgnfO{ lrGg] k|lqmof cf/De xf];\ . s]jn wgk|fKt ug'{nfO{ dfq hLjg g;D´L wgnfO{ cfÇgf] cwLgdf/fv]/ hLjgnfO{ gofF ¿kaf6 x]g]{ lqmof s]jn ;/:jtLsf]dfWodaf6 g} k|fKt x'g ;Sb5 .df3 dlxgfsf] k~rdL zf/bfDafsf] cfljef{j lbj;dflgG5 . o; lbg ;/:jtLsf] k"hf <strong>ljz</strong>]<strong>if</strong>¿kn] ul/G5 .;/:jtL hoGtLb]lv g} j;Gt Ct' cf/De ePsf] dflgG5 .hLjgdf lgTo gjLg lbg cfcf];\ / k|ltlbg eujtLzf/bfsf] cf/fwgf xf];\ .dftf dxf;/:jtLsf] of] lbJotd\ ;"Qm ;Dk"0f{dfgjhfltsf] nflu j/bfg ;fljt x'g ;S5 . xfdLleqcGtlg{lxt 1fgu|GyLsf] lgliqmotfn] ubf{ xfdLdf h'glsl;dsf] r]tgfsf] ljsf; x'g'kg]{ xf], Tof] x'g ;ls/x]sf]5}g . o; ;"Qmsf] dfWodaf6 To; 1fgu|GyLnfO{ hfu[tu/fpg ;lsG5 . To;}u/L xfdLleqsf] r]tgzlQmsf]cefjn] g} xfdLnfO{ dfgl;s ljrngn] ;tfO/x]sf] x'G5 .oL ;Dk"0f{ ;d:ofx¿nfO{ lg/fs/0f ub}{ l;h{gzLntf,snfTds k|j[lQsf] ljsf; Pj+ lj:tf/sf ;fy} dl:tisLor]tgf Pj+ dfgl;s :jf:Yosf nflu of] ;"Qm clt g}cfjZos / clgjfo{ 5—ç cljg{ d]<strong>if</strong>f] gl; jLof{o k|f0f:okGyf›cd[tf]u|xfEofd\ . ;/:jTo'kjfs}Jof{g+ g:oflgalx{a{b/}h{hfg ..!.. c·fGofTdg\ le<strong>if</strong>hf tblZjgfTdfgd·}M;dwft\ ;/:jtL . OGb|:o¿k -u"+_ ztdfgdfo'ZrGb|]0fHof]lt/d[t+ bwfgfM ..@.. ;/:jtL of]Gof ue{dGt/lZjZof+kTgL ;'s[t+ laelt{ . ckf-u" +_/;]g j?0ff] g ;fDg]Gb|-u" +_l>o}hgoGgK;' /fhf ..#.. t]hM kz"gf-u"+_xljl/lGb|ofjt\kl/;|'tf ko;f ;f/3+ dw' .. clZjEof+ b'Uw+le<strong>if</strong>hf ;/:jTof ;'tf;'tfEofdd[tM;f]d›OGb'M ..$..kfjsf gM ;/:jtL jfh]lejf{lhgLjtL .. o1+ ji6'lwofj;'M ..%.. rf]bloqL ;"g[tfgf+ r]tGtL ;'dtLgfd\ ..o1+ bw] ;/:jtL ..^.. dxf]c0f{M ;/:jtL k|r]tolts]t'gf .. lwof] ljZjf lj/fhlt ..&.. k|0ff] b]jL;/:jtL jfh]lejf{lhgLjtL .. wLgfdljœojt' ..*..Tj+ b]jL ;/:jTojf jfh]<strong>if</strong>' jflhlg .. /bf k"<strong>if</strong>]j gM;lgd\ ..(.. cfkk|'<strong>if</strong>L kfly{jfGo'¿/hf] cGtl/Ifd\ ..;/:jtLlgb:kft' ..!).. clDatd] gbL td] b]jLtd];/:jtL .. ck|z:tf Oj :dl; k|zl:t dDa g:s[lw ..!!.... Olt ;/:jtL ;"Qmd\ ..eujfg\ lzj <strong>ljz</strong>]<strong>if</strong> 19


kbf{ x6fP/ t x]/k/dk"Ho ;b\u'?b]jx¿sf] c;Ld s[kf Pj+ cfzLjf{bn]k"/} hLjgnfO{ Pp6} lrGtg, Pp6} dgg / Pp6} nIoagfO{ uf]/If lglvn o'u lgdf{0ffy{ nflu/x]sf xfdLuf]/If lglvn lziox¿ slt ;f}efUozfnL / s[kfzfnL5f}F eGg] s'/f t aflx/L ;+:ff/ / cfFvfn] cfFsngug}{ ;lsGg . ;b\u'?b]jx¿n] u'?sfo{sf] lhDdf lbP/xfdLnfO{ k|f0fZr]tgf e/L o; w/fdf h'g of]hgfsf nfluk7fpg'ePsf] 5, o; u'? /x:onfO{ xfdLn] a'emL cufl8a9\g] ;do cfO;s]sf] 5 . ;do, kl/l:ylt / r/dcfw'lgsLs/0fn] ;dfh c:tJo:t eO/x]sf] cj:yfdf,ljleGg jfb / bz{gx¿ lgliqmo eO/x]sf] kl/l:yltdfo; wtL{df ;b\u'?b]jx¿sf] cfzLjf{b:j¿k uf]/If lglvnzlQm lqmofzLn eO/xsf] 5 . ljZja|Ådf08 / k"/};dfhnfO{ uf]/If lglvn zlQmn] l;~rg] ;doqmddfkl/l:yltn] gofF df]8 lnFb} uO/x]sf] cfef; eO/x]sf]5 . l5§} g} uf]/If lglvno'uLg ;dfh lgdf{0ffy{ b]lvPsfnIf0f / cgfk -c1ft gfy kGy_ z}nLsf] sfo{ k|0ffnLdfa;L ;Dk"0f{ lzio–sfo{stf{x¿n] Pp6} u'?dfnfdfcfTdljZjf;sf] wf/fnfO{ axfO{ u'?sfo{ / tk:ofdfnLg x'g'kg]{ a]nf ePsf] 5 . t/ af]n]/, n]v]/, k9]/ dfqsxfF x'G5 < Jojxf/df ptfg{ g;ls/x]sf] cj:yfdf,u'?u+ufnfO{ cfkm"leq ;hLj¿kdf axfpg g;ls/x]sf]cj:yfdf, u'?dfu{df lxF8\bflxF8\b} klg stfstf afwf,c8\rg / ljljw ;d:of cfO/x]sf] cj:yfdf b]lvPsfb'ljwf, z+sf, lbSbf/L / cfWoflTds aGwgx¿af6 s;/Ld'lQm kfpg] xf]nf < ;fdfGotof xfd|f] dfg;k6ndf o:tfk|Zg / ljrf/x¿n] 8]/f hdfO/fVb5g\— s;/L l;l4,zlQm k|fKt ug]{ xf]nf < u'?sfo{df s] sdL eO/x]sf] 5


h;n] cfkm\gf] vf]h u/]sf] 5}g p;n] s;/L a|Ådf08gfKg ;Snf


dgdfg]Zj/L dlGb/leqsf]dfg]Zj/ dxfb]jdlGb/ kl/rodfg]Zj/ /fhfË0f dWo]g åf/]0f pQ/ uTjfk|<strong>if</strong>4dfg]Zj/ .lnR5ljsfnLg zlQmzfnL /fhf dfgb]jsfnsf]xf8LufpF uxgfkf]v/Lglhs dgdfg]Zj/L dlGb/leqe}/j¿kL dfg]Zj/ dxfb]jsf] lzjlnË bz{gLo 5 . o;dlGb/ dfgb]jsfnLg /fhb/jf/sf] blIf0f ;Ldfdf lyof] .pQm dlGb/sf] klZrdtkm{ tTsfnLg cj:yfdf dfg;/f]j/gfdsf] tnfp lyof] h'g ;ftj6f Ogf/sf] kfgLaf6el/Psf] elgGYof] . o; Ogf/af6 NofOPsf] kfgLåf/fb]jLb]jtfx¿nfO{ :gfg u/fOGYof] . 8f= o1gfy cfrfo{sfcg';f/ #), #% j<strong>if</strong>{ cl3;Dd dlGb/sf] rf/}lt/ tnfpb]lvGy] . klZrdtkm{sf] tnfp dfgljxf/, k"j{tkm{sf]tnfp nfdf]kf]v/L, blIf0ftkm{sf] tnfp afndlGb/agfpFbf k'l/Psf] lyof] eg] pQ/tkm{sf] tnfp jt{dfgdfuxgfkf]v/Lsf] ¿kdf cjl:yt 5 . tTsfnLg /fhfx¿n]lgTo k"hf ubf{ …g/ :jfFÚ -Psk|sf/sf] km"n_ r9fpg] ub{y]22h'g km"n gr9fOsg cGo km"nx¿ r9fOGgYof] eGg] egfO{kfOG5 . xfF8LufpFnfO{ g]jf/L ef<strong>if</strong>fdf …g/Ú elgG5 ./fhf c+z'jdf{sf] kfnfsf] xfF8LufpFsf] 8anLsf];Djt\ #) -O{= ^)^_ sf] clen]vdf …>L b}JofMÚ / …>Ls'nb]j:oMÚ egL ;a}eGbf klxn] b]jLnfO{ efu 5'6\ofOPsf]5 . o; clen]vdf Oi6b]jtf ;/x g} s'nb]jtfnfO{ efu5'6\ofPsf] 5 . logL tTsfnLg lnR5ljsfnLg /fhfx¿sfs'nb]jtf /x]sf] a'lemG5 . s'nb]jtfsf] cufl8 /fhf]lrt…>LÚ nfu]sf] kfOG5 . o;af6 /fhb/jf/leqsf s'nb]jtfdgdfg]Zj/L x'g\ eGg] a'em\g ;lsG5 .8anLs} ;Djt\ #@ -O{= ^)*_ sf] clen]vn] To;;do g]kfnsf k|Voft\ dlGb/x¿dWo] Ps dflgPsf]dfg]Zj/sf] vr{af/] Joj:yf ub}{ …ejtfª, u[xIf]qflb>fjl0fsf bfg el/oDdof{bf aGwM oq dfg]Zj/:oÚ eg]af6dlGb/sf] nflu k|z:t cfDbfgLsf] ;|f]tsf] Joj:yf ;d]tePsf] a'lemG5 .uf]/If lglvn jf0fL, @)^^ df3


s'g} a]nf >L kz'kltgfydf ;d]t k~rdsf/ k"hfx'GYof] . oxfF alnsf] ef]u;lxt k"hf x'g] ub{Yof] eg]/Oltxf;ljb\x¿sf] bfjL 5 . dgdfg]Zj/L dlGb/leq/x]sf] dfg]Zj/ lzjlnËsf] k"hf sdf{rfo{x¿af6 x'g]ub{5 . dfg]Zj/ lzjlnËnfO{ e}/j :j¿kdf alnsf]ef]u lbO{ k"hf–cf/fwgf ug]{ ul/G5 . lzjlnËnfO{ ef]ulbO;s]kl5 rf/hgf k'/f]lxt sdf{rfo{n] aln lbOPsf]hGt'sf] df;'sf 6'qmfx¿ o1df cfx'lt lbPkZrft\ dfqb]jL dgdfg]Zj/Lsf] k"hf x'g] ub{5 ./fhf hol:ylt dNnn] dfg]Zj/nfO{ dfg]Zj/L,kmlk{Ësf] emf]06]Zj/nfO{ emf]06]Zj/L / g'jfsf]6sf]e}/jnfO{ g'jfsf]6sf] e}/jLdf kl/0ft u/]sf lyP eg]O6'Daxfnl:yt lj=;+= !$#( sf] hol;+x/fdj4{gsf]clen]vdf >Ldfg]Zj/sf] j/ kfPsf] egL pNn]v 5 ./fhf hob]jsf] sfndf g} dfg]Zj/ dlGb/sf] gfdaf6u|fdsf] gfd ;d]t dfg]Zj/ u|fd k|Voft\ eO;s]sf] lyof] ./fhf g/]Gb|b]jsf] oËfnlx6Lsf] lznfn]vdf …dfg]Zj/u|fdÚ eg]/ :ki6 pNn]v ePaf6 dfg]Zj/ u|fd tTsfnLg;dodf w]/} k|ltli7t /x]sf] a'lemG5 ./fhf ch'{gb]jn] cfkm"nfO{ …>L dfg]Zj/sf] j/k|;fb¿kL cd[tn] kl/k"0f{ z/L/ ePsf]Ú egL pNn]vu/]sf 5g\ . oIf dNnn] lognfO{ g]kfnsf k|frLg Oi6b]jLdfg]sf] kfOG5 . o;/L g} sf7df8f}F, eQmk'/, nlntk'/sf/fhfx¿n] dgdfg]Zj/Lsf] cfzLjf{b k|flKtsf nfluwfld{s cg'i7fgx¿ u/]sf] kfOG5 . k[YjLgf/fo0f zfx,uLjf{0fo'4 ljqmd zfx, ;'/]Gb| zfxsf] /fHosfndf ;d]tlnR5lj / dNn /fhfsf s'nb]jL, Oi6b]jLsf] kj{ k"hf,/fhf ch'{gb]jn] cfkm"nfO{ …>Ldfg]Zj/sf] j/ k|;fb?kL cd[tn]kl/k"0f{ z/L/ ePsf]Ú egL pNn]vu/]sf 5g\ . oIf dNnn] lognfO{g]kfnsf k|frLg Oi6b]jL dfg]sf]kfOG5 . o;/L g} sf7df8f}F, eQmk'/,nlntk'/sf /fhfx?n] dgdfg]Zj/Lsf]cfzLjf{b k|flKtsf nflu wfld{scg'i7fgx? u/]sf] kfOG5 .k[YjLgf/fo0f zfx, uLjf{0fo'4 ljqmdzfx, ;'/]Gb| zfxsf] /fHosfndf ;d]tlnR5lj / dNn /fhfsf s'nb]jL,Oi6b]jLsf] kj{ k"hf, lgTo k"hf ug{hUuf 5'6\ofO{ /fhu'7Ldfkm{t k"hf–cf/fwgf x'g] ul/Psf] lyof] .lgTo k"hf ug{ hUuf 5'6\ofO{ /fhu'7Ldfkm{t k"hf–cf/fwgfx'g] ul/Psf] lyof] .lj=;+= !&^( sf] O6'Daxfnleqsf] lznfn]vcg';f//fhf efis/ dNnn] dgdfg]Zj/Lsf] s[kfn] ;j{q sLlt{km}lnPsf] egL tf/fjg dxfljxf/df rfFbLsf] d"lt{ agfO{k|lti7flkt ug'{sf ;fy} sf7df8f}F cf]daxfnsf] r}TohL0ff]{4f/ u/]sf lyP . /fhf huHho dNnn] lj=;+=!&() df xg'dfg 9f]sfleq tn]h' dlGb/sf] tnblIf0ftkm{ /fv]sf] lznf:tDedf dgdfg]Zj/L b]jLnfO{…j/nAw k|;fb b]jL:odfgdfgf]GxftÚ eg]sf 5g\ eg]hok|sfz dNnn] gGb/fh h}zLnfO{ tfd|kq u/L hUuflbFbf …>Ldgdfg]Zj/Li6 b]jtf j/nAwÚ egL pNn]v u/]sf5g\ . of]uk|sfz dNnsf] d[To'kl5 u2Ldf a;]sf lji0f'dNnsf] uf]qf]rf/;DaGwL kqdf …>Ldfg]Zj/Li6 b]jtfÚegL pNn]v u/]sf] kfOG5 .dgsf] OR5f k"/f ug]{ dgdfg]Zj/Lsf] bz{gkl5uf]/vfsf] dgsfdgf / sf7df8f}Fsf] afnfh'df /x]sf]dgd}h'sf] bz{g ug'{kb{5 eGg] hg>'lt kfOG5 . o;kl5dfq k'0o ldNg] s'/f hgdfg;df JofKt 5 .ho u'?b]j ¤eujfg\ lzj <strong>ljz</strong>]<strong>if</strong> 23


u'? uLtfcfTdLo kf7sju{, u'?sf] dlxdf / dxŒjsf] af/]df zf:qn] pNn]v u/]sflj<strong>if</strong>ox¿nfO{ hg;dIf phfu/ ub}{ u'¿k|ltsf] ;Rrf efj / elQm hfu[tug]{ p2]Zon] o; :tDecGtu{t cy{;lxt k|sflzt ub}{ cfO/x]sf 5f}“ .PsfIf/ k|bftf/+u'?+ g}j r dGot] .Zjfg of]lgzt+ uTjfrf08fn]ijlk hfot] ..@)&..efjfy{ M Ps cIf/ klg 1fg lbg'x'g] u'?sf] h;n];Ddfg ub}{g, o:tf] k|f0fL ;of}F Zjfg -ss'/_ of]lgdfcNdlnFb} b'ef{Uojz r08fnsf] 3/df pTkGg x'G5 .zf:q dof{bfg';f/ ;w}F u'?sf] ;Ddfg ug'{k5{ lsglsxfd|f] hLjgdf 1fgsf dfWodn] s'g} g s'g} kIfdf u'?;xfos x'g'x'G5 . u'?sf] ckdfg ;wF} g} xflgsf/sdflgPsf] 5 . nf]s Jojxf/df dof{bfg';f/ u'?sf] ;Ddfgub}{ cfPsf 5f}F .;+;f/;fu/ ;d'4/0f}sd+q+a|Ådflbb]jd'lgk"lhtl;4d+qd\ .bfl/b|Øb'Mvej/f]uljgfzdGq+jGb] dxfeox/+ u'?/fhd+qd\ ..@)*..efjfy{ M ‘u'?dGq’ dGqx¿sf] /fhf xf] . of];+;f/¿kL ;fu/ tg{nfO{ clåtLo ;fwg xf], of] a|Ådflbb]jtfx¿ tyf jlzi7flb d'lgx¿n] ;Ddflgt l;4dGqxf], of] bl/b|tf, b'Mv, ;+;f/ /f]unfO{ gi6 ug]{ d"ndGqxf] . o:tf] hGd–d[To'sf eonfO{ 6f9f ug]{ dGq/fhnfO{gd:sf/ 5 . dGqsf cIf/ s]jn cIf/ dfq xf]Ogg\,To;df lbJozlQm ;dflxt x'G5g\ . u'?dGq cfÇgf] r]tgf/ lbJotfsf sf/0f g} lziox¿nfO{ lk|o nfU5 .;Ktsf]l6 dxfd+qflZrQlje|d sf/sfM .Ps Pj dxfd+qf]u'?l/ToIf/ åod\ ..@)(..efjfy{ M dGqx¿sf] ;ª\Vof zf:qdf ;ft s/f]8elgPsf] 5 . s'g} klg j:t' cyjf 1fg w]/} eof] eg]dgdf z+sf pTkGg x'g yfN5 . oltsf dGq b]v]/;fwsx¿ e|ddf kg'{ :jfefljs g} xf] . lziosf] lrQs'g} e|ddf gk/f];\ eg]/ g} u'?dGqsf] ;[hgf ePsf] xf]h;n] ubf{ ;fwsn] u'? dGqnfO{ cToGt ;'udtfsf ;fyckgfpg ;Sb5 / cfÇgf] hLjgnfO{ k"0f{tftkm{ cu|;/u/fpg ;Sb5 .24o:o k|;fbfbxd]j ;j{+døo]j ;j{+ kl/slNkt+ r .OTy+ ljhfgfld ;bfTd?k+t:of+l3|kb\d+ k|0ftf]›l:d lgTod\ ..@!)..efjfy{ M h'g u'?sf] s[kfn] ‘of] ;d:t b[Zodfg hut\d x'F’ o:tf] 1fg k|tLt x'G5 / ‘of] ;d:t ljZj ddf;dflxt 5’ eGg] k/d 1fgnfO{ lziosf Xbodf ptfg]{lgTo z'4–a'4:j¿k To; kfjgtd u'?sf >Lr/0fdfcToGt efjk"0f{ Xbob]lv xfd|f] gd:sf/ . c1fgsf]cj:yfdf o; ;+;f/nfO{ a'‰g Hofb} ufx|f] x'G5 . h'ga]nf;fwssf] dg ljrlnt x'G5 Tolta]nf of] ;+;f/ b'Mvdok|tLt x'G5 . t;y{, o; e|dsf] cj:yfnfO{ x6fpg' u'?sf]sfo{ xf] .c1fg ltld/fGw:olj<strong>if</strong>ofqmfGt r]t;M .1fg k|efk|bfg]gk|;fb+ s'? d] k|ef] ..@!!..efjfy{ Mx] u'?b]j ¤ c1fg¿kL cFWof/f]n] 9flsPsf,lj<strong>if</strong>o–jf;gfx¿n] cfqmfGt lrQ ePsf cfÇgf ;fwsnfO{1fg¿kL k|sfzsf] cg'bfg lbP/ cfÇgf] cg'u|x k|bfgug'{xf];\ . of] lglZrt 5 ls a|Ådf, lji0f' / lzj klgu'?s[kfsf cfsf+IfL x'g'x'G5 lsgls u'?s[kf gkfP;Dddgn] aGwgx¿af6 cf/fd kfpg slxn] ;Dej x'g};Sb}g . t;y{, ;j{k|yd lgZ5n ;]jfsf] dfWodn] u'?nfO{k|;Gg ug]{ k|of; ug'{k5{ .u'? Tofufb\ ej]Gd[To'd{Gq Tofufb\ bl/b|tf .u'? d+qkl/TofuL/f}/j+ g/s+ j|h]t\ ..@!@..efjfy{ M u'? :jfy{/lxt eP/ lziosf] hLjgdfcfpg'x'G5, lzionfO{ b'Mvaf6 kf/ nufpgdf pxfFsf]s'g} :jfy{ x'Fb}g . To;}n], u'?sf] dxQf ;jf{lws 5 . To;lbJo1fgnfO{, To; r]tgfnfO{ k|fKt ul/;s]kl5 u'?nfO{5f]8\g' x'Fb}g . u'?sf] Tofu ugf{n] d[To' x'G5 cyf{t\ hLjd[To';dfg b'Mvx¿af6 3]l/G5 / u'?dGqsf] Tofun]bl/b|tf k|fKt x'G5 . u'? / dGq b'j}sf] Tofu ug]{sf] /f}/jg/sdf jf; x'G5 . ho u'?b]j ¤uf]/If lglvn jf0fL, @)^^ df3


eujfg\ ;bflzjof] wQ] e'jgflg ;Kt u'0fjfg\ ;|i6f /hM;+>oM;+xtf{ td;flGjtf] u'0fjtL+ dfofdtLTo l:ytM .;TofgGbdgGtaf]wddn+ a|Ådflb;+1f:kb+lgTo+ ;Œj;dGjofblwut+ k"0f{+ lzj+ wLdlx ..hf] /hf]u'0fsf] cf>o lnP/ ;+;f/sf] ;[li6 ug'{x'G5,;Œju'0fn] o'Qm eP/ ;ft} e'jgsf] wf/0f–kf]<strong>if</strong>0f ug'{x'G5,tdf]u'0fn] o'Qm eP/ ;a}sf] ;+xf/ ug' {x'G5 tyf lqu'0fdoLdfofnfO{ gf3]/ cfkm\gf] z'4:j¿kdf l:yt x'g'x'G5, To;;TofgGb:j¿k, cgGt af]wdo, lgd{n Pj+ k"0f{a|Ådlzjsf] xfdL Wofg ub{5f}F . pxfF g} ;[li6sfndf a|Ådf,kfngsf] ;dodf lji0f' / ;+xf/sfndf ?b| gfd wf/0fug'{x'G5 tyf ;b}j ;flŒjsefjnfO{ ckgfpgfn] g} k|fKtx'G5 .k/dfTdk|e' lzjj]bfGt]<strong>if</strong>' odfx'/]sk'?<strong>if</strong>+ JofKo l:yt+ /f]b;Lol:dGgLZj/ OTogGolj<strong>if</strong>oM zAbf] oyfyf{If/M .cGto{Zr d'd'Iflelg{oldtk|f0fflbled{[Uot]; :yf0f'M l:y/elStof]u;'nef] lgM>]o;fdf:t' jM ..j]bfGtu|Gydf h;nfO{ Psdfq k/d k'?<strong>if</strong> k/dfTdfelgPsf] 5, h;n] ;d:t Bfjf–k[lyjLnfO{ cGtaf{Åo;j{q JofKt u/]/ /fVg'ePsf] 5, h'g Psdfq dxfb]jsfnflu ‘O{Zj/’ zAb cIf/zM oyfy{¿kdf k|o'Qm x'G5 /hf] c?sf] <strong>ljz</strong>]<strong>if</strong>0fsf] lj<strong>if</strong>o aGb}g, cfkm\gf] cGtX{bodf;d:t k|f0fx¿nfO{ lg?4 u/]/ df]Ifsf] OR5f ug] { of]uLhgh;sf] lg/Gt/ lrGtg / cGj]<strong>if</strong>0f ub}{ /xG5, pxfF lgToPs;dfg ;'l:y/ /xg], dxfk|nodf klg ljlqmofnfO{ k|fKtgx'g] / elQmof]uaf6 zL3| k|;Gg x'g] eujfg\ lzjn];a}sf] k/d sNof0f ug'{xf];\ .dËn:j?k eujfg\ lzjs[kfnlntjLIf0f+ l:dtdgf]1jSqfDa'h+zzfÍsnof]HHjn+ zldt3f]/tfkqod\ .s/f]t' lsdlk :km'/Tk/d;f}Vo;lRråk'w{/fw/;'tfe'hf]ånlot+dxf] dËnd\ ..h;sf] s[kfk"0f{ lrtjg clt g} ;'Gb/ 5, h;sf]d'vf/ljGb dGb d':s'/fx6n] cToGt} dgf]x/ b]lvG5, hf]rGb|dfsf] snfn] k/d pHHjn x'g'x'G5, hf] cfWoflTdscflb tLg} tfkx¿nfO{ zfGt ug{df ;dy{ x'g'x'G5, h;sf]:j¿k ;lRrGdo Pj+ k/dfgGb¿kn] k|sflzt x'G5tyf hf] lul//fhglGbgL kfj{tLsf] e'hkfzn] cfj]li6tx'g'x'G5, pxfF lzjgfds s'g} clgj{rgLo t]hk'~håf/f;a}sf] dËn xf];\ .eujfg\ cw{gf/LZj/gLnk|jfn?lr/+ ljn;lTqg]q+kfzf?0ff]Tknskfnlqz"nx:td\ .cwf{lDas]zdlgz+ k|ljeSte"<strong>if</strong>+afn]Gb'a4d's'6+ k|0ffdfld ¿kd\ .>Lz+s/hLsf] z/L/ gLndl0f / k|jfn;dfg ;'Gb/-gLnnf]lxt_ 5, tLg g]q 5g\, rf/ xftdf kfz, /Qmsdn,skfn / z"n 5g\, cfwf cËdf clDasfhL / cfwfdfdxfb]jhL x'g'x'G5 . b'j} cnu–cnu z[Ëf/n] ;lHhtx'g'x'G5, lgwf/df cw{rGb| 5 / d:tsdf d's'6 ;'zf]let5, o:tf] :j¿knfO{ gd:sf/ 5 .of] wQ] lghdfoo}j e'jgfsf/+ ljsf/f]lHemtf]o:ofx'M s?0ffs6fIfljejf} :juf{kjuf{lewf} . k|ToUaf]w;'vfåo+Xlb ;bf kZolGt o+ of]lug:t:d} z}n;'tfl~rtfw{jk'<strong>if</strong>]eujfg\ lzj <strong>ljz</strong>]<strong>if</strong> 25


zZjGgd:t]h;] ..hf] lglj{sf/ eP/ klg cfkm\gf] dfofaf6 lj/f6\ ljZjsf]cfsf/ wf/0ff ug'{x'G5, :ju{ / ckju{ -df]If_ h;sf]s[kfs6fIfsf] g} j}ej dflgG5 tyf of]uLhg h;nfO{ cfkm\gf]Xboleq clåtLo cfTd1fgfgGb:j¿kdf g} b]Vb5g\, To;t]hf]do eujfg\ z+s/, h;sf] cfwf z/L/ z}n/fhs'df/Lkfj{tLåf/f ;'zf]let 5, nfO{ lg/Gt/ d]/f] gd:sf/ 5 .eujfg\ z+s/jGb] jGbgt'i6dfg;dltk|]dlk|o+ k|]db+k"0f{+ k"0f{s/+ k|k"0f{lglvn}Zjo}{sjf;+ lzjd\ .;To+ ;Todo+ lq;Toljej+ ;Tolk|o+ ;Tob+lji0f'a|Ådg't+ :jsLos[kof]kfQfs[lt+ z+s/d\ ..jGbgf ugf{n] h;sf] dg k|;Gg x'g hfG5, h;nfO{ k|]dcToGt} lk|o 5, hf] k| ]d k|bfg ug' {x'g], k"0ff{gGbdo, eQmx¿sf]clenf<strong>if</strong>f k"0f{ ug'{x'g], ;Dk"0f{ P]Zjo{sf Psdfq cfjf;:yfg/ sNof0f:j¿k x'g'x'G5, ;To h;sf] lju|x xf], hf] ;Todox'g'x'G5, h;sf] P]Zjo{ lqsfnfaflwt 5, hf] ;Tolk|o Pj+;Tok|bftf x'g'x'G5, a|Ådf / lji0f' h;sf] :t'lt ub{5g\,:j]R5fg';f/ z/L/ wf/0f ug'{x'g] pg} eujfg\ z+s/nfO{ dgd:sf/ ub{5' .26uf}/Lklt eujfg\ lzjljZjf]b\ejl:yltnoflb<strong>if</strong>' x]t'd]s+uf}/Lklt+ ljlbttŒjdgGtsLlt{d\ .dfof>o+ ljutdfodlrGTo¿k+af]w:j¿kddn+ lx lzj+ gdfld ..hf] ljZjsf] pTklQ, l:ylt / no cflbsf] Psdfq sf/0fx'g'x'G5, uf}/L lul//fhs'df/L pdfsf klt x'g'x'G5, tŒj1x'g'x'G5, h;sf] sLlt{sf] cGt 5}g, hf] dfofsf] cf>o eP/klg To;b]lv cToGt 6f9f 5 tyf h;sf] :j¿k clrGTo 5,tL ljdn af]w:j¿k eujfg\ lzjnfO{ d k|0ffd ub{5' .dxfdx]Zj/Wofo]lGgTo+ dx]z+ /htlul/lge+ rf?rGb|fjt+;+/TgfsNkf]HHjnfË+ k/z'd[uj/feLltx:t+ k|;Ggd\ .kb\df;Lg+ ;dGtft\ :t'tdd/u0f}Jof{3|s[lQ+ j;fg+ljZjfB+ ljZjaLh+ lglvneox/+ k~rjSq+ lqg]qd\ .rfFbLsf] kj{t;dfg h;sf] Zj]t sflGt 5, hf] ;'Gb/rGb|nfO{ cfe"<strong>if</strong>0fsf] ¿kdf wf/0f ug'{x'G5, /Tgdo cn+sf/x¿n] h;sf] z/L/ pHHjn 5, h;sf] xTs]nfdf k/z' tyfd[u, / ceo d'b|f 5, hf] k|;Gg x'g'x'G5, hf] kb\dsf] cf;gdflj/fhdfg x'g'x'G5, b]jtfu0f h;sf] rf/}lt/ pleP/ :t'ltub{5g\, h;n] af3sf] 5fnf nfpg'x'G5, hf] ljZjsf cflb,hut\sf] pTklQsf aLh / ;d:t eox¿nfO{ xg]{ x'g'x'G5,h;sf] kfFr d'v / tLg g]q 5g\, To; dx]Zj/sf] k|ltlbgWofg u/f}F .k~rd'v ;bflzjd'StfkLtkof]bdf}lStshjfj0f}{d'{v}M k~rleMœoIf}/l~rtdLzldGb'd's'6+ k"0f]{Gb'sf]l6k|ed\ .z"n+ 6Ís[kf0fjh|bxgfg\ gfu]Gb|306fÍ'zfg\kfz+ eLltx/+ bwfgdldtfsNkf]HHjn+ lrGto]t\ ..h'g eujfg\ z+s/sf] kfFr d'vdf qmdzM pmWj{d'vuhd'Qmfsf] ;dfg xNsf /ftf] /ªsf], k"j{ d'v kLtj0f{sf],blIf0f d'v ;hn d]3;dfg gLn j0f{sf], klZrd d'vd'Qmf;dfg cln v}/f] /ªsf] / pQ/ d'v hjfk'ik;dfgk|uf9 /Qm j0f{sf] 5, h;sf] tLg cfFvf / ;a} d'vd08ndflgnf] j0f{sf] d's'6sf ;fydf rGb|df ;'zf]let eO/x]sf]5, h;sf] d'vd08nsf] cfefn] s/f]8f}F k"0f{ rGb|n] h:t}cfÅnflbt ub{5, h;n] cfkm\gf xTs]nfdf qmdzM lqz"n,6Í -k/z'_, tnjf/, jh|, clUg, gfu/fh, 306f, cÍ'z,kfz tyf ceod'b|f wf/0f ug'{ePsf] 5 Pj+ hf] cgGtsNkj[If;dfg sNof0fsf/L x'g'x'G5, tL ;j]{Zj/ eujfg\z+s/sf] Wofg ug'{kb{5 .uf]/If lglvn jf0fL, @)^^ df3


clDas]Zj/cfBGtdËndhft;dfgefj–dfo{+ tdLzdh/fd/dfTdb]jt\ .k~rfgg+ k|ank~rljgf]bzLn+;Defjo] dgl; z+s/dlDas]zd\ ..hf] cflb / cGtdf -tyf dWodf klg_ lgTo dËndox'g'x'G5, h;sf] ;dfgtf cyjf t'ngf st} klg 5}g, hf]cfTdfsf] :j¿knfO{ k|sflzt ug] { b]jtf -k/dfTdf_ x'g'x'G5,h;sf kfFr d'v 5g\ / h;n] v]n}v]ndf cgfof; hut\sf]/rgf, kfng / ;+xf/ tyf cg'u|x Pj+ lt/f]efj¿k kfFr k|ansd{ ug'{x'G5, To; ;j{>]i7 ch/, cd/ O{Zj/ clDasfklteujfg\ z+s/sf] d dgdg} lrGtg ub{5' .kfj{tLgfy eujfg\ k~rfggz"nfxL 6Í306fl;z[l0fs'lnzkfzfUGoeLtLb{wfg+bf]le{M zLtf+z'v08k|lt3l6th6fef/df}ln+ lqg]qd\ .gfgfsNkfle/fdfk3gdledtfy{k|b+ ;'k|;Gg+kb\d:y+ k~rjSq+ :kml6sdl0flge+ kfj{tLz+ gdfld ..h;n] cfkm\gf] s/sdndf qmdzM lqz"n, ;k{, 6Í,-k/z'_, 306f, tnjf/, c+s'z, jh|, kfz, clUg tyfceod'b|f wf/0f ug'{ePsf] 5, h;sf] k|To]s d'vd08nlåtLofsf] rGb|n] o'Qm h6fx¿n] ;'zf]let eO/x]sf] 5,h;sf rGb|, ;"o{ / clUg— oL tLg g]q 5g\, hf] cg]sf}FsNkj[If;dfg cfkm\gf eQmx¿nfO{ l:y/ /xg] dgf]/yx¿af6k"0f{ ul/lbg'x'G5 cyf{t\ hf] ;bf g} cToGt k|;Gg /xg'x'G5,hf] sdndfly lj/fhdfg\ x'g'x'G5, h;sf] kfFr d'v 5g\ tyfh;sf] j0f{ :kml6s;dfg lbJo k|efaf6 cfefl;t eO/x]sf]5, tL kfj{tLgfy eujfg\ z+s/nfO{ d gd:sf/ ub{5' .eujfg\ dxfsfn;|i6f/f]›lk k|hfgf+ k|anejeofb\ o+ gd:olGt b]jfolZrQ] ;Dk|lji6f]›Kojlxtdg;f+ Wofgd'QmfTdgf+ r .nf]sfgfdflbb]jM ; hot' eujf~5|Ldxfsfngfdflae|f0fM ;f]dn]vfdlxjnoo't+ JoQmlnË+ skfnd\ ..k|hfsf] ;[li6 ug{] k|hfkltb]j klg k|an ;+;f/eoaf6d'Qm x'gsf nflu h;nfO{ gd:sf/ ub{5g\, hf] ;fjwfg–lrQsf Wofgk/fo0f dxfTdfx¿sf] XbodlGb/df ;'vk"j{slj/fhdfg x'g'x'G5 / rGb|dfsf] snf, ;k{x¿sf] sÍ0f tyfJoQm lrÅg ePsf] skfnnfO{ wf/0f ug'{x'G5, ;Dk"0f{ nf]ssfcflbb]j To; eujfg\ dxfsfnsf] ho xf];\ .>LgLns07Affnfsf{o'tt]h; w[th6fh"6]Gb'v08f]HHjn+gfu]Gb|}M s[te"<strong>if</strong>0f+ hkj6L+ z"n+ skfn+ s/}M .v6\jfË bwt+ lqg]qljn;Tk~rfgg+ ;'Gb/+Jof3|TjSkl/wfgdAhlgno+ >LgLns07+ eh] ..eujfg\ >LgLns07 b;xhf/ afn;"o{x¿sf ;dfgt]h:jL x'g'x'G5, lz/df h6fh"6, nnf6df cw{rGb| / d:tsdf;k{sf] d's'6 wf/0f ug'{ePsf] 5, rf/} xTs]nfdf hkdfnf,eujfg\ lzj <strong>ljz</strong>]<strong>if</strong> 27


z"n, g/skfn / v6\jfËd'b|f 5g\ . tLg g]q 5g\, kfFrd'v 5g\, clt ;'Gb/ lju|x 5, af3Da/ klxl/g'ePsf] 5 /;'Gb/ kb\ddf lj/fhdfg x'g'x'G5 . To; >LgLns07b]jsf]ehg ug'{kb{5 .kz'kltdWofÅgfs{;dk|e+ zlzw/+ eLdf§xf;f]HHjn+œoIf+ kGgue"<strong>if</strong>0f+ lzlvlzvfZd>':km'/Gd"w{hd\ .x:tfAh}l:qlzv+ ;d'b\u/dl;+ zlSt+ bwfg+ lje'b+i6«feLdrt'd'{v+ kz'klt+ lbJof:q¿k+ :d/]t\ ..h;sf] k|ef dWofÅgsfnsf] ;"o{;dfg lbJo¿kdfefl;t eO/x]sf] 5, h;sf] d:tsdf rGb| lj/flht 5,h;sf] d'vd08n k|r08 c§xf;n] pb\efl;t eO/x]sf]5, ;k{ g} h;sf] cfe"<strong>if</strong>0f xf] tyf rGb|, ;"o{ / clUg—oL tLg h;sf] g]qsf] ¿kdf cjl:yt 5g\, h;sf] bfx|L/ lz/sf] h6f lrq ljlrq /ªsf d'h'/sf KjfFv;dfg:km'l/t eO/x]sf] 5, h;n] cfkm\gf] s/sdnn] lqz"n,d'b\u/, t/jf/ tyf zlQmnfO{ wf/0f ul//fVg'ePsf] 5/ h;sf] rf/ d'v tyf bfx|L eofjx b]lvG5g\, o:tf;j{;dy{, lbJo ¿k Pj+ c:qx¿nfO{ wf/0f ug'{x'g]kz'kltgfysf] Wofg ug'{kb{5 .28eujfg\ blIf0ffd"lt{d'b|f+ eb|fy{bfqL+ ;k/z'xl/0ff+ afx'leaf{x'd]s+hfGjf;St+ bwfgf] e'huj/;dfa4sIff] j6fwM .cf;LgZrGb|v08k|lt3l6th6M IfL/uf}/l:qg]qf]bBfbfB}M z'sfB}d'{lgle/lej[tf] efjz'l4+ ejf] jM ..hf] eujfg\ blIf0ffd"lt{ cfkm\gf s/sdndf cy{ k|bfgug]{ eb|fd'b|f, d[uLd'b|f / k/z' wf/0f ul//xg'ePsf] 5/ Pp6f xTs]nf 3'F8fdf 6]s]/, sl6k|b]zdf gfu/fhnfO{nk]6]/ j6j[Ifd'lg cjl:yt x'g'x'G5, h;sf] k|To]slz/dflysf] h6fdf låtLofsf] rGb| hl8t 5 / j0f{b"w;dfg pHHjn 5, ;"o{, rGb| / clUg— oL tLg}h;sf] tLg g]qsf] ¿kdf l:yt 5g\, hf] ;gsflb Pj+z'sb]j cflb d'lgx¿af6 cfj[t x'g'x'G5, To; eujfg\ej–z+s/n] tkfOF{sf] Xbodf <strong>ljz</strong>'4 efjgf -lj/lQm_k|bfg ug'{xf];\ .dxfd[To'~hox:tfEof+ snzåofd[t/;}/fKnfjoGt+ lz/f]åfEof+ tf} bwt+ d[ufIfjno] åfEof+ jxGt+ k/d\ .cÍGo:ts/åofd[t36+ s}nf;sfGt+ lzj+:jR5fDef]hut+ gj]Gb'd's'6+ b]j+ lqg]q+ eh] ..œoDasb]j ci6e'hfn] o'Qm x'g'x'G5 . pxfFsf] Pp6fxTs]nfdf cIfdfnf / csf]{ xTs]nfdf d[ud'b|f 5, b'j}xTs]nfaf6 b'O{ snzdf cd[t /; lnP/ To;af6 cfkm\gf]d:tsnfO{ cfKnfljt ul//xg'ePsf] 5 / b'j} xTs]nfdfsnznfO{ yfld/xg'ePsf] 5 . afFsL b'O{ xTs]nfnfO{ pxfFn]cfkm\gf] cÍdf /flv/fVg'ePsf] 5 / To;df b'O{ cd[tk"0f{38f 5g\ . pxfF Zj]t kb\ddf lj/fhdfg x'g'x'G5, d's'6dfafnrGb| ;'zf]let 5, d'vd08ndf tLg g]q zf]efodfgb]lvG5g\ . o:tf b]jflwb]j s}nf;klt >Lz+s/sf] d z/0fu|x0f ub{5' . ho u'?b]j ¤uf]/If lglvn jf0fL, @)^^ df3


L lzj uf]/If–gfy+k|bfogjgfy pkb]z k|;·gjgfysf] rrf{ ug]{ qmddf xfdLn] gjgfysf]kl/ef<strong>if</strong>f, gjgfyleq kg]{ gfyof]uLx¿sf] gfdfjnLcflbsf af/]df rrf{ ub}{ cfO/x]sf 5f}F . gjgfysfof]uLx¿sf] :j¿ksf] af/]df rrf{ ul/;s]kl5 gjgfysyfnfO{ klg oxfF rrf{ ug{ nfu]sf 5f}F .gf}lnsf/l;s /fhu'? df}lQmsgfyåf/f /lrtgjgfy syfdf k|frLgsfndf gjgfyx¿n] lbg'ePsfpkb]zx¿sf af/]df rrf{ ul/Psf] 5 . /fhf lgdLsf]/Ho;efdf /fhf lgdLn] u/]sf k|Zgx¿ / gjgfyof]uLx¿n] lbg'ePsf pQ/x¿nfO{ oxfF lj:t[t¿kdfJofVof ug{ nfluPsf] 5 .Hof]lt:j¿k çsf/ dx]Zj/ cflbgfy x'g'x'G5eg] w/0fL:j¿kf kfj{tL ljVoft pbogfy x'g'x'G5 .hn:j¿k a|Ådf ;Togfy, t]h:j¿k lji0f' ;Gtf]<strong>if</strong>gfy,jfo'¿k z]<strong>if</strong>gfu crngfy x'g'x'G5 . cfsfz:j¿k u0f]zuhsGy8gfy x'g'x'G5 . jg:klt:j¿k rGb|df rf}/·Lgfy,-k/dk"Ho;b\u'?b]j >L lzjuf]/If;DaGwLljleGg ;TotYo s'/fx¿sf]af/]df hfgsf/Llbg] qmddf >L;fj/ ;+/rgf zlQms]Gb| g]kfnåf/fk|sflzt tyf of]uLlzjzlQmZj/fgGbPj+ of]uLsd{jL/fgGbåf/flnlvt ‘>L lzjuf]/If–gfy+k|bfo’u|Gyaf6 ljleGgk|;+ux¿ qmdzMk|sflzt ub}{cfO/x]sf 5f}F ._dfof:j¿k s?0ffdo dT:o]Gb|gfy / cnIo:j¿k cof]lghz+s/ lqg]q uf]/Ifgfy x'g'x'G5 . o;/L gjgfyx¿sf]:j¿ksf] l;4of]uLx¿n] JofVof u/]sf 5g\ . gjzlQmo'QmgjgfynfO{ gd:sf/ ub}{ gjwfelQm gjgfysf] nflu g}gjgfy syf elgPsf] kfOG5 .k|frLg ;dodf Psk6s gjgfy d08nLx¿e|d0f ug]{ qmddf wd{df gLlt/fh lgdLsf] /fHo;efdfk'Ug'x'G5 . gjgfy of]uLx¿ cfkm}df l;4x:t JolQmTjx'g'x'G5 . pxfFx¿sf] nflu s'g} klg rLh c;Dej 5}g,pxfFx¿ hlta]nf hxfF k|s6 x'g dg nfUof] ToxLF k|s6x'g'x'G5 . pxfFx¿sf] ultnfO{ /f]Sg] s'g} csf]{ zlQm 5}g .;d:t a|Ådf08df ljr/0f u/]/ lxF8\g] gfyof]uLx¿ oxLl;nl;nfdf /fhf lgdLsf] /fHo;efdf k'Ug'eof] ./fhf lgdL wfld{s k|j[lQsf x'g'sf] ;fy} ;fw';Gtx¿sfk/deQm lyP . pgsf] /fh;efdf ;fw';Gtx¿sf] hd36eO/xGYof] . gjgfysf] cfudg pQm /fh;efdf ePsf]b]vL /fhfnufot ;Dk"0f{ ;fw';Gtn] :jfut–;Tsf/sfeujfg\ lzj <strong>ljz</strong>]<strong>if</strong> 29


;fy k|0ffd u/] . /fhf lgdLn] klg zlQmsf t]hk'~hgjgfynfO{ ;fIfft\ O{Zj/sf] :j¿k ;D‰fL k"hfcfhf Pj+cfb/–;Tsf/ u/L pxfFk|lt a8f] k|;Ggtfsf ;fy elQmefjk|s6 u/] . tTkZrft\ /fhf lgdLn] cfk"mnfO{ nfu]sflh1f;f Pj+ sf}t'xnx¿nfO{ v'zL Pj+ k|;Ggtfsf ;fygd|efjdf /fv] . tL k|Zgx¿sf] lg¿k0f qmdzM gjgfyl;4x¿n] lbFb} hfg'eof] . tL k|Zg Pj+ pQ/x¿nfO{ oxfF;lj:tf/ j0f{g ug{ nfluPsf] 5 .cflbgfy pkb]z k|;+u/fhf lgdLn] klxnf] k|Zg ;f]Wg'eof]– ‘xh"/n]lqnf]snfO{ glhsaf6 lgofln/xg'ePsf] 5 Pj+ ;+;f/sf]sNof0fx]t' a|Ådf08df ljr/0f ul//xg'x'G5 . x] k/dof]u]Zj/ ¤ ;+;f/df To:tf] s'g pkfo xf]nf h;n] k|f0fLdfqsf] sNof0f ug{ ;Sb5 ]0fLsf eQme]ba'l4af6 eujfg\sf] elQm, eQmx¿df ldqtf,c1fgLx¿df bof / zq'x¿nfO{ pk]Iff ub{5g\ . t[tLo>]0fLsf] k|j[lQ x'g uof] eg] ;+;f/ dfofdo eGg] hfgLk|lts"n lj<strong>if</strong>ox¿df j}/efj NofpFb}gg\ eg] cg's"nkl/l:yltdf klg x<strong>if</strong>{ ub}{gg\ . oL >]i7 vfnsf eQmx'G5g\ hf] ;bf eujfg\sf] ehg ub{5g\ . z/L/df l:ytOlGb|ox¿sf] wd{df cf;lQm /fVb}gg\ / sd{af6 pgLx¿dfjf;gf pTkGg x'Fb}g . h;sf] cfwf/ Ps dfq O{Zj/x'G5g\, tL eQmx¿ pQd eQm x'g\ . h;df s'n, hflt,j0f{, cf>d, ldq, ljBf, dfg, wg, aGw'x¿sf] cledfgx'Fb}g, k|f0fL dfqnfO{ hf] ;dfg b]Vb5g\ Pj+ h;n] lj<strong>if</strong>oef]uljnf;nfO{ t'R5 dfgL eujfg\df dgf]of]u ub{5g\, tLeQmx¿ g} pQd eQm x'g\ .’gfy l;4 ;Togfy pkb]z k|;·låtLo of]u]Zj/ pbogfyaf6 cfÇgf] pQ/ ;'gL /fhflgdL k'gM xft hf]8L k|Zg ug'{x'G5– ‘x] of]uLZj/ ¤ of];d:t hut eujfg\sf] dfofdo 5, olb of] s'/fsf]hfgsf/L k|fKt ug'{ g} pQd xf] eg] dfofsf] klg j0f{gul/lbg'xf];\ .’/fhf lgdLsf] k|Zg ;'gL gjgfydWo]sf t[tLo of]u]Zj/uf]/If lglvn jf0fL, @)^^ df3


;Togfy a|Ådf eGg'x'G5– ‘x] /fhl<strong>if</strong>{, k|f0fLx¿nfO{ ef]udf]If lbgsf] nflu eujfg\n] k~re"taf6 hlt klg e"tk|f0fL pTkGg u/]sf 5g\, of] pgsf] dfof xf] . hLjcGt/fTdfsf] Hof]ltsf] k|sfzaf6 k|sflzt OlGb|ox¿åf/flj<strong>if</strong>o ju{sf] pkof]u ub}{ z/L/df d x'F, OlGb|odf d x'FegL o:tf] h;n] hfGb5, dfGb5, oxL eujfg\sf] dfofxf] . sd]{lGb|oaf6 sd{ u/L ;'v, b'Mv cflb ef]u ub}{cufl8 a9\g] k|f0fLx¿ af/Daf/ hGd lnG5g\, db{5g\t/ d'lQm k|fKt ub}{gg\, of] eujfg\sf] dfof xf] . k|nosf];do cfpgfn] ;o j<strong>if</strong>{;Dd lg/Gt/ cgfj[li6 x'G5 . ;x;|;"o{ k|sflzt x'G5 . km]l/ ;o j<strong>if</strong>{;Dd lgv+lR5lqtofxl/t z'08;dfg hnwf/faf6 d]3 jl<strong>if</strong>{G5 h;af6 ljZjhndUg x'G5 . k[YjL hndf nLg x'G5 . t]h jfo'dfnLg x'G5 . jfo' cfsfzdf nLg x'G5 . cfsfz tfd;cx°f/df nLg x'G5 . OlGb|ox¿;Fu a'l4 /fh; cx°f/dfnLg x'G5 . OlGb|o / dgsf] b]jtf ;flTjs cx°f/dfnLg x'G5 . cx°f/ dxQŒjdf nLg x'G5 . dxQŒjk|s[ltdf nLg x'G5, OToflb oxL lqu'0ffTds ;d:t ;+;f/eujfg\sf] dfof xf] .gfy l;4 ;Gtf]<strong>if</strong>gfy pkb]z k|;·of]u]Zj/ ;Togfysf] pQ/kl5 k'gM /fhf lgdL k|Zgug'{x'G5– ‘x] l;4 xf] ¤ lj<strong>if</strong>ojf;gfaf6 a4 hLjn] o;sf]dfofaf6 s;/L 5'6sf/f k|fKt ug{ ;Sb5g\ 4f, u'?df eujb\a'l4,b'isd{, jfbljjfbsf]kl/Tofu, j]blj?4dltsf] lt/:sf/,>'lt ;+jfbaf6 k|fKt:d[ltx¿sf] k/LIff,lgTo wd{sf] lrGtg, ldtef<strong>if</strong>L, Joy{ nfeaf6 lj/lQm,k|f0ffofddf k/fo0ftf, OlGb|ox¿sf] lgu|x, dgsf]jzLs/0f / eujfg\sf] hGd, sd{, u'0fsf] lgTo >j0ftyf >]i7 sd{sf] cfr/0f OToflb cgjB sd{ u'?af6l;Sg'kb{5 / ljk/Lt s'/fx¿sf] Tofu ug'{kb{5 . o1,bfg, j|t, pkjf;, hk, tk, ;bfrf/ tyf cGo j}lbssd{sf] cg'z/0f ug'{kb{5 / u'¿k|bQ k|flKt ljlwaf6eujfg\sf] r/0fdf ck{0f ug'{kb{5 .:qL, k'q, wg, aGw' u[xflb ;d:tnfO{ eujb\k|bQk|;fb 7fgL oyf;do pkof]u ug'{kb{5 . klxn] :yfj/klg pgdf, h·d klg pgdf, dg'io klg pgdf, wd{;]jLeujt\eQm klg pgdf eGg] dfgL of]uLZj/sf] O{Zj/a'l4n] ;]jf ug'{kb{5 h;af6 eujfg\df tGdotf x'G5 .ha o;k|sf/sf] k/felQmaf6 eujfg\df tGdotf x'G5ta tL eQmx¿ eujfg\sf] bz{g lagf cfÇgf] dGbefUohfgL lwSsfb}{ ?g yfNb5g\ . sxLF eQmjT;n eujfg\elQmsf] jzdf x'G5g\, o:tf] ;f]rL k|k'mNn x'Fb} xfF:b5 teujfg\ lzj <strong>ljz</strong>]<strong>if</strong> 31


s'g} a]nf cft{h:tf] pRr:j/n] lrTsf/ ub{5 . sbflrt\k/dfgGbaf6 v'zL eO{ gfRb5 t s'g}a]nf eujfg\sf]Wofgdf lgdUg eO{ :yf0f';dfg lgZrn x'G5 . o;k|sf/eujfg\sf eQm dfofaf6 tb{5g\ .gfy l;4 crngfy pkb]z k|;·/fhf lgdLn] rf}yf of]uZj/ ;Gtf]<strong>if</strong>gfysf] pQ/;'lg;s]kl5 k'gM k|Zg ug' {x'G5, ‘x] cjw"t ¤ a|Ådsf] s'g:j¿k 5 < a|Ådf, ;bflzj, gf/fo0f, eujfg\, k/dfTdf,cflbgfy, O{Zj/, uf]/If OToflb zAbx¿sf] cy{ Pp6} xf]jf km/s–km/s 5g\ < ;lj:tf/ aofg ul/lbg'xf];\ .’/fhf lgdLsf] o:tf] k|Zg ;'gL k~rd of]u]Zj/crngfy eGg'x'G5, ‘x] ljb]x/fh ¤ Ps} a|Åd g} ljleGg;DaGwdf ljleGg :j¿kdf x'Fbf leGg h:tf] nfUb5 .h;n] ;[li6 ub{5 p;nfO{ ;|i6f elgG5, To:t} h;n] /Iffub{5 pxfF uf]/If x'g'x'G5 . h;n] ;+xf/ ug'{x'G5, pxfFx/ x'g'x'G5, hf] JofKt x'g'x'G5 pxfF g} lji0f' x'g'x'G5 .h;n] ‘z+’df sNof0f ug'{x'G5 pxfF g} z+s/ x'g'x'G5 .h;df hut\ ;'Tb5, pxfF lzj x'g'x'G5 . hf] <strong>ljz</strong>]<strong>if</strong> u/Llj/fhdfg\ x'g'x'G5 pxfF g} lj/f6\ x'g'x'G5 . ‘z+’ ;'vh;df x'G5 pxfF zDe' x'g'x'G5 . hf] k|f0fLx¿sf zf;s32x'g'x'G5 pxfF O{Zj/ x'g'x'G5 . h;n] ?jfpg'x'G5 pxfF ?b|x'g'x'G5 . h;n] hutsf] gfz ug'{x'G5 pxfF zj{ x'g'x'G5 .hf] ;dy{ x'g'x'G5, pxfF O{zfg x'g'x'G5 . sd{kmn ef]Ug]hLj kz' x'G5g\ . pgLx¿sf kfns kz'klt x'g'x'G5 .1fgsf klt kz'klt x'g'x'G5 . hf] e"t–k|f0fLx¿sf] O{zx'g'x'G5 pxfF e"t]z x'g'x'G5 . hf] dxfg\ O{Zj/ x'g'x'G5pxfF dx]Zj/ x'g'x'G5 . hf] k|f0fLx¿sf] k| ]/s x'g'x'G5 pxfFk|e' x'g'x'G5 . h;df ;+;f/ ;dflxt 5 pxfF ej x'g'x'G5 .ljljw gfd¿kdf JofKt h;n] qmL8f ug'{x'G5 pxfF b]jx'g'x'G5 . hf] dxfg\ b]j x'g'x'G5 pxfF dxfb]j x'g'x'G5 .hf] JofKt 5 ToxL cfTdf xf] . hf] k/d O{Zj/ x'g'x'G5pxfF k/d]Zj/ x'g'x'G5 . <strong>if</strong>8}Zjo{ eu x'G5, eujfnf g}eujfg\ x'g'x'G5 . kmnnfO{ gf/f elgG5, gf/f cogk"j{lgjf; h;sf] 5 pxfF gf/fo0f x'g'x'G5 . hf] ] ;jf{Gtdf z]<strong>if</strong>/xg'x'G5 pxfF z]<strong>if</strong> x'g'x'G5 . Xbodf udg /xg] g} OGb|x'g'x'G5 . z/L/leq hf] zog u/]sf 5g\ pg} k'?<strong>if</strong> x'g\ .h;n] cfk"m;Fu ldng x'g]x¿nfO{ qf0f ub{5g\ pg} ldqx'g\, h;n] hutsf] j/0f ub{5g\ pg} j?0f x'g\ . h;n]hLjsf] lgodg ub{5g\ pg} od x'g\ . bx/fsfzdf h;n]udg ub{5g\ pg} dftl/Zjf x'g\ . h;n] ;d:t g/x¿nfO{cfk"mdf lng'x'G5 pxfF j}Zjfg/ x'g'x'G5 . h'g ;j{q hfG5ToxL jfo' xf], h;n] ;jf]{Rr kbdf n}hfG5 Tof] clUgxf] . hf] P]Zjo{jfg\ x'g'x'G5, h;n] cfzL{jfbaf6 sNof0fug' {x'G5 pxfF gfy x'g'x'G5 . hf] nf]ssf] gfy x'g'x'G5 pxfFnf]sgfy x'g'x'G5 . h;df ;a} nf]s l:yt 5 pxfF j;'x'g'x'G5 . j;'¿kL b]j g} j;'b]j xf] . j;'b]j g} jf;'b]jxf] . hf] ljZjsf] ljwfg wf/0f ug'{x'G5 pxfF ljwftfx'g'x'G5 . h;df of]uLx¿ /d0f ub{5g\ pxfF /fd x'g'x'G5 .hf] k/a|Åd x'g'x'G5 pxfF a|Ådf x'g'x'G5 . o;k|sf/ Psk/d]Zj/nfO{ gfgf sfo{e]bx¿n] ubf{ ljleGg gfdx¿dflg?lQm ul/G5 t/ jf:tljs ¿kdf s'g} e]b 5}g . hf]hLjsf] hfu[t, :jKg / ;'<strong>if</strong>'lKtdf ;fIfLsf] ¿kdf /xG5ToxL a|Åd xf] . h'g ;dflwdf k/dHof]lt 5 ToxL g}a|Åd xf] . h;/L :k'mln·n] ‘dxflUg’nfO{ k|sflzt ug{;Sb}gg\ t/ cfTdfb]lv k|sflzt x'G5 . hxfFaf6 j]b klgdgsf] ;fy hfG5g\ ToxfF OlGb|ox¿sf] s] xfnt xf]nf 'ltdf}g a;]sf] 5 . ;+;f/ h'g :y"n 5 / h'g ;"Id 5 ToxLa|Åd xf] lsgls ;a}sf] d"n sf/0f a|Åd xf] . cgGtzlQm ePsf]n] Ps g} cg]s k|sf/ k|tLt x'G5 . cfTdfg hGdG5, g a9\5, g kl/0ft x'G5, g IfL0f g} x'G5, gt gi6 g} x'G5 lsgls t?0ftf Pj+ j[4tf z/L/sf] wd{xf], g ls cfTdfsf] . cfTdf g} ;a}sf] cfgGbsf] bftfxf] . ho u'?b]j .uf]/If lglvn jf0fL, @)^^ df3


k/dk"Ho ;b\u'?b]jsf]cjt/0f ofqfcfbz{ u[x:y Pj+ <strong>ljz</strong>fn Xbosf :jfdLdnfO{ ls+s/ :jfdLsf] k+lQm ;Demgf eO/xG5 . pgn] eg]sf lyPls lglvnHo"df c? cËx¿ 5g\ ls 5}gg\, yfxf 5}g . t/ hxfF;DddnfO{ nfU5, pxfFsf] ;f/f z/L/df Xbo g} Xbo el/Psf] 5 .hf8f]sf] lbg lyof] . xfjf rNgfn] lr;f] ylkFb} lyof] . k|ftMe|d0f u/L u'?b]j / dftfhL kms{Fb} x'g'x'GYof] . af6f]df u'?b]jnfO{e]6\g sfgk'/sf Pshgf wgf9\o /flt hf]wk'/ cfOk'u]5g\ / xf]6]ndfa;]5g\ . pgL laxfg rfF8} g} u'?b]jnfO{ e]6\g pxfFsf] 3/df cfP .u'?b]j k|ftM e|d0fdf hfg'ePsf] yfxf kfP/ u'?b]j hfg' ePlt/ g}pgL klg nfu] . u'?b]j;Fu af6f]df pgsf] e]6 eof] . pgn] u'?b]jsf]nflu Pp6f dxËf] zn -Rofb/_ NofPsf lyP . af6f]df u'?b]jsf]r/0f :kz{ u/L pgn] Tof] zn u'?b]jnfO{ cf]9fOlbP .3/sf] glhs} Pshgf levf/L hf8f]n] sfFKb} dflu/x]sf] lyof] .z/L/df wf]tLafx]s RofltPsf] s'tf{ dfq lyof] p;sf] . u'?b]jnfO{b]Vg] lalQs} p;n] af]nfof]— ‘bftf kl08tHo" ¤’ u'?hLn] o;f] p;nfO{x]g'{eof] clg cl3 cfkm"nfO{ cf]9fOlbPsf] Rofb/ sfFwaf6 lgsfnLTo; levf/LnfO{ cf]9fO{ s]xL gaf]nL lxF8\g'eof] . ;]7hL kfgL–kfgLeP . sqf] dxfgtf, sqf] pbf/tf, slt Tofu, slt lg:k[xtf ¤ oqf]<strong>ljz</strong>fn Xbosf :jfdL x'g'x'G5 u'?b]j ¤olt 7"nf] <strong>ljz</strong>fn 1fgsf] ;d'b|sf] kQf] kfpg ;Dej g} 5}g .olt pRr lj/f6\ JolQmTjn] cfkm\gf] hLjg ;fgf] 3/df latfpg'eof] .h;sf] ;Dk"0f{ a|Ådf08df ult 5, To; of]uLn] Pp6f uf8Ldf a;]/ljr/0f ug'{eof] . olt ;fbf hLjg, olt <strong>ljz</strong>fn Xbon] cfh xfdLnfO{ljl:dt ul/lbG5 . t/ ;To t ;To g} xf] . k"Ho u'?b]jsf] u[x:ykIf b]Vbf t cfZro{ nfU5 . pxfFn] v]nk9 ug'{eof], Pd=P= ug'{eof]clg lk=Pr=8L= u/]/ ljZjljBfnodf k|f]km];/ x'g'eof], ljefufWoIfaGg'eof] . pxfFsL kTgL x'g'x'G5, k'qk'qLx¿ 5g\, ;a}sf] nfngkfngug'{eof] . Psflt/ pxfFn] u'¿kbsf] ul/dfnfO{ >]i7tf lbg'eof] eg]csf]{lt/ lktfsf] st{Josf] klg kfngf ug'{eof] . pxfFn] ;GtfgnfO{r'gf}ltx¿sf] ;fdgf ug{ l;sfpg'eof], pRrlzIff lbnfpg'eof], hLjgsfcfjZos ;'v–;'ljwfx¿ lbg'eof] clg ljjfx cflb ul/lbP/jfgk|:ysf] dof{bfsf] /Iff ug'{eof], s;/L oL ;a} sfo{x¿dflnKt /x]/ klg lj/Qm x'g ;lsG5 eGg] ;dfhnfO{ gofFlrGtg lbg'eof] . s;/L st{Jo / clwsf/nfO{ k"0f{tf lbg;lsG5 eGg] lzjk'/f0fsf] k"/f cfbz{ u[x:y o; w/fdfxfdL ;a}n] b]Vg kfof}F . ho u'?b]j ¤eujfg\ lzj <strong>ljz</strong>]<strong>if</strong> 33


lqmofof]usf] k"0f{tf/ l;4f>d k|flKtdxfg\ JolQmTjsf wgL ;b\u'?b]j 8f= gf/fo0fbQ>LdfnLHo"n] cfkm\gf] hLjgdf k|To]s s'/fnfO{ ToxL ?kdfk|:t't ug{'eof] h'g ?kdf ;fwf/0f dflg;n] a'‰g ;s"g\ .hLjgdf clj/n?kn] cufl8 a9\b} k"0f{tflt/ cu|;/x'g ;lsof];\ / hLjgdf l;4f>d k|fKt xf];\, To;}sf];f/ule{t ljj]rgf ;b\u'?b]js} ef<strong>if</strong>f / z}nLdf M– ca tkfO{Fx¿n] s] a'‰g' eof] < olb d}n] clxn]of] elg g} lbPF eg] klg tkfO{Fx¿n] s] a'‰g'x'G5 L lglvn]Zj/fgGbdxf/fh_ n] cfÇgf] cjt/0fsfndf lbg'ePsf k|jrgx?k|sflzt ub}{ cfO/x]sf 5f}F ._;dflw .d}n] wf/0ffsf] af/]df a'‰ffpFb} eg]F ls xfdL;fb[Zofk]IfL 5f}F, xfdL cfÇgf] ;dsIfL;Fu ldqtf jfzq'tf ug{ ;S5f}F . hF8\ofxf hF8\ofxf;Fu a;]/ cfgGbdgfpg ;S5 . pm u'?;Fu a:g} ;Sb}g . ljut ;f7Lj<strong>if</strong>{df Psrf]l6 klg o:tf] df}sf cfPg ls eujfg\sf]cufl8 af]tn lnP/ /S;L vfgdf p;nfO{ cfgGb cfcf];\ .t;y{, xfdL u[x:y xf}F, xfd|f kTgL 5g\, 5f]/f5f]/L 5g\,kl/jf/ 5g\, ;fyLefO 5g\ . To;}n] xfdLnfO{ To:t} u'?sf]cfjZostf 5 hf] ;fb[Zofk]IfL xf]pmg\ .Pp6f ;+Gof;L 5 / cf>ddf a;]sf] 5 . olb pgL;FuuP/ tkfO{Fn] eGg'x'G5— dxf/fh ¤ xh"/ dxfg\ x'g'x'G5/ ==== dnfO{ xh"/n] 1fg lbg'xf];\ . p;n] eGnf— k'q,cf>ddf a;]/ rf/, 5 j<strong>if</strong>{ ;]jf u/, To;kl5 ljrf/u/f}Fnf . jf:tjdf tkfO{Fsf] / p;sf aLr olt w]/} cGt/5 ls tkfO{F p;sf] a/fa/L ug}{ ;Sg'x'Gg . tkfO{F g t;+Gof; g} lng ;Sg'x'G5, g ;+Gof; k|lqmofsf] 1fg g}5 tkfOF{df . dfq u]?jf n'uf nfpFb}df ;+Gof; cfpg;Sb}g .et{[xl/ u'? sxfF uP/ lgj]bg ub{5g\— æd ;+Gof;lng rfxG5' .Æu'? eGg'x'G5— æd ltdLnfO{ ;+Gof; cjZo lbG5't/ klxn] u'?d+qsf] hk u/ .Æet{[xl/n] Ps xKtf;Dd nuftf/ u'? dGqsf] hku/] .clg u'?n] k|Zg u/]— æca eg, ltd|f] dgdf s]OR5f eO/x]sf] 5


eP . ;+Gof; lng olt ;lhnf] 5}g, u]?jf n'uf nfpFb}dfsf]xL ;+Gof;L x'g ;St}g .Znf]ssf] cf/Dedf g} elgPsf] 5 ls hLjgsf];To;lxtsf] xfd|f] hLjg cfgGbdo xf];\, lg/f]uL xf];\ ./f]u klg tLg k|sf/sf x'G5g\— klxnf] zf/Ll/s /f]u,bf];|f] dfgl;s /f]u / t];|f] cflTds /f]u . of] s'/f dUof/]G6Lsf ;fy eGg ;S5' ls ;+;f/sf k|To]s JolQmnfO{zf/Ll/s / dfgl;s /f]u 5 . s;}n] klg of] eGg ;Sb}gls d k"0f{¿kdf zf/Ll/s tyf dfgl;s¿kn] :j:y 5' .t];|f] xf] cflTds /f]u, o;sf] tfTko{ xf]— slxn]sfxLFxfd|f] z/L/df /ut pDng yfN5 ls d s]xL u?F, s]xLk|fKt u?F, t/ s]xL klg ug{ ;lsFb}g . s]xL klg k|fKtug{ ;lsFb}g— ;fdflhs ;d:ofn] ubf{, cfly{s ;d:ofn]ubf{ cyjf cGo s'g} sf/0f ubf{ .oL tLg} k|sf/sf /f]ux¿af6 lgj[Q x'g Pp6f <strong>ljz</strong>]<strong>if</strong>k|of]u o; lqmofof]udf 5, o; k|of]unfO{ ;DkGg ug] { ljlwcfk}mdf ljlzi6 5 . of] cTofjZos 5 ls JolQmn] o;k|lqmofnfO{ /fd|/L k"0f{tfsf ;fy a'‰ff];\, o;/L a'‰ff];\ lsp;nfO{ hLjgdf ptfg{ ;sf];\ / ;+;f/sf] s'g} s'gfdfklg, h'g;'s} ;+Gof;L jf of]uLnfO{ klg lqmofof]u a'‰ffpg;sf];\, o:tf] Ifdtf tkfO{Fdf cfpg ;Sg'kb{5 .olb tkfOF{nfO{ OR5f 5 eg] o; s'/fsf] experimentug{ ;Sg'x'G5 . tkfOF { xl/åf/, dy'/f cyjf sfzL st} klg8'Ng uPsf] a]nf ToxfF s'g} of]uL, u'?, ;fw' jf ;Gof;L;Fue]6 eof] eg] of] ;f]Wg'xf];\– u'?hL ¤ olb dxfTdf ufGwLn]lqmofof]u l;Sg] rfxgf /fv]sf lyP, olb afOlandf O{;fdl;xn] eg]sf 5g\ ls lqmofof]uaf6 hLjgdf k"0f{tf k|fKtx'G5, olb k}uDa/ ;fxan] s'/fgdf lqmofof]usf] j0f{gu/]sf 5g\, olb ;a} wd{x¿df lqmofof]unfO{ ;To eg]sf5g\ eg] o;df cjZo} klg s]xL ;Totf xf]nf . t;y{xh"/n] xfdLnfO{ lqmofof]usf af/]df atfpg'xf];\ .tkfO{FnfO{ yfxf x'g]5 pgsf] ljåtfsf] af/]df .x'g ;S5 pgnfO{eGbf w]/} t tkfO{FnfO{ g} yfxf 5 . tLof]uLeGbf w]/} /fd|/L tkfOF{n] g} atfpg ;Sg'x'G5— eg]/klg, k|flS6snaf6 klg / k|jrgsf] dfWodaf6 klglsgls tkfOF{ k"0f{tfsf ;fy a'‰g ;Sg'x'G5 . of] k"0f{tftkfO{Fn] kfpg ;Sg'x'g]5 u'?sf] ;flGgWoaf6 . lqmofof]uk"0f{¿kn] k|flS6sn 1fg xf]— tYo / lrGtgsf] dfWodn]klg hLjgdf k|of]usf] dfWodn] klg .z+s/frfo{n] o; lqmofof]usf] ;+u'kmg ljlwnfO{ k|i6kf/] / atfP ls xfdL /f]ud'Qm s;/L x'g] . tkfO{F k|of]uu/]/ x]g'{;\ lsgeg] ha s'g} s'/f k"0f{¿kn] dGql;4ePdf To;n] k"0f{ kmn k|bfg u5{ g} . JolQmnfO{ k"0f{¿kn]k|jL0f agfpg', of]Uo agfpg', alnof] agfpg' dGq l;4ug'{ g} xf] .lqmofof]u l;Sgsf nflu ;a}eGbf h?/L of] 5 ls;j{k|yd tkfOF{ /f]ud'Qm hLjg k|fKt ug'{xf];\ . /f]ud'QmhLjg k|flKtsf nflu ‘Ps d'vL ?b|fIf’df Pp6f ljlzi6k|of]u atfOPsf] 5 . t;y{ o; k|of]unfO{ tkfOF{n] ug'{g} k5{ .3/df o; k|of]unfO{ ubf{ cfÇgf] cufl8 Pp6flksf{dfly Pp6f tfdfsf] Kn]6 /fVg';\ . Pp6f xsLs dfnflng';\ / o;nfO{ dfq 5sf] b'j}tk{m tfdfsf b'O{ 9\ofscyjf z'4 tfdfsf b'O{ tf/ 7f8f] kf/]/ /fVg';\ -ahf/dfkfOg] tfdfdf kmnfd ldl;Psf] x'G5, z'4 tfdfsf] k|of]uug'{xf]nf_ To;sf] aLrdf To; ?b|fIfnfO{ /fVg';\ -tfdf/ dGqsf] ;+:kz{n] ?b|fIfdf cfk}m sDkg x'g yfNg]5_ .oL b'j}nfO{ s'g} tfdfsf] ef8fdf g} /fVg';\ . To;kl5?b|fIfdf la:tf/}–la:tf/} hn 5s{Fb} dGq pRrf/0f ug'{;\,of] dGq b'O{ cIf/sf] dfq 5 .æ;f]›x+Æ– of] æ;f]›x+Æ zAb s'g} <strong>ljz</strong>]<strong>if</strong> wd{ jf ;Dk|bfosf]dGq xf]Og . ltAatdf hlt klg nfdfx¿ 5g\ pgLx¿:jo+ ljZjsf ;j{>]i7 tflGqs / of]uL 5g\ . olb tkfO{Fslxn] wd{zfnf -of] :yfg ef/tsf] lxdf~rn k|b]zdf 5_hfg'eof] eg] ToxfF k"0f{ tflGqs 1fgo'Qm s}of}F nfdfx¿e]l6g]5g\ . oL nfdfx¿sf] ufoqL dGq æ;f]›x+Æ g} xf] .æ;f]›x+ j} k/f k'?<strong>if</strong> j}, jM /tj} j|t lqmofTdf+ j};of]uTj+ jMÆlqmof zAbsf] j0f{g, / ‘;f]›x+’ zAbsf] j0f{gdfcfo{x¿n] ;j{k|yd h'g Znf]snfO{ pb\3f]l<strong>if</strong>t u/] To;sf]k|yd cIf/ g} ;f]›x+ 5 .lbJo d+q æ;f]›x+Æsf af/]df b'O{ xhf/ kfgfsf] k':tsn]v] klg o;sf] ;xL cy{ a'‰ffpg ;lsFb}g . oL b'O{ cIf/:jo+df g} cTolws u"9 5g\ . æ;f]›x+Æsf] ;f/fy{ xf]/f]u/lxt hLjgsf] k"0f{tf . ;f]›x+sf] cy{ xf]– ;M ± cx+– Tof] a|Åd d x'F, d k"0f{ 5', ;Dk"0f{ jfª\dosf] d"nfwf/d x'F . d ‘c’ b]lv ‘x’ ;Ddsf] k"0f{ 1fgnfO{ lkpg]jfnfx'F, To;}nfO{ ‘;f]›x+’ eG5g\ .jf:tjdf xfdL ;f]›x+ To;a]nf dfq aGg ;S5f}Fh'ga]nf ;Dk"0f{ 1fgnfO{ lkpg ;S5f}F . cx+sf] cy{ xf]–3d08, cx+sf/ . 3d08sf] tfTko{ xf]– /f]u, rfx]eujfg\ lzj <strong>ljz</strong>]<strong>if</strong> 35


Tof] dfgl;s xf];\ cyjfzf/Ll/s .;DklQ 5 t To;df3d08sf] s] cfjZostf5 < t/ w]/}h;f] wgLdflg;x¿ ;fx|} 3d08Lx'G5g\ . k]ml/ slxn]sfxLFo:tf] klg b]lvG5 ls hf];Fuhlt w]/} k};f x'G5 pltg} pm gd| x'G5 . t'R5JolQmx¿ hf];Fu s]xL wg5, pm Hofb} plk|mg yfN5 .To;f] eP wg;Fu o;sf] s'g} ;DaGw 5}g . olb s'g};DaGw 5 eg] Tof] ;DaGw 5 dfgl;s lrGtg;Fu . h:tf]dfgl;s lrGtg x'G5 p:t} Jojxf/ x'G5, p:t} /xG5:jf:Yo . o; /f]usf] lgj[lQsf nflu æ;f]›x+Æ zAbs}k|of]u ul/Psf] 5 .t;y{ u'?n] z+s/frfo{nfO{ atfP– ælqmofof]ul;Sg'cl3 ltdL k"0f{¿kn] /f]u/lxt eP/ d sxfF cfpm .ltdL lzjsf] k|tLs Psd'v] ?b|fIfsf] dfWodn], To;dfnfsf] dfWodn], h'g zlQmsf] k|tLs xf], lzjzlQmsf] ;dGjo u/]/, Pp6f ljB't\ pmhf{ pTkGg u/]/;a} /f]ux¿nfO{ kmfNg' cfjZos 5 .Æ clg pxfFn]z+s/frfo{nfO{ oxL k|of]u ;DkGg u/fpg'eof] .o; k|lqmofåf/f tLgxhf/ j<strong>if</strong>{ k'/fgf] s8L k'gMhf]l8Psf] 5 . z+s/frfo{nfO{ of] k|of]u cjZo u/fOof] .t/ To;afx]s ljut tLgxhf/ j<strong>if</strong>{df o; k|of]u ;DkGgePsf] xf];\, o:tf] pbfx/0f csf]{ kfOFb}g . of] x'g} ;s]glsgeg] h'g s'/fnfO{ a'‰g} ;lsPg To; s'/fnfO{ k|of]udfs;/L Nofpg]


Zjf; tyf çsf/ Wofg ljlwwf/fjflxs cEof; efu #Wofg rrf{t];|f] ljlw -Zjf; tyf çsf/ ljlw_Wofgsf] t];|f] ljlwdf klxnf] ljlw / bf];|f] ljlwsf]ld>0f ul/Psf] 5 . o; ljlwdf cufl8sf b'j} ljlwsf];+o'Qm¿kdf cEof; ul/G5 .Zjf;k|Zjf;sf] dfWodaf6 g} xfd|f] z/L/sf ljleGgcË–k|To·df clS;hg k'¥ofpg ;Dej x'G5 . clS;hgn]xfd|f] z/L/df ePsf sf]<strong>if</strong>x¿ (Cells) nfO{ k'ghL{jgk|bfg ub{5 h;sf] sf/0f tkfO{F xfdLnfO{ ;d]t zflGt/ cfgGb k|fKt x'G5 .xfd|f] z/L/ cfk}mdf :jrflnt d]l;gh:tf] 5, xfdLn] rfx]/grfx]/eGbf klg cfkm;]cfkm ;a} k|lqmofx¿ eO/fv]sfx'G5g\ . k|To]s cËn] cf–cfÇg} sfo{ :jrflnth:t}¿kdf ug]{ u/]sf] kfOG5 . gfssf b'j} Kjfnx¿af6 klgc6f]d]l6s¿kdf s'g} a]nf bfofFaf6 Zjf; lng] sfo{ x'G5eg] s'g} a]nf afofFaf6 . To:t} s'g} a]nf b'j} gfssfKjfnx¿ v'nL Zjf;k|Zjf; ePsf] x'G5 . o;/L Zjf;lng], kmfNg] sfo{ klg cfÇg} ultdf ePsf] kfOG5 .xfd|f] z/L/df tLgj6f gf8Lx¿ /x]sf 5g\— bfofFlt/lk+unf gf8L, afofFlt/ O8f / aLrdf ;'<strong>if</strong>'Dgf . o;/LtLgj6f gf8L cf–cfÇg} ¿kdf lqmofzLn eO/fv]sfx'G5g\ . bfofF / afofFaf6 kfn}kfnf] Zjf; lng] / kmfNg]ubf{ oL gf8Lx¿df klg lqmofzLntf a9\b5 h;n] ubf{xfdLleq cjl:yt rqmx¿ klg hfu[t x'g yfNb5g\ .To:t} çsf/sf] pRrf/0fn] xfdLleq /x]sf] gfeL rqm,Xbo rqm Pj+ ;x;|f/ -lz/_ rqm klg lqmofzLn x'gyfNb5, zflGt / cfgGb k|fKt x'g yfNb5 .t/Lsf M!= cg's"n ldNg] j:q nufpg], ePdf ;n, dfnfx¿nufpg] .@= w]/} ;do a:bf cK7\of/f] nfUg] cf;gdf ga;L ;lhnf]nfUg], cg's"n x'g] ;'vf;g, cw{kßf;g jf cGo cf;gdfa:g ;lsg]5 .#= cfÇgf] cufl8 u'?x¿sf] kmf]6f] jf cfk"mn] dfgLcfPsfb]jLb]jtf jf Oi6x¿sf] kmf]6f] /fVg], cu/aQL afNg],cg's"n eP bLof] afNg] .$= ;x;|f/df k/dk"Ho ;b\u'?b]jx¿ >L >L dxfof]uLu'? uf]/vgfy Pj+ k/dx+; :jfdL >L lglvn]Zj/fgGbdxf/fhnfO{ u'?¿kdf wf/0f ug]{, Xbodf cfk"mn] dfg]sfb]jLb]jtfx¿nfO{ wf/0f ug]{ .eujfg\ lzj <strong>ljz</strong>]<strong>if</strong> 37


%= tLgk6s çsf/ ug]{ / tnsf] Znf]s tLgk6spRr/0f ug]{–‘u'?a{|≈df u'?lj{i0f'M u'?b]{jf] dx]Zj/Mu'?M ;fIfft\ k/a|≈d t:d} >L u'/j] gdM ..’^= To;kl5 b'j} xft /u8]/ cfFvf ;]Sg] / cfÇgf] cufl89f]lulbg] .&= &÷& k6s b]a| ]af6 ;f; g/f]lssg tfGg] kmfNg], &÷&k6s bflxg]af6 ;f; g/f]lssg tfGg] / kmfNg] .*= @! k6s ç pRrf/0f ug]{ .(= cf1f rqmdf ç ;D´]/ Wofg ug]{ . dg Psfu| ePçsf/df Wofg ug]{, geP Zjf;df Wofg ug]{ .!)= cfÇgf] cg's"ntfcg';f/ !% ldg]6b]lv #), $%,^) ldg]6;Dd ug{ ;lsg]5 .!!= tLgk6s çsf/ pRrf/0f ug]{ .!@= tLgk6s tnsf] Znf]s pRrf/0f u/]/ eGg]–‘u'?a{|≈df u'?lj{i0f'M u'?b]{jf] dx]Zj/Mu'?M ;fIfft\ k/a|≈d t:d} >L u'/j] gdM ..’!#= b'j} xft /u8]/ lz/df ;]Sg], cfFvfdf ;]Sg], 3fF6Ldf;]Sg], 5ftLdf ;]Sg], gfeLdf ;]Sg], k'gM b'j} xft /u8]/cfFvf ;]Sg], cfÇgf] xTs]nf x]b}{ cufl8 9f]lulbg] . qWofg⁄ Wofg⁄⁄ Wofg⁄⁄⁄Wofgsf] ;kmntfsf ;"qx?• u'? Pj+ zf:qjrgdf k"0f{ ljZjf;• dg, OlGb|onfO{ ;f+;f/Ls lj<strong>if</strong>oaf6 x6fpg'• lj<strong>if</strong>oaf6 lj/Qm• eujb\lrGtg, k|fy{gf• PsfGtjf;• sd ;+u|x• /fu, å]<strong>if</strong>, b'/fu|x g/fVg], qmf]w gug]{• lrQsf] lj<strong>if</strong>fb, cx+sf/, Oiof{, x]o, cf;lQm, j}/,cledfg, Joy{ lrGtg cflbsf] Tofu• w]/} gvfg]• g w]/} ;'Tg] g w]/} hfuf /xg]• df;', dlb/fsf] Tofu• ufFhf r/]; gvfg]• w]/} tftf], lk/f], cldnf], pQ]hs kbfy{sf] Tofu• dgdf ;Tju'0fsf] k|wfgtf u/fpg]• /hf]u'0f÷tdf]u'0faf6 ;Tju'0fdf ljsf; ug]{ .38uf]/If lglvn jf0fL, @)^^ df3


x:t/]vf lj1fgo; :tDecGtu{t x:t/]vflj1fgcg';f/ x:t/]vf;DaGwLhfgsf/Lx? kf7sju{;dIf /fVb}cfO/x]sf 5f}F . cfzf 5, o;af6oxfFx? nfeflGjt x'g'x'g]5 .hLjg /]vfhLjg /]vf dfq} o:tf] /]vf xf] h'g k|To]s dflg;sf]xTs]nfdf kfOG5 . olb s;}sf] xTs]nfdf of] /]vf b]lvFb}geg] a'em\g'kb{5 ls o:tf] dflg;sf] JolQmTj z"Gojt\x'G5 / To:tf] dflg;df hLjgzlQm ;j{yf nf]k ePsf]x'G5 . o:tf] JolQmsf] hLjg s'g} klg ;do ;dfKt x'g;S5 . s}of}Fk6s d+un /]vfn] o; /]vfnfO{ an lbPsf]kfOG5, slxn]sfxLF zlg /]vfn] klg o; /]vfnfO{ anlbPsf] b]lvG5 . t/ klg h'g hLjg /]vf lgbf]{<strong>if</strong> / :ki65, ToxL /]vf dflg;sf nflu jf:tjdf sNof0fsf/LdflgG5 .o;} /]vfaf6 JolQmsf] cfo'sf] ;DaGwdf yfxf x'G5 .o; /]vfsf] dfWodaf6 of] yfxf x'G5 ls hLjgdf s'gs'g b'3{6gf slxn] 36\5 x'G5 . d[To'sf] sf/0f /o;sf] ;do klg o;} /]vfaf6 1ft x'G5 .of] /]vf j[x:klt kj{tsf] d'lgaf6 lg:s]sf]b]lvG5 eg] slxn]sfxLF j[x:klt kj{tsf] dflyaf6 klglgl:sPsf] kfOG5 . o; /]vfsf] af/]df of] Wofg lbg'cToGt} cfjZos 5— hlt 7"nf] ¿kdf o; /]vfn] z'qmkj{tnfO{ 3]b{5 Tolt g} a9L o; /]vfnfO{ >]i7 dflgG5 .s}of}Fk6s t o; /]vfn] z'qm kj{tnfO{ cToGt} ;+sL0f{cfkm\gf] xftcfkm} x]/f}“agfOlbG5 . ha xTs]nfdf o:tf] cj:yf b]lvG5 taof] a'em\g'kb{5 ls o:tf] JolQmsf] k|ult p;sf] hLjgdfs7Lg g} x'G5 . ;fy;fy} o:tf] JolQmsf] hLjgdf k|]d,ef]u, ;'vflb ;f+;f/Ls u'0fx¿sf] Go"gtf /xG5 . a"9Lcf}Fnfglhs x'Fb} olb of] /]vf lg:s]sf] 5 eg] To:tf]JolQmsf] cfo' cToGt} yf]/} x'G5 .hLjg /]vf hlt w]/} ulx/f] / lagf 6'6]sf] x'G5 Toltg} w]/} /fd|f] dflgG5 . o:tf] JolQmsf] :jf:Yo pGgt x'G5,p;sf] Xbodf k|]d / ;f}Gbo{sf] efjgf ljsl;t /xG5 .t/ h;sf] xTs]nfdf of] /]vf sfl6Psf], kmfl6Psf] jf6'6]sf] / c:ki6 b]lvG5 p;sf] hLjg b'Mvdo, efjgfz"GoPj+ b'3{6gfn] o'Qm /xG5 . o:tf] JolQm lr8lr8] tyfk|To]s s'/fdf qmf]lwt x'g] x'G5 .olb u'? kj{td'lg hLjg /]vf / dl:tis /]vf ldNghfG5g\ eg] of] z'e dflgG5 . o:tf] JolQm kl/>dL, ;ts{/ of]hgfa4 t/Lsfn] sfd ug]{ x'G5 . t/ olb oL b'j}/]vfsf] pb\ud a]Unfa]Un} 5 eg] JolQm pGd'Qm ljrf/sf/ cfkm\g} w'gdf sfd ug] { x'G5 . t/ olb s;}sf] xTs]nfdfhLjg /]vf, dl:tis /]vf / Xbo /]vf tLg} Ps} :yfgdflg:sG5 eg] o;nfO{ Pp6f b'ef{Uok"0f{ k|tLs dflgG5 .o:tf] JolQmsf] lgM;Gb]x xTof x'G5 .hLjg /]vfdf olb afËfl6Ëf /]vfx¿ b]lvG5g\ eg]To; JolQmsf] :jf:Yo sdhf]/ 5 eGg] a'em\g'kb{5 . olbXbo /]vf / hLjg /]vfaLr lqe'h ag]sf] 5 eg] o:tf]eujfg\ lzj <strong>ljz</strong>]<strong>if</strong> 39


JolQm bdsf] /f]uL x'G5 .hLjg /]vfaf6 olb s'g} kftnf] /]vf lg:s]/ u'?kj{tlt/ uPsf] 5 eg] To; JolQmsf OR5f, efjgf /dxŒjfsf+Iffx¿ cfjZostfeGbf w]/} x'G5 / p;n] tLOR5fx¿nfO{ k"/f ug{ euL/y k|oTg ub{5 . olb o;/]vfdf s'g} /]vf p7]sf] b]lvG5 eg] Tof] JolQm kl/>dL/ sd{7 x'G5 / cfkm\g} k|oTgn] efUosf] lgdf{0f ub{5 .olb hLjg /]vfsf] k|f/Deaf6 g} ;;Fu} ;xfos /]vfuPsf] 5 eg] o:tf] JolQm ;f]r]/ sfo{ ug]{, ljj]sk"0f{of]hgf agfpg] / rt'/ / dxŒjfsf+IfL x'G5 . o:tf]JolQmsf] hLjgdf s]xL klg c;Dej x'Fb}g .olb hLjg /]vf hfFbfhfFb} crfgs aLrdf ;dfKtx'G5 eg] o;n] cfsl:ds d[To'lt/ ;+s]t ub{5 . olbhLjg /]vfaf6 s'g} ;xfos /]vf lg:s]/ rGb| kj{tlt/uPsf] 5 eg] Tof] JolQm j[4fj:yfdf ax'nfpF5 . olb o;/]vfdf zlg /]vf cfP/ ldNb5 eg] Tof] JolQm k|ltefjfg\/ t]h:jL x'G5 .hLjg /]vfsf] cGtdf olb s'g} k|sf/sf] s'g} ljGb'jf qm; b]lvG5 eg] To; JolQmsf] d[To' crfgs x'G5 .olb hLjg /]vf cGtdf uP/ s}of}F efudf ljeQm x'G5eg] o:tf] JolQm j[4fj:yfdf lgZro g} Ifo/f]usf] lzsf/x'G5 .o;;Fu ;DalGwt cGo s]xL tYox¿ Klg :ki6ul/G5—!= 5f]6f] /]vf— sd cfo', @= kx]Fnf] / rf}8f /]vf—ljdf/L / ljjfbf:kb rl/q, #= /ftf] /]vf— lxF;fsf]efjgf, $= kftnf] /]vf— cfsl:ds d[To', %= ;f·nf]h:tf]/]vf— zf/Ll/s sf]dnftf, ^= 6'6]sf] /]vf— ljdf/L,&= l;F9L;dfgsf] /]vf— hLj/el/ ?U0ftf, *= j[x:kltkj{tsf] d'lg k|f/De— pRr ;kmntf, (= dl:tis/]vf;Fu ldn]sf]— ljj]sk"0f{ hLjg, !)= hLjg, dl:tistyf Xbo /]vfsf] ldng— b'ef{Uok"0f{ JolQm, !!= wF;]sf]ulx/f] /]vf— c;lxi6tfk"0f{ Jojxf/, !@= :jf:Yo tyfdl:tis /]vfglhs gIfq— ;GtfgxLgtf, !#= :ki6/]vf— Gofok"0f{ hLjg, !$= k|f/De:yndf zfvf k'~h—cl:y/ hLjg, !%= /]vfsf] dWodf zfvfx¿— Ifok"0f{hLjg, !^= cGtdf zfvfx¿— b'MvbfoL a'9fkf, !&=cGtdf b'O{ efudf ljeQm— lgw{gtfk"0f{ d[To', !*=cGtdf hfn— wg xfgLkl5 d[To', !(= /]vfaf6 dflylt/p7]sf ;xfos /]vf— cfsl:ds wg k|flKt, @)= /]vfdfsfnf] wAaf— /f]usf] k|f/De, @!= tnlt/ uPsf ;xfos/]vfx¿— :jf:Yo tyf wgsf] xfgL, @@= dfu{df /]vfx¿406'6]sf] x'g'— cfly{s xfgL, @#= s}of} F :yfgdf sf6]/ /x]sf/]vfx¿— :yfoL /f]u, @$= /]vfdf j[Qsf] lgzfgf— xTof,@%= k|f/Dedf qm;— b'3{6gfaf6 cËeË, @^= /]vfsf]cGtdf qm;— c;kmn a'9\of}nL, @&= qm;n] sfl6Psf]hLjg /]vf— dfgl;s sdhf]/L, @*= /]vfsf]k|f/Dedf åLk— tGq ljBfdf ?lr, @(= /]vfsf]dWodf åLk— zf/Ll/s sdhf]/L, #)= nx/bf/hLjg /]vf / To;df åLk— /f]uL hLjg, #!= hLjg/]vfaf6 xTs]nfkfl/ uPsf /]vfx¿— sbd sbddf;kmntf, ##= zlg kj{tdf uPsf /]vfx¿— kz'af6b'3{6gf Pj+ d[To', #$= ;"o{ kj{tlt/ uPsf /]vfx¿—k|l;l4 / ;Ddfg, #%= a'w kj{tlt/ uPsf /]vfx¿—cGt/f{li6«o Jofkf/df ;kmntf , #^= rGb| kj{tlt/uPsf /]vfx¿— cfjZostfeGbf w]/} lgw{gtftyf /f]udo hLjg, #&= lgDg d+unlt/ uPsf/]vfx¿— qmf]wdf cfTdxTof, #*= d+un kj{tlt/uPsf /]vfx¿— k|]dsf] sf/0f o'jfj:yfdf abgfdL,#(= z'qm kj{tsf] leqlt/ uPsf /]vfx¿— k|]deË,$)= hLjg /]vfsf s}of}F :yfgdf sf6]/ a;]sf/]vfx¿— kfl/jf/Ls hLjgdf c;kmntf, $!= hLjg/]vfnfO{ sf6]/ efUo /]vf;Dd hfg] /]vf— Jofkf/dfk"0f{ c;kmntf, $@= hLjg /]vfnfO{ sf6]/ dl:tis/]vflt/ uPsf /]vfx¿— kfunkg, $#= hLjg/]vfnfO{ sf6]/ Xbo /]vflt/ uPsf /]vfx¿— Xbo/f]un] kLl8t, $$= hLjg /]vf tyf Xbo /]vfnfO{sf6]/ a;]sf /]vf— k|]d sfo{x¿df c;kmntf, $%=Xbo /]vflt/ hfg] /]vfsf] cGtdf åLk— b'Mvk"0f{j}jflxs hLjg, $^= hLjg /]vf / ;"o{ /]vfnfO{sf6]/ a;]sf /]vf— ;fdflhs ktg, $&= z'qm kj{ttyf hLjg /]vfdf gIfqsf] lrÅg— 3/]n' emu8f,$*= ;"o{ /]vf tyf hLjg /]vfdf gIfq— b'Mvdo3/]n' hLjg, $(= dl:tis /]vf, Xbo /]vf tyfhLjg /]vfdf lrÅg— /f]uk"0f{ hLjg, %)= efUo/]vf tyf hLjgdf lqsf]0f— cfly{s xfgL, %!= ;"o{/]vf tyf hLjg /]vfdf lqsf]0f— ck/fwk"0f{ hLjg .qmdzM ho u'?b]j ¤Wofg;DaGwL lj:t[t hfgsf/Lsf] nfluWofgfd[t tyf d'b|fd[t Wofg k':tsvf]hL–vf]hL k9f}F .uf]/If lglvn jf0fL, @)^^ df3


Hof]lt<strong>if</strong> / sfn lg0f{odf3 dlxgfsf] ;"Id sfn ljj/0fcfb/0fLo kf7sj[Gb, ljleGg dlxgfsf ljleGg af/x?df kg]{ sfnx?sf] hfgsf/L tyf ;"Id sfnlg0f{osf ;DaGwdf ljutsf cª\sx¿df k|sflzt ul/Psf] lyof] . o; c+sdf df3 dlxgfdf kg]{ ljleGgrf/j6f sfnx?sf] klg %–% ldg]6sf] cGt/fnsf] kmnx?nfO{ k|:t't ul/Psf] 5 h;nfO{ x]g{ ;Fu} lbOPsf]tflnsfnfO{ cfwf/ agfpg' xf]nf .df3 dlxgfsf] dx]Gb| sfn! b]lv % ldg]6;Dd M z'e sfo{ Pj+ Jofkf/sf nflu;j{yf cg's"n 5 . o; sfnsf :jfdL ‘lzj’ x'g\, sfo{k|f/De ug'{cl3 wlgofFsf] ;]jg cg's"n x'G5 .^ b]lv !) ldg]6;Dd M r'gfj, k/LIff, ;kmntf;DaGwLsfo{, l:y/ sfo{, efUof]bosf nflu o; ;dosf] r'gfjug'{kb{5 . o; ;dosf :jfdL ‘lji0f'’ x'g\, rfdn vfP/sfo{ ug'{ <strong>ljz</strong>]<strong>if</strong> z'e dflgG5 .!! b]lv !% ldg]6;Dd M s'g} klg k|sf/sf] ofqfPj+ ;kmntfsf nflu of] ;do <strong>ljz</strong>]<strong>if</strong> z'e Pj+ cg's"n5 . o; ;dosf b]jtf ‘;"o{’ x'g\, zVv/ vfP/ ofqfk|f/De ug'{kb{5 .!^ b]lv @) ldg]6;Dd M ofqfsf] b[li6n] o; ;dosf]<strong>ljz</strong>]<strong>if</strong> dxŒj 5 . o; ;dosf clwi7ftf ‘u0f]z’ x'g\,u0f]zsf] :d/0f u/]/ ofqf ug'{kb{5 . b"af]sf] rj{0f z'edflgG5 .@! b]lv @% ldg]6;Dd M ofqf, B't sfo{, xflg–nfe,;§f, efUo k/LIff, ldqtf, nfebfos sfo{ cflbsf nfluof] ;do plrt 5 . o; ;dosf :jfdL ‘sft{jLof{h'{g’x'g\, bxLsf] eIf0f z'e dflgG5 .@^ b]lv #) ldg]6;Dd M ofqf, z'e sfo{, ;ufO{,ljjfx, df+ulns sfo{, Jofkfl/s sfo{, B't cflbsf nfluof] ;do z'e 5 . o; ;dosf b]jtf ‘rGb|’ x'g\, bxLsf]eIf0f z'e dflgG5 .#! b]lv #% ldg]6;Dd M Jofkf/ sfo{sf nflu o;;dosf] r'gfj ug'{ <strong>ljz</strong>]<strong>if</strong> z'e 5 . o; ;dosf b]jL‘nIdL’ x'g\, b"w–k|;fb eIf0f u/]/ sfo{ k|f/De ug' { <strong>ljz</strong>]<strong>if</strong>z'e dflgG5 .#^ b]lv $) ldg]6;Dd M pGglt sfo{, ljjfx, k|0fo,k|]d–k|bz{g, nfe sfo{, v]n, ofqf cflbsf nflu of] ;doz'e 5 . o; ;dosf clwi7ftf b]jtf ‘sfdb]j’ x'g\, dxvfP/ sfo{ k|f/De ubf{ <strong>ljz</strong>]<strong>if</strong> z'e x'G5 .$! b]lv $% ldg]6;Dd M s'g} klg k|sf/sf] pGglt,Jofkf/, gf]s/L, ofqf cflbsf nflu of] ;dosf] r'gfjug'{ z'e dflgG5 . o; ;dosL b]jL ‘uf}/L’ x'g\, xl/b|feIf0f z'e dflgG5 .$^ b]lv %) ldg]6;Dd M ofqf, ljho sfo{, wg;+u|x, vl/bf/L / z'e sfo{sf nflu of] ;do cg's"n5 . o; ;dosf clwi7ftf ‘a|Ådf’ x'g\, kfg vfP/ sfo{k|f/De ug'{ z'e dflgG5 .%! b]lv %% ldg]6;Dd M ofqf, ljjfx, Jofkf/ sfo{,ldqtf, pGglt sfo{ cflbsf nflu o; ;dosf] r'gfjug'{kb{5 . o; ;dosf clwi7ftf ‘d?t\’ x'g\, ltnsf]eIf0f z'e dflgG5 .%^ b]lv ^) ldg]6;Dd M Jofkf/, ;kmntf, lzIff,v]n, k|0fo–k|;+u, ljjfx, ofqf cflbsf nflu o; ;dosf]r'gfj ug'{kb{5 . o; ;dosf b]jtf ‘uf}td’ x'g\, sfo{k|f/De ug'{ cl3 kfg vfg' z'e dflgG5 .df3 dlxgfsf] cd[t sfn! b]lv % ldg]6;Dd M B't sfo{, Jofkf/, Joj;fosfnflu ofqf, o1, k"hg, cg'i7fgsf cflbsf nflu of] ;doz'e 5 . o; ;dosf b]jtf ‘lzj’ x'g\, rfdn vfP/sfo{ k|f/De ug'{ z'e x'G5 .^ b]lv !) ldg]6;Dd M ofqf, dxŒjk"0f{ / pGgltsfo{x¿sf nflu of] ;dosf] r'gfj 5 . o; ;dosf b]jtf‘?b|’ x'g\, rfs' vfP/ sfo{ k|f/De ug'{ z'e dflgG5 .!! b]lv !% ldg]6;Dd M ofqflbsf nflu ;jf{lwspko'Qm ;do 5 . o; sfnsf b]jL ‘;/:jtL’ x'g\, d'uLsf]bfgf rkfP/ ofqf k|f/De ug'{ z'e dflgG5 .!^ b]lv @) ldg]6;Dd M k/LIff, r'gfj, cGt/jftf{,Hof]Olg+u tyf ofqflbsf nflu of] ;od z'e 5 . o; ;dosfclwi7ftf ‘rGb|’ x'g\, bxL eIf0f z'e dflgG5 .@! b]lv @% ldg]6;Dd M s'g} klg k|sf/sf] sfo{sf]nflu of] z'e ;do xf] . o;sf b]jtf ‘g[l;+x’ x'g\, n8\8'eujfg\ lzj <strong>ljz</strong>]<strong>if</strong> 41


}q, j}zfv, >fj0f, efb|, df3 / kmfNu'0f dlxgfdf kg]{ ljleGg sfnx¿cfOtaf/ ;f]daf/ d+unaf/ a'waf/ laxLaf/ z'qmaf/ zlgaf/;do sfn ;do sfn ;do sfn ;do sfn ;do sfn ;do sfn ;do sfn^M))–^M$*lbg dx]Gb| ^M))–&M#^lbg&M#)–(M))^M$*–!)M)) cd[t &M#^–!)M$*&M#)–(M))cd[t/fx'jqm/fx'^M))–*M@$lbg cd[t ^M))–&M#^lbg jqm ^M))–*M@$lbg cd[t ^M))–^M$*lbg z"Go ^M))–&M#^lbg z"Go*M@$–(M!@ z"Go &M#^–(M!@ cd[t *M@$–(M!@ z"Go ^M$*–!M!@!)M#)–!@M)) cd[t/fx'&M#^–*M@$ jqm!)M))–@M)) jqm !)M$*–!M!@ cd[t (M!@–!)M)) jqm (M!@–!!M#^ jqm (M!@–!)M$* z"Go !M!@–$M@$ jqm *M@$–(M!@(M))–!)M#)@M))–%M!@$M#)–^M))z"Go/fx'!M!@–#M#^ jqm !)M))–!@M@$ cd[t !!M#^–!M!@!@M))–!M#)%M!@–^M)) $M#)–^M)) cd[t /fx'#M#^–%M!@ cd[t !@M@$–#M#^#M))–$M#)^M))–^M$*/flq z"Go %M!@–^M)) z"Go #M#^–%M!@#M))–$M#)z"Go/fx'cd[t/fx'cd[t /fx'!)M$*–!M!@ cd[t $M@$–%M!@ cd[t (M!@–!@M@$(M))–!)M#)!M!@–@M)) z"Go !M!@–$M@$ jqm %M!@–^M)) z"Go !@M@$–!M!@ z'Go!@M))–!M#) /fx' !M#)–#M)) /fx'@M))–#M#^ jqm $M@$–^M)) cd[t ^M))–&M#^/flq jqm !M!@–@M)) jqm^M$*–&M#^ dx]Gb| ^M))–&M#^/flq jqm %M!@–^M)) z"Go #M#^–$M@$ dx]Gb| ^M))–&M#^/flq jqm &M#^–*M@$ z"Go @M))–#M#^ z"Go&M#^–*M@$ z"Go &M#^–(M!@ dx]Gb| ^M))–&M#^/flq jqm $M@$–^M)) cd[t &M#^–(M!@ dx]Gb| *M@$–!)M$* cd[t #M#^–%M!@ cd[t*M@$–!)M)) cd[t (M!@–!)M)) cd[t &M#^–(M!@ dx]Gb| ^M))–^M$*/flq z"Go (M!@–!)M)) cd[t !)M$*–!M!@ jqm %M!@–^M)) z"Go!)M))–!)M$* z"Go !)M))–!M!@ jqm (M!@–!)M)) cd[t ^M$*–(M!@ cd[t !)M))–!M!@ jqm !M!@–#M#^ dx]Gb| ^M))–*M@$/flq jqm!)M$*–!M!@ jqm !M!@–@M$* cd[t !)M))–!@M@$ jqm (M!@–!)M$* dx]Gb| !M!@–@M$* cd[t #M#^–$M@$ z"Go *M@$–!)M$* cd[t!M!@–#M#^ z"Go @M$*–$M@$ z"Go !@M@$–@M)) cd[t !)M$*–!@M@$ jqm @M$*–$M@$ z"Go $M@$–^M)) cd[t !)M$*–!@M@$ jqm#M#^–$M@$ dx]Gb| $M@$–%M!@ jqm @M))–@M$* z"Go !@M@$–@M)) z"Go $M@$–^M)) cd[t !@M@$–@M)) z"Go$M@$–^M)) cd[t %M!@–^M)) z"Go @M$*–#M#^ jqm @M))–^M)) cd[t @M))–#M#^ cd[t#M#^–$M@$ dx]Gb| #M#^–$M@$ z"Go$M@$–^M)) cd[t $M@$–^M)) cd[tk/dk"Ho ;b\u'?b]j 8f= gf/fo0fbQ >LdfnL -k/dx+; :jfdL >L lglvn]Zj/fgGb dxf/fh_ åf/f /lrt ‘Hof]lt<strong>if</strong> cf}/ sfn lg0f{o’ k':tsdf cfwfl/t .dx]Gb|sfn– ;j{>]i7, cd[tsfn– >]i7, jqmsfn– ;fdfGo, z"Gosfn– lgs[i6 . z'esfndf /fx'sfn klg ldl;Psf] 5 eg] Tof] ;do klg cfkm}F cz'e x'G5 .z'Go/fx'cd[t/fx';"Id sfn ljj]rgf ug'{kbf{— ;j{k|yd s'g af/ xf] / slt ah]sf] ljj]rgf ug'{ 5, To;cg';f/ s'g sfn k/]sf] 5 -dx]Gb|sfn, cd[tsfn, jqmsfn jf z"Gosfn_Tof] tflnsf x]/]/ kQf nufpg' kb{5 . pbfx/0fsf nflu @)^^ df3 @^ ut] d+unaf/ laxfg &M!# ah]sf] ;"Id ljj]rgf u/f}F . d+unaf/ k|ftM ^M)) b]lv*M@$ ah];Dd cd[tsfnsf] ;do 5 . xfd|f] ;do cd[tsfndf k/]sf] 5 . ca xfd|f] ;do &M!# af6 xfd|f] sfn z'? ePsf] ;do ^M)) 36fcf}F . afFsL /x\of]!M!# cyf{t\ ! 306f !# ldg]6 . ca 306f hlt eP klg To;nfO{ 5f]l8lbP/ ldg]6df dfq ljrf/ ug'{xf];\– !# ldg]6 . To;kl5 df3 dlxgfsf] cd[tsfndf!# ldg]6 sxfF kb{5 x]g'{xf];\ . ToxfF n]lvPsf] 5— !! b]lv !% ldg]6;Dd M Jofqflbsf nflu ;jf{lws pko'Qm ;do 5 . o; sfnsf b]jL ‘;/:jtL’ x'g\,d'uLsf] bfgf rkfP/ ofqf k|f/De ug'{ z'e dflgG5 . ca oxfF n]lvPcg';f/ ug{ ;Sg'x'g]5 .42uf]/If lglvn jf0fL, @)^^ df3


k|of]u u/]/ sfo{ k|f/De ug'{ z'e dflgG5 .@^ b]lv #) ldg]6;Dd M B't sfo{, Jofkf/, ofqfcflbsf nflu of] ;do pko'Qm 5 . o; ;dosf b]j‘zlg’ x'g\, ltnsf] eIf0f u/]/ sfo{ k|f/De ug'{ z'edflgG5 .#! b]lv #% ldg]6;Dd M ofqfsf nflu of] ;doz'e 5 . o; ;dosf b]jtf ‘u0fklt’ x'g\, rfs'sf] eIf0fu/]/ sfo{ k|f/De ug'{ z'e dflgG5 .#^ b]lv $) ldg]6;Dd M B't sfo{, Jofkf/ k|f/Deug'{, s'g} klg 3/ jf k;nsf] d'x"t{ cflbsf nflu of];do z'e 5 . o; ;dosf b]jtf ‘lji0f'’ x'g\,zVv/ vfg' z'e 5 .$! b]lv $% ldg]6;Dd M ofqf,Jofkf/, pGglt sfo{ Pj+ ;d:tz'e sfo{sf nflu o; ;dosf]r'gfj ug'{ z'e xf] . o;;dosf k|wfg b]j ‘lji0f'’x'g\, dL7f] ksjfg eIf0fz'e dflgG5 .$^ b]lv %) ldg]6;DdM ljjfx cflbsf nflu k|:yfg,cGt/jftf{, d'2f–dfldnfcflbsf nflu of] ;do z'edflgG5 . o; ;dosf clwi7ftfb]j ‘xg'dfg\’ x'g\, rfs'sf] eIf0f u/]/sfo{ k|f/De ug'{ z'e dflgG5 .%! b]lv %% ldg]6;Dd M ofqf, :yfloTj;DaGwLsfo{, Jofkf/ k|f/De, d'x"t{ cflbsf nflu of] ;dosf]r'gfj z'e 5 . o; ;dosL b]jL ‘nIdL’ x'g\, b"w–k|;fbeIf0f u/]/ sfo{ k|f/De ug'{ z'e dflgG5 .%^ b]lv ^) ldg]6;Dd M :yfoL sfo{ Pj+ Jofkf/,pGglt tyf ofqflbsf nflu of] z'e ;do xf] . o;sfclwi7fqL b]jL ‘uf}/L’ x'g\, b"af] vfg' z'e dflgG5 .df3 dlxgfsf] jqm sfn! b]lv % ldg]6;Dd M hf;";L, e]b 1fg ug'{,;fd'Gg]sf JolQmnfO{ k|efljt ug'{ cflbsf nflu of] ;do7Ls 5 . o; ;dosf k|wfg b]j ‘jft’ x'g\, rfdn vfP/ofqf ug'{kb{5 .^ b]lv !) ldg]6;Dd M Jofkfl/s sfo{x¿sf nfluof] ;do z'e 5 . o; ;dosf k|wfg b]j ‘u'?’ x'g\,a];gaf6 agfOPsf ld7fOsf] k|of]u z'e dflgG5 .!! b]lv !% ldg]6;Dd M k|]d–k|bz{g, k|0fo cflbsfnflu of] ;dosf] r'gfj 7Ls /xG5 . o; ;dosf k|wfgb]j ‘sfdb]j’ x'g\, dx eIf0f u/]/ lxF8\g' z'e 5 .!^ b]lv @) ldg]6;Dd M ofqflbsf nflu of] ;docg's"n 5 . ‘d?t\’ o; ;dosf k|wfg b]j x'g\, rfs'sf]eIf0f u/]/ ofqf/De z'e dflgG5 .@! b]lv @% ldg]6;Dd M k|]d, jfB, B't cflbsfnflu z'e ;do xf] . o; ;dosf k|wfg b]j ‘k'ikwGjf’x'g\, dxsf] ;]jg z'e dflgG5 .@^ b]lv #) ldg]6;Dd M B't sfo{sfnflu pko'Qm ;do xf] . o; ;dosfk|wfg b]j ‘j?0f’ x'g\, bxL vfP/ ofqfug'{kb{5 .#! b]lv #% ldg]6;Dd Mldqtf a9fpg], clwsf/ k|fKtug]{, :yfgfGt/0f cflbsf nfluof] ;do pko'Qm 5 . o;;dosf k|wfg b]j ‘;"o{’ x'g\,hL/fsf] eIf0f z'e dflgG5 .#^ b]lv $) ldg]6;Dd Mh'jf, bf}8, rnlrq, Jofkf/ cflbsfnflu of] pko'Qm ;do xf] . o;sf k|wfgb]j ‘z'qmfrfo{’ x'g\, dL7f] ksjfg vfP/ sfo{k|f/De ug'{ z'e x'G5 .$! b]lv $% ldg]6;Dd M Jofkf/ cflbsf nflu of];do ck]Iffs[t 7Ls 5 . k|f/Dedf ljnDe eP klg kl5l;l4 ldN5 . o; ;dosf k|wfg b]j ‘u?8’ x'g\, xl/b|feIf0f u/]/ sfo{ k|f/De ug'{ z'e /xG5 .$^ b]lv %) ldg]6;Dd M ofqfsf nflu cf/Dedfs]xL afwfsf/s eP klg cGtdf 7Ls 5 . o;sf k|wfgb]j ‘clUg’ x'g\, ;:o"{F rkfP/ sfo{ k|f/De ug'{ pQddflgG5 .%! b]lv %% ldg]6;Dd M Jofkf/, Joj;fosf nflu;fdfGo¿kdf cg's"n 5 . o; ;dosf k|wfg b]j ‘rGb|df’x'g\, bxL eIf0f z'e dflgG5 .%^ b]lv ^) ldg]6;Dd M ofqf cflbsf nflu of];do <strong>ljz</strong>]<strong>if</strong> cg's"n 5 . o; ;dosf k|wfg b]j ‘u0fklt’x'g\, rfs'sf] eIf0f z'e dflgG5 .eujfg\ lzj <strong>ljz</strong>]<strong>if</strong> 43


df3 dlxgfsf] z"Go sfn! b]lv % ldg]6;Dd M afwfsf/s ;do, t/d'2f–dfldnfsf nflu z'e . o; ;dosf b]jtf ‘xg'dfg’x'g\, rfs', l3p vfP/ ofqf ubf{ cg's"n .^ b]lv !) ldg]6;Dd M k|To]s sfo{sf nflu ;fdfGocg's"n 5 . o; ;dosf k|wfg b]jtf ‘ds/Wjh’ x'g\,tf]/Lsf] rj{0f z'e .!! b]lv !% ldg]6;Dd M B't sfo{sf nflu z'e .o; ;dosf b]jtf ‘sfn’ x'g\, dx eIf0f u/]/ lxF8\g'cg's"n 5 .!^ b]lv @) ldg]6;Dd M B't, dB, 3f]8fbf}8,;f}Gbo{k|zfwg ;fdu|Lsf] ljqmo, Jofkf/ cflbsf nflucg's"n . o;sf k|wfg b]jtf ‘ljZjsdf{’ x'g\, rfs',l3psf] eIf0f z'e dflgG5 .@! b]lv @% ldg]6;Dd M z'e, ofqflbsf nflucg's"n . o; ;dosf k|wfg b]jtf ‘a|Ådf’ x'g\, bxLsf];]jg z'e dflgG5 .@^ b]lv #) ldg]6;Dd M sfo{sf] k|f/Dedf tgfjt/ kl5 l:yltdf ;'wf/ . k|wfg b]j ‘clUg’sf] :d/0f /ltnsf] eIf0f z'e .#! b]lv #% ldg]6;Dd M k|0fo–k|;+u, dBkfg, h'jf,3f]8fbf}8 cflbsf nflu cg's"n . o; ;dosf k|wfg b]jtf‘z'qmfrfo{’ x'g\, kmnsf] ;]jg u/]/ lxF8\g'kb{5 .#^ b]lv $) ldg]6;Dd M k|To]s sfo{ jf ofqflbsfnflu k|f/Dedf afwfsf/s t/ kl5 z'e . o;sf k|wfgb]jL ‘nIdL’ x'g\, rfdn eIf0f z'e .$! b]lv $% ldg]6;Dd M k|To]s sfo{sf nflucz'e Pj+ k/]zfgLk"0f{, t/ klg ‘u0fklt’sf] :d/0f /rfs' vfP/ sfo{ k|f/De ubf{ z'e .$^ b]lv %) ldg]6;Dd M k|To]s sfo{ Jojwfgk"0f{5, t/ klg ‘uf}/L’sf] :d/0f / bxLsf] eIf0fkl5 sfo{k|f/De ugf{n] s]xL cg's"ntf .%! b]lv %% ldg]6;Dd M ofqflbsf nflu ljk/Lt;do, z'e sfo{x¿df jlh{t, k|wfg b]jtf ‘lrqu'Kt’sf]:d/0f / km"nsf] eIf0f u/]/ sfo{sf] k|f/De ubf{ s]xLcg's"ntf .%^ b]lv ^) ldg]6;Dd M k|To]s sfo{sf nflu cz'ePj+ afwfsf/s, t/ ‘lxl8Daf’sf] :d/0f / 3[t eIf0fz'e 5 . ho u'?b]j ¤44hGd!(() kmfNu'0f @(xflb{s >4f~hln:j= u0f]zs'df/ >]i7l;4f>d zlQm s]Gb|;Dks{ sfof{no uf]/vf a;kfs{:juf{/f]x0f@)^^ d+l;/ &;flwsf ;'zLnf >]i7sf ;;'/f u0f]zs'df/>]i7sf] $% cf}F lbgsf] k'0oltlydf d[tfTdfsf]lr/ zflGtsf nflu k/dk"Ho ;b\u'?b]jx¿sf]r/0fsdndf efjk"0f{ k|fy{gf ub}{ zf]s ;GtKtkl/jf/hgk|lt xflb{s ;dj]bgf JoQm ub{5f}F .dGq tGq oGq lj1fg;DaGwLg]kfns} klxnf] /]l8of] sfo{qmduf]/If lglvn ;Gb]zgnsandesh@ssk.org.np:yfg ;do -laxfg_ :6]zg d]ufxh{kf]v/f ;f]daf/ %M)%—%M$% df5fk'R5«] FM (!lrtjg ;f]daf/ %M))—%M$) sflnsf FM (%=@wgu9L ;f]daf/ %M#)—^M)) lbg]z FM (#=*;'v]{t ;f]daf/ %M!%—%M$% /]l8of] e]/L FM (*=^uf]/vf ;f]daf/ %M))—%M#) /]l8of] uf]/vf FM (@=*e}/xjf laxLaf/ %M))—%M$% ¿kGb]xL FM !)@bfª 3f]/fxL laxLaf/ %M#)—^M)) /]l8of] dWoklZrd FM (!=$kfNkf laxLaf/ %M))—%M#) /]l8of] d'lQmgfy FM ()=*l;Gw'nL laxLaf/ %M))—%M#) l;Gw'nLu9L FM !)#=^bfª ndxL z'qmaf/ %M#)—^M)) /]l8of] b]pv'/L FM !)%=*kf]v/f laxLaf/ %M#)—^M)) /]l8of] ;/f°f]6 FM !)$=^bdf}nL laxLaf/ %M@%—%M%% bdf}nL FM ($=@sf]xnk'/ laxLaf/ %M#)—^M)) sf]xnk'/ FM !))=@lrtjg ;f]daf/ %M))—%M$) lqj]0fL FM !))=^bdf}nL a'waf/ %M)%—%M#% dfbL;]tL FM !)%=*;Nofg laxLaf/ %M))—%M#) /]l8of] ;Nofg FM !)!bdf}nL a'waf/ %M!)—%M#) /]l8of] tgx"F FM (&=@uf]/If lglvn jf0fL, @)^^ df3


of]uof]u d'b|f;g (Psychic Union Pose);fFRr} g} rfN;{ 8fla{gsf] afFRgsf nflu ;+3<strong>if</strong>{(Struggle for existence) eGg] l;4fGt cToGt ;fGble{s/ JojXt ePsf] kfOG5 . ;/;tL{ x]g]{ xf] eg] afFRgsf]nflu af]6lj?jf, cGo k|f0fLnufot ;Dk"0f{ dfgjnfO{ g}cfh ;+3<strong>if</strong>{ ug{ kl//x]sf] 5 . tkfO{F klg cln sdhf]/aGg'xf];\, cln 7"nf] /f]un] ;dftf];\, cfly{s l:ylt sdhf]/x'Fb} hfcf];\, oy]i6 sdfpg g;Sg'xf];\ t af6f]sf] s's'/n]klg x]Kg yfN5, cfkm\g} afa'cfdf, ;Gtfg, >LdtL /cfkmGtn] x]osf] b[li6n] x]g{ yfN5g\ eg] c¿sf] ts] s'/f < tkfO{F afFr]/ klg knkn dl//x]sf] cg'ejug'{x'G5 . cfkm\gf] nf; cfkm\g} sfFwdfly af]s]/ lxF8]sf] /cfkm\gf] hLjg cfkm}nfO{ af]em nfUg nfu]sf] k|tLt x'G5 .clg ug'{ k/]g t afFRgsf nflu ;+3<strong>if</strong>{


– cf;gsf] d'Vo l:yltdf la:tf/} ulx/f] Zjf;km]g]{ .– z'?cftsf] l:yltdf kms{Fbf Zjf; lng] .;dofjlw–– clGtd cj:yfdf Psb]lv b'O{ ldg]6;Dd a:g] .– clGtd d'b|fdf a:g ufx|f] ePdf cf;gnfO{ @–# k6sbf]xf]¥ofpg] .dgsf] Psu|tf–– zf/Ll/s¿kdf 9f8, k]6 / Zjf;k|Zjf;df Wofglbg] .– cfWoflTds¿kdf dl0fk'/ rqmdf Wofg lbg] .– o; cf;gsf] ;Fu;Fu} ug]{ cGo cf;gx¿ dT:of;g,pi6«f;g / e'h·f;g cflb x'g\ .cf;g ug{ gx'g] cj:yfx?–– cfFvf, d'6' / 9f8sf] ;d:of ePsf] cj:yfdf .– ;'Ts]/L cj:yfdf .– ck/];gkl5sf] s]xL cjlwe/ of] cf;g ug'{x'Fb}g .hGd!(*@ Ho]i7 !^46efjk"0f{ >4f~hln:j= g/gf/fo0f hf]zL:juf{/f]x0f@)^^ sflt{s !(o; cf>dsf sfo{stf{ ;fws >L ?;afa'hf]zLHo"sf k"hgLo lktf g/gf/fo0f hf]zLsf] *$j<strong>if</strong>{sf] pd]/df c;fdlos lgwg ePsf] $% cf}F lbgsf]k'0oltlydf lbj+ut cfTdfsf] lr/ zflGtsf] sfdgf ub}{o; b'Mvb 38Ldf zf]s ;GtKt kl/jf/hgk|lt xflb{s;dj]bgf k|s6 ub{5f}F .l;4f>d zlQm s]Gb|;Dks{ sfof{no uf]/vf a;kfs{kmfObfx? –– o; cf;g k]6sf] dfln;sf nflu lgs} kmfObfhgs5 . o;sf cnfjf o; o;sf] lg/Gt/ cEof;af6k]6sf ljleGg ;d:of h:t} ckr / slAhot x6]/hfG5g\ .– d]?b08nfO{ ;Lwf agfpF5 / d]?b08af6 lg:sg]g;fx¿nfO{ alnof] agfpFb5 .– dl0fk'/ rqm hfu/0fdf of]ud'b|f;gsf] k|of]u ul/G5 . qk|frLg u"9 ljBfx¿sf] k|fdfl0fsk|of]u / <strong>ljz</strong>]<strong>if</strong> hfgsf/L k|fKt ug{;lsg] ljZjsf] Ps dfq klqsf‘d+q–t+q–o+q lj1fg’vf]hL vf]hL k9f}“ .@)^^ df3 dlxgfdf kg]{ rf8kj{df3 ! ut] df3] ;+qmflGt, ds/:gfg, ;"o{u|x0fdf3 $ ut] >L lzj uf]/If xjgdf3 % ut] tfGqf]Qm j6's e}/j xjg,tfGqf]Qm u0fklt xjgdf3 ^ ut] tfGqf]Qm dxfnIdL xjg,>Lk~rdL,tfGqf]Qm ljGWojfl;gL xjg,;/:jtL k"hf, /ltsfd k"hfdf3 & ut] lbJo u'? dxf]T;j,tfGqf]Qm aunfd'vL xjg,tfGqf]Qm dxl<strong>if</strong>{ j]bJof; xjgdf3 ( ut] ci6dLj|t, uf]/vsfnL k"hfdf3 !@ ut] eLdf PsfbzLj|tdf3 !# ut] k|bf]<strong>if</strong>j|tdf3 !^ ut] df3:gfg Pj+ :j:yfgLj|t ;dfKtdf3 @# ut] ci6dLj|t, uf]/vsfnL k"hfdf3 @^ ut] ljhof PsfbzLj|tdf3 @* ut] k|bf]<strong>if</strong>j|tdf3 @( ut] dxflzj/flq j|tk|To]s a[x:kltaf/ laxfg !)M)) ah]—u'? k"hgk|To]s lbg ;f“´ %M)) ah]—cf/tLuf]/If lglvn jf0fL, @)^^ df3


zLtlkQ -pbb{, sf]7, pTsf]7_ /f]u-rfnf, 8fa/ p7\g] /f]u_5fnfdf PsfPs rfnfx¿ p7]/ lrnfpg], lhp;'lGgP/ cfpg] /f]unfO{ zLtlkQ /f]u elgG5 .lr;f] xfjfsf] ;Dks{af6 s'lkt ePsf skm / jfo's'lkt lkQ;Fu ldn]/ z/L/sf] leq–aflx/ ;a}lt/ ;5{g\/ zLtlkQ /f]u pTkGg u5{g\ .k"j{¿k– of] /f]u nfUbf z'?df a9L Kof; nfUg],c?rL x'g], jfsjfsL nfUg], z/L/ uNg] / ef/L nfUg]x'G5 . cfFvf /ftf x'G5g\ .zLtlkQsf] nIf0f– o;df cl/·fnn] 6f]s]h:tf]zf]y 5fnfdf x'G5 . To;df lrnfpg], l;of]n] 3f]r] em}Fb'Vg], Hj/ cfpg] / lhp kf]Ng] x'G5 . jdg klg x'G5 .o;nfO{ pbb{ klg elgG5 . km/s of] 5 ls zLtlkQdfjfo'sf] k|sf]k a9L x'G5 .pbb{sf] <strong>ljz</strong>]<strong>if</strong> nIf0f– o;df 5fnfdf /ftf] j0f{sfuf]n cfsf/sf lrnfpg] rfnfx¿ b]lvG5g\ h'g aLrdfcln leq u8]sf x'G5g\ . of] /f]u w]/}h;f] lzlz/ Ct'dfx'G5 . of] skmsf] k|sf]kaf6 pTkGg x'G5 .sf]7 / pTsf]7sf] nIf0f– of] /f]u jdg u/fpg]cf}<strong>if</strong>lw 7Ls 9Ën] k|of]u gugf{n] cyjf jdg x'g nfUbf/f]Sgfn] pTkGg x'G5 . o;df lkQ / skmsf] k|sf]ksf/0f x'G5 . o;df /ftf] /Ësf lrnfpg] uf]n d08nx¿-8fa/x¿_ w]/} ;ª\Vofdf z/L/df b]lvG5g\ . sf]7 rfF8}pTkGg x'G5 / lgsf] klg x'G5 . pTsf]7 Psk6sx/fPkl5 csf]{ k6s klg x'g ;S5 .;fdfGo lrlsT;f M o;df jdg / lj/]rgu/fpg'kb{5 . jdgsf nflu kj{/sf] kft / gLd–kftsf]sf9f vfg lbg'kb{5 . lj/]rgsf nflu lqkmnfsf] sf9fdflkKnf / u'Uu'n ld;fP/ ;]jg u/fpg'kb{5 . tf]/Lsf] t]nn]dfln; u/]/ tftf] kfgLn] g'xfpg] ug'{kb{5 .lqkmnfsf] r"0f{ dxdf ld;fO{ vfgfn] cyjf cb'jfsf]/;df k'/fgf] u'8 /fv]/ vfgfn] cyjf u'8sf] ;fydfHjfgf]sf] ;]jg ugf{n] zLtlkQ /f]udf cf/fd x'G5 .gjsfl<strong>if</strong>{s u'Uu'n klg pkof]uL x'G5 .@% u|fd ufO{sf] l3pdf d/Lrsf] r"0f{ !=% u|fdld;fO{ laxfg lgTo vfgfn] zLtlkQdf cf/fd ldN5 .;"7f], d/Lr / lkKnf %)–%) u|fd lnP/ r"0f{agfpg] . pQm r"0f{sf] a/fa/ -!%) u|fd_ ld>Lsf] r"0f{dfld;fP/ /fVg] . o;nfO{ k|ltlbg vfg] ug'{kb{5 . cyjfcfo'j]{b!) u|fd u'8;Fu !) u|fd cdnfsf] r"0f{ ;]jg ug]{ .cyjf ;"7f], d/Lr, lkKnf, ojIff/ / Hjfg' ;defu lnP/r"0f{ agfpg] / # u|fd dfqfdf kfgL;Fu vfg] ug'{kb{5 .zLtlkQdf cf/fd x'G5 .Hjfg' / u]?nfO{ l;/sf jf leg]u/df lkg]/ nufpg]cyjf l3pdf l;Fw]g"g ld;fP/ dfln; ug]{ ugf{n] 8fa/p7]sf] x/fP/ hfG5 .xl/b|fv08 M xn]bf]sf] r"0f{ *) u|fd, l3p ^) u|fd,ufO{sf] b"w $ ln6/, lrgL !=% lsnf] ;a}nfO{ ld;fP/ksfpg] . kfls;s]kl5 ptf/]/ lqs6', bfnlrgL, t]hkft,;'s'd]n, jfo'lj8+u, lgzf]y, lqkmnf, gfus]z/, gfu/df]yfoL ;a}sf] !)–!) u|fd r"0f{sf ;fy nf}xe:d !) u|fdklg ld;fpg] . of] cf}<strong>if</strong>lw ^–!@ u|fd dfqfdf tftf] b"wjf kfgL;Fu vfg lbg] . o;sf] ;]jg ugf{n] zLtlkQ, pbb{,sf]7, ljrlr{sf cflb /f]ux¿ gi6 x'G5g\ .kYo s'/fx? M o; /f]udf tLtf] /; x'g] j:t'x¿sf];]jg h:t} sfFrf] xn]bf], gLdsf] kft vfg', tftf] kfgLn]g'xfpg' / tftf] sk8fn] z/L/ 5f]Kg' kYo x'G5 .ckYo s'/fx? M jdgsf] j]u /f]Sg', k"j{ jf blIf0fsf]xfjfsf] ;]jg ug'{, lbpF;f] ;'Tg', 3fddf a:g', lrNnf],cldnf] s'/f vfg', ul/i7 ef]hg ug'{ oL ;a} ckYox'G5g\ . ho u'?b]j ¤uf]/v jf0fLhk tk hf]uL ;+hd ;f/ .afn] s+b|o sLof 5f/ ..o]xf hf]uL hu d} hf]o .b"hf k]6 e/} ;a sf]o ..eujfg\ lzj <strong>ljz</strong>]<strong>if</strong> 47


ljBf>d ultljlwk/dk"Ho ;b\u'?b]jåo >L >L dxfof]uL u'? uf]/vgfy Pj+ k/dx+; :jfdL>L lglvn]Zj/fgGb dxf/fhsf] cfzLjf{b:j¿k l;4f>d zlQm s]Gb|, g]kfnsf]Joj:yfkgdf ;~rflnt uf]/If lglvn Hof]lt lbJo ljBf>dsf] :yfkgf @)^@ j}zfv% ut] ePsf] xf] . k/dk"Ho ;b\u'?b]jaf6 k|fKt cfb]zfg';f/ ;dfhdf cfWoflTdslzIff nfu" ug{sf nflu :yfkgf ePsf] o; ljBf>dsf] k|f/Dedf g;{/Lb]lv sIffPs;Dd ;~rfng ePsf] lyof] h;df ljBfyL{ ;+Vof &) /x]sf] lyof] . :yfkgfsf] Psj<strong>if</strong>{ glaTb} ljBf>dsf] ljsf; qmd a9\g yfNof], kmn:j¿k bf];|f] j<strong>if</strong>{df ljBf>dn]sIff Psb]lv kfFr;Dd ;~rfng ug]{ cg'dlt k|fKt u¥of] h;df s'n ljBfyL{ ;+Vof@ ;o $@ hgf lyof] eg] cfjf;Lo ljBfyL{ ;+Vof %% lyof] . t];|f] j<strong>if</strong>{df km]l/k|ultsf] dfu{df cufl8 a9\b} ljBf>dn] sIff ;ft;Dd k9fpg] cj;/ k|fKt u¥of]h;cGtu{t cfjf;Lo ljBfyL{ ;+Vof a9]/ *) k'u]sf] lyof] . ljBf>dn] rf}yf] j<strong>if</strong>{dfsIff cf7;Dd k7gkf7g ;~rfng u/]/ k|ydk6s lhNnf:t/Lo sIff ;~rfng ug{;kmn eof] . xfn kfFrf}F j<strong>if</strong>{sf] cGt/fndf ljBf>dn] sIff gf};Dd k7gkf7g sfo{ul//x]sf] 5 h;cGtu{t cfjf;Lo ljBfyL{sf] ;+Vof a9]/ !@! /x]sf] 5 eg] s'nljBfyL{ ;+Vof nueu #&) /x]sf] 5 . ;b\u'?b]jx¿sf] cfzLjf{b:j¿k, nugzLnsd{rf/L tyf cf>dsf ;fws ;flwsfx¿sf] plrt ;xof]usf] sf/0fn] ubf{ ljBf>dcfh o;/L k|ultsf] dfu{df cufl8 a9\g ;kmn ePsf] 5 . b'O{ u'?nfO{ b'O{ cfFvfsf]¿kdf / cfw'lgs (Mordern) lzIffnfO{ bflxg] xTs]nf tyf cfWoflTds (Spiritual)lzIffnfO{ b]a|] xTs]nfsf] ¿kdf dfg]/ ljBf>d cufl8 al9/x]sf] 5 .ljBf>ddf xfn ;~rfng eO/x]sf] k7gkf7gsf] ljlwnfO{ b'O{ km/s t/Lsfn]cfFsng ug{ ;lsG5 . Psflt/ PSsfO;f}F ztfAbLsf] :s'nsf] ¿kdf ljBf>ddfc¿ ;DkGg :s'nsf h:t} x/]s lj<strong>if</strong>oj:t'sf] hfgsf/L lbOG5 eg] <strong>ljz</strong>]<strong>if</strong>¿kdfx/]s lj<strong>if</strong>onfO{ Jofjxfl/s (Practical) ¿kdf k|dfl0ft u/]/ k9fOG5 eg] ;–;fgfljBfyL{nfO{ eg]/ df]G6]z/L k|0ffnLcGtu{t k9fOg] Joj:yf ul/Psf] 5 . ljBf>dsf]yk lj<strong>if</strong>oj:t'sf] ¿kdf cfWoflTds lzIffsf] ¿kdf Jofjxfl/s 1fgsf s'/fx¿l;sfOG5g\ . ;fy} of]u, Wofg, k"hfkf7 tyf cGo cfWoflTds lqmofsnfkdf ljBfyL{nfO{;dfj]z u/fOG5 h;sf] sf/0fn] ubf{ ljBfyL{df w]/} /fd|f] kl/jt{g ePsf] ;lhn} b]Vg;lsG5 . zfob o;}n] ubf{ xfn ljBf>ddf cfkm\gf gfgLx¿nfO{ cWoog u/fpgsfnflu cleefjsx¿n] lg/Gt/ k|of; ul//x]sf] kl/j]z 5 .cGt/ljBfno km'6an k|ltof]lutfdf k|yduf]/If lglvn Hof]lt lbJo ljBf>dn] ls/fFt]Zj/ lqmol6e Snan] cfof]hgfu/]sf] cGt/ljBfno km'6an k|ltof]lutf -!# j<strong>if</strong>{d'lgsf_ df k|yd :yfg xfl;nu/]sf] 5 . sf7df8f}Fsf] a;'Gw/fdf ut kf}<strong>if</strong> @ ut]b]lv gf}j6f ljBfnoaLr ePsf]pQm k|lt:kwf{df klxnf] v]n k|bz{gaf6 g} bz{sx¿sf] dg lhTg ;kmn ljBf>dsfv]nf8Lx¿n] zf/Ll/s¿kdf ;fg} eP klg s'g} klg v]ndf xf/sf] ;fdgf ug'{k/]g . gf}dWo] kfFr ljBfno;Fu k|lt:kwf{ u/]sf] ljBf>dn] ;]dLkmfOgndf k[YjLaf]l8{Ë :s'n;Fu tyf kmfOgndf l6ln·f6f/ :s'n;Fu k|lt:kwf{ u/]sf] lyof] .kmfOgn v]nsf] ;dfkgkl5 Snasf k'sf/ /f0ffsf] cWoIftfdf ;DkGg k'/:sf/ljt/0f sfo{qmddf ljleGg ljwfcGtu{t ;a}eGbf a9L k'/:sf/ ljBf>dn] k|fKtu/]sf] lyof] . g]kfn lgd'vf afnaflnsf pTyfg ;+:yfgsf afnaflnsfx¿sf];xof]ufy{ pQm k|ltof]lutf cfof]hgf ul/Psf] lyof] .48uf]/If lglvn jf0fL, @)^^ df3


cf>d kl/rosf7df8f}Faf6 *& ls=dL= 6f9fl;Gw'kfNrf]s lhNnf ljleGg wfld{s Pj+ko{6sLo :ynsf] ¿kdf k|l;4 5 . o; lhNnfdftftf]kfgL, e}/j s'08, kfFrkf]v/L, sfln~rf]s,hggL dftf Ifdfb]jL, pu|r08L lnl:t dftf,lqk'/f;'Gb/L dftf, /QmsfnL dftf, n§]Zj/dxfb]j, sk]Zj/ dxfb]j, 6'G6'g dxfb]j, uf}/tLeLd]Zj/, l;l4sfnL dftf cflb k|l;4 wfld{sPj+ ko{6sLo :ynx¿ /x]sf 5g\ .k/dk"Ho ;b\u'?b]jx¿sf] c;Ld s[kf:j¿ko; l;Gw'kfNrf]s lhNnfdf l;4f>d zlQms]Gb|¿kL aLh /f]Kg] sfo{ lj=;+=@)^# df3!% ut] cf/tL ;+rfng s]Gb|sf] ¿kdf o;}lhNnfsf] afx|la;]df ePsf] lyof] . tTkZrft\o;sf] ljsf; lj:tf/ x'Fb} @)^$ sflt{s !(ut]af6 of] ;Dks{ sfof{nodf ¿kfGt/0f eof] . xfn o;;Dks{ sfof{nocGtu{t ;'s'6]df cf/tL ;+rfng s]Gb|,sf]7]df k|rf/k|;f/ sIf, lhNnf ;b/d'sfd rf}tf/fdfcf/tL ;+rfng s]Gb| :yfkgf eO;s]sf 5g\ eg] lgs6eljiodf cGo :yfgx¿df k|rf/k|;f/ sIfx¿ :yfkgfx'g] tof/L eO/x]sf] 5 .o; cf>daf6 ljleGg cfWoflTds ultljlwx¿;~rfng x'Fb} cfO/x]sf 5g\ . cf>d lgoldt¿kdflbpF;f] #M)) ah] v'Nb5 eg] lgTo ;fF´ %M)) ah] u'?cf/tL ;DkGg x'g] ub{5 . k|To]s ljxLaf/ laxfg !)ah] u'? k"hg, k|To]s c+u|]hL dlxgfsf] @! tf/LvdflbJo u'? dxf]T;j ;DkGg x'Fb} cfO/x]sf 5g\ eg] u'?k"l0f{df dxf]T;j, ;b\u'?b]j cjt/0f lbj; -clk|n @!_,dxfk|of0f lbj; -h'nfO{ #_, k"hgLo u'?dftfsf] hGdlbj; -clk|n *_ tyf ljleGg kj{x¿df k"hg, xjg,dGqhk, ehg–sLt{gnufot <strong>ljz</strong>]<strong>if</strong> sfo{qmd ;DkGg x'Fb}cfO/x]sf 5g\ . uf]/If k|s6 lbj; -j}zfvL k"l0f{df_ dfuf]/vfsf] uf]/v u'kmfdf k|To]s j<strong>if</strong>{ l;4f>d zlQm s]Gb|g]kfnn] cfof]hgf ub}{ cfO/x]sf] /f]6 dxf]T;jx¿df o;;Dks{ sfof{nosf] tkm{af6 pNn]Vo¿kdf ;fws–;flwsfeQmhgx¿n] ;xeflutf hgfpFb} cfO/xg'ePsf] 5 .o;}u/L cf>dsf cGo ultljlwx¿df l;4f>d zlQm s]Gb|g]kfnåf/f k|sflzt cfWoflTds zlQm cg';Gwfgd"nsdfl;s klqsf uf]/If lglvn jf0fLsf] jfl<strong>if</strong>{s ;b:ox¿lj:tf/ ug]{, ;+:yfut sfo{qmdx¿df cf>dsf] ultljlwsf]af/]df hfgsf/L u/fpg], ljleGg rf8kj{ Pj+ cj;/x¿df:yfgLo ahf/nufot cGo If]qdf ehg–sLt{g, b]p;L–e}nf]cflb sfo{qmdx¿ ;DkGg ub{} cfO/x]sf 5g\ . o;} u/L o;;Dks{ sfof{noaf6 ;do ;dodf ljleGg d7–dlGb/x¿df;/;kmfOsf sfo{qmdx¿ klg ;DkGg x'Fb} cfO/x]sf 5g\ .‘tflGqs ;fwgf tflGqs Wofg, dfgj hLjgsf]jf:tljs 1fg’h:tf gf/fnfO{ cfTd;ft\ ub}{ o; ;Dks{sfof{nodf @)^% df3 !% ut] bf];|f] jfl<strong>if</strong>{sf]T;jaf6klxnf] r/0fsf] Wofgsf] sIff klg ;~rfng eO{;kmntfk"j{s ;DkGg eof] .;+:yfn] c1ft gfy kGysf] sfo{z}nLdf k|j]zkfO;s]kl5 o; ;Dks{ sfof{nosf nflu xfn;fn} @)^^d+l;/ !@ ut]af6 & hgf u'?;]jf bnsf ;b:ox¿sf]xflhgf ;d"x u7g ePsf] 5 . ;b\u'?b]jx¿sf] cfzLjf{btyf ;b\u'?b]jx¿k|ltsf] sfo{stf{x¿sf] elQmefj,;+:yf / u'?sfo{k|ltsf] nufjsf] sf/0fn] cfufdL lbgdfcfWoflTds o'u lgdf{0fsf] dxfg\ of]hgfdf o; ;Dks{sfof{non] dxŒjk"0f{ of]ubfg k'¥ofpg] lglZrt 5 .cfufdL df3 !% ut] o; ;Dks{ sfof{nosf] t];|f]jfl<strong>if</strong>{sf]T;j sfo{qmd <strong>ljz</strong>]<strong>if</strong>¿kdf ;DkGg x'g] ePsf]n];Dk"0f{ dxfg'efjx¿nfO{ pQm sfo{qmddf xflb{s cfdGq0fub{5f}F . ho u'?b]j ¤eujfg\ lzj <strong>ljz</strong>]<strong>if</strong> 49


50xjg sfo{qmdl;4f>d zlQm s]Gb|sfdfl;s sfo{qmd cGtu{t x/]sdlxgfsf] klxnf] xKtf ;~rfngx'Fb} cfO/x]sf xjg sfo{qmdx¿ut kf}<strong>if</strong> dlxgfdf lgDgfg';f/;DkGg eof]— kf}<strong>if</strong> ^ ut];f]daf/ kz'klt d[u:ynLl:ytu'? uf]/vgfysf] dlGb/ k|f+u0fdf>L lzj uf]/If xjg, kf}<strong>if</strong> & ut]d+unaf/ nugv]nl:yt j6'se}/j dlGb/ k|f+u0fdf tfGqf]Qmj6's e}/j xjg, kf}<strong>if</strong> ! ut]a'waf/ nvgv]nl:yt dftfdxfnIdLsf] dlGb/ k|f+u0fdftfGqf]Qm dxfnIdL xjg, kf}<strong>if</strong> @ut] laxLaf/ s'De]Zj/ kf6gl:ytdftf aunfd'vL dlGb/ k|f+u0fdftfGqf]Qm aunfd'vL xjg;DkGg eof] . pk/f]Qm xjgsfo{qmdx¿dWo] tfGqf]Qm j6'se}/j xjg laxfg &M)) ah]b]lv;~rfng ePsf] lyof] eg] afFsLxjg sfo{qmdx¿ laxfg *M))ah]af6 ;~rfng ePsf lyP .o:t} dfl;s xjgs}z[ª\vnfdf ut kf}<strong>if</strong> ! ut] a'waf/kf]v/fsf] ljGWojfl;gL dlGb/k|f+u0fdf tfGqf]Qm ljGWojfl;gLxjg sfo{qmd ;DkGg eof] .kf}<strong>if</strong> @ ut] laxLaf/ tgx'Fsf]bdf}nLl:yt j]bJof; u'kmfkl/;/df tfGqf]Qm dxl<strong>if</strong>{ j]bJof;xjg sfo{qmd ;DkGg eof] .kf}<strong>if</strong> & ut] d+unaf/ eQmk'/sf];"o{ljgfos dlGb/ k|f+u0fdftfGqf]Qm u0fklt xjg ;DkGgeof] eg] pQm lbgdf g} sfe|]sf]r08]Zj/L dlGb/df tfGqf]Qmr08]Zj/L xjg eof] .cf>d ultljlwlbJo u'? dxf]T;jut kf}<strong>if</strong> ^ ut] sf7df8f}Fsf] a;'Gw/fl:yt uf]/If lglvn Hof]lt lbJoljBf>ddf ljleGg sfo{qmd;lxt lbJo u'? dxf]T;j ;DkGg eof] . k/dk"Ho;b\u'?b]j k/dx+; :jfdL >L lglvn]Zj/fgGb dxf/fh 8f= gf/fo0f bQ >LdfnLsf]¿kdf o; w/tLdf kbfk{0f x'g'ePsf] P]ltxfl;s If0fsf] :d/0f:j¿k l;4f>dzlQm s]Gb|n] c+u|]hL dlxgfsf] k|To]s @! tf/LvnfO{ lbJo u'? dxf]T;jsf] ¿kdfdgfpFb} cfO/x]sf] 5 .:tjg jGbgf;Fu} !)M!% df z'? ePsf] lbJo u'? dxf]T;jdf u'? kfb'sfsf]lbJo k"hg, dGq hk, xjg, cf/tL, ehg–sLt{g / g[Toflb sfo{qmdx¿ ;DkGgePsf lyP . dxf]T;jdf k"hg ug]{ ;f}efUo dx]z cfrfo{ / ;ljg cfrfo{n]k|fKt ug'{ePsf] lyof] .sfo{qmdsf] bf];|f] r/0f u'?;]jf bnsf ;b:o dw'dlt /+lhtsf] :jfut–dGtJoaf6 z'? ePsf] lyof] . bf];|f] r/0fdf l;4f>d zlQm s]Gb|sf] u'? ;]jfbndf kbf;Lg x'g'ePsfx¿nfO{ xl/of] kf]zfs ljt/0f ul/Psf] lyof] . /ftf] l6sfnufOlbFb} pQm kf]zfs ;fj/ kGyL ;b:o ! Ho"n] ljt/0f ug'{ePsf] lyof] .sfo{qmddf :jjrgsf] qmddf ;fj/ kGyL ;b:o ! Ho"n] u'?sf] jf:tljs:j¿kaf/] cjut u/fpg'ePsf] lyof] . ‘olb xfdLdf 1fg 5 eg] knkndf xfdLdfu'? x'g'x'G5’— pxfFn] pQm cj;/df atfpg'eof] .sfo{qmddf pxfFn] <strong>ljz</strong>]<strong>if</strong> Wofgsf] k|lzIf0f klg u/fpg'ePsf] lyof] . :d/0fLo5, l;4f>d zlQm s]Gb|n] lbJo u'? dxf]T;jsf] kfjg cj;/df pkl:ytx¿sfnflu <strong>ljz</strong>]<strong>if</strong> Wofg k|bfg ub}{ cfO/x]sf] 5 .sfo{qmddf xfn} ;Dks{ sfof{nodf ¿kfGt/0f x'g] ;f}efUo kfPsf] tLgs'g];Dks{ sfof{no / uf]/If lglvn Hof]lt lbJo ljBf>dn] g[To k|:t't u/]sf lyP .cf>d ejg lznGof;l;4f>d zlQm s]Gb|df c=gf=k= sfo{z}nL lelqPkl5 gjLg 9+uaf6 ;f+u7lgs:j¿kx¿df km]/abn x'Fb} cfO/x]sf 5g\ . o;} qmddf sf:sL lhNnfdf tLgj6f;Dks{ sfof{nox¿ :yflkt ePkl5 v8f ePsf] If]qLo sfof{nosf] nflu ejglgdf{0fsf] nflu sl6a4 eP/ nfluk/]sf ToxfFsf sfo{stf{x¿sf] ;Tk|of;n];fy{stf kfPsf] 5 . pa8vfa8 hdLgdf klg 8f]h/ nufP/ ;DofpFb} If]qLoejgsf] lznfGof; xfn;fn} ePkZrft\ ejg lgdf{0fsf] k|lqmofn] ;d]t ultkfPsf] 5 / rfF8} g} lgdf{0f ;DkGg x'g] cfzf klg lng ;lsG5 .k|=;=sf= <strong>ljz</strong>fngu/åf/f /Qmbfg sfo{qmd cfof]hgfl;4f>d zlQm s]Gb| k|:tfljt ;Dks{ sfof{no <strong>ljz</strong>fngu/ / dgdfg]Zj/Lo'jf Sna, 6+ufnsf] cfof]hgfdf ut kf}<strong>if</strong> !* ut] /Qmbfg sfo{qmd ;DkGgeof] . dgdfg]Zj/L dlGb/ k|f+u0fdf ;DkGg pQm sfo{qmddf 5kGg hgf/Qmbftfx¿n] cfkm\gf] /ut bfg u/]sf lyP . sfo{qmd laxfg !! ah] z'ef/DeePsf] lyof] .uf]/If lglvn jf0fL, @)^^ df3


sf=;=;= u / cfwf/e"t tflndl;=z=s]= sf] cfof]hgfdf dfl;s tflnd sfo{qmdcGt/ut sf7df8fF }sf] sdnkf]v/Ll:yt cu|jfn ejgdflaxfg ^M#) ah]b]lv !!M)) ah];Dd sf=;=;= u sf]cf7f}F / laxfg !!M#) ah]b]lv ;fFem %M#) ah];Dd;qf}F cfwf/e"t tflnd sfo{qmd ;DkGg eof] .g]kfnsf ljleGg :yfgaf6 sf=;=;= u df #%!hgf / cfwf/e"t tflndsf nflu sl/a $*! hgf5gf}6 x'g'ePsf] pQm tflnddf k"hg, ehgsLt{g, g[Tocflbsf ;fy} k|jrg k|lzIf0f / <strong>ljz</strong>]<strong>if</strong> Wofg sfo{qmdsklg ;DkGg eof] . ;f] qmddf sf=;=;= u sf] klxnf]lbg k"hg ug]{ ;f}efUo ;flwsfx¿ nIdL s'Fj/, hfgsLs]=;L=, k|ltef zdf{, uLtf >]i7 / bf];|f] lbg gfg'dfofcfrfo{, nIdL lh=;L, of]udfof sfsL{, /fdrGb| Gof}kfg]/ sdn k|;fb k/fh'nLn] k|fKt ug'{ePsf] lyof] eg]cfwf/e"t tflnddf k"hg ug]{ ;f}efUo k|fKt ug]{dfklxnf] lbg 1fg'sf ;'g'jf/, gflgrf >]i7, z'lznf/fgf, sdnf yfkf / bf];|f] lbg rGb|snf cf]emf, zflGtnfld5fg], dLgf v8\sf, ;lhgf >]i7, uf]df kl08tx'g'x'GYof] .k|lzIf0fsf lj<strong>if</strong>oj:tx¿'df c=gf=k sfo{z}nLaf/];+:yfut cGt/lqmof, ;+:yfut hfgsf/L, k|zf;g /gLlt lgodaf/], ;u+7gaf/], Pkm=Pd= sfo{qmd;DaGwL,;+:yfut cg'zf;g;DaGwL, uf]=lg=jf klqsf, ;+sNk/ cfWoflTds k|lzIf0fsf ;fy} b'j} tflnddf km/sk|sf/sf] <strong>ljz</strong>]<strong>if</strong> Wofg ;DkGg ePsf] lyof] . ;f]xLcj;/df ;f=k= !, ;f=k= @, / ;f=df= $ Ho"sf] <strong>ljz</strong>]<strong>if</strong>pkl:ylt / k|lzIf0f ;fy} ;f=k= # Ho"sf] dd{:kzL{z'esfdgf ;Gb]z klg >Job[Zo /]s8{dfkm{t\ ;'gfOPsf]lyof] h;af6 ;a} sfo{stf{x¿nfO{ ljrlnt geO{u'¿k|]d /;sf ;fy u'?sfo{ ug{ k|]/0ff ldn]sf] lyof] .tflndsf nflu 5gf}6 x'g'ePsf u'?;]js;]ljsfx¿dWo] u df @** hgf / cfwf/e"t tflnddf#*) hgfeGbf a9Lsf] pkl:ylt /x]sf] pQm sfo{qmddfcltl/Qm lqmofsnfkcGtu{t pkTosf aflx/sflhNnfaf6 cfpg] sfo{stf{x¿sf nflu ljleGg :yfgLolbJo dlGb/, b]jLb]jtfsf] :yfg cflb e|d0f, lel8of]k|bz{g cflbsf] Aoj:yf klg ul/Psf] lyof] .xfn;Dds} ;a}eGbf a9L ;+Vof /x]sf] o; tflndsfo{qmd P]ltxfl;s¿kdf ;DkGg ePsf] lyof] .cf>d ultljlw;f}/kfgL cf>d ejg ;d'b\3f6gl;4f>d zlQm s]Gb| ;Dks{ sfof{no ;f}/kfgLn]jfl<strong>if</strong>{sf]T;j tyf uf]/vf, ;f}/kfgLl:yt gjlgld{tejgsf] ;d'b\3f6g sfo{qmd xfn} ;DkGg u¥of] . utkf}<strong>if</strong> !) b]lv !@ ut];Dd lqlbj;Lo¿kdf ;DkGg pQmsfo{qmddf gjlgld{t ejgsf] ;d'b\3f6g ;fj/ kGyL;b:o ! / @ Ho"n] ;+o'Qm¿kdf ug'{ePsf] lyof] eg]pQm sfo{qmddf ;Dks{ sfof{no ;f}/kfgLaf6 k|sflzt:dfl/sfsf] klg ljdf]rg ul/Psf] lyof] . pQm cj;/df:yfgLo nAwk|ltli7t JolQmTjx¿sf cltl/Qm :s'n tyfSofDk;sf lk|lG;knx¿n] dGtJo JoQm ug'{ePsf] lyof] .sfo{qmddf g[To k|ltof]lutfdf ljhoL ljBfyL{x¿nfO{k'/:sf/ klg ljt/0f ul/Psf] lyof] .dGtJo lbg] qmddf ejg lgdf{0f ;ldltsf cWoIf7fs'/ 9sfnHo"n] ejg lgdf{0fsf] qmddf ef]u]sf tLtfdL7fs'/fnfO{ k|:t't ug'{eof] eg] n]vf k|ltj]bg xflhgf ;d"xsfdf;fghL /d]z sf]O/fnfn] k]z ug'{ePsf] lyof] . xflhgfhLcg' >]i7n] jfl<strong>if</strong>{s k|ltj]bg k]z ug'{ePsf] pQm lqlbj;Losfo{qmddf u'?;]jf bnsf e/t kf08]n] :jfut dGtJolbg'ePsf] lyof] .sfo{qmddf dGqhk tyf ;fwgf sfo{qmd xfQL;' F8] 8fF8fkl/;/df ;fj/ kGyL ! / @ Ho"n] ;DkGg u/fpg'ePsf] lyof] .;Dks{ sfof{nodf ;fFem cGtlqm{of sfo{qmd klg ;DkGgePsf] lyof] . pQm sfo{qmddf efu lng clw/fHoel/sf;Dks{ sfof{nox¿af6 sfo{stf{x¿sf] cf]O/f] nfu]sf] lyof]eg] ;f}/kfgL If]qsf sf]O/fnf ufpF, g]jf/ ufpF, d'r's6f/,d;]n, b]p/fnL , cr{n], 3'grf]s6f/, eR5]s, tfs', :jfF/f,tfKn]5fk cflb cf/tL ;+rfng s]Gb| / k|rf/k|;f/ sIfaf6klg sfo{stf{x¿sf] ;xeflutf /x]sf] lyof] .;d'b\3f6g sfo{qmdsf] cfs<strong>if</strong>{0f /x]sf] lyof]—lgMz'Ns :jf:Yo ;]jf . sfo{qmddf UIHRDF sf:6fkmx¿af6 tLg;oeGbf a9L lj/fdLx¿sf] pkrf/ul/Psf] lyof] .u'?wfdsf ¿kdf kl/lrt xfQL;F'8] 8fF8fsf] …uf]/vlglvn dlGb/Ú ;fws ;flwsfx¿sf nflu ck"j{ kL7sf]¿kdf kl/lrt /lxcfPsf] 5 . cfufdL lbgdf klg o;wfddf cfWoflTds sfo{qmdx¿ ;+rfng ul/g] hfgsf/L;d]t sfo{qmddf u/fOPsf] lyof] .uf]lg hfu/0f o'jf Snasf ;b:ox¿nfO{ ;fj/kGyL ;b:oHo"x¿n] ;+:yfsf] nf]uf] c+lst l6z6{ pkxf/lbg'ePsf] lyof] .:d/0fLo 5, l;4f>d zlQm s]Gb|n] lqlbj;Lo¿kdfcf>d ejg ;d'b\3f6g sfo{qmd ;DkGg u/]sf] of] bf];|f]cj;/ xf] . ;+:yfn] klxnf] ;d'b\3f6g sfo{qmd ;Dks{sfof{no /fd3f6, kf]v/fsf] u/]sf] lyof] .eujfg\ lzj <strong>ljz</strong>]<strong>if</strong> 51


hf“bf hf“b}xfdLx? b]V5f}F w]/} dflg;x?sf] ;do csf{sf] af/]df ;f]r]/ lalt/xG5 . of] dfG5] o:tf], Tof]dfG5] To:tf], o;n] of] 7Ls u¥of], Tof] a]7Ls eGbfeGb} dflg;sf] hLjgsf] clwsf+z ;do lat]sf]x'G5 . hals cfkm\gf] hLjgsf] dxŒjk"0f{ ;do t dflg;n] cfkm" :jo+sf] d"NofÍg u/]/, cfkm\gf sdL–sdhf]/Lx?nfO{ x6fP/ cfkm"nfO{ Pp6f clåtLo dfgj agfpgdf JotLt ug'{kg]{ lyof] . b'MvbfoL s'/ft cem of] x'G5 ls ;dfhdf ;fdfGo hLjgofkg ul//x]sf dflg;x? dfq geP/ cWofTd;Fu hf]l8P/cfkm\gf] hLjgnfO{ pmWj{d'vL agfpg cu|;/ dflg;x?df klg of] k|j[lQ b]lvG5 . cWofTdsf] nIo g}cfkm\gf hGd–hGdsf kfk, bf]<strong>if</strong>x?nfO{ x6fP/ cfkm\gf] cfTdfsf] pHHjn :j?knfO{ k|fKt ub}{ k/dfTdfdfnLg x'g' xf] . ha;Dd dflg;x?sf] hGd–hGdsf kfk, bf]<strong>if</strong>x?nfO{ kvflnGg, pRrtf k|flKt c;Dej5 . t/ hGd–hGdsf kfk, bf]<strong>if</strong>x?nfO{ x6fpg cWofTddf hf]l8Psf] dflg; cfkm\gf] o; p2]ZonfO{ la;]{/cem kfk, bf]<strong>if</strong>sf] ef/L a9fO/x]sf] x'G5 .clwsf+z dflg;x? eGb5g\ ls pgLx? ;xL 5g\, ;To 5g\ t/ csf]{ JolQm unt 5, em"6 5 .pgLx?sf] k/dfTdf;Fusf] ;DaGw efjelQmo'Qm 5, t/ csf]{sf] Tof] ;DaGw Pp6f 9f]+u dfq xf] . of];a} b]v]/ k/dfTdfnfO{ slt xfF;f] p7\5 xf]nf < lsgls s'g} csf]{ JolQmsf] k/dfTdf;Fusf] ;DaGwnfO{,p;sf] ;Totf, c;TotfnfO{ g t s;}n] aflx/af6 x]/]/ d"NofÍg ug{ ;Sb5, g t o:tf] d"NofÍg ug]{clwsf/ g} p;nfO{ 5 .x'g ;S5 hf] JolQmnfO{ xfdL unt b]Vb5f}F, pm k/dfTdfsf] lk|o x'g ;S5 / hf] JolQmnfO{ xfdLeQm b]Vb5f}F p;sf] jf:tljstf To:tf] gx'g ;S5 . To;}n] o:tf s'/fx? ;f]r]/, csf{sf] cgfjZos6Lsfl6Kk0fL u/]/ xfdLn] cfkm\gf] ;do lsg vlr{g] < xfdL cfkm"nfO{ ;xL ;flat ug{ csf{nfO{ k|foMunt ;flat ug]{ sf]lzz ul//x]sf x'G5f}F . xfd|f] o:tf] sf]lzzaf6 s]xL JolQmx?sf] cufl8 xfdL cfkm"nfO{;xL ;fljt ug{ ;sfF}nf t/ tL k/dfTdf, hf] ;j{JofkL 5g\, ltgsf cufl8 xfdL s:tf] agfF}nf

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!